Teslin Capital Management BV ( Teslin ) is de beheerder van Darlin NV en beschikt voor deze activiteit over een vergunning op grond van artikel 2:65

Transcriptie

1

2 Teslin Capital Management BV ( Teslin ) is de beheerder van Darlin NV en beschikt voor deze activiteit over een vergunning op grond van artikel 2:65 van de Wet op het financieel toezicht. Teslin is opgenomen in het register van de Autoriteit Financiële Markten onder vergunningnummer

3 Inhoudsopgave Voorwoord 5 Kerngegevens 6 Interview met de fondsmanager 8 Profiel Teslin 12 Investeringsteam 14 Investeringsfilosofie Teslin 16 Profiel Darlin 18 Investeren in Darlin 20 Bedrijven in portefeuille 24

4 4

5 Voorwoord Dit is alweer het derde jaar dat wij op deze wijze het jaarbericht voor Darlin uitbrengen. In dit papieren jaarbericht van Darlin over het boekjaar 2016 hebben wij alle relevante informatie op hoofdlijnen opgenomen. Het gedetailleerde financiële jaarverslag met toelichtingen treft u aan op onze website In 2016 hebben wij het 25-jarige bestaan van Teslin gevierd. Een uitgelezen moment om terug te kijken naar waar en hoe wij begonnen zijn, vast te stellen wat wij bereikt hebben en waar wij staan en vooral om na te denken over hoe wij ons de komende jaren verder willen ontwikkelen. Het is ons goed gegaan en Teslin heeft zich van een vriendelijke aandeelhouder in de loop van de jaren doorontwikkeld tot een betrokken investeerder met een goede reputatie. Wij kijken dan ook tevreden terug naar het verleden. Naar de toekomst kijkend zien wij mooie kansen, maar ook uitdagingen. Nieuwe tijden vragen om andere kwaliteiten. Wij hebben hierop ingespeeld door het Teslin team te versterken met het aantrekken van nieuwe, jonge mensen. Naar onze mening staat Teslin er goed voor en wij hebben veel vertrouwen in de toekomst. De wereld van nu is niet te vergelijken met die van 25 jaar geleden. Toch zijn wij ervan overtuigd dat onze investeringsfilosofie, van betrokken langetermijnaandeelhouderschap, blijvend van toegevoegde waarde is. Het uitgangspunt is nog steeds hetzelfde als toen we begonnen al is onze aanpak uiteraard geëvolueerd. Onze investeringsfilosofie zal zich stap voor stap blijven ontwikkelen, waarbij wij ons ondernemender zullen profileren. Dit is geen revolutie, maar een volgende stap in onze evolutie. Wij geloven dat dit goed is voor zowel onze investeerders als voor de bedrijven waarin wij investeren. Maarsbergen, maart 2017 Teslin Capital Management BV Frederik van Beuningen Hein van Beuningen Maarten Hartog Aleid Kruize 5

6 Kerngegevens Het boekjaar 2016 van Darlin NV in één oogopslag, met kerngegevens, het resultaat per aandeel, de portefeuilleverdeling, de verkorte balans, de verkorte winst- en verliesrekening en het rendement vanaf oprichting. Kerngegevens Bedragen in euro s Aantal uitstaande aandelen Intrinsieke waarde per aandeel 56,01 50,06 42,09 38,68 31,38 Uitgekeerd dividend per aandeel 1,45 1,40 1,35 1,30 1,30 Totaal rendement 14,8% 22,3% 12,3% 27,4% 9,9% Kostenratio exclusief 0,78% 0,78% 0,79% 0,84% 0,82% gerealiseerde winstparticipatie Kostenratio inclusief 0,78% 0,78% 0,82% 1,06% 0,91% gerealiseerde winstparticipatie Eigen vermogen (x 1.000) Resultaat per aandeel Bedragen in euro s Opbrengsten uit participaties 2,06 1,98 1,47 1,39 1,58 Waardeveranderingen van 6,72 9,01 4,20 8,64 1,92 participaties Brutoresultaat per aandeel 8,78 10,99 5,67 10,03 3,50 Dotatie voorziening winstparticipatie -0,97-1,20-0,53-1,01-0,24 Kosten -0,41-0,43-0,37-0,42-0,32 Nettoresultaat per aandeel 7,40 9,36 4,77 8,60 2,94 Dividendvoorstel over 2016: 1,55 per aandeel, inclusief jubileumdividend van 0,05. Portefeuilleverdeling Accell 9% Besi 21% ICT 3% Kendrion 11% Nedap 4% Sligro 26% TKH 26% 6

7 Verkorte balans per 31 december 2016 voor resultaatbestemming 31 december december 2015 Participaties Vorderingen Kortlopende schulden Voorzieningen Geplaatst kapitaal Agioreserve Overige reserves Onverdeeld resultaat Nettovermogenswaarde Verkorte winst- en verliesrekening over december december 2015 Opbrengsten Dotatie voorziening winstparticipatie Kosten Resultaat vóór belastingen Vennootschapsbelasting 0 0 Nettoresultaat na belastingen Totaal rendement Darlin vanaf oprichting (maart 1992)* * Rekening houdend met de inbreng van de portefeuille door Darlin Deelnemingen NV in Darlin NV in januari Op vindt u het jaarverslag Darlin NV 2016 en nadere toelichtingen. 7

8 INTERVIEW FONDSMANAGER JAN-JAAP BONGERS Duidelijke mening en heldere stem Darlin sluit een actief boekjaar af waarin de mening en visie van de betrokken aandeelhouder verder werden aangescherpt. Het was ook het eerste hele Darlin-jaar van fondsmanager Jan-Jaap Bongers. Het rendement in 2016 komt uit op 14,8%. Aan welke bedrijven was dat te danken? Alle bedrijven in onze portefeuille droegen hieraan bij. Bij Sligro en TKH is het rendement vooral te danken aan het dividend, de koers van die aandelen bleef nagenoeg gelijk. Bij de andere vijf bedrijven is het een combinatie van dividend en een hogere koers. Aan de koers per jaareinde moet overigens niet te veel gewicht worden gegeven. Belangrijker vind ik dat de bedrijven onderliggend, lees operationeel, de juiste stappen zetten. Dat zorgt namelijk voor structureel rendement op de lange termijn. Hier zijn we positief over. Sligro verstevigde de stap over de grens met de overname van het Belgische foodservicebedrijf JAVA. In onze ogen een goede zet. Maar met de retailpoot EMTÉ ging het minder. De resultaten van de supermarkten vallen tegen en drukken op het geheel. Het bedrijf heeft een strategisch plan voor EMTÉ om de resultaten te verbeteren. Dit plan behelst het ombouwen van vrijwel haar gehele populatie van supermarkten. Er zijn nu circa vijftien winkels operationeel met de EMTÉ 3.0-formule. Die formule ziet er echt schitterend uit. Wij zijn erg benieuwd naar de resultaten, die nu worden geëvalueerd. Bij achterblijvende resultaten zouden wij het logisch vinden dat ook andere alternatieven onderzocht worden. TKH zit in een transitiejaar qua financiële ontwikke ling. De voormalig kabelproducent heeft zich ontwikkeld tot aanbieder van complexe informatiesystemen en is goed bezig haar verschillende specialisaties en groeimarkten met elkaar te ver binden. Dit alles gaat gepaard met stijgende ontwikkel kosten en deze kosten gaan voor de baten uit. Wat waren de topperformers dit jaar? Op het gevaar af dat we het te veel gaan hebben over kortetermijnontwikkelingen, is Besi met stip de grootste stijger. De koers van het aandeel steeg dit jaar met ruim 70%. Daarbij betaalde het ook nog eens dividend. De ontwikkeling van dit bedrijf over de afgelopen jaren is echt indrukwekkend. Helemaal als je bedenkt dat de markt waarin het actief is het produceren van machines om chips mee te verpakken geen groeimarkt is geweest. Het bedrijf heeft zich binnen deze markt steeds nadrukkelijker gepositioneerd in de high-end advanced packaging en is op dit moment voorloper in deze technologie. Naar voren kijkend zijn wij positief over dit deel van de markt en we verwachten hier de komende jaren gemiddeld een mooie groei. 8

