P R O J E C T P L A N

Transcriptie

1 P R O J E C T P L A N Voorstel ter behandeling in Het College van Burgemeester en Wethouders Datum 22 november 2016 Onderwerp Aanpak problematiek arbeidsmigranten Bijlage ten behoeve van Collegevoorstel d.d. 15 november 2016 Portefeuillehouder Hans Beenakker Opsteller(s) Noor Smits en Erik van keken Telefoon NSmits@tiel.nl Bijlage(n) Bijlage A; uitvoeringsprogramma handhaving 2015 Bijlage B; uitvoeringsprogramma handhaving 2016 A. Projectdefinitie Wat willen we bereiken en waarom Achtergronden Bedrijven doen steeds vaker tijdelijk een beroep op arbeidskrachten uit voornamelijk Midden- en Oost- Europa. Vooral in arbeidsintensieve teelten zoals de fruit- en groenteteelt die in het Rivierengebied sterk vertegenwoordigd zijn is de behoefte aan arbeidskrachten groot. Uit bevindingen van pand controles in Tiel blijkt dat arbeidsmigranten niet alleen in deze branches werkzaam zijn maar ook werkzaamheden verrichten in sectoren ver buiten Rivierengebied. De ervaring leert dat arbeidsmigranten in Nederland niet zelden worden uitgebuit en krijgen huisvesting in slechte of zelfs gevaarlijke panden. Doordat het budget van de arbeidskrachten beperkt is en zij in het algemeen slechts gedurende een korte (aaneengesloten) periode werkzaam zijn in Nederland, is op de reguliere woningmarkt voor hen onvoldoende passende huisvesting beschikbaar. Een deel van de arbeidskrachten is daardoor (illegaal) gehuisvest in onveilige panden of op campings wat in een aantal gevallen leidt tot onveilige situaties voor arbeidskrachten, overlast voor omwonenden en een verrommeling van het landschap. Omwonenden ondervinden overlast door extra geparkeerde auto's, geluid in combinatie met alcoholgebruik, verkeerd aanbieden van huisvuil en het verminderen van de sociale cohesie in deze wijken. Dit vergroot het onveilig gevoel van de omwonenden. Vanuit de gemeenteraad is aandacht voor deze problematiek gevraagd. Doel De doelstelling van het interventieproject is het voorkomen en bestrijden van illegale huisvesting van arbeidsmigranten c.q. controleren op veiligheid en leefbaarheid van de panden waar arbeidsmigranten in verblijven. Meer specifiek: 1. Voorzieningen op orde, gedragsbeïnvloeding en handhaving en toezicht; 2. Het voorkomen en bestrijden van uitbuiting van (illegaal in Nederland verblijvende) personen, belasting- en premiefraude, uitkeringsfraude, illegale tewerkstelling, onderbetaling en illegale verwerving van inkomen (= taak intergemeentelijk project (IGP) ); 3. Handhaven van wet- en regelgeving bij (il)legale c.q. onveilige huisvesting van arbeidsmigranten en de daarmee samenhangende misstanden op een gewenst en beheersbaar niveau brengen; 4. Het verbeteren van het inzicht in de huisvesting van arbeidsmigranten, de aantallen gehuisveste werknemers en de daarbij betrokken werkgevers en inleners; 5. Het aanpakken van diegenen (huisjesmelkers en malafide werkgevers) die de huisvesting van arbeidsmigranten organiseren buiten de wet- en regelgeving(= taak IGP); 6. Door middel van publiciteit de spontane nalevingsbereidheid van de regelgeving bevorderen. Dit geldt voor legale huisvestinglocaties, juiste persoonsregistratie en rechtmatig voeren van een buitenlands kenteken; 1

