ACTUARIËLE EN BEDRIJFSTECHNISCHE NOTA VAN STICHTING PENSIOENFONDS RANDSTAD

Transcriptie

1 ACTUARIËLE EN BEDRIJFSTECHNISCHE NOTA VAN STICHTING PENSIOENFONDS RANDSTAD

2 INHOUDSOPGAVE 1. Voorwoord pag Inleiding pag Het fonds 2.2 Doel van deze nota 2.3 Nagestreefde mate van detaillering 2.4 Algemene beleidsuitgangspunten 2.5 Organisatie en intern beheersingssysteem 3. Algemene overwegingen pag Continuïteit van de onderneming 3.2 Omvang van het deelnemersbestand 3.3 Verwachte salaristrend 4. Inhoud van de pensioenregeling pag Toeslagbeleid pag Berekening van de voorziening pensioenverplichtingen pag Beleggingsbeleid pag Algemeen 7.2 Strategisch beleid en risicokaders 7.3 Verhouding tussen matching- en rendementsportefeuille 7.4 Tactisch beleid 7.5 Risicobeheersing 7.6 Risico s financiële instrumenten 7.7 Evaluatie van resultaten 8. Premiebeleid pag Algemeen 8.2 Deelnemersbijdrage 8.3 Werkgeversbijdrage 9. Waarderingsgrondslagen van de balans pag Balanswaardering van de beleggingen 9.2 Overige voorzieningen en reserves 10. Weerstandsvermogen en sturingsmiddelen pag Risico s bij bereiken doelstellingen 10.2 Omvang weerstandsvermogen 10.3 Jaarlijkse toetsing 10.4 Inzet en effectiviteit van sturingsmiddelen ABTN Stichting Pensioenfonds Randstad pag. 2

3 11. Administratieve organisatie en interne controle pag Administratie 11.2 Vermogensbeheer 12. Risicobeheersing pag Systematiek van risicobeheersing 12.2 Algemene beheersingsmaatregelen 12.3 Specifieke beheersingsmaatregelen 12.4 Rapportage inzake risicobeheersing 13. Slotopmerkingen pag. 38 Overzicht bijlagen Bijlage 1: Actuariële grondslagen en onderstellingen pag. 39 Bijlage 2: Verdeling over de beleggingscategorieën pag. 40 ABTN Stichting Pensioenfonds Randstad pag. 3

4 1. Voorwoord Dit is de actuariële en bedrijfstechnische nota (ABTN) van de Stichting Pensioenfonds Randstad, zoals vastgesteld in de bestuursvergadering van 31 mei Wijzigingen in deze nota zullen zo spoedig als mogelijk door het bestuur worden vastgesteld, waarna de toezichthouder DNB hiervan in kennis zal worden gesteld. Aldus vastgesteld te Diemen op 31 mei F.C.A. van Haasteren voorzitter E.J. Adam - Smolders secretaris ABTN Stichting Pensioenfonds Randstad pag. 4

5 2. Inleiding 2.1 Het fonds De Stichting Pensioenfonds Randstad (hierna te noemen: het fonds) is een ondernemingspensioenfonds. Het fonds verzekert pensioenaanspraken voor de werknemers van Randstad Groep Nederland bv en de met name door haar aangewezen ondernemingen die met haar in een groep zijn verbonden. Deelnemers aan het fonds zijn die leden van het personeel van een aangewezen onderneming die door het bestuur als zodanig is toegelaten, een en ander zoals nader statutair is geregeld. Het betreft in Nederland werkzame dochterondernemingen van Randstad Holding N.V. en ondernemingen die organisatorisch en / of financieel verbonden zijn met Randstad Holding N.V. Het bestuur van het fonds kan besluiten of en onder welke voorwaarden een onderneming die niet langer deel uit maakt van de groep, aan het fonds verbonden kan blijven. 2.2 Doel van deze nota Het doel van deze nota is om het bestuursbeleid te omschrijven dat wordt gevoerd om de pensioenovereenkomsten zoals afgesloten door de aangesloten werkgevers en deelnemers van het fonds te kunnen nakomen. In overeenstemming met artikel 145 van de Pensioenwet omschrijft de nota de wijze waarop het fonds de middelen beheert en de pensioenregeling uitvoert. Met name wordt aangegeven op welke wijze het fonds uitvoering geeft aan het bepaalde in de artikelen 25, 95, 126 tot en met 137 en 143 van de Pensioenwet. 2.3 Nagestreefde mate van detaillering In deze actuariële en bedrijfstechnische nota wordt een beschrijving gegeven van de verplichtingen, de risico s, de financiële opzet, de sturingsmiddelen en de organisatie van het fonds. Het beleid zal zoveel mogelijk in strategische zin omschreven worden. Alleen indien het bestuur meent dat het strategische beleid bijstelling behoeft, zal deze nota dienovereenkomstig aangepast worden Algemene beleidsuitgangspunten Het algemene uitgangspunt van het te voeren beleid is om de pensioentoezegging na te komen en wel tegen zo laag mogelijke, maar stabiele premies en uitvoeringskosten. De pensioentoezegging kan worden gekwalificeerd als een uitkeringsvereenkomst in de zin van artikel 1 en 118 van de Pensioenwet. De pensioenregeling is een zogenaamde middelloonregeling waarbij de toeslagverlening ( winstbijschrijving ) voorwaardelijk plaats vindt op basis van de financiële positie van het fonds. De financiële positie wordt voornamelijk gestuurd via de middelen uit beleggingsopbrengsten. Het risico van niet toereikende beleggingsopbrengsten, waardoor de ingegane pensioenen en pensioenaanspraken verlaagd zouden kunnen worden, ligt volledig bij de (gewezen) deelnemers en gepensioneerden. Hierdoor zijn ook negatieve pensioenaanpassingen mogelijk. ABTN Stichting Pensioenfonds Randstad pag. 5

6 Het beleid van het fonds is echter zodanig ingericht dat onder een breed scala van omstandigheden op lange termijn een zo hoog mogelijk pensioen wordt uitgekeerd terwijl de kans op verlaging in enig jaar zoveel als redelijkerwijs mogelijk wordt beperkt. 2.5 Organisatie en intern beheersingssysteem Het doel van het fonds is ten bate van de deelnemers en hun na te laten betrekkingen uitkering van pensioen te verzekeren alsmede alle handelingen te verrichten die daartoe bevorderlijk zijn. Het fonds heeft om dat doel te kunnen bereiken een organisatie opgezet waarbinnen de uitvoering van de pensioenregeling en het beheer van het vermogen op een adequate en gecontroleerde manier kan plaatsvinden. Het intern beheersingssysteem berust op de verantwoordelijkheden, de bevoegdheden en de onderlinge verhoudingen van de volgende bij het fonds betrokken organen en instellingen: Bestuur Beleggingsadviescommissie Auditcommissie Verantwoordingsorgaan Visitatiecommissie Pensioenbureau Randstad Holding N.V. Fiduciair vermogensbeheerder Kempen Capital Management N.V. Herverzekeraar Accountant Adviserend actuaris Certificerend actuaris In onderstaand organogram zijn de verhoudingen tussen diverse organen en partijen binnen en buiten het fonds schematisch weergegeven. Vervolgens worden de relaties en rollen kort toegelicht. ABTN Stichting Pensioenfonds Randstad pag. 6

