aanpak woon- overlast

Transcriptie

1 aanpak woonoverlast Herijking aanpak woonoverlast 2015

2 Datum rapport Colofon Uitgave Gemeente Eindhoven Sector Veiligheid en Bestuur Datum 26 oktober gemeente Eindhoven

3 Datum Inhoudsopgave 1 Inleiding 4 2 De herijking van de aanpak steunt op twee pijlers 4 3 Waaruit komt woonoverlast: verdichting en verandering 6 4 Planning van de aanpak 8 gemeente Eindhoven 3

4 Datum rapport Inleiding Met ruim inwoners is Eindhoven de vijfde stad van het land. Veel mensen wonen met veel plezier in de stad. Eindhoven telt relatief veel eengezinswoningen, terwijl de bezettingsgraad per woning laag is. Wij hebben de ambitie om te groeien naar inwoners. Deze groei zal voornamelijk binnen het bestaande stedelijk gebied plaatsvinden. Dit betekent dat er sprake zal zijn van verdichting. Deze verdichting is nodig om het wonen betaalbaar te houden en voorzieningen in stand te laten. Meer mensen binnen dezelfde ruimte leidt echter in een aantal gevallen ook tot woonoverlast. Deze herijking aanpak woonoverlast is geen nieuwe aanpak - diverse instrumenten worden al succesvol ingezet -, wel is het een doorontwikkeling van de bestaande aanpak. De kern van de ondervonden overlast zit enerzijds in de verdichting die in onze stad plaatsvindt. Per augustus 2015 zijn er in Eindhoven 2475 gesplitste woningen en is er in 1576 gevallen sprake van vergunde kamerbewoning (omzettingsvergunning). Dit gaat om de formeel, op basis van vergunning, bekende kamerbewoning. In combinatie met slecht verhuurderschap kan hier overlast ontstaan. Anderzijds kunnen inwoners overlast ondervinden door veranderingen in de maatschappij: bijvoorbeeld door een andere samenstelling van de buurtbewoners, die soms ook andere leefgewoonten met zich meebrengt. Dit vraagt om meer begrip en onderlinge communicatie. De aanpak van deze twee aspecten van woonoverlast verdichting en verandering (en het verband hiertussen) - staat centraal in deze herijking. Deze aanpak loopt langs drie lijnen, het verbeteren van de informatiepositie, het aanspreken van de verhuurder en/of huurder op goed (ver-)huurderschap en het handhaven. In 2011 is woonoverlast als beleidsthema is opgepakt, vanwege de toentertijd ondervonden overlast in een drietal buurten/stadsdelen, te weten Woensel-West, De Bennekel en Tongelre. Dit heeft er toen onder andere toe geleid dat enkele wijken op slot zijn gezet. Dit leidde in enkele gevallen tot verplaatsing van de overlast. Na 4 jaar is het tijd voor herijking van dit beleid en heeft er een nieuwe verkenning van woonoverlast plaatsgevonden. Uit de cijfers blijkt dat het aantal meldingen bij het meldpunt Woonoverlast de laatste jaren stabiel is. Bij het meldpunt Woonoverlast komen jaarlijks tussen de 150 en 200 meldingen binnen. Ook het aantal meldingen dat binnenkomt bij de corporaties neemt niet toe. De grootste corporatie, Woonbedrijf, krijgt jaarlijks ruim 500 meldingen. Het aantal geëscaleerde cases blijft stabiel. De Woon Overlast Teams (WOT), waarin deze samen met partners worden opgepakt, behandelen jaarlijks ongeveer 220 cases. 2 De herijking van de aanpak steunt op twee pijlers De herijking van de aanpak woonoverlast is gebouwd op twee pijlers: 1. informatiegestuurd ( en in 1 registratiesysteem) werken en 2. het bewaken van de onderlinge samenhang in de aanpak. 1. Informatiegestuurd (en in 1 registratiesysteem) werken We gaan de registratie verbeteren door verschillende soorten woonoverlast op tenminste wijkniveau te registreren. De bronnen en systemen waaruit de meldingen voortkomen zijn ook verschillend: politie, wooncorporaties, het gemeentelijk centraal meldpunt 4 gemeente Eindhoven