2 7. Het vergroten van de zelfredzaamheid van de arbeidsmigrant, hen loskoppelen van de afhankelijkheidssituatie van de werkgever (= taak IGP); 8. Signaleren van zorgaspecten (armoedebestrijding) en deze signalen doorgeleiden naar de daartoe geëigende instanties (= taak IGP); 9. Het beperken van overlast voor de directe omgeving. 10. Onderzoek naar het inzetten van huisvestingsbeleid (huisvestingsverordening) waarbij het aantal personen niet levend in gezinsverband in reguliere woningen kan worden gemaximeerd. 11. Onderzoek naar het opstellen van paraplubestemmingsplannen: in bepaalde buurten het aantal te verkameren panden te beperken 12. Actief het gesprek aangaan met uitzendbureau s Gezamenlijk belang gecoördineerde aanpak Ook al is de invloed van de gemeente op de omvang van de in- en uitstroom van arbeidsmigranten beperkt, de gemeente kan wel veel doen om te zorgen voor goede huisvesting op basis van handhaving regelgeving en het beperken van overlast voor omwonenden; Rondom de huisvesting en arbeidsvoorwaarden van arbeidsmigranten is vaak sprake van overtreding van diverse rechtsregels, zoals de bouwverordening, huisvestingsverordening, en bestemmingsplanvoorschriften bij het verschaffen van huisvesting. Dergelijke malafide praktijken van huisvesters, werkgevers en/of uitzendorganisaties vragen om een repressieve aanpak; De gemeente neemt meer regie op de slechte huisvesting van de arbeidsmigranten door de huisjesmelkers en overlast veroorzakende kamerverhuur strenger aan te pakken (= IGP). De omvang van de problematiek groeit nog. De massaliteit, de kwantiteit van het aantal panden waar iets mis is, noodzaakt ons om de aanpak te intensiveren en om voor een andere, integrale, aanpak te kiezen; Naast een repressieve aanpak van malafide huisvesters en werkgevers zal er ook sprake zijn van preventie zoals het verstrekken van informatie aan arbeidsmigranten, het stimuleren van BRP registratie en verbeteren van integratie; Een deel van de problematiek rond arbeidsmigranten blijft zonder regie, onderzoek en integrale aanpak onzichtbaar. Een projectmatige aanpak op verschillende terreinen rond deze problematiek is daarom noodzakelijk (in samenwerking met het IGP); De aanpak dient integraal te zijn en vraagt om betrokkenheid van verschillende overheidspartners. Primair de gemeente(n), politie, brandweer, AVRI, e.d. in nauwe samenwerking met het IGP (Inter Gemeentelijk Project), Kenniscentrum Handhaving en Naleving (KC H&N), RCF (Regionale Coördinatiepunt Fraudebestrijding), Provincie Gelderland, Openbaar Ministerie (via IGP), WSW (via IGP), Arbeidsinspectie (via IGP) en het RIEC (via IGP); Samenwerking vindt plaats op economisch, ruimtelijk/fysiek, sociaal maatschappelijk, communicatief en veiligheid/handhavend gebied. Beoogd eindresultaat Resultaten eind 2018: 1. Naleving van wet en regelgeving en zorgen voor een preventief effect; het aantal panden dat niet aan de voorschriften voldoet (brandveiligheid, hygiëne, geen overbewoning, conform bestemmingsplan, e.d.) daalt binnen twee jaar met 75% op basis van de bevindingen van uitgevoerde controles. 2. Het juridisch instrumentarium voldoet om illegale situaties aan te pakken; 3. (Woon)overlast, woononveiligheid, criminaliteit en uitbuiting wordt sterk teruggedrongen op basis van de bevindingen tijdens controles; 4. Binnen twee-drie jaar staat 50% van de arbeidsmigranten ingeschreven bij het BRP op basis van de bevindingen van uitgevoerde controles. 5. Het blijven uitvoeren van reguliere (preventieve) controles om te voorkomen dat er nieuwe misstanden ontstaan of bestaande locaties / panden niet onderhouden worden; 2

