Onderwerp: Plan van aanpak samenwerkingsprogramma Eindhoven-Rwanda

Transcriptie

1 gemeente Eindhoven 16R7035 Raadsnummer Inboeknummer 16bst01554 B&W beslisdatum 08 november 2016 Dossiernummer _7 Nadere toelichting Onderwerp: Plan van aanpak samenwerkingsprogramma Eindhoven-Rwanda Tijdens de meningsvormende vergadering van 21 september 2016 is aan de hand van een commissienotitie (16R66935) beraadslaagd over bovengenoemd onderwerp. De gereserveerde tijd bleek niet voldoende om de discussie af te ronden. Om deze reden wordt de commissienotitie opnieuw geagendeerd voor de meningsvormende vergadering van 22 november a.s. In dat kader ontvangt u een nadere toelichting toegespitst op de discussie zoals gevoerd op 21 september 2016 en de technische toelichting van 18 oktober Het gaat achtereenvolgens om: 1. De mensenrechten in Rwanda. 2. Eindhovense betrokkenheid. 3. Nadere argumentatie bij keuze voor Rwanda. 4. Besteding financiële middelen. 5. De rol van duurzame ontwikkeling gericht op economische groei. 6. Benutting budget lokale initiatieven. 7. Aandacht voor monitoren en evaluatie. 8. Nadere argumentatie voor keuze voor ICT. Burgemeester en wethouders van Eindhoven, secretaris

2 1. Mensenrechten in Rwanda. Mensenrechten zijn onder te verdelen in drie categorieën: burgerrechten en politieke rechten, zoals vrijheid van meningsuiting, godsdienst en levensbeschouwing, van vereniging e.a., ook wel klassieke mensenrechten genoemd; sociaaleconomische en culturele rechten, zoals recht op werk, voldoende inkomen, voedsel, gezondheid, onderwijs, huisvesting e.a., ook wel het recht op basisbehoeften genoemd; collectieve rechten, rechten die niet een bepaald individu maar een hele groep, een volk een natie toekomen. In het plan van aanpak samenwerkingsprogramma Eindhoven-Rwanda (hierna plan van aanpak) ligt de nadruk op onderwerpen die bijdragen aan de tweede categorie van de hiervoor genoemde mensenrechten, te weten versterking van de sociaaleconomische rechten van burgers in Rwanda. Het gaat daarbij om armoedebestrijding en welvaartsverbetering voor de hele bevolking (inclusieve groei). Vanuit een sterkere economische positie zijn burgers beter in staat actief en weerbaar te opereren in de Rwandese samenleving en op te komen voor hun burgerrechten en politieke rechten. Bij de verdere uitwerking van het programma zullen aspecten van het thema mensenrechten die zich lenen voor lokale invulling (d.w.z. waarbij we de rijksoverheid niet voor de voeten lopen bij diens taakstelling) verder uitwerking krijgen. In reactie op de meningsvormende avond van 21 september 2016 zijn wij voornemens twee aspecten aan het programma toe te voegen, namelijk: Jongerenplatform ONEWORLDcitizens (OWC). OCW organiseert een project rond uitwisseling (m.n. via een digitaal platform) tussen Eindhoven en Rwanda. Doel is wederzijdse capaciteitsversterking en kennisdeling van jongeren met betrekking tot ondernemerschap, duurzame ontwikkeling, maatschappelijke verantwoordelijkheid, mondiaal burgerschap en rechten van burgers. Hieraan wordt mediawijsheid toegevoegd. Hiermee wordt bedoeld: het geheel van kennis, vaardigheden en mentaliteit waarmee burgers zich bewust, kritisch en actief kunnen bewegen in een gedigitaliseerde wereld. Het Rwanda-programma van VNG International heeft als doel het versterken van de legitimiteit van lokale overheden en sociale cohesie in stedelijke gebieden. Dit programma focust op drie thema s: urban governance, inclusieve lokale economische ontwikkeling en sociale bescherming. Sociale bescherming beoogt versterking van sociale rechten van burgers in achterstandsituaties. Wij zijn voornemens om specifieke inzet op dit terrein te doen door het leveren van expertise aan de implementatie van dit thema. De programmalijn sociale bescherming beoogt kennis en capaciteit van ambtenaren te versterken om zelf strategieën te ontwikkelen die burgers minder kwetsbaar en afhankelijk maken. Het Rwanda-programma vormt onderdeel van het Inclusive DEcisions At Local level (IDEAL ) programma van VNG International. 2

