KINDERRECHTEN KINDERARBEID. informatieblad voor jongeren. Kun je je voorstellen?

Transcriptie

1 informatieblad voor jongeren KINDERRECHTEN KINDERARBEID Voor wie? Dit informatieblad is bedoeld voor jongeren van de tweede en derde klas van het voortgezet onderwijs die meer willen weten over het onderwerp kinderarbeid. Bijvoorbeeld om er een presentatie over te houden of een werkstuk over te maken. Of om - alleen of met een groepje - iets te doen voor werkende kinderen. Verdrag voor de Rechten van het Kind Artikel 32: bescherming tegen kinderarbeid De overheid moet voorkomen dat andere mensen geld verdienen aan het werk van kinderen. Als kind moet je beschermd worden tegen gevaarlijk en schadelijk werk. Kun je je voorstellen? In het Verdrag voor de Rechten van het Kind, artikel 32, staat dat ieder kind recht heeft beschermd te worden tegen economische uitbuiting. Ook moeten kinderen beschermd worden tegen werk dat gevaarlijk voor hen is, dat hun opvoeding belemmert, of dat schadelijk is voor hun lichamelijke, geestelijke, intellectuele, zedelijke (heeft te maken met normen en waarden) en maatschappelijke ontwikkeling. Vandaar dat landen hebben afgesproken om maatregelen te nemen om dit soort kinderarbeid te voorkomen. Door het Verdrag voor de Rechten van het Kind te ondertekenen, hebben regeringen zich onder andere verplicht om een wettelijke minimumleeftijd vast te stellen waarop je mag gaan werken. Wereldwijd zijn er zo n 250 miljoen kinderen die werken. Dat is een kwart van àlle kinderen op de hele wereld die eigenlijk de leeftijd hebben om naar school te gaan. Kun je je dat voorstellen? Ook in Nederland werken kinderen en jongeren. Hoe dat zit? En wat je kunt doen om arbeid die schadelijk is voor kinderen tegen te gaan? Dat lees je in dit informatieblad.

2 Wat is kinderarbeid? Afwassen, je kamer opruimen of huiswerk maken terwijl het buiten mooi weer is? Oppassen bij de buurkinderen of je vaders auto wassen voor vijf euro? Is dat kinderarbeid? Over het algemeen wordt de volgende definitie gehanteerd: kinderarbeid buit kinderen uit en beperkt hen in hun geestelijke en lichamelijke ontwikkeling. Hoewel soms vervelend, voor bovengenoemde klusjes kun je je ouders dus niet voor het gerecht slepen. Er is wel sprake van kinderarbeid als je als kind werk moet doen dat niet geschikt voor je is. Bijvoorbeeld omdat het heel gevaarlijk werk is of omdat je zoveel moet werken dat je niet meer naar school kunt. De meeste kinderen werken in de informele sector. Dat betekent dat zij geen officiële baan hebben. En dat hun arbeidsrechten nergens vastliggen, waardoor ze het risico lopen ernstig uitgebuit te worden. Kinderarbeid vindt plaats in verschillende sectoren Landbouw Veel mensen in arme landen verbouwen groenten op een klein stukje grond. Met een deel van de oogst onderhouden zij hun gezin. De rest wordt op de markt verkocht voor wat extra inkomen. De kinderen uit deze gezinnen helpen vaak al op zeer jonge leeftijd mee met het bewerken van het land. Ze ploegen, zaaien, oogsten en doen ander zwaar werk. Huishouden In veel ontwikkelingslanden werken meisjes bij hun eigen of andere families in het huishouden. Ze moeten koken, wassen, schoonmaken, water halen en oppassen op jongere kinderen. Dikwijls worden zij slecht behandeld; ze krijgen weinig te eten, hebben geen eigen slaapplaats en worden geslagen en/of seksueel misbruikt. Verschillende vormen van kinderarbeid? Industrie Sommige ouders zijn zo wanhopig over hun armoedige situatie dat zij hun kinderen verhuren of zelfs verkopen. Fabriekseigenaren nemen de kinderen dan mee. De kinderen worden te werk gesteld in de metaalbewerking, mijnbouw, kleding- of tapijtindustrie of in steenhouwerijen. In veel van deze fabrieken werken kinderen tussen stofwolken die hun longen aantasten. Vaak leven zij honderden kilometers van

