olf course statistics Hotel, Tourism and Leisure

Transcriptie

1 GOSTA 2010 olf course statistics Hotel, Tourism and Leisure

2 GOSTA 2010

3 GOSTA 2010 Golfbaanstatistieken Juni 2010

4 GOSTA 2010 ISBN:

5 GOSTA INHOUDSOPGAVE VOORWOORD... 5 INLEIDING... 7 BAANBEZETTING... 9 DE GEMIDDELDE EXPLOITATIE VAN EEN GOLFBAAN DE OPBRENGSTEN FEE OPBRENGSTEN LIDMAATSCHAPSGELDEN & GEMIDDELDE KOSTEN VOOR EEN GOLFSPELER OPBRENGSTEN OEFENFACILITEITEN OPBRENGSTEN UIT VERHUUR MATERIALEN VOEDSEL EN DRANKEN PRO-SHOP PACHTOPBRENGSTEN OVERIGE OPBRENGSTEN KOSTEN PERSONEELSKOSTEN GREENKEEPING DE OVERIGE EXPLOITATIEKOSTEN VASTE LASTEN WINST & VERLIESREKENING SAMENVATTING & CONCLUSIE... 26

6 GOSTA

7 GOSTA VOORWOORD Dit is de zesde editie van het GOSTA rapport, dat door Horwath HTL wordt gepubliceerd in samenwerking met de NGF (Nederlandse Golf Federatie) en de NVG (Nederlandse Vereniging van Golfaccommodaties). GOSTA is een statistisch onderzoek dat meer inzicht geeft in de feitelijke golfbaanexploitatie. De verzamelde gegevens zijn verwerkt tot statistieken die steeds belangrijker blijken te zijn bij het komen tot een verantwoorde exploitatie van golfbanen. Het GOSTA rapport uit 1996 was een belangrijk eerste stap om termen als bezettingsgraad, kostprijs per ronde, rendement op vermogen etc.en de uitkomsten van genoemde termen, te introduceren. Inmiddels zien we dat deze termen en gegevens dagelijks worden gebruikt. Het is overduidelijk dat golfbaanexploitaties professioneler worden en dat de relatieve onwetendheid van verenigingen en exploitanten is vervangen door een begrippenkader dat bewuste keuzes mogelijk maakt. Er kan ook geconcludeerd worden dat door het toegenomen begrip veel golfbaaneigenaren er in geslaagd zijn een strategie te ontwikkelen die leidt tot een hoger rendement. Het is verheugend te zien dat een recordaantal van 54 golfbanen dit jaar heeft meegedaan, waardoor de validiteit van de gegevens verhoogd is. Het GOSTA rapport is een gezamenlijke inspanning van NVG en NGF. Zowel commerciële golfbanen als verenigingsbanen hebben meegewerkt aan de totstandkoming van het rapport, waardoor het mogelijk is om vergelijkingen te maken tussen verenigingen en commerciële exploitaties. Onze dank gaat uit naar de eigenaren en managers van banen en naar besturen van verenigingen die bereid zijn geweest om tijd en moeite te investeren in het ter beschikking stellen van hun gegevens. Zonder deze inspanningen was het zesde GOSTA rapport niet gerealiseerd. C.P.E. Lambrechtse van Mook Voorzitter NVG 5

8 GOSTA

9 GOSTA INLEIDING Doordat zowel de NVG als de NGF participeren in dit onderzoek, is het mogelijk geweest om alle golfbanen in Nederland te benaderen. Horwath HTL heeft een recordaantal van 54 enquêtes retour ontvangen die geschikt waren om geheel dan wel gedeeltelijk met de gevraagde gegevens te participeren in het onderzoek. Van deze enquêtes was 30% afkomstig van 9-holes banen, en 57% van 18-holes banen. De overige enquêtes waren afkomstig van 27-holes banen. De in de enquête gevraagde informatie heeft betrekking op de boekjaren 2008 en Tabel 1. Eigenschappen 9-holes 18-holes 27-holes Totaal Aantal deelnemers Type ondergrond: Zandgrond Veen Klei Rechtsvorm Private onderneming Vereniging Stichting commercieel Stichting niet-commercieel Overheid 57% 14% 29% 44% 38% 13% 6% - 39% 13% 48% 48% 32% 6% 10% 3% 43% - 57% 43% 29% - 29% - 44% 12% 44% 46% 33% 8% 11% 2% 7

