Reactie van de Raad van Organisatie-Adviesbureaus ROA en de Orde van organisatiekundigen en adviseurs Ooa op concept wetsvoorstel Aanbestedingswet

Transcriptie

1 Reactie van de Raad van Organisatie-Adviesbureaus ROA en de Orde van organisatiekundigen en adviseurs Ooa op concept wetsvoorstel Aanbestedingswet (a.h.v. het consultatiedocument van het Ministerie van Economische Zaken d.d. 29 april 2009) Over ROA en Ooa De Raad van Organisatie-Adviesbureaus ROA is de belangrijkste vertegenwoordigende vereniging van organisatie-adviesbureaus in Nederland. ROA is opgericht in 1970 en telt momenteel 24 leden. Bij de aangesloten bureaus zijn ruim adviseurs werkzaam. Aan het ROA-lidmaatschap zijn eisen verbonden ten aanzien van bureauomvang, continuïteit, adviesterreinen en expertise. De ROA-bureaus hebben hun kernprocessen ISO-gecertificeerd. Voor meer informatie: De Orde van organisatiekundigen en adviseurs Ooa is een beroepsvereniging van ruim organisatieadviseurs. De Orde faciliteert en stimuleert de permanente professionele ontwikkeling van adviseurs en is een platform voor het delen van kennis en ervaring. Leden van de Ooa zijn aantoonbaar professioneel met hun vak bezig (ondertekenen ook een gedragscode), 650 van hen zijn certified management consultant of werken bij een bureau dat voor zijn professionele ontwikkelingstraject is geaccrediteerd een accredited consultancy practice de internationale keurmerken voor organisatieprofessionals en organisatieadviesbureaus. Leden van de Ooa werken als zelfstandig adviseur of hebben een dienstbetrekking bij een kleine of grotere onderneming. Een aantal is ook directeur van een klein tot middelgroot adviesbureau. Voor meer informatie: Algemene indruk van het voorliggende concept wetsvoorstel Aanbestedingswet ROA en Ooa zijn van mening dat het voorliggende concept een gedegen en werkbare basis vormt voor de aanbesteding van organisatieadviesopdrachten door overheden en aan de overheid gelieerde organisaties. Reactie ROA en Ooa op concept wetsvoorstel Aanbestedingswet 1

2 In onze reactie staan de volgende uitgangspunten centraal: a. het wettelijk verankeren van het proportionaliteitsbeginsel voor aanbestedingen, zowel onder als boven de drempel. ROA en Ooa pleiten voor een verlaging van administratieve lasten door de aard en omvang van de opdracht in evenwicht te houden met de gevergde inspanningen ten behoeve van de aanbesteding alsmede door een beperking van het aantal toegelaten inschrijvingen per aanbesteding; b. het hanteren van een ruime toepassing van de concurrentiegerichte dialoog. ROA en Ooa achten rechtstreeks contact in aanbestedingstrajecten tussen opdrachtgever en opdrachtnemer essentieel, aangezien de dialoog, zeker ook in een vroeg stadium, een belangrijk onderdeel is voor de goede uitvoering van een organisatieadviesopdracht; c. het nadrukkelijk inzetten van flankerend beleid voor een eenduidige en beoogde interpretatie van de wet en het hebben van afstemming met marktpartijen over dat flankerend beleid; d. het verankeren in de Aanbestedingswet van branchespecifiek kwaliteitsbeleid, dat ook tot uitdrukking komt in de operationalisering van wetgeving door het toepassen van erkende kwaliteitslabels als waarborg voor te leveren kwaliteit en professionaliteit; e. het uitbreiden en gebruiken van de functionaliteit van TenderNed met de mogelijkheid tot het opnemen en beheren van algemene gegevens van ondernemers, teneinde de administratieve lastendruk te verminderen. ROA en Ooa zien deze uitbreiding bij voorkeur uiterlijk 2009 gerealiseerd. Reactie van ROA en Ooa per consultatiepunt 1. Uitgangspunten van de Aanbestedingswet ROA en Ooa onderschrijven de geformuleerde uitgangspunten ter verbetering van het aanbestedingsbeleid, alsmede de doelstellingen die ten grondslag liggen aan het concept wetsvoorstel Aanbestedingswet. ROA en Ooa beschouwen een goede implementatie van de Europese aanbestedingsrichtlijnen, met name richtlijn nr. 2004/18/EG, als een eerste voorwaarde om invulling te geven aan de centrale uitgangspunten van dit wetsvoorstel. Ten behoeve van de eenduidigheid en uniformiteit vormt het wetsvoorstel Aanbestedingswet, met hierin het Besluit aanbestedingsregels voor overheidsopdrachten (Bao) en het Besluit aanbestedingen speciale sectorbedrijven (Bass), een verbetering. Reactie ROA en Ooa op concept wetsvoorstel Aanbestedingswet 2

