Aardig, waardig en vaardig Cultuuronderwijs en de brede ontwikkeling van kinderen
|
|
- Frans Peters
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Aardig, waardig en vaardig Cultuuronderwijs en de brede ontwikkeling van kinderen DEEL 2 WAT KAN CULTUURONDERWIJS BIJDRAGEN ZODAT DE LEERLINGEN VAN NU EEKE WERVERS (LKCA) Er komt op basisscholen steeds meer aandacht voor de brede ontwikkeling van kinderen en de drie algemene onderwijsdoelen: persoonlijke ontwikkeling, socialisatie en voorbereiding op de toekomstige rol in de samenleving. Nadat er de laatste jaren in het primair onderwijs vooral veel aandacht is geweest voor reken- en taalvaardigheid, worden nu persoonsvorming en creativiteitsontwikkeling belangrijker. Wat is de aanleiding voor deze verandering? Wat zijn actuele ontwikkelingen in cultuuronderwijs? Hoe kan cultuuronderwijs een substantiële bijdrage leveren aan de brede ontwikkeling van kinderen in het basisonderwijs? Doelen van onderwijs Aandacht voor de brede ontwikkeling van kinderen, dat klinkt zo vanzelfsprekend. En dat is het ook. Volgens de Wet op het basisonderwijs is het essentieel dat kinderen zich breed ontwikkelen. Het basisonderwijs moet zich richten op de emotionele en de verstandelijke ontwikkeling van kinderen en op het verwerven van noodzakelijke kennis. Daarnaast noemt de wet het ontwikkelen van creativiteit en van sociale, culturele en lichamelijke vaardigheden als doelen van onderwijs. Kinderen groeien op in een pluriforme samenleving, het onderwijs moet zich ook richten op het bevorderen van actief burgerschap en sociale integratie, en leerlingen kennis laten maken met de verschillende achtergronden en culturen van leeftijdgenoten. Bovenstaande doelen komen voor een belangrijk deel samen in de zogeheten 21e-eeuwse vaardigheden. Vaardigheden die leerlingen moeten beheersen om te kunnen functioneren in de huidige én de toekomstige maatschappij en die als basis dienen voor leven en werken in de kennissamenleving. Het gaat hierbij om: Creativiteit: het bedenken van nieuwe ideeën en deze kunnen uitwerken en analyseren; Kritisch denken: het kunnen formuleren van een eigen, onderbouwde visie of mening; Probleemoplosvaardigheden: het (h)erkennen van een probleem en tot een plan kunnen komen om het probleem op te lossen; Communiceren: het effectief en efficiënt overbrengen en ontvangen van een boodschap; Samenwerken: het gezamenlijk realiseren van een doel en anderen daarbij kunnen aanvullen en ondersteunen; 45
2 Digitale geletterdheid: het effectief, efficiënt en verantwoord gebruiken van ICT, waarbij digitale geletterdheid een combinatie is van basiskennis ICT, mediawijsheid en informatievaardigheden; Sociale en culturele vaardigheden: het effectief kunnen leren, werken en leven met mensen met verschillende etnische, culturele en sociale achtergronden; Zelfregulering: het kunnen realiseren van doelgericht en passend gedrag. 46 In het Leerplankader kunstzinnige oriëntatie vinden we deze vaardigheden ook terug, zowel bij de uitgangspunten als bij het deel over de 21e-eeuwse vaardigheden. In Een smalle kijk op onderwijskwaliteit 30 constateert de Onderwijsraad dat de afgelopen periode de aandacht eenzijdig gericht was op meetbare doelen, met name op het verhogen van taal- en rekenprestaties. Er was onvoldoende aandacht voor een breed vakkenaanbod, algemene vorming en beroepspraktijkvorming. Daarnaast hebben scholen onvoldoende ruimte om accenten te leggen in hun onderwijsaanbod of om te werken aan onderwijsvernieuwing. Ten slotte signaleert de raad onvoldoende samenhang in het curriculum, onvoldoende aandacht voor 21e-eeuwse vaardigheden en onvoldoende afstemming op de lokale situatie. Het Platform Onderwijs2032 presenteerde op 23 januari 2016 zijn eindadvies over toekomstgericht onderwijs 31. Het platform adviseert een kerncurriculum voor alle leerlingen, met onder meer Nederlands, Engels, rekenvaardigheid, digitale geletterdheid en burgerschap. Daarnaast omvat dat kerncurriculum kennis die leerlingen nodig hebben om de wereld te kunnen begrijpen en eraan bij te dragen. Deze kennis word geclusterd in drie leerdomeinen: Mens & Maatschappij, Natuur & Technologie, Taal & Cultuur. Binnen dit laatste domein gaat het om de rol van cultuur in de samenleving. Het platform adviseert dat leerlingen inzicht krijgen in hun eigen cultuur en die van anderen. Ze leren hoe cultuur kan worden uitgedrukt in taal en kunst en maken kennis met bijvoorbeeld literatuur, muziek, cultureel erfgoed, theater en beeldende kunst. Door de inhoud binnen de leerdomeinen in samenhang aan te bieden leren leerlingen vakoverstijgend denken en werken. Het platform stelt persoonlijke ontwikkeling als centraal uitgangspunt voor het onderwijs. Onderwerpen die hierbij worden genoemd zijn weerbaarheid, zelfvertrouwen, nieuwsgierigheid, creativiteit en ondernemerschap. In het kort samengevat: toekomstgericht onderwijs maakt kinderen aardig, waardig en vaardig. Hoogleraar Gert Biesta beschrijft drie domeinen van onderwijs: persoonsvorming of subjectivering, socialisatie en kwalificatie. 32 Onderwijsactiviteiten werken altijd in op ieder van deze drie domeinen. Naast het onderscheiden van deze domeinen vraagt Biesta met name aandacht voor wat je binnen deze domeinen wilt bereiken, wat is wenselijk dat kinderen leren? Bij de vraag naar goed onderwijs zijn altijd waarden en waarderingen in het geding. De discussie over goed onderwijs is volgens Biesta dan ook een heel andere discussie dan die over effectief of efficiënt onderwijs. Dat is ook zijn reactie op het eerste voorstel van het Platform EEN KLEURRIJKE BASIS Biesta, G. (2015). Het prachtige risico van onderwijs. Culemborg: Uitgeverij Phronese.