10 GOSTA In 1995 heeft Horwath HTL het initiatief genomen om in samenwerking met NVG een GOSTA rapport uit te brengen, in navolging van het HOSTA rapport met HOtel STAtistieken dat al enkele decennia door Horwath HTL wordt uitgebracht. Nu dit onderzoek voor de zesde keer heeft plaatsgevonden, kunnen voorzichtige trendanalyses gemaakt worden. Ook is het vertrouwen in de gepresenteerde cijfers groter geworden. Desondanks dienen de gepresenteerde cijfers met voorzichtigheid gehanteerd te worden, en wel om de volgende redenen. In de eerste plaats is het aantal deelnemers weliswaar gestegen, maar kan er niet gegarandeerd worden dat de deelnemers een representatief deel zijn van de totale populatie. Het feit dat de deelnemende golfbanen bereid en in staat waren om de benodigde informatie te leveren, impliceert een goede administratie en hoge mate van professionaliteit. Het mag niet zonder meer verondersteld worden dat alle niet-deelnemende golfbanen hier even ver in zijn. Ten tweede blijkt dat het ontbreken van een éénduidige definiëring van onderwerpen en het ontbreken van een geaccepteerd uniform boekhoudsysteem voor de exploitatie van golfbanen een éénduidige analyse van de informatie lastig maakt. Evenals de vorige uitgave, heeft het hoge aantal deelnemers het mogelijk gemaakt om een uitsplitsing te geven van statistieken naar zowel 9-holes als 18-holes golfbanen. Bovendien zijn statistieken over 27-holes banen opgenomen. Door het aantal ingeleverde enquêtes was dit echter slechts in een beperkt aantal gevallen mogelijk. Door de goede en hoogst gewaardeerde samenwerking tussen de NVG en de NGF heeft wederom een groot aantal golfbanen deelgenomen aan het onderzoek, waaronder ook veel niet-commerciële banen. Door de verschillen tussen de commerciële en niet-commerciële golfbanen is het in sommige gevallen noodzakelijk geweest hier een onderscheid in aan te brengen. Hierbij moet in het achterhoofd gehouden worden dat verenigingsbanen veelal niet BTW-plichtig zijn. In de tabellen in dit rapport is in alle gevallen uitgegaan van bedragen exclusief BTW. Voor een vergelijking van de kosten en opbrengsten van de golfbaan is dit juist, maar wanneer dit vertaald wordt naar kosten voor de speler moet er rekening mee worden gehouden dat er bij de commerciële banen nog 6% BTW bij komt. De inhoud van het zesde GOSTA heeft een vergelijkbare opbouw van de inhoud ten opzichte van de vorige edities. Getracht is om naast de uitwerking van de exploitatiecijfers tevens een kwalitatieve uitwerking op te stellen, die op een aantal zaken wat dieper ingaat. Horwath HTL bedankt die clubs en exploitanten, die bereid zijn geweest om de gegevens op de gevraagde wijze aan te leveren, alsmede de besturen en directie van de NVG en NGF voor hun onmisbare steun en medewerking. Horwath HTL Ewout Hoogendoorn Marco van Bruggen Managing director Senior Consultant 8

11 GOSTA BAANBEZETTING De systematiek om de maximale en werkelijke bezetting te kunnen vaststellen is gelijk aan het voorgaande GOSTA rapport. De meeste golfbanen bieden de mogelijkheid om 9-holes rondes of 18-holes rondes te spelen. De maximale capaciteit voor rondes van 9 holes op een 9- holes golfbaan is berekend door uit te gaan van het aantal dagen per jaar en het aantal uren per dag dat gespeeld kan worden. Dit laatste is gedaan op basis van gemiddelden per maand voor zonsopgang en zonsondergang, gecombineerd met de gemiddelde duur van een ronde van 2,25 uur voor 9 holes. Het maximale aantal rondes is berekend op basis van flights van vier spelers, die elke tien minuten vertrekken. De capaciteit voor 18-holes rondes is tenslotte berekend op 0,5 keer de capaciteit voor 9-holes rondes. Wanneer deze systematiek wordt gebruikt, kan een 18-holes golfbaan in feite worden gezien als twee 9-holes golfbanen die naast elkaar worden gebruikt. Dit betekent dat de capaciteit van een 18-holes golfbaan twee maal zo groot is als die van een 9-holes golfbaan. De capaciteit van een 27-holes golfbaan is daarmee drie maal zo groot als die van een 9-holes baan. Tabel 2. Berekening maximum capaciteit golfbanen Maand Dagen Eerste start Laatste start Uren per dag 9-holes rondes per dag Maximum # 9-holes rondes (9-holes baan) Capaciteit in 18-holes equivalenten 9-holes baan 18-holes baan 27-holes baan Januari Februari Maart April Mei Juni Juli Augustus September Oktober November December Jaar Aangetekend moet worden dat het berekende maximum theoretisch is, en voor individuele golfbanen niet alleen beïnvloed kan worden door weer, maaibeleid, onderhoudsregime, marshalling, loopafstanden etc., maar ook door de verschillen in aangeboden speelvormen. Wanneer bijvoorbeeld veel zogenaamde shotgunwedstrijden worden gespeeld, waarbij tegelijk wordt gestart op iedere hole, heeft dit invloed op het maximale aantal mogelijke rondes. 9