9 Ook ICT ontwikkelde zich goed. Beleggers waardeerden dat, waardoor de koers in 2016 ruim 22% steeg. Dit bedrijf is ook een voorbeeld hoe belangrijk het is om een sterk managementteam te hebben. ICT heeft een duidelijke visie op waar het over vijf jaar moet staan en de strategische stappen die genomen moeten worden om dit te realiseren. Een slim acquisitiebeleid is daar een belangrijk onderdeel van. Hier houden wij van. Het bedrijf heeft de regie stevig in eigen handen. De derde in het rijtje is Kendrion. In 2016 presenteerde het management de strategische update en gaf daarbij duidelijk kwantitatieve doelstellingen voor de komende jaren aan. Wij vonden het een sterk en goed onderbouwd verhaal, waarin de potentie van de onderneming goed naar voren kwam. Deze transparantie en het daaruit blijkende vertrouwen werd in de markt gewaardeerd met een flinke opwaardering van het aandeel als gevolg. Jan-Jaap Bongers Ik zeg specifiek gemiddeld, omdat de markt zeer cyclisch is en gekenmerkt wordt door investeringsgolven van de chipproducenten. De ontwikkeling van Besi kan op het conto van het management geschreven worden. Dat brengt steeds meer focus aan in het bedrijf en wist zo de marges te verhogen. De focus op waardecreatie is de kracht van het bedrijf. In veel gevallen stuurt het management op marktaandeel en omzet onder het motto hoe groter hoe beter. Bij Besi is dat anders. Er wordt duidelijk op waardecreatie gestuurd en dit leidt tot de juiste strategische beslissingen. Het bedrijf kocht ook stevig eigen aandelen in. Het eerste inkoopprogramma werd dit jaar afgerond en het tweede is inmiddels opgestart. Besi geeft hiermee een krachtig signaal van vertrouwen. Over regie gesproken: Teslin kondigde begin 2016 aan een nog actiever aandeelhouderschap na te streven door bijvoorbeeld grotere belangen te nemen. Hoe zit dat? Die aankondiging ligt inderdaad in lijn met onze plannen. Teslin is een constructieve, betrokken aandeelhouder met een langetermijnvisie. Wij doen onze eigen analyses en richten ons naast uiter aard de cijfers, voornamelijk op de gebieden governance, strategie en balansoptimalisatie. Inmiddels hebben we een verdere verdiepingsslag gemaakt. We zijn nog nadrukkelijker eigen onderzoek gaan uitvoeren dat een periode van drie tot zeven jaar vooruit kijkt. Wij stellen ons daarbij vragen als: wat zijn op langere termijn de risico s en kansen in de markt? Wat zijn daaruit voortvloeiend de grootste uitdagingen voor het bedrijf en speelt het daar adequaat op in? Gesprekken met besturen worden op deze manier grondig voorbereid en in die gesprekken brengen we onze eigen ideeën en observaties naar voren. Wij horen graag wat het management ervan vindt. We kunnen natuurlijk een verkeerde inschatting maken, maar dan willen we graag dat ze uitleggen waarom. 9

10 Bij welke bedrijven bent u zoal langs geweest om uitleg te vragen over zaken die u verbaasden? Bij Besi gaat het goed, maar in zekere zin juist daardoor hadden we ook wel wat issues met betrekking tot de beloningssystematiek. Wij zijn niet tegen bonussen, maar deze moeten wel op de juiste manier gestructureerd worden en afhangen van het succes van de onderneming op de langere termijn. Onze voorkeur gaat dan ook uit naar een bonus die uitgekeerd wordt in aandelen die een minimale periode vastgehouden moeten worden. Wij hebben dit onder de aandacht gebracht en op basis van een goede discussie zijn we tot een aanvaardbare oplossing gekomen. Bij Nedap hebben we al vaker aangedrongen op meer transparantie. Het bedrijf investeert ruim 10% van de omzet in onderzoek en ontwikkeling. Ook wij vinden innovatie belangrijk, maar het heeft bij Nedap nog niet tot omzetstijging geleid. Wij willen graag weten hoe de kosten en opbrengsten verdeeld zijn over de verschillende marktgroepen. Aandeelhouders, ofwel de eigenaren van het bedrijf, kunnen bij uitstek een disciplinerende rol invullen. Als dit niet mogelijk is, bijvoorbeeld vanwege concurrentieoverwegingen, dan snappen wij dat. In dat geval dienen de toezichthouders vanuit de Raad van Commissarissen ( RvC ) dan de vereiste expertise te hebben met een duidelijke focus op de kapitaalallocatie. Bij Accell verwachten we de komende jaren aanzienlijke veranderingen in de markt waarin zij actief is. Het bedrijf heeft daardoor een aantal stevige strategische uitdagingen. Overigens is Accell goed gepositioneerd om hierop in te spelen en als ze dat op de juiste manier doet dan zou dat tot een mooie waardecreatie kunnen leiden. Wat ons betreft zou de langetermijnvisie wel wat steviger onderbouwd mogen worden. Ook hebben wij aandacht gevraagd bij het bestuur voor de snelheid waarmee het een en ander wordt opgepakt. Dit jaar had het beter moeten gaan. Je kan niet blijven wijzen naar het weer bij tegenvallende omzetten. Wij vonden dat niet erg bevredigend. Belangrijk is dat de distributiestrategie voortvarender wordt aan gepakt. 10

11 Als u niet tevreden bent over de antwoorden op uw vragen, stapt u dan uit? Niet meteen. Maar als wij een vraag meerdere malen stellen en een antwoord uitblijft of onbevredigend is, dan houden wij alles tegen het licht om te beslissen of wij ons belang in dat bedrijf zullen aanhouden of verkopen. Als we voldoende potentie zien in de markt en in de positie van het bedrijf, dan heeft het natuurlijk niet onze voorkeur om te verkopen. Op een constructieve en ondernemende wijze zullen wij onze visie delen met de directie en de RvC. Als we echter van mening blijven verschillen en de directie een hele andere kant op wil, dan moeten wij natuurlijk onze knopen tellen en inderdaad ons belang overwegen te verkopen. Gaat u zich meer opstellen als een private equity firma? We zijn geen private equity firma, wij investeren immers in beursgenoteerde bedrijven. Maar in de manier waarop dit soort partijen investeren en naar bedrijven kijken, zitten zeker elementen die ons aanspreken en die wij dus ook hanteren. Een belangrijk verschil is dat wij niet de randen opzoeken van de mogelijkheden met schuld financiering. Wij houden van conservatief gefinancierde bedrijven, maar ook weer niet té conservatief. Daarnaast investeren wij ook niet met een duidelijk exitmoment in het hoofd. Zolang wij potentie zien voor mooie waardeontwikkeling op de lange termijn zullen wij geïnvesteerd blijven. De huidige markt lijkt zich zo te ontwikkelen dat je aan de ene kant van het spectrum de passieve belegger hebt en aan de andere kant de actieve investeerder, zoals private equity. Op basis van onze eigen investeringsfilosofie, die zich goed bewezen heeft, willen we een actievere rol gaan invullen. Een betere omschrijving zou ondernemender zijn. Daarom willen we ook grotere belangen houden, omdat we daarmee een cornerstone shareholder worden en effectiever invloed kunnen uitoefenen. Tijden veranderen. Misschien dat we wel wat sneller dan vroeger afscheid zullen nemen van een belang, maar dan op grond van sterke twijfels over de strategie en dus waardecreatie op de lange termijn. Ons uitgangspunt blijft hetzelfde. Net als voorheen willen wij een langetermijnaandeelhouder zijn die constructief met de andere aandeelhouders streeft naar een mooie waardeontwikkeling van de onderneming. Heeft u nog nieuwe deelnemingen op uw verlanglijstje staan? Wij hebben altijd wel een aantal mooie bedrijven op ons lijstje staan. Maar nieuw is niet altijd beter. Ons selectieproces voor nieuwe deelnemingen is intensief. We steken daar veel energie en tijd in. Ons analistenteam is dit jaar versterkt met twee toptalenten. Het is geen noodzaak om een nieuwe investering toe te voegen, want we zijn tevreden over en zien mooie potentie in de huidige portefeuille. Onze bedrijven zijn goed gepositioneerd om te profiteren van toekomstige trends en de bedrijven met een flinke exposure in Nederland, zoals Sligro, zullen baat hebben bij de aantrekkende economie in ons land. Onze bedrijven zijn goed gepositioneerd om te profiteren van toekomstige trends Internationaal is het zoals altijd onduidelijk van welke kant de wind gaat waaien en welke gevolgen (geo) politieke veranderingen, de verkiezingen in verschillende Europese landen, het beleid van de nieuwe president van de Verenigde Staten en de voortgang van de Brexit zullen hebben. Wij durven geen uitspraak te doen over de gezondheid van de wereldeconomie in de komend jaren en hoe die de beurzen zal beïnvloeden. Wel over onze verwachtingen op de lange termijn van de gezondheid van onze portefeuille: die zijn onverminderd positief. 11