3 6. Omwonenden hebben vertrouwen in de gemeentelijke aanpak; 7. Een onderzoek naar de mogelijke aanpassing van de Huisvestingsverordening is medio 2017 gereed Relatie met overig beleid, projecten en processen - WABO beleid; - Vigerend bouwbesluit; - Vigerende bestemmingsplannen; - Huisvestingswet; - Wet Aanpak Schijnconstructies (WAS) B. Projectaanpak Welke stappen gaan we nemen en met wie Team Partijen: - Gemeente als publiek orgaan; - Werkgevers en/of uitzendorganisaties; - Verhuurders; - Huurders / andere residerende (hoofd)bewoners; - Omwonenden; - Corporatie(s); - Diverse externe partijen als: AVRI, IGP (RIEC, BSR, Werkzaak Rivierenland, Belastingdienst, Inspectie SZW), ODR, VRGZ, welzijnsinstellingen, RCF, provincie, e.d. Interne organisatie: - Instellen kernteam; - Ambtelijk opdrachtgever / MT; - Projectleider intern; - Vertegenwoordigers van diverse beleidsterreinen. Bestuurlijk niveau: - Instellen stuurgroep; - Stuurgroep met portefeuillehouder, ambtelijk opdrachtgever en de intern projectleider; - Portefeuillehouder handhaving; - College; - Gemeenteraad. Processtappen en planning Kernteam Overleg 1 x per drie weken; Taken en verantwoordelijkheden: o Uitvoeren reguliere controles; o Uitvoeren gecoördineerde aanpak met alle partners; o Operationele acties worden ingesteld op basis van de ingebrachte signalen alsmede naar aanleiding van binnengekomen tips en andersoortige informatie; o Link met eigen organisatie: informatie overige disciplines, terugkoppeling; o Opstellen concept beleidsdocumenten; o Procesregie: proces, planning en voortgang; o Voorbereiding bestuurlijk overleg en besluitvorming; o Bespreekstukken: varianten en consequenties. Stuurgroep - Overleg 1 x per zes weken; - Taken en verantwoordelijkheden: o Bespreking en vaststelling van de diverse (deel)afspraken; 3

4 o Discussie en besluitvorming bij onderwerpen waarvan het kernteam heeft geconcludeerd dat er verschil van inzicht is ('knopen doorhakken ). Middelen - De werkzaamheden worden uitgevoerd binnen de bestaande personele capaciteit. Dat betekent dat elke deelnemende partner de eigen organisatiekosten voor de inzet van personeel voor kernteambijeenkomsten en toezicht- en handhavingstaken draagt. Voor wat de gemeentelijke handhavingscapaciteit betreft wordt deze tijdelijk voor 1 jaar uitgebreid met 4 uur per week, aanvang 1 januari 2017 gefinancierd uit de bouwleges tot een totaalbedrag van 7.100,= per jaar. Hierbij wordt de kanttekening geplaatst dat, indien blijkt dat de opbrengst bouwleges in 2017 niet wordt gerealiseerd, dit mogelijk kan leiden tot een verhoging van de bouwlegestarieven voor Vooralsnog is er geen aanleiding de tarieven voor 2017 al te verhogen. C. Continuïteit en verankering Hoe en wanneer worden afspraken uitgevoerd Hoe worden werkzaamheden verankerd in organisaties en processen Verkennende en Voorbereidende fase - Het aansluiten bij de Nationale (Intentie)verklaring. Middels deze verklaring onderkennen gemeenten, werkgevers, woningcorporaties en de rijksoverheid de problematiek rond de huisvesting van arbeidsmigranten en onderstrepen zij het belang van het gezamenlijk optrekken. De ondertekenaars bevorderen actief dat op lokaal en regionaal niveau concrete afspraken worden gemaakt voor de realisatie van alternatieve (tijdelijke) huisvestingsvormen; - Inventariseren van de beschikbare gegevens en reeds vastgestelde beleidsdocumenten; - Het verwerken en opslaan van de verkregen gegevens in een digitaal archief dat alleen beschikbaar is voor daartoe bevoegde personen; - De mogelijkheid onderzoeken om uitwisseling van informatie mogelijk te maken waardoor de slagkracht van in multidisciplinair verband wordt vergroot. Waarschijnlijk dekt de IGP-vlag in dezen de lading al; - Het trachten zaken intergemeentelijk c.q. op niveau Regio Rivierenland uit te voeren om zo het risico te voorkomen dat de problematiek zich verschuift naar aanpalende gemeenten waar mogelijk minder strenge handhaving plaatsvindt ( waterbed-effect ); - Omdat de locatie van huisvesting en locatie van tewerkstelling in twee verschillende gemeenten kunnen liggen, is ook om die reden sprake van een effectiviteitsvoordeel bij bovengemeentelijk werken; - Bespreking met ambtelijk opdrachtgever; revisie vragen aan de stakeholders; - Overleg met externe partners; - Verwerken revisies; - Presentatie aan bestuurlijk opdrachtgever c.q. het college; - Onderzoek naar huisvestingsverordening waarbij hetl aantal personen niet levend in gezinsverband in reguliere woningen kan worden gemaximeerd. - Onderzoek naar opstellen paraplubestemmingsplan: in bepaalde buurten het aantal te verkameren panden beperken. - Opstellen en bijhouden digitaal archief. Operationele fase - Overleg met externe partners (AVRI / Corporatie(s) / IGP / RIEC / Brandweer / BSR / Politie / enz.); - Opstellen en bijhouden digitaal archief; - Controles en gesprekken ter plaatse; naast de eigenaren worden ook de arbeidsmigranten zelf, de uitzendbureaus, de opdrachtgevers van de uitzendbureaus, woonruimtebemiddelaars en omwonenden aangesproken om een bijdrage te leveren aan het oplossen van problemen; - De uitzendbureaus committeren aan het Tielse beleid; 4