3 Om tegemoet te komen aan de uitgangspunten en doelstellingen van het wetsvoorstel Aanbestedingswet is naast wettelijke maatregelen ook nadere regelgeving en flankerend beleid essentieel voor deze implementatie 1. Het inzetten van flankerend beleid wordt naar onze mening door de wetgever voldoende onderkend. Bijvoorbeeld het bevorderen van de werking van het proportionaliteitsbeginsel zal mede afhangen van flankerend beleid, (daar waar het bijvoorbeeld de onnodige clustering van opdrachten of het uitnodigen van onevenredig veel aanbieders voor een aanbestedingstraject zou moeten tegengaan). Naar onze mening is er met verwijzing naar de Memorie van Toelichting echter nog onvoldoende aandacht voor de wijze waarop zal worden omgegaan met de invulling van nadere regelgeving (in de vorm van bijvoorbeeld een Algemene Maatregel van Bestuur). Wij vinden dit aspect als aandachtspunt van belang, omdat volgens ons een verbetering van de uitvoeringspraktijk alleen gerealiseerd kan worden door een juiste samenhang tussen de Aanbestedingswet, nadere regelgeving en flankerend beleid. Speciale aandacht is volgens ROA en Ooa gewenst voor de selectie van gegadigden in het kader van een niet-openbare aanbesteding. ROA en Ooa stellen in dit geval de mogelijkheid van een periodieke (bijvoorbeeld jaarlijkse) accreditatie van hierin geïnteresseerde bedrijven voor, waarin eenmalig per periode alle gegevens worden overlegd die op dit moment nog in iedere afzonderlijke selectiefase van nietopenbare aanbestedingen worden verlangd. Geaccrediteerde bedrijven worden dan direct of na selectie op een beperkt aantal, aan de betreffende aanbesteding gekoppelde, elementen toegelaten tot de aanbestedingsfase van niet-openbare aanbestedingen. De accreditatiegegevens van bedrijven worden bij voorkeur ook centraal geregistreerd en ontsloten, bijvoorbeeld via TenderNed. ROA en Ooa zouden deze uitbreiding van de functionaliteit van TenderNed op zo kort mogelijke termijn gerealiseerd willen zien. 2. Gelding van de algemene beginselen onder de drempel ROA en Ooa onderkennen op grond van de Europese rechtspraak het belang van de gelding van de algemene beginselen van het aanbestedingsrecht (transparantie, objectiviteit en non-discriminatie) onder de toepasselijke aanbestedingsdrempels. Het laten gelden van de algemene beginselen voor alle aanbestedingen past in een gezond concurrerende markt. Mits de toepassing van deze beginselen wordt ondersteund door flankerend beleid, alsmede nadere regelgeving, zal dit kunnen leiden tot een versterking van de aanbestedingspraktijk. Juist onder de aanbestedingsdrempels is daaraan behoefte. Wel wijzen wij op het volgende risico. De Europese rechtspraak is niet altijd eenduidig op het punt van het wel of niet aanbesteden onder de drempel. Ook toekomstige rechtspraak van het Hof van Justitie EG kan (wederom) de basis zijn voor verschil van inzicht in de aanbestedingspraktijk onder de drempel. In geval de 1 Zie de ervaring van het uitblijven van het werkelijk hanteren van de Toolkit Inhuur Externen (juni 2005) Reactie ROA en Ooa op concept wetsvoorstel Aanbestedingswet 3