12 GOSTA Bij het vaststellen van de werkelijke bezetting is uitgegaan van het gemiddeld aantal rondes dat gelopen is op de deelnemende golfbanen. Dit betekent dat de bezetting van commerciële 18-holes banen in % was, terwijl dit in % was. De 18-holes verenigingsbanen laten een stijging zien van 38% in 2008 tot 41% in De cijfers in tabel 3 geven een beeld van de verdeling van de verschillende marktsegmenten, die verantwoordelijk zijn voor de baanbezetting. Conform de verwachtingen zien we dat verenigingsbanen een groter aandeel leden en met name wedstrijden hebben dan commerciële banen. In absolute cijfers blijkt echter dat op commerciële 18-holes banen meer rondes door leden worden gelopen dan op verenigingsbanen. Commerciële 9-holes banen lijken relatief meer te worden gebruikt door greenfee spelers. Tabel 3. Marktsegmentatie en baanbezetting 2008 en holes 18-holes 27-holes 2008 Clubs Comm. Clubs Comm. # % # % # % # % # % Leden Wedstrijden Greenfees Events Overig Totaal Baanbezetting 53% 49% 38% 54% 49% 9-holes 18-holes 27-holes 2009 Clubs Comm. Clubs Comm. # % # % # % # % # % Leden Wedstrijden Greenfees Events Overig Totaal Baanbezetting 55% 52% 41% 58% 51% 10

13 GOSTA DE GEMIDDELDE EXPLOITATIE VAN EEN GOLFBAAN In dit rapport is een onderverdeling gemaakt naar een drietal hoofdposten binnen de Winst & Verliesrekeningen, te weten Opbrengsten, Kosten en Vaste lasten. Waar mogelijk is een verdere uitsplitsing gemaakt binnen de verschillende hoofdposten. De Winst & Verliesrekeningen zijn vooral opgesteld aan de hand van de aangeleverde exploitatiecijfers van zowel 9-holes als 18-holes golfbanen. Het neemt echter niet weg, dat ook bij het opstellen van deze Winst- en Verliesrekening gebruik is gemaakt van aannames. De gepresenteerde cijfers dienen dan ook met de nodige voorzichtigheid geïnterpreteerd te worden. De omzetcijfers hebben betrekking op de boekjaren 2008 en Alle kosten hebben betrekking op het boekjaar DE OPBRENGSTEN Fee opbrengsten De fee opbrengsten bestaan uit de opbrengsten uit lidmaatschapsgelden en greenfees. Indien een opsplitsing wordt gemaakt naar de fee inkomsten afkomstig van leden en niet-leden ontstaat het volgende beeld (tabel 4). Tabel 4. Gemiddelde fee opbrengsten 9- en 18-holes banen in x 1,000 Categorie holes 18-holes 9-holes 18-holes Club Comm. Club Comm. Club Comm. Club Comm. Entreegelden Individuele leden Bedrijfsleden Overige leden Totaal lidmaatschapsgelden Greenfees Events School Overige fees Totaal greenfees Totaal fee opbrengsten Uitgaande van de baanbezetting en marktsegmentatie in tabel 3, kan het aantal rondes verdeeld worden in aantal rondes van leden, greenfee-spelers en events. Gecombineerd met de fee-opbrengsten in tabel 4 is dan de gemiddelde opbrengst per ronde te bepalen. Dit betreft de werkelijk gerealiseerde opbrengsten, niet de gepubliceerde prijzen. Voor events is dit bijvoorbeeld gebaseerd op de werkelijke capaciteitsverbruik en is dit niet gelijk aan de kosten per persoon. 11