3 huis in een ruimte van de fabriek waar zij werken én slapen en komen ze nauwelijks buiten. Soms zijn ze vastgeketend om ontsnappen te voorkomen. Op straat Wereldwijd werken miljoenen kinderen op straat. Sommigen mét hun ouders, anderen alleen. Meestal verkopen ze allerlei producten zoals sigaretten en snoep of groente en fruit. Anderen bewaken auto s, poetsen schoenen of verkopen kranten en kauwgom. Er zijn ook kinderen die hun lichaam verkopen (zij prostitueren zichzelf) om aan geld voor zichzelf of hun gezin te komen. Deze kinderen lopen groot risico seksueel misbruikt te worden en allerlei seksueel overdraagbare ziektes zoals Aids op te lopen. Jong meisje in Bangladesh hakt stenen voor de aanleg van een weg foto: Unicef/Eric van Heijweegen Werken hoeft niet altijd slecht te zijn voor kinderen. Kinderen kunnen ook veel leren van werken. Zoals verantwoordelijkheid of een saamhorigheidsgevoel. Belangrijk is dat het werk kinderen niet uitput en dat ze nog genoeg energie en tijd over hebben om naar school te gaan en te spelen. Meest ernstige vormen van kinderarbeid Behalve het Verdrag voor de Rechten van het Kind, is er nog een verdrag dat kinderen moet beschermen tegen kinderarbeid: Verdrag nummer 182 van de International Labour Organisation (ILO de Internationale Arbeids Organisatie) uit Dit Verdrag verbiedt alle landen die het hebben ondertekend om kinderen te laten werken in ongezonde of anderszins schadelijke omstandigheden die hun normale groei naar volwassenheid belemmeren. In dit verdrag staat ook dat regeringen de meest ernstige vormen van kinderarbeid direct moeten uitbannen: alle vormen van (schuld)slavernij, dwangarbeid of kinderhandel rekrutering (werven) van kinderen voor deelname aan gewapende conflicten kinderprostitutie of -porno het inzetten van kinderen in onwettige economische activiteiten zoals drugsproductie of -handel.

4 (Schuld)slavernij, dwangarbeid en kinderhandel Er is sprake van kinderslavernij als kinderen voor geld verkocht worden. Ook wanneer ouders schulden hebben opgebouwd kan armoede leiden tot slavernij of dwangarbeid van kinderen. Ouders moeten soms schulden maken om bijvoorbeeld een dokter te betalen. Om de schuld af te lossen, geven zij hun kind(eren) mee aan degene van wie zij het geld hebben geleend. Die kinderen moeten dan werken, maar verdienen zo weinig dat ze de schuld nooit af kunnen betalen. In feite worden zij het bezit van degene van wie de ouders geld geleend hebben. Deze vorm van dwangarbeid is in de meeste landen wettelijk verboden, maar in India komt het nog veel voor. Kinderen worden soms dus binnen de grenzen van hun eigen land verhandeld, maar vaker nog belanden zij in een ander land. Wereldwijd worden jaarlijks zo n 1,2 miljoen kinderen verhandeld. Soms niet ouder dan vijf of zes jaar worden zij ontvoerd of onder valse voorwendselen de grens over gesmokkeld. Vaak worden deze kinderen te werk gezet als huissloofjes, in de prostitutie of moeten zij drugs smokkelen. Kinderen die uit hun vertrouwde omgeving zijn gehaald en in een land verblijven waar zij de taal niet spreken, geen geld hebben voor de terugreis en door de politie als criminelen of illegalen worden beschouwd, zijn totaal afhankelijk van degene die hen verhandeld of gekocht heeft. Rekrutering van kinderen voor deelname aan gewapende conflicten Wereldwijd vechten zo n kinderen mee in oorlogen en gewapende conflicten. Zij zijn ingelijfd door regeringslegers of rebellentroepen. In die oorlogen worden deze kinderen geconfronteerd met dood en verderf. Sommigen van hen hebben als kindsoldaat zelf anderen moeten vermoorden. Andere