12 Teslin Capital Management BV ( Teslin ) investeert met een langetermijnvisie in kleine en middelgrote beursgenoteerde bedrijven in Nederland en andere Europese landen. Met ruim 25 jaar ervaring in deze investeringscategorie zijn wij een van de meest vooraanstaande small cap specialisten in Nederland. 12

13 Teslin is volledig onafhankelijk. Onze vier aandelenfondsen Gerlin NV, Midlin NV, Todlin NV en Darlin NV nemen (aanzienlijke) belangen in een select aantal goed geleide ondernemingen met een sterke balans. Wij beheren de fondsen met een professioneel team van ervaren deskundigen met verschillende achtergronden. Ieder draagt vanuit de eigen specifieke expertise en ervaring bij aan een integrale visie op de investeringen. Een belangrijk onderdeel van de visie is dat onze fondsmanagers zich altijd opstellen als betrokken langetermijnaandeelhouders. Zij denken actief mee met het bestuur van de bedrijven waarin wij investeren, stellen vragen en sporen zo nodig aan tot actie. Daarbij is het doel altijd het zeker stellen of verbeteren van verantwoorde en duurzame waardecreatie. Corporate governance en fatsoenlijk ondernemen zijn ijzeren criteria in het beoordelen van ondernemingen. Wij vertrouwen op de kracht van onafhankelijke, eigen analyses en constructieve persoonlijke relaties met het bestuur van de bedrijven in onze portefeuilles. En die relatie hebben wij ook met onze investeerders. Ook met hen communiceren wij frequent, open en transparant. Niet alleen het goede, maar ook het minder goede of zelfs slechte nieuws wordt gemeld en toegelicht. Dat deze opstelling gewaardeerd wordt, blijkt uit de goed bezochte jaarvergaderingen en bedrijfsbezoeken die wij regelmatig organiseren. Wij hebben onze investeringen ondergebracht in vier fondsen: Gerlin is het jongste fonds dat wij beheren. Het is gestart in september 2016 en is bezig een portefeuille op te bouwen van belangen van ten minste 5% in Duitse beursgenoteerde bedrijven met een beurswaarde tussen 30 miljoen en 500 miljoen op het eerste moment van investeren. Midlin belegt in Nederlandse, Duitse en andere Europese beursgenoteerde onder nemingen met een marktkapitalisatie van gemiddeld 500 miljoen (small en mid caps). Midlin neemt ook belangen kleiner dan 5%. Todlin neemt belangen van ten minste 5% in Nederlandse beursgenoteerde onder nemingen met een beurswaarde tot 100 miljoen op het eerste moment van investeren (micro en small caps). Darlin neemt belangen van ten minste 5% in Nederlandse beurs genoteerde onder nemingen met een beurswaarde van 100 miljoen tot 400 miljoen op het eerste moment van investeren (small caps). Daarnaast beheert Teslin nog een tweetal individuele mandaten en Beleggingsmaatschappij Rhoon, Pendrecht en Cortgene BV, dat belegt in agrarisch onroerend goed. De aandelen van Teslin worden gehouden door de directie en een familieparticipatiemaatschappij. Directie, alle fondsmanagers en/of hun families hebben substantieel geïnvesteerd in onze fondsen. Teslin beschikt over een vergunning, als bedoeld in artikel 2:65, van de Wet op het financieel toezicht, van de Autoriteit Financiële Markten. Op onze website leest u meer over onze filosofie. 13

14 Het investeringsteam De investeringsfondsen van Teslin worden beheerd door ervaren fondsmanagers die daarbij nauw samenwerken met de directie van Teslin. Bij de analyse van de bedrijven worden zij ondersteund door een team van analisten. Ieder draagt vanuit zijn expertise en achtergrond bij aan een integrale visie op de bedrijven in onze fondsen. Jan-Jaap Bongers (1980) studeerde bedrijfskunde in Rotterdam. Jan-Jaap was voorheen werkzaam bij ING Bank, de laatste jaren als director Structured Acquisition Finance, waar hij verantwoordelijk was voor de financiering van Private Equity transacties. Sinds augustus 2015 is hij werkzaam bij Teslin als fondsmanager van zowel Darlin als Todlin. Rombout Houben (1971) is afgestudeerd als bedrijfskundige. Na een loopbaan als aandelenanalist bij Robeco is hij in de periode als senior portefeuillemanager verantwoordelijk geweest voor het fonds Robeco European Midcap Equities. Rombout is lid van de beleggingscommissie van Eumedion. Rombout is fondsmanager van Midlin en Gerlin. 14

15 Hein van Beuningen (1970) heeft rechten gestudeerd in Leiden. Hein was voorheen werkzaam bij Strategy& (voorheen Booz & Company), als partner en strategieconsultant in de Consumer & Retail en Financial Services Practice. Hij was tot mei 2015 lid van de Raad van Commissarissen van Teslin. In augustus van dat jaar is hij toegetreden als lid van de directie van Teslin. Frederik van Beuningen (1949) heeft economie gestudeerd. Na een loopbaan in de transportsector was hij zes jaar werkzaam in het directieteam van een participatiemaatschappij. Hij was in 2003 lid van de Commissie Tabaksblat, die de Nederlandse Corporate Governance Code voor beursfondsen opstelde. Jarenlang was Frederik lid van het dagelijks bestuur van Eumedion, de organisatie die de belangen van institutionele beleggers op het gebied van corporate governance behartigt. Frederik is lid van de directie van Teslin. Maarten Hartog (1973) heeft zowel civiel als bedrijfsrecht gestudeerd in Leiden. Hij heeft zes jaar als advocaat in een ondernemingsrechtpraktijk gewerkt. Maarten is betrokken bij de beleggings- en juridische commissie en lid van de Werkgroep Bestuurdersbezoldiging van Eumedion. Maarten is lid van de directie van Teslin. Aleid Kruize (1958) heeft zowel notarieel als fiscaal recht gestudeerd. Zij was ruim acht jaar als adviseur werkzaam in een internationale belastingadviespraktijk. Zij is onder andere commissaris geweest bij een participatiemaatschappij en een vermogensbeheerder. Sinds 2007 is zij bestuurslid van de Dutch Fund and Asset Management Association ( DUFAS ), de belangenvereniging van in Nederland werkzame vermogensbeheerders en beleggingsinstellingen. Aleid is lid van de directie van Teslin. Onze website biedt meer informatie over het i nvesteringsteam. 15