14 GOSTA Tabel 5. Gemiddelde fee per ronde (in ) holes 18-holes 9-holes 18-holes Club Comm. Club Comm. Club Comm. Club Comm. Fee per ronde leden 18,62 26,32 32,23 29,85 23,43 24,55 28,46 27,01 Fee per ronde greenfees 22,24 35,41 58,50 38,98 30,01 34,97 56,19 41,47 Fee per ronde events - 37,22 10,14 23,21-33,84 13,79 19,61 Uit tabel 5 blijkt dat op alle type banen de fee-opbrengsten per ronde voor niet-leden hoger liggen dan voor leden. De opbrengsten per ronde liggen in 2009 over het algemeen iets lager dan in 2008, vooral voor leden. Dit hangt samen met het hogere aantal gespeelde rondes. Lidmaatschapsgelden & gemiddelde kosten voor een golfspeler Het gemiddelde aantal leden is 500 voor een 9-holes baan, 800 voor een 18-holes baan en voor een 27-holes baan. Voor een clublid bestaan de kosten uit drie verschillende posten. De kosten met betrekking tot aandelen/obligaties en de entrance fee om lid te worden van een vereniging, vervolgens de jaarlijkse kosten om te mogen spelen en tenslotte de te maken kosten voor bv. lessen en materialen. De eerste twee posten zijn weergegeven in tabel 6. Overigens is het bij nieuwe banen het geval dat de financieringslasten steeds meer worden verdisconteerd in de fees, en steeds minder in de vorm van aandelen. Tabel 6. Lidmaatschapstarieven in 9-holes 18-holes 27-holes Min. Gem. Max. Min. Gem. Max. Min. Gem. Max. Aandelen Entreegeld Jaarlijkse fees Voor niet-leden worden de kosten voornamelijk gevormd door greenfees. Onderstaande tabel geeft de gepubliceerde greenfees weer, die kunnen afwijken van de werkelijk behaalde opbrengst per ronde. 12

15 GOSTA Tabel 7. Gemiddelde greenfees in. Week Weekend Type baan Club Comm. Club Comm. 9-holes holes holes De gemiddelde greenfees liggen in de weekeinden op alle golfbanen hoger dan door de weeks. Op commerciële banen zijn de fees in het weekeinde gemiddeld 14% tot 23% hoger. Op verenigingsbanen is het verschil 6% tot 13%. Bij 18-holes en 27-holes banen zien we dat de greenfees bij verenigingsbanen hoger liggen dan bij commerciële banen. Opbrengsten oefenfaciliteiten Deze opbrengstenpost heeft een tweeledig karakter. Enerzijds bestaat zij uit de opbrengsten uit toegang tot bijvoorbeeld de driving range. Anderzijds zijn hieronder eveneens de opbrengsten van ballenautomaten opgenomen. Tabel 8. Gemiddelde omzet trainingfaciliteiten in Categorie 9-holes 18-holes 9-holes 18-holes Club Comm. Club Comm. Club Comm. Club Comm. Driving range fees Ballenautomaat Totaal Het aantal ballen dat de ballenautomaat op de driving range verstrekt loopt sterk uiteen. Gemiddeld worden 16 ballen verkregen voor 1. Opbrengsten uit verhuur materialen Onder de verhuur van materialen wordt verstaan de opbrengst die voortvloeit uit de verhuur van buggies, trolleys en clubs. De deelnemende 9-holes verenigingsbanen lieten geen omzet uit verhuur zien. 13