3 2. Eindhovense betrokkenheid (projecten, bedrijven e.d.) Het plan van aanpak is de uitkomst van een analyse van de vraag uit Rwanda en niet van het aanbod in Eindhoven. Aan de aanbodkant zijn er potentiële partners, maar zo lang wij nog geen definitief besluit hebben genomen over het plan van aanpak (en er daarmee nog geen duidelijkheid bestaat over de inzet van financiële middelen) wordt omzichtig omgegaan met het scheppen van verwachtingen. Dit geldt ook voor de opbrengst van de samenwerking voor Eindhoven en zijn economische agenda. In het rapport dat naar aanleiding van de factfinding missie is opgesteld (aan uw raad aangeboden op 17 juni 2016) wordt erop gewezen dat de wederkerigheid in eerste instantie wat beperkt lijkt te zijn en het vooral geven vanuit de regio Eindhoven zal zijn. Zoals verwacht, is de omvang van de vraag uit Rwanda groter dan de beschikbaarheid van capaciteit en financiële middelen in Eindhoven. Daarom is gekeken naar mogelijkheden van samenwerking met andere partijen en cofinanciering. De verwachting is dat met het combineren van doelen en middelen van het plan van aanpak met het Rwanda-programma van VNG International een gezamenlijk budget beschikbaar komt van per jaar, over de gehele looptijd van het programma, zijnde van de gemeente Eindhoven en van BuZa aan VNG International. Een substantieel deel van de middelen van BuZa zal via de Rwandese vereniging van gemeenten rechtstreeks ten goede komen aan activiteiten van gemeenten in Rwanda. Daarnaast worden mogelijkheden verkend van onder meer bijdragen van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RvO). Met deze vormen van samenwerking en cofinanciering kunnen Eindhovense partners gemakkelijker worden aangetrokken om deel te nemen aan het samenwerkingsprogramma. Zoals verwoord in de eerder aan u aangeboden rapportage van de factfinding missie naar Rwanda zijn de samenwerkingsthema s dusdanig divers dat ze voor alle multi- helix partners in de regio Eindhoven de gelegenheid bieden daarin te participeren zoals bedoeld in het door u op 25 november 2014 vastgestelde beleid mondiale bewustwording. 3. Keuze voor Rwanda (i.p.v. andere focuslanden). De directe aanleiding om de mogelijkheden voor samenwerking met Rwanda te verkennen was het concrete verzoek van de Rwandese ambassadeur om ondersteuning te verlenen bij de realisatie van de ambitie van het land om een IT-hub in Afrika te worden. Het aangaan van een mondiaal partnerschap met Rwanda zou goed passen binnen de door uw raad op 25 november 2014 vastgestelde kaders.. 3

