Bestuursverslag 2014 Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Zeevisserij

Transcriptie

1 Bestuursverslag 2014 Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Zeevisserij Datum rapport Nummer/versie definitief Auteur Bestuur

2 2

3 Inhoudsopgave Bestuursverslag Voorwoord... 6 Meerjarenoverzicht van kerncijfers en kengetallen Algemene informatie Juridische structuur Doelstelling Herverzekering pensioenaanspraken Personalia Financiële positie en beleid in Beleid Beleggingsbeleid Premiebeleid Toeslagbeleid Risicobeheer Financiële positie Beleggingen Algemeen Beleggingen in het garantiecontract Maatschappelijk verantwoord ondernemen Vooruitblik Z-score Pensioenen Inleiding Pensioencommunicatie Pensioenadministratie Uitvoeringskosten Pensioenregeling Nieuwe wetgeving Actuariële analyse Besturing fonds en naleving wetgeving Algemeen

4 7.2 Bestuursaangelegenheden Goed pensioenfondsbestuur Informatie vanuit toezicht van DNB en AFM Gedragscodes Organisatie en uitvoering Statuten en reglementswijzigingen in Verwachte gang van zaken JAARREKENING Jaarrekening Balans per 31 december Staat van baten en lasten Kasstroomoverzicht Toelichting op de jaarrekening Algemeen Grondslagen Grondslagen voor waardering van activa en passiva Kasstroomoverzicht Toelichting op de balans per 31 december Niet in de balans opgenomen verplichtingen Toelichting op de staat van baten en lasten over OVERIGE GEGEVENS Overige gegevens Statutaire regelingen omtrent de bestemming van het saldo van baten en lasten Gebeurtenissen na balansdatum Actuariële verklaring Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Statutaire zeggenschapsrechten BIJLAGEN Bijlage 1 Deelnemersbestand Bijlage 2 Begrippenlijst

5 Bestuursverslag 5

6 1. Voorwoord Graag bieden wij u het jaarverslag 2014 van de Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Zeevisserij (hierna het fonds ) aan. In dit jaarverslag legt het bestuur verantwoording af over het gevoerde beleid in 2014, de achterliggende overwegingen bij de vaststelling van het beleid en de uitkomsten hiervan voor het fonds. In dit verslag wordt ook vooruitgekeken naar enkele ontwikkelingen in De jaarrekening is gecontroleerd door Deloitte Accountants B.V. De controleverklaring van de onafhankelijke accountant en de verklaring van de certificerend actuaris Milliman B.V. zijn achter in het jaarverslag opgenomen. De FTK dekkingsgraad is ten opzichte van 2013 met 4,1 %-punt gedaald tot 109,3%. Binnen het depotverslag werd een negatief interestresultaat behaald, wat vooral verklaard wordt door een daling van de marktrente in De beleggingsresultaten van het fonds waren erg goed, maar konden de daling van de marktrente niet volledig compenseren. Het totaalrendement op de beleggingen bedroeg in ,94 % (2013: 1,43%). Vooral de vastrentende waardenportefeuille liet een positief rendement zien. Twee besluiten van het bestuur hebben de stijging van de dekkingsgraad getemperd. Deze besluiten zijn: Het opnemen van een extra kostenvoorziening binnen de technische voorzieningen voor nog te maken kosten na datum van een eventuele liquidatie van het fonds per 1 januari Dit behoort tot één van de mogelijkheden waartoe sociale partners kunnen besluiten. Het verlenen van een toeslag per 1 juli 2014 op de opgebouwde aanspraken en ingegane pensioenen. De garantiepremie leidt ertoe dat er bij ons fonds, ongeacht het niveau van de dekkingsgraad, geen sprake is van korten op de pensioenen. Bij het bestuur staat een evenwichtige belangenafweging ten aanzien van alle bij het fonds betrokken partijen voorop. Zo wordt de garantiepremie niet volledig doorgerekend in de kostendekkende premie, opdat de deelnemers niet de kosten hoeven te dragen van de bescherming van reeds ingegane en al eerder opgebouwde pensioenen. De toeslag wordt niet uit de jaarlijkse premie betaald, maar uit het al bestaande vermogen voor bestaande pensioenrechten. De dekkingsgraad bood ruimte voor een verhoging van de pensioenen per 1 juli 2014 met 0,8 %. Dit komt ten goede aan zowel actieve deelnemers, gepensioneerden als slapers en is verwerkt in de gepresenteerde cijfers van In 2014 heeft het bestuur, naar aanleiding van de Wet versterking bestuur pensioenfondsen de governance structuur van het bestuur gewijzigd. Tegelijkertijd is de Code Pensioenfondsen geïmplementeerd. Na jaren vergeefse moeite te hebben gedaan om een deelnemersraad van de grond te krijgen is het nu wel gelukt om het Verantwoordingsorgaan te installeren. Het bestuur ziet dit als een stap vooruit in de medezeggenschap van het fonds. Een en ander heeft veel tijd en aandacht gevergd. Het bestuur heeft een analyse uitgevoerd ten aanzien van de code en de afwijkingen ten opzichte van de code opgenomen in het jaarverslag. Een aantal van deze afwijkingen zijn in het eerste kwartaal van 2015 opgepakt en verwerkt en zijn derhalve niet benoemd in dit jaarverslag. Zoals reeds in het jaarverslag 2012 werd vermeld zijn bestuur en sociale partners van mening dat er structurele en ingrijpende wijzigingen in de pensioentoezegging doorgevoerd moeten worden om ook in de toekomst tot een solide financiële opzet van het fonds te komen. De cao-partijen zijn op aangeven van het bestuur van het pensioenfonds begin 2013 aangevangen met een uitgebreid traject. Doel was om aan de hand van een aantal scenario s te bezien welke opzet van zowel de pensioenregeling als de uitvoering daarvan het beste bij de bedrijfstak past. Het was de bedoeling dat er in de zomer van 2014 een besluit zou zijn, zodat het bestuur van het fonds voldoende tijd zou hebben om de veranderingen te implementeren. Het is sociale partners echter niet gelukt om in 2014 een besluit te nemen, ondanks toenemende druk vanuit het bestuur van het fonds. Mede dankzij het aandringen van het bestuur is dit besluit in 2015 alsnog genomen. Sociale partners hebben besloten tot zowel een nieuwe pensioentoezegging, een andere vorm van financiering en een andere uitvoeringsorganisatie. Zij hebben het fonds gevraagd zichzelf op te heffen. Bij het vaststellen van het jaarverslag en de jaarrekening op 12 juni 2015 heeft het bestuur nog geen besluit genomen over de liquidatie en het onderbrengen van de rechten per 31 december Wij nodigen u graag uit tot het lezen van dit jaarverslag. Amsterdam, 12 juni 2015 A. van den Brink C. Blonk (Vice-voorzitter) (Secretaris) 6