16 GOSTA Tabel 9. Gemiddelde omzet verhuur materialen in Categories Totaal omzet verhuur materialen 9-holes 18-holes Club Comm. Club Comm. Buggies Trolleys Clubs Overig Totaal Voedsel en dranken Bijna alle golfbanen in dit onderzoek bieden een vorm van F&B faciliteiten. De meerderheid van de verenigingsbanen die deelnemen aan dit onderzoek heeft de voedsel en dranken (F&B) faciliteiten verhuurd aan derden. Het grootste deel van de commerciële banen heeft de F&B faciliteiten echter niet verhuurd. Voor de gemiddelde Winst- & Verliesrekening is er daarom vanuit gegaan dat deze faciliteiten bij verenigingsbanen zijn verhuurd, maar niet bij commerciële banen. De Winst- & Verliescijfers in dit segment zijn alleen gebaseerd op commerciële banen. Tabel 10. Indicatieve F&B prijzen in 9-holes 18-holes 27-holes Club Comm. Club Comm. Club Comm. Glas bier 1,83 1,88 2,00 2,06 2,00 2,00 Kop koffie 1,50 1,88 2,00 2,00 2,00 2,00 Dagmenu - 12,43 12,25 13,06 12,25 14,33 Tabel 11 geeft de gemiddelde opbrengsten en kosten weer van de F&B faciliteiten. Aangetekend moet hierbij worden dat deze cijfers gebaseerd zijn op een relatief klein aantal golfbanen. Verwacht wordt dat de gemiddelde opbrengsten bij het totaal van de golfbanen lager liggen. Duidelijk is wel dat op de 18-holes golfbanen veel hogere omzetten worden behaald. Inkoopkosten zijn ongeveer 29% tot 30% van de afdelingsomzet. Personeelskosten variëren van 40% tot 62%. Het afdelingsresultaat is het verschil van F&B opbrengsten en kosten die direct zijn gerelateerd aan F&B, dus zonder marketing-, administratie-, directie- of huisvestingskosten. Tabel 12 laat zien dat het afdelingsresultaat 23% is bij 18-holes banen, terwijl de 9-holes banen een resultaat van 8% laten zien. Het feit dat de F&B-faciliteiten 7 dagen in de week geopend moeten worden gehouden, met vaak onrendabele openingstijden, is voor veel banen een bijzondere opgave. Immers, het aantal bezoekers is volledig afhankelijk van het baanbezoek en er zijn vaak weinig andere mogelijkheden om omzet te genereren. De personeelslasten lopen wel gewoon door, en kunnen daarom voor een aanzienlijk deel als vaste lasten worden gezien. Desondanks is een aantal golfbanen in staat een winstgevende F&B afdeling te exploiteren. 14

17 GOSTA Tabel 11. Gemiddelde omzet F&B faciliteiten in Categorie 9-holes 18-holes 9-holes 18-holes In In % In In % In In % In In % Omzet voedsel % % % % Omzet dranken % % % % Huur vergaderruimte % % - 0% % Totaal % % % % Tabel 12. Gemiddelde kosten F&B faciliteiten in 2008 Categorie 9-holes 18-holes In In % In In % Inkoop voedsel % % Inkoop dranken % % Totaal inkoopkosten % % Bruto marge % % Personeelskosten % % Overige kosten % % Afdelingsresultaat % % Pro-shop Net als bij de F&B faciliteiten zien we de pro-shop op de golfbanen merendeels verpacht worden; alleen de 18-holes commerciële banen exploiteren zelf de proshop. Tabel 13 is om deze reden alleen gebaseerd op 18-holes banen. 15

18 GOSTA Tabel 13. Gemiddelde omzet pro-shop op 18-holes baan in Categorie In In % In In % Clubs % % Ballen % % Kleding % % Overig % % Totaal % % De inkoopkosten van de pro-shop bedroegen in 2008 gemiddeld 60%. Pachtopbrengsten De pachtopbrengsten worden voor het grootste gedeelte gegenereerd uit het verpachten van de exploitatierechten voor zowel de F&B als de pro-shop. Sommige golfbanen hebben echter ook de driving range of andere faciliteiten verpacht. De hoogte van de pachtsom hangt onder meer af van hoe de horeca wordt gepacht: alleen de ruimte of ruimte inclusief inrichting. Uitgaande van de veronderstelling dat de gemiddelde pachtsom voor de totale horeca faciliteiten op een golfbaan ca. 7-10% bedraagt van de totale horecaomzet (gemiddeld bij een 18-holes baan), zouden deze inkomsten uit moeten komen op ca tot Het blijkt echter dat veel faciliteiten voor veel minder worden verpacht. Omdat er geen Winst- en Verliesinformatie beschikbaar is over faciliteiten die verhuurd worden, is het niet mogelijk om te concluderen of er te veel of te weinig pacht wordt gevraagd. Tabel 14 geeft de gemiddelde huurbedragen weer zoals die door de deelnemende golfbanen zijn gerapporteerd. Omdat niet alle golfbanen alle faciliteiten verhuren, kunnen de huurbedragen niet worden opgeteld. Voor de totale Winst- en Verliesrekening wordt aangenomen dat verenigingsbanen de F&B faciliteiten en de pro-shop hebben verhuurd. Bij 9-holes commerciële banen wordt aangenomen dat alleen de pro-shop is verhuurd. Voor commerciële 18-holes banen wordt aangenomen dat zowel de F&B als pro-shop in eigen beheer zijn. 16