kinderen moeten vooral sjouwen of dienen als seksslaaf voor commandanten. Jaarlijks worden duizenden jongetjes van ongeveer drie tot zeven jaar oud uit Bangladesh, India en Pakistan verkocht aan een land als de Verenigde Arabische Emiraten. Daar worden met regelmaat kamelenraces gehouden. De kinderen moeten als jockey op de kamelen werken. Hun ouders of familieleden hebben de kinderen uit armoede voor een klein bedrag verkocht. Om de snelheid van de kamelen te bevorderen, moeten de kinderen zo licht mogelijk blijven en krijgen dus opzettelijk te weinig te eten. Het angstige geschreeuw van de kinderen spoort de kamelen aan harder te rennen. Om de snelheid te bevorderen worden de kinderen strak op de rug van de kamelen gebonden. Zo strak, dat als de kameel tijdens de race valt, ze er niet af kunnen springen en vaak ernstig gewond raken of zelfs overlijden. Zodra de jongetjes te groot (en dus te zwaar) worden, worden ze ontslagen en raken ze hun visum voor een verblijf in de Verenigde Arabische Emiraten kwijt. Teruggaan naar hun familie is vaak niet mogelijk omdat ze geen geld hebben, hun oorspronkelijke moedertaal niet meer spreken en vaak niet eens meer weten uit welk dorp ze afkomstig zijn. Het gevolg is dat ze illegaal blijven ronddwalen in het land, zonder enig toekomstperspectief.

5 Kinderprostitutie of -porno Sommige kinderen worden Wereldwijd belanden steeds misbruikt voor kinderporno. Zij worden dan meer kinderen in de prostitutie. Vooral landen in gedwongen tot seks met Zuidoost Azië zijn berucht elkaar of met volwassen en om het kindersekstoerisme. daar worden dan foto s Westerse pedofielen (volwassenen die van seks met voor andere en/of films van gemaakt volwassenen. kinderen houden) gaan op vakantie naar landen als Thailand en de Filippijnen voor goedkope seks met kinderen. Ouders laten hun kinderen dit doen omdat zij geen andere oplossing zien om aan geld te komen. Het komt ook vaak voor dat ouders niet weten dat hun kinderen terecht komen in de prostitutie. Zij denken bijvoorbeeld dat hun zoon of dochter in een hotel gaat werken. Soms besluiten kinderen zelf, door wanhoop gedreven, om hun lichaam te verkopen. Zij zijn zich nauwelijks bewust van de gezondheidsrisico s die prostitutie met zich mee brengt. Veel van de kinderen die in de prostitutie terechtkomen, zien na een tijd geen uitweg meer en raken aan de drugs. Jongetje aan het werk in mijn Drugshandel Er zijn ook kinderen die ingezet worden voor illegale activiteiten zoals drugshandel. Drugshandelaren misbruiken kinderen hiervoor omdat zij minder snel verdacht worden van smokkel. Kinderen moeten de drugs soms in zakjes inslikken om ze in hun maag - een plek waar je de drugs niet zo snel ziet zitten - te vervoeren. Een zeer gevaarlijke manier om drugs te smokkelen: als één van de zakjes in hun maag kapot gaat, kunnen de kinderen gemakkelijk doodgaan aan een overdosis drugs. Mijnen en fabrieken Ook in mijnen en fabrieken vindt zeer gevaarlijke kinderarbeid plaats. Kinderen die in mijnen werken, moeten daar vaak in afdalen zonder de juiste bescherming zoals een touw, goede kleding, een helm en voldoende licht. En in bijvoorbeeld luciferfabrieken werken kinderen met zwavel, een stof die erg slecht voor de gezondheid is. Huishouding Ook kinderen die werken als dienstmeisje in de huishouding van een familie, worden vaak ernstig uitgebuit. Zij moeten lange dagen maken zonder voldoende voedsel en vrije tijd. De meesten van hen gaan niet naar school en verkeren als gevolg daarvan in een sociaal isolement. Omdat zij de hele dag in het huis van de familie verblijven, is hun situatie onzichtbaar voor buitenstaanders en kunnen zij gemakkelijk uitgebuit en/of (seksueel) misbruikt worden.