7 Meerjarenoverzicht van kerncijfers en kengetallen Bedragen x Aantal verzekerden* Werkgevers Deelnemers Gewezen deelnemers Pensioengerechtigden Pensioenen Kostendekkende premie Gedempte premie** nvt Feitelijke premie Herverzekeringspremie nvt Uitvoeringskosten Uitkeringen Financiële gegevens Technische voorzieningen*** Herverzekeringsdeel technische voorzieningen nvt Algemene reserves Beleggingsreserves Bestemmingsreserve garantiekosten nvt nvt nvt Opbrengst uit vermogen**** Resultaat boekjaar Actuele dekkingsgraad in % 109,3% 113,4% 109,6% 108,9% 101,2% Vereiste dekkingsgraad in % 101,0% 101,0% 101,0% 101,0% 117,6% Beleggingen Actieve portefeuille (Aegon) nvt Overige beleggingen (F&C en SAV) Beleggingsrendement per jaar Portefeuille***** 30,94% 1,43% 19,6% 15,25% 10,6% Z-score 0,818-2,220-6,355 6,529 0,236 P-toets****** -0,44-0,83-0,87 1,76-1,21 *De groep gewezen deelnemers bestaat uit gewezen deelnemers en 291 deelnemers die formeel wel uitkeringsgerechtigd zijn, maar geen uitkering hebben opgevraagd. Deze groep is als aparte groep onder de gewezen deelnemers geclassificeerd. **Voor de kostendekkendheidtoets van de premie is besloten om in 2014 geen gebruik meer te maken van de gedempte kostendekkende premie. Deze is daarom niet meer vastgesteld. *** het bestuur heeft besloten om een aanvullende kostenvoorziening te vormen van 0,5% van de netto pensioenverplichtingen om de kosten voor liquidatie te kunnen betalen indien de premie-inkomsten worden gestaakt. Hiermee wijken de technische voorzieningen af van het herverzekeringsdeel van de technische voorzieningen. ****betreft de baten uit herverzekering alsmede rendementen op de overige beleggingen *****betreft het rendement van de actieve portefeuille (Aegon). ******Vanaf 2013 is het zogenaamde vrijheidsbesluit van 1,28 (correctiefactor) niet langer van toepassing. De performancetoets kan als gehaald worden beschouwd indien deze hoger is dan -1,28. De vergelijkende cijfers zijn ook exclusief het vrijheidsbesluit weergegeven. 7

8 2. Algemene informatie 2.1 Juridische structuur De Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Zeevisserij is in 1964 in het leven geroepen en voert de pensioenregeling uit voor werknemers die vallen onder de cao Trawlvisserij en/of cao Haringpakkers, schuur-, erf- en technisch personeel. Het fonds is opgericht en wordt in stand gehouden door de volgende organisaties: Redersvereniging voor de Zeevisserij te Zoetermeer; Nederlandse Bond van Haringhandelaren te s-gravenhage; CNV Vakmensen te Utrecht; FNV Bondgenoten te Utrecht In 2014 heeft het FNV haar bestuurszetel opgegeven als bijdrage om tot een pragmatische oplossing te komen voor het nieuw in te richten paritaire bestuursmodel. Dit werd noodzakelijk als gevolg van de Wet versterking bestuur pensioenfondsen. Dit besluit loopt parallel met de situatie aan de cao tafel, waar het FNV niet actief aan deelneemt. Het bedrijfstakpensioenfonds is een door de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid verplicht gesteld bedrijfstakpensioenfonds (de verplichtstelling geldt vanaf de start van het fonds in 1964). Het fonds is statutair gevestigd in Amsterdam. 2.2 Doelstelling Het bestuur van het fonds heeft in 2014, in het kader van de Code Pensioenfondsen, de missie, de visie en de doelstellingen van het fonds beschreven. Hierbij heeft het bestuur zich ingespannen om dit zo concreet en zo transparant mogelijk te doen en zowel tekst als inhoud zoveel mogelijk aan te laten sluiten bij de no nonsense cultuur van de bedrijfstak. Missie Het pensioenfonds stelt alles in het werk om werknemers en gepensioneerden in de Zeevisserij bedrijfstak een door cao partijen vastgesteld solide pensioen te bieden tegen een betaalbare premie met een acceptabel kostenniveau. Visie Een duurzame invulling van de overeengekomen pensioenregeling en een groot draagvlak bij werkgevers en werknemers voor zowel de pensioenregeling als de uitvoering van die regeling. Doelstellingen Op korte en lange termijn voldoen aan de nominale pensioenverplichtingen. De pensioenen op tijd uitbetalen De pensioenrechten zijn voor elke deelnemer en slaper correct geadministreerd De aanspraken en de ingegane pensioenen aanpassen aan de prijsontwikkeling met een ambitie van 50% van de relevante prijsindex. Het realiseren van eenduidige verwachtingen bij werkgevers, werknemers, pensioengerechtigden ten aanzien van zekerheid, ambitie en kosten van zowel het fonds als de pensioenregeling. Heldere, consistente, tijdige en transparante communicatie. Laagst mogelijke kosten. Het beleid van het fonds is er op gericht om deze doelstelling te verwezenlijken en het bestuur is van mening dat het in 2014 hierin is geslaagd. Twee aandachtspunten dringen zich op: 1) Ten aanzien van kosten is er sprake van een paradox, omdat de kosten in absolute zin laag zijn, maar in relatieve zin hoog. Het fonds stuurt al een aantal jaar hard op het laag houden van de kosten. Er zijn geen bezuinigingsmogelijkheden meer te vinden. Desondanks is het kostenpercentage (ten opzichte van de jaarlijks inkomende premie) hoog, nl. 16% (2013: 17,6%). In 2014 zijn de kosten voor het eerst sinds een aantal jaren gestegen als gevolg van een toename in regelgeving. Tegelijkertijd is ook de garantiepremie omhoog gegaan als gevolg van de lage rente. Het bestuur verwacht dat deze stijging in 2015 doorzet als gevolg van de invoering van het nieuwe financiële toetsingskader (nftk). Vooral de actuariële kosten en de toezichtskosten nemen hierdoor toe. Er is helaas geen ruimte meer voor bezuinigingen op andere posten om dit te compenseren. 2) Per 1 januari 2016 eindigt het herverzekeringscontract. Gezien de beslissing van sociale partners, waarbij het fonds is gevraagd zichzelf op te heffen, zal dit contract naar alle waarschijnlijkheid niet worden verlengd. 8