19 GOSTA Tabel 14. Gemiddelde pachtopbrengsten in Categorie holes 18-holes 9-holes 18-holes Club Comm. Club Comm. Club Comm. Club Comm. Horeca Pro-shop Driving range Overig Overige opbrengsten De opbrengstenpost overige opbrengsten wordt voor het grootste deel bepaald door de inkomsten uit sponsor- en advertentiegelden. Tabel 15 laat zien dat de gemiddelde opbrengsten voor een 18-holes golfbaan uit sponsoring en advertentiegelden sterk verschillen tussen commerciële en verenigingsbanen. Ook hier moet worden gesteld dat de cijfers met voorzichtigheid moeten worden gehanteerd. Voor een deel is het mogelijk dat de geënquêteerden in de sponsorgelden ook bedrijfslidmaatschappen hebben opgenomen. De stijging van 2008 naar 2009 geeft een licht vertekend beeld, omdat enkele golfbanen een sterke stijging in de sponsoropbrengsten rapporteren, terwijl het merendeel een daling of een lichte stijging heeft gerealiseerd. Tabel 15. Gemiddelde overige omzetten in Categorie holes 18-holes 9-holes 18-holes Club Comm. Club Comm. Club Comm. Club Comm. Sponsoring Advertentiegelden Overige opbrengsten Totaal

20 GOSTA KOSTEN Personeelskosten Tabel 19 laat zien dat het aantal personeelsleden substantieel verschilt tussen commerciële en verenigingsbanen. De Full Time Equivalents zijn inclusief personeel van het clubhuis en horeca. Wanneer deze verhuurd zijn, komen deze personeelskosten echter niet voor op de Winst- en Verliesrekening van de golfbaan. Tabel 16. Gemiddeld aantal personeelsleden (Full Time Equivalents) Personeel 9-holes 18-holes Club Comm. Club Comm. Clubhuis / F&B 0,6 2,6 2,7 4,9 Caddymaster/ receptie - 1,2 1,6 2,8 Pros (in loondienst) - - 0,1 0,8 Adm. & management 0,4 0,8 1,5 2,1 Sales & marketing - 0,6 0,1 0,5 Onderhoud 1,6 2,2 5,0 5,3 Totaal 2,6 7,4 11,0 16,3 De personeelskosten worden hoofdzakelijk door drie posten bepaald. Ten eerste zijn dit de kosten voor onderhoud, voor een 18-holes golfbaan de grootste kostenpost. De kosten voor management vormen de tweede grote kostenpost. Tenslotte zijn er nog de loonkosten voor de pro s. De meeste golfbanen hebben geen personeelskosten voor pro's, omdat in Nederland de meeste pro s niet in dienst van de baan zijn. De post overige personeelskosten is relatief hoog, omdat een aantal respondenten geen nadere specificatie van de personeelskosten kon geven. Voor de gemiddelde exploitatie van een verenigingsbaan zijn de eventuele kosten voor catering- en shoppersoneel buiten beschouwing gelaten, daar er in de gekozen opzet vanuit is gegaan, dat deze activiteiten met bijbehorende personeelskosten zijn uitbesteed. Op commerciële banen daarentegen worden de F&B faciliteiten meestal geëxploiteerd door de golfbaan en bevat de Winst- en Verliesrekening derhalve wel personeelskosten voor F&B en in het geval van 18-holes banen ook voor de pro-shop. 18

21 GOSTA Tabel 17. Personeelskosten in Personeel 9-holes Costs 18-holes Club Comm. Club Comm. Clubhuis / F&B Pro-shop / Receptie Professionals Administratie & Beheer Sales & Marketing Greenkeepers Overig Totaal Greenkeeping De paragraaf greenkeeping bestaat uit twee gedeelten. Enerzijds wordt ingegaan op de te verrichten onderhoudswerkzaamheden aan de baan, terwijl anderzijds een beeld wordt geschetst van de gemiddelde kosten die jaarlijks gemaakt worden voor greenkeeping en onderhoud. Tabel 18. Onderhoud in # keren per week Maaien greens Maaien fairways Maaien tees 9-holes 5,7 2,3 2,4 18-holes 5,1 2,5 2,5 27-holes 5,7 2,3 2,3 Tabel 19. Grashoogte in mm Greens Fairways Tees 9-holes 4,8 18,0 14,3 18-holes 4,3 14,8 11,1 27-holes 4,6 13,4 9,4 19