6 Kinderarbeid wereldwijd Wereldwijd moeten zo n 250 miljoen kinderen onder de veertien jaar werken. Zij knopen tapijten, maken kleding, repareren en wassen auto s, verkopen snoep of poetsen schoenen. Vaak gaan zij niet of nauwelijks naar school omdat zij iedere dag weer zwaar, smerig en gevaarlijk werk moeten doen. Juist omdat ze niet naar school gaan, zijn de kinderen aangewezen op ongeschoold, laagbetaald en vaak ongezond werk. De meerderheid van de kinderen werkt voor weinig of geen geld. Meisjes krijgen vaak minder betaald dan jongens. Ze krijgen bovendien minder kans om onderwijs te volgen omdat ouders, àls ze daar geld voor hebben, liever hun zo(o)n(en) naar school sturen. Marceline uit Haïti. Beroep: huissloof. Leeftijd: 9 jaar Marceline slaapt niet in een bed, zoals haar neefjes. Het negenjarige meisje slaapt op de grond, onder het bed van haar tante. Ze is de (onbetaalde) hulp in de huishouding, maar huissloof is een betere benaming. Ze werkt de hele dag hard door, van s ochtends vroeg tot s avonds laat. Soms wordt ze door haar tante geslagen. Hoewel ze geregeld zelf achter het fornuis staat om te koken voor de famile, krijgt ze zelf alleen maar restjes. Tijd om naar school te gaan of te spelen is er niet. Regionale spreiding Afrika Kinderarbeid komt in verhouding het meeste voor in Afrika. Op dit continent werkt gemiddeld één op de drie kinderen en in sommige landen zelfs de helft van alle kinderen. Vooral door de sterke toename van de bevolking en het achterblijven van economische groei, worden steeds meer kinderen in Afrika ingezet om te werken. De meeste kinderen van dit werelddeel werken op het land of in de huishouding. Deze laatste vorm van kinderarbeid is voor buitenstaanders niet goed zichtbaar. Sommige regeringen ontkennen dan ook dat er in hun land sprake is van kinderarbeid. In totaal zijn er in Afrika zo n 80 tot 90 miljoen werkende kinderen. foto: Unicef/Shehzad Noorai Een Filippijns meisje werkt als hulp in de huishouding Azië Het percentage kinderen in Azië dat moet werken is kleiner dan in Afrika. In Azië werkt slechts één op de veertien kinderen. Maar omdat in Azië het grootste deel van de wereldbevolking

7 woont, vindt wel de helft van alle kinderarbeid wereldwijd op dit continent plaats. Het gaat om ongeveer 125 andere, meer geïndustrialiseerde 12,5 miljoen kinderen die in miljoen kinderen die werken in vooral Zuid- en landen werken. Zuidoost Azië. Van dat aantal wonen er zo n 50 miljoen in India. In India, maar ook in Pakistan en Bangladesh Verenigde Staten werken deze kinderen vaak in tapijt- of leerfabrieken. In de Verenigde Staten werken Met hun kleine handen kunnen zij fijnere knoopjes leggen dan volwassenen. Ook naaien duizenden kinderen ger dan twaalf jaar zijn in de land- zo n 250 duizend kinderen die jon- in Pakistan met de hand leren lapjes aan elkaar om bouw. Vaak zijn dit kinderen van voetballen te maken. En in India zitten kinderen urenlang stenen te hakken voor de aanleg van asfaltwegen. Amerika, die zich in de Verenigde arme immigranten uit Latijns- Vanwege de georganiseerde seksindustrie in een aantal Staten gevestigd hebben. Aziatische landen, komt ook kinderprostitutie hier op grote schaal voor. Het verhaal van Iqbal Latijns-Amerika In Latijns-Amerika werkt volgens schattingen van de Verenigde Naties één op