16 ONZE INVESTERINGSFILOSOFIE Het begint met de juiste keuze Goede investeringen vinden, daar gaat het om. Teslin investeert met een langetermijnvisie in kleine en middelgrote beursgenoteerde bedrijven in Europa. We participeren niet in een groot aantal bedrijven, maar houden geconcentreerde portefeuilles aan. Bij het zoeken naar geschikte bedrijven voor de portefeuilles van onze fondsen gaan we zorgvuldig te werk en zijn we selectief. Natuurlijk bestuderen we nauwgezet de cijfers van potentiële kandidaten voor onze fondsen, maar de beslissing om in een bedrijf te participeren nemen we op veel bredere gronden. We volgen niet alleen de ontwik kelingen in de sectoren en regio s die ons interesseren, we bezoeken ook beurzen en bedrijven in de branche. Zo krijgen we een beter beeld van de markt waarin een bedrijf opereert en van de kansen en bedreigingen. Bovendien biedt het ons de gelegenheid om te praten met de concurrent, een leverancier of een klant. 16

17 De historie van een bedrijf is interessant, maar de strategische plannen voor de komende jaren en de samenstelling van het bestuur vinden wij belangrijker. Wij houden van bedrijven waar de oorspronkelijke ondernemersfamilie nog bij betrokken is. Wij investeren in goed geleide bedrijven die niet alleen duurzaam waarde creëren voor de aandeelhouders, maar voor alle stakeholders die bij het bedrijf betrokken zijn. Bedrijven met een krachtig en betrouwbaar bestuur dat meer ondernemer dan beheerder is, met een sterke marktpositie, een overtuigende strategie en een voorspelbare groei van omzet, winst, kas stroom en dividend. We beoor delen waardecreatie op de capaciteit van een onderneming om duurzaam cashflow en bovengemiddelde rendementen op geïnvesteerd vermogen te gene reren. Jaarlijks analyseren we een groot aantal beursgenoteerde bedrijven binnen ons universum. Slechts enkele daarvan komen daadwerkelijk in een van onze portefeuilles. Betrokken aandeelhouderschap Wij streven naar een constructieve relatie met de bestuurders en commissarissen van de bedrijven waarin we investeren en denken met hen mee. Als mede-eigenaar maken we actief gebruik van de rechten die de wet ons biedt. Ons stemrecht bijvoorbeeld zien we niet alleen als een recht. Wij zien het als onze plicht om er gebruik van te maken. Zaken als benoemingen van bestuurders en commissarissen, beloningsbeleid en de verdeling van de winst hebben onze bijzondere aandacht. Het benoemen van goede com missarissen is belangrijk, omdat zij mede de belangen van de aandeelhouders behartigen en sterk genoeg moeten zijn om effectief toezicht te houden op het bestuur. Benoemingen in het bestuur zijn van belang omdat het vertrouwen in de kwaliteit van het management een belangrijk criterium is in onze investeringsbeslissing. Bij het beoordelen van het beloningsbeleid kijken we meer naar de methodiek en instrumenten dan sec naar de hoogte ervan. Wij vinden dat deze aan moeten sluiten bij wat maatschappelijk verantwoord is en een langetermijnbeleid moeten ondersteunen. We spreken ons ook altijd uit over het dividendbeleid, omdat we als mede-eigenaar daarmee de directie een nieuw mandaat geven om een deel van de winst te herinvesteren in toekomstige groei. We willen niet op de stoel van de directie gaan zitten, maar als er bijvoorbeeld sprake is van belangrijke wijzigingen in de bedrijfsstrategie spreken wij ons wel vaak uit over de (on)wenselijkheid hiervan. In uitzonderingsgevallen nemen wij zelf al dan niet met andere grootaandeelhouders samen het initiatief om belangrijke vragen over de strategie aan de orde te stellen. Doordat we een langetermijnvisie hebben en een constructieve relatie met de directies nastreven, stuit dit zelden op weerstand. Integendeel, meestal wordt onze kennis en betrokkenheid op prijs gesteld. Teslin investeert na uitgebreide research in een select aantal kleine en middelgrote bedrijven, die waarde creëren voor aandeelhouders en fatsoenlijk omgaan met personeel, klanten, leveranciers, omgeving en eigenaren. Als betrokken aandeelhouder gericht op de lange termijn, gebruiken we onze aandeelhoudersrechten in de overtuiging dat dit bijdraagt aan het succes van de onderneming. 17

18 Mede-eigenaar van veelbelovende bedrijven Darlin neemt belangen van ten minste 5% in ambitieuze, Nederlandse beursgenoteerde ondernemingen met een beurswaarde van 100 miljoen tot 400 miljoen (small caps) op het eerste moment van investeren. Darlin stelt zich ten doel een goed investeringsresultaat (koersresultaat en dividendinkomsten) te behalen voor haar investeerders. Darlin keert, indien mogelijk, het contant ontvangen dividend na aftrek van kosten uit en streeft ernaar het dividend jaarlijks te verhogen. 18

19 Darlin startte haar activiteiten in 1992 als eerste investeringsfonds van Teslin, dat ook het beheer voert over Darlin. Het fonds werkt op basis van de investeringsfilosofie van Teslin. Dit betekent dat Darlin een betrokken medeeigenaar is van waardecreërende en fatsoenlijke bedrijven gericht op de lange termijn. Sectorverdeling Darlin beoogt een gefocuste portefeuille aan te houden met rond de tien deelnemingen. Per 31 december 2016 bestond de portefeuille van Darlin uit zeven ondernemingen. De bedrijven waarin wij investeren worden geselecteerd aan de hand van een aantal selectiecriteria. Het management, een sterke marktpositie en een gezonde balans behoren daartoe. Maar ook wordt gekeken naar fatsoenlijk ondernemerschap en het corporate governance beleid. Industrie 62% Consument 35% Dienstverlening 3% Door de omvang van haar participaties geniet Darlin fiscale faciliteiten, waardoor zij geen vennootschapsbelasting verschuldigd is over ontvangen dividenden en gerealiseerde koerswinsten. Darlin kan na een delisting, die al dan niet op haar initiatief plaatsvindt, een belang aanhouden als buiten de beurs op termijn een beter resultaat te verwachten is. stijging van het effectenkrediet boven de 10% is toestemming van de RvC vereist. Wij verhogen het rendement en risico van de portefeuille niet kunstmatig door te investeren met geleend geld (financiële hefboom). Afhanke lijk van de marktvisie van de fondsmanager en de investeringsmogelijkheden kan worden besloten om (tijdelijk) liquide middelen aan te houden. Jan-Jaap Bongers (1980) is de fondsmanager van Darlin. Hij heeft veel ervaring in het beheer van een portefeuille van bedrijven vanuit het perspectief van de kapitaalverschaffer. Bij het beheer van Darlin profiteert Jan-Jaap van de jarenlange ervaring en kunde van Teslins directie en investeringsteam. Een onafhankelijke Raad van Commissarissen ( RvC ) houdt toezicht op het gevoerde beleid van Darlin. Darlin maakt hooguit tijdelijk gebruik van een effectenkrediet tot een maximum van 15% van de aanwezige fondswaarden. Tot 10% staat het de beheerder Teslin vrij om actief gebruik te maken van deze faciliteit. Voor een passieve Darlin investeert in ambitieuze, Nederlandse beursgenoteerde ondernemingen met een beurswaarde van 100 miljoen tot 400 miljoen (small caps) op het eerste moment van investeren. Gestreefd wordt een jaarlijks stijgend dividend uit te keren. 19