7 Aangesloten werkgevers Randstad Groep Nederland bv Bestuur Stichting Pensioenfonds Randstad Beleggingsadviescommissie Verantwoordingsorgaan Audit commissie Visitatiecommissie Geschillencommissie Accountant Adviserend actuaris Certificerend actuaris Pensioenbureau Randstad Holding nv Kempen Capital Management B.V. Bestuur Binnen de stichting is het bestuur verantwoordelijk voor het bepalen van het beleid en het verrichten van bestuurshandelingen ten behoeve van het fonds. Het bestuur bestaat uit acht personen en is paritair samengesteld. De leden namens de actieve deelnemers en gepensioneerden worden rechtstreeks verkozen door de actieve deelnemers en gepensioneerden, die zich hiertoe verkiesbaar kunnen stellen. Eens per twee jaar vindt een referendum plaats waarin twee bestuursleden worden benoemd voor een termijn van vier jaar. De bestuursleden namens de werkgever worden eens per vier jaar benoemd door de directie van Randstad Groep Nederland bv. De voorzitter van het fonds wordt benoemd door de aangesloten ondernemingen. De bestuursleden wijzen uit hun midden een secretaris en een plaatsvervangende voorzitter en secretaris aan. Aangesloten werkgevers Randstad Groep Nederland bv De groep van aangesloten ondernemingen bestaat uit alle in Nederland werkzame werkgevers binnen Randstad Holding nv, inclusief Randstad Holding nv zelf, die werknemers in dienst hebben die zich bezig houden met de ondersteuning en uitvoering van de bedrijfsactiviteiten van de betreffende ondernemingen ( vast personeel). Werknemers die ter beschikking gesteld worden van opdrachtgevers (zoals uitzendkrachten en gedetacheerd personeel) zijn niet in dienst bij de aangesloten werkgevers van het fonds. Door middel van een uitvoeringsovereenkomst tussen Randstad Groep Nederland bv en het fonds zijn de wederzijdse afspraken vastgelegd. ABTN Stichting Pensioenfonds Randstad pag. 7

8 Ten behoeve van de uitvoering van de administratieve processen wordt door het overgrote deel van de aangesloten werkgevers gebruik gemaakt van de administratieve dienstverlening van het centrale administratieve onderdeel van Randstad Holding nv; E-Bridge. Het fonds heeft ten behoeve van de administratieve werkprocessen afspraken vastgelegd met E-Bridge. Beleggingsadviescommissie Het fonds heeft ten aanzien van het onderdeel vermogensbeheer een adviserende commissie ingesteld die bestaat uit bestuursleden, twee externe deskundigen en de directie van het fonds. Deze commissie kent een eigen Reglement Beleggingsadviescommissie en vormt een onderdeel van de structuur van het fonds. De externe deskundigen in de Beleggingsadviescommissie worden op basis van het verrichten van diensten op uurbasis ingehuurd. Auditcommissie Het fonds heeft een auditcommissie ingesteld die het bestuur ondersteunt ten aanzien van de administratieve organisatie en interne controle, het risicomanagement en de verslaglegging van het fonds. De auditcommissie bestaat uit twee bestuursleden (één namens iedere geleding) en de directie van het fonds. Geschillencommissie Het fonds heeft een geschillencommissie ingesteld die het bestuur adviseert ten aanzien van de besluiten inzake geschillen die ontstaan zijn tussen belanghebbenden en het pensioenfonds. De geschillencommissie bestaat uit een externe voorzitter ern twee bestuursleden (één namens iedere geleding). Visitatiecommissie Het fonds heeft voor de uitvoering van het intern toezicht in het kader van Pension Fund Governance gekozen voor de instelling van een visitatiecommissie, die minimaal eens per drie jaar haar werkzaamheden uitvoert. Het bestuur heeft vastgesteld dat visitaties in beginsel één maal per kalenderjaar plaatsvinden, tenzij praktische omstandigheden dit verhinderen. De visitatiecommissie wordt ad hoc samengesteld met behulp van externe aanbieders van dergelijke dienstverlening. Per visitatie wordt hiertoe een gerichte opdracht met de betreffende aanbieder afgesloten. Verantwoordingsorgaan Het fonds kent sinds 2008 een verantwoordingsorgaan dat tripartiet is samengesteld uit afgevaardigden namens deelnemers, gepensioneerden en de werkgever. Het verantwoordingsorgaan bestaat uit zes leden en is statutair ingesteld. Leden van het verantwoordingsorgaan worden afgevaardigd door de Centrale Ondernemingsraad van Randstad Groep Nederland waar het leden namens de actieve deelnemers betreft, worden rechtstreeks verkozen door de gepensioneerden waar het de leden namens de gepensioneerden betreft en door de directie van Randstad Groep Nederland bv waar het leden namens de werkgever betreft. Getracht wordt om in het verantwoordingsorgaan een goede afspiegeling van de diverse aangesloten ondernemingen te verkrijgen. Accountant Ten behoeve van de vaststelling van de jaarrekening en de staten ten behoeve van de toezichthouder maakt het fonds jaarlijks gebruik van de diensten van een registeraccountant die per verslagjaar hiertoe wordt ingehuurd. Dit betreft PricewaterhouseCoopers te Amsterdam. ABTN Stichting Pensioenfonds Randstad pag. 8