3 DEEL 2 WAT KAN CULTUURONDERWIJS BIJDRAGEN ZODAT DE LEERLINGEN VAN NU HET DOEL VAN AUTHENTIEKE KUNSTEDUCATIE IS DAT LEERLINGEN DE KENNIS DIE ZE OP SCHOOL OPDOEN OOK BUITEN SCHOOLSE SITUATIES TOEPASSEN. Onderwijs2032. Het gaat volgens Biesta niet om de vraag hoe we alle talenten van een kind tot bloei laten komen, maar om de lastige vraag welke talenten goed leven en goed samenleven mogelijk maken. Criminaliteit is namelijk ook een talent. Biesta ziet onderwijs als vormingsproject dat door scholen moet worden vormgegeven. Een apart onderwerp is de ontwikkeling van identiteit als doel van onderwijs. Identiteit bestaat uit een persoonlijke en sociale identiteit. De sociale identiteit wordt gekarakteriseerd door een aantal sociaal gedefinieerde kenmerken die iemand in een bepaalde groep of categorie plaatsen. De persoonlijke identiteit bestaat uit persoonlijke eigenschappen die een persoon maken tot iemand die juist verschilt van alle anderen en hem of haar uniek maken. Persoonlijke identiteit is wat iemand ervaart als zichzelf en dat hem of haar verschillend maakt van anderen. De ervaren sociale en persoonlijke identiteit is gevormd in een sociale context en beweegt mee met rollen en situaties, het is de richtlijn voor het handelen van een individu en essentieel voor het functioneren van onze samenleving. 33 Het ontwikkelen van een positieve en sterke identiteit is dus niet alleen belangrijk voor het individu, maar komt de hele samenleving ten goede. Hieronder worden enkele ontwikkelingen binnen het onderwijs besproken die gericht zijn op identiteitsontwikkeling en de ontwikkeling van 21e-eeuwse vaardigheden. Authentieke kunsteducatie 34 In 2001 sprak Folkert Haanstra zijn inaugurele rede uit: Hollandse schoolkunst. 35 Hij pleitte toen al voor authentieke kunsteducatie, waarbij leerlingen meer dan schoolkunst produceren door relaties te leggen met zowel hun buitenschoolse kunstzinnige ervaringen en activiteiten als met ontwikkelingen in de professionele kunst. Het doel van authentieke kunsteducatie is dat leerlingen de kennis die ze op school opdoen ook buiten schoolse situaties toepassen. Belangrijk is dat leerlingen leren via kunsttalen eigen ideeën en gevoelens vorm te geven. Schoolkunst is kunst die alleen voldoet aan schoolse voorwaarden. Belangrijke kenmerken van authentieke kunsteducatie zijn oriëntatie op de leefwereld van de leerlingen, leren buiten de school, leren door complexe taaksituaties en onderlinge communicatie en samenwerking tussen leerlingen. Bij de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten zijn deze uitgangspunten verder aangescherpt in altermoderne kunsteducatie. Altermoderne kunsteducatie is een vorm van kunstonderwijs die (nog) meer aansluiting zoekt bij actuele kunst, de leefwereld van jongeren en globale ontwikkelingen. De uitgangspunten zijn intercultureel, procesgericht en leerlinggestuurd. Emiel Heijnen heeft in 33 Worchel, S., Morales J. F., Páez D., & Deschamps, J. C. (Eds.) (1998). Social Identity International Perspectives. London: Sage Publications Ltd. 34 Authentiek leren = Betekenisvol leren. Het gaat erom dat kinderen in een rijke en realistische context de kans krijgen hun eigen leerweg vorm te geven die aansluit bij hun belevingswereld. 35 Haanstra, F. (2001). De Hollandse Schoolkunst. Mogelijkheden en beperkingen van authentieke kunsteducatie. Utrecht: Cultuurnetwerk Nederland. 47
4 zijn ontwerpmodel (zie deel 1) de sociaal-culturele contexten, waaruit populaire beeldcultuur en kunst ontstaan, toegevoegd aan de inhoudelijke uitganspunten van authentieke kunsteducatie. Cultuureducatie en 21e-eeuwse vaardigheden Jeroen Lutters van Hogeschool Windesheim deed onderzoek 36 naar de bijdrage van cultuureducatie aan het ontwikkelen van de 21e-eeuwse vaardigheden. Onderzoeksvragen daarbij waren in hoeverre schoolvisies aansluiten bij hedendaagse en toekomstige maatschappelijke vragen en op welke wijze 21e-eeuwse vaardigheden expliciet terugkomen in het concrete onderwijsaanbod van de scholen in inhoudelijke, organisatorische en financiële zin? Naar aanleiding van de drie schooldimensies van Hooiveld (2011) zijn vier schooltypen onderscheiden: de neoklassikale school, de geïndividualiseerde school, de ontwikkelingsschool en de gemeenschapsschool. 37 Uit het onderzoek blijkt onder meer dat de ontwikkelings- en gemeenschapsscholen er beter in slagen om cultuureducatie en onderwijs gericht op 21e-eeuwse vaardigheden vorm te geven dan scholen met een klassikaal systeem, een lineair curriculum en een conformistische pedagogiek. Hoewel onderwijsvernieuwing vaak in een adem genoemd wordt met de ontwikkeling van 21e-eeuwse vaardigheden, zijn er al veel langer scholen die werken volgens een concept dat gericht is op de brede ontwikkeling van kinderen. Deze scholen vallen onder algemeen bijzonder onderwijs. 