Plan van aanpak huisvesting arbeidsmigranten

Transcriptie

1 Plan van aanpak huisvesting arbeidsmigranten 6 december 2012

2 1. Inleiding Binnen onze gemeente vinden veel arbeidsmigranten uit Midden en Oost Europa tijdelijk huisvesting. De huisvesting vindt plaats in groepsaccommodaties, op recreatieterreinen en verspreid in woningen in het stedelijk en buitengebied van Ede. Uit een globale inventarisatie blijkt dat het gaat om ca arbeidsmigranten in de gemeente. Het merendeel van deze werknemers werkt niet in deze gemeente. De keus voor Ede lijkt vooral ingegeven door de centrale ligging van Ede. 2. Beleid De gemeente wil er voor zorgen dat de huisvesting van arbeidsmigranten plaats vindt op locaties waar dat is toegestaan. Zij zal waar mogelijk actief meewerken aan particuliere initiatieven voor het realiseren van deze voorzieningen. Ook moeten deze locaties voldoen aan de regels voor veiligheid, gezondheid, energiezuinigheid en gezondheid in de wetgeving. Dat geldt ook voor de regels voor de openbare orde, inschrijving in de Gemeentelijke Basisadministratie (GBA), belastingen. Tegen misstanden en overtredingen van de regelgeving treedt zij op. Hoogste prioriteit krijgen daarbij de situaties waarin er sprake is van: - onveiligheid - onaanvaardbare risico s voor de (volks)gezondheid - overlast 3. De situatie in Ede 3.1. Beschrijving De huisvesting van arbeidsmigranten vindt in de hele gemeente plaats. Ongeveer 350 arbeidsmigranten uit Midden en Oost Europa vinden huisvesting in het zogenaamde Flex Forcel op de kazerneterreinen. Het niveau van huisvesting en de voorzieningen zijn goed. Er is geen of weinig sprake van overlast. Op de recreatiecomplexen vinden ruim 450 arbeidsmigranten huisvesting. Ongeveer de helft daarvan op de Goudsberg in Lunteren. Te koop staande recreatiewoningen en chalets zijn voor kortere of langere tijd voor dat doel verhuurd. In het buitengebied gaat het over verspreide adressen om ruim 100 personen in Ede-stad gaat het om ca. 150 arbeidsmigranten. Op de bedrijventerreinen is deze vorm van huisvesting beperkt. Het overgrote deel van de arbeidsmigranten zijn niet ingeschreven in de gemeentelijke basisadministraties. De hiervoor gegeven cijfers zijn schattingen en hebben een beperkte waarde. Daaraan mag geen absolute waarde worden toegekend. Op enkele plaatsen gaat de huisvesting van arbeidsmigranten gepaard met overlast voor de omgeving In Ede zijn er enkele situaties waarin de huisvesting van arbeidsmigranten op een goede manier is geregeld. Toch zijn er ook veel gevallen waarin dit gepaard gaat met een of meer van deze problemen. Daartegen is optreden geboden Problematiek Naar dit onderwerp is op veel niveaus onderzoek gedaan. Daaruit blijkt dat zich bij de huisvesting van arbeidsmigranten regelmatig misstanden voordoen zoals: - brandgevaarlijke situaties - overbewoning - huisvesting op locaties waar dat volgens het bestemmingsplan niet is toegestaan - overlast - geen of onvoldoende registratie van bewoners in openbare registers - het niet voldoen van lokale belastingen - uitbuiting 3.3. Samenwerking Ede is niet de enige gemeente waar arbeidsmigranten zijn gehuisvest. Het Rijk schat dat ca arbeidsmigranten in ons land actief zijn. Daarvan wonen er ca op de Veluwe. Het vraagstuk beperkt zich dus niet tot de gemeente Ede Ook in de andere gemeenten op de Veluwe speelt dit