5 Datum woonoverlast, gebiedscoördinatoren, de Buiten Beter App, de afdeling vergunningen, toezichthouders et cetera. Een goede registratie kan bijvoorbeeld een signaal geven om het juridisch instrumentarium in te zetten (een bepaalde wijk op slot ) of een bepaalde aanpak en handhaving te intensiveren (toezicht, controles). Hier gaan we gerichter op sturen door de verbeterde informatiepositie. Op deze wijze kunnen we veel effectiever inspelen op de woonoverlast in Eindhoven. Zo krijgen we inzicht waar zich welke vorm van overlast voordoet én hoe deze zich verhoudt tot de vergunde situatie. De gebundelde informatie maakt het mogelijk om geografisch de informatie zichtbaar te maken, te plotten, in een gebiedskaart van Eindhoven. Daarmee wordt visueel inzichtelijk gemaakt waar problemen zich voordoen en hoe de gebieden zich tot elkaar verhouden. Hiermee kunnen we beter sturen in de aanpak en onderlinge verbanden blootleggen. De geografische informatie, met de nodige duiding, kan ook gedeeld worden met de gemeenteraad, woningcorporaties en de politie. Daarmee wordt zichtbaar hoe het ervoor staat in een gebied en wordt duidelijk welk handelingsperspectief er is. Waar knelt bijvoorbeeld een vergunningssituatie en waar kunnen we gericht toezicht- en handhavingscapaciteit inzetten. De informatiegestuurde aanpak leidt ook tot een betere beleidsmatige sturing: welk type overlast komt het vaakste voor. Hoe kan hier aan de voorkant op worden gestuurd? De intelligence led aanpak zorgt derhalve voor continue monitoring op het dossier. 2. Onderlinge samenhang Het meldpunt woonoverlast is het centrale punt voor onze bewoners. Verder zijn we actief bij de aanpak van overlast op verschillende onderdelen en vanuit verschillende domeinen. Zoals met WIJeindhoven, met woonoverlastteams, met toezicht en handhaving. Ook heeft bijvoorbeeld een aanpak centrumoverlast raakvlakken met woonoverlast. Met al deze activiteiten afzonderlijk boeken we resultaten op elk specifiek probleemgebied. We gaan nu de samenhang tussen de activiteiten verbeteren. Door de informatiegestuurde werkwijze kan beter worden gestuurd op de aanpak. Het wordt inzichtelijk hoe de problematiek in een gebied zich tot elkaar verhoudt. Per individuele casus is een persoon/instantie verantwoordelijk, deze kan escaleren indien de aanpak onvoldoende loont. Voor de verschillende soorten woonoverlast zijn ook verschillende instrumenten inzetbaar. Per type overlast wordt casusafhankelijk beoordeeld welk instrument het meest effectief is. Voor de overlast door verandering, de sociale overlast, is hiertoe de instrumentenkoffer reeds ontwikkeld. De communicatie binnen de organisatie en richting buurten krijgt extra aandacht. De zichtbare samenhang in problematiek in een gebied geeft meer gelegenheid om hier het gesprek over aan te gaan. De gebiedscoördinatoren vervullen hierin een belangrijke rol. Zo wordt vanuit de afdeling vergunningen advies gevraagd aan de gebiedscoördinator over een binnengekomen aanvraag, bijvoorbeeld een aanvraag voor het omzetten van een winkelpand in appartementen. De gebiedscoördinator adviseert dan over de leefbaarheid en over de communicatie. Dit proces loopt al voor de vergunningaanvragen die afwijken van het bestemmingsplan, voor de overige vergunningen wordt dit ook opgepakt. Ook slecht verhuurderschap komt beter in beeld, de verschillende klachten kunnen worden gecombineerd. Over het slecht verhuurderschap wordt het gesprek aangegaan met de verhuurder. Dit gebeurt door de gebiedscoördinator en/of een handhavingsjurist. gemeente Eindhoven 5

6 Datum rapport Waaruit komt woonoverlast: verdichting en verandering Woonoverlast kan, zoals gezegd, voortkomen uit twee te onderscheiden ontwikkelingen: verdichting en verandering. 1. Verdichting Overlast die voortkomt uit de toename van het aantal mensen dat woont in een gebied, onder andere door kamerverhuur, woningsplitsing en het omzetten van kantoorgebouwen naar woonruimte. Dit leidt tot onvrede in de samenleving en handhavingsproblemen. Onvrede kan ontstaan doordat wet- en regelgeving ruimte overlaat voor een afweging. Dit kan door inwoners als subjectief worden ervaren. Hiervan is bijvoorbeeld sprake bij de leefbaarheidstoets van de omzettingsvergunning. Daarbij moet worden beoordeeld of door de omzetting de leefbaarheid in de buurt wordt geschaad. In de uitvoering van de nieuwe Woonvisie gaan we daarom gebiedsgericht beoordelen waar we verdichting willen. Dit sturingsinstrument moet meer duidelijkheid gaan bieden, zodat de mogelijkheden ook duidelijker worden. In de leefbaarheidstoets zit een subjectief element bij de beoordeling van een omgevingsvergunning. De leefbaarheidsadviezen worden uitgevoerd door gebiedscoördinatoren in het kader van omgevingsmanagement. Het subjectieve element hierin is dat er een afweging wordt gemaakt op grond van signalen van bewoners, naast de informatie die we hebben van onder meer politie en ons meldpunt. Deze toets wordt uitgevoerd nadat is gebleken dat het betreffende pand niet is gelegen in een aangewezen gebied waar geen omzettingsvergunningen worden afgegeven. Onvrede kan ook worden ervaren door verhuurders die zich niet houden aan wet- en regelgeving, of die via de mazen van de wet glippen. Preventie en repressie zijn daarom van belang. Waar dit niet kan door een formele aanpak - het aanpakken via het aanschrijven van de eigenaar van een pand vraagt veel, gezien de vereiste bewijslast om een dossier sluitend te krijgen willen we dit informeel doen via bijvoorbeeld gesprekken en het beschrijven van verwacht gedrag bij de afgifte van een vergunning. Aanpak Wij pakken de woonoverlast door verdichting aan op twee momenten. Zowel voorafgaand aan eventuele overlast, preventief, als curatief wanneer er daadwerkelijk sprake van is komen we in actie. De preventieve maatregelen nemen we om te voorkomen dat overlast ontstaat. We onderzoeken hoe we meer verantwoordelijkheid bij de verhuurder kunnen leggen om ervoor te zorgen dat huurders zich in de buurt netjes gedragen. En waar dit juridisch niet kan worden opgenomen als voorwaarde, kan een verhuurder hierop ook in zijn algemeenheid worden gewezen. Ook met de keuze om bepaalde wijken op slot te zetten wordt vanuit de gemeente gehandeld met als doel overlast te voorkomen. De hierboven genoemde leefbaarheidstoets is een ander middel dat we preventief inzetten tegen overlast die kan ontstaan door de verdichting. 6 gemeente Eindhoven