9 Adviserend actuaris Ten behoeve van de doorlopende advisering inzake de actuariële en organisatorische aspecten van de van pensioenregeling maakt het fonds gebruik van de diensten van een actuarieel adviseur. Hiertoe wordt gebruik gemaakt van de diensten van Mercer te Amstelveen. Afspraken inzake de dienstverlening van de adviserend actuaris zijn vastgelegd in een uitbestdingsovereenkomst. Certificerend actuaris Ten behoeve van de vaststelling van de jaarrekening en de staten ten behoeve van de toezichthouder maakt het fonds jaarlijks gebruik van de diensten van een certificerend actuaris die per verslagjaar hiertoe wordt ingehuurd. Dit betreft Mercer Certificering B.V. te Amsterdam. Pensioenbureau Randstad Holding nv Het fonds heeft een deel van de taken op gebied van administratieve en beleidsmatige ondersteuning uitbesteed aan Randstad Holding nv. Het pensioenbureau van Randstad Holding is verantwoordelijk voor uitvoering van de pensioenadministratie, het verzorgen van de communicatie met alle belanghebbenden en de excasso van de uitkeringen. Daarnaast verzorgt het pensioenbureau de beleidsvoorbereiding ten behoeve van het bestuur, draagt het pensioenbureau zorg voor de verslaglegging van het fonds en onderhoudt het pensioenbureau de contacten met externe partijen. Het fonds heeft een overeenkomst van uitbesteding afgesloten met Randstad Holding nv inzake deze dienstverlening. Het afsluiten van een Service Level Agreement (SLA) waarin afspraken verder geconcretiseerd zijn, zal in de loop van 2010 plaatsvinden. De leiding van het pensioenbureau is in handen van een tweehoofdige directie aan wie een aantal uitvoerende taken is gedelegeerd. Dit is vastgelegd in een directiestatuut. Herverzekeraar Zwitserleven. Het fonds heeft een overeenkomst inzake risicoherverzekering op stoploss basis afgesloten bij Zwitserleven. Deze verzekering treedt effectief in werking indien de schade uit hoofde van arbeidsongeschiktheids- en overlijdensrisico s over een periode van vijf jaren groter blijkt dan het vastgestelde eigen behoud van het fonds. Fiduciair vermogensbeheerder Kempen Capital Management Ten behoeve van de uitvoering van het vermogensbeheer maakt het fonds sinds 2009 gebruik van de dienstverlening van een fiduciair vermogensbeheerder, te weten Kempen Capital Management (hierna: KCM). De afspraken tussen het fonds en KCM zijn vastgelegd in een overeenkomst van uitbesteding. KCM voert het beleggingsbeleid uit binnen de kaders van het jaarlijks door het bestuur vast te stellen Beleggingsjaarplan. De praktische werkafspraken tussen beide partijen zijn vastgelegd in een SLA. Deskundigheid en integriteit Het fonds beschikt met betrekking tot het bestuur over een deskundigheidsplan in de zin van de Beleidsregels beleidsbepaling en toetsing pensioenfondsen. Daarnaast is er voor het bestuur en alle bij het pensioenfonds betrokken medewerkers een gedragscode opgesteld ter voorkoming van belangenconflicten en van misbruik en oneigenlijk gebruik van de bij het fonds aanwezige informatie. ABTN Stichting Pensioenfonds Randstad pag. 9

10 Het fonds heeft een compliance officer benoemd. De compliance officer is verantwoordelijk voor de inhoud, de uitvoering en het onderhoud van de compliance werkzaamheden. Het fonds heeft de doelstelling van compliance gedefinieerd als het bevorderen van de naleving van de interne en externe regelgeving die dient ter waarborging van de integriteit van de bestuursleden, medewerkers en andere verbonden personen van het fonds. De compliance officer oefent toezicht uit op de naleving van de hiervoor bepaalde gedragscode. Uitbesteding van taken Het fonds beschikt over een Beleidsplan Uitbesteding waarin het beleid inzake uitbesteding van taken en activiteiten is weergegeven. Uitbesteed aan externe partijen zijn de volgende taken: Pensioenadministratie Bestuursondersteuning en beleidsvoorbereiding Vermogensbeheer Bewaarneming van effecten en aanvullende dienstverlening Beleggingsadministratie en performance rapportage Actuariële advisering Administratieve processen en procedures De pensioenadministratie wordt door het pensioenbureau van Randstad Holding nv uitgevoerd met behulp van geautomatiseerde systemen. De processen die leiden tot de input in de systemen en de processen die de verwerking van de output en de informatieverstrekking behandelen, zijn vastgelegd in beschrijvingen. In deze procesbeschrijvingen zijn alle deelprocessen tot op mutatieniveau beschreven, waaronder de periodieke controleprocedures die een correcte en tijdige afhandeling dienen te waarborgen. De basis van de interne controlemaatregelen in deze processen wordt gevormd door de essentiële functiescheidingen tussen uitvoerende en controlerende functionarissen binnen het pensioenbureau. De definitie en de opvolging van de administratieve procedures worden voor zover van belang voor de jaarrekening gecontroleerd door de accountant van het pensioenfonds. De correcte werking van de gehanteerde systemen wordt op systeemniveau vastgesteld. Bij de bewaking van de administratieve processen geldt de beveiliging van de informatie en systemen een belangrijk aandachtspunt. Beveiliging omvat de fysieke en logische toegangsbeveiliging, het veilig stellen en beschikbaar hebben van informatie (backup, recovery) en het beschikbaar hebben van het administratiesysteem in geval van calamiteiten. Hiertoe zijn door het pensioenbureau nadere afspraken gemaakt en vastgelegd met de leverancier van het aministratiesysteem. De informatieverwerkende systemen zijn gedocumenteerd en worden door de accountant in het kader van de jaarwerkcontrole periodiek gecontroleerd. Ten aanzien van de programatuur en gegevens geldt dat het pensioenbureau gebruik maakt van een gescheiden test- en acceptatieomgeving. Deze staat volledig los van de productieomgeving. Transport tussen deze twee omgevingen vindt uitsluitend plaats op basis van formele accordering door bevoegde functionarissen. ABTN Stichting Pensioenfonds Randstad pag. 10

11 De vaststelling van de pensioenverplichtingen vindt periodiek plaats aan de hand van de geautomatiseerde administratie. Toegekende aanspraken worden in de administratie vastgelegd. Per kwartaal worden op basis van deze administratie de voorziening pensioenverplichtingen en de uitkeringsstromen van het fonds vastgesteld en door de adviserend actuaris gecontroleerd. In het kader van de jaarwerkcontrole vindt deze controle eveneens door de certificerend actuaris plaats. De accountant vormt zich een oordeel over de juistheid van de aan de berekeningen ten grondslag liggende gegevens. Rapportage De fiduciair vermogensbeheerder rapporteert via de Beleggingsadviescommissie ten minste eenmaal per kwartaal aan het bestuur over de uitvoering van het beleggingsbeleid. Ieder kwartaal rapporteert het pensioenbureau aan het bestuur over de voortgang van de administratieve uitvoering en over bijzonderheden. Tevens wordt per kwartaal door het pensioenbureau een rapportage verzorgd inzake de ontwikkeling van alle voor het fonds relevante statistische gegevens. De (financiële) jaarverslaglegging van het fonds wordt, met ondersteuning van de accountant en de actuaris, voorbereid door het pensioenbureau in samenwerking met de auditcommissie. Periodiek controleert het bestuur aan de hand van de rapportages de tijdigheid, juistheid en volledigheid van de pensioen- en beleggingsadministratie, inclusief de verrekening van premies en uitkeringen met de herverzekeraar. Calamiteiten en continuïteit uitvoerende werkzaamheden Het fonds heeft getracht om in de diverse overeenkomsten van uitbesteding dusdanige afspraken te treffen dat de uitvoering van de werkzaamheden in geval van calamiteiten en andere onvoorziene omstandigheden gewaarborgd is. Dit vindt plaats door middel van backup procedures, uitwijkfaciliteiten en escrowovereenkomsten. Ten aanzien van de personele bezetting van het pensioenbureau wordt gestudeerd op mogelijkheden om onverhoopte utval van medewerkers te kunnen ondervangen door middel van een overeenkomst met een dienstverlener op dit gebied. ABTN Stichting Pensioenfonds Randstad pag. 11

