BIJLAGENDOCUMENT OMGEVINGSVISIE

Transcriptie

1 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM BIJLAGENDOCUMENT OMGEVINGSVISIE NOORDENVELD 2030 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM

2

3 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM BIJLAGEN Besluitvormingen nota en nota reactiedocument I II III IV V VI VII VIII IX Vertaling uitkomsten dorpsavonden in de vijf kernwaarden Relatie Noordenveld in Balans en Omgevingsvisie Doorwerking resultaten enquête in Omgevingsvisie Rapport Enquête Omgevingsvisie Noordenveld Verslag sleuteltafels Natuur en Milieufederatie Drenthe Wettelijke context Demografische ontwikkelingen Lijst gesprekspartners, externe partijen Literatuurlijst

4

5 OVERZICHT VAN ALLE DOOR DE RAAD OP 8 FEBRUARI - VASTGESTELDE WIJZIGINGEN IN DE OMGEVINGSVISIE Blz. 13 Strategische visie, Ambities in beeld en woord (ook de strategische visiekaart wordt aangepast) In 2030 heeft Noordenveld nog steeds unieke en hooggewaardeerde cultuurhistorische landschappen en natuurgebieden; deze worden beschermd, beleefd en benut. Blz. 16 Programma Leefbaar deelonderwerp Meedoen Verwijderen ambitie: Alle diensten zijn toegankelijk en bruikbaar voor mensen met een beperking. Vervangen door: Noordenveld is een inclusieve samenleving waarin ruimte en toegang is voor alle mensen. Blz. 17 Voetnoot 10 Maatschappelijke voorzieningen zijn educatieve, sociaal- medische, sociaal- culturele en levensbeschouwelijke voorzieningen en voorzieningen ten behoeve van openbare dienstverlening (zwembad, sportvoorzieningen, bibliotheek, school, gemeentehuis e.d.) Blz. 25 Programma Duurzaam, deelonderwerp Energie De gemeente staat positief tegenover de aanleg van zonneakkers, behalve in natuurgebieden. In andere gebieden geldt maatwerk rekening houdend met onder meer cultuurhistorische waarden Onder deelonderwerp Energie toevoegen: De activiteiten van de NAM in Langelo zijn alleen nog gericht op de leveringszekerheid in relatie tot het Groningerveld. Eventuele schade aan gebouwen vanwege de gasopslag dan wel vanwege gaswinning zal naar behoren worden gecompenseerd. Blz. 26 Programma Duurzaam, deelonderwerp Bouwen Vanaf 2020 worden nieuwe woningen energieneutraal gebouwd, waarbij wordt gestimuleerd om niet meer aan te sluiten op het aardgasnet. Vanaf 2018 worden alle nieuwe gemeentelijke gebouwen energieneutraal en daar waar mogelijk niet meer aangesloten op het aardgasnet. Onderhoud en verbouw van gemeentelijke gebouwen gebeurt duurzaam. Blz. 40 Norg, deelonderwerp Ambities per gebied: De Brinkhofweide Het terrein van de Brinkhofweide biedt ruimte voor kleinschalige evenementen. Verplaatsen van blz. 45 naar blz. 42 Veenhuizen, deelonderwerp Ambities per thema, Ruimte voor ontwikkelingen De voormalige gevangenis Bankenbosch is herbestemd met een passende functie die een aanvulling is voor het gebied Veenhuizen. Blz. 47 Kleine Kernen deelonderwerp Ambities per kern Een De vrijgekomen schoollocaties hebben een passende herbestemming gekregen met voldoende draagvlak die bijdragen aan de leefbaarheid van het dorp.

6 Wijzigingen Reactienota Terheijl Toevoegen: Ontwikkelingen zullen verder worden beoordeeld op basis van de bijdrage die geleverd wordt aan de realisering van de volgende doelen: (1) het ontwikkelen en realiseren van het Ruimtelijk Kader Landgoed Terheijl met respect voor de geschiedenis en voor de bijzondere landschappelijke en cultuurhistorische waarden; (2) het realiseren van de gemeentelijke stedelijke wateropgave in het plangebied van het Ruimtelijk Kader Landgoed Terheijl; (3) de verplaatsing en sloop van de fouragehandel die is gevestigd op de locatie aan de Terheijsterweg. De na verplaatsing en sloop vrijkomende bedrijfslocatie zou ingevuld kunnen worden met woningen. Ten behoeve van de economische uitvoerbaarheid van de verplaatsing en sloop van deze fouragehandel komt de locatie Terheijlsterweg/de kop van de Vijfde Verloting in beginsel eveneens voor woningbouw in aanmerking. Voor het totaal geldt een maximum van 35 woningen. Om deze doelen te bereiken geldt zowel ten aanzien van het proces als de invulling van de plannen het uitgangspunt dat andere belanghebbenden daarbij, waar mogelijk, van aanvang aan worden betrokken Norg Wijzigen: Voor het Oosterveld in Norg geldt dat hier de uitbreiding van Norg wordt gerealiseerd. Het gebied wordt ontwikkeld als een woonwijk met diverse typen woningen.

7 GEMEENTE NOORDENVEL Di Be9luit: :idad d.d.010 Aan de gemeenteraad Roden, 1 februari 2017 Agendapunt: 6.1/ Documentnr.: RV v)cl er tete_ c.cc"\(-c:ls:.5\r,q4 0 sin `6,(--, Onderwerp Structuurvisie 'Omgevingsvisie Noordenveld 2030' Onderdeel programmabegroting: Ja Begrotingsprogramma: Ruimtelijke Ordening en Volkshuisvesting Productnaam: 74700/ Voorstel De definitieve structuurvisie 'Omgevingsvisie Noordenveld 2030' vaststellen lnleiding Op 7 september van dit jaar heeft u besloten de conceptstructuurvisie 'Omgevingsvisie Noordenveld 2030 vrij te geven voor de inspraak. Dit concept is tot stand gekomen in een vernieuwende, uitgebreide manier van participatie waarin we meer inwoners, verenigingen, instellingen en experts hebben getracht te bereiken en bereikt hebben. De inspraakperiode is van 15 september tot 4 november geweest. Voorafgaande en tijdens deze inspraakperiode hebben wij op diverse manieren onze inwoners, verenigingen en instellingen bedankt voor hun inbreng en gewezen op de mogelijkheid om een zienswijze in te dienen. Zo hebben wij alle participanten van een expertsessie of bewonersavond welke een mailadres hebben achtergelaten geinformeerd over het concept en de inspraakmogelijkheden. De dorpsbelangenverenigingen hebben wij gevraagd hun achterban te informeren en aangeboden in het dorp/buurthuis langs te komen om inwoners de mogelijkheid te geven informatie op te halen of een (mondelinge) zienswijze in te dienen. Naast de mogelijkheid voor het indienen van een schriftelijke zienswijze zijn er ook 3 reguliere informatiebijeenkomsten georganiseerd (in Roden, Peize en Norg) waarbij de mogelijkheid bestond een mondelinge zienswijze in te dienen. Doelstelling/probleemstelling Uiteindelijk hebben wij van 20 verschillende inwoners/organisaties (waarvan een aantal door meerdere personen mee ondertekend) een zienswijze ontvangen. Deze hebben in totaal 76 reacties/opmerkingen gemaakt die geclusterd tot 37 specifieke reacties/zienswijzen hebben geleid. RV

8 De zienswijzen en de beantwoording vindt u in de reactienota die als bijlage is toegevoegd. Keuzes/oplossingen Concreet levert het een aantal voorstellen voor verbetering van de conceptstructuurvisie "Omgevingsvisie Noordenveld 2030". Dit zijn: - Toevoegen van de wettelijke context van het plan in het Bijlagendocument. - Toevoegen van een grafiek in het Bijlagendocument met daarin verbeeld de bandbreedte van de verwachte grootte en samenstelling van onze huishoudens richting Roden Zuid als zoekgebied voor woningbouw verwijderen uit de tekst en vervangen door de zin; Op de locatie van de voormalige camping De Beukenhof is ruimte voor woningbouw. Kaart 4 (Roden) zal hier op aangepast worden. - Potentiele zoekgebieden voor inbreiding en herstructurering in Roden toevoegen waar onderzoek gedaan wordt naar mogelijkheden voor woningbouw en tekst en kaart 4 (Roden) hier op aanpassen. - Herschrijven van de ambitie rond het voorzieningencluster en kaart 4 (Roden) hier op aanpassen. - Op kaart 4 (Roden) de locatie Terheijlsterweg te veranderen in de arcering voor 'zoekgebied' en De Maatlanden als 'onderzoekslocatie woningbouw' verwijderen. - De ontbrekende aansluiting tussen de twee delen Oostingslaan alsnog intekenen op kaart 6 (Peize). - 'Archeologisch erfgoed' toevoegen aan de ambitie "Het landschap en haar cultuurhistorisch erfgoed vormt het casco voor ruimtelijke ontwikkelingen." - Bij het Buitengebied onder Natuurnetwerk- Natura 2000 de ambitie opnemen te streven lichthinder in deze gebieden terug te dringen. Deze wijzigingen zijn doorgevoerd in de bij dit voorstel toegevoegde definitieve structuurvisie "Omgevingsvisie Noordenveld 2030" Maatschappelijk draagvlak Zoals u weet hebben wij op diverse uiteenlopende manieren onze inwoners, belangengroeperingen, verenigingen, instellingen, experts en ook uw raad betrokken bij de totstandkoming van deze Omgevingsvisie. De Provincie Drenthe heeft in haar reactie op de Omgevingsvisie onder meer gemeld dat zij in de genoemde ambities ook prioriteiten terugvinden waarin zij graag gezamenlijk met ons optrekken. In de bijlagen bij de stukken vindt u de volledige reactie van de provincie op de omgevingsvisie.

9 Het vervolg van de Omgevingsvisie zal pl uitwerking hiervan zullen wij u, en de rol die nden door middel van Programma's. Bij de -"mad hierin heeft, betrekken. Kosten n.v.t Tijdpad n.v.t. Ter inzage liggende stukken - Collegebesluit BW inclusief alle achterliggende stukken waaronder: Reactienota, Conceptstructuurvisie - Definitieve structuurvisie 'Omgevingsvisie Noordenveld 2030'. Met vriendelijke groet, Burgemeester en wethouders van de gemeente Noordenveld, K. Smid, burgemeester M. van der Wal, algemeen directeur-secretaris Overleg Raadscommissie Dit voorstel is besproken in de vergadering van de Raadscommissie op 25 januari De commissie: - Spreekt in meerderheid de waardering uit over het proces dat tot opstelling van de visie heeft geleid Spreekt over een brede visie waaruit blijkt hoe Noordenveld er in 2013 uit zou moeten zien - Maakt opmerkingen over het aanscherpen van de visie op diverse punten (sport, woningbouw, duurzaamheid, energieneutraal) Komt bij de programma's terug op de in de visie opgenomen punten - Verzoekt Bankenbosch in Veenhuizen onder recreatie en toerisme te schrappen - Overweegt om op voorstel van de PvdA een amendement in te dienen om op pagina 13 onder ambitie 4 de tekst te wijzigen in: in 2030 heeft Noordenveld nog steeds hooggewaardeerde cultuurhistorische landschappen en natuurgebieden - Verzoekt te reageren op de opmerking over de Vijfde Verloting in de zienswijze van de heer Bosch - Een minderheid vraagt om de zienswijze van de heer Bosch volledig in de visie op te nemen - Merkt op dat de NAM niet genoemd is in de visie - Zal de gevraagde wijzigingsvoorstellen voor de visie uiterlijk dinsdag 31 januari 2017 indienen.

10 Het college: Geeft de complimenten aan de organisatie door - Schetst waarom de visie op sommige punten enigszins globaal zijn Wil bij het opstellen van de programma's hetzelfde traject doorlopen als bij de visie is gedaan - Moet de zienswijze van de heer Bosch nog nader bekijken en beoordelen maar neemt de opmerking over het Oosterveld niet over - Zoekt een en ander uit over de opmerkingen die gemaakt zijn over de punten Bankenbosch, sociale huurwoningen en de NAM Neemt de mondelinge zienswijze over van het SMA over de toegankelijkheid uit het Verdrag van de Verenigde Naties - Kondigt een voorstel over Peize Zuid aan - Beoordeelt of de ingediende wijzigingsvoorstellen opgenomen worden in de visie of meegenomen worden bij de totstandkoming van de programma's Dit voorstel wordt als te bespreken geagendeerd voor de raadsvergadering van 8 februari M. Brink - Veerman, voorzitter H.W.T. Johannes-Wolters, plv.griffier

11 GEMEENTE NOORDENVELD No: 6.1/ Onderwerp: Structuurvisie 'Omgevingsvisie Noordenveld 2030' De Raad van de gemeente Noordenveld, gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders van : 6 december 2016; gelet op de bepalingen van de wet Ruimtelijke Ordening, BESLUIT - De structuurvisie 'Omgevingsvisie Noordenveld 2030' vast te stellen Roden, 8 februari 2017 De Raad van de gemeente Noordenveld, Voorzitter,

12 1

13 Ontwikkeling MEMO Datum 31 januari 2017 Van Aan Betreft Status College van B&W (via Janine Hogeman) Raad van de gemeente Noordenveld Wijzigingsvoorstellen Omgevingsvisie Besluitvorming Documentnr. A In de vergadering van de raadscommissie van woensdag 25 januari is bij de bespreking van de Structuurvisie Omgevingsvisie Noordenveld 2030 afgesproken dat u uw opmerkingen en wensen omtrent aanvulling/aanpassing van de omgevingsvisie zou doorgeven. In deze memo geven wij bij elke ontvangen opmerking/ wens aan óf en hoe wij dit willen aanpassen in de definitieve Omgevingsvisie. Daarnaast zijn de beantwoording van een verzoek van de SMA en de inspraakreactie van de heer Bosch opgenomen in deze memo. Onze beantwoording is opgesteld vanuit de context dat de Omgevingsvisie globaal en op hoofdlijnen is en er nog programma s volgen om de ambities te realiseren c.q. de plannen te realiseren. Deze memo is hiermee onderdeel van de behandeling van raadsvoorstel RV in de Raadsvergadering van 8 februari aanstaande. LGN Geeft aan: blz 7 : deze visie is volgens de omgevingswet in 2017 een structuurvisie, dus een wettelijke basis voor bestemmingsplannen. Mocht in de komende jaren een nieuwe omgevingswet worden ingevoerd, volgens de voorstellen die nu bekend zijn, dan kan deze visie ook dienen als omgevingsvisie, dat is een globale visie voor meer beleidsterreinen met alleen algemene beleidsuitgangspunten. Antwoord college: Wij hebben er inderdaad voor gekozen deze structuurvisie op te stellen vooruitlopend op de Omgevingsvisie conform de Omgevingswet. Verwacht wordt dat in 2019 de Omgevingswet in werking treed. Wanneer er aanleiding toe is kunt u besluiten deze Omgevingsvisie (op onderdelen) te reviseren of een nieuwe visie op te stellen. Geeft aan: blz 18 in Noordenveld wordt de ladder van duurzame verstedelijking gebruikt: eerst kijken naar bestaande en binnendorpse locaties, pas daarna naar uitbreiding buitendorps. Dat betekent (tijdelijke) woningen in leegkomende scholen, op niet gebruikte bedrijventerreinen in Roden en Peize, en in lege winkelpanden. Als daarbij de huidige bouwlocaties worden volgebouwd, en geprobeerd wordt bij sloop en A *A *

14 herbouw van huurwoningen en verzorgingshuizen extra woningen te creëren, zijn gelet op de woningbehoefte, bouwlocaties buiten de huidige bebouwde kommen mogelijk niet nodig. Voorstel college: Uw raad heeft in april 2016 de Kaderstelling geactualiseerd woonbeleid als leidraad voor het wonen en input voor de omgevingsvisie vastgesteld. Daarmee kiezen wij er voor altijd de ladder van duurzame verstedelijking toe te passen. Stelt voor: blz 40 Het Oosterveld is een zoekgebied voor toekomstige bebouwing. Nadat een afweging gemaakt is van een aangetoonde behoefte in relatie tot de cultuurhistorische/archeologische waarde zal verdere besluitvorming plaatsvinden. Voorstel college: Wij verwijzen u naar onze bij het verzoek van de heer Bosch. Stelt voor: blz 49: bij plannen/programma's waarbij de visie wordt uitgewerkt wordt een vaste procedure gevolgd, zodat inwoners en raad optimaal kunnen meedenken en meebeslissen. Deze procedure wordt in overleg met de raad nader uitgewerkt. Voorstel college: Het vervolg van de Omgevingsvisie zal plaats vinden door middel van Programma s. Bij de uitwerking hiervan zullen wij u, en de rol die uw raad hierin heeft, betrekken. De vorm en inhoud van de Programma s zal, eveneens in overleg met u, nog bepaald worden. Of per Programma maatwerk nodig is of alle Programma s volgens een vaste procedure uitgewerkt kunnen worden kunnen wij op dit moment nog niet voorzien. In alle gevallen zullen inwoners en raad meedenken, meebeslissen en mogelijk zelfs uitvoeren. CDA Stelt voor: p.38 (Peize) onder Ambities per gebied: Het huidige oppervlak.ruimtevraag vervangen door het huidige oppervlak is goeddeels bebouwd. Op toekomstige extra ruimtebehoefte wordt tijdig voorgesorteerd. Voorstel College: Ons inziens is het opnemen van de ambitie voor extra ruimtebehoefte niet in lijn met het vastgesteld is in het economisch beleidsplan. In dit economisch beleidsplan, door uw raad vastgesteld in mei 2016, heeft u kaders meegegeven die forse uitbreiding van industrie in Peize niet voorzien. Behouden wat goed is en verbeteren wat verbetering behoeft, daar zal de gemeente zich voor Peize voor inzetten. D66 Stelt voor: Aardgas in woningen verdwijnt, om te beginnen in nieuwbouwwijken, in de plaats van de aansluitplicht voor aardgas komt een warmtegarantie. Koken gaat elektrisch. Toelichting In de energieagenda 2050 van december 2016 is aangekondigd dat alle huizen over dertig jaar geen aardgas meer mogen gebruiken. Voorstel College:

15 Het voorstel om warmtegarantie op te nemen is gebaseerd op de Energieagenda van minister Kamp. Deze Energieagenda heeft betrekking op de periode ná 2022 (dan loopt het Energieakkoord af) en geeft aan hoe Nederland in 2050 nauwelijks nog broeikasgassen (CO2) uitstoot. Het kabinet zet in op energiebesparing en het terugdringen van het gebruik van aardgas. Er zal worden gekeken naar hoe o.a. de verwarming van woningen en gebouwen kan worden verduurzaamd. Dit kan bijvoorbeeld d oordat de wettelijke verplichting voor aansluiting van huizen en gebouwen op het gasnetwerk zou kunnen vervallen. De aansluitplicht op gasinfrastructuur wordt dan een algemeen warmterecht (warmtegarantie). Huidig beleid: Voor de periode na 2020 volgt de gemeente t.a.v. de bestaande woningvoorraad hetgeen is opgenomen in de Drentse Energiedeal (de Samenwerkingsovereenkomst Expeditie Energieneutraal Wonen Drenthe, ondertekend op 7 oktober 2016). Bij brief van 13 oktober 2016 is uw Raad hierover geïnformeer d. Het doel van deze deal is dat: In 2040 iedereen die in Drenthe woont voor zijn/haar woongenot niet meer afhankelijk is van fossiele energiebronnen, zoals aardgas, kolen en olie. In 2040 wonen mensen in Drenthe energieneutraal en zijn woningen direct of indirect zelfvoorzienend op energiegebied. De Drentse ambitie ligt in feite nog hoger dan de landelijke. Ten aanzien van uw voorstel; Op zich is het een logisch voorstel en in bepaalde situaties zal dit ook haalbaar zijn. Echter verwachten wij niet, dat gelet op de formulering hieromtrent in de Energieagenda, dat eind 2019 het aansluitverbod al z n beslag zal krijgen. Er is namelijk ook nog een uitgebreider onderzoek nodig naar de kosten die gemoeid gaan met de energietransitie. Hiertussen bestaan nog grote verschillen. Minister Kamp heeft verder aangegeven dat de energietransitie betaalbaar moet blijven voor burgers en bedrijven. Er zal ook worden gekeken naar de mogelijkheden voor financiering van de benodigde investeringen. Vooralsnog lijkt het ons gewenst om de ontwikkelingen en het uitvoeringsprogramma in het kader van de Drentse Energiedeal af te wachten. Niettemin kan uiteraard wel worden gestimuleerd om in nieuwe woningen niet meer aan te sluiten op het aardgasnet. Wij stellen voor de bestaande ambities aanpassen onder Programma Duurzaam, deelonderwerp Bouwen als volgt aan te passen: Vanaf 2020 worden nieuwe woningen energieneutraal gebouwd, waarbij wordt gestimuleerd om niet meer aan te sluiten op het aardgasnet. Vanaf 2018 worden alle nieuwe gemeentelijke gebouwen energieneutraal en daar waar mogelijk niet meer aangesloten op het aardgasnet. Onderhoud en verbouw van gemeentelijke gebouwen gebeurt duurzaam. Stelt voor: Passieve zonne-energie is uitgangspunt bij nieuwbouw, straten lopen van oost naar west. Staat in Energiek Noordenveld, een van de bijlagen van de omgevingsvisie. Voorstel college: In de Omgevingsvisie staat onder het Programma Duurzaam, deelonderwerp Ruimtegebruik: Bij uitbreidings- en herstructureringsplannen wordt rekening gehouden met een duurzame verkaveling. Ons inziens is daarmee passieve zonne-energie/straten lopen van oost naar west, onderdeel van deze ambitie. Ook de ambitie om energieneutraal te bouwen is ons inziens voldoende om oost-west georiënteerde nieuwbouw als logisch vervolg hiervan te zien. De nadere uitwerking zal worden meegenomen in de van toepassing zijnde (uitvoerings-) Programma s. ChristenUnie Stelt voor: P.22 - Kernwaarde Ondernemend - De zin: "De gemeente zet zich in voor verbeterde aansluiting schoolarbeidsmarkt" - te veranderen in - De gemeente zet zich om voor een ieder passend werk te vinden en te hebben, onder andere door verbeterde aansluiting school-arbeidsmarkt. Voorstel College: In de Omgevingsvisie staat onder het Programma Ondernemend, deelonderwerp Werkgelegenheid: De gemeente zet zich in voor verbeterde aansluiting school - arbeidsmarkt.

16 In de Omgevingsvisie staat onder het Programma Ondernemend, deelonderwerp Meedoen: Iedereen heeft (betaald of onbetaald) werk binnen zijn of haar mogelijkheden. Ons inziens is het voorstel van ChristenUnie hiermee al beantwoord en hoeft de ambitie om een verbeterde aansluiting school-arbeidsmarkt te bewerkstelligen niet aangepast te worden. Stelt voor: P.25 - Thema Duurzaam - "De gemeente werkt niet mee aan de aanleg van zonneakkers in natuurgebieden" te wijzigen in: "De gemeente werkt mee aan de aanleg van zonneakkers, behalve in natuurgebieden". Voorstel College: De bestaande ambities aanpassen onder Programma Duurzaam, deelonderwerp Energie: De gemeente staat positief tegenover de aanleg van zonneakkers, behalve in natuurgebieden. In andere gebieden geldt maatwerk rekening houdend met onder meer cultuurhistorische waarden Stelt voor: P.47 - Kleine Kernen - De gemeente stimuleert nieuwe... te veranderen in: "De gemeente stimuleert en faciliteert initiatieven die de leefbaarheid van de dorpsgemeenschap versterken, waaronder het versterken van de ICT-infrastructuur en nieuwe invullingen in vrijkomende gebouwen." Voorstel College: In de Omgevingsvisie staan onder Kleine Kernen, deelonderwerp Algemene Ambities de volgende ambities opgenomen: - De dorpsgemeenschap staat centraal. De inwoners denken mee met plannen. - Gezamenlijk worden nieuwe initiatieven ontplooid. - De dorpsgemeenschap werkt samen aan de leefbaarheid in het dorp. Er is ruimte voor ontmoeting. Ons inziens is het niet nodig, door de aanwezigheid van deze drie ambities de ambitie ten aanzien van de nieuwe economische invullingen in vrijkomende bebouwing te wijzigen. ICT- infrastructuur is, zeker voor de kleine kernen, een belangrijk onderwerp. Het is tijdens het participatietraject (dorpenrondes, enquête, dialoogtafels) echter niet expliciet benoemd of naar voren gekomen. Het versterken van de ICT-infrastructuur (oftewel glasvezel in het buitengebied en de kleine kernen) zal bij de (uitvoerings) Programma s Leefbaar en Ondernemend of per deelgebied terugkomen. VVD Stelt voor: De VVD is voorstander van binnendorpse woningbouwplannen en uitbreiden waar nodig. Zoekgebieden als Roden Zuid/ Kroonvelden en de driehoek Maatlanden/ De Zulthe welke ver meld stonden in de versie welke ter inspraak heeft gelegen konden rekenen op onze steun. In de vast te stellen versie zijn deze gebieden echter allemaal verdwenen. Onze fractie ziet graag dat de gebieden alsnog worden opgenomen als zoekgebieden voor toekomstige woningbouw, indien hiervoor behoefte is en er geen ruimte meer is voor binnendorpse ontwikkelingen. Het nu niet opnemen van deze locaties zorgt voor een beeld bij de inwoners dat deze gebieden definitief uit beeld zijn, hetgeen naar onze mening niet geheel terecht is. Voorstel College: Wij snappen uw reactie ten aanzien van het zoekgebied Roden Zuid/Kroonvelden maar noch politiek, noch in de omgeving is er op dit moment draagvlak voor woningbouwontwikkelingen in Roden - Zuid. De driehoek Maatlanden/De Zulthe was per abuis in de Omgevingsvisie opgenomen. Dit gebied is nimmer onderwerp voor woningbouw geweest vanuit vorige visies, plannen en afspraken. Het gebied op deze manier aanwijzen strookt niet met de ambitie om de Maatlanden als groene zone tussen landschappen en bebouwing van noord naar zuid te benoemen. Stelt voor: - Het woord iedereen (oa blz 25 en 27) roept vraagtekens bij ons op en komt op ons erg betuttelend over. Naar onze mening zou dit bijvoorbeeld vervangen kunnen door inwoners, bedrijven, gemeente en instellingen.

17 Voorstel College: Wij verwijzen u naar de leeswijzer op bladzijde 11 waar het woord iedereen is toegelicht. Ten behoeve van de leesbaarheid hebben we hier voor gekozen. PvdA Stelt voor: op pagina 13 moet punt 4 dus worden aangevuld met nog steeds na heeft Noordenveld Voorstel College: Strategische visie, Ambities in beeld en woord In 2030 heeft Noordenveld nog steeds unieke en hooggewaardeerde cultuurhistorische landschappen en natuurgebieden; deze worden beschermd, beleefd en benut. Stelt voor: En dan: op pagina 20 moet na de zin Hiermee vertegenwoordigt het landschap een belangrijke economische waarde., nog worden toegevoegd: Versnippering is teruggedrongen en behoud van biomassa is verzekerd. Voorstel College: In het Programma Groen onder het deelonderwerp Natuur is de volgende ambitie opgenomen: In Noordenveld dragen natte en droge landschapselementen bij aan de verbinding van de natuurgebieden in en rondom de gemeente en daarmee voor verspreiding van flora en fauna. De wens om versnippering terug te dringen is, ons inziens in deze ambitie voldoende opgenomen. In het Programma Duurzaam onder deelonderwerp Energie is de volgende ambitie opgenomen: De gemeente stimuleert en biedt ruimte, binnen wet- en regelgeving, voor initiatieven die bijdragen aan een klimaatneutraal en energieneutraal Noordenveld. Ons inziens is biomassa een mogelijkheid van energieopwekking die bijdraagt aan deze ambitie. Stelt voor: Op pagina 40 toevoegen: Brinkhofweide Het terrein is blijvend beschikbaar voor evenementen en manifestaties. Het is opgeknapt, de parkeervoorzieningen zijn verbeterd en toegesneden op het gebruik. Voorstel College: Norg, deelonderwerp Ambities per gebied: De Brinkhofweide Het terrein van de Brinkhofweide biedt ruimte voor kleinschalige evenementen. Dat de Brinkhofweide (in 2030) is opgeknapt, dat parkeervoorzieningen zijn verbeterd en het is toegesneden op het gebruik zijn maatregelen om er te komen. U kunt de ambitie voor dit terrein qua zinsopbouw vergelijken met bijvoorbeeld de Vluchtheuvel of Vrijetijdscluster (ook daar zullen maatregelen moeten worden uitgevoerd om de ambitie te halen) Stelt voor: Op pagina 47 wijzigen: Een De vrijgekomen schoollocaties hebben een passende bestemming gekregen, die bijdraagt aan de leefbaarheid en het draagvlak voor voorzieningen. Voorstel College: Kleine Kernen deelonderwerp Ambities per kern Een De vrijgekomen schoollocaties hebben een passende herbestemming gekregen met voldoende draagvlak die bijdragen aan de leefbaarheid van het dorp. Stelt voor: Op pagina 45 wordt de tekst over Bankenbosch verwijderd en verplaatst naar pagina 42 onder de kop Ruimte voor ontwikkelingen.