9 2.3 Herverzekering pensioenaanspraken Het fonds heeft de pensioenregeling herverzekerd bij Aegon Levensverzekering N.V. Het verzekeringstechnische risico is bij deze maatschappij ondergebracht en vastgelegd in een garantieovereenkomst die loopt tot en met 31 december De herverzekeringsmaatschappij garandeert de tarieven tot en met de einddatum van de uitbestedingsovereenkomst en daarna levenslang van de op 31 december 2015 gefinancierde pensioenen. 2.4 Personalia Het bestuur Het bestuur van het fonds is paritair samengesteld en bestaat uit vertegenwoordigers van werkgevers- en werknemersorganisaties. Het bestuur is belast met het besturen van het fonds, het bepalen van het beleid, het beheer van het fondsvermogen en met het innen van de pensioenpremies en het doen van uitkeringen. Als eindverantwoordelijke voor de uitvoering van de door sociale partners overeengekomen pensioenregeling, streeft het bestuur naar de optimale verhouding tussen kosten en kwaliteit. De kernwaarden betrouwbaarheid, zorgvuldigheid, openheid en soberheid zijn de leidraad voor het handelen van het bestuur. Het bestuur heeft een onafhankelijk voorzitter zonder stemrecht. Zowel het algemeen strategisch als het dagelijks beleid wordt vastgesteld door het volledige bestuur. Bevoegdheden Het bestuur heeft uitsluitend bevoegdheden conform de statuten en reglementen van het fonds. De bevoegdheden worden gebruikt in overeenstemming met de vastlegging van het beleid in de actuariële en bedrijfstechnische nota (ABTN). Besluitvorming Geldige besluiten kunnen genomen worden in bestuursvergaderingen, waarin tenminste één lid namens de werkgevers en één lid namens de werknemers/pensioengerechtigden aanwezig zijn, mits niet vóór de vergadering hiertegen bezwaren zijn ingediend. De besluiten van het bestuur worden genomen bij volstrekte meerderheid van de uitgebrachte stemmen. In oktober 2014 is besloten het bestuursmodel zodanig aan te passen dat er geen stemverhoudingen meer zijn en dat het bestuur uit vier leden blijft bestaan, ondanks de nieuwe bestuurszetel voor de gepensioneerden. Uit zowel kostenoverweging als vanwege capaciteitsproblemen is gestreefd naar een zo klein mogelijk bestuur en dat is gelukt. Om dit te kunnen bereiken heeft FNV Bondgenoten haar zetel opgegeven. De bestuurssamenstelling is geworden: CNV Vakmensen: 1 bestuurslid namens de actieven met 1 stem Redersvereniging: 1 bestuurslid namens de werkgevers met 1 stem HPK: 1 bestuurslid namens de werkgevers met 1 stem Gepensioneerden: 1 bestuurslid met 1 stem Onafhankelijke voorzitter: geen stemrecht Per 31 december 2014 was de samenstelling van het bestuur als volgt: Bestuursleden Functie Plaatsvervangers Organisaties Bestuurslid sinds M. Schaap* Voorzitter C. Blonk Vicevoorzitter C. Ansink J. Jansen Bestuurslid Vacature Redersvereniging voor de Zeevisserij Nederlandse Bond van Haringhandelaren A van den Brink Secretaris Th. De Jong CNV Vakmensen M. Kremers de Col Bestuurslid H. Hylkema Pensioengerechtigden * Het bestuur heeft een onafhankelijk voorzitter zonder stemrecht 9

10 Wijzigingen in het bestuur In 2014 hebben zich geen personele wijzigingen in het bestuur voorgedaan. Mevrouw Kremers, zittend bestuurslid namens de actieven, is door het Verantwoordingsorgaan voorgedragen als bestuurslid namens de pensioengerechtigden. Het bestuur heeft mevrouw Kremers vervolgens in die functie benoemd. Verantwoordingsorgaan Per 1 juli 2014 zijn de heren M. Stam en F. Kuijt benoemd als lid van het Verantwoordingsorgaan. De heer Kuijt treedt op als voorzitter. Visitatiecommissie De voor eind 2014 geplande visitatieronde is wegens omstandigheden bij de visitatiecommissie doorgeschoven naar het eerste kwartaal van De visitatie richt zich gezien het tijdstip van de beoordeling hoofdzakelijk op het besturen in 2014, vandaar dat de uitkomsten in dit jaarverslag 2014 zijn opgenomen. Vermogensbeheerders Het vermogensbeheer is uitbesteed aan Aegon Asset Management B.V. te Den Haag. Certificerend actuaris De heer drs. R. Sagoenie AAG, verbonden aan Milliman Pensioenen, gevestigd te Amsterdam. De certificerend actuaris waarmerkt jaarlijks de aan De Nederlandsche Bank te verstrekken actuariële staten - waaronder begrepen het actuarieel verslag met de daarin opgenomen actuariële verklaring. Certificerend accountant De heer drs. M. van Luijk RA, verbonden aan Deloitte Accountants B.V., gevestigd te Amsterdam. De certificerend accountant controleert jaarlijks, de onder verantwoordelijkheid van het bestuur, opgestelde jaarrekening en DNB-staten. Adviserend actuaris Het fonds laat zich voor actuariële adviezen bijstaan door de heer drs. Y. Hauet AAG RBA, verbonden aan Sprenkels en Verschuren. Pensioenbeheer De pensioenadministratie, uitkeringsadministratie en financiële administratie alsmede de bestuursondersteuning wordt uitgevoerd door TKP Pensioen B.V. te Groningen. Herverzekering Aegon Levensverzekering N.V. treedt op als herverzekeraar van het fonds. Compliance Officer De compliance officer van het fonds is de heer B. Peters van het Nederlands Compliance Instituut (NCI). De compliance officer heeft onder andere als taak toe te zien op de naleving van de gedragscode door de bestuursleden. 10

11 3. Financiële positie en beleid in Beleid Het bestuur heeft beleid ontwikkeld op het gebied van beleggingen, premie en toeslagen om de risico s en de financiële positie van het fonds te beheersen. Bij het maken van beleidskeuzes worden de belangen van alle belanghebbenden evenwichtig afgewogen. Het beleid moet worden uitgevoerd binnen de kaders van de pensioenregeling. Dit beleid staat omschreven in de Actuariële en Bedrijfstechnische Nota (ABTN). 3.2 Beleggingsbeleid Het bestuur van het fonds is formeel verantwoordelijk voor het strategische beleggingsbeleid. Hieronder wordt verstaan de vaststelling van het doel en de stijl van het beleggingsbeleid, de strategische beleggingsportefeuille en bandbreedtes, de benchmarks en de selectie en aanstelling van de vermogensbeheerders. Bij een herverzekerd fonds is de werkelijke bijdrage van het bestuur aan het beleggingsbeleid gering. Binnen het herverzekeringscontract is bepaald dat het bestuur de verdeling kiest tussen zakelijke waarden en vastrentende waarden. De herverzekeraar bepaalt vervolgens de verdeling van het vermogen over een aantal fondsen. Het beleggingsbeleid binnen de fondsen ligt eveneens buiten de invloedsfeer van het bestuur van het pensioenfonds. De herverzekeraar/vermogensbeheerder is binnen de verdeling zakelijk/vastrentend vrij in de wijze van belegging en herbelegging. De herverzekeraar/vermogensbeheerder is verantwoordelijk voor het administreren van de beleggingen en het rapporteren over de beleggingen aan het bestuur. De beleggingsportefeuille is ondergebracht in het Strategic Allocation Fund Equity, Strategic Allocation Fund Fixed Income en Strategic Allocation Fund Fixed Income LDO long duration. Op deze manier wordt voor 65% belegd in vastrentende waarden en voor 35% belegd in zakelijke waarden, waarbij gestreefd wordt dat 75% van de durationgap afgedekt wordt. Er wordt belegd in een gediversifieerde portefeuille van vastrentende waarden (hypotheken, staats- en bedrijfsobligaties, Emerging Market Debt Fund en Asset Backed Securities) en zakelijke waarden (aandelen, vastgoed, grondstoffen, high yield, hedge funds en private equity). Deze mix heeft een optimale strategische allocatie gemeten naar risico (ten opzichte van de verplichtingen) en rendement. Het beleggingsproces is gericht op waardetoevoeging door middel van een actief beleid over en binnen de beleggingscategorieën, landen, sectoren, individuele bedrijven en door het innemen van duration- en yieldcurve posities bij obligaties. De strategische verdeling ultimo 2014 was als volgt: Premiebeleid Op basis van de Pensioenwet dient een pensioenfonds jaarlijks minimaal een kostendekkende premie te heffen. In 2014 is het fonds afgestapt van het gebruik van een gedempte kostendekkende premie. De werkelijk verschuldigde premie exclusief garantiekosten aan de herverzekeraars is de basis voor de berekening van de kostendekkende premie. Voor de financiering van de garantiekosten voor 2014 en 2015 is ultimo 2013 een bestemmingsreserve gevormd. Doordat deze reserve gefinancierd wordt uit het vrije vermogen van het fonds wordt er voor gezorgd dat de financiering van de garantiekosten voor rekening komt van alle deelnemers van het fonds in plaats van alleen de actieve deelnemers en werkgevers. Voor 2014 is in overleg met de sociale partners een premieverhoging doorgevoerd. De premie voor 2014 is (kostendekkend) vastgesteld en bedraagt voor het walpersoneel 9,6% van de pensioen- grondslag (2013: 8,5%) en voor het zeevarend personeel 15,8% van de pensioengrondslag (2013: 14,0%). 11