12 3. Algemene overwegingen Bij het vaststellen van de toe te passen actuariële technieken, het beleggingsbeleid en de balanswaardering heeft het bestuur zich laten leiden door de volgende algemene verwachtingen ten aanzien van de onderneming, het deelnemersbestand en de algemene economische omstandigheden. 3.1 Continuïteit van de onderneming Gezien de historie van de onderneming - waaronder het geheel van aangesloten ondernemingen wordt verstaan - en de ontwikkeling van de markten waarin deze opereert is de continuïteitsverwachting hoog. Naast de traditionele activiteiten binnen de uitzendsector is in toenemende mate sprake van verbreding van het dienstenaanbod naar andere terreinen van personeelsvoorziening. Ten gevolge van deze ontwikkelingen is de verwachting dat de continuïteit van de onderneming voor langere tijd gewaarborgd zal blijven. 3.2 Omvang van het deelnemersbestand Er wordt voor de komende jaren een min of meer gelijkblijvende omvang van het personeelsbestand verwacht. Als gevolg van de economische situatie wordt voor de jaren 2010 en 2011 rekening gehouden met een beperkte krimp van de organisatie, waarna vanaf 2012 weer een periode van groei wordt verwacht. Ten gevolge van een verschuiving van de bedrijfsactiviteiten zal naar verwachting sprake zijn van een geleidelijke veroudering van het deelnemersbestand. Bij het beleid van het fonds is overigens rekening gehouden met zowel toe- als aflopende scenario s betreffende de omvang van het deelnemersbestand. 3.3 Verwachte salaristrend Het gemiddelde loonniveau zal naar verwachting meegroeien met de algemene loonontwikkeling in Nederland. ABTN Stichting Pensioenfonds Randstad pag. 12

13 4. Inhoud van de pensioenregeling De pensioenregeling is gebaseerd op de pensioenovereenkomst zoals vastgelegd in de CAO voor Vaste Medewerkers van Uitzendondernemingen en heeft het karakter van een uitkeringsovereenkomst. De pensioenregeling is vastgelegd in een pensioenreglement en geeft de (gewezen) deelnemers aanspraken op: ouderdomspensioen met ingangsleeftijd 65 jaar; verzekering van nabestaandenpensioen ten behoeve van de huwelijkspartner of de partner waarmee de deelnemer een notarieel verleden samenlevingscontract heeft; verzekering van tijdelijk nabestaandenpensioen (ANW-hiaat) ten behoeve van de huwelijkspartner of de partner waarmee de deelnemer een notarieel verleden samenlevingscontract heeft; verzekering van wezenpensioen ten behoeve van de kinderen van de deelnemer; inkomensaanvullingen in geval van arbeidsongeschiktheid; premievrije voortzetting van pensioenopbouw in geval van (gedeeltelijke) arbeidsongeschiktheid. Het deelnemerschap vangt aan op de datum van indiensttreding. Wachttijden of toetredingsleeftijden zijn niet van toepassing. Het deelnemerschap eindigt uiterlijk op de ingangsdatum van het ouderdomspensioen, welke gebruikelijk ligt op de eerste dag van de maand waarin de deelnemer de leeftijd van 65 jaar bereikt. Voor de berekening van de pensioenaanspraken wordt een pensioengrondslag vastgesteld. De pensioengrondslag is gelijk aan het pensioensalaris verminderd met de franchise. Het pensioensalaris is gelijk aan het vaste overeengekomen bruto jaarsalaris, bepaald op 13,02 maal het geldende voltijds maandloon en is ongemaximeerd. In geval van salarisaanpassingen wordt de pensioengrondslag op datzelfde moment aangepast. De franchise voor het jaar 2010 is gelijk aan ,- en wordt jaarlijks op 1 januari aangepast. De franchise is minimaal gelijk aan het wettelijk toegestane minimum. Ouderdomspensioen Het ouderdomspensioen gaat in op de eerste dag van de maand waarin de deelnemer de leeftijd van 65 jaar bereikt en wordt uitgekeerd tot en met de maand van overlijden. Het ouderdomspensioen bedraagt per deelnemersjaar 2,25% van de voor ieder jaar vastgestelde pensioengrondslag, vermenigvuldigd met de van toepassing zijnde deeltijdfactor. Nabestaandenpensioen Het nabestaandenpensioen gaat in op de eerste dag van de maand volgend op die waarin de deelnemer overlijdt en wordt uitgekeerd tot en met de maand waarin de nabestaande overlijdt. Het nabestaandenpensioen bedraagt 70% van het bereikbaar ouderdomspensioen. Er is sprake van een risiconabestaandenpensioen waarop na ontslag of het bereiken van de pensioendatum geen recht bestaat. Tot 1 januari 2001 was er sprake van een nabestaandenpensioen op basis van kapitaaldekking. Deze aanspraak is gehandhaafd en wordt tijdens de deelnemersperiode in mindering gebracht op het risiconabestaandenpensioen. ABTN Stichting Pensioenfonds Randstad pag. 13