18 Voorstel College: Wij zijn akkoord met verplaatsing van deze ambitie naar Veenhuizen, deelonderwerp Ambities per thema- Ruimte voor ontwikkelingen. Stelt voor: Op pagina 17 wordt onder Voorzieningen toegevoegd: De sportvoorzieningen zijn afgestemd op de demografische en maatschappelijke ontwikkelingen. De gemeente stimuleert waar nodig clustering, waarbij draagvlak belangrijk is. Voorstel College: In het Programma Leefbaar onder het deelonderwerp Voorzieningen is de volgende ambities opgenomen: We houden met elkaar maatschappelijke voorzieningen in stand, naar wens, behoefte en draagkracht van de gemeenschap. Maatschappelijke voorzieningen zijn toekomst-bestendig en voor iedereen toegankelijk en beschikbaar en waar mogelijk dichtbij. Ze bieden ruimte voor ontmoeting, ontspanning en ontwikkeling. Sportvoorzieningen zijn ook maatschappelijke voorzieningen en vallen dus onder beide bovengenoe mde ambities. Wij zullen aan de voetnoot de term sportvoorzieningen toevoegen. De toevoeging toekomstbestendig kan in een (uitvoerings) Programma betekenen dat het clusteren een optie is om de voorziening in stand te houden. Stelt voor: Op pagina 25 wordt onder de kop Energie toegevoegd: De activiteiten van de NAM zijn zo veel als mogelijk afgenomen. De bewijslast voor schade als gevolg van winning en opslag van aardgas ligt bij de NAM. Voorstel College: Wij stellen voor geen ambities te formuleren temeer daar de gemeente geen formele bevoegdheid heeft. Zoals bekend zijn wij, samen met het Platform Gasopslag Langelo veelvuldig in gesprek met het Ministerie van Economische Zaken en NAM, maken wij gebruik van ons adviesrecht en hebben wij aandacht voor de veiligheid van onze inwoners en eveneens voor een adequate schadeafhandeling Verzoek SMA Stelt voor: Op 14 juni 2016 heeft Nederland ingestemd met het VN Verdrag inzake de rechten van personen met een handicap. Doel van het VN Verdrag is het creëren van een inclusieve samenleving, waarin de maatschappij ruimte en toegang biedt voor alle mensen, zodat specifieke maatregelen voor mensen met een beperking (vrijwel) niet meer nodig zijn. Dit betekent dat de gemeente Noordenveld haar beleid en uitvoering in samenwerking met mensen met een beperking en betrokken organisaties zoals het VN - panel en de Sociaal Maatschappelijke Adviesraad Noordenveld toetst aan het VN Verdrag. Voorstel College: Wij stellen voor om in het Programma Transparant het deelonderwerp Algemene Ambitie toe te voegen en hier de volgende ambitie in op te nemen: De gemeente draagt in haar beleid en uitvoering, de - door de Nederlandse overheid ondertekende- VNverdragen uit waar de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens de basis voor vormt.* Voetnoot* Binnen het VN-mensenrechteninstrumentarium zijn er negen kernverdragen waarbij er acht door Nederland zijn getekend en geratificeerd. Voor meer informatie over deze VN- verdragen verwijzen wij naar de website of bijvoorbeeld We kiezen er niet voor om het VN verdrag inzake de rechten van personen met een handicap apart op te nemen aangezien ook de overige verdragen belangrijk zijn (bijvoorbeeld het VN verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten of het VN verdrag voor de rechten van het kind). Daarnaast wordt rekening gehouden met het creëren van een inclusieve samenleving door de volgende reeds opgenomen ambities: Programma Transparant, deelonderwerp Communicatie

19 De gemeente is toegankelijk (open, laagdrempelig) voor iedereen. Programma Leefbaar, deelonderwerp Meedoen Meedoen: Iedereen telt mee, iedereen die wil doet mee en draagt bij waar mogelijk. Alle diensten zijn toegankelijk en bruikbaar voor mensen met een beperking. Inspreeknotitie dhr. Bosch Geeft aan: Door de visie in het raadsvoorstel de naam structuurvisie, omgevingsvisie te geven wordt de juridische status voor mij als burger onbegrijpelijk. Daardoor is er een soort juridische mengvorm ontstaan tussen structuurvisie en omgevingsvisie, waarin enerzijds de gedachten van burgers zijn weergegeven, maar anderzijds doelstellingen van de raad opgenomen zijn als structuurvisie, waarbij voor de burger alleen nog maar een bezwaarprocedure lijkt over te blijven tegen plannen voortkomende uit een omgevingsvisie, die wettelijk op z n vroegst in 2019 vorm krijgt. Voorstel College: Wij verwijzen u naar de bijlage VI (Wettelijke context) van het bijlagendocument Stelt voor: Zoekgebied Terheijlsterweg te schrappen Voorstel College: Wij blijven van mening dat het gebied locatie Terheijlsterweg op de kaart moet blijven staan Eventuele ontwikkelingen zullen hier net als bij andere mogelijke locaties moeten voldoen aan de kaders zoals opgenomen in de Omgevingsvisie en de kaderstelling en bijbehorende documenten. Wij stellen voor onderstaande aanvulling op te nemen in de reactienota. Ontwikkelingen zullen verder worden beoordeeld op basis van de bijdrage die geleverd wordt aan de realisering van de volgende doelen: (1) het ontwikkelen en realiseren van het Ruimtelijk Kader Landgoed Terheijl met respect voor de geschiedenis en voor de bijzondere landschappelijke en cultuurhistorische waarden; (2) het realiseren van de gemeentelijke stedelijke wateropgave in het plangebied van het Ruimtelijk Kader Landgoed Terheijl; (3) de verplaatsing en sloop van de fouragehandel die is gevestigd op de locatie aan de Terheijsterweg. De na verplaatsing en sloop vrijkomende bedrijfslocatie zou ingevuld kunnen worden met woningen. Ten behoeve van de economische uitvoerbaarheid van de verplaatsing en sloop van deze fouragehandel komt de locatie Terheijlsterweg/de kop van de Vijfde Verloting in beginsel eveneens voor woningbouw in aanmerking. Voor het totaal geldt een maximum van 35 woningen. Om deze doelen te bereiken geldt zowel ten aanzien van het proces als de invulling van de plannen het uitgangspunt dat andere belanghebbenden daarbij, waar mogelijk, van aanvang aan worden betrokken. Stelt voor: de zin Het gebied is ontwikkeld als een woonwijk met diverse typen woningen en er wordt gebouwd naar behoefte te schrappen en te vervangen door Het Oosterveld is een zoekgebied voor toekomstige bebouwing. Nadat een afweging gemaakt is van een aangetoonde behoefte in relatie tot de cultuurhistorische/archeologische waarde zal verdere besluitvorming plaatsvinden. Voorstel College: Wij nemen dit voorstel niet over. Voor het Oosterveld in Norg geldt dat hier de uitbreiding van Norg wordt gerealiseerd, zoals eerder door u is besloten. Wij stellen voor om in de reactienota de bestaande tekst te vervangen voor het volgende tekstvoorstel: Norg Voor het Oosterveld in Norg geldt dat hier de uitbreiding van Norg wordt gerealiseerd. Het gebied wordt ontwikkeld als een woonwijk met diverse typen woningen.

20 Samenvatting overzicht wijzigingen in de Omgevingsvisie Blz. 13 Strategische visie, Ambities in beeld en woord (ook de strategische visiekaart wordt aangepast) In 2030 heeft Noordenveld nog steeds unieke en hooggewaardeerde cultuurhistorische landschappen en natuurgebieden; deze worden beschermd, beleefd en benut. Blz. 15 Programma Transparant nieuw deelonderwerp Algemene Ambitie De gemeente draagt in haar beleid en uitvoering, de - door de Nederlandse overheid ondertekende- VN- verdragen uit waar de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens de basis voor vormt.* Voetnoot* Binnen het VN-mensenrechteninstrumentarium zijn er negen kernverdragen waarbij er acht door Nederland zijn getekend en geratificeerd. Voor meer informatie over deze VN - verdragen verwijzen wij naar de website of bijvoorbeeld Blz. 17 Voetnoot 10 Maatschappelijke voorzieningen zijn educatieve, sociaal- medische, sociaal- culturele en levensbeschouwelijke voorzieningen en voorzieningen ten behoeve van openbare dienstverlening (zwembad, sportvoorzieningen, bibliotheek, school, gemeentehuis e.d.) Blz. 25 Programma Duurzaam, deelonderwerp Energie De gemeente staat positief tegenover de aanleg van zonneakkers, behalve in natuurgebieden. In andere gebieden geldt maatwerk rekening houdend met onder meer cultuurhistorische waarden Blz. 26 Programma Duurzaam, deelonderwerp Bouwen Vanaf 2020 worden nieuwe woningen energieneutraal gebouwd, waarbij wordt gestimuleerd om niet meer aan te sluiten op het aardgasnet. Vanaf 2018 worden alle nieuwe gemeentelijke gebouwen energieneutraal en daar waar mogelijk niet meer aangesloten op het aardgasnet. Onderhoud en verbouw van gemeentelijke gebouwen gebeurt duurzaam. Blz. 40 Norg, deelonderwerp Ambities per gebied: De Brinkhofweide Het terrein van de Brinkhofweide biedt ruimte voor kleinschalige evenementen. Verplaatsen van blz. 45 naar blz. 42 Veenhuizen, deelonderwerp Ambities per thema, Ruimte voor ontwikkelingen De voormalige gevangenis Bankenbosch is herbestemd met een passende functie die een aanvulling is voor het gebied Veenhuizen. Blz. 47 Kleine Kernen deelonderwerp Ambities per kern Een De vrijgekomen schoollocaties hebben een passende herbestemming gekregen met voldoende draagvlak die bijdragen aan de leefbaarheid van het dorp. Wijzigingen Reactienota Terheijl Toevoegen: Ontwikkelingen zullen verder worden beoordeeld op basis van de bijdrage die geleverd wordt aan de realisering van de volgende doelen: (1) het ontwikkelen en realiseren van het Ruimtelijk Kader Landgoed Terheijl met respect voor de geschiedenis en voor de bijzondere landschappelijke en cultuurhistorische waarden; (2) het realiseren van de gemeentelijke stedelijke wateropgave in het plangebied van het Ruimtelijk Kader Landgoed Terheijl; (3) de verplaatsing en sloop van de fouragehandel die is gevestigd op de locatie aan de Terheijsterweg. De na verplaatsing en sloop vrijkomende bedrijfslocatie zou ingevuld kunnen worden met woningen. Ten behoeve van de economische uitvoerbaarheid van de verplaatsing en sloop van deze fouragehandel komt de locatie Terheijlsterweg/de kop van de Vijfde Verloting in beginsel eveneens voor woningbouw in aanmerking. Voor het totaal geldt een maximum van 35 woningen.

21 Om deze doelen te bereiken geldt zowel ten aanzien van het proces als de invulling van de plannen het uitgangspunt dat andere belanghebbenden daarbij, waar mogelijk, van aanvang aan worden betrokken Norg Wijzigen: Voor het Oosterveld in Norg geldt dat hier de uitbreiding van Norg wordt gerealiseerd. Het gebied wordt ontwikkeld als een woonwijk met diverse typen woningen..

22

23 G E M E E N T E NOOR D E N V E L D Paraaf secretaris Paraaf direct leidinggevende; î ADVIES VAN ^ Datum YKfyļ, 6 december 2016 Taakveld Ontwikkeling ADVIES AAN BURGEMEESTER EN WETHOUDERS Opsteller Telefoon Registratie Janine Hogeman/4^ 317 BW if'j i ONDERWERP Structuurvisie "Omgevingsvisie Noordenveld 2030" VOORSTEL A I EERDERE BESLUITVORMING BW BW met RV OPENBAAR z ja actief J passief nee INFORMEREN BETROKKENEN ja nee I I BIJLAGEN Concept- Omgevingsvisie Zienswijzen met reactie Gewijzigde Omgevingsvisie conform reactie zienswijzen VOORGESTELD BESLUIT INFORMATIE RAAD ACTIEF z ja I nee OR ja nee 1. Kennis nemen van de ingediende zienswijzen 2. Instemmen met de beantwoording op de ingediende zienswijzen. De personen/organisaties wijzen op het raadsvoorstel en na behandeling in de Raad informeren over hetgeen met hun zienswijze is gedaan. 3. Instemmen met de gewijzigde structuurvisie "Omgevingsvisie Noordenveld 2030' 4. De zienswijzen, beantwoording en definitieve structuurvisie 'Omgevingsvisie Noordenveld 2030 'voor vaststelling aanbieden aan de Raad MIDDELENINZET Investering Jaarlast Dekking BEHANDELING IN Vergadering B&W d.d. 20 december 2016 Raadscommissie d.d. 25 januari 2017 Raad d.d. 8 februari 2017 I BESLUIT B&W PARAFEN B&W Besluit d.d. Conform Bespreken "2-0- X^l t '. Cŵy^Co^v ^ V I Burgemeester H. Kosters G. Alssema A.H. Wekema R.J. Auwema ARCHIEF Paraaf verzending Verzonden d.d. Aangekomen d.d. r

24 OVERWEGINGEN Op 7 september van dit jaar heeft de raad besloten de conceptstructuurvisie 'Omgevingsvisie Noordenveld 2030 ' vrij te geven voor de inspraak. Dit concept is tot stand gekomen in een vernieuwende, uitgebreide manier van participatie waarin we meer inwoners, verenigingen, instellingen en experts hebben getracht te bereiken en bereikt hebben. De inspraakperiode is van 15 september tot 4 november geweest. Voorafgaande en tijdens deze inspraakperiode hebben wij op diverse manieren onze inwoners, verenigingen en instellingen bedankt voor hun inbreng en gewezen op de mogelijkheid om een zienswijze in te dienen. De dorpsbelangenverenigingen hebben wij gevraagd hun achterban te informeren en aangeboden in het dorp- of buurthuis langs te komen om inwoners de mogelijkheid te geven informatie op te halen of een (mondelinge) zienswijze in te dienen. Daarnaast hebben wij alle participanten van een expertsessie of bewonersavond welke een mailadres hebben achtergelaten geïnformeerd over het concept en de inspraakmogelijkheden. Naast de mogelijkheid voor het indienen van een schriftelijke zienswijze zijn er ook 3 reguliere informatiebijeenkomsten georganiseerd (in Roden, Peize en Norg) waarbij de mogelijkheid bestond een mondelinge zienswijze in te dienen. Uiteindelijk hebben wij van 20 verschillende rechtspersonen (waarvan een aantal door meerdere personen mee ondertekend) een zienswijze ontvangen. Er zijn in totaal 76 reacties/opmerkingen gemaakt die geclusterd tot 37 specifieke reacties/zienswijzen hebben geleid. De beantwoording vindt u in de reactienota als bijlage toegevoegd. Concreet levert het een aantal voorstellen voor verbetering van de conceptstructuurvisie "Omgevingsvisie Noordenveld 2030". Dit zijn: Toevoegen van de wettelijke context van het plan in het Bijlagendocument. Toevoegen van een grafiek in het Bijlagendocument met daarin verbeeld de bandbreedte van de verwachte grootte en samenstelling van onze huishoudens richting Roden Zuid als zoekgebied voor woningbouw verwijderen uit de tekst en vervangen door de zin; Op de locatie van de voormalige camping De Beukenhof is ruimte voor woningbouw. Kaart 4 (Roden) zal hier op aangepast worden. Potentiële zoekgebieden voor inbreiding en herstructurering in Roden toevoegen waar onderzoek gedaa^ wordt naar mogelijkheden voor woningbouw en tekst en kaart 4 (Roden) hier op aanpassen. Herschrijven van de ambitie rond het voorzieningencluster en kaart 4 (Roden) hier op aanpassen. Op kaart 4 (Roden) de locatie Terheijlsterweg te veranderen in de arcering voor 'zoekgebied' en De Maailanden als 'onderzoekslocatie woningbouw' verwijderen. De ontbrekende aansluiting tussen de twee delen Oostingslaan alsnog intekenen op kaart 6 (Peize). 'Archeologisch erfgoed' toevoegen aan de ambitie "Het landschap en haar cultuurhistorisch erfgoed vormt het casco voor ruimtelijke ontwikkelingen." Bij het Buitengebied onder Natuurnetwerk- Natura 2000 de ambitie opnemen te streven lichthinder in deze gebieden terug te dringen.

25 Voorgesteld wordt 1. Kennis nemen van de ingediende zienswijzen 2. Instemmen met de beantwoording op de ingediende zienswijzen. De personen/organisaties wijzen op het raadsvoorstel en na behandeling in de Raad informeren over hetgeen met hun zienswijze is gedaan. 3. Instemmen met de gewijzigde structuurvisie "Omgevingsvisie Noordenveld 2030" 4. De zienswijzen, beantwoording en definitieve structuurvisie 'Omgevingsvisie Noordenveld 2030 'voor vaststelling aanbieden aan de Raad

26

27 provinciehuis Westerbrink i, Assen postadres Postbus i 22, 9400 AC Assen (0592) provinciedrenthe Aan: Gemeente Noordenveld Raadhuisstraat AA RODEN ihľ'l-lh'li'i'i'i'-i'l ^^^ÍŐORDENVELD Class.nr. \ 2 DEC Paraal./oor archiet Assen, 9 december 2016 Ons kenmerk Behandeld door mevrouw B.K. Hendriks (0592) Onderwerp: Omgevingsvisie gemeente Noordenveld Geacht college, U heeft een omgevingsvisie opgesteld die u ons heeft toegezonden voor een reactie. De visie geeft op hoofdlijnen de gewenste ontwikkelingsrichtingen aan voor de gemeente Noordenveld. De visie vormt een kompas voor investeringen in het ruimtelijke en sociale domein. Op basis van een brede consultatie met de bevolking is een zeven-tal ambities benoemd: 1. De geografisch centrale ligging in Noord-Nederland te benutten om een florerende netwerksamenleving te zijn. 2. Duurzaamheid hoog in het vaandel te hebben. 3. Een levendige, vitale samenleving te zijn waaraan een ieder meedoet, meetelt en bijdraagt. 4. De unieke en hooggewaardeerde cultuurhistorische landschappen en natuurgebieden te laten waarderen, koesteren en beleven. 5. Voorzieningen en de veranderende bevolkingssamenstelling in balans te hebben. 6. Als fietsgemeente hoog aangeschreven te willen staan.. 7. Voor Veenhuizen als onderdeel van de Koloniën van Weldadigheid de erkenning van UNESCO Werelderfgoed-status ontvangen te hebben. In uw ambities vinden wij ook onze prioritieten terug waarin wij graag met u gezamenlijk optrekken. Of het gaat om Health Hub Roden, Werelderfgoed Veenhuizen, Op Fietse, Expeditie energieneutraal wonen of om het beleven, beschermen en benutten van de cultuurhistorische landschappen en natuurgebieden, initiatieven vanuit de bevolking voor snel internet, wij zoeken graag de verbinding met u. In het vervolg gaan wij in op een aantal onderdelen van uw visie met een fysiek-ruimtelijke component. Positie binnen de Regio Groningen-Assen Binnen de Regio Groningen-Assen biedt uw gemeente een diversiteit aan voorzieningen, werkgelegenheid en woonmilieus aanvullend op het stedelijk voorzieningenniveau in Groningen en in Assen. In uw gemeente biedt het bestaande areaal bedrijventerrein nog ontwikkelingsruimte voor bedrijvigheid die bij Noordenveld past. Dit zijn o.a. medische-technische, kennisintensieve bedrijven, Bij correspondentie verzoeken wij u het zaaknummer te vermelden.

28 lokale bedrijven, woon-werklocaties. Overige bedrijvigheid krijgt ruimte in de omliggende gemeenten zoals Leek, Groningen en Assen. Wat betreft woningbouw ziet u nog mogelijkheden aan de zuidzijde van Peize en aan de zuidzijde van Roden. In Norg kan de gemeente vooruit met de locatie Oosterveld. In deze ontwikkelingsrichtingen kunnen wij ons vinden, voor zover passend bij de aard en schaal van de gemeente en de regionale afspraken. Vooral in Roden en Nieuw-Roden zijn nog diverse ontwikkelingslocaties geschikt te maken voor woningbouw en zorg. U geeft aan in uw plannen voor de korte termijn rekening te houden met enige bevolkingsgroei en in de toekomst een dalende woningbehoefte. De regionale functie van Roden op het gebied van werken, wonen en winkelen ondersteunen wij van harte. Met bijdragen voor Health Hub en de vernieuwing van het centrunwwinkelgebied onderstrepen wij het belang van de positie van Roden in de regio. Waar wij de komende periode uw en onze ambities voor Roden kunnen helpen waarmaken, gaan wij daarover graag met u in gesprek. Toeristisch-recreatieve potenties De wijze waarop u landschap en cultuurhistorie inzet als kader en inspiratie voor ondermeer de toeristisch-recreatieve potenties, sluit deze goed aan op ons beleid zoals dat verwoord staat in het Cultuurhistorisch Kompas Drenthe en de omgevingsvisie. Voorbeelden van de gebieden met potenties zijn de landgoederen Terheijl, Mensinge en Nienoord, De Onlanden en uiteraard Veenhuizen als onderdeel van de werelderfgoed-nominatie van de Koloniën van Weldadigheid. Toerisme en recreatie dat gericht is op de beleving van de ontwikkelingsgeschiedenis en de natuurlijke en landschappelijke kwaliteiten in de gemeente Noordenveld. Voor de gebiedsvisie op de Norgerduinen en omgeving nemen wij deel aan het overleg om in gezamenlijkheid te kijken naar de juiste balans tussen het beschermen en beleven van het bosgebied rond Norg en het benutten ervan voor recreatieve activiteiten. Voor ons een belangrijke pilot om te bekijken hoe we in Drenthe kunnen omgaan met situaties dat natuurgebieden stevig zijn bebouwd en worden bewoond en waar we op de huidige problematiek nu geen passend antwoord hebben. De zoektocht naar een goed plan met als doel winst voor het gebied en haar gebruikers en bewoners, maken wij graag met u gezamenlijk. Wij wensen u succes met de afronding van uw omgevingsvisie. Hoogachtend, Gedeputeerde Staten van Drenthe, namens dezen, 7 mevrouw drs. J.R.M. Tolsma, Teamleider team Ruimtelijke Ontwikkeling Bij correspondentie verzoeken wij u het zaaknummer te vermelden.

29 Inspraakbesluit Omgevingsvisie Noordenveld 2030 Inspraakbesluit voor het voornemen een structuurvisie Omgevingsvisie Noordenveld 2030 voor het gehele grondgebied van Noordenveld vast te stellen. Inleiding In de Omgevingsvisie van de gemeente Noordenveld laten wij zien hoe wij denken over wat onze gemeente in het jaar 2030 uniek maakt in het sociale en fysieke domein. Deze visie hebben we samen met onze inwoners geschetst. Dit hebben we getracht op een vernieuwende, uitgebreide manier te doen om meer inwoners, verenigingen, instellingen en experts te betrekken. In de omgevingsvisie geven we antwoord op de vraag hoe de leefomgeving, het dorp, onze gemeente er in de toekomst uit zou moeten zien. Daarbij wordt gekeken naar alle aspecten van de leefomgeving; van landbouw, natuur en verkeer tot mantelzorg en gezondheid en van wonen en werken tot groen onderhoud, vrijetijdsbesteding, maatschappelijke voorzieningen en cultureel erfgoed. Op hoofdlijnen hebben we een beeld van wat onze inwoners belangrijk vinden. Daarvoor hebben wij de afgelopen jaren al verschillende onderzoeken uitgezet, zoals de Visie op Noordenveld 2025, Barometer Leefbaarheid, Noordenveld in balans en de Wmo-visie. De uitkomsten van deze onderzoeken zijn gebruikt als vertrekpunt. Deze Omgevingsvisie is een koers- en inspiratiedocument; een kompas voor investeringen in het ruimtelijke en sociale domein. Een visie welke inwoners, verenigingen, organisaties, ondernemers en de gemeente uitdaagt om initiatieven te nemen en te realiseren. De vijf kernwaarden Transparant, Leefbaar, Ondernemend, Groen en Duurzaam uit de Visie Noordenveld 2025 vormen de basis voor deze Omgevingsvisie. In de Omgevingsvisie is ook de kernwaarde Meedoen geïntegreerd in het verhaal. De visie is globaal van vorm. De ambities en doelstellingen worden daarom ook op globaal niveau beschreven. Beleidsvoornemen waarop inspraak wordt verleend Het beleidsvoornemen waarop inspraak wordt verleend betreft de structuurvisie Omgevingsvisie Noordenveld 2030 zoals aangegeven in het raadsbesluit van 7 september 2016, nummer RV Aan wie wordt inspraak verleend De gemeenteraad verleent inspraak aan ingezetenen en natuurlijke rechtspersonen die in de gemeente Noordenveld een belang hebben. U *U *

30 De wijze waarop deelnemers aan de inspraakprocedure in staat worden gesteld hun zienswijzen over het beleidsvoornemen kenbaar te maken en daarover met het gemeentebestuur van gedachten te wisselen Het voorstel tot vaststelling van de Omgevingsvisie Noordenveld 2030 ligt met ingang van 15 september 2016 gedurende zeven weken ter inzage in het gemeentehuis te Roden. Daarnaast wordt een link naar het voorstel gepubliceerd op de website van de gemeente Noordenveld. Gedurende de hiervoor genoemde termijn van zeven weken bestaat de gelegenheid om schriftelijk zienswijzen kenbaar te maken ten aanzien van het voorstel. Uw zienswijzen kunt u richten aan het College van burgemeester en wethouders van de gemeente Noordenveld, Postbus 109, 9300 AC Roden. Degenen die over een internetaansluiting beschikken kunnen hun zienswijze naar wens eveneens via gedurende de hiervoor genoemde termijn van zeven weken kenbaar maken. Het adres van de gemeente Noordenveld is postbus@gemeentenoordenveld.nl. Overeenkomstig het bepaalde in de Inspraakverordening gemeente Noordenveld 2012 wordt de uitvoering van de inspraak opgedragen aan het college. Op nader door het college te bepalen data en tijdstippen zullen inspraakbijeenkomsten worden gehouden. Tijdens deze bijeenkomsten bestaat de gelegenheid om mondeling met een vertegenwoordiger van het gemeentebestuur van gedachten te wisselen over het voorstel, daarbij kunnen ook mondeling zienswijzen kenbaar worden gemaakt. Hiervan wordt een schriftelijk verslag gemaakt. Rapportage Ter afronding van de inspraakprocedure wordt door het college een eindverslag gemaakt en vastgesteld. Dit verslag bevat een weergave van de zienswijzen die tijdens de inspraakperiode zowel schriftelijk als mondeling naar voren zijn gebracht. Tevens bevat het eindverslag een reactie op de zienswijzen, waarbij ten aanzien van de tijdig naar voren gebrachte zienswijzen met redenen omkleed wordt aangegeven op welke punten door de raad al dan niet tot aanpassing van het beleidsvoornemen zou kunnen worden overgegaan. Het eindverslag wordt vervolgens door de gemeenteraad betrokken bij het besluit omtrent het al dan niet vaststellen van de Omgevingsvisie Noordenveld Het eindverslag maakt na dit raadsbesluit eveneens deel uit van de Omgevingsvisie. Degenen die een zienswijze kenbaar hebben gemaakt worden na het besluit over de vaststelling van het eindverslag op de hoogte gebracht van de standpuntbepaling van de gemeente ten aanzien van hun zienswijze. K. Smid, voorzitter W.F.C. Damman, griffier

31 REACTIEDOCUMENT Beantwoording reacties Deel 1 Reacties genummerd op volgorde Deel 2 Matrix reacties

32 In onze reactie verwijzen wij naar deze matrix en bijgevoegd de vraagnummers zodat indiener kan zien waar zijn opmerkingen behandeld zijn. Wanneer de indiener nog vragen heeft gesteld niet zijnde een zienswijze zullen deze in de persoonlijke reactie behandeld en beantwoord worden. Naast de reacties/opmerkingen zijn wij blij met ook de vele positieve geluiden welke meerdere inwoners en organisaties hebben geuit. Reactie op de zienswijzen Inleiding De structuurvisie "Omgevingsvisie Noordenveld 2030" heeft van 15 september tot en met 4 november ter inzage gelegen. In deze periode heeft de gemeente van 20 verschillende inwoners/organisaties een zienswijze ontvangen (waarvan een aantal door meerdere personen mee ondertekend). In bijgevoegde bijlagen vindt u 1) een overzicht van de ingediende reacties/opmerkingen en 2) hoe deze gerangschikt zijn in een matrix. Dit hebben wij gedaan omdat meerdere (rechts)personen vergelijkbare/dezelfde reacties/opmerkingen hebben ingediend. Tevens laat de matrix een logische opbouw zien in vraagstelling. Onduidelijk/globaal Een eerste reactie die is geplaatst gaat over de (16) onduidelijkheid en (20) globale vorm van de omgevingsvisie. Bij de start van de structuurvisie heeft de Raad een aantal kaders meegegeven. Eén van deze kaders was dat de visie globaal van vorm diende te zijn. Deze keuze heeft de Raad weloverwogen gemaakt onder meer met de kennis dat de s tructuurvisie voor het IGS-gebied Leek-Roden erg gedetailleerd was. "Globaal" betekent dat er geen gedetailleerde gebieden of plannen- worden begrensd of benoemd daar waar wij nog niet weten hoe de ambities hier vertaald worden. Er is dus vaak op de kaarten sprake van zoekgebieden c.q. "vlekken." Maar ook in een globale structuurvisie kunnen één of meerdere uitspraken worden gedaan die een concreet en een afgewogen karakter hebben en daarmee de status van concrete beleidsbeslissing krijgen. Dit ziet u op meerdere plekken terug in de Omgevingsvisie zoals bijvoorbeeld; In 2030 zijn Integrale Kind Centra gerealiseerd; één aanbod voor onderwijs, opvang en vrije tijd. De gemeente biedt geen ruimte voor opslag van CO2 en nucleair afval of de winning van schaliegas. Voor het gebied Norgerduinen is een toekomstvisie vastgesteld. Daarnaast wijzen wij op hoofdstuk 4 van de Omgevingsvisie, de Uitvoeringsparagraaf. Hierin staat aangegeven dat een Programma het praktische instrument is, waarin het beleid dat is neergelegd in de Omgevingsvisie wordt vertaald naar concrete maatregelen.