7 Datum Een curatieve maatregel wordt gevormd door de specifieke controles op woonoverlast door het Bestuurlijk Interventie Team Eindhoven (BITE). Het BITE team controleert echter ook op andere situaties, zoals hennepteelt. We gaan winst boeken door slimme koppelingen te leggen in het toezicht en woonoverlast hierbij een belangrijk afwegingskader te maken. Maar ook via andere instrumenten, bijvoorbeeld via een integrale aanpak van mogelijk criminele huisjesmelkers, via toezicht en handhaving, de inzet van Bibob en samen met de politie en belastingdienst, wordt indirect woonoverlast aangepakt. Een kanttekening bij het handhaven, een curatieve maatregel, is de beschikbare capaciteit van toezichthouders. Deze handhavingscapaciteit van toezichthouders voor meldingen woonoverlast is in uur (dit is inclusief handhaving op het strijdig gebruik van vergunningen en inzet in het BITE team). De feitelijke capaciteit ligt nog iets lager, onder meer vanwege ziekte. Met deze capaciteit is het niet mogelijk om alles waarop kan worden gehandhaafd daadwerkelijk ook uit te voeren. De afstemming tussen toezicht, handhaving en de gebiedscoördinatoren wordt geïntensiveerd. Dat doen we niet alleen voor woonoverlast, maar voor alle onderwerpen. Dit proces wordt in het eerste kwartaal van 2016 afgerond. 2. Verandering Overlast kan ook voortkomen vanuit een andere samenstelling van de bevolking in een bepaald gebied. Dit komt onder meer tot uiting in een afname van opnames in GGZ instellingen waardoor meer en sneller psychisch kwetsbaren terugkeren in onze maatschappij, door het vestigen van opvanglocaties in een gebied en door het vestigen van nieuwe bewonersgroepen (studenten, MOE-landers, asielzoekers met een verblijfstatus). Aanpak Ook bij overlast die voortkomt uit verandering kiezen we voor een preventieve en een curatieve aanpak. Preventief zetten we in op het weerbaarder maken van onze inwoners. Met WIJeindhoven investeren we in de juiste zorg en het aanleren van de juiste vaardigheden om je staande te kunnen houden. Onderzocht zal worden in hoeverre de verdergaande extramuralisering vanuit de zorg naar de wijken een aanvullende aanpak vergt, waarbij we met name denken aan de GGzE als partner. Voor de curatieve kant is gekozen voor een piramidale aanpak. De structuur van deze woonoverlastpiramide, met een centrale plek voor het meldpunt Woonoverlast en gecoördineerd vanuit het Gemeentelijk De-escalatie Team (GDT), is op dit moment gerealiseerd [figuur 1, volgende bladzijde]. gemeente Eindhoven 7

8 Datum rapport Langs deze piramide, waarin WIJeindhoven aan de basis een belangrijke rol heeft, vindt de aanpak van cases en hun op- en afschaling plaats. Bij deze aanpak is het gedrag van mensen leidend, waarbij eerst wordt uitgegaan van het oplossend vermogen van de inwoners zelf, bijvoorbeeld door buurtbemiddeling of een cursus hoe je iemand effectief kunt aanspreken op ongewenst gedrag. Pas als de basis, allereerst de inwoners zelf en vervolgens WIJeindhoven, geen oplossing biedt wordt opgeschaald. In het GDT - bij de zwaarste cases - werken gemeente, verhuurders, hulpverleners, politie en Openbaar Ministerie samen. Daarbij is vaak sprake van een combinatie van zorg aan de ene kant en meer repressieve maatregelen aan de andere. 4 Planning van de aanpak Integrale samenhang Toezicht, Handhaving en gebiedscoördinatoren Eerste kwartaal 2016 Registratiesysteem woonoverlast Medio 2016 Informatiegestuurd werken Medio gemeente Eindhoven