3 vraagstuk. De omvang wisselt per gemeente. De aandacht voor dit vraagstuk en de inzet daarop van gemeenten varieert. Rijk, provincie en de regio Food Valley zetten zich in om tot een gezamenlijke en integrale aanpak te komen. Ook om te voorkomen dat de problematiek zich alleen maar verplaatst van de ene naar andere gemeente(n). Dit plan van aanpak kan aan de oplossing van dit de hiermee samenhangende problematiek een bijdrage leveren Plan van aanpak Als voorbereiding heeft een Edese werkgroep een integraal plan van aanpak gemaakt om deze misstanden te (laten) beëindigen. De werkgroep is samengesteld uit vertegenwoordigers van brandweer, politie en de afdeling Veiligheid en Recht, Burgerzaken en Belastingen, Ruimtelijke Ontwikkeling, Wijkbeheer en Vergunningen en Handhaving In deze notitie doet de werkgroep voorstellen voor het aanpakken van deze problematiek. De werkgroep: - geeft aan welke instrumenten er zijn om op te treden - beschrijft waar tegen het optreden zich primair zal richten - geeft de prioriteiten bij optreden aan - beschrijft de middelen die voor een dergelijke aanpak nodig zijn - geeft een globale verkenning van alternatieven Dit plan van aanpak heeft raakvlakken met het recent vastgesteld plan van aanpak voor het tegengaan van permanente bewoning op recreatieterreinen. Dit plan betreft specifiek de huisvesting van arbeidsmigranten. Op hen zijn uitsluitend de in dit plan van aanpak genoemde regels van toepassing. Het plan geldt niet alleen voor recreatieterreinen maar het hele grondgebied van de gemeente. 4. Instrumenten 4.1. Bestemmingsplan Bepalend voor de vraag of huisvesting van arbeidsmigranten op een locatie is toegestaan is het bestemmingsplan. Het zal dan moeten gaan om locaties met de bestemming logiesgebouwen en hotelbestemmingen. In sommige gevallen kan een omgevingsvergunning worden verleend voor afwijking van het bestemmingsplan. Als deze functie planologische aanvaardbaar is kan het bestemmingsplan daarvoor worden aangepast. Uiteraard na het volgen van de daarvoor voorgeschreven procedures. Voor het Polenhotel geldt dat op deze locatie volgens het bestemmingsplan de huisvesting van arbeidsmigranten mogelijk is. Voor de recreatieterreinen is dat zeker bij permanente huisvesting van arbeidsmigranten niet het geval. Voor de verspreid liggende locaties is dat afhankelijk van de specifieke bestemming. De nieuwste bestemmingsplannen geven bij woonbestemmingen aan dat het moet gaan om huishoudens in gezinsverband Huisvesting NIEUWE SITUATIES Voor het bouwen van nieuw gebouw of het verbouwen van een bestaand pand voor de huisvesting van arbeidsmigranten is op grond van artikel 2.1 van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) vrijwel altijd een omgevingsvergunning nodig. Een aanvraag om vergunning mag alleen worden verleend als het plan voldoet aan onder meer het bestemmingsplan en het Bouwbesluit. Het Bouwbesluit stelt eisen aan het gebouw om redenen van veiligheid, gezondheid, energiezuinigheid en bruikbaarheid. Een omgevingsvergunning is ook nodig voor het gebruiken van een gebouw nemen als daarin nachtverblijf wordt geboden aan meer dan 10 personen. Artikel 1.18 van het Bouwbesluit verbiedt het zonder of in afwijking van een gebruiksmelding een woongebouw te gebruiken voor onder andere kamergewijze verhuur. Na een dergelijke melding is het mogelijk nadere voorwaarden op te leggen aan het gebruik indien deze noodzakelijk zijn voor het voorkomen, beperken en bestrijden van brand, brandgevaar en ongevallen bij brand. In de praktijk is dat nagenoeg niet nodig omdat de eisen in het Bouwbesluit vrijwel in alle gevallen toereikend zijn BESTAANDE SITUATIES Bestaande gebouwen voor de huisvesting van arbeidsmigranten moeten voldoet aan de eisen die het Bouwbesluit daaraan stelt. Ook hier gaat het om de belangen van veiligheid, gezondheid, energiezuinigheid en bruikbaarheid.