33 Wij herkennen ons niet in de termen (16) ondoorzichtig en vaag en de (60) slechte leesbaarheid van de delen 2 en 3 van de Omgevingsvisie. De (12) uitwerking van deze Programma s zijn geen onderdeel van de vast te stellen structuurvisie. De programma s zullen tot stand komen samen met betrokken inwoners, organisaties en verenigingen. Deze Programma s kennen hun eigen participatietraject met de (34) reguliere inspraakmogelijkheden. Een Programma is geen bestemmingsplan. (33) (51) Een Programma bevat concrete maatregelen die weer kunnen leiden tot nieuwe/te wijzigen bestemmingsplannen. Intern of extern Het uitgangspunt is dat de gemeente Noordenveld in de structuurvisie haar eigen identiteit uitdraagt en de daarbij horende ge wenste ruimtelijke en sociaal-maatschappelijke opgaven voor de komende periode in beeld brengt. De centrale vraag die wij gesteld hebben aan onze inwoners, verenigingen, organisaties en experts is: Hoe ziet uw ideale leefomgeving er uit in 2030? De uitkomsten van deze vraag zijn daardoor (11) sterk intern gericht. Natuurlijk zijn wij ons bewust van onze positie in Noord- Nederland en de relaties welke wij hebben met onze omgeving. In de inleiding van de omgevingsvisie staat dit ook weergegeven in kaart. Wij onderschrijven echter het voorstel om meer over de grens te kijken en stellen voor om in de Programma s meer aandacht hieraan te besteden en te benoemen. Wettelijke context (31) Het opstellen van een structuurvisie is verplicht vanuit de Wet Ruimtelijke Ordening. In deze wet staat dat elke overheidslaag een eigen visie moet hebben op de gewenste ruimtelijke ordening. De wettelijke context zullen wij als bijlage opnemen in het Bijlagendocument. Participatie Deze visie is tot stand gekomen door een uitgebreid participatietraject gecombineerd met uitkomsten van (recente) onderzoeken die zijn gebruikt als vertrekpunt. Een aantal ontwikkelingen uit het verleden blijven en blijken ook voor de toekomst actueel. (32) Wij vinden, en hebben teruggekregen uit het participatietraject, dat ontwikkelingen die voortkomen uit het verleden nog steeds actueel en gewenst kunnen zijn voor de toekomst. Veel inwoners in Noordenveld hebben goede ideeën, nemen initiatieven en zetten zich vrijwillig in voor de samenleving. We vinden het heel belangrijk dat mensen die initiatieven nemen zich gesteund en gewaardeerd voelen. (21) We willen hierin een stimulerende en open houding aannemen. En daar waar een behoefte is willen we graag meedenken, faciliteren en ondersteunen. We hebben aandacht voor wat we kunnen verbeteren in onze omgang met initiatieven. Hierover gaan we graag het gesprek aan met onze inwoners.

34 Demografische ontwikkelingen Veel zienswijzen gaan in op het ontbreken/ onvoldoende rekening houden met de demografische ontwikkelingen (36) (37) (47) (54) (67) (68) (69) (70). Wij herkennen ons niet in de opmerking dat de gemeente geen rekening houdt met de demografische ontwikkeli ngen. Het is zelfs een trend die expliciet benoemd is (en opgenomen is in de vraagstelling van) tijdens de dorpsavonden en enquête. Ook is het opgenomen onder de kernwa arde Leefbaar bij het thema wonen. De verwachte grootte en samenstelling van onze huishoudens richting 2030 bevat een aantal onzekerheden. De verwachte richting is berekend op basis van een aantal scenario s. Dat levert een bandbreedte op waarop we nu ons beleid baseren. De hoofdlijnen van dit beleid hebben we weergegeven in de Omgevingsvisie. Deze bandbreedte zullen wij in grafiekvorm toevoegen aan het bijlagendocument. Woningbouw in de regio Groningen- Assen De raad heeft op 20 april 2016 op basis van de notitie de in het raadsvoorstel omschreven kaders vastgesteld ten behoeve va n de actualisatie van het woonbeleid. Deze kaders zijn als onderdeel van de Omgevingsvisie opgenomen. Als reactie op de opmerkingen (26) (27) (30) (35) (37) (40) (47) (49) (54) (61) (70) (72) merken wij op dat dit is opgenomen in het onderzoek van Companen. Dit onderzoek maakt als bijlage onderdeel uit van de kaderstelling geactualiseerd woonbeleid gemeente Noordenveld zoals vastgesteld door de gemeenteraad op 20 april Dit zenden wij u bij deze reactienota mee. Het verzoek om concreet op te nemen (22) of de gemeente meer of minder wil bouwen nemen we niet over. We blijven bij de ambitie om kwalitatief en kwantitatief te bouwen naar behoefte en als gemeente te anticiperen op de groeiprognose maar ook op de mogelijke dalende woningbehoefte in de toekomst. Onderlinge afstemming tussen de gemeenten in de Regio Groningen- Assen op het vlak van woningbouw is een van de grondslagen van de regionale samenwerking (27). Op dit moment is dat nog met name op het kwantitatieve vlak (aantallen). De ambitie is ook om tot meer kwalitatieve afspraken te komen. Onder meer op de website van de Regio Groningen Assen ( doorklikken naar publicaties) kunt u de geldende afspraken raadplegen (42). Wij onderkennen de (6) (55) wens dat bestaande en nieuwe bebouwing landschappelijk en groen ingepast worden. In de Omgevingsvisie is dit opgenomen als ambitie: Het landschap en haar cultuurhistorisch erfgoed vormt het casco voor ruimtelijke ontwikkelingen. Ook is dit bij de kernwaarde Duurzaam verwoord; Bij uitbreidingsplannen is de bestaande landschappelijke structuur het uitgangspunt.

35 Wel is de gemeente op dit moment in gesprek met diverse eigenaren van particuliere initiatieven in het gebied Roden- Zuid over hun toekomstperspectief, in relatie tot deze omgevingsvisie. (2) (3) (43) (74) Er zal ook aandacht blijven voor de groene/landschappelijke recreatieve verbinding Mensinge- Terheijl als onderdeel van de landgoederenzone en de natuurlijke inrichting van de Steenbergerloop. We merken dat de definitie van zoekgebied niet helder is (1) (4) (17) (41) (45) (73). Binnen een zoekgebied kan ruimte worden gezocht voor woningbouw, dit betekent nadrukkelijk niet dat zoekgebieden per definitie volledig zullen worden ingevuld met woningbouw. Dit heeft samenhang met het uitgangspunt dat we uitsluitend bouwen naar behoefte en heeft ook samenhang met een kwalitatieve (landschappelijke) invul ling van uitleglocaties. Woningbouw deelgebieden Roden- Zuid Wij merken dat het zoekgebied Roden- Zuid, naast de zienswijzen die wij hebben ontvangen, geen politiek draagvlak heeft. (1) (4) (17) (41) (41a) (45) (46). We nemen daarom Roden- Zuid als uitbreidingslocatie voor woningbouw niet meer op in de Omgevingsvisie. Een uitzondering hierop is een kleine opgave op de zogenaamde Beukenhoflocatie. De zin; Binnen de afspraken met de regio Groningen-Assen is Roden-Zuid een uitbreidingslocatie voor woningbouw zal gewijzigd worden in Op de locatie van de voormalige camping De Beukenhof is ruimte voor woningbouw. Kaart 6 is hier op aangepast. De ladder van duurzame verstedelijking is en blijft ons uitgangspunt. Daarom hebben wij de kaart van Roden versterkt met potentiele zoekgebieden voor inbreiding en herstructurering. (35) (49) (62) Tekstueel hebben wij de volgende zin opgenomen: Er zijn verschillende potentiele zoekgebieden voor inbreiding en herstructurering in Roden waar onderzoek gedaan wordt naar mogelijkheden voor woningbouw. Roderesch was en is op deze kaart niet aangewezen als zoekgebied (18). Het woordje etc. zullen wij weglaten (43) bij het voorzieningencluster rond De Hullen. De zin zal als volgt herschreven worden; Er is in het gebied ruimte voor een voorzieningencluster in het gebied waarbij combinaties mogelijk zijn rond onderwijs, zorg, cultuur en sport. Daarmee sluiten we ook aan bij de particuliere initiatieven zoals hierboven ook aangegeven (2) (3) (43) (74). Op kaart 6 hebben wij de zoekgebieden voor woonzorg concepten en voorzieningencluster dezelfde legenda gegeven waarmee tekst en beeld weer op elkaar aansluiten. Locatie Terheijlsterweg Wij blijven van mening dat het gebied locatie Terheijlsterweg op de kaart moet blijven staan (25) (57) (58) (64) (66). Wij zullen echter de term (63) (65) inbreiding/herstructurering wijzigen in zoekgebied. Eventuele ontwikkelingen zullen hier net als bij andere mogelijke locaties moeten voldoen aan de kaders zoals opgenomen in de Omgevingsvisie en de kaderstelling en bijbehorende documenten (zie beantwoording onder Woningbouw in de regio Groningen- Assen). Ontwikkelingen op deze locatie zullen verder worden beoordeeld op basis van de bijdrage die geleverd wordt aan de realisering van de volgende doelen:

36 Op de kaart van Peize hebben wij inderdaad de aansluiting tussen de twee delen Oostingslaan verzuimd in te tekenen. Dit zal aangepast worden. (56) - Het bijdragen aan het ontwikkelen en realiseren van het Ruimtelijk Kader Terheijl met respect voor de geschiedenis en voor de bijzondere landschappelijke en cultuurhistorische waarden. - Het realiseren van de gemeentelijke stedelijke wateropgave in het plangebied van het Ruimtelijk Kader Terheijl. - De verplaatsing en sloop van de fouragehandel die is gevestigd op de locatie aan de Terheijlsterweg. De na verplaatsing en sloop vrijkomende bedrijfslocatie zou ingevuld kunnen worden met woningen. Ten behoeve van de economische uitvoerbaarheid van de verplaatsing e n sloop van deze fouragehandel komt de locatie Terheijlsterweg in beginsel eveneens voor woningbouw in aanmerking. Voor het totaal geldt een maximum van 35 woningen. Om deze doelen te bereiken geldt zowel ten aanzien van het proces als de invulling van de plannen het uitgangspunt dat andere belanghebbenden daarbij, waar mogelijk, van aanvang aan worden betrokken. Wij delen niet de mening dat de mogelijke invulling van deze locatie een niet te onderschatten aantasting is van de groene bufferzone tussen Leek en Roden (59). Driehoek Maatlanden (37) (70) Deze onderzoekslocatie woningbouw zullen wij van de kaart verwijderen. Het gebied op deze manier aanwijzen strookt niet met de ambitie om de Maatlanden als groene zone tussen landschappen en bebouwing van noord naar zuid te benoemen. Peize De keuze voor Peize Zuid (48) (53) (55) ligt onder meer in het feit dat Peize uniek is met de karakteristieke open groene ruimten in het dorp. Inbreidingslocaties zijn in Peize daarmee nauwelijks voorhanden. Aan de noordzijde ligt de es waarop we ook geen woningbouw willen vanuit de cultuurhistorische hoge waarden. Gemeentelijke grondposities (52) zijn van ondergeschikt belang geweest bij de keuze voor het zoekgebied Peize - Zuid. Ook zijn er nog geen concrete plannen klaar (50). De bestemmingsplanprocedure moet nog worden opgestart (51). (28) Er is een bestaande busverbinding (lijn 86) die tussen Norg, Donderen, Peize en Groningen rijdt. De bewoners van Peize kunnen van onder meer deze buslijn gebruik maken. Norg Voor het Oosterveld in Norg geldt dat hier de uitbreiding van Norg wordt gerealiseerd. Het gebied wordt ontwikkeld als een wo onwijk met diverse typen woningen.

37 Het verzoek (19) om meer wandel- en fietspaden en/of ommetjes in en om het dorp Peize waarderen wij en we zien graag een gedragen initiatief van bewoners, verenigingen en/of ondernemers tegemoet. En daar waar een behoefte is willen we graag meedenken, faciliteren en ondersteunen. Kaartmateriaal We stellen voor (44) (18) om de kaarten 4 (Roden) en 6 (Peize) aan te passen op het vorengaande, waarbij ook duidelijker wordt wat de begrenzingen zijn van de zoekgebieden. Fietsen en wandelen (38) De keuze voor het al dan niet aanbrengen van vrijliggende fietspaden is van veel factoren afhankelijk. Er wordt allereerst onderscheid gemaakt tussen gebiedsontsluitingswegen (50 km/h) en erftoegangswegen (30 en 60 km/h). Op gebiedsontsluitingswegen worden in princ ipe altijd fietsvoorzieningen toegepast. Dit kan zijn in de vorm van een fietsstrook of een vrijliggend fietspad. De keuze hiertussen wo rdt bepaald op basis van de intensiteit van het autoverkeer en diverse omgevingsfactoren zoals beschikbare ruimte en het aantal erfaansluitingen. Maatwerk is in deze situaties dus noodzakelijk. Binnen verblijfsgebieden worden in principe geen vrijliggende fietspaden toegepast. Op deze wegen maken fietser s en auto s gebruik van dezelfde rijbaan en wordt menging van verkeer geaccepteerd vanwege de lage snelheid en de relatief lage auto-intensiteiten. De zienswijze (24) dat er teveel aandacht en geld wordt besteed aan het promoten van fietsen c.q. fietsprojecten deelt het college niet. Fietsge bruik, net als openbaar vervoer en duurzame mobiliteit, wordt juist gestimuleerd. De Onlanden Er zijn maar weinig wegen (10) in De Onlanden en die zijn vaak alleen bedoeld voor fietsers en wandelaars. Grote delen zijn niet vrij toegankelijk en ook moeilijk begaanbaar door de slappe veengrond. Vooralsnog constateren wij geen overlast op de wel toegankelijke wegen. Duurzaam Indiener (13) ziet graag dat de aspecten 'aanjagende en voorwaarde scheppende rol' in het kader van duurzaamheidsbeleid sterker wordt benadr ukt. De rol van de gemeente in het kader van het duurzaamheidsbeleid hangt af van de aard en omvang van de concrete activiteiten en projecten. Bij het opstellen van de uitvoeringsprogramma's zal de rol van een ieder en dus ook die van de gemeente in beeld worden gebracht. Uitgangspunt in de Omgevingsvisie is dat iedereen (14) die in onze gemeente woont of werkt bijdraagt aan een duurzaam Noordenveld. Dit betekent dat gezamenlijk moet worden nagedacht hoe aan dit traject vorm kan worden gegeven en welke bijdrage een ieder kan leveren. In de uitvoeringsprogramma's zal hiertoe een voorzet worden gegeven.

38 In de nota Duurzaamheid zijn diverse doelstellingen en activiteiten opgenomen ten aanzien van de (9) openbare verlichting waarbij functioneel, sober en doelmatig verlichten voldoet aan uw wens voor vermindering van de openbare verlichting. Verfraaiing is geen doel op zich. Het is begrijpelijk dat er behoefte is aan het concreter (15) maken van de aangegeven onderwerpen. Echter, zoals bij de beantwoording hierboven is aangegeven, wordt dit traject gestart door middel van het opstellen van de uitvoeringsprogramma's. Een particuliere boom waarvoor een kapverbod geldt kan alleen worden gekapt met een vergunning. De vergunning wordt alleen ve rleend als daar een reden voor is die opweegt tegen het verlies van de boom. (5) Daarvoor zijn toetsingscriteria opgesteld. Wanneer de eigenaar onevenredige overlast ondervindt van een boom worden punten toegekend. Wanneer een boom voor substantiële vermindering van het rendement van zonnepanelen en/of boiler zorgt, kan de aanvrager 3 punten krijgen. Van onevenredige overlast is sprake als 10 punten of meer worden gescoord volgens een kwantificering. Per definitie een boom kappen omdat er zonnepanelen worden geplaatst is dus niet vanzelfsprekend. Erfgoedwet In de Omgevingsvisie hebben wij de ambitie opgenomen om het cultuurhistorisch erfgoed bepalend te laten zijn voor het karakt er en de identiteit van Noordenveld. Ter verduidelijking zullen wij aan de zin het landschap en haar cultuurhistorisch erfgoed vormt het casco voor ruimtelijke ontwikkelingen, archeologisch erfgoed toevoegen. Wij stellen voor het voorstel (39) (71) ten aanzien van de gevolgen van de nieuwe Erfgoedwet op te nemen in de uitvoeringsprogramma s. Duisternis Duisternis is een indicator van de kwaliteit Rust zoals benoemd door de provincie Drenthe. (75) In de Natura 2000-gebieden zet de provincie in op het behouden van duisternis. Deze gebieden willen zij de hoogste bescherming bieden. De belangrijkste bronnen van lichthinder vallen onder de bevoegdheid van de gemeente. Wij zullen in de omgevingsvisie bij het Buitengebied onder Natuurnetwerk- Natura 2000 de ambitie opnemen te streven de lichthinder in deze gebieden terug te dringen. Groen Wij zijn niet bekend met het fenomeen (7) "nutteloze" percelen. Een perceel bebossen kan interessant zijn voor de eigenaar wanneer het huidig en toekomstig gebruik van het perceel niet meer interessant of rendabel is. Bebossing moet dan wel passen in het landschapstype en een meerwaarde voor het gebied hebben. Toetsing vindt plaats via het bestemmingsplan. Een terrein bebossen betekent dat voldaan moet worden aan de Boswet. Deze Boswet staat het kappen van bos niet zomaar toe, en eist zelfs herplant. Aan het idee om een bebost terrein weer te gebruiken in de toekomst voor andere doeleinden kleven dus nadelen en is zowel voor de natuur, als economisch niet altijd rendabel.

39 In de Omgevingsvisie hebben wij de ambitie opgenomen om de groene ruimte gevarieerd in te richten met ruimte voor meer biodiversiteit en aandacht voor ecologisch beheer. (8) Inheemse wintergroene beplanting maakt hier onderdeel van uit. Recreatie (76) Het Kwaliteitsteam Natuurlijke Recreatie wordt gefinancierd door het Recreatieschap Drenthe, de twaalf Drentse gemeenten en de Provincie Drenthe. Wij zijn bekend met het Kwaliteitsteam en adviseren recreatieondernemers wanneer van toepassing altijd dit kwaliteitsteam in te zetten. Wegdek Achteromweg (29) Wanneer het wegdek van de Achteromweg voor groot onderhoud aangepakt zal worden zal het verzoek om het wegdek te verbeteren ten aanzien van geluidsoverlast worden meegenomen. Aardbevingsgebied en gaslocatie Langelo Het aardbevingsgebied ligt aan de rand van onze gemeente. (23) Eventuele gevolgen van deze problematiek in Noordenveld heeft onze aandacht, net als de eventuele gevolgen van de opslaglocatie Langelo. De Raad heeft de Omgevingsvisie vastgesteld met toevoeging van 2 ambities ten aanzien van de activiteiten van de NAM. Dit zijn: - De activiteiten van de NAM in Langelo zijn alleen nog gericht op de leveringszekerheid in relatie tot het Groningerveld. - Eventuele schade aan gebouwen vanwege de gasopslag dan wel vanwege gaswinning zal naar behoren worden gecompenseerd. In de uitvoeringsprogramma s zullen we dit ook meenemen gericht op de thema s veiligheid, energie en milieu. Onlangs is het Platform gasopslag Langelo in het leven geroepen waarin ook inwoners van de dorpen Langelo en Steenbergen zitting h ebben.

40 Deel 1 Reacties genummerd op volgorde Indiener vraagnummer reactie/opmerking 1 1 Is tegen uitbreiding van de woningbouw in de regio en met name Roden- Zuid 1 2 Is voor behoud Blakervelderhoeve 2 3 Verwacht actieve participatie in ontwikkelingen Camping binnen plangebied Roden- Zuid 2 4 Is geen voorstander van grootschalige bebouwing binnen Roden- Zuid 3 5 Wil de maatregel om bomen te mogen kappen i.v.m. zonnecollectoren weer ongedaan maken 3 6 Wil dat bestaande en nieuwe bebouwing (in bijvoorbeeld Peize) landschappelijk en groen ingepast wordt 3 7 Adviseert om nutteloze percelen te bebossen om daarmee het/een dorp prettiger te maken, vindt dit minder arbeidsintensief en te gebruiken als het nodig is 3 8 Adviseert om meer gebruik te maken van meer inheemse wintergroene beplanting 3 9 Wil vermindering en verfraaiing van straatverlichting 3 10 Wil verdere afsluiting van De Onlanden voor autoverkeer 4 11 Vindt de visie sterk intern gericht. Stelt voor dat er 'meer over de grens' wordt gekeken Vraagt of de uitwerking in Programma's onderdeel is van de vast te stellen structuurvisie 5 13 Ziet graag dat de aspecten 'aanjagende en voorwaarde scheppende rol' in het kader van duurzaamheidsbeleid sterker wordt benadrukt Vraagt aan te geven hoe de gemeente de duurzaamste gemeente in Drenthe wil worden 5 15 Vraagt aandacht voor een aantal concrete zaken op gebied van samenwerking, realisatie, ondersteuning en uitwerking op het gebied van duurzaamheid 6 16 Vindt de Omgevingsvisie onduidelijk. Kaarten bevatten vele 'vlekken' en de plannen zijn ondoorzichtig en vaag De bezwaren ingediend als zienswijze bij het voorontwerp IGS en Ontwerp IGS zijn nog steeds van toepassing verbaasd zich over Roderesch als zoekgebied wonen 7 19 Verzoekt om meer wandel- en fietspaden en/of ommetjes in en om het dorp Peize 7 20 Vindt de omgevingsvisie te globaal

41 10 28 Vraagt zich af of het verstandig is woongebied aan te leggen ten zuiden van Peize als daar geen busverbinding is 7 21 Vindt dat de gemeente meer aandacht moet besteden aan het initiëren en ondersteunen van initiatieven 8 22 Verzoekt concreet op te nemen of de gemeente meer of minder woningen wil bouwen Vindt dat in de visie geen aandacht wordt geschonken aan de gevolgen van het aardbevingsgebied en de gaslocatie Langelo Vindt dat er teveel aandacht en geld wordt besteed aan het promoten van fietsen c.q. fietsprojecten Maakt bezwaar tegen de mogelijke woningbouwplannen aan de noordzijde van de Vijfde Verloting mede door verdwijnen van het nu vrije uitzicht Vraagt zich af of door een mogelijke terugloop van het aantal inwoners in de toekomst, uitbreiding van woonkavels in het buitengebied van Peize een verstandige keuze is Heeft begrepen dat de uitbreiding van het woonarsenaal in de dorpen, die tot de regiovisie behoren, geen nadelige invloed mogen hebben op de realisatie van de woonprojecten in de Stad Groningen Adviseert om de het wegdek van de Achteromweg te verbeteren in verband met geluidsoverlast van huidig wegdek Denkt dat de gevolgen van het aannemen van deze visie een ruimere strekking heeft dan die bij eerste lezing lijkt te hebben. Meent dat dit voortkomt uit het nog steeds veronderstelde groeimodel dat bij de aanvang van de samenwerking binnen de regio Groningen-Assen voorop stond Mist een duidelijke verwijzing naar de wettelijke context Is van mening dat in de omgevingsvisie een aantal ontwikkelingen gepresenteerd worden die meer voortkomen uit plannen uit het verleden dan uit de gespreksrondes met burgers Vindt dat de integratie van plannen in de Omgevingsvisie gemakkelijk kan leiden tot een afzwakking van de inspraak, zoals die tot nu toe geldt voor bestemmingsplannen Vreest dat onvoldoende de impliciete besluitvorming onderkend zal worden, waardoor burgers het risico lopen in de toekomst geconfronteerd te worden met plannen die men niet wenselijk acht Merkt op dat weliswaar de visie rekening houdt met de ladder van duurzame verstedelijking, maar dat dit niet blijkt uit de reeds ingetekende mogelijke toekomstige bouwlocaties. Mist een toelichting op de demografische ontwikkeling in Noordenveld. Stelt voor de toevoeging van een aparte paragraaf waarin een toelichting is opgenomen over de verwachte grootte en samenstelling van de bevolking in 2030.