22 GOSTA Het merendeel van de 9-holes banen voert de greenkeeping werkzaamheden in eigen beheer uit. De meeste 18-holes en 27-holes banen hebben deze werkzaamheden echter uitbesteed. Tabel 20. Greenkeeping Eigen beheer Uitbesteed 9-holes 71% 29% 18-holes 42% 58% 27-holes 43% 57% De onderhoudskosten van de golfbaan zijn nader gespecificeerd in tabel 21. Niet opgenomen zijn personeelskosten van onderhoud in eigen beheer (zie tabel 17) en lease-/afschrijvingskosten machines (tabel 24). Tabel 21. Onderhoudskosten in Categorie Kosten 9-holes 18-holes Club Comm. Club Comm. Grondstoffen Brandstof machines Onderhoudskosten machines Uitbesteed werk Overig Totaal

23 GOSTA De overige exploitatiekosten Met betrekking tot de overige exploitatiekosten is de kostenopbouw weergegeven in tabel 22. Tabel 22. Overige exploitatiekosten in Categorie Kosten 9-holes 18-holes Club Comm. Club Comm. Kosten hoofdkantoor Schoonmaakkosten Energie Verkoopkosten Bedrijfsverzekeringen Accountantskosten Automatisering Telefoonkosten Bedrijfsafval Overig Totaal

24 GOSTA Vaste Lasten De vaste lasten zijn kosten die onafhankelijk zijn van de exploitatie, zoals belastingen en erfpachtcanon. Tabel 23. Vaste lasten in Categorie Kosten 9-holes 18-holes Club Comm. Club Comm. OZB Overige belastingen Erfpachtcanon Overige lasten Totaal Tabel 24 geeft een overzicht van de kosten voor de afschrijving dan wel huur van gebouwen, overige afschrijvingen en rentelasten. In de tabel zijn zowel banen met onderhoud in eigen beheer als banen met uitbesteed onderhoud opgenomen, waardoor de afschrijvingen niet altijd representatief zijn voor de volledige afschrijvingskosten van een machinepark. Tabel 24. Kapitaalslasten in Categorie Kosten 9-holes 18-holes Club Comm. Club Comm. Huren, w.o. gebouwen Betaalde - ontvangen interest Afschrijvingen gebouw(en) Afschrijvingen materialen Afschrijving machinepark Leasekosten machinepark Afschrijvingen baanaanleg Totaal Het verschil tussen vaste lasten voor commerciële en verenigingsbanen wordt voor een groot deel verklaard door het feit dat de commerciële banen vaak nieuwere banen zijn. Hierdoor hebben zij te maken met sterk hogere afschrijvingen en / of hogere pachtsommen. 22

25 GOSTA Tabel 25. Gemiddelde leeftijd en initiële investering 9-holes 18-holes 27-holes Gemiddelde leeftijd golfbaan 21 jaar 9 jaar 11 jaar Gemiddelde initiële investering in

26 GOSTA WINST & VERLIESREKENING De omzetten en kosten zijn samengevat in de onderstaande winst- en verliesrekeningen. Tabel 26. Gemiddelde winst- en verliesrekening Bedragen in x In % van totaal omzet Omzet 9-holes 18-holes 9-holes 18-holes Club Comm. Club Comm. Club Comm. Club Comm. Omzet fees Omzet trainingfaciliteiten Verhuur materialen F&B omzet Pro-shop Verhuur Overige omzet Totaal omzet Kosten Inkoopkosten Personeelskosten Onderhoudskosten Overige kosten Totaal kosten Bedrijfsresultaat Vaste lasten EBITDA Kapitaalslasten Netto resultaat EBITDA = Earnings Before Interest, Tax, Depreciation & Amortization 24