12 De pensioenpremie is verschuldigd over het loon voor de werknemersverzekeringen. De premie- en de pensioengrondslag zijn voor het fonds in beginsel gelijk aan het, zo nodig gemaximeerde, loon voor de werknemersverzekeringen minus een franchise. Voor vaststelling van de pensioenpremie en de premiegrondslag zijn de hoogte van het maximumloon en de hoogte van de franchise voorts evenredig aan het deeltijdpercentage. Hierbij moet worden opgemerkt dat voor de deelnemende vissers niet met een deeltijdpercentage gewerkt wordt. Voor hen wordt gerekend met loondagen en wordt altijd het deeltijdpercentage 100,00 gehanteerd. Voor 2015 is de premie ongewijzigd vastgesteld Toeslagbeleid Het toeslagbeleid in 2014 luidt: Een toeslagambitie van tenminste 50 % van de stijging van het CPI-prijsindexcijfer, alle huishoudens onder behoeve van de indexcijfers van april van ieder jaar; De toeslag is strikt voorwaardelijk; Een eventuele aanpassing geschiedt per 1 juli van elk jaar; De dekkingsgraad na het verlenen van de toeslag moet tenminste 105% bedragen en Bij een voldoende dekkingsgraad in enig jaar kan besloten worden om de in het verleden ontstane indexatieachterstand alsnog (voor een deel) toe te kennen. Het bestuur van het fonds beslist jaarlijks of het een toeslag verleent. Dit kan alleen als daarvoor voldoende financiële middelen beschikbaar zijn. De toeslag wordt niet uit de jaarlijkse premie betaald, maar uit het al bestaande (vrije) vermogen van het fonds. Voor het bestuur was de dekkingsgraad van het fonds in 2014 hoog genoeg om een toeslag te kunnen verlenen aan alle deelnemers, namelijk 0,8 % per 1 juli Risicobeheer Dit hoofdstuk geeft een beschrijving van de drie belangrijkste risico s voor het fonds die zijn verbonden aan de uitvoering van de pensioenregeling. In vergelijking met niet-herverzekerde fondsen is er beduidend minder risico. Het risicomanagement van het bestuur laat zich als volgt samenvatten: 1) Elk jaar worden de risico s opnieuw geïnventariseerd. Per risico wordt gewogen wat de kans is dat het risico zich voordoet en wat de impact is, als het risico zich zou voordoen. Vervolgens wordt gekeken of er maatregelen mogelijk zijn om het risico te beheersen en of het wenselijk is om die maatregelen te nemen. 2) Deze inventarisatie is bij elke bestuursvergadering op de achtergrond aanwezig. Per beslissing is het bestuur zich bewust van eventuele risico s voor de verschillende stakeholders van het fonds. Financiële risico s Garantiecontract/ Herverzekering Het fonds heeft per 1 januari 2011 voor een periode van vijf jaar zijn pensioenregeling herverzekerd bij Aegon Levensverzekering N.V. Het verzekeringstechnische risico (risico s die verband houden met langleven, sterfte en arbeidsongeschiktheid) is bij deze maatschappij ondergebracht en vastgelegd in een garantieovereenkomst die loopt tot en met 31 december De herverzekeringsmaatschappij garandeert de tarieven tot en met de einddatum van de uitbestedingsovereenkomst en daarna garandeert zij levenslang de op 31 december 2015 gefinancierde pensioenen. De uitkeringen van de binnen de contractperiode opgebouwde pensioenen zijn hiermee gegarandeerd. De herverzekeraar heeft de als tegenwaarde van de pensioenverplichtingen aangehouden beleggingen ondergebracht in een gesepareerd beleggingsdepot, hiermee is het beleggingsrisico ook herverzekerd. Het fonds heeft recht op de overrente die met dit gesepareerde beleggingsdepot wordt gerealiseerd. Het fonds deelt voor 63% in de technische resultaten welke de herverzekeraar behaalt. Het bestuur heeft een zogenaamd FTK-garantiecontract afgesloten. Dit is een contract op basis van volledige herverzekering met garantie op basis van marktwaarde. Waardering volledig herverzekerde contracten binnen het FTK Binnen de kaders van het FTK wordt de uitbestedingsovereenkomst van het fonds gezien als volledige herverzekering omdat het contract ingeval van beëindiging de volgende mogelijkheden biedt: Contract beëindigen en de uitbestedingsovereenkomst premie vrij voortzetten. De herverzekeraar zal de garantiekosten verrekenen met de overrente. Bij onvoldoende of negatieve overrente zal het niet verrekende deel van de kosten doorschuiven naar volgende jaren ter verrekening met toekomstige overrente. 12