4 4.3. Overlast Grondslag voor optreden tegen overlast bieden kan op basis van artikel 431 het Wetboek van Strafrecht. Dat artikel stelt het verwekken van rumoer of burengerucht strafbaar als daardoor de nachtrust kan worden verstoord. De Algemene Plaatselijke Verordening kent 2 artikelen die optreden tegen overlast mogelijk maakt. In artikel staat dat het verboden is zich op of aan de weg zodanig op te houden dat aan weggebruikers of aan bewoners van nabij de weg gelegen woningen onnodig overlast of hinder veroorzaakt wordt. Artikel 4.6 verbiedt toestellen of geluidsapparaten in werking te hebben of handelingen te verrichten op een zodanige wijze dat voor een omwonende of overigens voor de omgeving geluidhinder wordt veroorzaakt Gemeentelijke Basis Administratie (GBA) VERPLICHTE INSCHRIJVING IN GBA Inschrijving in het GBA is verplicht als iemand van plan is om langer dan 4 maanden binnen een periode van 6 maanden in Nederland te verblijven. Het verblijf hoeft niet onafgebroken en niet op hetzelfde adres te zijn. Betrokkenen hebben daarbij de verplichting om zelf aan de betreffende gemeente door te geven als hun adres in deze periode wijzigt. Uit gesprekken met arbeidsmigranten is duidelijk geworden dat het in veel gevallen gaat om een verblijf van langer dan 4 maanden. Inschrijving vindt in de meeste gevallen niet plaats GEVOLGEN NIET INSCHRIJVING IN GBA Het ontbreken van een goede registratie heeft gevolgen voor de inzet van hulpdiensten. Bij brand betekent dit bij voorbeeld dat de brandweer rekening houdt en moet houden met de aanwezigheid van meer mensen en dus een grotere inzet dan bij een goede registratie nodig zou zijn. Omdat veel arbeidsmigranten niet ingeschreven zijn in het GBA betekent dit dat zij niet meetellen voor de hoogte van de algemene uitkering uit het Gemeenfonds. Het gaat om een bedrag van ca. 200 per persoon. Op basis van een voorzichtige raming verwachten we dat minimaal 50% van de arbeidsmigranten verplicht is zich te registreren in het GBA. De gemeente mist daardoor jaarlijks een bedrag in de orde van grootte van ca aan inkomsten Belastingen en heffingen In deze notitie beperken we ons tot de gemeentelijke belastingen. Voor de arbeidsmigranten gelden, net als voor alle andere de geldende belastingverordeningen. Toeristenbelasting moet degene betalen, die in de gemeente Ede overnacht, terwijl hij of zij niet in de gemeentelijke basisadministratie persoonsgegevens (GBA) ingeschreven staat. Als iemand in een andere gemeente woont en meer dan 90 dagen van het jaar een woning in de gemeente Ede beschikbaar heeft moet hij of zij woonforensenbelasting betalen. Voorbeelden zijn een recreatiewoning en een stacaravan. Het maakt voor deze belasting niet uit hoeveel dagen betrokkene de gemeubileerde woning in een jaar echt gebruikt en of dat gebruik in de wintermaanden niet mogelijk is. Het maakt geen verschil of het een eigen of een huurwoning is. Arbeidsmigranten zullen in de regel geen OZB hoeven te betalen omdat zij vrijwel nooit eigenaar van de woning of het woongebouw zijn Overige zaken De problematiek van de huisvesting van arbeidsmigranten beperkt zich niet tot aangelegenheden waarvoor de gemeente bevoegd is. Daarbij kunnen ook aspecten aan de orde zijn waarvoor andere overheden en instanties bevoegd zijn. Te denken valt aan arbeidsomstandigheden er rijksbelastingen. Wij betrekken deze overheden en instanties actief bij de gemeentelijke aanpak wanneer dat aan de orde is. 5. Beleid In onze maatschappij is er behoefte aan (tijdelijke) huisvesting voor arbeidsmigranten. Er zijn in onze gemeente voorbeelden hoe dat op een verantwoorde manier kan. Te denken valt aan het Flex Force op het kazerneterrein. Slechte voorbeelden zijn er ook.

5 De gemeente zorgt er voor dat de huisvesting van arbeidsmigranten plaats vindt op locaties waar dat is toegestaan. Zij zal actief meewerken aan particuliere initiatieven voor het realiseren van deze voorzieningen. Ook moeten deze locaties voldoen aan de regels voor veiligheid, gezondheid, energiezuinigheid en gezondheid in de wetgeving. Dat geldt ook voor de regels voor de openbare orde, inschrijving in de Gemeentelijke Basisadministratie (GBA) en belastingen. De gemeente treedt op tegen overtredingen van de regelgeving op. 6. Medewerking aan goede huisvesting We willen actief meewerken aan het tot stand komen van nieuwe geschikte accommodaties voor dat doel. Repressief optreden tegen overtredingen van de regelgeving is nodig maar niet voldoende. Reële verwachting is dat daarbij het waterbedeffect optreedt. Optreden tegen de ene locaties leidt tot verplaatsing naar andere, vaak ook illegale locaties. We willen dan ook stimuleren dat er voldoende goede en verantwoorde huisvesting voor deze doelgroep wordt gerealiseerd. Dat kan zonder meer op plaatsen die daarvoor de goede planologische bestemming hebben. Het zal dan vooral gaan om locaties met een bestemming die het bedrijfsmatig bieden van nachtverblijf toelaten, zoals horeca en logiesgebouwen. De mogelijkheden daarvoor zijn beperkt. Andere mogelijkheden waarin medewerking aan de orde zou kunnen zijn: - tweede agrarische bedrijfswoningen, die niet meer als zodanig in gebruik zijn - locaties op bedrijventerreinen met gemengde functies en lichte bedrijven - kazerneterreinen - leegstaande kantoorgebouwen. Deze locaties moeten uiteraard voldoen aan de gebruikelijke planologische en andere eisen. Dat is niet voldoende omdat in het bijzonder op het gebied van het beheer van deze accommodaties aanvullende afspraken nodig zijn. Medewerking moet ook afhankelijk worden gesteld van goede regelingen op het gebied van beheer en van garanties voor de juiste naleving van de hiervoor onder hoofdstuk 4 genoemde wetgeving. Convenanten en overeenkomsten met eigenaren, verhuurders, detacheringsbedrijven en bedrijven waarin grote aantallen arbeidsmigranten werken, zijn daarvoor bruikbare instrumenten. Een aanzienlijk deel van de arbeidsmigranten vindt tijdelijk huisvesting op recreatieterreinen in de gemeente. Het gebruik van recreatieterreinen voor dat doel vinden wij niet acceptabel. Deze terreinen moeten beschikbaar blijven voor de recreatie, een belangrijke economische factor in onze gemeente. Het ontrekken van een deel van die terreinen aan de bestemming leidt tot een ongewenste extra druk op kwetsbare gebieden in onze gemeente. 7. Handhaving Bij het repressief optreden is het uitgangpunt dat we optreden volgens het bestaande beleid. In essentie treden we tegen overtredingen op dit gebied niet anders op dan we normaal doen. We maken daarbij gebruik van de mogelijkheden die de Gemeentewet en de Algemene wet bestuursrecht (AWB) bieden. Veel overtredingen betreffen het beleidsterreinen waarvoor het beleid geldt in de Nota Handhaving 2012: leefomgeving telt!. Tenzij in dit plan van aanpak uitdrukkelijk anders is aangegeven passen we dat beleid op overtredingen toe. Binnen de wettelijke grenzen kiezen we er voor op te treden tegen degenen, die aan arbeidsmigranten in strijd met de regelgeving huisvesting bieden. Dat zijn eigenaren, verhuurders, detacheringsbedrijven en bedrijven waar de betrokkenen werken. Optreden tegen de arbeidsmigranten is aan de orde wanneer het gaat om optreden tegen overlast Urgente situaties Als urgente situaties merken we aan de situaties waarin er sprake is van: - onveiligheid - onaanvaardbare risico s voor de (volks)gezondheid - ernstige en/of regelmatige overlast. Wij zorgen er voor dat dergelijke situaties onverwijld worden opgeheven Niet urgente situaties