27 GOSTA Op basis van de totale kosten weergegeven in tabel 26, en rekening houdend met opbrengsten die niet ronde-gerelateerd zijn, is het mogelijk om de gemiddelde kostprijs per ronde te berekenen, zoals weergegeven in tabel 27. De kostprijs per ronde wordt bepaald door de totale kosten minus de niet ronde-gerelateerde opbrengsten te delen door het totaal aantal gespeelde rondes. De gemiddelde kostprijs per ronde op een 18-holes baan is zowel op een verenigingsbaan als op een commerciële baan 28 per ronde. De kostprijzen kunnen echter van baan tot baan sterk variëren. Wanneer de kostprijs wordt vergeleken met de gemiddelde opbrengst per ronde, zien we dat leden veelal minder dan de kostprijs betalen. Tabel 27. Gemiddelde kostprijs per ronde (in ) 9-holes 18-holes Club Comm. Club Comm. Fee opbrengsten per ronde 19,74 33,11 30,28 35,31 Totaal omzet per ronde 24,40 51,07 36,07 60,95 Kostprijs per ronde 18,69 27,47 27,52 28,05

28 GOSTA SAMENVATTING & CONCLUSIE De omzetten in 2008 liggen op of iets boven het niveau van De kosten zijn over het algemeen ook licht gestegen, waardoor de netto resultaten per saldo vergelijkbaar zijn met 2008: 9-holes verenigingsbanen en commerciële 9-holes en 18-holes banen laten een lichte stijging zien, maar 18-holes verenigingsbanen een lichte daling. In 2009 zijn meer rondes gespeeld, wat ook heeft geresulteerd in hogere omzetten. Het is dan ook de verwachting dat dit zich zal vertalen in betere resultaten onder de streep.

29 GOSTA Deze publicatie is uitgebracht door: Horwath HTL Van Hengellaan AS HILVERSUM NEDERLAND Tel: Fax: Exemplaren zijn te bestellen via de website: Voor meer informatie over deze publicatie neemt u contact op met: Drs. E.G. Hoogendoorn: hoogendoorn@horwath.nl M.C. van Bruggen vanbruggen@horwath.nl Over de auteurs Ewout Hoogendoorn is managing director van Horwath HTL. Ewout heeft circa 30 jaar ervaring in projectmanagement, het ontwikkelen en implementeren van strategieën, marktonderzoek, advieswerkzaamheden en transactiediensten. Hij heeft zijn ervaring opgebouwd in de volgende sectoren: bouw (5 jaar), managementadvies (6 jaar) en gastvrijheidsbranche (19 jaar). Marco van Bruggen is senior consultant bij Horwath HTL met ruim 10 jaar ervaring op het gebied van marktonderzoek, haalbaarheidsstudies, waarderingen en beleidsmatig, conceptueel, strategisch en organisatorisch advies. Bij Horwath HTL is Marco verantwoordelijk voor alle statistische publicaties. Over Horwath HTL Horwath HTL streeft ernaar overheden, brancheorganisaties, ketenorganisaties, investeerders, projectontwikkelaars en andere bedrijven in de gastvrijheidbranche te assisteren in het op een professionele manier optimaliseren van de mogelijkheden die deze branche biedt. Met betrekking tot beleidsadvies in hotellerie, toerisme en leisure heeft Horwath HTL ruime ervaring opgebouwd door de uitvoering van een groot aantal marktstudies, haalbaarheidsstudies, beleidsmatige, strategische, conceptuele en cijfermatige analyses, operationele studies, projectbegeleiding en dergelijke. Bij de ontwikkeling van visie en strategische denkkracht van zowel klant als adviseur, wordt gebruik gemaakt van zoveel mogelijk actueel en relevant feitenmateriaal. Eén van de producten van Horwath HTL is de uitgave van het jaarlijkse HOSTA onderzoek, die de resultaten weergeeft van gedetailleerde enquêtes gehouden onder drie-, vier- en vijfsterren hotels. Ook binnen andere gebieden worden statistieken bijgehouden, waaronder: Hotels per m² Compensations & Benefits De Chinese Reismarkt Global Hotel Market Sentiment Survey Horwath HTL maakt deel uit van Crowe Horwath International, een internationaal verband van organisatieadviseurs, belastingadviseurs en accountants. Door het wereldomspannende netwerk van advieskantoren die in principe nationaal opereren is steeds een goede kennis gewaarborgd van lokale marktsituaties. Foto s omslag: NVG

30 Hotel, Tourism and Leisure 2010 Horwath HTL Price: 125,- Van Hengellaan AS Hilversum Tel Fax info@horwath.nl