14 Tijdelijk nabestaandenpensioen Het tijdelijk nabestaandenpensioen bedraagt 100% van de franchise die geldt in het jaar van overlijden. Ten maximale bedraagt het tijdelijk nabestaandenpensioen 8/7 maal de Anwuitkering. Wezenpensioen Het wezenpensioen bedraagt per kind 14% van het bereikbaar ouderdomspensioen op het moment van overlijden van de deelnemer. In geval van overlijden van beide ouders wordt het wezenpensioen verdubbeld. De uitkering van het wezenpensioen loopt tot de maand waarin het kind de leeftijd van 25 jaar bereikt. Inkomensaanvullingen bij arbeidsongeschiktheid Voor deelnemers aan de pensioenregeling is een inkomensaanvulling verzekerd. Deze aanvulling is uitsluitend van toepassing naar rato van de mate van arbeidsongeschiktheid en voorziet in een aanvulling van de IVA-uitkering, de loongerelateerde uitkering dan wel loonaanvullingsuitkering in het kader van de WGA tot een niveau van 70% van het laatstverdiende salaris. Premievrijstelling bij arbeidsongeschiktheid In geval van (gedeeltelijke) arbeidsongeschiktheid vindt (gedeeltelijke) voortzetting van de pensioenopbouw plaats op basis van de laatstelijk geldende pensioengrondslag op het moment waarop de arbeidongeschiktheidsuitkering van kracht wordt. Voor deelnemers met een parttime dienstverband, worden bovengenoemde naar evenredigheid verleend. Regeling Vrijwillige Bijdragen Het fonds kent naast het voor alle deelnemers geldende reglement tevens een Regeling Vrijwillige Bijdragen op grond waarvan de deelnemers op eigen kosten kunnen bijsparen binnen de fiscaal toegestane grenzen waarmee het ouderdomspensioen en/of het nabestaandenpensioen kunnen worden verhoogd. Deze regeling is naar haar aard een premieovereenkomst. De ingelegde premies worden direct na ontvangst tegen door het fonds reglementair vastgelegde tarieven omgezet in aanspraken op ouderdomspensioen of nabestaandenpensioen, waarop alle bepalingen uit de pensioenregeling van toepassing zijn. ABTN Stichting Pensioenfonds Randstad pag. 14

15 5. Toeslagbeleid De ingegane pensioenen en opgebouwde pensioenaanspraken van de deelnemers en gewezen deelnemers kunnen jaarlijks per 1 januari worden aangepast. De aanpassing vindt plaats op basis van in het reglement vastgelegde regels. Een eenmaal toegekende aanpassing van ingegane pensioenen en premievrije aanspraken is een verplichting van het fonds en de contante waarde van de aanpassingen wordt direct aan de voorziening pensioenverplichtingen toegevoegd. Uitgangspunt voor de hoogte van de aanpassing van aanspraken en uitkeringen vormt de financiële positie van het fonds. Als maatstaf voor de financiële positie van het fonds wordt de dekkingsgraad van het fonds gehanteerd. Bij de berekening van de dekkingsgraad worden zowel de bezittingen als de verplichtingen van het fonds tegen actuele waarde gewaardeerd. Afhankelijk van de hoogte van de dekkingsgraad van het fonds worden ten aanzien van de aanpassing van de ingegane pensioenen en opgebouwde aanspraken de volgende mogelijkheden onderscheiden: Indien de dekkingsgraad lager is dan het vereist vermogen, hiertoe gesteld op 115%, worden de ingegane pensioenen en opgebouwde aanspraken niet aangepast; Indien de dekkingsgraad gelijk aan of hoger is dan het vereist vermogen, hiertoe gesteld op 115%, worden alle ingegane pensioenen en opgebouwde aanspraken in gelijke mate verhoogd met een nader vast te stellen percentage. Bij de vaststelling van de jaarlijkse aanpassing zal het bestuur zich in beginsel laten leiden door de onderstaande staffel. Het bestuur is echter bevoegd om bij de vaststelling van de aanpassing af te wijken van de onderstaande staffel indien onvoorziene ontwikkelingen of advisering hiertoe aanleiding geven. Per 1 januari 2010 is de volgende staffel vastgelegd die dient als uitgangspunt voor de vaststelling van de winstbijschrijving: Hoogte dekkingsgraad Winstbijschrijving Van 0% tot 115% 0,0% Van 115% tot 125% 0,5% Van 125% tot 134% 1,0% Van 134% tot 144% 1,5% Van 144% tot 153% 2,0% Van 153% tot 163% 2,5% Vanaf 163% (maximum) 3,0% In de situatie waarin de dekkingsgraad van het fonds ligt beneden het niveau van het minimaal vereist vermogen, hiertoe gesteld op 105%, zal het fonds gedurende de in artikel 140 lid 2 van de Pensioenwet genoemde termijn van drie jaar trachten om de dekkingsgraad te doen herstellen tot het niveau van het minimaal vereist eigen vermogen. ABTN Stichting Pensioenfonds Randstad pag. 15

16 Indien duidelijk is dat het herstel van de dekkingsgraad binnen de wettelijk gestelde termijn ontoereikend is gebleven, zal het bestuur op basis van een beoordeling van alle relevante criteria in het uiterste geval kunnen besluiten om over te gaan tot een verlaging van alle pensioenrechten en opgebouwde aanspraken, zodanig dat door afname van de waarde van de verplichtingen de dekkingsgraad wordt vastgesteld op 105%. Indien wettelijk toegestaan dan wel vereist, kan het bestuur besluiten van de genoemde termijn van drie jaar af te wijken. In geval van de noodzaak tot een verlaging van pensioenrechten en opgebouwde aanspraken zal het bestuur een dergelijke verlaging toepassen op een wijze die tegemoet komt aan de belangen van alle betrokkenen. In het beleid van het pensioenfonds ligt de nadruk op communicatie, waarin expliciet wordt medegedeeld dat de opgebouwde aanspraken en pensioenrechten niet onder alle omstandigheden gegarandeerd zijn. Bij ingang van het pensioen hebben gepensioneerden de keuze een pensioen aan te kopen bij een verzekeringsmaatschappij, waarmee eventuele pensioenverlagingen uitgesloten kunnen worden. De verwachte indexatie wordt hiermee echter ook tenietgedaan. De staffel is zodanig vastgesteld, dat slechts winstbijschrijving plaatsvindt indien het fonds beschikt over het Vereist Vermogen (zie hoofdstuk 8, sub b). Voorts is uit prognoseberekeningen gebleken, dat indien op enig moment minder vermogen aanwezig is dan het Vereist Vermogen, bij deze staffel de herstelcapaciteit zodanig is dat naar verwachting binnen 15 jaar het Vereist Vermogen wordt overschreden. Uitgangspunten bij het ontwerp van de staffel voor de winstbijschrijving zijn dat: a. niet vooruit wordt gelopen op toekomstige rendementen, voor zover deze niet risicoloos behaald kunnen worden en b. het aanwezig vermogen voor winstbijschrijving qua jaarlijks percentage gelijkmatig wordt verdeeld over alle toekomstige jaren. Voor de financiering van de jaarlijkse aanpassing van ingegane pensioenen en opgebouwde aanspraken wordt geen expliciete premie geheven. De aanpassingen worden derhalve in beginsel uitsluitend gefinancierd uit de beleggingsrendementen. Indien er sprake is van een eventueel overschot in de kostendekkende premie, zal dit overschot benut worden voor het versterken van de financiële positie van het fonds. De winstbijschrijvingsmethodiek voor het gehele deelnemersbestand is te typeren conform categorie C2 van de indexatiematrix zoals gepubliceerd door DNB en het ministerie van SZW. ABTN Stichting Pensioenfonds Randstad pag. 16