de zes kinderen, in totaal zo n vijftien miljoen. Zij werken met name in de land- en mijnbouw of als hulp in de huishouding. Zo is in Peru 20% van de arbeiders in de goudmijnen tussen de elf en achttien jaar. En dat terwijl de internationale minimumleeftijd voor werken in de mijnbouw achttien jaar is. Ook regeringen van landen uit Latijns-Amerika ontkennen vaak dat er kinderarbeid is of zeggen dat het veel minder ernstig is dan in werkelijkheid het geval is. Dat kinderarbeid op dit continent niet altijd zichtbaar is, komt vooral omdat een groot deel van de kinderen achter gesloten deuren, als dienstmeisje in de huishouding werkt. Kinderarbeid vindt voor 95% plaats in ontwikkelingslanden. Toch zijn er nog zo n Het verhaal van Iqbal is het waargebeurde verhaal van de Pakistaanse Iqbal Masih. Deze jongen werd op twaalfjarige leeftijd door zijn ouders verkocht voor zestien dollar aan een tapijtfabrikant. Zijn ouders konden met het geld dat ze als arbeiders op het platteland verdienden niet het hele gezin onderhouden. Zo kwam Iqbal terecht in een tapijtfabriek waar hij samen met andere kinderen werd uitgebuit. Ondanks de zware omstandigheden vond hij de moed om zich te verzetten tegen de uitbuiting van kinderen. Samen met een Pakistaanse organisatie zorgde hij ervoor dat tientallen fabrieken gesloten werden en dat duizenden kinderen werden bevrijd. De tapijtfabrikanten bedreigden Iqbal met de dood, maar hij ging door met zijn acties. Tot hij op dertienjarige leeftijd op straat werd doodgeschoten. Wie er achter de moord op Iqbal heeft gezeten is tot op de dag van vandaag onbekend. Kijk voor meer informatie over kinderarbeid op de volgende websites: ww.plannederland.nl of

8 West-Europa In West-Europa komt kinderarbeid vooral voor in Griekenland, Spanje, Portugal en Italië. In Spanje wordt het aantal werkende kinderen op 100 duizend geschat. In Portugal tussen de 90 en 150 duizend. In Italië werken in de streek rond Napels tienduizenden kinderen in ateliers waar merkkleding wordt gemaakt. In heel Zuid- Italië werken echter wel zo n 300 duizend kinderen; niet alleen in ateliers, maar ook in café s, winkels en garages. Andere kinderen in West-Europese landen werken in de landbouw. Zij moeten fruit en groenten aanplanten of oogsten. Dit werk is behalve zwaar ook gevaarlijk vanwege de bestrijdingsmiddelen die gebruikt worden in de landbouw. Van die bestrijdingsmiddelen krijgen kinderen onder andere vaak hoofdpijn, koorts, branderige ogen, pijn in hun maag en moeite met ademhalen. Oost-Europa In Oost-Europa is sinds het einde van het communistische tijdperk in 1989 niet de welvaart gekomen waar de meeste mensen op gehoopt hadden. De regeringen van veel Oost-Europese landen kampen met grote tekorten en bezuinigen op onderwijs en kinderopvang. Door armoede gedreven voelen talloze families zich gedwongen hun kinderen uit werken te sturen. Kinderarbeid in Nederland Ooit was kinderarbeid in Nederland heel gewoon. Kinderen werkten in fabrieken en op het land. Maar in 1841 stelde de Nederlandse overheid voor het eerst een onderzoek in naar kinderarbeid in de industrie. Dat dit nodig was, blijkt wel uit een cijfer uit 1859: toen werkten in ons land zo'n kinderen tussen de zes en elf jaar. Toch duurde het nog jaren voordat er daadwerkelijk iets werd gedaan aan de uitbuiting van