13 Contract beëindigen en zowel vermogen als verplichtingen volledig overhevelen naar een kapitaalcontract bij de herverzekeraar. Geactiveerde (negatieve) overrente in gesepareerd beleggingsdepot In het bij de herverzekeraar aangehouden gesepareerde beleggingsdepot is sprake van een zogenaamde geactiveerde overrente. Het fonds ontvangt de in het depot behaalde overrendementen (verschil tussen behaald beleggingsrendement en benodigde intrest); positieve resultaten worden ten gunste van het fonds in rekening-courant geboekt. Eventuele negatieve rendementen worden niet ten laste van het fonds gebracht, maar worden in het depot geactiveerd. Deze zullen worden verrekend met eventuele toekomstige positieve rendementen voordat die weer volledig zullen bijdragen aan een stijging van het vrije vermogen van het fonds. In de met de herverzekeraar afgesloten verzekeringsovereenkomst is bepaald dat, indien het fonds de overeenkomst niet verlengt en de op de einddatum van de overeenkomst opgebouwde aanspraken achterlaat bij de verzekeraar, de op dat moment aanwezige negatieve overrente volledig ten laste van de verzekeraar zal komen. Indien bij het niet verlengen van de overeenkomst de opgebouwde aanspraken worden overgedragen naar een andere uitvoerder, zal de negatieve overrente worden verrekend met de overdrachtswaarde. Het beleggingsrisico van het vrije vermogen van het fonds is nihil. Dit vermogen staat gereserveerd op een afgeschermde rekening courant en het fonds ontvangt daarover minimaal een rente. Tegelijkertijd wordt het vermogen belegd op dezelfde wijze als het verplichte vermogen. Positieve beleggingsopbrengsten worden aan het einde van het jaar bijgeschreven op de rekening courant minus de al ontvangen rente. Negatieve beleggingsopbrengsten blijven in het verplichte depot. Uitbestedingsrisico Het fonds heeft een uitbestedingsbeleid en besteedt alleen werkzaamheden uit op basis van contracten, waarin ook (mits van toepassing) een service level agreement (SLA) is opgenomen. Vrijwel alle werkzaamheden zijn uitbesteed aan Aegon / TKP. Per kwartaal wordt er door de uitvoeringsorganisatie over de SLA aan het bestuur gerapporteerd. Daarnaast levert de uitvoeringsorganisatie ISAE rapportages en nog aparte in control rapportages ten aanzien van IT- en uitvoeringsrisico s. De externe accountant van de uitvoeringsorganisatie beoordeelt in de jaarlijkse controle de integriteit van de gegevens. Kredietrisico herverzekeraar Als gevolg van een herziening van het Besluit Financieel Toetsingskader pensioenfondsen (Besluit FTK) op 1 februari 2011, is het fondsen toegestaan het kredietrisico buiten beschouwing te laten bij de berekening van het Vereist Eigen Vermogen en de waardering van de vordering op de herverzekeraar op marktwaarde. Het bestuur heeft, gezien de ongewijzigde ontwikkeling in de solvabiliteitrating van Aegon Levensverzekering N.V. (hetgeen onder meer is te zien door de ongewijzigde rating door Standard en Poor s), besloten om geen kredietafslag te bepalen op de vordering op de herverzekeraar ultimo boekjaar. Het fonds gaat er vooralsnog van uit dat deze regeling in het nftk gehandhaafd blijft. 3.4 Financiële positie Algemeen Een maatstaf om de financiële positie van een pensioenfonds te bepalen is de dekkingsgraad. De dekkingsgraad geeft het pensioenvermogen als percentage van de contante waarde van de pensioenverplichtingen weer. Pensioenfondsen die hun risico s bij een verzekeraar hebben verzekerd mogen het kredietrisico op die verzekeraar buiten beschouwing laten bij de berekening van het vereist eigen vermogen. Het vereist eigen vermogen van het fonds bedraagt 1,0% van de technische voorziening. Volgens de verslagleggingregels voor herverzekerde garantiecontracten staan de beleggingen niet op de balans van het fonds. Tegenover de verplichtingen op de passivazijde van de balans staan op de activazijde de vorderingen op de herverzekeraar. Door deze wijze van presenteren worden de risico s welke het fonds loopt inzichtelijk gemaakt; door het gelijkstellen van de vordering op de herverzekeraar aan de verplichting van het fonds (en de beleggingen feitelijk niet op de balans zichtbaar te maken) ontstaat de situatie dat het beleggingsrisico niet tot uitdrukking komt in de jaarcijfers van het fonds. Dit sluit aan op de gedachte achter het met de herverzekeraar afgesloten garantiecontract. Het fonds ontvangt jaarlijks haar aandeel in de behaalde positieve overrente. Indien de overrente in enig jaar negatief is, zal deze niet met het fonds worden verrekend, maar binnen het depot worden geactiveerd en verrekend met toekomstige positieve overrente. 13

14 Voor het beleid is een aantal vermogensposities van belang. De volgende grenzen worden onderscheiden. Minimaal vereist eigen vermogen: het minimaal vereist eigen vermogen is de ondergrens van het vereist eigen vermogen. Indien het fonds niet over het minimaal vereist vermogen beschikt, is sprake van een dekkingstekort. In 2014 is de dekkingsgraad behorend bij het minimaal vereist eigen vermogen 101,0% van de voorziening pensioenverplichtingen (2013: 101,0%). Vereist eigen vermogen: het vereist eigen vermogen is het vermogen dat nodig is om te bewerkstelligen dat met een zekerheid van 97,5% wordt voorkomen dat binnen een jaar het eigen vermogen na één jaar negatief wordt. Indien het fonds niet over het vereist eigen vermogen beschikt, is sprake van een reservetekort. Ultimo 2014 bedraagt de dekkingsgraad behorend bij het vereist eigen vermogen 101,0% (2013: 101,0%). Ontwikkeling dekkingsgraad De dekkingsgraad kan wijzigen door diverse factoren, zoals de ontwikkeling van het beleggingsresultaat, verzekeringstechnische ontwikkelingen en de ontwikkeling van de marktrente. De afname van de dekkingsgraad in 2014 wordt grotendeels veroorzaakt door de stijging van de technische voorzieningen in Ook waren de kosten voor de pensioenopbouw hoger dan de ontvangen premies in Binnen het depotverslag werd een negatief interest behaald, welke verrekend moet gaan worden met positieve toekomstige interestresultaten. Dit negatieve resultaat wordt verklaard door het negatieve resultaat op de benodigde interest voor pensioenopbouw ( ), wat voor een groot deel kon worden gecompenseerd door de positieve beleggingsopbrengsten ( ). Uiteindelijk daalde de dekkingsgraad ten opzichte van eind 2013 met 4,1%-punt. Financiële positie De werkelijke dekkingsgraad is 109,3% en daarmee hoger dan de dekkingsgraad behorend bij het vereist eigen vermogen van 101,0%. Daarmee is ultimo 2014 sprake van een financiële positie die voldoende is. (n)ftk In 2015 zullen de gevolgen van de aanpassingen in het nftk uitgewerkt worden. Omdat er sprake is van volledige herverzekering is de impact voor het fonds beperkt. Zo hoeven het premie- indexatie- en beleggingsbeleid dit jaar niet aangepast te worden. De aanpassingen hebben geen effect op de financiële positie omdat er sprake is van een garantiecontract. 14