5 - Het informeren van pandeigenaren en ondernemers in het project gebied middels een publicatie in de lokale media; - Het verrichten van controles op (illegale) verblijfslocatie van arbeidsmigranten; - Het uitvragen van arbeidsmigranten middels vragenformulieren, zo veel mogelijk in de eigen taal; - Het rapporteren van de onderzoeksbevindingen; - Het aanschrijven van een pandeigenaar of verhuurder bij misstanden; - Het aanspreken van arbeidsmigranten op verplichte BRP-registratie en het rechtmatig voeren van een buitenlands kenteken; waar nodig toepassen bestuurlijke boete; - Het signaleren van misstanden en vroegtijdig onderzoeken waar misstanden zijn ontstaan of hoe gedrag kan worden omgebogen; - Het verrichten van administratieve- en boekenonderzoeken (taak IGP); - Het verrichten van derdenonderzoek naar aanleiding van verrichtte werkplekcontroles of ingestelde boekenonderzoeken (taak IGP); - Het uitvoeren van fiscale surveillance (= taak IGP); - Actief doorverwijzen naar hulpverlenende instanties; - Het gericht communiceren met de doelgroep via diverse kanalen; - Het aangaan van samenwerkingsverbanden met werkgevers(organisaties), woningcorporaties en investeerders om op korte termijn alternatieve huisvestingsmogelijkheden te realiseren. Implementatie en evaluatiefase - Evaluatie; - Inbedding werkzaamheden in de staande organisatie; - Borging continuïteit. Planning Jan maart 2017: gesprekken met uitzendbureaus: medeverantwoordelijkheid; November 2016 mei 2017: Onderzoek naar instelling Huisvestingsverordening waarbij het aantal personen niet levend in gezinsverband wordt gemaximeerd november 2016 mei 2018: onderzoek opstellen paraplubestemmingsplan: in bepaalde buurten het aantal te verkameren panden maximeren; Capaciteitsplanning qua inzet per team Team Beleid: projectleider 8 uur per maand, onderzoek Huisvestingsverordening en paraplubestemmingsplan: 4 uur per maand. Binnen het vastgestelde beleid Integrale Veiligheid heeft de Aanpak Huisvesting Arbeidsmigranten een hoge prioriteit gekregen en worden de benodigde werkzaamheden reeds uitgevoerd. Team Vergunningen: 4 uur per week: tijdelijke uitbreiding formatie met vier uur voor 1 jaar vanaf januari 2017 betaald uit de bouwleges Team Publiekszaken 4 uur per maand passend binnen de werkzaamheden van het IGP Samenwerking met de AVRI Met de AVRI is sinds kort een samenwerking gestart, waarbij gebruik gemaakt wordt van de signaleringsfunctie van de AVRI. Als de medewerkers overtredingen of relevante zaken constateren welke verband kunnen houden met illegale huisvesting van arbeidsmigranten, wordt dit direct gemeld bij het team. Daarnaast voert de AVRI ook indirect controles uit voor de gemeente. Concreet: als het team een woning heeft gesloten in verband met de veiligheid, houdt de AVRI vervolgens de activiteiten rond dit pand in de gaten en meldt het direct als er zaken gebeuren die een extra controle benodigd hebben. Samenwerking RIEC Eindhoven Met het RIEC Eindhoven heeft het team een samenwerking aangaande één bepaalde huisvester die panden heeft in Eindhoven, Sint Oedenrode, Tilburg en ook in Tiel. Afgesproken is om gezamenlijk op te trekken 5