48 Traditionele vernieuwingsscholen In het begin van de twintigste eeuw ontwikkelde een aantal onderwijsvernieuwers een eigen visie op onderwijs. Dit zijn Célestin Freinet, Maria Montessori, Rudolf Steiner, Helen Parkhurst en Peter Petersen. Scholen die uit deze visies zijn voortgekomen, vallen onder het Traditioneel Vernieuwingsonderwijs. Dit zijn de freinet-, montessori-, vrije-, dalton- en jenaplanscholen. Deze visies zijn te combineren met ErvaringsGericht Onderwijs (EGO) 38 en OntwikkelingsGe- EEN KLEURRIJKE BASIS 36 kunstvakken/d21/over-d21/ 37 Kleingeld, D., & Lutters, J. (2015). D21: Literatuurstudie Onderzoek naar 21e eeuwse vaardigheden en cultuureducatie in het Nederlandse basisonderwijs. Hogeschool Windesheim Zwolle. Meer over dit onderzoek in het artikel van Jeroen Lutters. 38 Ervaringsgericht onderwijs (EGO) gaat uit van betrokkenheid en het welbevinden van kinderen. De gedachte daarachter is dat kinderen een optimale ontwikkeling doormaken als ze betrokken werken en met plezier naar school gaan. De grondlegger van dit concept is Ferre Laevers. Ervaringsgericht onderwijs houdt zich niet zozeer bezig met het eindproduct, maar veel meer met het proces dat zich afspeelt in de kinderen en in de groep. (
5 richt Onderwijs (OGO) 39. Een meer recente vorm van vernieuwingsschool zijn de Leonardoscholen voor hoogbegaafde kinderen. Het praktijkvoorbeeld hieronder gaat over een school die ontwikkelingsgericht onderwijs aanbiedt. Deze onderwijsvisie legt de nadruk op de ontwikkeling van de persoonlijke identiteit van kinderen. Uitgangspunt is dat kinderen worden gestimuleerd uit te stijgen boven hun huidige niveau, naar de zone van naaste ontwikkeling. De doelstelling van OGO is het stimuleren van kinderen om hun volledige persoonlijkheid te ontwikkelen. DEEL 2 WAT KAN CULTUURONDERWIJS BIJDRAGEN ZODAT DE LEERLINGEN VAN NU 39 Ontwikkelingsgericht onderwijs (OGO) Deze onderwijsvisie legt de nadruk op de ontwikkeling van de persoonlijke identiteit van kinderen. Uitgangspunt is dat kinderen worden gestimuleerd uit te stijgen boven hun huidige niveau, naar de zone van naaste ontwikkeling. De inspirator van deze visie op onderwijs is Frea Janssen-Vos. Zij onderbouwt de waarde van onderwijs aan het jonge kind met leerpsychologie van Lev Vygotsky. De doelstelling van OGO is het stimuleren van kinderen om hun volledige persoonlijkheid te ontwikkelen ( Foto: Erik Smit 49
Digitale geletterdheid en de lerarenopleidingen, een ontwikkelplan
Digitale geletterdheid en de lerarenopleidingen, een ontwikkelplan SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling VELON conferentie Brussel, 4 februari 2016 Petra Fisser, Monique van der Hoeven, Sigrid
Nadere informatieOnsOnderwijs2032: Het domein Taal & Cultuur de (on)mogelijkheden
OnsOnderwijs2032: Het domein Taal & Cultuur de (on)mogelijkheden 29 september 2016 Netwerkdag Taalcoördinatoren en -specialisten Stéfanie van Tuinen SLO Opbouw workshop OnsOnderwijs2032 Cultuuronderwijs
Nadere informatie21 e eeuwse vaardigheden inzetten in het voortgezet onderwijs. Maaike Rodenboog, SLO
21 e eeuwse vaardigheden inzetten in het voortgezet onderwijs Maaike Rodenboog, SLO m.rodenboog@slo.nl SLO, nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Onafhankelijke, niet-commerciële positie als
Nadere informatieKadernotitie Platform #Onderwijs 2032 SLO, versie 13 januari 2015
Kadernotitie Platform #Onderwijs 2032 SLO, versie 13 januari 2015 Doel en beoogde opbrengst van de dialoog De opdracht van het platform is te komen tot een integrale, maatschappelijk breed gedragen en
Nadere informatieAchtergrond onderzoeksvraag 1
Achtergrond onderzoeksvraag 1 1. Kerncurriculum en keuzedelen voor school en leerling Wij pleiten voor een vaste basis van kennis en vaardigheden die zich beperkt tot datgene wat alle leerlingen ten minste
Nadere informatieOntwikkelingen in het onderwijs
SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Ontwikkelingen in het onderwijs Marja van Graft Inspiratiedag NME 10 april 2017 Leerplan(kader) Wetenschap & technologie Doelen bijeenkomst informeren
Nadere informatieHoofdlijn advies. Wat vind jij? Laat het ons weten op: Persoonlijke ontwikkeling. Basiskennis en -vaardigheden. Vakoverstijgend leren
Hoofdlijn advies Taalvaardig Rekenvaardig Digitaal vaardig Sociaal vaardig Persoonlijke ontwikkeling Basisvaardigheden Basiskennis en -vaardigheden Natuur & technologie Mens & maatschappij Taal & cultuur
Nadere informatieHet Ontwikkelteam Digitale geletterdheid geeft de volgende omschrijving aan het begrip digitale technologie:
BIJGESTELDE VISIE OP HET LEERGEBIED DIGITALE GELETTERDHEID Digitale geletterdheid is van belang voor leerlingen om toegang te krijgen tot informatie en om actief te kunnen deelnemen aan de hedendaagse
Nadere informatieStudenten lerarenopleiding. In gesprek over de inhoud van het onderwijs
Studenten lerarenopleiding In gesprek over de inhoud van het onderwijs 1 Algemeen Doe mee en praat mee! Antwoord of reactie op deze vraag? Dé landelijke dialoog over ons onderwijs en de toekomst. Deel
Nadere informatieIn gesprek over de inhoud van het onderwijs van de toekomst
In gesprek over de inhoud van het onderwijs van de toekomst Leraar Schoolleider Bestuurder Doe mee en praat mee! Antwoord of reactie op deze vraag? Dé landelijke dialoog over ons onderwijs en de toekomst.