15 4. Beleggingen 4.1 Algemeen In 2014 liep het beleid van de grote centrale banken in de wereld steeds verder uiteen. De Amerikaanse centrale bank bouwde zijn opkoopprogramma af, terwijl de Japanse centrale bank dit uitbreidde. De ECB heeft enkele opkoopprogramma s opgestart om het fragiele herstel te ondersteunen en de deflatoire tendens tegen te gaan. De VS groeit hard door, terwijl Europa en Japan achterblijven. In de laatste helft van het jaar daalden grondstofprijzen hard. Dit zal een positieve stimulans geven aan olie-importerende landen, zoals de VS, Europa en Japan. Ook zal het zorgen voor lagere inflatie of zelfs deflatie, maar zolang dit door energieprijzen wordt veroorzaakt is dit geen probleem. De groei in de VS was erg volatiel van kwartaal op kwartaal. Dit werd mede veroorzaakt door het slechte winterweer in het begin van het jaar. Gemiddeld genomen is de groei in de VS echter sterk. De werkloosheid daalde in een rap tempo. In Europa wordt de groei nog steeds geremd door verschillende factoren. Met name de bankensector verhoogde zijn kapitaalpositie om te voldoen aan nieuwe regelgeving. Dit had als gevolg dat minder makkelijk werd uitgeleend aan consumenten en bedrijven. Daarnaast proberen overheden hun tekorten terug te dringen en proberen consumenten en bedrijven te besparen door de onzekere economische situatie. Het goede nieuws is dat deze factoren langzaam opgelost worden. De banken lijken bijna klaar met het verhogen van hun kapitaal en overheden hebben de grootste bezuinigingen reeds achter zich. In Japan ging men door met Abenomics. Een programma van economische hervormingen dat tot doel heeft de deflatie te stoppen en de economische groei te verhogen. In 2014 vergrootte de Japanse centrale bank zijn opkoopprogramma, waardoor de Yen in waarde daalde. Dit zorgde voor hogere inflatie. De vraag is of dit ook doorzet in stijgende lonen. Daarnaast verhoogde de regering het BTW tarief, om het overheidstekort terug te dringen. Het gevolg was echter een afzwakkende groei. De Chinese economie leek te vertragen in In sommige steden is er een overaanbod van woningen waardoor de prijzen daalden. De regering probeert te voorkomen dat dit grote implicaties heeft voor de economische groei. Het is echter gezond dat de overspannen bouwsector in China wat afkoelt. We verwachten dat de groei komende jaren zal afnemen. Dit is echter een natuurlijke overgang van een economie die steeds geavanceerder wordt. 4.2 Beleggingen in het garantiecontract De beleggingsportefeuille zoals opgenomen in het beleggingsmandaat bestaat uit een drietal Strategic Allocation Funds: Strategic Allocation Fund Equity Strategic Allocation Fund Fixed Income Strategic Allocation Fund Fixed Income LDO Het Strategic Allocation Fund Equity beleggingsbeleid is gericht op risicoreductie door middel van spreiding over en binnen verschillende beleggingscategorieën. Het beleggingsproces is tevens gericht op waardetoevoeging door middel van het door de Beheerder te voeren beleid. Het Fonds belegt, direct of indirect, hoofdzakelijk in zakelijke waarden, daarbij streeft het naar een optimaal risico-rendement profiel door te beleggen in verschillende goed gespreide beleggingscategorieën. Het Strategic Allocation Fund Fixed Income hanteert eenzelfde beleggingsbeleid, alleen belegt dit fonds, direct of indirect, hoofdzakelijk in vastrentende waarden. Het Strategic Allocation Fund Fixed Income Long Duration beleggingsbeleid is gericht op risicoreductie door middel van spreiding over en binnen verschillende beleggingscategorieën. Het beleggingsproces is tevens gericht op waarde toevoeging door middel van het door de beheerder te voeren beleid. Het Fonds belegt, direct of indirect, hoofdzakelijk in vastrentende waarden waarbij de duration wordt verlengd middels derivaten. Het fonds streeft naar een verlenging van de duration van de vastrentende waarden in het fonds met 20 jaar. De beheerder mag nieuwe beleggingscategorieën toevoegen indien deze waarde toevoegen en/of het risico reduceren. Het fonds streeft naar een optimaal risico-rendement profiel door te beleggen in verschillende goed gespreide beleggingscategorieën. 15

16 In de volgende tabel wordt het rendement over 2014 per Strategic Allocation Funds in vergelijking met de benchmark weergegeven. Tevens wordt het rendement van de totale beleggingsportefeuille weergegeven. Deze bedraagt 30,86% over Rendement Beleggingsfonds Benchmark Strategic Allocation Fund Equity 11,54% 10,36% Strategic Allocation Fund Fixed Income 10,78% 9,41% Strategic Allocation Fund Fixed Income LDO (excl. LDO) 10,74% 9,32% Totaal excl. LDO (gewogen) 10,91% 9,66% LDO 702,43% Totaal incl. LDO voor kosten (gewogen) 31,35% Totaal incl. LDO na kosten (gewogen) 30,86% Deze Strategic Allocation Funds bestaan uit een aantal beleggingsfondsen. In de volgende tabel wordt de performance over 2014 per beleggingsfonds in vergelijking met de benchmark weergegeven. Rendement Rendement beleggingsfonds benchmark Staatsobligaties Bedrijfsobligaties Hypotheken Asset Backed Securities High Yield Emerging Market Debt Tactical Interest Rate Overlay Aandelen Vastgoed Grondstoffen Hedge Funds Private Equity GTAA Ultimo 2014 bedroeg de waarde van de beleggingsportefeuille ondergebracht in het depot circa Maatschappelijk verantwoord ondernemen Bedrijfstakpensioenfonds voor de Zeevisserij heeft zijn beleggingen uitbesteed aan Aegon Asset Management (AAM). Deze beleggingen zijn onderdeel van het herverzekeringscontract en als gevolg daarvan is de invloed van het bestuur op de wijze van beleggen zeer beperkt. Het beleggingsbeleid van AAM (gepubliceerd op de website van Aegon onder de titel Beleid Verantwoord Beleggen van Aegon Nederland) sluit in voldoende mate aan op de normen van het fonds. Belangrijke uitgangspunten zijn: Het fonds wenst niet mee te werken aan een beleggingstransactie die, bijvoorbeeld op grond van het internationale recht, verboden is. Voorts onthoudt het fonds zich van een belegging: indien daardoor strafbare of moreel verwerpelijke gedragingen worden bevorderd; indien de belegging - zo zij zou worden verricht - in onmiddellijk verband staat met een schending van mensenrechten of fundamentele vrijheden. Aegon, als vermogensbeheerder van het fonds, baseert zijn beleggingsbeleid op de overtuiging dat het mogelijk is financiële en maatschappelijke rendementen te integreren. Aegon Nederland selecteert daarom beleggingen waarvan is vastgesteld dat deze in overeenstemming zijn met normen en waarden zoals die 16