4 algemene beginselen van het aanbestedingsrecht worden uitgewerkt in nadere regelgeving dan wel flankerend beleid, zal er rekening mee moeten worden gehouden dat deze uitwerking niet in strijd komt met de uitleg van de Europese aanbestedingsregelgeving door het Hof van Justitie EG. Verder verwijzen wij naar onze reactie onder punt 4 ten aanzien van uniformiteit. Ook de uniformiteit is voor de aanbestedingspraktijk onder drempels een fundamenteel aandachtspunt. Zowel voor aanbestedingen onder als boven de drempel benadrukken ROA en Ooa het belang van het toepassen van de concurrentiegerichte dialoog. Wij pleiten voor de verruiming van de mogelijkheden in aanbestedingsprocedures voor inhoudelijke adviesopdrachten tot rechtstreeks contact tussen opdrachtgever en opdrachtnemer in een vroegtijdig stadium. Feit is dat in veel gevallen adviseurs een belangrijk inhoudelijke bijdrage kunnen leveren bij het formuleren van de adviesvraag. Dit komt de kwaliteit van de opdrachtuitvoering altijd ten goede. 3. Opnemen van het algemeen proportionaliteitsbeginsel in het wetsvoorstel Het opnemen van een algemeen proportionaliteitsbeginsel in het wetsvoorstel Aanbestedingswet onderstreept het belang van dit fundamentele beginsel van het aanbestedingsrecht. De aanbestedingsrechtspraak op zowel nationaal als Europees niveau bewijst dat aanbestedende diensten het proportionaliteitsbeginsel vaak schenden. Door de beoogde wettelijke verankering van dit beginsel is er sprake van een sterkere prikkel voor aanbestedende diensten om de proportionaliteit als norm (ten aanzien van de verhouding tussen de aard/omvang van de opdracht en de te stellen eisen) na te leven. In de Memorie van Toelichting behorende bij het wetsvoorstel wordt echter terecht onderkend dat de toepassing van het proportionaliteitsbeginsel wel moet worden ondersteund door flankerend beleid. Juist bij de toepassing van dit beginsel is dit van belang, omdat er bij een aanbesteding sprake moet zijn van maatwerk met betrekking tot het stellen van eisen aan gegadigden. Het proportionaliteitsbeginsel zou het onnodig clusteren van opdrachten moeten tegengaan. Clustering is in een aantal gevallen aanbevelenswaardig, maar zeker niet in opdrachten zoals 1 op 1 -adviezen (bijvoorbeeld coaching), of andere opdrachten waarvan het slagen ervan sterk afhankelijk is van de vertrouwensrelatie tussen opdrachtgever en opdrachtnemer. ROA en Ooa vinden het belangrijk dat het proportionaliteitsbeginsel ook zichtbaar betrekking heeft op het beperken van het aantal inschrijvingen dat per aanbesteding wordt toegelaten. Bij de ondersteuning door middel van best practices en het opstellen van handreikingen vinden wij het van belang dat een centrale helpdesk een faciliterende rol zou moeten vervullen. In onze ogen kan en moet PIANOo als landelijk kennisplatform deze rol vervullen. Om de gewenste inbreng van kennis en ervaring Reactie ROA en Ooa op concept wetsvoorstel Aanbestedingswet 4

5 vanuit de organisatieadviesbranche bij het opstellen en onderhouden van handreikingen te borgen, achten ROA en Ooa het van belang om hierbij betrokken te zijn. 4. Aanpak voor uniformiteit ROA en Ooa onderschrijven het voornemen van de wetgever om de aanbestedingsprocedures voor leveringen en diensten uit te schrijven in de vorm van beleidsregels/richtsnoeren. In de aanbestedingspraktijk voor werken is namelijk alom bekend dat het Aanbestedingsreglement Werken 2005 (ARW), waarin de aanbestedingsprocedures voor werken zijn uitgeschreven, goed functioneert en breed wordt toegepast. Gelet hierop zijn ROA en Ooa van mening dat een dergelijke aanpak voor leveringen en diensten ook een gunstig effect kan hebben op uniformiteit van aanbestedingen. In aansluiting op onze reactie onder punt 3 en ten behoeve van een versterking van de naleving van de uniformiteit, pleiten ROA en Ooa voor een vorm van verankering van de uniformiteitseis als uitgangspunt - in de Aanbestedingswet. In dit verband kan bijvoorbeeld worden gedacht aan de in hoofdstuk 4 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) opgenomen bepalingen ten aanzien van beleidsregels. Van beleidsregels mag volgens de Awb alleen in bijzondere gevallen worden afgeweken, mits dit wordt gemotiveerd. Eenzelfde systematiek zou in de Aanbestedingswet ten aanzien van de toepassing van beleidsregels, waarin aanbestedingsprocedures staan uitgeschreven, kunnen worden opgenomen. In aanvulling op hetgeen wij hierover reeds hebben opgemerkt onder punt 2, achten ROA en Ooa het voor de kwalitatieve invulling van organisatieadviesopdrachten van belang dat deze in aanmerking komen voor de procedure van de concurrentiegerichte dialoog. Daar waar inkopers (in voorkomende gevallen terecht) een sterke focus hebben op de kostencomponent van een aanbieding, komt die insteek de kwaliteit van de opdrachtuitvoering niet altijd ten goede. Focus op kwaliteit oftewel de professionaliteit - van de dienstverlener is volgens ROA en Ooa in eerste instantie een focus op mensen die de opdracht uitvoeren. Daarom zou het wat ROA en Ooa betreft ook passend zijn in aanbestedingsprocedures persoonlijke en bureaugerelateerde kwaliteitscriteria als selectiecriteria te hanteren. In het flankerend beleid zou daaraan invulling gegeven kunnen worden. 5. Introduceren van een integriteitstoets in het wetsvoorstel Het beoogde systeem in het wetsvoorstel ten aanzien van de toetsing van de integriteit vermindert naar onze opvatting de administratieve lastendruk. Om deze reden stemmen ROA en Ooa hiermee in. Wel plaatsen wij een kanttekening bij de procedure rondom de gedragsverklaring aanbesteden. Uit oogpunt van lastenverlichting ligt het eerder voor de hand dat de inkopende overheidsorganisatie de waarheidsgetrouwheid van de ontvangen eigen verklaring zelfstandig laat toetsen door het Ministerie van Justitie (COVOG). De wetenschap dat deze toetsing altijd Reactie ROA en Ooa op concept wetsvoorstel Aanbestedingswet 5