17 6. Berekening van de voorziening pensioenverplichtingen De voorziening pensioenverplichtingen is gelijk aan de contante waarde van de per de balansdatum reglementair opgebouwde pensioenaanspraken, gewaardeerd tegen marktwaarde op basis van de door DNB vast te stellen rentetermijnstructuur. Bij toekenning van een pensioen ten gevolge van een overlijden wordt de contante waarde van het ingegane pensioen direct toegevoegd aan de voorziening pensioenverplichtingen. Voor de arbeidsongeschikte deelnemers wordt de contante waarde van de toekomstige pensioenopbouw in de voorziening pensioenverplichtingen opgenomen. Bij de berekening van de voorziening pensioenverplichtingen is rekening gehouden met sterftekansen en een intrestverwachting. Een specificatie van deze en andere grondslagen en veronderstellingen wordt gegeven in Bijlage 1. Aanpassing van de grondslagen vindt in principe plaats nadat nieuwe overlevingstafels beschikbaar zijn gekomen, dan wel indien de ontwikkelingen bij het fonds daar aanleiding toe geven. Jaarlijks wordt door de adviserend actuaris aan het bestuur een advies ter zake verstrekt. Door de hantering van prudente grondslagen, wordt het risico van verzekeringstechnische risico s (langlevenrisico) beperkt. Daarnaast is in de beleggingsreserve een component toegerekend aan het verzekeringstechnische risico van het fonds. ABTN Stichting Pensioenfonds Randstad pag. 17

18 7. Beleggingsbeleid 7.1 Algemeen De beschikbare gelden van het fonds dienen op een solide wijze te worden belegd. Het bestuur heeft hiertoe een fiduciair vermogensbeheerder aangesteld. De taakverdeling tussen het bestuur en de fiduciair vermogensbeheerder is als volgt: Het bestuur stelt het strategisch beleggingsbeleid en de op basis hiervan te omschrijven beleggingsmandaten vast; De fiduciair vermogensbeheerder beheert het vermogen binnen de omschrijving van het verstrekte mandaat en rapporteert daarover; Het bestuur controleert de uitvoering van het beleggingsbeleid aan de hand van de rapportages van de fiduciair vermogensbeheerder, echter zonder daarmee de verantwoordelijkheid van de fiduciair vermogensbeheerder te verminderen; Het bestuur wordt bij het bepalen van het strategisch beleggingsbeleid en eventuele tactische inzichten ondersteund door de Beleggingsadviescommissie. De fiduciair vermogensbeheerder maakt ten behoeve van het feitelijk beleggen van de gelden gebruik van de diensten van externe vermogensbeheerders, die op grond van een zorgvuldig proces zijn geselecteerd op basis van de specifieke capaciteiten in een bepaalde beleggingscategorie. Indien en voor zover mogelijk wordt het beheer van de gelden ondergebracht in de vorm van een participatie in een institutioneel beleggingsfonds, waarin de waarden conform de gekozen strategie worden beheerd. Indien de specifieke wensen en eisen van het fonds aan het beleggingsbeleid de participatie in een institutioneel beleggingsfonds onmogelijk maken, wordt een separaat mandaat met een vermogensbeheerder overeengekomen. Het is aan de fiduciair vermogensbeheerder toegestaan om ten behoeve van het beheer gebruik te maken van interne beleggingsfondsen, doch uitsluitend indien er een gelijkwaardig extern alternatief wordt geboden, waarna het bestuur van het fonds de keuze kan maken. In de overeenkomst met de fiduciair vermogensbeheerder zijn de beleggingsrichtlijnen beleggingsrichtlijnen opgenomen. Jaarlijks bespreken partijen de mandaatomschrijving en de behaalde resultaten. Het bestuur stelt op advies van de fiduciair vermogensbeheerder en de Beleggingsadviescommissie jaarlijks een beleggingsjaarplan op, rekening houdend met de verwachte ontwikkeling van de portefeuille en de vooruitzichten op de beleggingsmarkten. Behoud van het vermogen en stabiliteit van het beleggingsresultaat zijn uitgangspunt bij het bepalen van het algemeen beleggingsplan. Het beleggingsjaarplan omvat de algemene beleggingsdoelstelling alsmede normen en bandbreedtes wat betreft: de verdeling van het belegd vermogen over beleggingscategorieën; het valutabeleid; de samenstelling van de matchingportefeuille; de samenstelling van de rendementsportefeuille; het gebruik van derivaten; rebalancing tussen beleggingscategorieën; de inhoud en frequentie van rapportages. ABTN Stichting Pensioenfonds Randstad pag. 18

19 De fiduciair vermogensbeheerder rapporteert maandelijks over de samenstelling van de beleggingsportefeuille, de exposures ten opzichte van de afgesproken neutrale strategische posities en de bandbreedtes die zijn opgenomen in het beleggingsjaarplan. 7.2 Strategisch beleid en risicokaders Het fonds hanteert een beleggingsbeleid dat is beginsel gericht is op de lange termijn. Centraal in dit beleid staat de sturing op dekkingsgraad om primair te kunnen voldoen aan de nominale pensioenverplichtingen van het fonds. Indien mogelijk streeft het fonds naar verlening van toeslagen, voor zover de financiële positie van het fonds dit mogelijk maakt. Het bestuur van het fonds stelt periodiek met behulp van een externe ALM-adviseur het gewenste strategische beleid vast. Op basis van de uitkomsten van de ALM-studie worden risicokaders vastgesteld die aangeven welk verwacht extra rendement boven de verplichtingen op basis van het beleggingsbeleid kunnen worden verondersteld. De risicokaders worden vastgesteld om duidelijk te maken welke mate van risico door het fonds aanvaardbaar wordt geacht. De mate van risico reflecteert de mate waarin de dekkingsgraad (onder normale omstandigheden) bij het gekozen beleid mag fluctueren. Het risicokader is gericht op bescherming van de financiële positie van het fonds en bestaat uit de volgende twee onderdelen: 1. Maximale fluctuatie beleggingen versus (nominale) verplichtingen (risicobudget) 2. Bandbreedtes voor tactisch/dynamisch beleid (beleggingsrestricties) De maximale fluctuatie van de beleggingen versus de ontwikkeling van de (nominale) verplichtingen is belangrijk om de beweeglijkheid van de dekkingsgraad expliciet te maken. Door middel van het vaststellen van een risicobudget wordt getracht om de beweeglijkheid van de dekkingsgraad te begrenzen. Het risicobudget wordt (ex-ante) weergegeven als de standaarddeviatie van het beleggingsrendement ten opzichte van het rendement van de verplichtingen. In bijlage 2 worden de technische achtergronden van deze berekening weergegeven. Met deze standaarddeviatie wordt de beweeglijkheid van het relatieve rendement gemeten. Deze risicomaatstaf sluit aan bij de doelstelling van het fonds om de dekkingsgraad te besturen en om invloed uit te oefenen op de volatiliteit van de dekkingsgraad. De beperking van het risicobudget is dat de standaarddeviatie wordt vastgesteld op basis van een zogenaamde normaalverdeling, hetgeen betekent dat de veronderstelde sturing van de dekkingsgraad niet onder alle omstandigheden effectief is. In minder voorkomende marktomstandigheden kunnen afwijkingen (zowel positief als negatief) voorkomen die leiden tot grotere fluctuaties van de dekkingsgraad dan verondersteld op basis van het risicobudget. Om de gevoeligheid voor dergelijke ontwikkelingen te testen, worden de aannames van het fonds naast de hantering van de normaalverdeling getest door middel van doorrekening van extreme scenario s en de gevoeligheid van de dekkingsgraad voor dergelijke omstandigheden. ABTN Stichting Pensioenfonds Randstad pag. 19