kinderen. Na vele onderzoeken en vele rapporten nam de Tweede Kamer in 1874 het Kinderwetje van kamerlid Samuel Van Houten aan. Daarin stond dat kinderen onder de twaalf jaar niet mochten werken in fabrieken. Werken in het huishouden en in de landbouw bleef wel toegestaan. Later werd het verbod op kinderarbeid in nieuwere wetten uitgewerkt zodat kinderen nog beter beschermd werden tegen uitbuiting. Sinds 1996 is er in Nederland een Arbeidstijdenwet. Hoewel kinderarbeid nog steeds verboden is, zijn er wel uitzonderingen toegestaan. In ons land zijn alle kinderen verplicht om tot en met hun zestiende jaar naar school te gaan. Je mag dan ook nog geen echte baan hebben. Als je dertien jaar bent mag je wel kleine betaalde klussen doen buiten je schooltijden en een baantje hebben op zaterdag en in de schoolvakanties. Als je veertien jaar bent, mag je Kijk voor meer informatie over rechten en plichten van werkende kinderen en jongeren in Nederland ook op de website van het Jongerenloket van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid:

9 stage lopen en als je vijftien jaar bent mag je kranten vaak zelf de schooluniformen of bezorgen en heb je recht op het wettelijk minimum andere materialen zoals boeken, jeugdloon. Op je zestiende mag je maximaal 24 uur per schriften en pennen aanschaffen. week werken en moet je twee dagen naar school. Als je En daar hebben de meeste ouders zeventien bent mag je vijf dagen per week werken als het geld niet voor. je niet meer naar school gaat. En op je achttiende mag je ook s nachts werken, op je negentiende kun je bij de Goedkope arbeiders politie of taxichauffeur worden en als je twintig bent Veel geïndustrialiseerde landen kun je bij de brandweer gaan werken. Hoewel je in schakelen lokale bedrijven in Nederland meerderjarig bent op je achttiende, heb je ontwikkelingslanden in voor de pas op je 23e recht op het wettelijk minimumloon voor productie van allerlei spullen. volwassenen en mag je op je 25e burgermeester worden! De lonen van mensen in Westerse landen zijn te hoog geworden en Oorzaken van kinderarbeid Armoede De belangrijkste oorzaak van het bestaan van kinderarbeid is armoede. Veel gezinnen in ontwikkelingslanden zijn zo arm dat de kinderen er al jong op uit worden gestuurd om te werken. Zij moeten met dus wijken veel internationale bedrijven uit naar zogenaamde lage-lonen-landen. De lokale bedrijven in deze arme landen willen daar allemaal aan verdienen en concurreren met elkaar om het hun verdiensten een bijdrage leveren Esterlin Armando Valle (12 jaar) uit Tegucigalpa, aan het gezinsinkomen. Honduras over kinderarbeid Gebrek aan goed onderwijs Een andere belangrijke oorzaak van kinderarbeid is gebrek aan goed onderwijs. In veel ontwikkelingslanden zijn ouders wettelijk niet verplicht om hun kinderen naar school te sturen. Maar soms is het probleem dat er niet genoeg scholen of te weinig leerkrachten zijn. Ook is het onderwijs vaak van slechte kwaliteit of van een laag niveau. Kinderen leren dan dingen waar ze niets aan hebben en ouders zien het nut er niet van in hun kinderen naar school te sturen. Bovendien moeten zij Dit is een jongen uit mijn stad die vuurwerk aan het maken is. Een gevaarlijk werkje, wat deze jongen doet om te kunnen eten. Deze foto inspireert me, omdat de jongen werkt om te overleven.