6 PLANOLOGIE In deze situaties gaan we na of de vestiging op de gekozen locaties op grond van de geldende planologische regelingen en het planologisch beleid aanvaardbaar is. Is dat niet het geval dan zal de overtreding moeten worden opgeheven. In de regel bieden wij daarvoor een begunstigingstermijn van maximaal 6 maanden. Wij zijn bereid die termijn te verlengen tot maximaal 2 jaar mits met de eigenaar, verhuurder, detacheringsbedrijven en/of andere betrokkenen sluitende afspraken in overeenkomsten en/of convenanten worden gemaakt over de gedurende die termijn te stellen eisen: aan de accommodatie vanuit veiligheid, gezondheid en bruikbaarheid om overlast voor de omgeving te voorkomen in verband met registratieverplichtingen en belastingen BOUW- EN GEBRUIKSREGELS Het gaat hier vooral om de naleving van de eisen voor veiligheid, gezondheid, bruikbaarheid en energiezuinigheid in het Bouwbesluit. Hiervoor is de aanpak volgens de hiervoor genoemde de Nota Handhaving 2012: leefomgeving telt! voldoende. Daarvoor zijn geen nadere regels nodig OVERLAST Om overlast tegen te gaan is optreden door de politie via het strafrecht primair de aangewezen weg. Dat is ook het geval als het gaat om de toepassing van de verboden in de APV. In gevallen van overtreding van de APV waarin er sprake is van regelmatige overlast overwegen we het opleggen van een preventieve dwangsom als bestuurlijke maatregel GBA Landelijk wordt gewerkt aan het introduceren van de mogelijkheid om een bestuurlijke boete op te leggen wanneer een burger een van de registratieverplichtingen niet nakomt Budget en dekking De projectmatige aanpak van dit vraagstuk vraagt extra capaciteit en middelen bovenop de reguliere capaciteit. Het extra nodige budget ramen we op Voor de extra inzet van burgerzaken voor de registratie van arbeidsmigranten in het GBA gaat het om een bedrag van Voor de afdeling Handhaving gaat het om voor handhaving van planologische, veiligheids- en gebruiksregels. De brandweer raamt de extra inzet voor controles en handhaving op Dekking kan worden gevonden uit de extra opbrengsten van ca als gevolg van de verhoogde algemene uitkering. Ede, 6 december Werkgroep huisvesting arbeidsmigranten -Willem Bekken, politie Midden Gelderland -Henk van den Boom, afd. Burgerzaken -Matthijs Bouman, afd. Wijkbeheer -Marian Florissen, afdeling Handhaving -Henk van Laar, afdeling Ruimtelijke Ontwikkeling -Evert-Jan van Veldhuizen, afdeling brandweer -Henk de Wit, afdeling Veiligheid en Recht -Herman Gerritsen, afdeling Vergunningen en Handhaving