20 Investeren in Darlin Darlin is open voor investeerders die geloven dat een langetermijn investering in goed geleide, innovatieve bedrijven de beste kansen biedt op een goed investerings resultaat. De aandeelhouders van Darlin zijn doorgaans zelf ondernemer (geweest) en waarderen de open en ondernemende cultuur van de beheerorganisatie. De aandeelhoudersvergadering van Darlin wordt druk bezocht, evenals de voor investeerders georganiseerde bezoeken aan bedrijven waarin wordt geïnvesteerd. Verhandelbaarheid Darlin is een zogenaamde closed-end beleggingsinstelling. Onder toezicht van Teslin kan NIBC Markets NV ( NIBC, voorheen SNS Securities NV) vraag naar en aanbod van (certificaten van) aandelen (in de) Darlin (stapelvennootschappen) op basis van best effort bij elkaar brengen. Bij NIBC wordt deze activiteit verzorgd door de heren Ad van de Laar ( ) en Job Heere ( ). De verkoop van aandelen Darlin is afhankelijk van het beschikbaar zijn van een koper. Voor transacties in de Darlin-vennootschappen worden, afhankelijk van de transactiegrootte, 0,3% tot 0,5% kosten in rekening gebracht. Kosten De jaarlijkse managementvergoeding bedraagt 0,7% per jaar berekend over het gemiddeld eigen vermogen per kalenderjaar. Daarnaast ontvangt de beheerder Teslin bij een succesvolle (gedeeltelijke) verkoop van een van de participaties een performance fee. Een uitgebreid overzicht van en toelichting op deze kosten is opgenomen in het informatiememorandum en in (de toelichting op) het jaarverslag, die beide zijn te vinden op Op onze website is uitgebreide informatie opgenomen over het fonds, zoals het informatiememorandum, jaarverslagen en de maandelijkse factsheet. Verder staan daar achtergronden vermeld over de investeringen. 20

21 De Raad van Commissarissen van Darlin. Van links naar rechts: John Jaakke (voorzitter), Carolina Wielinga en Frans Geelen. Risico s Aan een belegging in Darlin zijn risico s verbonden die in het algemeen gepaard gaan met het beleggen in effecten. Een uitgebreid overzicht van de risico s is opgenomen in het informatie memorandum en in (de toelichting op) het jaarverslag, die beide zijn te vinden op samenstelling van de portefeuille. In de middag wordt er voor de liefhebbers een golfwedstrijd georganiseerd. Ook in 2017 organiseren wij weer een bedrijfsbezoek. Voor deze gewoonlijk goed bezochte bijeenkomsten nodigen wij onze investeerders persoonlijk uit. Eigen governance Darlin heeft een eigen Raad van Commissarissen die per 31 december 2016 bestaat uit John Jaakke, Frans Geelen en Carolina Wielinga. Agenda Op donderdag 1 juni 2017 houdt Darlin haar aandeelhoudersvergadering, waarin de fondsmanager en de directie verantwoording zullen afleggen over het gevoerde beheer en de Meer informatie over Darlin of partici peren in Darlin is te verkrijgen bij Teslin op telefoonnummer Ben-Kees Eeltink en onze andere medewerkers staan belangstellenden graag persoonlijk te woord. 21

22 22

23 Portefeuille Een overzicht van de bedrijven waarin we investeren, hun prestaties in het afgelopen jaar, de omstandigheden waarin ze opereren en onze verwachtingen voor de toekomst. Kijk voor meer informatie op onze website 23

24 ACCELL GROUP NV PELOTON MET PIT Dagje uit? Ga dan naar de Fiets Experience Center in Ede. Op de vijfhonderd meter lange indoor testbaan kan je het rijgedrag en comfort van stadsfietsen of e-bikes testen. Negenduizend vierkante meter staan vol met fietsen van Batavus, Koga, Sparta, Loekie, Van Nicholas, Ghost en Haibike. Allemaal merken van Accell. Nederland is bezaaid met fietsen. In totaal hebben we er zo n 22,7 miljoen. Dat betekent dat ons land meer fietsen dan inwoners telt. Wij fietsen voor ontspanning, sport en gewoon om van A naar B te komen. Steeds vaker met een trapondersteuning: geen scholier kijkt er meer van op als hij op zijn omafiets wordt ingehaald door een opa die moeiteloos voorbij zoeft. E-bikes worden ook gebruikt door sportieve mountainbikers of mannen en vrouwen in pak op weg naar kantoor. e-performance Nederland is al lang niet meer het enige fietsland. Ook in andere landen is de fiets en dan vooral de e-bike steeds populairder geworden. Accell is een internationaal bedrijf dat in vele Europese landen en 24

25 ook in de Verenigde Staten aanwezig is met sterke merken. Het Duitse Haibike is zelfs het grootste merk uit de collectie. Haibike levert e-performance bikes: hun Downhill modellen kunnen de sterkste stijgingen en steile afdalingen aan. Daar betaal je wel zo n voor, maar dan heb je ook wat. De liefhebber van extreme sports heeft het er graag voor over. De prijs is trouwens wel een dingetje bij de stalling van de e-bike. Daarom kwam Sparta met fietsen die voorzien zijn van een anti-diefstalchip. Via een speciale smartphone app kan de eigenaar zien waar zijn fiets is en melding maken van diefstal bij het servicecenter FRIS (Find, Recover & Insure Service). Die sturen dan een politieagent op je fiets af. Zwaarder verzet In het eerste halfjaar van 2016 ging het prima en werd er meer verdiend dan in Dat is te danken aan de groeiende omzet in e-bikes en dan vooral e-performance fietsen. Dat gaat wel ten koste van de gewone sportieve fietsen, maar de prijs en toegevoegde waarde van de e-bikes maakt veel goed. In de tweede helft van het jaar ging het, tot onze teleurstelling, minder goed dan wij verwachtten. Door lagere verkopen vanwege het minder aantrekkelijke fietsweer in de zomermaanden, moesten aan het eind van het seizoen veel fietsen met korting verkocht worden. In het Verenigd Koninkrijk daalde de omzet door de verzwakking van de post-brexit pond en in de Verenigde Staten had Raleigh het ondertussen moeilijk door problemen in de fietsvakhandel. Zo gingen daar twee grote multisportketens failliet. Bergetappe De distributie via de vakhandel is voor ons al langer, ook buiten Nederland, een punt van aandacht. De afhankelijkheid van die veelal fysieke winkels in het online tijdperk kan zelfs zorgelijk worden. Dat ziet Accell zelf ook en het werkt aan een omnichannel strategie. Dat is een delicaat proces. In de Verenigde Staten verkoopt het nu ook via online retailers, zoals Amazon.com. Ondertussen is de organisatie verder aangepast. Met de komst van een Supply Chain Officer wordt hard gewerkt aan verlaging van het werkkapitaal met behoud van de leverbetrouwbaarheid. Demarreren Kortom, de fietsenmarkt is in beweging en het management moet zich bewust zijn van en inspelen op de uitdagingen waar het bedrijf voor staat: efficiëntere bedrijfsvoering en direct contact met de consument. De dit jaar geopende Fiets Experience Center in Ede is daar een voorbeeld van. Fietsen is gezond, milieuvriendelijk, betaalbaar en filevrij. Trends die Accell flinke trapondersteuning bieden. Concurrenten zijn er genoeg, maar Accell bevindt zich in de kopgroep. Nu vasthouden en bij voorkeur demarreren Beurswaarde 566,0 532,3 338,2 327,0 304,8 Omzet 1.048,2 986,4 882,4 849,0 772,5 Nettowinst 32,3 32,3 26,1 19,0 23,2 Dividend/aandeel 0,72 0,72 0,61 0,55 0,75 Aantal medewerkers Aantal verkochte fietsen Gemiddelde kostprijs 7,79 7,79 7,75 7,67 7,63 Beurskoers 21,91 21,07 13,60 13,40 13,31 Jaarcijfers per / In portefeuille sinds 1 oktober 1998 / Beurswaarde, omzet en nettowinst in miljoenen euro s 25