10 binnenhalen van opdrachten. Ze hebben er belang bij zo goedkoop mogelijk te produceren. Daarom zoeken ze de goedkoopste arbeidskrachten: kinderen. Kinderen zijn niet alleen goedkoop, maar werken ook vlug en zullen niet snel protesteren of staken. Ook is het gemakkelijker om kinderen te ontslaan. Bevolkingsgroei Ook de snelle bevolkingsgroei wordt gezien als oorzaak van armoede. Daardoor komen er elke dag weer zo n nieuwe kinderarbeiders bij. Gevolgen van kinderarbeid Armoede, werkeloosheid en onderontwikkeling Kinderarbeid is niet alleen het gevólg van armoede, kinderarbeid veroorzaakt ook weer nieuwe armoede. Want kinderen die moeten werken zullen zich nauwelijks ontwikkelen als ze niet naar school kunnen. Als ze ouder worden blijft alleen ongeschoold en laagbetaald werk voor hen over. Maar zelfs ongeschoold werk zal voor hen lastig te vinden zijn, omdat jongere kinderen hetzelfde werk goedkoper kunnen verrichten. Dit alles zal er uiteindelijk toe leiden dat ook zij zelf niet genoeg zullen verdienen om hun gezin te onderhouden en hun eigen kinderen weer uit werken zullen sturen. Zo wordt een vicieuze cirkel van armoede in stand gehouden, die een gezonde economische ontwikkeling van het land in de weg staat. Gezondheidsproblemen De arbeidsomstandigheden van werkende kinderen zijn vaak slecht. Zo zitten kinderen soms urenlang in dezelfde houding achter een weefgetouw waardoor hun botten scheef groeien. Meisjes die in de huishouding werken worden bovendien vaak seksueel lastig gevallen door hun werkgevers. Zij lopen het risico ongewenst zwanger te raken of een seksueel overdraagbare aandoening (SOA) op te lopen. Ook werken sommigen kinderen met giftige stoffen in slecht geventileerde ruimtes. Kinderen die de hele dag op straat werken ademen veel vervuilde lucht in. Op straat lopen zij bovendien groot risico met geweld in aanraking te komen. Aan de gezondheid van werkende kinderen wordt door hun werkgevers meestal. Rianne (13 jaar) uit Nieuw-Vennep over kinderarbeid Hier in Nederland lijkt het allemaal zo gewoon en beseffen we niet goed hoe het in andere delen van de wereld is. Wij gaan hier gewoon naar school en komen thuis en gaan dan misschien een krant rondbrengen of achter een kassa in de supermarkt zitten. Maar in andere delen van de wereld is dat helaas anders. Kinderen moeten werken om geld te verdienen voor het gezin of ze worden aan een fabriekseigenaar verkocht. Ik kan het me haast niet voorstellen. Dat je op je zesde moet werken in een fabriek, weg van je familie, in de prostitutie raakt of al met een geweer moet rondlopen. Als iedereen daar nou eens bij stil staat, dan zou dat al een verschil maken!

11 geen aandacht besteedt. Als de kinderen wat overkomt zijn er genoeg andere kinderen die werk zoeken. den. Dat is niet alleen goed voor het kind zelf, maar ook voor de ontwikkeling van een land. foto: Unicef/Roger Lemoyne Oplossingen Kinderen alleen maar ontslaan of uit hun werksituatie bevrijden heeft geen zin. Kinderen werken immers om bij te dragen aan het gezinsinkomen. Die gezinnen kunnen niet zonder het loon van de kinderen. Om dit op te lossen is het nodig om vooral de ouders van kinderarbeiders aangepast werk of inkomsten te bieden zodat de kinderen niet langer hoeven te werken en naar school kunnen. Een belangrijke oplossing voor kinderarbeid ligt in een leerplicht voor kinderen. Als onderwijs verplicht en gratis is, zullen veel meer kinderen naar school gaan, minder gaan werken en uiteindelijk beter betaalde banen vin- Een meisje in Afghanistan krijgt de kans om naar school te gaan Omdat het niet mogelijk is om alle kinderarbeid in de wereld opeens af te schaffen, is het bovendien van belang om te werken aan betere arbeidsvoorwaarden voor werkende kinderen. Als kinderen moeten werken, dan in ieder geval in een veilige omgeving en in combinatie met onderwijs. Om de snelle bevolkingsgroei tegen te gaan is het belangrijk om mensen voorlichting te geven over gezinsplanning: op wat voor manier is het gezond om kinderen te krijgen (bijvoorbeeld niet te snel achter elkaar), hoe voorkom je zwangerschap, etcetera. Kinderen moeten zelf ook in staat worden gesteld om mee te denken en te praten over verbeteringen. Kinderen zijn geen passieve slachtoffers. Ze hebben zelf ook ideeën over hun leefsituatie. In een aantal landen hebben werkende kinderen zich verenigd in vakbonden. Zij komen niet alleen op voor hun eigen rechten, maar ook voor die van andere kinderen. In Nicaragua hebben werkende kinderen de kindervakbond NATRAS opgericht. NATRAS staat voor Niños, Niñas y Adolescentes Trabajadores. Dit betekent in het Nederlands: werkende kinderen en jongeren. Naar het voorbeeld van deze kinderen, zijn werkende kinderen in andere landen van de hele wereld ook samen gekomen om over hun gezamenlijke rechten te praten. Eind 1996 hebben verschillende kindervakbonden in het Indiase Kundapur voor het eerst een wereldwijde bijeenkomst gehouden.