6 plaatsvindt, werpt een drempel op voor inschrijvers die de eigen verklaring niet waarheidsgetrouw kunnen invullen en niettemin toch overwegen zich in te schrijven op een aanbesteding. De integriteit van het aanbestedingsproces wordt hiermee bevorderd. Mocht de voorgestelde procedure rondom de gedragsverklaring aanbesteden gehandhaafd blijven, dan pleiten wij voor een verlenging van de geldigheidstermijn van deze verklaring van één naar twee jaar. Wij zijn daarnaast van oordeel dat de toetsing van de integriteit een sterke relatie heeft met de uniformiteit in de aanbestedingspraktijk. Met verwijzing naar onze reactie onder punt 4 zijn wij dan ook van mening dat de integriteitstoets verder moet worden uitgewerkt in de mogelijke beleidsregels, waarin de aanbestedingsprocedures stapsgewijs worden uitgeschreven. Dit naar het voorbeeld van het Aanbestedingsreglement Werken 2005 (ARW). 6. Ondersteuning van een klachtenloket voor en door ondernemers ROA en Ooa onderschrijven de initiatieven tot de oprichting van een centraal klachtenloket. Ongeacht de wijze waarop klachtafhandeling wordt georganiseerd (centraal, decentraal), hechten ROA en Ooa grote waarde aan de uitwerking van een doelmatige en herkenbare klachtenprocedure, waarin anonimiteit en openbaarheid gewaarborgd zijn en de aanbestedende dienst actief wordt gemotiveerd om zijn/haar handelen c.q. besluiten in het gehele aanbestedingstraject toe te lichten. Ook is het van belang dat kennis en ervaring uit klachtenprocedures worden benut in toekomstige aanbestedingen. ROA en Ooa worden graag bij de inhoudelijke en organisatorische vormgeving van de klachtenafwikkeling betrokken. Algemeen ROA en Ooa wensen betrokken te worden bij de voorgenomen tweejarige evaluatie van de nieuwe Aanbestedingswet. Toelichting op deze reactie ROA en Ooa zijn uiteraard te allen tijde bereid om deze reactie op het concept wetsvoorstel Aanbestedingswet mondeling toe te lichten. Reactie ROA en Ooa op concept wetsvoorstel Aanbestedingswet 6

7 Namens ROA fungeren als contactpersonen mevr. drs. W.E.M. Peper, vice-voorzitter ROA en portefeuillehouder inzake aanbestedingen, en mevr. I.J.C. Cantrijn, verenigingssecretaris. Beiden zijn bereikbaar via het ROA-secretariaat, tel.nr , per Namens Ooa fungeren als contactpersonen de heer ir. W.A. Visser CMC, vicevoorzitter Ooa en portefeuillehouder inzake aanbestedingen, en de heer drs. R.M.R. Fifis, verenigingsmanager. Beiden zijn bereikbaar via het Ooa-secretariaat, tel.nr , per Reactie ROA en Ooa op concept wetsvoorstel Aanbestedingswet 7