4 Stapsgewijs zag het proces er als volgt uit: een literatuuronderzoek; besprekingen tussen bestuurders en ambtelijke representanten van Eindhoven en Rwanda; een factfinding missie naar Rwanda (mei 2016) en een plan van aanpak samenwerkingsprogramma Eindhoven-Rwanda Bij elke stap werd duidelijker dat Rwanda een goede keuze is, in het bijzonder vanwege onze focus op het DNA van Eindhoven en de multi-helix aanpak. Voor de beoordeling van de governance in Rwanda is onder meer gebruik gemaakt van de Ibrahim Index of African Governance. Deze Index meet en vergelijkt jaarlijks 54 Afrikaanse landen qua huidige scores en qua verbetering in de afgelopen 5 jaar ( ). Dit gebeurt op basis van 93 indicatoren van 33 onderzoeksinstituten in 4 categorieën, t.w.: Veiligheid & Rechtsstaat (Rwanda op plaats twaalf); Participatie en Mensenrechten (Rwanda op plaats dertig); Duurzame economische kansen (Rwanda op plaats zeven); Menselijke ontwikkeling (Rwanda op plaats negen); OVERALL: Rwanda op plaats elf. In alle categorieën stijgt Rwanda ten opzichte van de vorige meting (2011). (Zie bijlage: Ibrahim Index of African Governance) Naast samenwerking met Rwanda worden ook andere mogelijkheden voor mondiale partnerschappen verkend. Enerzijds gebeurt dat door meer zicht te krijgen op de meest in het oog springende ontwikkelingslanden en regio s waarmee multi-helix partners uit de Brainport Regio Eindhoven reeds contacten onderhouden. Anderzijds door toe te werken naar een shortlist van mogelijke partnerlanden (met een balans tussen ontwikkelingsrelevante en economische factoren). 4. Besteding van financiële middelen (zie ook onderdeel 6). De beschikbare middelen vallen uiteen in drie categorieën: a. kleine projecten in Eindhoven; b. grotere projecten en programma s in Eindhoven en c. mondiale partnerschappen met buitenlandse steden en regio s. a. Kleine projecten in Eindhoven In 2015 werden in categorie a achtentwintig subsidieverzoeken ontvangen en zesentwintig gehonoreerd. In 2015 was het beschikbare budget ; maximaal per project. Gegevens over het aantal subsidieverzoeken dat in 2016 is ingediend zijn nog niet beschikbaar, omdat op elk moment in het jaar aanvragen kunnen worden ingediend. Gezien de verwachte overbesteding in categorie b. is voor 2017 het plafond voor aanvragen categorie a met verlaagd. Dit bedrag is toegevoegd aan het budget voor categorie b. 4

5 b. Grotere projecten en programma s in Eindhoven. Voor wat betreft categorie b was 2015 een overgangsjaar, want er was nog sprake van de afbouw van structurele subsidies. In 2015 werd van het beschikbare budget van Euro voor toegekend. Vanaf 2016 geldt de nieuwe subsidieregeling. Van het budget van werd toegekend. Aanvragen voor 2017 dienden vóór 1 oktober 2016 te zijn ingediend. Het budget is na indexering en verhoging (met uit cat. a) Er is voor aan subsidieverzoeken ingediend. c. Mondiale partnerschappen met buitenlandse steden en regio s. Voor het bevorderen van mondiale partnerschappen (categorie c) was 2015 een overgangsjaar waarin het nieuwe beleid werd voorbereid en ingeregeld. Er werden twee verzoeken ontvangen. In 2015 werd van het beschikbare budget van slechts toegekend. Voor subsidie uit het budget voor 2016 werd één subsidieverzoek ontvangen en werd van het beschikbare budget van slechts toegekend. De subsidieaanvragen voor 2017 dienden voor 1 oktober 2016 te worden ingediend. Twee organisaties hebben een aanvraag ingediend. Wij zijn voornemens jaarlijks beschikbaar te stellen als bijdrage aan de totale kosten van het samenwerkingsprogramma Eindhoven Rwanda 2017 t/m 2020 en de kosten te dekken uit budget mondiale bewustwording door de inzet van uit het budget mondiale partnerschappen 2016 en uit het met goedkeuring van uw raad gereserveerde budget Met deze keus legt de samenwerking met Rwanda voor de gehele looptijd van het programma geen beslag op middelen voor 2017 en volgende jaren voor nieuwe initiatieven voor mondiale partnerschappen. 5. De rol van duurzame ontwikkeling gericht op economische groei. Duurzame ontwikkeling is nauw gelinkt aan de Sustainable Development Goals (SDG s) Agenda van de Verenigde Naties en expliciet onderdeel van de samenwerking met Rwanda. Rwanda investeert in duurzaamheid. Bijzondere duurzame thema s in Rwanda zijn duurzame energie, ontbossing, natuurbescherming (wild life). Duurzame ontwikkeling en bewustwording wordt zeer serieus genomen door de Rwandese overheid, die te maken heeft met een hoge bevolkingsdruk op de beperkte hoeveelheid land en natuur. Dit blijkt onder andere uit het verbod op plastic zakken, dat in 2008 werd ingevoerd: enerzijds in het kader van bestrijding van malaria en anderzijds in verband met het streven naar plastic afvalreductie. Binnen de pijler Jongeren en jonge ondernemers zet OWC in samenwerking met partners sterk in op vraagstukken van mondiale duurzaamheid en internationale samenwerking (SDG s). OWC streeft in zijn missie naar een duurzame toekomst en geeft hieraan vorm in de samenwerking met Rwanda. Ook het bedrijf Centric zet zowel in zijn MVO-beleid als via een gerelateerde stichting in op duurzame doelen. 5