17 voortvloeien uit de Code of Conduct van Aegon. Aegon hanteert voor zijn beleggingsbeleid een zwarte lijst en een grijze lijst. De bedrijven op de zwarte lijst sluit Aegon direct uit van alle actieve beleggingen (het zogeheten uitsluitingenbeleid). De zwarte lijst wordt gepubliceerd op De bedrijven op de grijze lijst sluit Aegon niet onmiddellijk uit van zijn beleggingen. Indien mogelijk gaat Aegon Nederland met dergelijke bedrijven een actieve dialoog aan om ze tot ander gedrag te bewegen. Dit wordt engagement genoemd. In bedrijven die niet op deze lijsten voorkomen, kan Aegon zonder belemmering investeren. Aegon ziet erop toe dat de beleggingsfondsen die aan klanten worden aangeboden het stembeleid van Aegon volgen. Bedrijven waarvan is aangetoond dat ze mensenrechten op ernstige wijze schenden, controversiële wapens produceren, ernstige milieuschade aanbrengen of veroordeeld zijn voor ernstige corruptie, komen in aanmerking voor uitsluiting. Indien mogelijk zal Aegon met deze bedrijven eerst een actieve dialoog aangaan om ze tot ander gedrag te bewegen. Levert deze dialoog na veelvuldig en herhaaldelijk engagement niet het gewenste resultaat op, dan gaat Aegon alsnog over tot uitsluiting van het bedrijf. Aegon maakt voor de invulling van dit beleid gebruik van de analyseresultaten van een gespecialiseerd extern bureau. Informatie over controversiële activiteiten is niet altijd beschikbaar of bekend. Aegon is verantwoordelijk voor het beleggingsbeleid en de uitvoering van het beleid. 4.4 Vooruitblik 2015 Aandelen De vooruitzichten voor Europese aandelen zijn gematigd positief. De waarderingen voor Europese aandelen zijn niet laag maar weerspiegelen ook geen sterke winstgroei. De sterke Amerikaanse dollar speelt exporterende bedrijven in de kaart, terwijl de lagere prijzen voor olie en andere groeistoffen de kosten in toom en de marge op peil houden. Ook de lagere rente als gevolg van het ruime monetaire beleid van de ECB helpt bedrijven de winst te doen groeien doordat financieringskosten laag zijn. Het vooruitzicht voor Noord-Amerikaanse aandelen is onveranderd gematigd positief. Hoewel de waardering en winstmarges aan de hoge kant zijn, is er op korte termijn geen reden tot zorg. De Amerikaanse centrale bank heeft aangegeven de rente te verhogen in het midden van Dit kan het opwaarts potentieel sterk beperken, maar de sterke economie zorgt ervoor dat de bedrijven gezond blijven. De verwachting is dat het huidige groeiprofiel van de wereldeconomie voorlopig aanhoudt. Dit betekent aanhoudend matige groei in zowel ontwikkelde markten als in de meeste grote ontwikkelingslanden zoals China, Brazilië, Turkije en Rusland. Positieve uitzondering hierop zijn landen met een gunstig demografisch profiel en daarmee grotere gevoeligheid voor binnenlandse vraag. Met name Zuidoost-Aziatische landen zoals Indonesië, Filipijnen, Vietnam en India voldoen aan dit profiel. De aandelenkoersen in Japan zijn met zo n 70% gestegen in Ondanks deze forse koersstijgingen, zijn aandelenwaarderingen in Japan nog steeds aantrekkelijk te noemen. Naar onze verwachting zal de Japanse economie de komende jaren verder herstel laten zien. Na ruim twintig jaar economische malaise betekent dat een nieuw tijdperk van economische groei voor Japan. De vooruitzichten voor de aandelenmarkten in Latijns Amerika zijn gevarieerd. Het patroon van het afgelopen jaar dat sommige landen weten te profiteren van de aantrekkende economische groei, terwijl andere knel komen te zitten met oplopende rentelasten, zal naar onze verwachting in 2015 aanhouden. Vastrentende Waarden Staatsobligaties De vermogensbeheerder verwacht dat de economische groei en de inflatie zullen in de eurozone voor lange tijd laag zullen blijven. Voor de rente betekent dit dat er weinig opwaartse druk zal zijn. De groei blijft laag doordat de investeringen, overheidsuitgaven en consumptie binnen de eurozone beperkt zullen blijven. Daarnaast is de groei in de rest van de wereld, met uitzondering van de Verenigde Staten en Engeland ook zeer beperkt waardoor Europa niet mee omhoog zal worden getrokken. De grote hervormingen in de grote Europese landen Italië en Frankrijk zijn uitgebleven, waardoor de groei beperkt zal blijven. Daarnaast is de samenwerking in Europa nog zeer matig waardoor een effectief samenwerkend Europa ver weg is. Vanuit regelgeving en monetair beleid voorzien wij ook een aanhoudende neerwaartse druk op de rente. 17