26 BE SEMICONDUCTOR INDUSTRIES NV ( BESI ) ONZICHTBARE BESTUURDERS VAN ALLES De smartphone en tablet kunnen steeds meer terwijl ze lichter en handzamer worden. Auto s en machines worden ook steeds slimmer en kunnen zelf nadenken zonder dat je er kilo s extra apparatuur voor nodig hebt. Integendeel. Dat is te danken aan uiterst vernuftige minieme besturingssystemen. Deze bestaan onder andere uit veel chips die met het blote oog nauwelijks waarneembaar zijn. Besi verpakt ze. Op een paar vierkante millimeter chip zitten honderden miljoenen transitoren. De verpakking van die chips is geen simpele zaak. Door op een slimme manier een of meerdere chips te verpakken, kan er zelfs nog meer output uit gehaald worden. Dat weten de klanten van Besi producenten van chips of grote toeleveranciers aan de halfgeleiderindustrie ook. Samsung, Toshiba, NXP en Fujitsu 26

27 bijvoorbeeld betalen graag voor de innovatieve oplossingen van de chipverpakker. Het hoofdkantoor staat heel Hollands in het Gelderse Duiven, maar er is verder niets Hollands aan. Besi heeft zeven productie- en ontwikkelingsfaciliteiten en acht verkoop- en servicekantoren in Europa, Azië en Noord-Amerika. Geflipt Besi produceert al meer dan twintig jaar verpakkingsmachines voor de halfgeleiderindustrie. Die zagen en sorteren de chips, plakken ze vast aan een geleider en sealen ze zo in dat ze goed beschermd in een apparaat kunnen worden gemonteerd. Een techniek voor het plakken is flip chip. Dit wordt onder andere gebruikt als de chip te mini is voor pootjes en daarom een omhulsel krijgt dat ingenieus vast gesmolten kan worden. Op de chip worden kleine soldeerpuntjes gemaakt, daarna wordt hij ondersteboven op een geleider gelegd en worden de laagjes aan elkaar geplakt door de soldeerpuntjes weer te smelten. Big data De technologische ontwikkelingen gaan zo snel dat er geen machine of apparaat meer zonder hoogwaardige informatiedragers en geleiders kan. Er is steeds meer informatie die ook steeds sneller gedeeld wordt via het internet. Het internet of things, de zelfsturende auto, de smartphone met een camera die zich kan meten met de meest professionele opnameapparatuur, alles heeft steeds kleinere en snellere chips ingebouwd. Kleiner dan 20 nanometer, ofwel 0, meter, is al de gewoonste zaak van de wereld. En hoewel het 4G-netwerk net is uitgerold, staat het 5G-netwerk al in de coulissen. Over een paar jaar kan er daardoor in een paar seconde meer data worden verstuurd dan nu in een minuut met het huidige 4G-netwerk. En er kunnen ook nog eens meer apparaten tegelijk gebruik van maken. Toppertje Besi was dit jaar een topperformer in onze portefeuille. De chipspecialist was in staat een mooie rol te pakken bij een aantal technologische ontwikkelingen. Het is goed gepositioneerd binnen het sterkst groeiende en geavanceerde segment in de verpakkingsindustrie. Wij verwachten dat 2016 geen uitzondering is. Ondertussen kocht Besi ook nog flink eigen aandelen in en gaf het bedrijf zonder enig probleem 125 miljoen aan converteerbare obligaties uit. Hiermee is het bedrijf klaar om mooie kansen te grijpen als die zich voordoen. Het rendement voor aandeelhouders over 2016 was maar liefst 70%. Daar zijn wij niet door geflipt: het bedrijf heeft volgens ons nu de waardering die het verdient. Wij verheugen ons op korte termijn op een mooi dividend en op langere termijn verwachten wij een goed structureel, maar gezien de industrie wel volatiel, rendement Beurswaarde 1.178,1 743,0 741,8 328,9 218,2 Omzet 375,4 349,2 378,8 254,9 273,7 Nettowinst 65,3 49,0 71,1 16,1 15,8 Dividend/aandeel 1,74 1,20 1,50 0,33 0,30 Aantal medewerkers Gemiddelde kostprijs 4,87 4,14 3,83 3,83 3,83 Beurskoers 31,64 18,56 18,53 8,22 5,79 Jaarcijfers per / In portefeuille sinds 8 december 2005 / Beurswaarde, omzet en nettowinst in miljoenen euro s 27

28 ICT GROUP NV SLIM, SLIMMER, SLIMST Het woord slim is allang niet meer voorbehouden aan mensen of dieren. Slimme auto s rijden zelf, slimme fabrieken sturen zichzelf aan en slimme steden nemen tijdig maatregelen als de leefbaarheid van de stad in het geding lijkt te komen. Maar je hebt wel slimme mensen nodig om te zorgen dat dat allemaal kan. En die hebben ze bij ICT. De automatisering van een complex proces in een werkend systeem is één ding. Maar hoe maak je een ICT-oplossing die zorgt voor nog veel meer? Meer snelheid, comfort, veiligheid, winst en duurzaamheid? Uitdagingen waar ICT dol op is. Het internet of things, big data en robotisering zijn in de slimme wereld geen hippe toekomsttermen maar gemeengoed. ICT weet er alles van. Haar dienstverlening focust zich op drie speerpunten: Smart Industries, Smart Cities en Smart Healthcare. Alles aan elkaar knopen Industrieën worden slimmer als machines, producten, diensten en mensen voortdurend met elkaar verbonden zijn en informatie delen. Over wat, hoeveel, waar en wanneer er geproduceerd wordt. 28

29 En over de onderhoudsstatus van installaties en de locatie van de producten en onderdelen. Ook voor steden is slimmer worden belangrijk. De stad is in. Verwacht wordt dat tegen 2030 bijna 70% van de wereldbevolking in een grote stad woont. Dat stelt steden voor uitdagingen op het gebied van water, energie, mobiliteit, afval en milieu. Door mensen, overheidsdiensten, bedrijven en zelfs auto s met elkaar te verbinden blijft de stad leefbaar. En in de slimme gezondheidszorg wordt de kwaliteit verbeterd door bijvoorbeeld specialisten te ondersteunen met toepasbare researchinformatie op basis van beslissingsprotocollen en big data. Stroomlijnen ICT hielp Maastricht een stukje slimmer te worden met een nieuwe tunnel die dit jaar in gebruik werd genomen. Deze eerste dubbellaagse tunnel in Nederland geeft een nieuwe impuls aan de stad, waar voorheen het doorgaand verkeer voor overlast en opstoppingen zorgde. Het snelwegverkeer rijdt nu door de twee onderste tunnelbuizen en lokaal verkeer door de bovenste twee. ICT ontwikkelde het systeem dat ervoor zorgt dat de ruim 50 tunnel- en verkeerstechnische installaties in de buizen veilig samenwerken. Voor Danone Nutricia ontwikkelt ICT een compleet productiebesturingssysteem voor een nieuwe fabriek in Cuijk. Deze smart factory, die 24/7 operationeel is, verdubbelt straks de productiecapaciteit voor de internationale babyvoedingsmerken. Stichting HIV Monitoring (SHM) krijgt van alle HIV-behandelcentra in Nederland geanonimiseerde medische gegevens over hun patiënten. ICT levert ze een nieuw dataverwerkingssysteem. Groepsgevoel De onderneming veranderde dit jaar haar naam van ICT Automatisering naar ICT Group. Dat past goed bij de acquisitiestrategie die de organische groei versnelt. Dit jaar versterkte ICT haar positie in de gezondheidszorg met de overname van BMA (Buro Medische Automatisering) en haar positie in Smart Cities met de aankoop van de water- en infrastructuuractiviteiten van Dynniq. Wij waren ook enthousiast over de toevoeging van Nozhup, vooral actief als detacheerder van software- en systeem ingenieurs, waarmee het een behoorlijk grotere aanwezigheid krijgt in de industriële automatiseringsmarkt. Daarnaast wordt de bedrijfsvoering gestroomlijnd. Zo sloot ICT dit jaar de Poolse tak. De ontwikkelingsactiviteiten van de Polen zijn ondergebracht bij het vorig jaar overgenomen Bulgaarse Strypes, dat nu geheel geïntegreerd is in de groep. Wij zijn uiterst tevreden over onze slimme specialist. Het biedt steeds meer innovatieve oplossingen met een terugkerend omzetkarakter in plaats van losse producten. Zowel de omzet als de marges ontwikkelen zich goed. Dat is deels te danken aan de gunstige markt, maar voor een groot deel ook aan het uitstekende management. Dat heeft een mooie klus geklaard. Slimme jongens daar bij ICT Beurswaarde 95,2 73,5 50,8 41,5 28,2 Omzet 89,7 71,8 63,0 60,8 77,8 Nettowinst 5,1 3,6 5,0-1,1-5,3 Dividend/aandeel 0,33 0,24 0,23 0,15 0,00 Aantal medewerkers Gemiddelde kostprijs 8,79 8,74 10,35 11,67 11,67 Beurskoers 10,25 8,40 5,81 4,75 3,22 Jaarcijfers per / In portefeuille sinds 1 augustus 2002 / Beurswaarde, omzet en nettowinst in miljoenen euro s 29