42 11 37 Vindt dat onvoldoende rekening is gehouden met de demografische ontwikkeling. De opgenomen grootschalige plannen voor Roden Zuid, Terheijlsterweg, Driehoek Maatlanden/De Zulthe, Peize Zuid en het Oosterveld zijn daarmee, niet nodig. Stelt voor de omgevingsvisie aan te passen door het opnemen van een zin:de gemeente Noordenveld streeft in eerste instantie naar zoveel mogelijk inbreiding om aan de huisvestingsvraag te voldoen. Indien de behoefte daar aanleiding toe geeft zullen voorstellen gedaan worden voor mogelijke uitbreidingslocaties a Onderschrijft de ambitie De fiets staat op 1 in Noordenveld `. Stelt dat er nog geen situatie is dat er over het algemeen vrij liggende fietspaden zijn. Stelt voor een zin toe te voegen: Door middel van een gericht fietspadenplan zijn in de gemeente Noordenveld fietspaden in het algemeen vrij van ander verkeer en zijn gevaarlijke oversteekplaatsen met gemotoriseerd verkeer niet meer aanwezig. Mist een toelichting op de wijze waarop de gemeente omgaat met nieuwe verantwoordelijkheden op het gebied van archeologie en cultuurhistorie (nieuwe Erfgoedwet). Stelt voor een zin als: Door nieuwe wetgeving heeft de gemeente een grotere verantwoordelijkheid gekregen als beschermer van cultuurhistorisch/archeologisch erfgoed. Nieuwe ontwikkelingen worden aan deze verantwoordelijkheid getoetst. Mist samenvattend een toelichting op de verwachte vraag naar woningen in aantallen en typen gebaseerd op onder andere: de demografische ontwikkeling, de toepassing van de ladder van duurzame verstedelijking en het in 2015 uitgebrachte rapport over woningbehoefte en de cultuurhistorische waarde van mogelijke woningbouwlocaties. Vindt het een onbehoorlijke daad om een enorm gebied voor woningbouw te projecteren in Roden Zuid die niet in de omgevingsvisie wordt onderbouwd Vindt de onlogica van de keuze voor Roden Zuid als zoeklocatie voor woningbouw groot. Roden kent verschillende aangrenzende gebieden met veel minder waarden, bedrijven en bewoners als Roden-zuid Vindt dat inwoners niet serieus worden genomen door het verwijzen naar onbekende afspraken met de Regio Groningen- Assen Vindt de grenzeloze formulering van de ambities ten aanzien van het voorzieningencluster (door toevoeging afkorting etc.) onacceptabel Stoort zich aan de onduidelijke en niet complete kaart van Roden Vindt de behoorlijkheid van bestuur in geding komen door de wijze waarop in de visie het bouwvoornemen voor Roden Zuid is opgenomen Verzoekt het zoekgebied voor woningbouw in Roden Zuid van de kaart te halen

43 13 47 Vraagt in hoeverre de gemeente zicht heeft op- en op welke wijze hiermee in de omgevingsvisie rekening wordt gehouden - de actuele en toekomstige woningbehoefte, de regiovisie Groningen/Assen en demografische ontwikkelingen die de schaal en locatie van (eventuele) nieuwbouw in Peize rechtvaardigt Vraagt op basis van welke afwegingen de gemeente Peize-Zuid als zoekgebied heeft aangewezen Vraagt of de gemeente ook heeft gekeken, of nog kijkt, naar andere (kleinschalige) locaties in het dorp en/of bijvoorbeeld het vervangen of upgraden van bestaande woningvoorraad, en zo ja, welke dat zijn dat (geweest) Vraagt in hoeverre er, al dan niet in concept, concrete plannen voor nieuwbouw klaar liggen die afhankelijk zijn van deze locatie en de invulling daarvan Vraagt of er nog wel sprake is van reëele inspraakmogelijkheden en of er een niet onomkeerbaar proces gestart is voor de realisatie van woningbouw op deze locatie Vraagt welke rol bestaande grondposities van de gemeente daarbij spelen Vindt dat de (eventuele) ontwikkeling van het zoekgebied Peize Zuid voor woningbouw haaks lijken te staan op de doelstellingen die de gemeente zichzelf stelt ten aanzien van groene ontwikkeling, ruimtelijke kwaliteit en historische kenmerken Vindt het gestelde dat de gemeente anticipeert op de dalende woningbouwbehoefte in de toekomst tegenstijdig met de de (eventuele) nieuwbouwambities Vindt dat het toevoegen van woningbouw en infrastructuur op plekken waar nu boomsingels, weiland, esdorpenlandschap en historisch linten zijn, per definitieve niet bijdragen aan de kwaliteit van de ruimte, duurzame ontwikkeling en historische waarde van dit gebied en dat het zelfs definitief zal vervallen. En zal nieuwbouw in het zoekgebied Peize-Zuid leiden tot het vervagen van de herkenbaar van het landschap en het onderscheid tussen de woonkern en het buitengebied. Dit zijn juist uitgangspunten die in de visie staan Merkt op dat op kaart 6 Deelgebied Peize sprake van en aantal historische linten waarbij opvalt dat hierin een stuk ontbreekt, namelijk de aansluiting tussen de 2 delen Oostingslaan. Een stuk dat direct aansluit bij het zoekgebied Peize-Zuid en daarmee bij (eventuele) bebouwing mogelijk onbedoeld aan het historische lint wordt onttrokken Maakt bezwaar tegen het in de omgevingsvisie opgenomen voornemen om op het perceel aan de Terheijlsterweguitbreiding toe te staan Vindt dat onder de huidige economische omstandigheden het volstrekt onrealistisch en onverantwoord is dat dit perceel (aan de Terheijlsterweg) ruimte biedt voor 25 tot 50 woningen.

44 16 63 Vindt de benaming herstructurering/inbreiding niet correct voor het zoekgebied voor wonen aan de Terheijlsterweg Verzoekt de gemeente dit deel van de visie aan te passen en het deel toekomstige bebouwing te doen vervallen Vindt de benaming herstructurering/inbreiding niet correct voor het zoekgebied voor wonen aan de Terheijlsterweg Vindt woningbouw op dit perceel (Terheijlsterweg) een niet te onderschatten aantasting van de groene bufferzone tussen Leek en Roden Vindt de lay-out van delen 2 en 3 van de Omgevingsvisie slecht leesbaar en afbreuk doen aan de betekenis die hieraan moet worden gehecht Uit kritiek op het ontbreken van cijfermatige onderbouwingen over toekomstverwachtingen Vraagt hoe de gemeente nieuwe woongebieden in Peize Zuid, Roden Zuid, bij Terheijl, bij de Maatlanden/de Zulte en in Norg het Oosterveld kan verklaren wanneer er nog voldoende gebieden zijn die in aanmerking komen voor herstructurering en inbreiding in de bestaande bebouwing Verzoekt de gemeente dit deel van de visie aan te passen en het deel toekomstige bebouwing te doen vervallen Vindt dat er onvoldoende rekening is gehouden met de demografische ontwikkelingen in Noordenveld Meldt dat de prognose van het aantal inwoners en de samenstelling van de bevolking in 2030 ontbreken, vindt dat daarover verschenen rapporten worden onvoldoende meegenomen in de afwegingen Stelt voor een toelichting op te nemen over de verwachte grootte en samenstelling van de bevolking in 2030 Vindt dat onvoldoende rekening is gehouden met de demografische ontwikkeling. De opgenomen grootschalige plannen voor Roden Zuid, Terheijlsterweg, Driehoek Maatlanden/De Zulthe, Peize Zuid en het Oosterveld zijn daarmee, niet nodig. Stelt voor de omgevingsvisie aan te passen door het opnemen van een zin: De gemeente Noordenveld streeft in eerste instantie naar zoveel mogelijk inbreiding om aan de huisvestingsvraag te voldoen. Indien de behoefte daar aanleiding toe geeft zullen voorstellen gedaan worden voor mogelijke uitbreidingslocaties Mist een toelichting op de wijze waarop de gemeente omgaat met nieuwe verantwoordelijkheden op het gebied van archeologie en cultuurhistorie (nieuwe Erfgoedwet). Stelt voor een zin als: Door nieuwe wetgeving heeft de gemeente een grotere verantwoordelijkheid gekregen als beschermer van cultuurhistorisch/archeologisch erfgoed. Nieuwe ontwikkelingen worden aan deze verantwoordelijkheid getoetst.

45 18 72 Mist samenvattend een toelichting op de verwachte vraag naar woningen in aantallen en typen gebaseerd op onder andere: de demografische ontwikkeling, de toepassing van de ladder van duurzame verstedelijking en het in 2015 uitgebrachte rapport over woningbehoefte en de cultuurhistorische waarde van mogelijke woningbouwlocaties Zegt nee tegen de woningbouw in groene gebieden van Noordenveld en met name in Roden- Zuid Is voor behoud Blakervelderhoeve Vindt het een gemiste kans dat in de Omgevingsvisie geen ambities zijn opgenomen ten aanzien van de kwaliteit duisternis in deze gemeente Dringt er op aan om bij het bieden van uitbreidingsruimte aan gezonde, sterke recreatiebedrijven het kwaliteitsteam Natuurlijke Recreatie om advies te vragen wanneer er tegelijkertijd kansen liggen voor de versterking van natuur en landschap

46 Deel 2 Matrix reacties A 16 B 12 C 11 D 31 E 21 F 32 G 33 H 51 I 52 J 42 vraag/opmerking Vindt de Omgevingsvisie onduidelijk. Kaarten bevatten vele 'vlekken' en de plannen zijn ondoorzichtig en vaag. 20 Vindt de omgevingsvisie te globaal 60 Vraagt of de uitwerking in Programma's onderdeel is van de vast te stellen structuurvisie Vindt de visie sterk intern gericht. Stelt voor dat er 'meer over de grens' wordt gekeken. Mist een duidelijke verwijzing naar de wettelijke context Vindt dat de gemeente meer aandacht moet besteden aan het initiëren en ondersteunen van initiatieven Is van mening dat in de omgevingsvisie een aantal ontwikkelingen gepresenteerd worden die meer voortkomen uit plannen uit het verleden dan uit de gespreksrondes met burgers. Vindt dat de integratie van plannen in de Omgevingsvisie gemakkelijk kan leiden tot een afzwakking van de inspraak, zoals die tot nu toe geldt voor bestemmingsplannen 34 Vraagt of er nog wel sprake is van reëele inspraakmogelijkheden en of er een niet onomkeerbaar proces gestart is voor de realisatie van woningbouw op deze locatie Vraagt welke rol bestaande grondposities van de gemeente daarbij spelen Vindt dat inwoners niet serieus worden genomen door het verwijzen naar onbekende afspraken met de Regio Groningen- Assen 30 Vreest dat onvoldoende de impliciete besluitvorming onderkend zal worden, waardoor burgers het risico lopen in de toekomst geconfronteerd te worden met plannen die men niet wenselijk acht Denkt dat de gevolgen van het aannemen van deze visie een ruimere strekking heeft dan die bij eerste lezing lijkt te hebben. Meent dat dit voortkomt uit het nog steeds veronderstelde groeimodel dat bij de aanvang van de samenwerking binnen de regio Groningen-Assen voorop stond Vindt de lay-out van delen 2 en 3 van de Omgevingsvisie slecht leesbaar en afbreuk doen aan de betekenis die hieraan moet worden gehecht

47 K 27 L M 50 Heeft begrepen dat de uitbreiding van het woonarsenaal in de dorpen, die tot de regiovisie behoren, geen nadelige invloed mogen hebben op de realisatie van de woonprojecten in de Stad Groningen 47 Mist een toelichting op de demografische ontwikkeling in Noordenveld. Stelt voor de toevoeging van een aparte paragraaf waarin een toelichting is opgenomen over de verwachte grootte en samenstelling van de bevolking in Stelt voor een toelichting op te nemen over de verwachte grootte en samenstelling van de bevolking in Mist samenvattend een toelichting op de verwachte vraag naar woningen in aantallen en typen gebaseerd op onder andere: de demografische ontwikkeling, de toepassing van de ladder van duurzame verstedelijking en het in 2015 uitgebrachte rapport over woningbehoefte en de cultuurhistorische waarde van mogelijke woningbouwlocaties. 54 Uit kritiek op het ontbreken van cijfermatige onderbouwingen over toekomstverwachtingen Vraagt in hoeverre er, al dan niet in concept, concrete plannen voor nieuwbouw klaar liggen die afhankelijk zijn van deze locatie en de invulling daarvan Vraagt in hoeverre de gemeente zicht heeft op- en op welke wijze hiermee in de omgevingsvisie rekening wordt gehouden - de actuele en toekomstige woningbehoefte, de regiovisie Groningen/Assen en demografische ontwikkelingen die de schaal en locatie van (eventuele) nieuwbouw in Peize rechtvaardigt Vindt dat onvoldoende rekening is gehouden met de demografische ontwikkeling. De opgenomen grootschalige plannen voor Roden Zuid, Terheijlsterweg, Driehoek Maatlanden/De Zulthe, Peize Zuid en het Oosterveld zijn daarmee, niet nodig. Stelt voor de omgevingsvisie aan te passen door het opnemen van een zin: De gemeente Noordenveld streeft in eerste instantie naar zoveel mogelijk inbreiding om aan de huisvestingsvraag te voldoen. Indien de behoefte daar aanleiding toe geeft zullen voorstellen gedaan worden voor mogelijke uitbreidingslocaties 70 Vindt dat er onvoldoende rekening is gehouden met de demografische ontwikkelingen in Noordenveld 68 Vindt het gestelde dat de gemeente anticipeert op de dalende woningbouwbehoefte in de toekomst tegenstijdig met de (eventuele) nieuwbouwambities 72 Vindt dat onvoldoende rekening is gehouden met de demografische ontwikkeling. De opgenomen grootschalige plannen voor Roden Zuid, Terheijlsterweg, Driehoek Maatlanden/De Zulthe, Peize Zuid en het Oosterveld zijn daarmee, niet nodig. Stelt voor de omgevingsvisie aan te passen door het opnemen van een zin: De gemeente Noordenveld streeft in eerste instantie naar zoveel mogelijk inbreiding om aan de huisvestingsvraag te voldoen. Indien de behoefte daar aanleiding toe geeft zullen voorstellen gedaan worden voor mogelijke uitbreidingslocaties Meldt dat de prognose van het aantal inwoners en de samenstelling van de bevolking in 2030 ontbreken, vindt dat daarover verschenen rapporten worden onvoldoende meegenomen in de afwegingen Mist samenvattend een toelichting op de verwachte vraag naar woningen in aantallen en typen gebaseerd op onder andere: de demografische ontwikkeling, de toepassing van de ladder van duurzame verstedelijking en het in 2015 uitgebrachte rapport over woningbehoefte en de cultuurhistorische waarde van mogelijke woningbouwlocaties.

48 N 35 O 6 P 22 Q 44 R a S 43 Merkt op dat weliswaar de visie rekening houdt met de ladder van duurzame verstedelijking, maar dat dit niet blijkt uit de reeds ingetekende mogelijke toekomstige bouwlocaties. 62 Wil dat bestaande en nieuwe bebouwing (in bijvoorbeeld Peize) landschappelijk en groen ingepast wordt Verzoekt concreet op te nemen of de gemeente meer of minder woningen wil bouwen. Stoort zich aan de onduidelijke en niet complete kaart van Roden. Is tegen uitbreiding van de woningbouw in de regio en met name Roden- Zuid 73 Vindt het een onbehoorlijke daad om een enorm gebied voor woningbouw te projecteren in Roden Zuid die niet in de omgevingsvisie wordt onderbouwd 45 Vindt de onlogica van de keuze voor Roden Zuid als zoeklocatie voor woningbouw groot. Roden kent verschillende aangrenzende gebieden met veel minder waarden, bedrijven en bewoners als Rodenzuid 17 Vindt de grenzeloze formulering van de ambities ten aanzien van het voorzieningencluster (door toevoeging afkorting etc) onacceptabel Vraagt hoe de gemeente nieuwe woongebieden in Peize Zuid, Roden Zuid, bij Terheijl, bij de Maatlanden/de Zulte en in Norg het Oosterveld kan verklaren wanneer er nog voldoende gebieden zijn die in aanmerking komen voor herstructurering en inbreiding in de bestaande bebouwing 49 Zegt nee tegen de woningbouw in groene gebieden van Noordenveld en met name in Roden- Zuid 4 Vindt de behoorlijkheid van bestuur in geding komen door de wijze waarop in de visie het bouwvoornemen voor Roden Zuid is opgenomen 46 De bezwaren ingediend als zienswijze bij het voorontwerp IGS en Ontwerp IGS zijn nog steeds van toepassing. 18 T 2 Is voor behoud Blakervelderhoeve 74 Is voor behoud Blakervelderhoeve U 3 Verwacht actieve participatie in ontwikkelingen Camping binnen plangebied Roden- Zuid Vraagt of de gemeente ook heeft gekeken, of nog kijkt, naar andere (kleinschalige) locaties in het dorp en/of bijvoorbeeld het vervangen of upgraden van bestaande woningvoorraad, en zo ja, welke dat zijn dat (geweest) Is geen voorstander van grootschalige bebouwing binnen Roden- Zuid Verzoekt het zoekgebied voor woningbouw in Roden Zuid van de kaart te halen verbaasd zich over Roderesch als zoekgebied wonen

49 V W 26 X 55 Y 56 Verzoekt de gemeente dit deel (locatie Terheijlsterweg) van de visie aan te passen en het deel toekomstige bebouwing te doen vervallen 65 Verzoekt de gemeente dit deel (locatie Terheijlsterweg)van de visie aan te passen en het deel toekomstige bebouwing te doen vervallen 63 Vindt dat onder de huidige economische omstandigheden het volstrekt onrealistisch en onverantwoord is dat dit perceel (aan de Terheijlsterweg) ruimte biedt voor 25 tot 50 woningen. 59 Vraagt zich af of door een mogelijke terugloop van het aantal inwoners in de toekomst, uitbreiding van woonkavels in het buitengebied van Peize een verstandige keuze is 28 Vindt dat het toevoegen van woningbouw en infrastructuur op plekken waar nu boomsingels, weiland, esdorpenlandschap en historisch linten zijn, per definitieve niet bijdragen aan de kwaliteit van de ruimte, duurzame ontwikkeling en historische waarde van dit gebied en dat het zelfs definitief zal vervallen. En zal nieuwbouw in het zoekgebied Peize-Zuid leiden tot het vervage nvan de herkenbaar van het landschap en het onderscheid tussen de woonkern en het buitengebied. Dit zijn juist uitgangspunten die in de visie staan 53 Merkt op dat op kaart 6 Deelgebied Peize sprake van en aantal historische linten waarbij opvalt dat hierin een stuk ontbreekt, namelijk de aansluiting tussen de 2 delen Oostingslaan. Een stuk dat direct aansluit bij het zoekgebied Peize-Zuid en daarmee bij (eventuele) bebouwing mogelijk onbedoeld aan het historische lint wordt onttrokken. Vindt de benaming herstructurering/inbreiding niet correct voor het zoekgebied voor wonen aan de Terheijlsterweg 25 Vindt de benaming herstructurering/inbreiding niet correct voor het zoekgebied voor wonen aan de Terheijlsterweg 57 Vindt woningbouw op dit perceel (Terheijlsterweg) een niet te onderschatten aantasting van de groene bufferzone tussen Leek en Roden Vraagt zich af of het verstandig is woongebied aan te leggen ten zuiden van Peize als daar geen busverbinding is 48 Vindt dat de (eventuele) ontwikkeling van het zoekgebied Peize Zuid voor woningbouw haaks lijken te staan op de doelstellingen die de gemeente zichzelf stelt ten aanzien van groene ontwikkeling, ruimtelijke kwaliteit en historische kenmerken Maakt bezwaar tegen de mogelijke woningbouwplannen aan de noordzijde van de Vijfde Verloting mede door verdwijnen van het nu vrije uitzicht. Maakt bezwaar tegen het in de omgevingsvisie opgenomen voornemen om op het perceel aan de Terheijlsterweguitbreiding toe te staan Vraagt op basis van welke afwegingen de gemeente Peize-Zuid als zoekgebied heeft aangewezen

50 Z 38 AA 19 BB 10 CC 13 DD 5 EE 71 FF 75 GG 7 HH 8 Onderschrijft de ambitie De fiets staat op 1 in Noordenveld `. Stelt dat er nog geen situatie is dat er over het algemeen vrij liggende fietspaden zijn. Stelt voor een zin toe te voegen: Door middel van een gericht fietspadenplan zijn in de gemeente Noordenveld fietspaden in het algemeen vrij van ander verkeer en zijn gevaarlijke oversteekplaatsen met gemotoriseerd verkeer niet meer aanwezig. 24 Verzoekt om meer wandel- en fietspaden en/of ommetjes in en om het dorp Peize Wil verdere afsluiting van De Onlanden voor autoverkeer Ziet graag dat de aspecten 'aanjagende en voorwaarde scheppende rol' in het kader van duurzaamheidsbeleid sterker wordt benadrukt. 14 Wil de maatregel om bomen te mogen kappen i.v.m. zonnecollectoren weer ongedaan maken Mist een toelichting op de wijze waarop de gemeente omgaat met nieuwe verantwoordelijkheden op het gebied van archeologie en cultuurhistorie (nieuwe Erfgoedwet). Stelt voor een zin als: Door nieuwe wetgeving heeft de gemeente een grotere verantwoordelijkheid gekregen als beschermer van cultuurhistorisch/archeologisch erfgoed. Nieuwe ontwikkelingen worden aan deze verantwoordelijkheid getoetst. 39 Vindt dat er teveel aandacht en geld wordt besteed aan het promoten van fietsen c.q. fietsprojecten. Vraagt aan te geven hoe de gemeente de duurzaamste gemeente in Drenthe wil worden 15 Mist een toelichting op de wijze waarop de gemeente omgaat met nieuwe verantwoordelijkheden op het gebied van archeologie en cultuurhistorie (nieuwe Erfgoedwet). Stelt voor een zin als: Door nieuwe wetgeving heeft de gemeente een grotere verantwoordelijkheid gekregen als beschermer van cultuurhistorisch/archeologisch erfgoed. Nieuwe ontwikkelingen worden aan deze verantwoordelijkheid getoetst. Vindt het een gemiste kans dat in de Omgevingsvisie geen ambities zijn opgenomen ten aanzien van de kwaliteit duisternis in deze gemeente 9 Wil vermindering en verfraaiing van straatverlichting Adviseert om nutteloze percelen te bebossen om daarmee het/een dorp prettiger te maken, vindt dit minder arbeidsintensief en te gebruiken als het nodig is Adviseert om meer gebruik te maken van meer inheemse wintergroene beplanting Vraagt aandacht voor een aantal concrete zaken op gebied van samenwerking, realisatie, ondersteuning en uitwerking op het gebied van duurzaamheid

51 II 76 JJ 29 KK 23 Dringt er op aan om bij het bieden van uitbreidingsruimte aan gezonde, sterke recreatiebedrijven het kwaliteitsteam Natuurlijke Recreatie om advies te vragen wanneer er tegelijkertijd kansen liggen voor de versterking van natuur en landschap Adviseert om de het wegdek van de Achteromweg te verbeteren in verband met geluidsoverlast van huidig wegdek Vindt dat in de visie geen aandacht wordt geschonken aan de gevolgen van het aardbevingsgebied en de gaslocatie Langelo.

52

53 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM I Vertaling uitkomsten dorpsavonden in de vijf kernwaarden Inleiding Tijdens de negen dorpsavonden hebben alle deelnemers actief bijgedragen aan de Omgevingsvisie. Per kernwaarde was er een gesprekstafel met tafelkleed waarop geschreven kon worden. De deelnemer kon per kernwaarde zijn/haar ideeën op tafel brengen. Welke ideeën zijn er bij een transparante, leefbare, ondernemende, groene en duurzame gemeente in 2030? Deze ideeën zijn verzameld en geclusterd per thema/onderwerp. In onderstaande tabellen zijn alle ideeën geclusterd opgenomen. Vervolgens wordt uitgelegd hoe deze onderwerpen terugkomen in de Omgevingsvisie. Kernwaarde Transparant Transparant te lange procedures, langzame communicatie Korte lijnen Korte procedures Interactie inwoners intensiveren, maar voorkom vertraging meer product, minder proces (gaat om onderbouwing) Spelregels vooraf duidelijk Duidelijkheid verschaffen wanneer zaken langer lopen procesinformatie, laat zien waar je mee bezig bent, en waarom terugkoppeling wat er met de info gebeurt Vertaald in de kernwaarde Transparant thema Houding en rol: - De gemeente is betrokken en dichtbij. - We bieden speelruimte binnen (wettelijke) kaders. - Flexibele houding; uitgangspunt is: Ja, tenzij. Transparant regelgeving Spelregels opstellen Duidelijke kaders/spelregels Adoptie rotonde Een, vergt praktische benadering en geen beklemmende regels en betutteling voor bewoners moet het concreter zijn Bijstellen plannen Grenzen aangeven

54 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM Maak speelruimte bij regelgeving Vergunningen moeten niet afhankelijk zijn van een ambtenaar, maar van duidelijke en voor iedereen toegankelijke regelgeving Spelregels vooraf duidelijk Flexibiliteit stimuleren Schep kader en vergeet regels -> zelfinitiatief ontplooien gemeente moet minder regelgeving hanteren Maak speelruimte bij regelgeving Flexibiliteit stimuleren handhaving: wees duidelijk over waar niet op wordt gehandhaafd spelregels kennen en delen minder regels grenzen opzoeken geen regels regelgeving zo transparant mogelijk maken Vertaald in de kernwaarde Transparant thema Houding en rol: - We bieden speelruimte binnen (wettelijke) kaders. - Flexibele houding; uitgangspunt is: Ja, tenzij. Transparant rol/functie/taak overheid Overheid is voor mensen die afhankelijk zijn, ondersteuning nodig hebben Overheid faciliteert, voert niet zelf uit Kleinere overheid Waar ligt de grens om zaken neer te leggen bij vrijwilligers de gemeente rust meer op de inwoners dan andersom Participatie moet geen bureaucratie worden Invloed op deel van geldelijke besteding vanuit dorp denk aan leefbaarheidsfonds Rol van dorpsbelangen verandert Dorpsbelangen kan geen vervanger voor de gemeente zijn Verwachtingen uitspreken, wat doe je als gemeente, wat neemt de ander over Vrijwilligersorganisaties zijn er niet om gaten op te vullen Politiek is lokaal benaderbaar (decentraliseren) afstand bestuurders - inwoners verkleinen meer via buurtwerker laten verlopen kleinschaligheid - herkenbaarheid betrokkenheid en verantwoordelijkheid via dorps- en wijkbelangen wie ben je, waar sta je, randvoorwaarden Rijk - Provincie - Gemeente inwoner heeft ook haalplicht eigen regie van inwoner heeft prominente plaats, zowel bij gemeente, zorgverlener etc. Duidelijke taakverdeling cq taakomschrijving (Her)ontdekken van nieuwe vormen van samen zijn en omzien naar elkaar Inwoner moet zelf bij gemeente aankloppen met verzoek en moet daar een luisterend oor vinden Zorgen aanwezigheid/beschikbaarheid medewerkers gemeente. Dat medewerkers thuis werken wordt soms als belemmerend ervaren, omdat dan niet alle vragen beantwoord kunnen worden