18 Bedrijfsobligaties De vermogensbeheerder verwacht dat de rendementen van bedrijfsobligaties over 2015 lager zullen uitvallen dan over het afgelopen jaar. Dit is met name ingegeven door de zeer lage rente omgeving waarin de markten zich begeven. Daarnaast kan de stijgende rente in de Verenigde Staten uiteindelijk opwaartse druk gaan uitoefenen op de Europese rentes. De vraag naar bedrijfsobligaties zal daarentegen onverminderd sterk zijn. Dit komt met name door de zoektocht naar rendement en de extra vraag naar bedrijfsobligaties door opkoopprogramma s van de ECB. Wij verwachten dat de Europese economieën een bescheiden groei kunnen laten zien. Het herstel is en blijft fragiel met name ingegeven door de zeer lage inflatie. De bankensector zal wel last hebben van lage rentes, maar is ook goed op weg om haar kapitaal buffers te versterken. Voor bedrijfsobligaties zijn er een aantal risico s maar per saldo verwachten wij een relatief sterke omgeving voor bedrijfsobligaties met bescheiden rendementen voor High Yield bedrijfsobligaties Voor High Yield obligaties zijn de verwachtingen gematigd positief. De verbeterende Europese economie en de aantrekkende economische groei van de Verenigde Staten geven reden tot optimisme. Toch zijn er ook zorgen en deze spitsen zich toe op de olieprijs. 16% van de Amerikaanse High Yield markt is gerelateerd aan de energie sector en daardoor afhankelijk van een hoge olieprijs. Dat maakt de High Yield categorie minder aantrekkelijk, met name in de VS. Gezien het afbouwen van het opkoopprogramma van de FED, is de verwachting ook dat rentes zullen stijgen, echter veel minder snel dan in eerste instantie gedacht. Momenteel is de algemene verwachting dat dit niet in de eerste helft van 2015 zal gebeuren. Ook verwacht de vermogensbeheerder dat komend jaar weer veel nieuwe bedrijven leningen in de High Yield markt zullen uitgeven. Banken blijven hun balans verkleinen, met als gevolg dat veel bedrijven alternatieve financiering zullen zoeken en in de High Yield markt terecht komen. Dit maakt de markt meer gediversifieerd en biedt voor investeerders meer mogelijkheden om te beleggen. Emerging market debt De vermogensbeheerder gaat voor 2015 uit van een moeilijk jaar voor Emerging Market Debt, ondanks dat veel opkomende landen nog acceptabele economische ontwikkelingen zullen doormaken. De prijs van ruwe olie zal erg volatiel zijn, omdat het erop lijkt dat OPEC van strategie is veranderd en uit is op marktaandeelbehoud ten kost van prijs stabilisatie. En aangezien de olieprijs veel invloed heeft op de wereldeconomie zal er ook volatiliteit binnen opkomende landen ontstaan. Bovendien zal ook de Amerikaanse FED haar aandacht opeisen. De algemene verwachting is dat de FED de eerste renteverhoging in 2015 zal doorvoeren. Het tempo waarin de rentes verhoogd zullen worden zal grote invloed hebben op de obligaties van opkomende economieën. Bovendien hebben veel opkomende landen al te maken gehad met dalende valutakoersen, een verslechterende economie en dalende binnenlandse vraag. Voeg daar aan toe een ongunstige betalingsbalans voor veel landen, een groot aantal verkiezingen met de nodige onzekerheid en we kunnen er bijna zeker van zijn dat komend jaar geen rustig jaar zal worden. Woningmarkt en Hypotheken De Nederlandse economie heeft in de loop van 2014 haar herstel verder doorgezet. Voor 2015 wordt een beperkte verdere groei van de economische activiteit verwacht. Die groei zal echter vooral vanuit de internationale handel komen. Het consumentenvertrouwen heeft in het afgelopen jaar wel wat verbetering laten zien maar bevind zich historisch gezien nog steeds op een laag niveau. Het reëel beschikbaar inkomen van huishoudens zal naar verwachting over 2015 stabiel blijven. Voor sommige huishoudens die zich niet met baanverlies geconfronteerd zien, neemt de koopkracht zelfs toe. Maar de eerdere sterke daling van het reëel beschikbaar inkomen en de woningprijs zullen dit jaar nog voor een zeer laag niveau in particuliere consumptie zorgen. Op basis van de verbeterde betaalbaarheid en het minder negatieve sentiment verwachten wij een verdere toename van het aantal woningverkopen in Daarnaast verwacht de vermogensbeheerder dat door een verder toenemende concurrentie de ingezette hypotheek rente daling van het afgelopen jaar zich in 2015 zal voortzetten wat een verdere impuls voor de herstellende woningmarkt zou betekenen. 4.5 Z-score Bedrijfstakpensioenfondsen met een door de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid afgegeven verplichtstelling, zijn wettelijk verplicht de beleggingsperformance van het pensioenfonds vast te stellen. Voor deze toetsing is een gestandaardiseerde norm, de z-score ontwikkeld. Voor het jaarlijks vaststellen van deze norm wordt het beleggingsrendement (de performance) van het pensioenfonds vergeleken met het rendement van de vooraf door het bestuur vastgestelde benchmark. Dit gebeurt op basis van een wettelijk voorgeschreven formule waarin ook de samenstelling van het belegde vermogen en de kosten voor de uitvoering meetellen. Vervolgens worden de z-scores over een periode van 5 jaar via een, ook weer wettelijk 18

19 voorgeschreven, formule gemiddeld. Deze gemiddelde score wordt de performancetoets genoemd. Als de performancetoets lager is dan -1,28 kan een bij het fonds aangesloten werkgever vrijstelling van de verplichting tot deelneming aan het pensioenfonds krijgen, onder de voorwaarde dat hij een pensioenregeling treft die ten minste gelijkwaardig is aan die van het fonds. De jaarlijkse z-score van het fonds over de afgelopen vijf jaar is als volgt: Z-score (1-jaars) 0,818-2,220-6,355 6,529 0,236 Performance-toets -0,44-0,83-0,87 1,76-1,21 De performancetoets over de laatste vijfjaarsperiode is vastgesteld op -0,44. Met ingang van 2013 is het vrijheidsbesluit van 1,28 niet langer van toepassing. Omdat de wettelijke minimumscore die behaald moet worden -1,28 bedraagt, wordt geconcludeerd dat het fonds boven de kritieke grens zit. Voor het bevorderen van de vergelijkbaarheid zijn de vergelijkende cijfers van ook exclusief het vrijheidsbesluit van 1,28 weergegeven. 19

20 5. Pensioenen 5.1 Inleiding In dit hoofdstuk wordt ingegaan op activiteiten op het gebied van pensioencommunicatie en -administratie die in 2014 hebben plaatsgevonden. Ook worden de uitvoeringskosten van het fonds en belangrijkste kenmerken van de pensioenregeling toegelicht. Tot slot wordt in dit hoofdstuk ingegaan op (voorstellen voor) nieuwe wet- en regelgeving op pensioengebied. 5.2 Pensioencommunicatie In haar communicatie onderscheidt het fonds vijf primaire doelgroepen en drie secundaire doelgroepen. Deze doelgroepen zijn: 1. Deelnemers 2. Pensioengerechtigden 3. Gewezen deelnemers (slapers) 4. Gewezen partners van deelnemers 5. Werkgevers Toezichthouders 7. Sociale partners 8. Media en Pers Het fonds wil bereiken dat de kennis over het pensioen bij de deelnemers en werkgevers wordt vergroot en dat het pensioenbewustzijn bij hen toeneemt. Immers, pensioen wordt steeds meer een eigen verantwoordelijkheid. Daarnaast is het van belang dat zij positief tegenover het onderwerp pensioen staan (houding), willen zij hun gedrag gaan aanpassen (lees: handelen overeenkomstig de eigen verantwoordelijkheid ). Om deze ontwikkeling op het gebied van gedrag te realiseren, moeten deelnemers en werkgevers allereerst voldoende kennis hebben van pensioenen: hoe hoger het pensioenbewustzijn, hoe positiever de houding. Die positieve houding is een belangrijk om vanuit het fonds het gedrag van stakeholders te kunnen beïnvloeden. Ook een duidelijk en relevant handelingsperspectief is voorwaarde om mensen in actie te laten komen. Vertaalt naar concrete doelen voor de eerste vijf stakeholders: zij weten wat de pensioenregeling inhoudt zij weten de gevolgen van bepaalde life-events voor het pensioen zij weten waar ze terecht kunnen met vragen zij zijn zich bewust van de wijzigingen in het pensioenstelsel in Nederland en de gevolgen voor hun pensioensituatie Doordat een groot deel van de doelgroep vaart/ vist, ziet het fonds zich bij het realiseren van de communicatiedoelstellingen voor een bijzondere uitdaging gesteld, zeker gezien het gebrek aan financiële armslag. In 2014 zijn de volgende middelen ingezet: werkgeversportaal digitale nieuwsbrieven voor werkgevers nieuwsbrieven voor deelnemers en pensioengerechtigden: de PensioenVisie website pensioenplanner mailings brochures brieven UPO Stop- en startbrieven Deelnemersvragen In 2014 hebben deelnemers 403 vragen gesteld aan het fonds. De meeste vragen werden in 2014 gesteld over: - De afkoopmogelijkheid van klein pensioen; - Het aanvragen van pensioen; - Het Uniform Pensioenoverzicht. 20