6 tegen deze huisjesmelker en gecoördineerd acties uit te voeren. De eerste actie is uitgevoerd op 22 juni Samenwerking Stichting Barka In sommige gevallen kan de Stichting Barka Nederland (een Poolse organisatie die al geruime tijd in eigen land actief is) hulpzoekenden op weg helpen door middel van een zogenaamd terugkeerprogramma. Zij doen dit voor dakloze Midden-en Oost-Europeanen in o.a. Utrecht en Nijmegen en worden gefinancierd door de Nederlandse gemeenten waar zij werkzaam zijn. De stichting kan helpen bij hereniging met familie, bemiddelt voor een opvanginstelling voor verslavingszorg, of betrokkene wordt in Polen opgenomen in een Barka woon- werkgemeenschap (community). 6

7 BIJLAGE A Uitvoeringsprogramma Handhaving INTEGRALE SPEERPUNTEN/PROJECTEN 7

8 BIJLAGE B Uitvoeringsprogramma Handhaving Overige prioriteiten in het handhavingstoezicht in 2016 In 2016 hebben een aantal thema s een hogere prioriteit. Voor deze speerpunten in het handhavingstoezicht is extra aandacht vanuit de organisatie. Veelal ligt er een duidelijk veiligheids- of gezondheidsbelang aan ten grondslag, maar ook andere belangen kunnen een rol spelen, bijvoorbeeld omdat een enkelvoudige aanpak weinig effect geeft; dergelijke overtredingen worden derhalve batchgewijs opgepakt. In 2016 hebben de volgende thema s prioriteit: 1. Toezicht op de woonwagenlocaties. Net als voorgaande jaren zullen alle woonwagenlocaties worden bezocht om naleving van de regels te bevorderen. De focus ligt - net als in ook dit jaar weer op de locatie aan de Latensteinse Rondweg. Ook de andere locaties houden echter de aandacht. 2. Toezicht op verwijdering asbestdaken. Vanaf 2024 zijn asbestdaken in Nederland verboden. Eigenaren van asbestdaken zijn zelf verantwoordelijk voor het verwijderen van asbest. Er is hiervoor per 1 januari 2016 een subsidieregeling. De rol van de gemeente zal zich in 2016 vooral richten op de inventarisatie van asbestdaken en het informeren van de eigenaars over deze regelgeving. 3. Overbewoning van woningen en bewoning van niet daarvoor bestemde gebouwen. Zowel in stad Tiel als het buitengebied blijkt dit een terugkerend onderwerp, zodat dit ook in 2016 een speerpunt is. Hierbij heeft vooral de brandveiligheid een hoge prioriteit. 8