55 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM Zorgen dat een vraag op de juiste plek terecht komt Proberen om aansluiting te zoeken bij de inwoners -> communicatie kwaliteit van dienstverlening moet omhoog, mensen trainen iedereen doet mee verzorgend naoberschap kwaliteit moet worden gewaarborgd Duidelijke taakverdeling cq taakomschrijving Initiatief is bij de bewoners, gemeente is faciliterend Houding: gemeente in dienst van de bevolking, dienstverlenend bedrijf Burgers zelf initiatieven laten nemen Meer ambtelijke ondersteuning bij groepen wijkbewoners gemeente moet vraaggestuurd gaan werken meer eigen verantwoordelijkheid in leefgemeenschap uitdagen bevolking tot initiatief dienstverlening tegen zo laag mogelijke kosten gemeenschapsraad ipv gemeenteraad ambtenaar is meer op afstand pro-actief benaderen van cliënten gemeente in de samenleving betrokken en dichtbij samen gemeente = gemeenschap betrokken en dichtbij trend van terugtredende overheid kan weer kenteren naar meer verzorgende/solidaire overheid betrokken, door dichter bij te zijn, door beslissing op buurtniveau overheid moet goede particuliere initiatieven ten behoeve van de samenleving ondersteunen geen afschuiven van verantwoordelijkheid bij initiatieven voor burgers organiseren van wijkbijeenkomsten gemeente en inwoners zijn één, we kunnen niets alleen gemeente de wijken in voor voorlichting positie gemeenteraad transparantie op wijkniveau, niet alleen voor Roden als geheel gemeente als verbinder, partijen/initiatieven aan elkaar linken heldere gemeentelijke organisatie rekening houden met gemeentelijke herindeling in de toekomst ouderen adviseren menselijke maat ipv grootschalig opleiden tot "goede" burger (waardig, aardig, vaardig) de gemeente is wij en niet die mensen in het hok met elkaar de gemeente maken wethouders moeten kennis hebben van doelgroepen en dossiers iedere burger moet kunnen vertrouwen op juiste zorg gemeente faciliteert, organisaties verantwoordelijk voor het invullen transparantie is ontschotten, stoppen met beheersen en beginnen bij de burger

56 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM wethouders moeten hun doelgroep kennen duidelijk maken wie waarvoor verantwoordelijk is meer samen in plaats van als tegenstanders gemeente is partner in plaats van controleur iedereen betrekken samen Vertaald in de kernwaarde Transparant thema Houding en rol: - De gemeente is betrokken en dichtbij. - De gemeente is verbinder. - De gemeente gaat uit van de kracht van de samenleving, laat los en heeft vertrouwen. Transparant digitaal/interactief Overheid nog meer digitale producten Hoe ver rijkt de digitale dienstverlening Digitaal betekent niet altijd transparant Ondersteuning digibeten Digitale vergunningen <-> efficiency Niet alles digitaal niet alles digitaliseren met een denktank krijg je later een bredere visie meer digitale bereikbaarheid camera's tijdens de raadsvergadering interactie in communicatie als gelijkwaardige partners 80% van de informatie is toegankelijk voor de burger via internet -> zelfredzaamheid interactief communiceren waarbij de burger zelf uitzoekt wat wel en niet mogelijk is app voor het aanvragen van vergunningen in je eigen omgeving interactieve communicatie met burgers Snel toegankelijk informatie, interactief. Digitalisatie regels, interactief systeem Afspraken maken via internet wordt als een belemmering gezien. Niet wenselijk voor digibeten/mensen die geen computer hebben en ook vanuit het systeemdenken -> geen echt contact meer. Systeemdenken moet voorkomen worden afstand gemeente tov inwoners door digitalisering alles met iedereen verbinden, kennissysteem digitalisering moet het bestuur en politiek gebruiken om meer informatie te delen communicatie digitaal is ook onpersoonlijk, wel persoonlijk blijven 80% van de informatie is toegankelijk voor de burger via internet -> zelfredzaamheid interactief communiceren waarbij de burger zelf uitzoekt wat wel en niet mogelijk is zelfredzaamheid - coöperatief - faciliteren app voor het aanvragen van vergunningen in je eigen omgeving interactieve communicatie met burgers Snel toegankelijk informatie, interactief. Digitalisatie regels, interactief systeem Toegankelijkheid, leefbaarheid en vindbaarheid van informatie verbeteren

57 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM geen rekening houden met digibetisme in 2030 ondersteuning voor mensen die minder goed mee kunnen komen overheid niet slechts digitaal loket niet alles digitaal naast digitaal ook analoog en loket open duidelijk overzicht, inzicht in sociale kaart Drenthe breed, digitale databank, voor professionals onderling gemeentegids is achterhaald inzicht in gemeentelijke organisatie op de website over 15 jaar wordt de persoonlijke benadering steeds minder, alles per is niet goed website toegankelijk, ook voor digibeten communiceren via facebook Vertaald in de kernwaarde Transparant thema Communicatie De gemeente communiceert voor iedereen duidelijk en begrijpelijk. Informatie is beschikbaar, vindbaar en wordt gedeeld. Transparant Gedrag/houding gemeente Verwachtingenmanagement Eerlijk openheid overheid, log lichaam verandert niet zomaar (on)toegankelijk bestuur/ambtenaren, tot aan de balie en niet verder Laagdrempelig Benaderbaar Beschikbaar Vindbaar Afspraken nakomen Benaderbaar Mensen gevoel geven dat de gemeente/overheid er is voor de inwoner(s) Afspraken maken en nakomen Samen optrekken Benaderbaar Tweerichtingsverkeer Motiveren Informatief Openheid traject communicatie zichtbaar, meer de boer op in gesprek (blijven) geen verborgen agenda's verwachtingen over en weer eerlijk transparant is ook toegankelijk zijn voor ouderen, verstandelijk beperkten 20% van de vragen zijn wellicht zo complex dat men hierover in gesprek moet gaan zelfredzaamheid - coöperatief - faciliteren

58 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM Zorgen dat binnen een bepaalde termijn gereageerd wordt. Ontvangstbevestiging uitdoen en daarin aangeven wanneer reactie verwacht kan worden. Ook bij mailverkeer Gemeente moet pro-actieve houding richting inwoners aannemen Transparant: doen wat je zegt. In september/oktober is de omgevingsvisie klaar gemeente moet meer ten dienste staan van de burger gemeente moet transparant zijn gemeente moet toezeggingen nakomen gemeente moet eerlijker zijn gemeente moet te vertrouwen zijn gemeente moet zorgvuldiger omgaan met het geld integer toezeggingen nakomen anders denken - anders doen sociaal - solidair samen maatwerk mag niet doorslaan in willekeur Vergunningen moeten niet afhankelijk zijn van een ambtenaar, maar van duidelijke en voor iedereen toegankelijke regelgeving Eerlijk: Nee is ook een antwoord, met goede argumentatie loslaten openheid verantwoordelijkheden? laagdrempelig alle maatregelen kunnen uitleggen laagdrempelig eerlijkheid - WOZ weten waar de mensen aan toe zijn eerlijk: oppassen voor tweedeling in de samenleving solidair tweerichtingsverkeer stimuleren handhaven prioriteiten je kent je bevolking consistent beleid proportioneel klantgerichte organisatie bereikbaarheid verbeteren menselijke maat klein maar fijn vragen zonder beperking gemeente moet burgerlijk ongehoorzaam durven zijn tbv de burger kwetsbaar opstellen geen verborgen agenda gemeente staat achter de inwoner benaderbaar

59 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM afstand burger - gemeente is te groot openheid fouten erkennen draagvlak creëren laagdrempelig toegankelijkheid open staan zeggen wat je echt bedoelt uitnodigend zeggen wat je doet, doen wat je zegt bereikbaar voor iedereen openheid uitnodigend zichtbaar open eerlijk Vertaald in de kernwaarde Transparant thema Rol en houding: De gemeente is: - toegankelijk (open, laagdrempelig) voor iedereen. - zichtbaar. Je bent aanwezig, je laat je zien. - meedenkend. Positief stimulerend. Transparant - communicatie Verschillend taalgebruik naar burgers Weten waar je aan toe bent Democratisch systeem <-> invloed jeugd social media informatie, bereikbaar, nog steeds drempel, ook voor nieuwe generatie? duidelijk bereikbaarheid mensen zichtbaar is niet gelijk aan transparant (doorzichtbaar) meer laten zien waar je als gemeente (beleid) mee bezig bent terugkoppelen van wat er met de input van deze avonden is gedaan communicatie, pr vanuit gemeente concreet in gesprek, bv Omgevingsvisie Duidelijke communicatie Duidelijke communicatie Duidelijk communiceren In overleg met elkaar meer PR terugkoppeling naar inwoners, laat zien wat je doet met nieuwsbrief meer bekend maken duidelijk communiceren over besluiten, vragen Duidelijkheid over verantwoordelijkheden en afspraken Consequenties van keuzes zijn helder

60 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM Transparant is duidelijkheid terugkoppeling transparantie is vanzelfsprekend communiceren in eigen buurt wat er gebeurt rekening houden in communicatie met doelgroep Communicatie, voor vele doelgroepen toegankelijk. Communicatie op lokale schaal Bewoners juiste informatie geven wanneer in de buurt ontwikkelingen zijn. En in samenspraak besluiten. transparant transparant is geen excuus om alleen burgers met een stem te horen 20% van de vragen zijn wellicht zo complex dat men hierover in gesprek moet gaan Bewoners juiste informatie geven wanneer in de buurt ontwikkelingen zijn. En in samenspraak besluiten. Voorlichting (Publiek en Ris) is rampzalig Informatie is moeilijk te vinden op website Communicatie is ook niet goed, oa met bestuurssecretariaat Begrijpelijke taal in wetgeving en nota's Eerlijk zijn Duidelijke communicatie "bol.com" organisatie afstemming op de doelgroep duidelijke communicatie eenvoud korte lijnen diverse ondersteuning moet bekend zijn bij iedereen meer eenduidige uitleg van hetgeen er wordt besloten communicatie is een aandoening genuanceerd communicatie anders dan voorheen goed contact met overheid communicatie van de gemeente naar de wijk afstemmen op doelgroepen doelgroepen leren kennen communiceer over handelen duidelijke, begrijpelijke taal vakjargon: uitleggen, begrip betekenis, niet verschuilen achter vaktermen beter terugkoppelen wat er met de input wordt gedaan huis-aan-huis informatie delen kinderen betrekken, onderwijzen in functie gemeente duidelijk terugkoppelen naar klant behoud communicatie via huis aan huis blad klantvriendelijk persoonlijk contact persoonlijk contact

61 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM duidelijke aanspreekpunten voor bepaalde zaken communicatie op verschillende niveaus, voor iedereen duidelijk en begrijpelijk niet alleen communiceren via website, maar ook via andere kanalen het gele boekje voor ouderen persoonlijk contact met ouderen gemeente naar basisscholen en voorzieningen starten op basisschool duidelijk bereik jong en oud duidelijk aanspreekpunt Gele boekje moet terug Voorinformatie voor besluitvorming duidelijke taal duiden van informatie begrijpelijk communiceren, geen ambtelijke termen duidelijk communiceren inzichtelijkheid weten met wie je communiceert Jip en Janneke taal bellen en brief sturen persoonlijk contact, aangaan gesprek duidelijke en makkelijke taal hoe bereik je jongeren, kwetsbaren, en ouderen niet bepaalde doelgroep informeren, maar zo breed mogelijk communiceren begrijpelijke taal meer bellen dan schrijven Vertaald in de kernwaarde Transparant thema Communicatie: De gemeente communiceert voor iedereen duidelijk en begrijpelijk. Informatie is beschikbaar, vindbaar en wordt gedeeld. We zeggen wat we doen, we doen wat we zeggen. Transparant - overig Individualisering is prijs die we betalen voor de welvaart Minder sociale cohesie zoveel mensen, zoveel wensen hoe aansluiting politiek bij nieuwe generatie ook provincie moet transparanter Participatie door ondernemers kan als ruimte voor promotie oid, voor wat, hoort wat "De transparantie voorbij" ontwikkelen dorpsvisies continuïteit, bijv na verkiezingen Selectie doelgroep: wie betrek je waarbij?? Effect van inbreng, wat levert het op? uitgeven van geld (wat kan gemeente zelf bepalen en wat niet)

62 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM Gemeente moet "in" / hip zijn om te volgen gezamenlijk leidingen door grond: gas, water, elektrisch, glasvezel Medisch centrum Peize, hoe ontstaan? Carpoolen Verbondenheid stimuleren o.a. door leefbaarheidssubsidie. Uitdaging: hoe betrek je de mensen die niet geboren/getogen zijn in de omgeving? De jeugd mist (vanavond) -> uitdaging aangaan om jeugd te bereiken Zorgen voor een goede toegankelijkheid van het gemeentehuis (fysiek) ook voor minder validen afstand gemeente(huis) tov inwoners geografisch minder individueel, minder egoïstisch, verdraagzaam Ruimte voor experimenteren in woningbouw (Her)ontdekken van nieuwe vormen van samen zijn en omzien naar elkaar VN verdrag, Agenda 22 uitvoeren paspoort met digid, binnen veiligheidseisen opsturen ipv ophalen kleine leefgemeenschappen, dat is te overzien cultuur lokaal geen leges voor sociale evenementen zorgvoorzieningen Norg verder uitbouwen zorg is twee stroom, geen aparte stroom positief: ID kaart mag gemachtigde ophalen wijkverenigingen afvalbeleid nieuwjaarsreceptie, goede verbinding verenigingen en inwoners gemeentelijke belasting via automatische incasso kleinschaligheid trend: terug naar lokaal menselijke maat is meer aanwezig enquête goed beoordeeld Kernwaarde Leefbaar Leefbaar Veiligheid: sociaal, verkeer, externe veiligheid Veilig wonen en vrij van bodemtrilling door gasopslag Langelo Doorgaande weg Een veiliger Gasopslag Langelo <-> veilige omgeving NAM waar ligt de grens? Geen uitbreiding meer 2030: alles 60 km zone Veiligheid tav wonen Veiligheid tav werken Gevoel van veiligheid Veiligheid tav verplaatsen veilige leefomgeving veiligheid 2030: geen consumenten vuurwerk Consumentenvuurwerk afschaffen

63 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM App groep voor sociale controle, veiligheid meer politie buurtpreventie meer politie in weekend meer politie in kleine kernen veiligheid: digitaal organiseren, omgeving die meekijkt veiliger leefomgeving veiligheid bevorderen veiligheid veiligheid in huizen, op straat buurtpreventie stimuleren App groepen, burgernet cameratoezicht beperkt meer politie op straat 's avonds en 's nachts verbetering veiligheid door wijkagenten minder criminaliteit, meer wijkagenten buurtpreventie stimuleren meer blauw op straat gladheidsbestrijding verbeteren in Veenhuizen gevoel van veiligheid tolerantie? Statushouders, andere culturen veilige woonomgeving voor ouderen en mensen met beperking veilige leefomgeving sociale veiligheid, op betrouwbaar persoon terug kunnen vallen, naoberschap, aandacht voor elkaar verkeersveiligheid sociale veiligheid veilige openbare ruimte Vertaald in kernwaarde Leefbaar thema Veilig: Noordenveld is een veilige en leefbare gemeente om te wonen, werken, recreëren en te verplaatsen. Veiligheid is een voorwaarde voor een leefbare samenleving. Leefbaar - volkshuisvesting Wonen voor alle leeftijden Prettig wonen voor een ieder Nieuwbouw voor eigen bevolking bv starters Nieuwbouw starterswoningen Levensloopbestendige woningen (woon)ruimte voor jongeren Woonvoorzieningen voor ouderen Woonvoorzieningen voor starters Kleinschalige woningbouw tussen Achteromweg en Oostingslaan woningaanbod ouderen kleine koopwoningen ,- Sociale woningbouw Roderwolde

64 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM Woningaanbod dorpen Woonruimte creëren voor ouderen (aanpassingen aan woning-vormen) Woningaanbod voor alle doelgroepen woningbouw voor alle groeperingen (ook sociale woningbouw) levensloopbestendige woningen woningen in kleine kernen ook voor jongeren betaalbare woningen woningbouw om jeugd vast te houden woonboerderij met meerdere appartementen Kern voorraad sociale woningbouw "beetje" nieuwbouw mogelijk maken starterswoningen meer en betaalbare huur- en koopwoningen voor jongeren Sociale woningbouw, betaalbare huurwoningen, Roderwolde duidelijkheid over permanente bewoning recreatiewoningen duidelijkheid over permanente bewoning recreatiewoningen woningaanbod aanpassen -> levensloop bestendig gemengde buurten in verband met mantelzorg levensloopbestendig wonen gemengde woonwijken, jong en oud meer woningen voor mensen met beperking mantelzorgwoningen woonruimte voor ouderen en jongeren gezinswoningen in sociale huursector toevoegen levensloopbestendige woningen levensloopbestendige woningen wijken leefbaar houden door mix jong, oud, huur, koop Veenhuizen, woningen voor jongeren Noorderkroon, flat voor jongeren Ouderen meer in centrum levensloopbestendige woningen woonvoorziening ouderen gedifferentieerd woningaanbod woningruil ouderen - jongere gezinnen - doorstroming kleinschalige woonvormen met verzorging/begeleiding gevarieerd woningaanbod, ook voor jongeren in sociale huursector kleinschalige woonvormen levensloopbestendige woningen woningaanbod mogelijkheid om in eigen vertrouwde omgeving te blijven wonen Vertaald in kernwaarde Leefbaar thema Wonen: Binnen de gemeente is voor iedereen geschikte woonruimte naar behoefte beschikbaar. Waarbij de insteek is dat iedereen waar mogelijk zelfstandig woont. Uitgangspunt is bouwen voor de behoefte, zowel kwantitatief als kwalitatief.

65 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM Leefbaar voorzieningen: maatschappelijk, onderwijs, cultuur, zorg, sport Zorg voor senioren Woon-zorg voorziening voorkomt gedwongen verhuizing op oude dag Ontmoetingsplein bij MFA Een Behoud school Een MFA Een altijd toegankelijk, ook evt betaalde krachten School kinderdagopvang Behoud sportgelegenheid Ouderen zorg voorziening School Een Sport Een Ouderen zorg voorziening Een MFA in stand houden Peil van voorzieningen in stand houden Ouderen kunnen in het dorp blijven wonen Voorzieningen, elkaar versterken, verbinden diverse sectoren (zorg, sport, cultuur, bedrijven) Mantelzorg, meer ruimte bieden Seniorenhuisvesting in vrijkomende panden Bibliotheek Cultuur Ouderen blijven in de dorpen Kleinschalige woonvoorzieningen eventueel met zorg Voorzieningen zijn ontmoetingsplek Dorpshuis in stand houden zelfstandig blijven wonen zolang het mogelijk is geen Factory Oulet Centre in Noordenveld voorzieningen behouden, winkels, sportvoorzieningen Behoud school Veenhuizen Supermarkt en markt in Veenhuizen Behoud sportvoorzieningen in Vh Woningaanbod Voorzieningenaanbod combineren winkel, zorg, ontmoetingsplek accommodatie voor jongeren accommodatie voor ouderen toekomst zwembad Veenhuizen? gedragen door toekomstige generaties? Moeten er wel jongeren zijn en blijven kleine podia grootschalige culturele evenementen kunnen, maar niet midden in het dorp Vh sport en cultuur op eigen schaal woonzorgconcepten in leegstaande gebouwen is mantelzorg voldoende? zorgvoorzieningen, betrek vanuit grote cirkel Noordenveld, Oosterwolde Toegankelijkheid van voorzieningen

66 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM De Hoprank is in 2030 een bloeiend verpleeghuis zorg op maat,aan huis, kleinschalige woonzorgvoorzieningen Respijtzorg voor mantelzorgers in eigen dorp, flexibele opvang noodopvang zorg in Hoprank Peize kleine wooneenheden voor jonge mensen kan ook in Hoprank sport: meer geld naar basissporten Zonnehof Peize is "selfsupporting" Hoprank bestaaat nog in 2030 maar heeft ook andere functies In 2030 zijn er in Peize meer kleine wooneenheden voor alle leeftijdsgroepen Altena: in 2030 heeft Altena een theehuis met terras met hulp van GGZ. Sociale huur in Altena blijft gehandhaafd Sport: sporthal blijft Studenten uit Peize, met korting in Peize laten sporten Clusteren sportaccommodaties Studenten vasthouden bij sportvoorzieningen Sportvoorzieningen clusteren Door kleine wooneenheden jeugd vasthouden Basisvoorzieningen in stand houden Kleinschalige voorzieningen voor ouderen Kinderopvang is belangrijk Starterswoningen Voorzieningen voor jongeren (oa uitgaansgelegenheid) Hoprank moet blijven evt met extra voorzieningen Ontwikkelen van aangepaste woonvormen voor ouderen Cultuur: Winsinghhof moet blijven Goede alternatieven voor aanbod boeken Culturele voorziening hoeft niet in Peize, maar wel in de buurt/eigen gemeente Huurwoningen vervullen nauwelijks meer een rol in Altena Vergrijzing forensen, veel sportvoorzieningen, weinig gebruik van gemaakt zwembad is er nog, zonodig met subsidie Glasvezel meer voorzieningen voor jongeren natuurzwembad op plaats Vluchtheuvel meer recreatieve voorzieningen meer ruimte voor ondernemingen aan huis goede ouderenzorg Zorg voorzieningen alleen wanneer haalbaar leefbaar kan alleen wanneer er ook werk is goede gezondheidszorg dichtbij de mensen pre en postnatale zorg verzorgingstehuizen kleinschalig basisvoorzieningen (huisarts, apotheek, school, kinderopvang) dichtbij winkels, scholen, sport in stand houden

67 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM gezondheidscentrum in stand houden taken artsen tbv ouderen uitbreiden voorzieningen voor alle leeftijden breed en gevarieerd winkelaanbod zorg op afstand goed geregeld door goed internet, overheid zorgen voor beschikbaarheid voorzieningen: zwembad kost geld, maar is het waard school behouden door multifunctioneel gebruik voorzieningen: zorg voor ouderen, ook woning goede zorg werkzaamheid glasvezelnetwerk actief door gemeente voldoende zorg in 2030, woonruimte voor ouderen westervelde school moet blijven kennisuitwisseling scholen voorzieningen dichtbij in het dorp sportles en cultuuronderwijs op school Brinkhof als voorziening in stand houden professionele muzieklessen op school woon-zorg kleinschalige eenheden Communicatie glasvezel Sportaanbod op peil houden Cultuuraanbod op peil houden en faciliteren School in Roderwolde proberen te houden Brinkhof moet blijven Afhaalpunt voor boodschappen en internetaankopen in Roderwolde Behoud school Verbreden Buitenschoolse opvang Investeren in jeugd, CJG, educatie voorzieningen in balans met woningaanbod Bereikbaar houden van sport en cultuur voor Noordenveld Meer voorzieningen in eigen dorp. Initiatieven op cultureel gebied aanmoedigen/faciliteren. Culturele driehoek (Roderwolde) stimuleren ook in andere dorpen. Kunstroutes stimuleren waardoor er meer mensen naar het gebied getrokken worden en dat vergroot de levendigheid. zorg moet beter Stimuleer detailhandel ouderen: (mantel)zorg inzetbaarheid voor Nieuw-Roden? 2030: goede zorg goed onderwijs ook in de kleine kernen goede medische voorzieningen Voorzieningenaanbod Sport behoud evenementen basis goede gezondheidszorg, betaalbaar houden voor iedereen

68 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM sociale voorzieningen behouden met oog op toekomst jonge inwoners ouderenzorg vernieuwen, duurzaam contact ontmoetingscentra voor ouderen en jongeren handhaven voorzieningenniveau breed-band voor de hele gemeente kleinschalige voorzieningen over 15 jaar minder zorg voor ouderen, babyboomers nemen af Gezondheidsvoorziening Voorzieningenaanbod Sportvoorzieningen Bibliotheek Zorg Supermarkt Horeca scholen - behoud jonge gezinnen - goed OV winkels zijn dichtbij diverse voorzieningen voor de ouderenzorg faciliteiten voor jongeren en ouderen welzijn is voorzienend meer gezondheidscentra voorzieningen op minimaal niveau houden woonzorgvoorziening voor ouderen en mensen met beperking voorzieningen voor alle leeftijdsgroepen borgen Kinderopvang ontspanning kinderen en ouders voorzieningen voor ouderen voor ontspanning vraag jonge ouders waar ze behoefte aan hebben vraag jongeren waar ze behoefte aan hebben Gat bij Vrijbuiter een speelvoorziening voor kleine kinderen Buurtzorg huisarts - thuiszorg spil scholen blijven Kerk is belangrijk Soos, ontmoetingsruimte gewenning aan weinig/minder voorzieningen voorzieningen voor ontmoeting Sport Gezondheid Voorzieningenaanbod culturele voorzieningen in de buurt Cultuur voorzieningen (niet verdwijnen) kansen voor cultureel aanbod scheppen, stimuleren samenwerking verschillende cultuuraanbieders stimuleren

69 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM gemeentebrede ontwikkeling van cultuur (ontschotten) cultuur voor alle leeftijdsgroepen bestaande voorzieningen (sport, recreatie) minimaal handhaven voorzieningen voor vrijetijdsbeoefening met elkaar culturele educatie voor jong en oud moskee toevoegen Winkels voorzieningen die gezondheid bevorderen, gezondheidspad voldoende voorzieningen Voorzieningenaanbod maatschappelijke voorzieningen voor iedereen bereikbaar en toegankelijk minimaal voorzieningenniveau zorg voor ontmoetingsruimte Vertaald in kernwaarde Leefbaar thema Voorzieningen: We houden met elkaar maatschappelijke voorzieningen in stand, naar wens, behoefte en draagkracht van de gemeenschap. Voorzieningen zijn voor iedereen toegankelijk en beschikbaar en waar mogelijk dichtbij. Er is aandacht voor de specifieke behoefte per doelgroep. Voorzieningen bieden ruimte voor ontmoeting, ontspanning en ontwikkeling. Leefbaar fysieke leefomgeving/ ruimtelijke kwaliteit / milieukwaliteit Schone leefomgeving, geen zwerfafval Schone leefomgeving Welstand nut en noodzaak, afschaffen? geen industriële ontwikkeling, hoort bij de snelweg behoud landschapskwaliteit Geen industrie in Noordenveld Behoud van het landschap herbouw historische bouwwerken Bankenbosch, toekomst? Huisjespark, "Kolonieklooster" In 2030 meer wandel- en fietsroutes van wijk naar wijk In 2030 groene longen in stand Druk op Peize, beheerste groei, behoud dorpse karakter In 2030 en het liefst nog in 2016 heeft Peize een goede, veilige carpoolplek toerisme moet men zich op blijven richten afwisseling in landschappen, koeien in de wei, landbouw, bos lantaarnpalen met sensor op zonne-energie Noordenveld is uniek, geen eenheidsworst dorpskarakter bewaren kleine ondernemers leegkomende boerderijen geschikt maken voor bredere bewoning kleine ondernemers streven naar diversiteit kleine ondernemers in kleine dorpen

70 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM nieuwbouw aangepast aan omgeving Zorgen over negatieve aspecten schaalvergroting landbouw Gemeente biedt prikstokken aan voor opruimen zwerfafval wel/geen windmolens, wel zonnepanelen Grotere agrarische bedrijven, charme boerenbedrijf verdwijnt Maak het aanlokkelijk om te blijven/komen in Noordenveld Kanovijver Afvalbakken Bermbeheer, groenbeheer Prullenbakken plaatsen Biodiversiteit Leegstaande boerderijen moeten meer functionele mogelijkheden voor zijn Stimuleren behoud cultureel erfgoed Leefbaarheid moet goed blijven Investeer in lokaal ondernemerschap Aantrekkelijke woonomgeving voor jongeren in de dorpen Kern Nieuw-Roden verdient beter openbare ruimte (groenvoorzieningen) kleine kernen leefbaar houden ook kleine kernen leefbaar houden bedrijven aantrekken, bevordert leefbaarheid schone energiebronnen Centrum Nieuw-Roden opknappen woningen met 0 op de meter, duurzaam bouwen kleine kernen leefbaar houden Groenvoorziening integraal cultuur-recreatiebeleid Zwerfafval nette omgeving, hondenuitlaatgebied, hondentoiletten schonere leefomgeving milieustraat gratis voor alle soorten afval hondentoiletten en honden uitlaatplaatsen minder lawaaisporten (geen motorcross) natuurbehoud, maaibeleid pesticiden-> bijen zijn belangrijk de evenementen van buiten gaan teveel overheersen, rust en ruimte terug 2030: Norg aantrekkelijk voor recreatie 2030: minder lawaaisporten 2030: minder evenementen rust, ruimte, stilte is kernwaarde gezonde omgeving dubbelfunctie Oosterduinen: wonen en recreëren oude kern Norg behouden handhaven en beschermen historische kernen