20 Het fonds heeft bepaald dat de mate van risicotolerantie in beginsel onafhankelijk is van de hoogte van de dekkingsgraad van het fonds. Het lange termijn beleid van het fonds en de wens om optimaal gebruik te kunnen maken van de mogelijkheden die markten in verschillende omstandigheden bieden, leiden er toe dat het risicobudget in beginsel onafhankelijk van de hoogte van de dekkingsgraad wordt vastgesteld. Wel worden er door het fonds zogenaamde signaleringsniveaus onderkend. Deze signaleringsniveaus leiden er toe dat bij het bereiken van een bepaald niveau van de dekkingsgraad, de inzet van het risicobudget tussen het fonds en fiduciair vermogensbeheerder wordt besproken. Bij een mogelijke daling van de dekkingsgraad leidt de signalering er toe dat het fonds en de fiduciair vermogensbeheerder in overleg treden over een mogelijke verlaging van het risicobudget, teneinde de potentiële kans op een verdere verlaging van de dekkingsgraad te verkleinen. Afhankelijk van de marktkansen en de inschattingen door het fonds en de fiduciair vermogensbeheerder, zal het bestuur van het fonds besluiten over een mogelijke aanpassing van het risicobudget conform de op de signaleringsniveaus vermelde omvang. Door het strikt hanteren van de signaleringsniveaus ontstaat er te allen tijde een bewuste inzet van het risicobudget en is het fonds in staat om besluiten tot afwijking van het risicobudget tijdig door te voeren. In onderstaande tabel is weergegeven op welk niveau van dekkingsgraad de genoemde signaleringsniveaus liggen. Dekkingsgraad (signaleringsniveau) Risicobudget 2010 > 140% 10,0% 1,8% 130% - 140% 10,0% 1,8% 120% - 130% 10,0% 1,8% 110% - 120% 10,0% 1,6% <110% 10,0% 1,1% Verwacht rendement t.o.v. verplichtingen De bandbreedtes rondom de strategische beleidsmix worden gebruikt om in aanvulling op het risicobudget te voorkomen dat er te eenzijdige allocaties naar beleggingscategorieën ontstaan. De bandbreedtes worden in bijlage 2 volledig weergegeven. De belangrijkste restrictie voor de fiduciair vermogensbeheerder is het risicobudget van de portefeuille t.o.v. de verplichtingen. Dit risicobudget bepaalt het totale risico dat de fiduciair vermogensbeheerder voor het fonds mag nemen, waaronder de omvang van de portefeuille die gebruikt wordt om het renterisico af te dekken (matchingportefeuille) en de omvang van de portefeuille om extra rendement (rendementsportefeuille) te generen. Voor de totale beleggingsmix gelden dus geen expliciete bandbreedtes maar is sturing op risicobudget leidend. Bijlage 2 geeft de verdeling weer van het belegd vermogen over de diverse beleggingscategorieën per 1 januari ABTN Stichting Pensioenfonds Randstad pag. 20

21 Strategie matching portefeuille Het primaire doel van de matchingportefeuille is om de rentegevoeligheid van de beleggingsportfeuille ten opzichte van de pensioenverplichtingen van het fonds zoveel mogelijk te neutraliseren. De rentegevoeligheid van de verplichtingen van het fonds wordt aan het einde van ieder kwartaal vastgesteld en op basis van de karakteristieken zoals duratie, convexiteit en curtosis, vertaald in een portefeuille van rentederivaten. Binnen de matchingportefeuille wordt getracht om de duratie van de daarin opgenomen vastrentende waarden en derivaten een zo groot mogelijke gelijkenis te laten vertonen met de kenmerken van de verplichtingen van het fonds. De benodigde duratie wordt bereikt door zoveel mogelijk risicoloze staatsleningen met een AAA-rating en rentederivaten (interest rate swaps) in te zetten. Het is daarnaast aan de fiduciair vermogensbeheerder toegestaan om binnen de grenzen van het risicobudget ook te trachten extra rendement te genereren door middel van selectie van vastrentende waarden en het innemen van specifieke posities. Daarnaast zijn er bandbreedtes vastgesteld waarin de maximale en minimale gewichten van de diverse onderdelen van de matchingportefeuille zijn vastgelegd.bij de vaststelling van de matchingportefeuille wordt onder andere rekening gehouden met adviezen en rapportages van de Beleggingsadviescommissie en de fiduciair vermogensbeheerder. Strategie rendementsportefeuille Het primaire doel van de rendementsportefeuille is om waarde toe te voegen door middel van inzet van zakelijke waarden, waaronder beleggngen in aandenlenfondsen, fondsen die in onroerend goed beleggen en fondsen die in alternatieve strategiëen beleggen zoals hedge funds en tactische allocatiestrategieën. Bij de vaststelling van het te nemen risico is de fiduciar vermogensbeheerder gebonden aan de omvang van het risicobudget, waarin is aangegeven hoeveel risico er binnen de totale portefeuille kan worden genomen ten opzichte van de verplichtingen van het fonds. Daarnaast zijn er bandbreedtes vastgesteld waarin de maximale en minimale gewichten van de diverse onderdelen van de rendementsportefeuille zijn vastgelegd. Toevoeging van nieuwe alternatieve beleggingscategoriëen vindt uitsluitend plaats na verleende goedkeuring door de Beleggingsadviescommissie. Bij de samenstelling van de rendementsportefeuille wordt rekening gehouden met adviezen en rapportages van de Beleggingsadviescommissie en de vermogensbeheerders. 7.3 Verhouding tussen matching- en rendementsportefeuille Als gevolg van de verschillende doelstellingen tussen de matchingportefeuille en de rendementsportefeuille is er geen sprake van vaste verhoudingen tussen de omvang van beide portefeuilles. De waardeontwikkeling van de matchingportefeuille wordt hoofdzakelijk bepaald door de renteontwikkeling, de waarde van de rendementsportefeuille wordt hoofdzakelijk bepaald door de rendementsontwikkeling van de onderliggende beleggingscategorieën. Er vindt uitsluitend rebalancing tussen beide portefeuilles plaats op basis van het totale risicobudget. ABTN Stichting Pensioenfonds Randstad pag. 21