12 Je kunt dit informatieblad ook vinden op Tips om in actie te komen Wat kun jij zelf doen om kinderarbeid tegen te gaan? Alleen producten kopen die zonder kinderarbeid zijn gemaakt! Je bent dan vaak iets duurder uit, maar je weet dan tenminste dat de volwassenen die je schoenen gemaakt hebben, een eerlijk loon gekregen hebben. Een goed voorbeeld hiervan is het Rugmark, een keurmerk voor tapijten dat een aantal organisaties hebben geïntroduceerd. Dit keurmerk garandeert dat er bij de productie van tapijten wordt gecontroleerd op kinderarbeid. Als bij controle blijkt dat er kinderen werken aan de weefgetouwen, dan krijgen deze kinderen onderwijs en opvang. Ook de producten in de wereldwinkels en Fair Trade shops en producten met het Max Havelaar Keurmerk zijn bijna altijd vrij van kinderarbeid. Je kunt ook vragen aan de winkeliers waar je kleding of schoenen koopt, of zij weten onder welke omstandigheden de producten gemaakt zijn. Het helpt als klanten dit soort kritische vragen stellen: winkels en bedrijven worden zich zo bewust van het belang van kinderarbeidvrije producten en zullen in de samenwerking met lokale partners in ontwikkelingslanden gaan letten op kinderarbeid. Zamel geld in voor een organisatie in Nederland die kinderarbeiders helpt. Doe dat op een manier die mensen bewust maakt van kinderarbeid door klussen te doen die specifiek zijn voor kinderen in ontwikkelingslanden zoals schoenen poetsen, bloemen verkopen, autoruiten wassen. Opdrachten Schrijf op wat de verschillen zijn tussen jouw bijbaantje en het werk van kinderarbeiders in ontwikkelingslanden. Denk aan de aard van het werk, aan het aantal uren, aan de hoeveelheid inkomsten, aan de reden waarom je werkt, aan wat je met het geld gaat doen. Discussieer met je vriend(inn)en over de volgende stellingen: 1) mensen of bedrijven die kinderen in dienst nemen, zijn hoe dan ook verkeerd bezig 2) een boycot van producten die door kinderen zijn gemaakt, kan kinderarbeid de wereld uit helpen. Dit is een uitgave van het Kinderrechtencollectief. Het Kinderrechtencollectief is een coalitie ter bevordering van rechten van kinderen en bestaat uit Defence for Children International (DCI), Unicef Nederland, de Landelijke Vereniging van Kinder- en Jongerenrechtswinkels, Jantje Beton, de Nationale Jeugdraad, Plan Nederland en Save the Children Nederland. Het NIZW jeugd is betrokken als adviseur. Tekst: Mijntje van Kemenade Illustraties: Olivier Heiligers Druk: Stenco Deze uitgave is financieel mogelijk gemaakt door de Nederlandse overheid.