Nadere informatievaardigheden - 21st century skills
vaardigheden - 21st century skills 21st century skills waarom? De Hoeksteen bereidt leerlingen voor op betekenisvolle deelname aan de wereld van vandaag en de toekomst. Deze wereld vraagt kinderen met
Nadere informatieWerkgevers Ondernemers. In gesprek over de inhoud van het onderwijs
Werkgevers Ondernemers In gesprek over de inhoud van het onderwijs 1 Algemeen Doe mee en praat mee! Antwoord of reactie op deze vraag? Dé landelijke dialoog over ons onderwijs en de toekomst. Deel gedachten,
Nadere informatieWillibrordus: cultuur in ons hart
1. Willibrordus: cultuur in ons hart De huidige maatschappij vraagt om creatieve burgers die nieuwe ideeën kunnen bedenken en uitwerken. Daarom mag je op de Willibrordus door spelen wijs(er) worden! Kom
Nadere informatiePresentatie VTOI 8 april 2016. Paul Schnabel
Presentatie VTOI 8 april 2016 Paul Schnabel Visie Ingrediënten voor het eindadvies Resultaten dialoog Wetenschappelijke inzichten Internationale vergelijkingen Huidige wet- en regelgeving en onderwijspraktijk
Nadere informatieTalen in het curriculum van de toekomst
Talen in het curriculum van de toekomst SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Jornada de formación para profesores de español como lengua extranjera, Utrecht 16 enero 2017 Daniela Fasoglio,
Nadere informatieOnderzoekend en ontwerpend leren bij OJW: ruimte voor 21e eeuwse vaardigheden
SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Onderzoekend en ontwerpend leren bij OJW: ruimte voor 21e eeuwse vaardigheden Marja van Graft Leerplan(kader) Wetenschap & technologie e Conferentie
Nadere informatieCKV Festival 2012. CKV festival 2012
C CKV Festival 2012 Het CKV Festival vindt in 2012 plaats op 23 en 30 oktober. Twee dagen gaan de Bredase leerlingen van het voortgezet onderwijs naar de culturele instellingen van Breda. De basis van
Nadere informatieTheoretisch kader De 21st century skills Onderverdeling in cognitieve en conatieve vaardigheden
Theoretisch kader: Zoals ik in mijn probleemanalyse beschrijf ga ik de vaardigheid creativiteit, van de 21st century skills onderzoeken, omdat ik wil weten op welke manier de school invloed kan uitoefenen
Nadere informatie21 e -eeuwse vaardigheden
Scholen maken werk van 21 e -eeuwse vaardigheden NOT 2019, 22 januari Kirsten Krebbekx, Yvonne van Ravenstein, Nick Leeuwenburg, Maaike Rodenboog, Sigrid Loenen, Stéfanie van Tuinen Opzet bijeenkomst 21
Nadere informatieVan Industrieel tijdperk Kennis/Netwerk tijdperk
Wat gaan we doen? 20.00u: Inloop 20.10u: Opening 20.15u: Start presentatie 21.00u: In groepjes uit elkaar 21.30u: Terugkoppeling 21.40u: Afsluiting 22.00u: Einde Veranderen Van Industrieel tijdperk Kennis/Netwerk
Nadere informatieOnderwijs2032. Uw feedback op het advies!
Onderwijs2032 Uw feedback op het advies! Doel van deze bijeenkomst Ophalen van feedback vanuit schoolbestuurders en schoolleiders op het hoofdlijn advies van het platform Onderwijs2032 tbv de reactie van
Nadere informatieFACTSHEET MEDIA-EDUCATIE
FACTSHEET MEDIA-EDUCATIE 2 FACTSHEET MEDIA-EDUCATIE De komst van het internet, e-mail en social media hebben er voor gezorgd dat de moderne mens overspoeld wordt met informatie. Daarnaast kan iedereen
Nadere informatieBIJGESTELDE VISIE REKENEN & WISKUNDE
BIJGESTELDE VISIE REKENEN & WISKUNDE Het project Curriculum.nu Doelstelling van het project Curriculum.nu is ontwikkeling van de curricula in negen leergebieden (uit: werkopdracht aan de ontwikkelteams):
Nadere informatieGratis cultuuronderwijs voor Haagse basisscholen: een digitale ladekast met 128 projecten voor de groepen 1-8
Gratis cultuuronderwijs voor Haagse basisscholen: een digitale ladekast met 128 projecten voor de groepen 1-8 Cultuuronderwijs op zijn Haags Met het project Cultuuronderwijs op zijn Haags (COH) zorgen
Nadere informatiePersoonsvorming en identiteitsontwikkeling: (hoe) doe je dat op school?
Persoonsvorming en identiteitsontwikkeling: (hoe) doe je dat op school? LKCA - Cultuurdag VO 16 november 2017 Monique Volman Agenda 1.De termen: persoonsvorming, subjectivering, Bildung, enz. 2.Identiteitsontwikkeling
Nadere informatieMaatschappelijke vorming
toelichting Hoe kan de school de leerling helpen om zich te ontwikkelen tot een actieve, verantwoordelijke en sociale burger? Een belangrijke taak van de school is om leerlingen voor te bereiden op hun
Nadere informatieVeranderingen in ons onderwijs; uitkomst van de tweede denktank bijeenkomst van Stichting Primo
Veranderingen in ons onderwijs; uitkomst van de tweede denktank bijeenkomst van Stichting Primo Peter Jonkers heeft op 1 november 2017 deelnemers van de Primo Denktank 1 uitgenodigd om zijn visie te geven
Nadere informatieErfgoedonderwijs. 1. Wat is erfgoed? 2. Waarom erfgoedonderwijs? 3. Erfgoedonderwijs en 21e eeuws leren. 4. Erfgoed in de klas voorbeelden
Erfgoedonderwijs 1. Wat is erfgoed? 2. Waarom erfgoedonderwijs? 3. Erfgoedonderwijs en 21e eeuws leren 4. Erfgoed in de klas voorbeelden ERFGOED DOEN! Wat is erfgoed? Wat is erfgoed? Definitie Materiële
Nadere informatieWat zou het onderwijs zijn zonder virtuositeit?
VIRTUOOS ONDERWIJS EN VIRTUOOS ONDERWIJZEN: WAT BETEKENT DAT CONCREET & IN DE PRAKTIJK? Gert Biesta Brunel University London ArtEZ Institute of the Arts Wat zou het onderwijs zijn zonder virtuositeit?