6 6. Benutting budget lokale initiatieven. De onderbesteding van het budget geldt vooral voor categorie c: mondiale partnerschappen met buitenlandse steden en regio s. Voor deze categorie was 2015 een overgangsjaar waarin het nieuwe beleid werd voorbereid en ingeregeld. Een obstakel voor potentieel geïnteresseerde Eindhovense partners om aanspraak te doen op categorie c bleek gebrek aan kennis. Hiervoor is per dit voorjaar bij Brainport een makelaar / schakelaar aangesteld. Hij vervult hierin een belangrijke faciliterende en ondersteunende rol. De multi-helix aanpak is een goed instrument om te komen tot een effectieve besteding van overheidsmiddelen. Tegelijkertijd weten we dat deze aanpak een complexe, tijdrovende lange-termijn investering is. Deze aanpak impliceert: dat elke partner samenwerkt vanuit de eigen corebusiness ; dat niet het belang van de eigen organisatie, maar het gezamenlijke belang centraal staat; dat multi-helix partners samen integraal afwegen op welke manier de beschikbare capaciteit en financiële middelen het meest effectief kunnen worden ingezet; dat mondiale partnerschappen pas volwaardig functioneren als alle actoren op een deskundige en complementaire wijze ingeschakeld kunnen worden. Dit geldt zowel op lokaal/horizontaal niveau, als verticaal: met andere bestuurlijke lagen. Daarbij ligt de focus niet op het korte termijn resultaat (output), maar op het lange (outcome). Van groot belang is dat na afloop van de samenwerkingsperiode de gerealiseerde activiteiten op eigen kracht verder kunnen. 7. Aandacht voor monitoren en evaluatie De beoogde samenwerking heeft een looptijd van vier jaar, conform het door uw raad vastgestelde beleidskader mondiale bewustwording. Om tijdens de periode van vier jaar te kunnen sturen op het programma en in te kunnen spelen op actuele ontwikkelingen en risico s worden in de samenwerking afspraken gemaakt. Zo wordt aan beide zijden een stuurgroep van stakeholders ingericht die de voortgang monitort en adviseert op de voortgang. Dit gebeurt aan de hand van een evaluatie van de voortgang, een analyse van jaarlijkse resultaten, de terugkoppeling ervan en het verwerken van de nieuwe inzichten in het vervolg van het programma. Voor de meting van de resultaten gaan we allereerst uit van de jaarlijkse voortgangsverslagen van projecten uit dit programma zelf. Om een beeld te krijgen van outcome en impact zal daarnaast ook gebruik gemaakt worden van instrumenten die zijn/worden ontwikkeld in het kader van de SDG s (bijvoorbeeld: ). Tevens wordt gemeten welke middelen zijn geïnvesteerd, respectievelijk waarden zijn toegevoegd. 6

7 8. Nadere argumentatie voor keuze ICT. In het samenwerkingsprogramma met Rwanda werken we niet aan een programmalijn ICT, maar aan een programmalijn smart cities /smart societies waarbinnen van ICTfaciliteiten gebruik wordt gemaakt. ICT is een enabler, een dwarsdoorsnijdend instrument, dat verandering en verbetering mogelijk maakt. Rwandese gesprekspartners verzochten om samenwerking op het brede terrein van Smart Societies. Daarin zijn meerdere accenten besproken, Smart Education, digitale serviceverlening aan bedrijven en burgers. Vaak gaat het daarbij over capaciteitsopbouw, managementvaardigheden en implementatie. Bijlage: Ibrahim Index of African Governance. 7