22 7.4 Tactisch beleid Het tactische beleid inzake de beleggingen is binnen de tevoren in het beleggingsplan bepaalde grenzen gedelegeerd aan de fiduciair vermogensbeheerder. Op basis van de tactische overwegingen van de fiduciair vermogensbeheerder wordt deze binnen de grenzen van het risicobudget in staat gesteld om outperformance te genereren ten opzichte van de verplichtingen van het fonds. Dit door met name binnen de rendementsportefeuille te variëren tussen beleggingscategorieën en per categorie in de weging van verschillende beheerders, regio s, landen, sectoren en debiteuren. De fiduciair vermogensbeheerder is daarbij gebonden aan het maximale risicobudget dat over de gehele portefeuille wordt berekend en daarnaast aan de in het beleggingsjaarplan vastgelegde bandbreedtes. Indien noodzakelijk geacht kan het bestuur in incidentele gevallen besluiten om op basis van de adviezen van de Beleggingsadviescommissie tijdelijk in te grijpen in het tactisch beleid van de fiduciair vermogensbeheerder. 7.5 Risicobeheersing Als integraal onderdeel van het beleggingsbeleid wordt beoogd de risico s die verbonden zijn aan het voorgenomen en uitgevoerde beleggingsbeleid in beeld te brengen en te monitoren. Hiertoe wordt gebruik gemaakt van de systematiek zoals gehanteerd door toezichthouder De Nederlandsche Bank in het Financieel Toetsingskader, waarin een vijftal risicobronnen ten aanzien van de beleggingen worden onderscheiden. Onderstaand wordt per risicobron aangegeven in welke mate sprake is van het betreffende risico. Renterisico Het renterisico wordt binnen het beleggingsbeleid grotendeels geneutraliseerd door middel van de matchingportefeuille. Deze afdekking van het renterisico wordt bereikt door het gebruik van een combinatie van participaties in beleggingsfondsen die in obligaties beleggen, vastrentende waarden en interest rate swaps. De samenstelling van de portefeuille wordt gebaseerd op het kasstromenprofiel dat voortvloeit uit de actuele verplichtingen van het fonds. Uitgangspunt voor de samenstelling van de matchingportefeuille is dat het kasstromenprofiel van de verplichtingen zoveel als mogelijk wordt gerepliceerd door middel van risicoloze beleggingen. Na afloop van ieder kwartaal wordt het kasstromenprofiel geactualiseerd en wordt, indien nodig, de afdekking van het renterisico aangepast aan het nieuwe kasstromenprofiel. Gezamenlijk heeft deze portefeuille een vergelijkbaar profiel qua duratie als de verplichtingen van het fonds. Het is aan de fiduciair vermogensbeheerder toegestaan om binnen zekere bandbreedtes de mate van afdekking van het renterisico te verkleinen dan wel te vergroten. Een dergelijke afwijking van het uitgangspunt van het volledig neutraliseren van het renterisico zal ten koste gaan van het resterende risicobudget van de fiduciaire vermogensbeheerder. Zakelijke waarden risico Het zakelijke waarden risico is aanwezig bij de beleggingen in de rendementsportefeuille. Er vindt in beginsel geen strategische afdekking van dit risico plaats, tenzij marktomstandigheden daartoe aanleiding geven. Valutarisico Het valutarisico wordt ten aanzien van de drie meest voorkomende valuta (US dollar, UK Sterling en Japanse Yen) in beginsel volledig afgedekt. De afdekking van het valutarisico vindt plaats door het gebruik van valutatermijncontracten. ABTN Stichting Pensioenfonds Randstad pag. 22

23 Commodities risico Aangezien het fonds geen beleggingen in commodities pleegt, is er geen sprake van dit risico. Kredietrisico Het kredietrisico speelt een rol ten aanzien van de beleggingen in vastrentende waarden, welke voor een gemaximeerd deel plaatsvinden in risicodragende vastrentende waarden. Gelet op de afdekking van het renterisico is het zakelijke waarden risico het grootste risico van het fonds. Indien de positie van het fonds hiertoe aanleiding geeft kunnen de risico s worden beperkt door de beleggingen in zakelijke waarden te verlagen of andere maatregelen te nemen gericht op de beheersing van dit risico en eventuele andere risico s. 7.6 Risico s financiële instrumenten Het kredietrisico van vastrentende waarden wordt beoordeeld op basis van de rating die aan deze beleggingen is toegekend. Binnen het algemeen beleggingsplan zijn beperkingen gesteld ten aanzien van de verdeling en het gemiddelde niveau van de ratings. De gemiddelde rating, de laagste rating in de portefeuille en de verdeling over de ratings blijven daardoor voortdurend ten minste op het niveau dat is vastgelegd in het algemeen beleggingsplan. Jaarlijks wordt door het bestuur besloten in hoeverre de bepaalde restricties aanpassing behoeven. Het valutarisico is beperkt door de strategische afdekking van dit risico ten aanzien van zakelijke waarden. Ten aanzien van vastrentende waarden heeft de vermogensbeheerder de mogelijkheid om valutabeleid te voeren binnen de door de bandbreedte van de portefeuilles bepaalde grenzen. Derivaten vormen als afgeleide beleggingsinstrumenten geen aparte beleggingscategorie. De vermogensbeheerders mogen uitsluitend van derivaten gebruik maken indien daarmee de risicograad van de portefeuille niet wordt verhoogd. Een waardedaling van de aanwezige middelen kan naar verwachting worden opgevangen door het aanwezige weerstandsvermogen. In hoofdstuk 9 onder b staat beschreven welke omvang van het weerstandsvermogen het bestuur beoogt. 7.7 Evaluatie van resultaten Ieder kwartaal controleert de Beleggingsadviescommissie in overleg met de directie ten behoeve van het bestuur of het vermogensbeheer wordt uitgevoerd conform de richtlijnen. Daarbij worden ook de risico s van het uitgevoerde beleid geëvalueerd en wordt eveneens gekeken naar de tijdigheid en de volledigheid van de beleggingsrapportages. ABTN Stichting Pensioenfonds Randstad pag. 23

24 Ten minste een maal per jaar evalueert het bestuur de resultaten van het strategisch en tactisch beleggingsbeleid en het risicobeheersingsbeleid. Het bestuur baseert zich daarbij op de rapportages en adviezen van de fiduciair vermogensbeheerder en de Beleggingsadviescommissie. ABTN Stichting Pensioenfonds Randstad pag. 24