Nadere informatieBeleidsplan cultuureducatie OBS de Driepas
Beleidsplan cultuureducatie OBS de Driepas 1. Algemene doelstelling cultuureducatie 2. Doelen en visie van de school 3. Visie cultuureducatie 4. Beschrijving van de bestaande situatie 5. Beschrijving van
Nadere informatieWillibrordus: cultuur in ons hart
1. Willibrordus: cultuur in ons hart De huidige maatschappij vraagt om creatieve burgers die nieuwe ideeën kunnen bedenken en uitwerken. Daarom mag je op de Willibrordus door spelen wijs(er) worden! Kom
Nadere informatieWillibrordus: cultuur in ons hart
Willibrordus: cultuur in ons hart De huidige maatschappij vraagt om creatieve burgers die nieuwe ideeën kunnen bedenken en uitwerken. Daarom mag je op de Willibrordus door spelen wijs(er) worden! Kom je
Nadere informatieInhoud: Schoolplan 2015-2019. Verantwoording. Motto, missie, visie, overtuigingen. Doelen. Samenvatting strategisch beleid van de vereniging
Schoolplan 2015-2019 Inhoud: Verantwoording Motto, missie, visie, overtuigingen Doelen Samenvatting strategisch beleid van de vereniging 21 e eeuwse vaardigheden Schematische weergave van de vier komende
Nadere informatieHet beleidsplan cultuureducatie
Het beleidsplan cultuureducatie Beleidsplannen voor cultuureducatie kunnen variëren van 1 A4 tot een compleet beleidsplan. Belangrijk hierbij is dat het cultuureducatiebeleid onderdeel is van het schoolplan.
Nadere informatieBeeldtaal in toekomstgericht onderwijs
Beeldtaal in toekomstgericht onderwijs Eind januari bracht het Platform Onderwijs2032 het eindadvies uit met hun visie op toekomstgericht onderwijs. Het rapport bevat veel bruikbare ideeën en aandacht
Nadere informatieCultuureducatie, geen vak apart
Cultuureducatie, geen vak apart Uitvoeringsplan Theo Thijssen Inleiding Op Educatief Centrum Theo Thijssen wordt gewerkt aan een ononderbroken ontwikkeling van kinderen van 0-13 jaar. Het ondernemend leren
Nadere informatieCultuurbeleidsplan 2015-2019
CBS Maranatha Hoogklei 7, 9671 GC Winschoten Cultuurbeleidsplan 2015-2019 1. Inleiding Dit is het cultuureducatieplan van de CBS Maranatha in Winschoten. Een plan dat is opgesteld om een bijdrage te leveren
Nadere informatieStimuleren van vakgebied overstijgende vaardigheden? Doen!
SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Stimuleren van vakgebied overstijgende vaardigheden? Doen! Marja van Graft en Nora Steenbergen-Penterman Workshop Lunteren 5 april 2016 Inhoud Inventariseren
Nadere informatieJENAPLAN BASISONDERWIJS NEDERLAND. Ieder kind is uniek!
JENAPLAN BASISONDERWIJS NEDERLAND Ieder kind is uniek! WAT IS JENAPLANONDERWIJS? Nederland telt circa 7000 scholen voor basisonderwijs. In Nederland heeft iedere school de vrijheid om zijn eigen onderwijsconcept
Nadere informatieSCHOOL. Design-a-Thon: Afval INHOUD: Programma & uitleg Leerdoelen / kerndoelen en 21e eeuwse vaardigheden Informatie over de Afval Thema
SCHOOL Design-a-Thon: Afval INHOUD: Programma & uitleg Leerdoelen / kerndoelen en 21e eeuwse vaardigheden Informatie over de Afval Thema Global Children s Design-a-Thon, Dublin, November 2014 PROGRAMMA
Nadere informatieMaatschappelijke vorming
toelichting Hoe kan de school de leerling helpen om zich te ontwikkelen tot een actieve, verantwoordelijke en sociale burger? Een belangrijke taak van de school is om leerlingen voor te bereiden op hun
Nadere informatieLeren voor Morgen, Leren voor Morgen, uitdagingen voor het onderwijs
Leren voor Morgen, Leren voor Morgen, uitdagingen voor het onderwijs uitdagingen vleren voor Morgen, uitdagingen voor het onderwijs leren Artikel in Meerprimair, themanummer digitalisering mei 2018 Het
Nadere informatieHET KIND NAAR EEN NIEUWE WERELD VERTROUWEN
LEF STAAT VOOR - Innovatief montessorionderwijs voor kinderen van 2 tm 12 jaar; - Heterogene groepen: onderbouw 1-2 middenbouw 3-4-5 bovenbouw 6-7-8; - Plezier in leren van concreet naar abstract - Prachtige
Nadere informatieCULTUUREDUCATIE BOVEN
CULTUUREDUCATIE BOVEN KCE ZEEUWS- VLAANDEREN WIE KCE ZEEUWS-VLAANDEREN HET PROGRAMMA Van 13.30 tot 14.15 uur Presentatie Van 14.15 tot 14.30 uur Van 14.30 tot 15.00 uur Koffie en thee in de foyer Dansduet
Nadere informatieWij medewerkers & wij leerlingen van Stad & Esch maken samen de plek waar ontdekken en leren als vanzelf gaat. Welkom 21e eeuw.
onderwijs Wij medewerkers & wij leerlingen van Stad & Esch maken samen de plek waar ontdekken en leren als vanzelf gaat. Welkom 21e eeuw. April 2012 2 Stad & Esch bereidt leerlingen optimaal voor op de
Nadere informatieMensenslim. Groep: Bovenbouw BS Munstergeleen februari Ontwikkeld door: Peggy van Breugel i.s.m. leerkrachten
Lesbrief CmK Titel Project: Mensenslim Groep: Bovenbouw BS Munstergeleen februari 2019 Ontwikkeld door: Peggy van Breugel i.s.m. leerkrachten Korte beschrijving project: BS Munstergeleen wil ingaan op
Nadere informatieDans & drama o.b.s. De Eiber Dedemsvaart Januari 2015
Dans & drama o.b.s. De Eiber Dedemsvaart Januari 2015 Inleiding 2 INLEIDING DANS Leerlingen in het basisonderwijs dansen graag. Het sluit aan bij hun natuurlijke creativiteit, fantasie en bewegingsdrang.