71 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM grenzen stellen aan recreatief gebruik van groene ruimtes groen koesteren in gemeente gebruik groen overwegen Rust fietsen = teveel drukte behoud natuur bouwen en natuurbehoud, grenzen leren kennen Recreatie Norg = woondorp rustig natuurgebruik versus actief recreëren -> gebieden verdelen wonen en werken op dezelfde plek zwerfafval tegengaan onderhoud openbare ruimte naar hoger niveau veel bomen en groen behoud cultureel erfgoed hoger niveau onderhoud openbare ruimte Groen meer bekendheid geven aan cultureel erfgoed uitbreiden recreatie aanbod ook dagrecreatie, activiteiten nieuwbouw eerst in lege plekken in kom of centrum Groenvoorzieningen herplanten bomen en struiken behoud van cultureel erfgoed mogelijkheden om te recreëren de oude brinken behouden bomen terug in het dorp openbare ruimte= bereikbaar, veilig, meer ruimte (individueel) bewegen in het groen openbare ruimte: verlichting, onderhoud wegen, groen schoon milieu, schone landbouw openbare ruimte, benutten voor bewegen hinderbeperkende oplossingen aandacht voor openbare ruimte omgeving waarin je kunt groeien, sport, cultuur, identiteit, talent, kwaliteit, onderwijs, prettig, ontmoeten Vertaald in de kernwaarde Leefbaar thema Fysieke leefomgeving: Wij zorgen met elkaar voor een leefomgeving die gezond, schoon, veilig, duurzaam en verzorgd is. Leefbaar Verkeer/bereikbaarheid Behoud openbaar vervoer/belbus OV verbinding Haulerwijk - Een Norg Openbaar vervoer max 60 km/uur Roden - Norg Assen

72 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM toegankelijkheid rollators etc in landschap wandelpaden rond Langelo noordzijde ontbreken Busvoorziening Fietspaden behouden Goede fietspaden, veiliger voor fietsers Openbaar vervoer in stand houden of zelfs verbeteren Openbaar vervoer fiets krijgt meer ruimte veiliger voor fietsende kinderen bermen omhoog (voor de fietsers) bus dichterbij de mensen (dan wat wat langer onderweg) teveel auto's in Roden en op plekken waar ze niet mogen parkeren > veranderen voor 2030 Goede verbindingen bus, auto, fiets Bereikbaarheid buurtbus naar Norg Roden buslijn door dorp Bereikbaarheid van voorzieningen, goed OV verkeer: 30 km borden herhalen Hereweg verkeer: licht glooiende drempels verkeer: wegversmalling verkeer: versmallen Hereweg Peize goed openbaar vervoer verkeer: rondweg Peize afmaken Goede bereikbaarheid ook vanuit Peize -Zuid, wandel en fietsontsluiting Achteromweg Peize geen doorgaande weg naar Eelde Bus moet door het dorp 2030, Verkeer: 30 km zones fysiek ingericht Verkeer: in 2030 is de Achteromweg geen "racebaan" meer Noorddijk Peize autovrij meer busverbindingen in de avond betere bereikbaarheid natuurgebieden Omgeving Norg betere verbinding met Assen fietsverbindingen tussen kernen fietspaden met lichtgevend effect meer fietsen Vorrbus moet blijven voor ouderen Bermstenen om schade aan de weg te beperken Zwaarder landbouwverkeer onveilig "optische" veiligheid door "fietspaden" op de weg aan te brengen (Turfweg) goed openbaar vervoer bereikbaarheid OV investeren in recreatie, bv fiets- en wandelpaden fietsen stimuleren bereikbaarheid: behoud OV lijn 83 en zekerheid

73 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM 2030: infrastructuur voor rollators 2030: zandwegen afgesloten voor gemotoriseerd verkeer openbaar vervoer Bereikbaar mobiliteit moet mogelijk zijn betere toegankelijkheid voor mindervaliden betere toegankelijkheid voor mindervaliden betere toegankelijkheid voor mindervaliden goed(koop)ov dringt autogebruik terug, waarborg voorziening voor sociaal zwakkere verkeersveilige fiets- en wandelpaden voorzieningen zijn bereikbaar voor alle inwoners vervoer voor ouderen bereikbaarheid OV goed en goedkoop OV, uitbreiding VOR openbaar vervoer niet verder afkalven maar intensiveren goed openbaar vervoer, tram/trolley, voldoende haltes openbaar vervoer bereikbaarheid Bereikbaarheid Vertaald in de kernwaarde Leefbaar thema Bereikbaar: De gemeente draagt zorg voor de bereikbaarheid van en in de gemeente voor iedereen. Bereikbaarheid is belangrijk voor de leefbaarheid, economie en om mee te doen. Leefbaar vrijwilligers Vrijwillige inzet, maar niet voor alle basistaken van de gemeente sportvoorzieningen handhaven met hulp van vrijwilligers in 2030 is er evenwicht tussen betaalde krachten en vrijwilligers Zwerfvuil opruimteams faciliteren Belangenverenigingen ondersteunen en met elkaar in contact blijven (brengen) Voorzieningen naar behoefte met eigen inbreng inwoners ondersteuning vrijwilligers buren zijn toekomstige mantelzorgers/vrijwilligers vrijwilligers vacaturebank naoberschap, is dat er nog in 2030? vrijwilligerswerk kan opvangen aanjager samenwerking, sociale contacten vanuit wijkgemeente contacten met verenigingen ook onderling samenwerking wijkbelangen met gemeente moet blijven afname vrijwilligersbestand samen ondernemen: vrijwilligers, verbinding, samenwerken, aanpakken Vertaald in kernwaarde Leefbaar thema Meedoen: Vrijwillige inzet draagt bij aan de leefbaarheid van de gemeente, dorp, wijk en straat. De vrijwillige inzet is hiermee voor de gemeente van groot belang en onmisbaar. De kracht van vrijwillige inzet komt uit de samenleving.

74 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM Leefbaar samenleving Vrijheid en veiligheid, aandacht voor naoberschap Naoberschap versterken, omzien naar elkaar Mantelzorg, meer ruimte bieden Ouderen blijven in de dorpen Voorzieningen zijn ontmoetingsplek Houd het dorpshuis in stand en faciliteer ontwikkelingen van inwoners, zgn zorgcoöperatie, buurtzuster, klussendienst etc. buurtbudget maakt dingen mogelijk over het algemeen zeer tevreden Belangenvereniging: sociale contacten, verkeersvoorzieningen, dorpsbelangen naoberschap terug Organiseren van dorpsactiviteiten verenigingsleven is belangrijk Naoberschap aandacht voor inwoners In 2030 meer ruimte voor ontmoeting (= voorwaarde voor burenhulp) Regelmatig plekken voor gedachtenwisseling in 2030 spreken we de burger aan op zijn gedrag Ontmoetingsplaatsen Met elkaar omgaan op basis van gelijkwaardigheid toegankelijke gebouwen, winkels, dorpshuis leefbaar begint bij jezelf ruimhartige uitvoering WMO Ook in 2030 is Peize nog een stabiele gemeenschap Import is verrijking van de gemeenschap Mogelijkheden tot individuele ontplooiing afgestemd op wensen Leefbaarheid in Altena neemt af, belangrijk dat er activiteiten blijven/komen Betrokkenheid Saamhorigheid activiteiten zijn belangrijk, feest van Peest, Norgerlympics, samenloop van hoop, 5sterren dorp binden van jongeren -> gaan naar Groningen vergrijzing voorkomen in kleine dorpen Samen bewoners overleg groepen vormen Leefbaarheid in buurt bevorderen Gezamenlijk activiteiten organiseren Letten op/zorgen voor ouderen zodat ze langer zelfstandig kunnen blijven gemeente moet inwoners blijven betrekken/vragen te participeren goed gedrag begint bij jezelf Moderne middelen gebruiken voor sociale contacten, naoberschap ik mag weigeren/niet meedoen vrijheid van handelen (niet alles wordt geregisteerd)

75 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM in 2030 zijn we sociaal, waakzaam, alert en kijken naar elkaar om gezelligheid, betrokkenheid kleine dorpen vergrijzen in 2030 kennen we elkaar weer in het dorp Naoberschap beter om elkaar denken Ken je buurt meepraatsessie van gemeente/ andere instanties draagt ook bij aan leren kennen van je omgeving voldoende aandacht van de overheid voor ouderen sociale cohesie sociaal wijkbeheer tolerantie voor verschillende leefvormen verbinding onderling eigen regie over mijn leven voorkomen dat mensen eenzaam worden sociaal wijkbeheer naoberschap belangrijk Welzijn omzien naar elkaar goed actieve en betrokken samenleving op wijkniveau met elkaar zorg en welzijn regelen iedereen kan zijn eigen manier bepalen mantelzorg is niet altijd een keuze, het overkomt je omzien naar elkaar je thuis voelen in een mooie, actieve, betrokken samenleving nei naoberschap leven als goede buren en dorpsgenoten heterogene samenleving, alle groepen mensen hebben een plek werken aan naoberschap, mensen uit isolement halen verdraagzaam en zorgzamer met elkaar omgaan alle mensen doen mee, met of zonder beperking hoe kunnen we tolerantie ontwikkelen, teweegbrengen gemêleerde samenstelling van de inwoners in Noordenveld naoberschap stimuleren kleinschalige samenlevingen stimuleren: met hulp van what's app groep samenwerking, aandacht voor elkaar, ontvankelijkheid, meningsuiting, belangstelling, erkenning Mantelzorg Participatie naar elkaar omkijken bevorderen sociale cohesie Welzijn Samenhang Aandacht samen leven

76 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM onderwijs betrekken bij naoberschap jeugd ook laten participeren in ontwikkelingen via onderwijs respectvol benaderen van elkaar organisaties samenwerken praat erover durf te vragen naoberschap is mooi, maar niet afdwingen sociale cohesie welzijn: omzien naar elkaar, prettig kunnen leven, aandacht voor elkaar, naoberschap, sociale veiligheid bevorderen gezondheid bevorderen sociale cohesie, samenhang Welzijn gericht op individu gericht op samenwerken sport/bewegen gebruiken voor gezondheid, sociale cohesie, behoud voorzieningen elkaar vertrouwen denken aan en begrip voor elkaar individualistisch beperkend ruimte voor burgerinitiatieven welzijn, ontmoeten, omzien naar elkaar => bijdrage aan gezondheid Samenwerken verbindingen - samen leven omzien naar elkaar, oog hebben voor elkaar een samenleving waaraan iedereen die anders is kan deelnemen mogelijkheid tot verbinding met elkaar van elkaar weten door samenwerken elkaar versterken zorg (publieke) gezondheid= gezamenlijke verantwoordelijkheid, je werkt er samen aan Vertaald in de kernwaarde Leefbaar thema Meedoen: Naoberschap faciliteren en stimuleren, waarbij er ruimte is voor individuele invulling. De gemeente heeft specifieke aandacht voor de kwetsbare inwoners. Waar nodig biedt de gemeente (tijdelijke) maatschappelijke ondersteuning en zorg aan deze inwoners. Leefbaar overig faciliteren = maatwerk Individuele initiatieven ook serieus nemen houdt alle generaties vertegenwoordigd, ook jarigen zijn wij nog Noordenveld in 2030: vraag van inwoners Huis ter Heide? Zelfvoorzienend bruisende dorpen regelgeving soepeler toepassen arm en rijk niet verder uit elkaar faciliterende overheid niet meer een grijp en graai cultuur

77 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM Minder administratie, meer menselijk Zondagsrust Educatie school voorlichting zwerfvuil Flexibelere regels om mogelijkheden voor mantelzorg te creëren Transitie zorg Wmo aandacht voor hebben Flexibel met mantelzorg omgaan Behoud en verbetering van de leefomgeving staat en valt met planvorming voor inspraak bord welkom regelgeving eenvoudig houden ondersteuning bij social media basisinkomen voor iedereen geen reclameborden van karton aan de weg voor vergrijzing is meer geld nodig gebruik is goed, verbruik niet isolement van thuiswerken als je regels niet kunt handhaven maak ze dan niet Drentenieren maak van vergrijzing je verdienmodel gepensioneerden hebben veel geld om voorzieningen te betalen, levert werkgelegenheid op zonder vrijheid zaten we hier niet vrijheid: democratie door vrije verkiezingen van de gemeenteraad jongeren werken allemaal, minder thuis meer cultuuraanbod in het onderwijs informatie over wat er is in de gemeente draag het uit als gemeente meedoen met digitalisering, toegang tot informatie gemeente faciliteert samenwerking, ook over de gemeentegrens heen deregulering waardoor meer mogelijk wordt eigen initiatief wordt beloond Kernwaarde Groen Groen openbaar groen/openbare ruimte gezamenlijke moestuinen Bermen inzaaien met akkerbloemen Niet alle groenstroken voorzien van gras Plantsoenen in ere herstellen Behoud van de groene longen in Peize Brink Peize, aantrekkelijker en levendiger maken Meer bos langs rondweg richting nieuwbouw Oostingslaan Peize Diversiteit in plantsoenen Binnen bebouwde kom niet verder verdichten, maar groen laten Peize is een open kern, zo houden In dorpskernen niet bouwen in groene gebieden Pluktuin

78 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM Behoud begraafplaats Plukvelden, fruitbomen, bloemen Hondenspeeltuin groen blijft groen waarderen en behouden openbaar groen, wel meegaan met nieuwe wensen/ontwikkelingen jongere bevolking Groene ruimtes in Peize behouden, ook dit typisch Peize doortrekken in nieuwe woonwijken Bermen met bloeiende planten Bestaande m2 groen minimaal handhaven Openbaar groen Speelplekken bestaande groen uitbouwen laat de Brinkhofweide groen blijven, als ontmoetingsplaats voor kleinschalig sport en spel groen behouden in de wijken natuurlijk spelen, speellocaties natuurlijke schoolpleinen in dorpskernen groene plekken behouden bomen en planten laten staan en goed onderhouden bosschages weer terug in plaats van grasperkjes openbaar groen spelen, groene schoolpleinen veel groen minder plantsoenen, meer moestuinen meer hondenspeelplaatsen dorpen meer groene ruimten "hoog" groen ook belangrijk in nieuwe wijken meer wijktuinen, boomgaarden Vertaald in kernwaarde Groen thema Inrichting en onderhoud openbare ruimte De groene ruimte is gevarieerd ingericht, er is ruimte voor meer biodiversiteit. De openbare ruimte ziet er verzorgd uit. Het kwaliteitsniveau wordt gezamenlijk met de dorps- en wijkbelangen afgesproken. De openbare ruimte is voor iedereen veilig en vrij toegankelijk om in te bewegen, spelen en ontdekken. Er is ruimte voor gedragen initiatieven in de openbare ruimte. >> plaatje bloemen, moestuinen We bieden ruimte voor initiatieven van inwoners, verenigingen en ondernemers, waardoor de kwaliteit van de fysieke leefomgeving verhoogd kan worden. Groen Natuur(waarden)/Flora en fauna Niet alleen natuur, aan z n lot overlaten neem eigen natuur serieus, geen sportpark tegen Mensinge aan beekherstel en natuurontwikkeling doorzetten meer kruiden en natuurwaarden in landbouwgebied > bloemrijke akkerranden

79 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM gemeentelijke gronden niet alleen verpachten, maar natuurkwaliteit geven Natuurgebieden in verbinding met elkaar Onlanden: meer bos/bomen Zorgvuldig om gaan met Onlanden, niet meer wegen en paden het Norgerhout weer vol met Lelietjes van Dalen in 2030 is een ieder zich bewust van een goed omgang met de natuur Weidevogels diversiteit verbeteren meer diversiteit in natuur en landschap instandhouding natuur, niet alles onder water zetten kleinschaligheid natuur alleen wanneer noodzakelijk natuur onder water zeten om wateroverlast te voorkomen diversiteit in natuur behouden, uitbreiden flora/fauna in stand houden/uitbreiden Natuurgebied De Onlanden behouden en beheren. Natuurgebied De Onlanden behouden en verder ontwikkelen. Natuurgebieden uitbreiden (De Onlanden). Evenwicht in de natuur aanbrengen. Aantal vossen en steenmarters terugbrengen. natuurgebied creëren Terheijl Faunabeheer natuur is voor iedereen, niet alleen planten en dieren Flora en fauna, door samenwerking SBB, NM, DL gebieden met rust voor dieren behoud diversiteit in de houtwallen bloemenstrook rond de akkers voor vlinders en insecten natuur behouden zoals het nu is heide behouden/laten begrazen Bossen natuur ontsluiting tbv beleving, maar ook beschermen tegen vernieling natuur beheerst toegankelijk aandacht voor het Lieverse diep evenwicht flora en fauna uitheemse planten uitroeien in de vrije natuur behoud groen natuur Natuurbeheer meer houtwallen Biodiversiteit mengvormen bevorderen Vertaald in de kernwaarde Groen thema Natuur: Meer biodiversiteit in natuurgebieden. Groene en blauwe landschapselementen dragen bij aan de verbinding van de natuurgebieden (natuurnetwerk). De natuur wordt beschermd waar nodig, en benut en beleefd waar mogelijk. Er is aandacht voor de toegankelijkheid in natuurgebieden.

80 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM Groen Landschap, functies in landschap, ruimtegebruik Noordenveld is al heel groen en moet ook zo blijven Natuur en landbouw is 1, samenwerken Hier kan ook voedselproductie, dat moet je wel benutten Boeren mee laten helpen/werken aan natuurbeheer Diversiteit van het landschap behouden 2030: nieuw landschap, mogelijkheden bieden voor nieuwe karakteristieke landschappen meer bescherming kleine landschapselementen 2030: 50 tinten groen in de weide terughoudendheid/meer zorgvuldigheid in de omgang met (kleinschalige) landschapselementen Landschapsherstel bijv, Bieuw Erfgoed -> water/lanenstructuur Cultuurhistorie Boerenbedrijven moeten blijven Collectieve zonne-akkers mogen geen afbreuk doen aan landschap Windmolens: moeilijk, De Fledders? Technische duurzame innovaties ten dienste van groen Veeteelt is 40% van de CO2 uitstoot Duurzaamheid Stimuleren kleinschalige landbouw Cultuurhistorisch besef, historische kwaliteit koesteren Coulisselandschap behouden Geen grootschalige landbouw, stikstof problematiek, landschappelijke inpassing Bedrijventerreinen: terughoudendheid is goed Landschappelijke inpassing is belangrijk Meer kleinschaligheid Meer velden met wilde bloemen Nuttig gebruik braakliggende grond geluidswal bij rondweg Peize seizoenen zijn goed zichtbaar in het landschap Meer koeien in de wei Kleinschaligheid landbouw blijft, naast recreatie en toerisme afwisseling coulisselandschap Kleinschalig Zelfvoorzienend buiten het groen is er weinig te beleven voor toeristen in Norg en omstreken Er wordt verdere schaalvergroting in de landbouw verwacht. Bedrijfsvoering wordt anders. Mogelijk nieuwe verkaveling. Leegstaande bedrijfsgebouwen slopen of herbestemmen (wonen). Bij sloop en nieuwbouw type woning passend in gebied. Wat passend is, is subjectief. Recreatieve sector ontwikkelen (goed voor werkgelegenheid) maar met bovengrens.

81 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM Goede balans natuur recreatie. Behoud van cultuurhistorisch erfgoed. Beeldbepalend : behouden coulisselandschap richting Roden en ruimte (De Onlanden) richting het noorden. Aanleggen houtwallen om tankstation/de Westerd uit het zicht houden. Behoud van cultuurhistorisch erfgoed. inbreiden in plaats van uitbreiden groen behouden, niet teveel bouwen behouden van de groene waarden die er zijn handhaven karakteristieke landschapselementen landbouw en ecologie gaan samen bewustzijn ten aanzien van cultuurhistorische kwaliteit behoud van karakteristieke landschapselementen in bebouwd gebied oude indeling (karakteristiek/cultuurhistorisch waardevol) handhaven landbouw/veeteelt die past bij waardevolle gebied geen megastallen identiteit handhaven, cultuurhistorische waarden Identiteit groen als drager van verbindingen groen en wonen zijn tot op microniveau met elkaar verweven verwevenheid groen en wonen geeft ruimte om te leven groen als buffer tussen kernen en voor multifunctioneel gebruik woongenot handhaven behoud functie landbouw goed evenwicht tussen agrarisch en natuur landbouw -> verduurzamen en agrarisch natuurbeheer mozaïek gemeente in 2030 is de gasopslag opgeruimd en weer natuur/groen sportparken ook laten gebruiken door scholen overdag Waterskibaan Diversiteit goede balans recreatie en natuur met hoge natuurwaarden meer toerisme, verhoogd werkgelegenheid, economie ontwikkelen terrein 3de gesticht Veenhuizen kracht voor Noordenveld is diversiteit van natuur en landbouw goede afwisseling stimuleren vee en landbouwgewassen cultureel erfgoed op kaart houden dorpen verbonden met de natuur Cultuurhistorie ruimere mogelijkheden voor recreatie ondernemers bestaande bomen laten staan bij nieuwbouw jonge aanplant in bestaande straten veilige bermen verschillende functies: cultuurhistorie, bewegen, recreëren, sporten

82 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM functie in landschap afwisseling en diversiteit infrastructuur van het landschap behouden, trots grootschalig <-> kleinschalig Cultuurhistorie Cultuurlandschap bebouwing/ruimte afwisseling historisch cultuurbesef groene decors bij kleinschalige woonvormen Parkstad gemengd wonen Onlanden koesteren Cultuur Vertaald in de kernwaarde Groen thema Landschap: Noordenveld heeft karakter door een grote landschappelijke verscheidenheid. Noordenveld is Drenthe in een notendop, met drie typisch Drentse landschapstypen: esdorpenlandschap (oude cultuurgronden en jonge veldontginningen), veenkoloniën en laagveenontginningen. Daarnaast wordt het landschap van de Koloniën van Weldadigheid onderscheiden. De karakteristieke kleinschalige landschappen van Noordenveld worden gekoesterd. Het landschap vormt het casco voor ruimtelijke ontwikkelingen. De verschillende functies in het landschap, zoals recreatie, landbouw, natuur en wonen zijn in evenwicht. Het cultuurhistorisch erfgoed is bepalend voor het karakter en de identiteit van Noordenveld. De cultuurhistorische waarden vormen een belangrijke onderlegger voor kaders, visies en beleid. Groen beleving en toegankelijkheid Natuurgebieden toegankelijker maken Landschap toegankelijk houden voor de recreant en inwoners Goed fietsnetwerk in stand houden Fietsgemeente fietspaden, zorgvuldigheid natuur = leefkwaliteit wordt de kip met de gouden eieren geslacht?! Aantrekkelijk groen Toegankelijkheid ook tbv dorpsrecreatie Woongenot Beleven van de natuur, erin vertoeven, verblijven Toegankelijkheid van de natuur schone leefomgeving Toerisme gericht op natuur

83 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM Wandelpaden Ruiterpaden 50 Bunder loopbaar maken Wandel- en fietspaden uitbreiden We gaan meer individueel sporten -> faciliteren Meer bankjes Ommetjes uitbreiden Natuurpad voor mindervaliden (voorbeeld bos Appelscha) weinig lichtvervuiling Schoon milieu kinderen spelen weer meer buiten ruimte voor recreatie en ATB natuur toegankelijk houden voor iedereen natuurgebieden toegankelijker maken en niet afsluiten Natuur behouden en bewaren zoals het is en recreatie daarop aanpassen. Recreatie moet niet groter worden dan natuur. Er zijn veel fietspaden. Er hoeven geen fietspaden bij te komen. Als mogelijk is (i.v.m. natura 2000 gebied) graag een betere toegankelijkheid van het betreffende gebied (bijvoorbeeld meer wandelpaden). Wens is ook om vogelobservatiehutten te krijgen in natuurgebied De Onlanden. Er zijn genoeg recreatiemogelijkheden. Recreatie binnen grenzen natuur. Toegankelijkheid van minder validen mogelijk maken in de natuur (bijvoorbeeld in De Onlanden). Aanleggen fietspad naar Roderwolde met behoud van bomen. Uitdagende omgeving voor sport en beweging Bewegen recreatie van groot belang, vrije tijd neemt toe uitbreiden natuur/groen voor recreatie combineer zorg en groen toegankelijk voor iedereen recreëren, sport Genieten Gezond natuur voor de burger open houden fiets- en wandelpaden op niveau houden Noordenveld aantrekkelijk houden voor inwoners en toeristen spelend leren in een groene omgeving in 2030 nog steeds zandwegen, maar geen gebruik door (cross)motoren in 2030 minder georganiseerde recreatie-activiteiten, voorzichtig omgaan met groen en natuur in 2030 groen Noordenveld primair voor de rustzoekers en minder voor lawaaisporten toegankelijkheid natuurgebieden vanuit woonwijken (5de verloting - Maatlanden) Veenhuizen breder profileren, combinaties maken, toeristen langer vasthouden natuurlijk klimbos natuurgebieden toegankelijk houden voor burger

84 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM De Onlanden zo laten, wat extra recreatieve voorzieningen ouderen stimuleren te bewegen in het groen vasthouden populariteit Veenhuizen scholen meer naar buiten met kinderen zandplas wordt zwem/surfplas profileren op groen toerisme parkjes met speelgelegenheid en ruimte voor ontmoeting fiets- en wandelpaden rondom Roden uitbreiden verharde wandelpaden alternatieven aanbieden voor hondenbezitter bereikbaarheid Leekstermeer/Onlanden verbeteren meer pleisterplaatsen met watersport/recreatieve mogelijkheden, kano, strand groen toegankelijk voor ouderen groen is belangrijk voor gezondheid, welzijn, aanzien, duurzaamheid paden voor rollators meer ruimte voor mountainbikers groene gemeente is belangrijk goede sociale seniorenwoningen in een groene omgeving voldoende straatverlichting inzet groen voor beweegvriendelijke omgeving bewegen, sporten in het groen Toegankelijkheid Kwaliteit Woongenot Duurzaam Bewegen speelplekken/spelen Speelplekken speelplekken: ontdekken, beleven, groeien en bloeien uitnodigende omgeving maak gebruik van omgeving, recreatie, flora en fauna, sport/gezondheid, treftuin belevingspaden realiseren met inwoners en organisaties spelen in de natuur, natuurbeleving, ook buiten schooltijd natuurlijk bewegen Bewustwording bewustwording met hulp van kunst groen is stilte, rustgevend, ontstressen Verblijfstoerisme Bewegen Stilte kwalitatief groen bereikbaar voor iedereen combinatie van functies: bewegen, sport, sociale ontmoeting, speeltuin, verschillende doelgroepen mens weer in contact brengen met natuur

85 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM groene oases en stilte ten behoeve van ontstressing uitsluitend "groen" vervoer, gratis toegankelijk voor iedereen schooltuinen als verplicht vak in onderwijs groene omgeving, dichtbij natuur, spelen, woongenot natuur dichtbij ruimte om te spelen kinderen kunnen op straat spelen Kwaliteit Duurzaam Bewegen groen is goed voor de geest Woongenot Vertaald in de kernwaarde Groen thema s Openbare ruimte en Natuur: De openbare ruimte is voor iedereen veilig en vrij toegankelijk om in te bewegen, spelen en ontdekken. Er is aandacht voor de toegankelijkheid in natuurgebieden. Vertaald in deelgebied Buitengebied thema Gebruik beleving Het buitengebied is één groot sportpark voor wandelaars, fietsers, etc. Er is voldoende mogelijkheid om natuur en landschap actief te beleven. Een gebied waar het prettig en gezond wonen, werken en verblijven is en van alles te beleven valt. Groen Beheer en Onderhoud Onderhoud wegbermen in buitengebied inclusief zandpaden Zandpaden ook in toekomst nog in goede staat Nieuwe aangeplante landschapselementen uit herinrichting ook onderhouden Onderhoud groenvoorzieningen is belangrijk kapotte bermen, te groot landbouwverkeer Goed onderhoud (bomen) Schelpenpaden beter onderhouden beleid gericht op behoud diversiteit Houtwallen gefaseerd onderhouden zodat aangezicht goed blijft Bevorderen diversiteit bv door snoeiafval te laten liggen Wees zuinig op grote bomen Houtwallen natuurlijk beheren Waterpeilbeheer Fochteloërveen moet goed zowel voor natuur als landbouw Door natuurontwikkeling hoger grondwater onder woningen vuilnisbakken -> tegengaan zwerfafval Openbaar groen grenzend aan eigen erf, zelf of als buurt onderhouden onverminderd onderhoud bomen, bermen biologisch bermbeheer boomwallen behouden bomen beschermen