30 KENDRION NV MAGNETISEUR MAGNIFIQUE Fijn als de schuifdeuren open zoeven als je er voor staat, maar belangrijk dat ze dicht blijven als dat veiliger is. Goed als de lift je naar de verdieping brengt waar je moet zijn, maar nog belangrijker dat hij daar ook remt en niet door het dak vliegt. En ook wel prettig als de wasmachinedeur vergrendeld is tot het water is afgevoerd. Electromagneten zorgen dat al die apparaten goed werken. En Kendrion maakt ze. Het bedrijf speelt een onzichtbare, maar grote rol in ons dagelijks leven. En profiteert van sterke trends. Robotisering, steeds zuinigere auto s en slimmere medische apparatuur zijn namelijk afhankelijk van high-end elektromagnetische en mechatronische systemen en componenten. 30

31 Klein maar fijn Als de knopjes van de frisdrankmachine niet goed functioneren, krijg je een Fristi in plaats van een Cola. Jammer, maar niet echt erg. Als echter het kleine magnetische haakje aan een zuurstofmasker in een vliegtuig hapert, valt het niet uit zijn luikje. Van levensbelang dus dat dat goed werkt en dan graag bij alle 450 stoelen. Kendrion is wereldmarktleider in dit mechanisme. Nieuw op de markt en eveneens belangrijk voor de veiligheid zijn Kendrion s sound actuators voor elektrische auto s. Die auto s zijn namelijk zo stil dat het in een drukke stad tot gevaarlijke situaties kan leiden. Kendrion ontwikkelde daar speciale geluidssystemen voor. Ze werken via een magneet die een membraan aanstuurt, zoals bij een luidspreker. Dan gaat de carrosserie van de auto trillen en fungeert als klankkast. De bestuurder kan zijn eigen geluid kiezen: dat van een Ferrari bijvoorbeeld of een deuntje van de Beatles. Tegenwoordig kunnen steeds meer auto s in het kader van CO2-reductie tijdelijk één of twee cilinders uitschakelen. Dat is lekker zuinig, maar maakt wel een rotgeluid. Ook dat kan opgelost worden door de sound actuator. met Kendrion. De nieuwe CEO, Joep van Beurden, die eind 2015 de wacht overnam van Piet Veenema, presenteerde in mei de strategie update met als motto: Simplify, Focus & Grow. Een minder complexe organisatie en focus op groeisegmenten en -regio s moeten leiden tot een gemiddelde autonome groei van 5% over de komende drie jaar en een margestijging van 10%. De operationele winst zal dan bijna verdubbelen. Hiervoor komt het bedrijf met mooie nieuwe projecten, waaronder een innovatieve schokdemper die zich aanpast aan de structuur van het wegdek. De benodigde dempvloeistof wordt magnetisch door een ventiel ingespoten. Dat is veiliger en zuiniger. Alles bij elkaar een ambitieus plan, maar niet onrealistisch. Wij zijn niet de enigen die het een aantrekkelijk verhaal vonden; de presentatie leidde direct tot een koersstijging. Dat verraste ons niet. Wij hadden al flink bijgekocht. Daar krijgen we geen spijt van. Aantrekkingskracht Wij hebben de magnetiseur al ruim twintig jaar in onze portefeuille. In de loop van de tijd is het een sterker gefocust bedrijf geworden en hier ligt de grond van het succes. In 2016 is het goed gegaan Beurswaarde 358,3 319,6 281,7 309,2 186,5 Omzet 443,4 442,1 428,9 354,0 284,9 Nettowinst 19,6 16,8 20,2 16,7 18,0 Dividend/aandeel 0,78 0,78 0,78 0,55 0,58 Aantal medewerkers Gemiddelde kostprijs 22,92 22,87 23,29 23,33 23,74 Beurskoers 26,75 24,24 21,62 23,85 16,00 Jaarcijfers per / In portefeuille sinds 23 juli 1996 / Beurswaarde, omzet en nettowinst in miljoenen euro s 31

32 NV NEDERLANDSCHE APPARATENFABRIEK NEDAP WIE IS WAAR EN WIE MAG WAT In Belgrado wonen bijna twee miljoen mensen. In de drukke stad rijden steeds meer auto s en is slechts een beperkt aantal parkeerplaatsen. Automobilisten die een plaatsje zoeken, zorgen voor opstoppingen en gevaarlijke situaties. Binnenkort wordt dat opgelost door slimme sensoren op parkeerplaatsen in de straten die hun informatie draadloos doorgeven aan informatiebordjes en de parkeer app op de telefoon. Nedap is onder andere groot geworden door haar steeds bredere en slimmere kennis over detectie en identificatie. Haar controlesystemen herkennen individuele koeien in een stal, maar ook voertuigen die in een stadscentrum een voetgangersgebied in willen. Brandweerauto s en ambulances mogen er altijd automatisch langs, leveranciers alleen op kentekenplaat op afgesproken tijden. Met dezelfde alertheid worden mensen toegelaten of geweigerd in bijvoorbeeld kantoren, fabrieken en overheidsgebouwen. Het zou vervelend zijn als die toegangscontrolesystemen gehackt worden, daarom beveiligt Nedap ze ook tegen digitale aanvallen. 32