Nadere informatieWerken aan 21 e eeuwse vaardigheden met NPDL
Werken aan 21 e eeuwse vaardigheden met NPDL Door: Fréderieke van Eersel (Eigenaar Eduet www.eduet.nl /adviseur eigentijds onderwijs) Op veel onderwijssites en in veel beleidsstukken kom je de term 21st
Nadere informatieGezien het bovenstaande zijn kunstvakken direct of indirect betrokken bij het nastreven van vakoverschrijdende
Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat 1, 1040 Brussel VOET EN STUDIEGEBIED BEELDENDE KUNSTEN KSO VOET EN STUDIEGEBIED PODIUMKUNSTEN KSO 1 De eigenheid van kunst en de VOET
Nadere informatieWelkom op de KVLO ledenpeiling Bestaat het vak LO nog in 2032?
Welkom op de KVLO ledenpeiling Bestaat het vak LO nog in 2032? 30-09-2016 Warming up: Het belang van bewegingsonderwijs Jongleren met drie belangen: goed leren 3 de bal is goed Goed een gezamenlijk oordeel
Nadere informatieInhoudsopgave curriculum drama op de basisschool. 1. Definitie. 2. Visie. 3. Doelen. 4. Werkvormen. 5. Leerlijnen. 6. Materialen. 7.
Inhoudsopgave curriculum drama op de basisschool 1. Definitie 2. Visie 3. Doelen 4. Werkvormen 5. Leerlijnen 6. Materialen 7. Rapportage 8. Budget 9. Evaluatie en bijstelling 10. Leerlijn drama Voorwoord
Nadere informatieKunst en cultuur (PO-havo/vwo)
Kunst en cultuur (PO-havo/vwo) Sectoren kerndoelen primair onderwijs kerndoelen onderbouw havo/vwo onderbouw exameneenheden havo/vwo bovenbouw exameneenheden Vakkernen 1. Produceren en presenteren 54:
Nadere informatie25. 21e eeuwse vaardigheden: wat moet je er mee en wat kan je er mee?
25. 21e eeuwse vaardigheden: wat moet je er mee en wat kan je er mee? 21 e eeuwse vaardigheden in het funderend onderwijs - stand van zaken- SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Petra Fisser
Nadere informatieMediawijsheid in de Bibliotheek op school vo verkenning
Mediawijsheid in de Bibliotheek op school vo verkenning Achtergrond In de huidige informatiesamenleving groeien jongeren op met media. Om te werken en te leren in de (digitale) wereld moeten jongeren leren
Nadere informatieRegionaal verslag. Landelijk debat Ons Onderwijs Den Haag, 28 mei 2015
Regionaal verslag Landelijk debat Ons Onderwijs 2032 Den Haag, 28 mei 2015 1. Een korte impressie van de dialoog De debatavond in Den Haag bij het HCO is bezocht door circa 35 deelnemers. Van de aanwezige
Nadere informatieKWALITEITSCRITERIA FONDS CULTUUREDUCATIE ZWOLLE
KWALITEITSCRITERIA FONDS CULTUUREDUCATIE ZWOLLE Fonds Cultuureducatie Zwolle en kwaliteit cultuuronderwijs De gemeente Zwolle wil dat alle basisschoolleerlingen een stevige culturele basis krijgen. Hiervoor
Nadere informatieBasis voor cultuureducatie als basis voor vernieuwing
Basis voor cultuureducatie als basis voor vernieuwing Ronald Kox, hoofd Cultuureducatie Nieuwegein, 17 maart 2017 ronaldkox@lkca.nl Waarom kunst en cultuur? Artistiek-creatief proces Iteratief proces Universeel
Nadere informatieDag van de Cultuureducatie LKCA. 13 maart 2018
Dag van de Cultuureducatie LKCA 13 maart 2018 Voorwaarden voor succesvolle vakkenintegratie Anne Hoogenboom & Karin Hoogeveen Opzet workshop Wie, wat en waarover Voorbeeld meester Maarten Conclusies monitoronderzoek
Nadere informatieOntwikkelvragen scholen SPOLT schooljaar
Ontwikkelvragen scholen SPOLT schooljaar 2014-2015 Basisschool Antonius Dicht bij huis Hoe ontwikkelen we een kader om het cultuureducatieve aanbod dat ons aandient aan te laten sluiten bij ons onderwijs?
Nadere informatieCKV EEN KWALITEITSIMPULS
CKV EEN KWALITEITSIMPULS M.T.A. van de Kamp MA, MSc ILO-UvA/ Expertisecentrum Kunsttheorie VOORGESCHIEDENIS Zowel de Raad voor Cultuur als de Verkenningscommissie Kunstvakken, hebben benadrukt dat het
Nadere informatie21 e eeuwse vaardigheden in het onderwijs. stand van zaken en toekomstige mogelijkheden. Petra Fisser VELON-studiedag Breda, 13 november 2015
21 e eeuwse vaardigheden in het onderwijs stand van zaken en toekomstige mogelijkheden SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Petra Fisser VELON-studiedag Breda, 13 november 2015 SLO, nationaal
Nadere informatieMISSIE - VISIE - MOTTO
MISSIE - VISIE - MOTTO Mei 2015 Versie 4.0 Inhoudsopgave INLEIDING 3 WAAR KOMT DIT VANDAAN? 3 MISSIE: WAAR STAAN WE VOOR? 4 VISIE: WAT DOEN WE EN WAAROM? 4 MOTTO, KORT EN KRACHTIG 5 2 INLEIDING Elke organisatie,
Nadere informatieFunctieprofiel. Leraar. op OBS Het Toverkruid LA, 1,0 FTE. Aanstelling voor een jaar welke bij goed functioneren kan leiden tot een vaste aanstelling.
Functieprofiel Leraar op OBS Het Toverkruid LA, 1,0 FTE Aanstelling voor een jaar welke bij goed functioneren kan leiden tot een vaste aanstelling. April 2018 Specifieke competenties teamlid OBS Het Toverkruid
Nadere informatieDe Onderwijsraad heeft in deze zes kerndoelen geformuleerd waar het primair onderwijs aan moet voldoen inzake Actief Burgerschap:
Actief Burgerschap Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Actief Burgerschap: een nadere kennismaking 3 3. Actief Burgerschap: een doel en een middel 4 4. Actief Burgerschap: Hoe leren we dit aan? 5 5. Actief
Nadere informatieTien competenties voor de 21 e eeuw
Tien competenties voor de 21 e eeuw Natuurlijk leren in de 21 e eeuw 28 september, Keete Voerman en Anne Remmerswaal Programma Introductie Waar denk je aan? Uitwerking model Aan de slag met aanpak voor
Nadere informatieVoldoende is niet goed genoeg.. Strategisch beleidsplan 2015/2019. Stichting H 3 O
Voldoende is niet goed genoeg.. Strategisch beleidsplan 2015/2019 Stichting H 3 O 1 Bijzonder Wat is het bijzondere van H 3 O? Waarin onderscheidt H 3 O zich, wat maakt het verschil? En wat wil H 3 O waarmaken?