86 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM fiets- en wandelpaden onderhouden zodat alles toegankelijk is, ook beekdal De Slokkert zorgvuldiger met bomenkap Meer onderhoud gewenst in water (waterschap) en bij groen. Wat betreft groen is de grens aan bezuinigingen bereikt -> niet meer op bezuinigen. Groenbeheer laat te wensen over -> meer aan doen. Verbeteren bermbeheer door eerder en vaker maaien. Kapbeleid is afgelopen jaren beter door afstemming op omgeving door vergunningplicht in te perken. Er is beter onderhoud. Uitdunnen betekent herstel. Plaatsen afvalbakken voor flesjes, blikjes e.d.. BOR (Beheer Openbare Ruimte) van stand laag naar hoog. De natuur schoonhouden. Samenwerking grondeigenaren Op maat! onderhoud verbeteren behoud de kwaliteit en verbeter daar waar nodig onderhoud op niveau houden evenwicht tussen alle groenbeheerders/domeinen zorg voor het landschap soms is geen beheer ook goed respect en overleg over beheer en onderhoud beheer en onderhoud van natuur en landschap in samenhang met landbouw snoei en maaiwerk minimaliseren onderhoud openbaar groen handhaven acceptatie/handhaven beheer versus geen beheer Landschapsbeheer meer handhaving van omgevingsvervuiling, zwerfafval bij recreatieterreinen Norg blijven onderhouden van openbare ruimte beter beheer begraafplaatsen, ander beleid opruimen Oosterduinen Norg, bos wordt weer bos kwaliteit onderhoud openbaar groen moet beter onderhoud van openbaar groen door gemeente uitvoeren onderhoud groen binnen gemeente door gemeente meer geld voor onderhoud gemeentelijk groen onderhoud groen door gemeente voor werkgelegenheid openbaar groen goed onderhouden bermen afplaggen bomen snoeien bermen niet gebruiken als opslagruimte onderhoud openbare ruimte behoud is belangrijk voor benutten behoud en aanwezigheid groen veilig - soms ook groen weghalen onkruid bestrijden veiligheid in omgeving

87 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM niet ten koste van veiligheid onderwijs betrekken bij opruimen zwerfafval onderhoud van "publiek" groen blijft gemeentelijke taak Vertaald in kernwaarde Leefbaar thema s Veilig en Fysieke leefomgeving: Noordenveld is een veilige en leefbare gemeente om te wonen, werken, recreëren en te verplaatsen. Wij zorgen met elkaar voor een leefomgeving die gezond, schoon, veilig, duurzaam en verzorgd is. Vertaald in kernwaarde Groen thema Inrichting en onderhoud openbare ruimte: De openbare ruimte is voor iedereen veilig en vrij toegankelijk om in te bewegen, spelen en ontdekken. De openbare ruimte ziet er verzorgd uit. Het kwaliteitsniveau wordt gezamenlijk met de dorps- en wijkbelangen afgesproken. Groen Water Waterbeheer Waterbeheer Waterbeheer anticiperen op klimaatverandering waterkwaliteit en -kwantiteit (beekherstel) Overal gescheiden wateropvang Vertaald in de kernwaarde Groen thema Water: In 2030 hebben we droge voeten. Klimaatbestendigheid: we bieden ruimte voor waterberging. Klimaatadaptatie: Er is aandacht voor wateroverlast. Groen vrijwillige inzet Bij onderhoud door vrijwilligers zoals begraafplaats ook vrijheid over uitvoering Onderhoud en zelfwerkzaamheid: "voor wat, hoort wat" Bewoners betrekken bij groenplanning of dat zelf laten doen Inwoners nemen soms zelf actie, maar hebben daar ook weinig tijd voor. Onderhoud bij de inwoner Oog voor belastbaarheid van de inwoner gemeente: activeren, stimuleren, uitdagen buurten hebben het recht zelf buurtonderhoud te doen groen onderhoud bij bevolking Openbaar groen onderhoud door samenwerking met omgeving samenwerken sportverenigingen, velden, accommodatie, vrijwilligers bewoners kunnen ook groen onderhouden Betrokkenheid gemeentelijke organisatie is dienstbaar aan vrijwilligerswerk vrijwilligerswerk: participatie versus bereidheid

88 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM dialoog met burgers onderhouden gemeente faciliteert, samenleving voert uit en bedenkt startsubsidies voor initiatieven regiebehouden als overheid stimuleren van groene wijkinitiatieven onderhoud door wijkbewoners gemeente faciliteert Vertaald in de kernwaarde Groen Inrichting en onderhoud openbare ruimte: De openbare ruimte ziet er verzorgd uit. Het kwaliteitsniveau wordt gezamenlijk met de dorps- en wijkbelangen afgesproken. Er is ruimte voor gedragen initiatieven in de openbare ruimte. >> plaatje bloemen, moestuinen We bieden ruimte voor initiatieven van inwoners, verenigingen en ondernemers, waardoor de kwaliteit van de fysieke leefomgeving verhoogd kan worden. Vertaald in de kernwaarde Leefbaar thema Meedoen Er is een gunstig klimaat voor vrijwillige inzet: vrijwillige inzet kan optimaal tot groei en bloei komen, wordt positief gestimuleerd en daar waar dit gevraagd wordt, is passende ondersteuning beschikbaar. Vrijwillige inzet draagt bij aan het realiseren van de ambities binnen de vijf kernwaarden. Groen landbouw agrarisch natuurbeheer bevorderen Duurzame landbouw stimuleren minder regelgeving voor agrariërs mestoverschot terugdringen, CO2 is niet goed voor natuur geen grootschalige landbouw natuur als voedselvoorziening waar komt voedsel vandaan Vertaald in kernwaarde Groen thema Landschap: In 2030 wordt het landschap gezamenlijk onderhouden door eigenaren, boeren, inwoners, etc. Streekbeheer is de nieuwe manier van landschapsonderhoud. Vertaald in kernwaarde Ondernemend thema Werkgelegenheid: Schaalvergroting binnen de aangewezen landbouwgebieden is mogelijk met maatwerk. Landbouw verzorgt voor een groot deel het beheer van het landschap. Ambitie is zoveel als mogelijk gesloten kringlopen van stikstof, fosfaat en ammoniak op gebiedsniveau en bedrijfsniveau.

89 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM Groen overig Flexibeler wet- en regelgeving Kleinere containers verblijf mogelijk maken In 2030 is het zwembad er nog 1 dag per week onderwijs bij de "boswachter" Zorgen dat de leefbaarheid in het gebied behouden blijft. Meer informatie via VVV-kantoor. schoon milieu gemeente sociale cohesie faciliteren identiteit en kwaliteit <-> economie en financiering <-> merk en marketing schone omgeving teveel controle op opgroeien en spelen kinderen meer op de fiets naar school handhaving hondenpoepbeleid netjes en schoon bed en breakfast beperkt toestaan invloed klimaatverandering op landschap? minder regels in 2030 afval wegbrengen gemakkelijker maken voorwaarde van schone huisvesting voor vestiging bedrijvigheid, continueren in deze gemeente kennis over de eigen omgeving, cultuurhistorie communicatie is belangrijk ook voor draagvlak kinderboerderij moet blijven Kernwaarde Ondernemend Ondernemend recreatie en toerisme, horeca Reuring in Roden, kleinschalige recreatie, toerisme extra toeristen prima, voor rustig verblijf agrarisch toerisme Veenhuizen toerisme Toerisme bevorderen voor horeca, sterke punten analyseren en uitbuiten Toerisme faciliteren Gemeente en toerisme, positieve stimulerende partner E-bikes verhuren in Peize voor Onlanden meer recreatieve mogelijkheden speerpunt toerisme - sport groen Norg is recreatiecentrum Kansen recreatie toerisme blijft belangrijke peiler verbinding Norg - Veenhuizen toerisme en recreatie spreiding seizoenen toerisme en recreatie (minder pieken, benutten voor- en naseizoen) meer dag- en verblijfsrecreatie, aanvulling op bestaande iets realiseren voor jongeren jaar

90 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM uitgaansmogelijkheden voor jongeren recreatieve impuls Thedemaborg locatie aandacht voor toerisme Recreatie ruimte voor ondernemerschap op gebied van recreatie (deregulering) Recreatie Cultuur Horeca voorzieningen voor de jeugd recreatievoorzieningen intact houden horeca behouden in centrum en kleine kernen uitgaansgelegenheden toevoegen kansen voor recreatie en horeca -> samen Vertaald in de kernwaarde Ondernemend thema s Ondernemen en Werkgelegenheid: Een van de belangrijke pijlers van de Noordenveldse economie: Recreatie en toerisme. Noordenveld heeft een goed ondernemersklimaat: Er is ruimte voor nieuwe concepten en innovaties. Er is een sterk netwerk van samenwerkende bedrijven. Sectoren en gebieden waar de gemeente specifieke aandacht voor heeft: Recreatie en toerisme De vrijetijdssector vervult een belangrijke economische functie voor Noordenveld. De gemeente werkt nauw samen met de vrijetijdssector. En stimuleert verbindingen binnen de vrijetijdssector. Ondernemend ondernemers Zakenkring Huisvesting zzp-ers geen zzp misbruik wel ruimte voor "echte" ondernemers Winkel met biologische artikelen Ondernemingen in groen, kunst, duurzaam, recreatie Meer diversiteit in ondernemingen Veenhuizen: Geen Orvelte -> museumdorp Behoud bestaande ondernemers, door contact en aandacht Innovatienetwerk - RUG/TH winkels: niet verblokkeren, maar diversiteit, eigenheid, originaliteit Meer dan alleen toonbank Ondernemers per kern benaderen, vragen naar hun stip in 2030 Technische, medische bedrijven Detailhandel Zorghotel ouderen veel diensten Winkels, worden beleefwinkels, kijkwinkels

91 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM Welke ondernemerscultuur past in Noordenveld? Pop-up stores faciliteren IT sector moet Noordenveld aan zich binden Kleinschalig ondernemen Bedrijven aan huis specialisatie is belangrijk groot winkelbedrijf is aflopende zaak antwoord op Factory Outlet Centre Assen gezond ondernemersklimaat kleinschalige bedrijven investeringsklimaat passend bij een kleine gemeente hoe gaan we om met onze middenstand waar staat gem Nveld voor bedrijven? Sterk of zwak geen outlet Kleinschalige bedrijven recreatie en horeca afname inwoneraantal zet voorzieningen/winkelbestand onder druk levendige club ondernemers is van belang voor leefbaarheid Norg middenstand inspelen op groeiende zorgmarkt Koester wat je hebt in 2030 is de markt in Roden er nog ook ondernemer aandacht voor mantelzorg geen leegstand winkelpanden, behoud werkgelegenheid aanbod is in balans met vraag ga niet concurrentie aan met Groningen, Assen, Leek er blijft diversiteit aan detailhandel in de dorpen aantrekkelijke winkelkernen voor zowel ouderen als jeugd speciaalzaken in centrum Roden aantrekkelijk winkelbestand voorzieningen aanpassen aan de tijd en in stand houden herstel centrum Nieuw-Roden Winkels minder "flits"winkels diversiteit in winkelaanbod, gezelligheid en ontmoeting houd voorzieningen op peil onderwijs, ondernemers, zorg werken samen veel sportmogelijkheden meer nieuwe startende ondernemers Vertaald in de kernwaarde Ondernemend thema s Ondernemen en Werkgelegenheid Noordenveld heeft een goed ondernemersklimaat: Er is ruimte voor nieuwe concepten en innovaties. Er is een sterk netwerk van samenwerkende bedrijven. Het behoud van de lokale bedrijvigheid en werkgelegenheid is een belangrijk aandachtspunt voor de gemeente.

92 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM Sectoren en gebieden waar de gemeente specifieke aandacht voor heeft: Het centrum van Roden vormt samen met de bedrijventerreinen het economisch hart van Roden en daarmee ook van Noordenveld. Roden vervult een belangrijke rol als koopcentrum voor de regio en de gemeente wil eraan bijdragen deze kracht ook naar de toekomst toe te borgen. Ondernemend Houding en gedrag, communicatie Kansen benutten Flexibelere werktijden gemeenteambtenaren voor contact met vrijwilligers Duidelijkheid Helderheid Transparant leidinggevende, meedenkende, luisterende gemeente Optimale samenwerking ondernemers Gemeente moet voorwaarden scheppend zijn flexibele opstelling Flexibel Integer, maar flexibel waar het kan Als gemeente de boer op gaan?! Actieve houding naar initiatieven Pro-actief meedenken, niet wachten terugtreden gemeente overleg met buurgemeenten over diverse ontwikkelingen kopen in eigen dorp stimulerende en uitdagende gemeente in duurzaamheid Actieve dorps- en wijkverenigingen welkome gemeente profiteren van dat wat er is koppeling product klant ruimte/aandacht voor diverse doelgroepen, productie en consumenten samenwerking gemeenten Ondersteuning niet perse verdienend voorkom individualisering ruimte voor ideeën met de gemeente in kansen denken, meedenken gebruik maken van kennis en kwaliteiten van ondernemers presenteren, laten zien wat je hebt samenwerking, verbinding diverse sectoren Gastvrij Toekomstgericht Investeren gemeente moet faciliterend zijn

93 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM gemeente moet zich niet als ondernemer gedragen Ondersteuning ondernemende mindset Uitdagen bedrijven werken samen over grenzen durf te ondernemen verbinden ondernemers samenleving Verbinden Ambitie Creativiteit in kansen denken Vertaald in de kernwaarde Ondernemend thema Ondernemen Noordenveld heeft een goed ondernemersklimaat: Er is ruimte voor nieuwe concepten en innovaties. Er is een sterk netwerk van samenwerkende bedrijven. Ondernemers: - richten zich mede op maatschappelijk verantwoord ondernemen; - zijn maatschappelijk betrokken; - dragen bij aan de leefbaarheid, bijvoorbeeld bij de organisatie van evenementen; Ondernemend fysieke inrichting Geen extra bedrijventerreinen Kleinschalig + hoogwaardig satelliet van de stad Groningen Zwaar transport bij snelwegen vestigen Combinatiegebouw Groen Kleinschalige bedrijven MFC Veenhuizen met winkel/zorg/onderwijs Leegstand invullen RGD bestaande lege panden vrijgeven voor wonen, kleinschalig ondernemen Bedrijventerreinen aantrekkelijker maken Beschikbaarheid bedrijventerreinen Hergebruik lege panden Geen gebruik groene zones Aantrekkelijke, levendige kern, bijv door verbetering Brink leefbaarheid waarborgen Kleinschalig Kleinschalig Autovrij Norg is beschermd dorpsgezicht Verkeersoverlast groene energie, windmolenparken?

94 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM In 2030 minder grote bedrijven in Roden goede infrastructuur Kwaliteitsimpuls aandacht voor infrastructuur locatie Peizermade A7 ontwikkelen Groen Leefruimte Gebruik leegstaande panden aantrekkelijk leefklimaat Infrastructuur investeren in de (grote) kernen middenstand/detailhandel concentreren in het centrum geen extra gronden opofferen voor uitleglocatie bedrijven verbindingen met stedelijk gebied zijn cruciaal (zowel fysiek als digitaal) lege panden vullen dorpskernen leefbaar houden/maken door levendigheid geen forensendorpen, maar dorpen met bedrijvigheid huidige bedrijventerreinen waar leegstand is nieuwe invulling geven Noordenveld is niet geschikt voor zware industrie forensenvoorziening Peizermade retail bij A7 Peizermade, supermarkt, afhaalpunt duurzame bedrijven geen (grote) bedrijven in centrum van dorp inspelen op krimp, andere bestemmingen winkelpanden schone bedrijven goede verbindingen tussen dorpen prettige leefomgeving - leegstand - flexibele bestemmingen goede infrastructuur organiseren leegstaande panden benutten om verschillende ondernemers kansen te geven meer kleinschaligheid groene bedrijvigheid Vertaald in kernwaarde Ondernemend thema Fysieke inrichting: De gemeente Noordenveld streeft naar een optimale combinatie van gewenste ruimtelijke en economische ontwikkelingen. De bedrijventerreinen hebben een kleinschalig en groen karakter. Ondernemend werkgelegenheid/ bedrijvigheid Marktwerking Vliegwiel creëren waardoor werkgelegenheid kan ontstaan 2030: werk voor iedereen grens arbeidsmarkt principiële keuze: wil Noordenveld meer bedrijven (klein-groot) binnenhalen of laat ze dat aan andere gemeenten over Behoud van werkgelegenheid

95 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM Gevangenis blijft open Eigen middenstand behouden Boodschappen doen in eigen dorp Behoud werkgelegenheid Bij aanbesteding door gemeente kijken naar eigen ondernemers van dorp Health hub andere winkels -> afhaalpunten van internetwinkels veel robots nemen werk over veel kleinschalige bedrijvigheid productiebeperkingen, uitbreiding nog mogelijk? Minder marktwerking investeren in goede werkgelegenheid aantrekkelijk vestigingsklimaat (goedkoper, minder regels), op basis van behoefte in 2030 werkgelegenheid voor kinderen van nu bedrijven zullen blijven komen en gaan potentiële klanten in duurzame producten (ook soc. Woningbouw groepen) Kijk naar internationale ontwikkelingen als robottisering en de gevolgen voor werkgelegenheid Voor ondernemers aantrekkelijk vestigingsklimaat voor meer werkgelegenheid Teveel productie Hoe om te gaan met werkloosheid groeiende lokale ondernemers proberen de ruimte te bieden in overleg met inwoners meer local for local verbindingen met stedelijk gebied zijn cruciaal (zowel fysiek als digitaal) werkgelegenheid in de omgeving zorg is belangrijke economische factor veel werkgelegenheid voldoende werkgelegenheid om uitstroom jongeren te voorkomen MKB werkgelegenheid voor mensen met beperking "werk"plaatsen werkgelegenheid creëren stimuleren/faciliteren kleinschalige bedrijvigheid werkgelegenheid creëren door aantrekkelijk te zijn voor ondernemers (geen forensengemeente worden) Werkgelegenheid werkgelegenheid stimuleren Vertaald in kernwaarde Ondernemend thema Werkgelegenheid Werkgelegenheid draagt bij aan leefbaarheid. Samen zorgen we voor voldoende werkgelegenheid. Noordenveld zet zich in voor verbeterde aansluiting school - arbeidsmarkt. Iedereen heeft (betaald of onbetaald) werk binnen zijn of haar mogelijkheden. Ondernemend stimuleren Richten op de jongere generatie Ondernemers stimuleren

96 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM Ondernemersprijs Meedenken Ruimte voor ondernemen, mits passend in omgeving, zoek balans Bottom-up: vanuit de dorpen Jonge bedrijven stimuleren en meedenken vrijheid, minder beperkingen Wees uitdagend/prikkelend als gemeente MKB/startende ondernemers stimuleren Investeer in lokaal ondernemerschap Plaatselijke economie stimuleren. kleine zelfstandige promoten overheid moet meedenken met retail kleine ondernemer aantrekken faciliteren kleine ondernemers, winkelstraat gevuld, specialisten aanbod, meer zzp-ers klimaat waarin ruimte wordt gegeven, faciliterend Financieel aantrekkelijk maken Goede voorwaarden scheppen faciliteren ondernemersklimaat optimaliseren zorg dat je op alle fronten een aantrekkelijke gemeente/dorp bent mantelzorg faciliteren naar de ondernemers luisteren werken met mensen met beperking jonge ondernemers faciliteren en ondersteunen samenwerking bedrijven innovatie - faciliteren - stimuleren stimuleren, ondernemers uit andere terreinen verbinden talenten stimuleren nieuwe initiatieven laten bloeien Vertaald in de Kernwaarde Ondernemend thema Ondernemen: Noordenveld heeft een goed ondernemersklimaat: Er is ruimte voor nieuwe concepten en innovaties. De vraag van ondernemers staat centraal. Zo weinig mogelijk regels. Flexibele houding; uitgangspunt is: Ja, tenzij. Er is een sterk netwerk van samenwerkende bedrijven. Ondernemend - innovatie Pop up winkels Onderscheiden Online winkelen winstpunt voor Een, maar heeft wel gevolgen voor middenstand Glasvezel Ruimte voor ideeën Faciliteiten: glasvezel/a7, inkomstenbron binnen eigen gebied

97 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM Innovatienetwerk: wetenschap, industrie, dienstverlening Innovatie: bioenergy, agro, energy Snelle telecommunicatie Overal goede internetverbinding overal is glasvezel Ruimte voor ondernemers -> creatieve ruimte Glasvezel is belangrijke voorziening voor lokale ondernemers identiteit en kwaliteit <-> economie en financiering <-> merk en marketing sensor, domotica inspelen op behoeften bv ouderen Ontwikkelen overal snel internet Vertaald in de Kernwaarde Ondernemend thema Ondernemen: Noordenveld heeft een goed ondernemersklimaat: Er is ruimte voor nieuwe concepten en innovaties. De vraag van ondernemers staat centraal. Het bedrijventerrein heeft een goed voorzieningenniveau. Ondernemend - regelgeving Ruimte in bestemmingsplan Flexibel bestemmen Huurprijzen nu te hoog voor startende ondernemers Regelgeving weerhoudt mensen om te starten met ondernemen Breder perspectief bij bedrijfsuitbreiding dan alleen regelgeving Flexibeler herbestemming vrijkomende gebouwen Uitgaan van vertrouwen ipv wantrouwen bij handhaving en vergunningverlening Meer praktisch beoordelen/ handhaven op basis van kennis/regels Meer bekwaam personeel voor controle functie regelgeving gelijk voor bedrijven, niet met twee maten meten Ruimte in regelgeving Controle vergunningen Minder regelgeving voor MKB geen strakke visie voor 15 jaar ruimte voor ondernemers meer ruimere mogelijkheden voor ondernemers aan huis Hoe verhoudt regelgeving tot vrij ondernemerschap Hobby boeren, minder regeldruk regelgeving voor ondernemers versoepelen Minder regels Wees duidelijk over wat mag wel en wat mag niet minder regels/vergunningen Kaders ruimte voor ondernemerschap op gebied van recreatie (deregulering) "alles kan"

98 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM Ruimte Flexibel initiatief wordt beloond, minder regels Vertaald in de Kernwaarde Ondernemend thema Ondernemen: Noordenveld heeft een goed ondernemersklimaat: Er is ruimte voor nieuwe concepten en innovaties. De vraag van ondernemers staat centraal. Zo weinig mogelijk regels. Flexibele houding. Uitgangspunt is: Ja, tenzij. Ondernemend - landbouw niet teveel regels voor landbouw agrarische sector: transparantie voedselproductie boer als voedselproducent ipv bulkproducent kleinschaliger boeren, maar wel meer verdienen door transparantie en kwaliteit agrarisch: duurzaam/biologisch Agrariërs geen grootschalige intensieve veehouderijen Vertaald in de kernwaarde Ondernemend thema Landbouw: Landbouw blijft een belangrijke pijler van de plattelandseconomie. Schaalvergroting binnen de aangewezen landbouwgebieden is mogelijk met maatwerk. Landbouw verzorgt voor een groot deel het beheer van het landschap. Ambitie is zoveel als mogelijk gesloten kringlopen van stikstof, fosfaat en ammoniak op gebiedsniveau en bedrijfsniveau. Ondernemend - overig slaapdorpen in buitengebied minder subsidies voor vliegveld Eelde zorgvuldiger omgaan met belangen van burgers Sporten norg aan zee aankoop grond door ontwikkelaars, deze moeten binnen 1 jaar met plan komen wonen, welzijn, zorg wake voor verdraagzaamheid <-> verschillende doelgroepen economie en duurzaamheid op gespannen voet zelfrijdende bus mens zal altijd sociaal en relationeel zijn gratis parkeren behouden goed en betaalbaar openbaar vervoer extra woningbouw voor doelgroepen wanneer nodig geen windmolens subsidie voor zonnepanelen

99 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM buurt app Geldautomaat Dorpshuis alle dagen open voor ontmoeting Duurzaam activiteiten voor jongeren stimuleren contact jong - oud school, voorzieningen samenwerken kenmerken vestigingsbeleid Kernwaarde Duurzaam Duurzaam energie alle straatlantaarns op zonne-energie hernieuwbare energie zonne- en windenergie Geothermie gebieds energiecoöperatie Geen zonneweides op agrarische grond is niet duurzaam Eerst daken vol met zonnepanelen Zoeken naar nieuwe vormen van duurzame energie CO2 reductie Biovergisters te duur Geen zonneweides Windmolen per bedrijf geen grootschalige windmolenparken Zonnepanelen voor particuliere woningen Inkoop groene energie In 2030 auto's op waterstof Aardwarmte gebruiken voor verwarming en productie waterstof Nieuwe technieken voor opslag van opgewekte energie Zonnepanelen geven nog teveel technische problemen Technologie wel zonnepanelen geen windmolens kleine windmolens tot 25 m overal toestaan veel meer mensen gaan zelf energie opwekken > meer mogelijk maken maak facet-bestemmingsplan voor zonne-energie velden met zonnepanelen (ook) kleinschalige vormen van energieopwekking Duurzame energie led straatverlichting Lokaal energie leveren en inkopen Energie -> lokale initiatieven bevorderen Energie, betrekken van Energiecoöperatie Noordseveld

100 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM Zelf energie opwekken: zonnepanelen, WKO, aardwarmte Kleinschalige gezamenlijke energievoorziening Duurzame energie opwekken Groene stroom, non-fossiel, schone energie Zonnepanelen Biovergisting Zonne-akkers voor particulieren minder gebruik fossiele brandstoffen zonne-akkers zonne-energie aanmoedigen duurzame energie Energiezuinig Energie delen in postcode roos Daken van bedrijfspanden voor gemeenschap beschikbaar voor zonnepanelen Stimuleren gebruik aardwarmte Laat dorpen hun eigen energie opwekken CO2 en CH4 terugbrengen Overheid/regering moet meer visie vertonen in het energiebeleid Zonnepanelen parken stimuleren Huizen niet (meer) volledig verwarmen Geen houtkachels die vervuiling geven Energie kunnen leveren aan je buren energieneutraal investeren in zonne-energie en windenergie gezamenlijk inkopen van zonne-energie/zonnecollectoren gezamenlijk energie inkopen, geen afhankelijkheid platte daken vol leggen met zonnepanelen gebruiken van aardwarmte kleinschalige windmolens nieuwe bebouwing voorzien van dakpannen met zonnecellen zonnepanelen op huurwoningen stimuleren Aardwarmte geen windmolens Energieneutraal reserves aanleggen voor lange termijn ontwikkelingen stimuleren alternatieve energie, evt collectief energieneutraal in 2030 Aardwarmte zonnevelden en zonnepanelen geen windmolens betaalbare zonnepanelen geen windmolens Energie zuinig met energie