33 Snel schakelen De innovatieve technoloog schaakt op vele borden en markten tegelijk. Identificatie, beveiliging, informatievoorziening en -deling, het zijn stuk voor stuk onderwerpen die zowel voor retailers als gebouwbeheerders, varkenshouders, stadsbestuurders en zorginstellingen interessant zijn. Handig dus als de business units goed samenwerken en hun kennis delen. Het gaat bij Nedap om het ontwikkelen van nieuwe, steeds slimmere producten die wereldwijd aan de man moeten worden gebracht. Snel, want de life cycle van de producten is, vanwege de razendsnelle technologische ontwikkelingen, kort. Verstandig dat Nedap haar supply chain herinricht. Productie en logistiek worden bij strategische leveranciers op verschillende locaties ondergebracht. Een langdurig proces dat ook flink wat kosten met zich meebrengt, maar het is de moeite waard. Nedap verwacht de operatie eind 2017 af te ronden. Uiteindelijk zou het marge verhogend moeten werken. Bovendien kan Nedap zich dan volledig richten op haar kernactiviteiten; het ontwikkelen en verkopen van haar producten. Meer focus Er is bij Nedap veel goed gegaan. Health Care, Security en Retail doen het prima. Dat neemt niet weg dat er in het verleden ook wel minder mooie avonturen zijn geweest, zoals de fameuze PowerRouter van de Energy Systems-poot. Deze marktgroep wordt nu afgebouwd. De directie van Nedap maakte afgelopen jaar scherpere keuzes in het productenpalet en heeft een aantal activiteiten beëindigd. De overblijvende activiteiten delen veel technologie en hebben met elkaar gemeen dat ze actief zijn in relatief kleine nichemarkten waarin Nedap een belangrijke rol kan spelen. De eindmarkten zijn wel weer heel verschillend wat zorgt voor enige risicospreiding in cyclische markten, maar ook een beperking op focus kan geven. Mogelijk is hier dus nog wat meer te doen. Positief is dat de sterke groei van de dienstenomzet een meer voorspelbare resultatenontwikkeling ondersteunt. Al met al goede ontwikkelingen. Meer transparantie De kortere levensduur van producten, de nieuwe proposities en de stijgende dienstenomzet (lees software omzet) tekenden zich afgelopen jaren al af in een flinke stijging van de Research & Developmentuitgaven. Deze stegen de afgelopen vijf jaar van 7% naar 11% van de omzet. Heel belangrijk voor een innovatief bedrijf, maar het leidde vooralsnog niet echt tot omzetgroei. Waar werd en wordt dat geld precies aan besteed? Wij voerden de laatste jaren al een aantal gesprekken over de gebrekkige transparantie. We begrijpen dat het niet in het belang van het bedrijf is om concurrentiegevoelige informatie te delen met de buitenwereld, maar iets meer duidelijkheid over de bestedingen en opbrengsten per marktgroep zouden wij wel graag krijgen. Hier blijven we nadrukkelijk over in gesprek Beurswaarde 223,5 206,1 179,2 200,8 196,1 Omzet 186,0 180,9 177,2 173,7 171,9 Nettowinst 10,8 4,7 17,9 9,8 13,5 Dividend/aandeel 1,40 1,28 1,25 1,10 1,51 Aantal medewerkers Gemiddelde kostprijs 13,11 13,11 13,11 13,11 13,11 Beurskoers 33,40 30,80 26,78 30,00 29,30 Jaarcijfers per / In portefeuille sinds 26 oktober 1995 / Beurswaarde, omzet en nettowinst in miljoenen euro s 33

34 SLIGRO FOOD GROUP NV GOED VERHAAL OP JE BORD Een snelle espresso maak je in 20 seconden. Hippe barista s tellen echter niet meer mee als ze geen slow coffee kunnen maken. Duurt wel een minuut of drie, maar dan is de koffiebeleving top. En overweeg voor het ultieme zomergevoel eens een ijssandwich in plaats van zo n ordinair hoorntje. Bak je eigen glutenvrije havermoutkoeken en vul ze met suikervrij sorbetijs. Wel eens een Poké Bowl besteld? Deze kom met gemarineerde rauwe vis, verse groenten en Aziatische smaakmakers heeft niets te maken met de Pokémon Go rage, maar gaat het wel helemaal maken in trendy restaurants. De content marketeers van Sligro weten er alles van. Zij volgen alle trends op de voet en delen hun kennis met horecaondernemers die er hun voordeel mee doen. De voedselbelevingspecialist heeft artikelen in haar assortiment. Natuurlijk zitten daar ook gewone biefstukken en koekjes tussen, maar ook dan ligt de nadruk op lekker, gezond en eerlijk. 34

35 Sligro en de Belgen Sligro nam in 2016 het Belgische JAVA Foodservice over, een van de top drie spelers in de foodservice markt van onze zuiderburen. Een uitstekende zet die past bij de hoge ambities van Sligro in België. JAVA richt zich op institutionele klanten als bedrijven, gevangenissen en ziekenhuizen. In 2017 opent Sligro de eerste eigen vestiging in Antwerpen, denkt het al aan een tweede in Brugge en het verwacht ook nog een acquisitie in België te realiseren. JAVA, dat onder eigen naam blijft opereren, biedt Sligro de benodigde kennis over de Belgische wet- en regelgeving, human resources (HR) en het te voeren assortiment. Een Belg eet vaker buiten de deur dan een Nederlander. Vooral de Vlamingen zijn fijnproevers, 60% van de uitgaven in deze markt komt van hen. De stap over de grens biedt Sligro dan ook een enorm potentieel. Lekker winkelen In Nederland vulde Sligro ondertussen weer wat witte vlekken op de kaart in met de overname van een zelfbedieningsgroothandel in Purmerend en een bezorggroothandel op Texel. Supermarkt keten EMTÉ breidde ook uit met drie nieuwe vestigingen. Deze foodretail tak heeft wel last van grote supermarktketens als Albert Heijn en Jumbo die hun winkels al opfristen. Die van EMTÉ staken daar opeens een beetje magertjes bij af. Sligro heeft nu besloten om ook de winkels om te bouwen naar EMTÉ 3.0. Net als bij de Sligro 3.0-winkels zet de nieuwe formule in op beleving en inspiratie rondom goed en lekker (vers) eten. Het gaat dan ook niet om boodschappen doen, maar om lekker winkelen. Nog smakelijker Sligro doet het eigenlijk altijd goed. Het profiteert nu van het herstel van de economie, maar de positieve omzetontwikkeling bij foodservice is zeker ook te danken aan de goede strategie en de investeringen in de 3.0-formule. Bij foodservice presteert het bedrijf dan ook beter dan de markt. Dat geldt niet voor foodretail. EMTÉ blijft achter. Klanten mogen dan wel heel tevreden zijn en de supermarkten belonen met allerlei prijzen voor bijvoorbeeld de beste kaasafdeling en beste slagerij, maar ze kopen niet genoeg. Al met al drukken investeringen in ombouw en overnames dit jaar de resultaten. Uiteraard houden wij de ontwikkelingen goed in de gaten en blijven kritische vragen stellen aan het bestuur. Want het rendement op de dure ombouwoperatie moet op de lange termijn wel fatsoenlijk zijn. Sligro staat in de top 10 van beste werkgevers van Bij ons staat het bedrijf ook met stip op de menukaart Beurswaarde 1.464, , , ,8 953,1 Omzet 2.813, , , , ,4 Nettowinst 73,0 81,0 69,0 68,0 69,5 Dividend/aandeel 1,30 1,20 1,10 1,05 1,05 Aantal medewerkers Gemiddelde kostprijs 10,00 9,69 9,69 9,69 9,64 Beurskoers 33,08 33,30 31,25 28,21 21,75 Jaarcijfers per / In portefeuille sinds 10 maart 1993 / Beurswaarde, omzet en nettowinst in miljoenen euro s 35

36 TKH GROUP NV GEEN ENKEL KINKJE IN DE KABEL Als parkeerplaatsen even doorgeven dat ze vrij zijn, verbetert dat de doorstroming in de garage. En als een boorplatform kan doorgeven dat hij iets raars ziet, verhoogt dat de veiligheid. Als de rivier kan doorgeven dat de watertemperatuur stijgt, kunnen er milieumaatregelen genomen worden. En als de toegangsdeur een gezicht herkent, kan hij snel open doen of juist dicht blijven. TKH zorgt voor de verbindingen. De van oorsprong kabelboer TKH is goed in kabels produceren. Maar dan wel veel geavanceerder dan vroeger. Het nieuwste snufje van TKH is CEDD, een innovatief contactloze energie- en communicatietechnologie. Energie- en datatransport zijn daarbij gecombineerd in één kabel systeem met een basis station en contactloze aansluitpunten. Zo kan bijvoorbeeld verlichting in een tunnel, wegdek of helikopterplatform eenvoudig geïnstalleerd of vervangen worden. Ook innovatief zijn de kabelsystemen voor zonne- en windenergie. Die voldoen aan hoge eisen en zijn niet alleen hittebestendig, maar kunnen juist ook goed tegen lage buiten temperaturen. Binnenshuis levert het ondertussen IPTV (Internet Protocol TV), de distributie van audio, video en/of data over een draadloos UTP-computernetwerk. 36