Nadere informatieD21: Kwantitatief Onderzoek naar 21 e eeuwse vaardigheden, cultuureducatie en schooltypen in het Nederlandse basisonderwijs
WINDESHEIM ZET KENNIS IN WERKING 2 ONDERZOEK D21: Kwantitatief Onderzoek naar 21 e eeuwse vaardigheden, cultuureducatie en schooltypen in het Nederlandse basisonderwijs LECTORAAT DIDACTIEK EN INHOUD VAN
Nadere informatiePiet Mondriaan. Inspirators voor de toekomst
Piet Mondriaan 74 VSO DE HELDRING IN AMSTERDAM: MEER ZELFVERTROUWEN DANKZIJ CULTURELE EDUCATIE 75 Dankzij culturele educatie krijgen onze leerlingen meer zelfvertrouwen en zijn ze gelukkiger. Naam: VSO
Nadere informatieD21: Kwalitatief Onderzoek Hoe werken tien geselecteerde basisscholen middels kunst- en cultuureducatie aan 21e eeuwse vaardigheden?
3 ONDERZOEK WINDESHEIM ZET KENNIS IN WERKING D21: Kwalitatief Onderzoek Hoe werken tien geselecteerde basisscholen middels kunst- en cultuureducatie aan 21e eeuwse vaardigheden? LECTORAAT DIDACTIEK EN
Nadere informatieCultuuronderwijs in school
Cultuuronderwijs in school Handreiking voor het schrijven van een beleidsplan cultuuronderwijs Het Motto Een motto of beweegreden is een korte tekst die de bedoeling van iets weergeeft. In dit geval een
Nadere informatieLeren excelleren Strategisch beleid PRIMOvpr 2015-2019
Leren excelleren Strategisch beleid PRIMOvpr 2015-2019 Onderwijsgroep PRIMO vpr Stichting voor Openbaar Primair Onderwijs Voorne-Putten en regio Kwaliteit op een hoger plan brengen Wie zijn we? Sinds 1
Nadere informatieUITWERKING KOERS BEST ONDERWIJS
0 6 UITWERKING KOERS BEST ONDERWIJS Krijgt het kind wat het nodig heeft? leerkracht Koester de nieuwsgierigheid van het kind, geef het kind regie en plan samen de leerdoelen. Koers Best Onderwijs 2016-2020
Nadere informatieOntwikkelingsgericht onderwijs (OGO)
Ontwikkelingsgericht onderwijs (OGO) Deze visie is gebaseerd op de sociaal- constructivistische leertheorie van Vygotski. Een eerste kenmerk daarvan is dat het leren van kinderen plaatsvindt in een realistische
Nadere informatieBeroepsproduct Project Wetenschap en technologie op de basisschool
Beroepsproduct Project Wetenschap en technologie op de basisschool In dit beroepsproduct ontwerp je onderwijs op het gebied van Wetenschap en technologie voor de basisschool. Uitgangspunt bij je onderwijsontwerp
Nadere informatieDit ben ik: selfies en portretten
Docentenhandleiding Educatieprogramma Dit ben ik: selfies en portretten Primair Onderwijs groep 7 en 8 Inhoud Het Dordrechts Museum p.3 Algemene doelstelling programma p.3 Aansluiting bij kerndoelen p.3
Nadere informatieLeiderschap bij verandering in school Curriculumontwikkeling. 30 maart 2017 VO-congres
Leiderschap bij verandering in school Curriculumontwikkeling 30 maart 2017 VO-congres Programma Inleiding 20 minuten - de richting van het advies - politieke stand van zaken Aan tafel! Uitwerking van een
Nadere informatieSmartphone of tablet? Open de browser en ga naar:
Smartphone of tablet? Open de browser en ga naar: http://etc.ch/vkrr Toetsen van de Toekomst Saskia Wools manager prototyping, Cito Agenda Onderwijs 2032 Hoger Onderwijs in 2032 Q&A Smartphone of tablet?
Nadere informatieLeerlijnen Cultuureducatie. SKVR Projectbureau Onderwijs & Innovatie
Leerlijnen Cultuureducatie SKVR Projectbureau Onderwijs & Innovatie Programma Ontwikkelproces SKVR activiteiten in verlengde leertijd Waarom leerlijnen cultuureducatie Van praktijk naar leerlijn Kinderen
Nadere informatieOnderwijsvernieuwing. We doen er allemaal aan mee.
Onderwijsvernieuwing We doen er allemaal aan mee. Maar. Welke kant willen we op? Wat speelt er in mijn team? Wil iedereen mee? Waar liggen de interesses? Waar zit de expertise? WAARIN GA IK INVESTEREN?
Nadere informatieOp expeditie naar waarde(n)
Op expeditie naar waarde(n) 21e eeuwse educatie Effectief leiderschap Vakmanschap: de leraar doet ertoe! Verbinding met de gemeenschap Waardengedreven onderwijs Op expeditie naar waarde(n) De hele opvoeding
Nadere informatieVoorbereiding hbo kunstonderwijs
Keuzedeel mbo Voorbereiding hbo kunstonderwijs gekoppeld aan één of meerdere kwalificaties mbo Code K0184 Penvoerder: Sectorkamer ICT en creatieve industrie Gevalideerd door: Sectorkamer ICT en creatieve
Nadere informatieBurgerschap in de buurtalen. Annette van der Laan & Marjolein Haandrikman - DIA 25 mei 2018
Burgerschap in de buurtalen Annette van der Laan & Marjolein Haandrikman - DIA 25 mei 2018 Voorstellen Annette van der Laan (a.vanderlaan@slo.nl) Leerplanontwikkelaar SLO primair/speciaal onderwijs en
Nadere informatieIdentiteitsontwikkeling en/in het curriculum? inspiratiemiddag persoonsvorming Amersfoort, 28 september 2017
Identiteitsontwikkeling en/in het curriculum? inspiratiemiddag persoonsvorming Amersfoort, 28 september 2017 Voorstellen Alderik Visser a.visser@slo.nl Voorheen: docent geschiedenis en filosofie Nu: leerplannen
Nadere informatie1. Het Lokaal convenant cultuur en onderwijs Leiden, juni 2015 vast te stellen waarin een visie op cultuuronderwijs,
B en W nummer 15.0439; besluit d.d. 19 5 2015 Onderwerp Lokaal convenant cultuur en onderwijs Leiden, 1 juni 2015 Besluiten: 1. Het Lokaal convenant cultuur en onderwijs Leiden, juni 2015 vast te stellen
Nadere informatieKerndoelen primair onderwijs
Kerndoelen primair onderwijs Publicatie van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Tekst: Productie: Ontwerp: Druk: Projectnr.: 36027/8000 Uitgave: April 2006 Jan Greven & Jos Letschert SLO
Nadere informatieCultuur in de Spiegel Naar een doorlopende leerlijn cultuuronderwijs Barend van Heusden
Cultuur in de Spiegel Naar een doorlopende leerlijn cultuuronderwijs 2009-2014 Barend van Heusden Inhoud Wat wilden we bereiken? Wat hebben we bereikt? De context Hoe nu verder? 2 Wat wilden we bereiken?
Nadere informatieVALT HIER NOG WAT TE LEREN? EEN EDUCATIEF PERSPECTIEF OP DUURZAAMHEID Gert Biesta Universiteit Luxemburg. een populair recept
VALT HIER NOG WAT TE LEREN? EEN EDUCATIEF PERSPECTIEF OP DUURZAAMHEID Gert Biesta Universiteit Luxemburg een populair recept een maatschappelijk probleem add some learning opgelost! deze bijdrage een perspectief
Nadere informatieROTTERDAM 28 MARCH 2017
ROTTERDAM 28 MARCH 2017 KUNST IN DE CONTEXT VAN HET ONDERWIJS ONDERWIJS IN DE CONTEXT VAN DE KUNST Gert Biesta Brunel University London Universiteit voor Humanistiek NLA University College, Norway EEN
Nadere informatieOnderwijs-seminar. De Leraar van de Toekomst. Bestaat De leraar van De Toekomst wel?
Onderwijs-seminar De Leraar van de Toekomst Bestaat De leraar van De Toekomst wel? Even voorstellen Anne Looijenga, directeur Centrum voor Ontwikkeling Katholieke Pabo Zwolle En jullie zijn.? 2 De of een
Nadere informatieExamenprogramma CKV havo en vwo. nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling
Examenprogramma CKV havo en vwo nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Examenprogramma CKV havo en vwo Concept 17 juni 2014 Examenprogramma CKV havo en vwo Concept Versie 17 juni 2014 Het eindexamen
Nadere informatieOnderwijs van de 21ste eeuw:
Onderwijs van de 21ste eeuw: didactiek, wetenschap en technologie 2015-2016 ACADEMIE PEDAGOGIEK EN ONDERWIJS saxion.nl/apo Onderwijs van de 21 ste eeuw: didactiek, wetenschap en technologie Professionaliseringsaanbod
Nadere informatieActief burgerschap. Sint Gerardusschool Splitting 145 7826 ET Emmen Tel: 0591-622465 gerardusschool@skod.nl
2013 Actief burgerschap 0 Sint Gerardusschool Splitting 145 7826 ET Emmen Tel: 0591-622465 gerardusschool@skod.nl Inhoudsopgave Pagina Inleiding 2 Hoofdstuk 1 : 3 Hoofdstuk 2 : : een doel en een middel
Nadere informatieAanbod Kunst- en Cultuureducatie voor de basisscholen in De Lier
Aanbod Kunst- en Cultuureducatie voor de basisscholen in De Lier Dario Fo, ondernemers in de kunst Poeldijk, 13 december 2012 Inleiding Op de vraag van de gezamenlijke basisscholen uit De Lier voor een
Nadere informatieD21: Conclusies en adviezen Hoe kunnen basisscholen werken aan cultuureducatie in combinatie met 21e eeuwse vaardigheden?
4 ONDERZOEK WINDESHEIM ZET KENNIS IN WERKING D21: Conclusies en adviezen Hoe kunnen basisscholen werken aan cultuureducatie in combinatie met 21e eeuwse vaardigheden? LECTORAAT DIDACTIEK EN INHOUD VAN
Nadere informatieVmbo. Wat je als professional moet weten over kunst en cultuur in het vmbo.
Vmbo Wat je als professional moet weten over kunst en cultuur in het vmbo. Kunst en cultuur onderbouw De onderbouw in het vmbo omvat de eerste twee leerjaren. Kunst en cultuur komen aan de orde in het
Nadere informatieCurious Minds - Kunsteducatie
Onderzoeksgroep Kunsteducatie Hanzehogeschool Groningen Curious Minds - Kunsteducatie Evert Bisschop Boele, Ineke Haakma Dag van de Cultuureducatie, 8 maart 2017, Ede Opbouw 1. De aanleiding: Van idiocultureel
Nadere informatieTeamtrainingen & ouderavond
Teamtrainingen & ouderavond Een teamtraining is een bijeenkomst van 1,5 tot 2 uur voor een heel schoolteam. Op actieve en enthousiasmerende wijze verdiep je je samen in een onderwerp. Er zijn verschillende
Nadere informatieColofon Juni 2015. Eindredactie: Dorine van Walstijn, projectleider. EDventure Bezuidenhoutseweg 161 2594 AG Den Haag
Landelijk debat Ons Onderwijs 2032 28 mei 2015 Colofon Juni 2015 Eindredactie: Dorine van Walstijn, projectleider EDventure Bezuidenhoutseweg 161 2594 AG Den Haag 070 315 41 00 info@edventure.nu www.edventure.nu
Nadere informatieKenniskring Vormend Onderwijs Thema: Onderzoekende Houding
Kenniskring Vormend Onderwijs Thema: Onderzoekende Houding Onderzoekende houding Samenwerking Academische Opleidingsschool De Sprankel en Viaa Kenniskring Vormend onderwijs. Werkplaats Onderzoekende houding
Nadere informatie