101 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM Energiezuinig plaatselijke energiemaatschappij faciliteren duurzame energie alle openbare gebouwen hebben duurzame energie e-depot? collectief zonnepanelen alle openbare gebouwen hebben duurzame energie windmolens mogen Zonnepanelen alle gebouwen energieneutraal Energiezuinig energieneutraal Zonnepanelen Vertaald in de kernwaarde Duurzaam thema s Uitgangspunten en kaders en Energie: De gemeente biedt geen ruimte voor opslag van CO2 en nucleair afval, de winning van schaliegas. De gemeente biedt geen ruimte voor grootschalige windmolenparken. De gemeente werkt niet mee aan plaatsing van zonnepanelen in natuurgebieden. De gemeente Noordenveld is klimaatneutraal in Klimaatneutraal bereiken we samen door energiebesparing en toepassing van duurzame energie. Een belangrijke rol is weggelegd voor de inwoners, de bedrijven, het Parkmanagement, de Energie Coöperatie NoordseVeld en het Platform Duurzaam Noordenveld. De rol van de gemeente zal een faciliterende en ondersteunende zijn. Duurzaam bouwen, ruimtegebruik, herbestemming energie neutrale woningen goed geïsoleerde woningen levensloopbestendige woningen In 2030 alle woningen energieneutraal Wateroverlast als gevolg van Fochteloërveen, sloten herstellen Verandering ivm klimaat laten gebeuren Wateroverlast energieneutrale woningen Duurzame industrie, niet vervuilend nadenken ruimtegebruik voor flexibiliteit Duurzaam bouwen, energieneutrale woningen nadenken ruimtegebruik voor flexibiliteit Duurzaam omgaan met onze grondstoffen Géén bio-industrie, geen megastallen Koeien in de wei Aantrekken duurzame industrie Groene economie

102 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM Prettig wonen, gezond, schone lucht woonboerderijen kleinschalige wooninitiatieven stimuleren in de dorpen (boerderijen) groenbehoud/uitbreiden natuur nieuwbouw = klimaatneutraal natuurerfgoed niet aantasten tbv duurzame energie maximaal handhaven van huidige inrichting (wegen, dorpen, natuur) optimale handhaving onderhoud bomen financieel stimuleren van duurzaam bouwen goed geïsoleerde bouw huurwoningen goed isoleren Schone leefomgeving Levensloopbestendig bouwen Duurzaam ruimtegebruik Duurzame materialen levensloopbestendige woningen, gelijkvloers levensloopbestendig zelfvoorzienend woonvormen ook rekening houden met WMO evenwicht in gebruik groen investeringen tot behoud van landschap en natuur dorpsvernieuwing tegen leegstand en verpaupering huizen energieneutraal maken aanpakken slecht geïsoleerde huurwoningen gescheiden riolering huurwoningen duurzaam maken energiezuinige levensloopbestendige huizen bouwen locaties met nieuwbouw of bestaande woningen aanpassen levensloopbestendig bouwen Duurzaam wonen, energie zuinig duurzaam bouwen gezonde leefomgeving levensloopbestendig woonvisie schone omgeving isolatie versus ventilatie omgeving nodigt uit, stimuleert mensen in duurzaam gedrag geen hinder, geluid, stank groene omgeving geen lege panden maar hergebruiken woningen geschikt voor meerdere mogelijkheden lege stukken gronden gebruiken voor moestuin geen drinkwater gebruiken voor wc kangoeroewoningen

103 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM ontwikkelen van nieuwe woonvormen faciliteren flexibele woon en woonzorgvoorzieningen vanuit particuliere initiatieven zelfvoorzienende woningen stimuleren moestuintjes in wijk onder begeleiding van volkstuincomplex in leegstaande gebouwen diverse generaties huisvesten creatieve en flexibele huisvesting stimuleren duurzame woningen grenzen aan groei levensloopbestendig bouwen betere groenvoorzieningen (duurzamer beplanten, door wijkteams laten verzorgen) duurzaam bouwen Vertaald in de kernwaarde Duurzaam thema s bouwen en ruimtegebruik: Uitgangspunt is dat de ruimte zorgvuldig wordt gebruikt. De ruimtebehoefte voor wonen, bedrijvigheid en infrastructuur wordt afgewogen. - De ladder voor duurzame verstedelijking wordt toegepast. Bouwen en verbouwen van woningen en gebouwen gebeurt duurzaam, milieuvriendelijk en gezond. Dat wil zeggen zo energiezuinig mogelijk, met duurzame materialen en met aandacht voor het binnenklimaat. Duurzaam houding, gedrag, educatie Milieu-bewustzijn Milieu-educatie Sturen door meedenken Aanpassing regelgeving, kan belemmerend werken bij duurzaam (her)gebruik Bewustwording via diverse media, bijv facebook in 2030 heeft iedereen een slimme meter energiecoöperatie ruimte geven voor ontwikkelen zonneparken Gemeente moet resultaten laten zien, bv plastic afval scheiden Bewustwording, ook lokaal Landelijke acties ter ondersteuning van duurzaam helpen ook Voorlichting Informatie over resultaten Informeren Bewustwording bevorderen Lokale energievoorziening blijven stimuleren, middels vergunningen, energiebesparing stimuleren Proeftuinen voor innovatie faciliteren Gedragsbeïnvloeding, opvoeden Fysieke leefomgeving: schoon, minder milieubelasting er is genoeg voor ieders behoefte, niet voor ieders hebzucht gebod duurzame energie voorbeeldfunctie gemeenschappelijke gebouwen minder verspilling

104 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM betrokkenheid bij een duurzame samenleving zelfvoorzienende gemeenschap educatie educatie op scholen bewustwording, van jongs af aan beginnen duurzaamheid bij elk beleid overheid stelt randvoorwaarden (voorkomen hinder, overlast) informeren energieneutraal door zonnepanelen, isolatie, bewustwording bewustwording dat klimaat belangrijk is, bij jezelf beginnen gedragsbeïnvloeding recreatiegebruikers investeren in verandering van mentaliteit, omgang natuur, sociale hulp begin bij jezelf, daarmee stimuleer je anderen stukje eigen verantwoordelijkheid opvoeding en educatie consuminderen stimuleren meer educatie, voorlichting, bewustwording door voorbeeld te geven duurzaam gedrag duurzaamheid is ook balans bewustwording afvalscheiden stimuleren bedrijven om rol te hebben in duurzaamheid, verpakking, mogelijkheid apparaten in te leveren stimuleren hergebruik bv water educatie: ouders moeten goede voorbeeld geven aan jongere generatie burger faciliteren, als gemeente niet de rol op je nemen gemeentelijke taak: bewustwording duurzaamheid bij de burger inspelen op ontwikkelingen zoals digitalisering, klimaat gedragsverandering eigen initiatieven, zoals crowdfunding, cocreatie betrokken Gedrag duurzaam is per definitie een gezonde keuze voor de inwoners van Noordenveld draagvlak begin bij jezelf goed voorbeeld doet goed volgen het netwerk van de burger is dichtbij betrokken toekomstige generatie stimuleren, met elkaar in de buurt zoeken naar initiatieven op gebied van duurzaamheid opvoeding, scholing, met elkaar erover hebben Verbeter de wereld begin bij jezelf verbeter de gemeente, begin bij elkaar zorg voor leefbaarheid voor volgende generaties, door zorg voor milieu, duurzaam leven en groen

105 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM omzien naar elkaar, naoberschap betrokkenheid bij gezonde leefomgeving, schoon milieu, energie, brandstof stimuleren maatschappelijk verantwoorde ondernemers zorg voor de volgende generaties, educatie bewustwording via educatie voor jong en oud doe het zelf Vertaald in de kernwaarde Duurzaam thema Houding en gedrag: Iedereen draagt bij aan een duurzame gemeente. Iedereen in de gemeente Noordenveld is zich bewust van het effect van zijn gedrag. Dit gedrag gaat niet ten koste van de mogelijkheden van toekomstige generaties om in hun behoeften te voorzien. Samenwerking, bewustwording, kennisdeling, educatie, kennisverwerving en advisering zijn hierbij van groot belang. Duurzaam afval, hergebruik Afvalstoffenscheiding Afval = grondstof hergebruik circulaire economie cradle - to - cradle geen wegwerpmaatschappij geen zwerfvuil snel in bezit van afvalpas voor nieuwe inwoners afvalscheiden, behoeft wel ruimte vaker plastic ophalen Afvalloos (afdwingen) Kringloop voorlichting en informeren over afval/hergebruik Extra 4de container voor plastic Verzamelcontainers voor plastic Voorlichten: afvalpreventie, scheiding minder plastic minder plastic Afvalstoffenscheiding bij de burger, meer bewustwording Containerstraat in woonwijken Afvalscheiden Help inwoners hun afval te scheiden en het gescheiden afval kostenloos centraal in te zamelen Recycling zonnepanelen Repaircafé faciliteren met goede werkplek Gemeente stimuleert initiatieven zoals repaircafé Hergebruik Niet nieuw kopen, laten repareren, consuminderen geen wegwerpmaatschappij grote instellingen afvalscheiding recyclebare producten

106 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM duurzaam bouwen, geen afval, cradle to cradle "lease" maatschappij voor allerlei producten is de toekomst Afvalscheiding Aandacht voor goed beheer ondergrondse containers circulaire economie eigen bijdrage: minder afval, minder verspilling, geen wegwerpspullen kopen, begin bij jezelf duurzaam scheiden is goed, kan nog minder afval composteren promoten containerstraat per buurt breder aanbieden bv verzamelpunt elektrisch afval minder plastic afvalscheiden afvalscheiden stimuleren recycling meer afvalbakken voor scheiding hergebruik zo weinig mogelijk afval Vertaald in de kernwaarde Duurzaam thema Afval en hergebruik: Voorkomen van afval is van groot belang. Iedereen zorgt er voor dat bij productie en consumptie zo weinig mogelijk afval ontstaat. Samen op weg naar een recycling maatschappij. Duurzaam (lokale) economie, bewust leven, biologische landbouw circulaire economie regionaal kringloop landbouw lokale producten bij lokale winkeliers in kaart brengen wat er is aan lokale producenten lokale warenmarkt met lokale producten lokale economie meer stimuleren = investeren in duurzaamheid, economie en werkgelegenheid armoede van de grond omzetten in lokale rijkdom (bv spelt) Groene economie voedsel dichtbij halen/kopen Biologisch voedsel Bewust kopen, biologisch voedsel, regionale producten lokale producten, ecologische producten gezamenlijke moestuinen Lokale voedselvoorziening, meer volkstuinen Biologische landbouw, meer stimuleren Verspilling van voedsel terugdringen gemeente en burgers stimuleren om biologische producten te produceren en verkopen geen voedselverspilling stimuleren zelfvoorzienend moestuinen in plaats van plantsoenen anders (ver)delen

107 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM belasting op producten ipv op arbeid 2030: duurzaam is belangrijker dan geld landbouw: minder chemicaliën biologische landbouw stimuleren basisloon in relatie tot terugdringen productie terugdringen overproductie seizoensproducten Vertaald in de kernwaarde Duurzaam thema Biologische en lokale producten: Het biologisch produceren van voedsel wordt gestimuleerd. Iedereen is bekend met de lokale producten en maakt er gebruik van. Duurzaam - vervoer fietspaden: stimuleren met goede verbindingen Sensorgestuurde verlichting op fietspaden Veiligheid <->? Beleid duisternis schone brandstoffen voor openbaar vervoer openbaar vervoer moet blijven laadpaalbeleid e-auto's Op binnenwegen snelheidsbeperkende maatregelen Goed onderhouden fiets- en wandelpaden Meer 30 km zones Goede infrastructuur carpoolen meer gebruik OV overdekte fiets voor woon-werkverkeer elektrische auto's goede wegen duurzaam openbaar vervoer elektrisch openbaar vervoer stimuleren gebruik e-bikes voor woon-werkverkeer betere bereikbaarheid, andere vormen van openbaar vervoer deel economie -> digitaal afstemmen vervoer gezamenlijk e-bike oplader met zonnepaneel digitale carpoolplaatsen ambtenaren laten de auto beroepshalve zoveel mogelijk staan Roden beter bereikbaar vanuit omliggende dorpen, is beter voor economie duurzaam vervoer naar voorzieningen elektrisch vervoer tussen dorpen of in gemeente tbv ouderen Vertaald in de kernwaarde Duurzaam thema Mobiliteit: De CO2-emissie door mobiliteit is verminderd. Door mobiliteit te verminderen, veranderen en te verduurzamen. Het gebruik van duurzame mobiliteit wordt gestimuleerd. Vertaald in de kernwaarde Leefbaar thema Bereikbaar: De gemeente stimuleert het gebruik van de fiets, openbaar vervoer en duurzame mobiliteit.

108 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM Duurzaam - overig Flexibel in regels en in visie Minder licht, koester duisternis Glasvezel voor iedereen 3 P's: People, Planet, Profit Minder vlees eten Glasvezelnet in hele gemeente naoberplicht duurzaam moet niet alleen een ideaal zijn, ook realistisch Gemeente is flexibel met regels en vergunningen omtrent duurzaam Vergunningenbeleid aanpassen voor plaatsen zonnecollectoren Ruimte voor jonge ondernemers om duurzaam te ondernemen CO2 moet naar beneden, gemeente moet met aanbestedingen daar rekening mee houden Markt aan banden wateroverlast investeren in kweken van nieuwe agrarische producten duurzaam <-> financiën financieel voordeel gevolgen van veranderende samenstelling bevolking samenleven met vrijheid vrijheid, gelijkheid, vertalen naar deze tijd betrekken van de kerk hoe om te gaan met vergrijzing: leefbaarheid, sociaal, werkgelegenheid, woningbouw minder regels voor boeren weidevogels verdwijnen door bemesting wateroverlast regelgeving aanpassen aan doel duurzaam ondernemen -> denken in mogelijkheden regelgeving wetgeving geboortebeperking "de verborgen verleider"

109 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNE EMEND DUURZAAM II Relatie Noordenveld in Balans en Omgevingsvisie Hieronder is de lijst met onderwerpen die tijdens het project Noordenveld in Balans (NiB) aan de orde zijn geweest opgenomen. Vervolgens wordt in de cursieve tekstdelen de relatie met de Omgevingsvisie beschreven. De onderwerpe en die bij NiB aan de ordee zijn geweest zijn erg specifiek. De Omgevingsvisie is globaal van karakter. De betrekkende onderwerpen komenn binnen een breder onderwerp of thema terug, en worden dus niet specifiek benoemd. Tijdens de dorpsavonden van NiB is aan de inwoners gevraagd welkee zaken zij belangrijk vinden. Daaruit kwam vervolgens ook naar voren welke zaken er minder belangrijk worden gevonden. Hier hoeft volgens de inwoners minder geld in te worden gestoken. Deze uitkomsten staan verbeeld in onderstaande grafiek.

110 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM Ondersteuning: Hieronder valt de uitvoering van maatschappelijk werk door Noordermaat. Deze voorziening wordt preventief ingezet voor kwetsbare inwoners. Deze wijze van ondersteuning valt binnen het sociaal domein. Er ligt hier een relatie met welzijn, werk en inkomen, cultuur, sport, vrijwillige inzet en openbare orde en veiligheid. De ondersteuning door Noordermaat draagt bij aan het realiseren van een gemeente waar meedoen centraal staat door een vangnet te bieden voor hen die het even niet zelf kunnen. Omgevingsvisie: Kernwaarde Leefbaar - Meedoen Er is specifieke aandacht voor de kwetsbare inwoners. Waar nodig biedt de gemeente (tijdelijke) maatschappelijke ondersteuning en zorg Deze ondersteuning is ook gericht op het netwerk rondom de inwoner: mantelzorgers, vrijwilligers, etc. Uitbreiding gymnastiekonderwijs (van twee naar drie uur per week): Er ligt een relatie met sport, onderwijs, het beleid Meedoen en het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG). De uitbreiding van het gymnastiekonderwijs op kosten van de gemeente draagt bij aan een gemeente waar iedereen meedoet. En ook hier geldt: jong geleerd is oud gedaan. Omgevingsvisie: Kernwaarde Leefbaar Meedoen Noordenveld biedt optimale ontwikkelingskansen voor jongeren. Aanvullend onderwijs voor kinderen met beperkte leercapaciteit (Avondschool de Esborg): Hiervoor wordt, in de avonduren, onderwijs geboden aan jongeren met een beperkte leercapaciteit gericht op hun zelfstandigheid. Er is een relatie met het sociaal domein. Het aanvullend onderwijs voor kinderen met beperkte leercapaciteit draagt bij aan een gemeente waar iedereen meedoet. Omgevingsvisie: Kernwaarde Leefbaar Meedoen Noordenveld biedt optimale ontwikkelingskansen voor jongeren. Hierdoor ontwikkelen ze zich tot gezonde, zelfstandige inwoners, die volwaardig deelnemen aan de samenleving. In 2030 krijgen alle jongeren de ondersteuning die ze nodig hebben. Leerlingenvervoer: De organisatie van het leerlingenvervoer bestaat uit twee delen, namelijk een wettelijke verplichting en een gemeentelijke coulanceregeling. Er is een relatie met het sociaal domein.

111 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM Het leerlingenvervoer draagt bij aan een gemeente waar iedereen meedoet. Er ligt echter een verantwoordelijkheid voor de ouders van deze leerlingen. Omgevingsvisie: Kernwaarde Leefbaar Meedoen Noordenveld biedt optimale ontwikkelingskansen voor jongeren. Hierdoor ontwikkelen ze zich tot gezonde, zelfstandige inwoners, die volwaardig deelnemen aan de samenleving. In 2030 krijgen alle jongeren de ondersteuning die ze nodig hebben. Financiële bijdrage aan het sociale werkvoorzieningsschap (Novatec): Novatec regelt werkzaamheden voor de inwoners van Noordenveld met een SW-indicatie. Dit is een Gemeenschappelijke Regeling met het Westerkwartier. Het werkvoorzieningsschap wordt afgebouwd zodat per 1 januari 2018 alleen nog sprake is van een organisatie voor beschut werken. Er is een relatie met werk en inkomen en het sociaal domein. De uitvoering door Novatec zorgt er voor dat ook mensen met een SW-indicatie mee kunnen doen in Noordenveld. De gemeente biedt het vangnet voor hen die het (tijdelijk) niet lukt om mee te doen. Omgevingsvisie: Kernwaarde Ondernemend - Meedoen Gemeente en ondernemers hebben een gezamenlijke verantwoordelijkheid in het aanbieden van werk en/of een zinvolle dagbesteding. Ondernemers hebben aandacht voor maatschappelijk verantwoord ondernemen, dragen bij aan social return on investment en zijn maatschappelijk betrokken. Iedereen heeft (betaald of onbetaald) werk binnen zijn of haar mogelijkheden. Dienstverlening ISD (totaal): Dit betreft de uitvoeringskosten van de ISD. Er is een relatie met het sociaal domein en het beleid Meedoen. De uitvoering door de ISD draagt bij aan een gemeente waar iedereen meedoet. De gemeente biedt het vangnet voor hen die het (tijdelijk) niet lukt om mee te doen. Omgevingsvisie: Kernwaarde Leefbaar - Meedoen Er is specifieke aandacht voor de kwetsbare inwoners. Waar nodig biedt de gemeente (tijdelijke) maatschappelijke ondersteuning en zorg. Deze ondersteuning is ook gericht op het netwerk rondom de inwoner: mantelzorgers, vrijwilligers, etc. In 2030 krijgen alle jongeren de ondersteuning die ze nodig hebben. Sporthallen: wij zijn eigenaar van de sporthallen in Roden (Sportcentrum De Hullen), Norg (De Brinkhof) en Peize en verantwoordelijk voor het beheer en onderhoud ervan. Er is een relatie met sport, gezondheid, welzijn, onderwijs, toerisme en recreatie, cultuur en werk en inkomen.

112 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM De bijdrage aan sporthallen draagt bij aan een goed voorzieningen niveau en daarmee aan een leefbaar Noordenveld waar iedereen mee kan doen. Omgevingsvisie: Kernwaarde Leefbaar - Voorzieningen We houden met elkaar maatschappelijke voorzieningen in stand, naar wens, behoefte en draagkracht van de gemeenschap. Financiële bijdrage aan zwembaden: Er is een relatie met sport, toerisme en recreatie, gezondheid, welzijn, vrijwillige inzet, onderwijs en cultuur. De zwembaden dragen bij aan een goed voorzieningenniveau en daarmee aan een leefbaar Noordenveld waar iedereen mee kan doen. Omgevingsvisie: Kernwaarde Leefbaar - Voorzieningen We houden met elkaar maatschappelijke voorzieningen in stand, naar wens, behoefte en draagkracht van de gemeenschap. Sportstimulering en -ontwikkeling: Er is een relatie met gezondheid, vrijwillige inzet, welzijn, CJG, onderwijs en cultuur. Sportstimulering en -ontwikkeling dragen bij aan een leefbare gemeente waarin iedereen mee kan doen. Omgevingsvisie: Kernwaarde Leefbaar Meedoen Met elkaar dragen we zorg voor een gezonde leefomgeving die uitnodigt tot gezond gedrag en waar de positieve invloed op gezondheid zo groot mogelijk is. Onderhoud sportvelden: Er is een relatie met vrijwillige inzet en werk en inkomen; vrijwilligers van de verenigingen doen het niet specialistische onderhoud en gedetacheerde medewerkers van Novatec maaien de velden. Het onderhoud van sportvelden draagt niet direct bij aan een leefbare gemeente waar iedereen mee kan doen, de aanwezigheid van de velden draagt bij aan een goed voorzieningenniveau en daarmee aan een leefbare gemeente. Omgevingsvisie: Kernwaarde leefbaar Fysieke leefomgeving Wij zorgen met elkaar voor een leefomgeving die gezond, schoon, veilig, duurzaam en verzorgd is. Cultuur Financiële bijdrage aan bibliotheken: Dit is een budgetsubsidie op basis van prestatieafspraken. Er is een relatie met onderwijs, cultuureducatie, laaggeletterdheid, recreatie en toerisme, accommodatiebeleid en vrijwillige inzet.

113 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM De bijdrage aan bibliotheken draagt bij aan een goed voorzieningenniveau en daarmee een leefbaar Noordenveld waarin iedereen mee kan doen. Omgevingsvisie: Kernwaarde leefbaar Voorzieningen Financiële bijdrage aan musea en podiumkunsten: Dit is de bijdrage aan Stichting Mensingecomplex (dit is een budgetsubsidie op basis van prestatieafspraken), museum Kinderwereld (dit is een budgetsubsidie) en het gevangenismuseum (dit is een waarderingssubsidie). Er is een relatie met recreatie en toerisme, economie, erfgoedbeleid, cultuureducatie en vrijwillige inzet. De bijdrage aan musea en podiumkunsten draagt bij aan een leefbaar Noordenveld, waarin iedereen mee kan doen en aan een ondernemend Noordenveld aantrekkelijk voor recreanten en toeristen. Omgevingsvisie: Kernwaarde leefbaar Voorzieningen Maatschappelijke voorzieningen zijn toekomst-bestendig en voor iedereen toegankelijk en beschikbaar en waar mogelijk dichtbij. Ze bieden ruimte voor ontmoeting, ontspanning en ontwikkeling. Financiële bijdrage aan amateurkunstverenigingen: Hierbij gaat het om subsidies aan koren, toneelen muziekverenigingen. Er is een relatie met cultuureducatie en vrijwillige inzet. De bijdrage aan amateurkunstverenigingen draagt bij aan een leefbaar Noordenveld waarin iedereen mee kan doen. Omgevingsvisie: Kernwaarde leefbaar Voorzieningen Maatschappelijke voorzieningen zijn toekomst-bestendig en voor iedereen toegankelijk en beschikbaar en waar mogelijk dichtbij. Ze bieden ruimte voor ontmoeting, ontspanning en ontwikkeling. Financiële bijdrage aan cultuuronderwijs op alle basisscholen: gemeenten en onderwijs dragen gezamenlijk bij aan cultuureducatie. Dit gebeurt aanvullend op en steeds meer als onderdeel van een samenhangend onderwijsprogramma. Er is een relatie met naschoolse culturele activiteiten, amateurkunst en natuur- en milieueducatie. De bijdrage aan cultuuronderwijs draagt bij aan een leefbaar Noordenveld waarin iedereen mee kan doen. Omgevingsvisie: Kernwaarde leefbaar Voorzieningen Onderwijs: In 2030 zijn Integrale Kind Centra gerealiseerd. In een Integraal Kindcentrum (IKC) is één aanbod voor onderwijs, opvang en vrije tijd (muziek, toneel, sport etc.)

114 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM Welzijn Onderhoud van Multifunctionele accommodaties en dorpshuizen: Er is een relatie met sport en gezondheid, vrijwillige inzet, gezondheid, welzijn, cultuur, onderwijs, peuterspeelzalen, bibliotheken en het sociaal domein. De bijdrage voor onderhoud aan de Multifunctionele accommodaties en dorpshuizen dragen bij aan een goed voorzieningenniveau en daarmee een leefbaar Noordenveld waarin iedereen mee kan doen. Omgevingsvisie: Kernwaarde Leefbaar Voorzieningen We houden met elkaar maatschappelijke voorzieningen in stand, naar wens, behoefte en draagkracht van de gemeenschap. Voorzieningen zijn voor iedereen toegankelijk en beschikbaar en waar mogelijk dichtbij. Er is aandacht voor de specifieke behoefte per doelgroep. Voorzieningen bieden ruimte voor ontmoeting, ontspanning en ontwikkeling. We stimuleren samenwerking en verbinding van voorzieningen. Er is ruimte voor flexibel gebruik, het combineren van functies. Steunpunt Mantelzorg: Dit wordt uitgevoerd door Stichting Welzijn in Noordenveld (WiN). De ondersteuning van mantelzorgers valt binnen het sociaal domein. Er is een belangrijke relatie met vrijwillige inzet en het maatschappelijke ondersteuning. De bijdrage voor het steunpunt mantelzorg draagt bij aan een Noordenveld waarin iedereen mee kan doen. De gemeente biedt het vangnet voor hen die het (tijdelijk) niet lukt om mee te doen. Omgevingsvisie: Kernwaarde leefbaar Meedoen De gemeente wil graag samen optrekken met mantelzorgers en waar nodig (beter) ondersteunen bij de zorg die zij aan een ander geven. Financiële bijdrage aan het ondersteunen van bewonersinitiatieven gericht op sociale samenhang en leefbaarheid: Dit is het Leefbaarheidsfonds. Dit heeft een relatie met alle andere onderwerpen. De bijdrage aan bewonersinitiatieven draagt bij aan een leefbaar Noordenveld waarin iedereen mee kan doen. Omgevingsvisie: Kernwaarde leefbaar Meedoen Naoberschap faciliteren en stimuleren, waarbij er ruimte is voor individuele invulling. Financieren van jongerenwerk door WiN: Het gaat hier om preventie van problemen. Het jongerenwerk is onderdeel van het CJG en valt binnen het sociaal domein.

115 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM De bijdrage voor het jongerenwerk draagt bij aan een Noordenveld waarin iedereen mee kan doen. Omgevingsvisie: Kernwaarde leefbaar Meedoen Noordenveld biedt optimale ontwikkelingskansen voor jongeren. Hierdoor kunnen ze zich ontwikkeling tot gezonde, zelfstandige inwoners, die volwaardig deelnemen aan de samenleving. In 2030 krijgen alle jongeren de ondersteuning die ze nodig hebben. Inspecteren van de woonomgeving met plaatselijke belangenverenigingen: de wijkschouw. Er is een relatie met het sociaal domein en vrijwillige inzet. De bijdrage voor het inspecteren draagt bij aan een leefbaar Noordenveld waarin iedereen mee kan doen. Omgevingsvisie: Kernwaarde Leefbaar Fysieke leefomgeving Wij zorgen met elkaar voor een leefomgeving die gezond, schoon, veilig, duurzaam en verzorgd is. Omgevingsvisie: Kernwaarde Groen Openbare ruimte We bieden ruimte voor initiatieven van inwoners, verenigingen en ondernemers, waardoor de kwaliteit van de fysieke leefomgeving verhoogd kan worden. Financiële bijdrage aan peuterspeelzalen: Deze financiële bijdrage bestaat uit een wettelijk verplicht deel en een deel gemeentelijk beleid. Er zijn 288 peuterspeelzaalplaatsen in Noordenveld waarvan er 270 bezet zijn. In de grote kernen zijn wachtlijsten. Er is een relatie met het CJG, jeugdbeleid en het sociaal domein. De bijdrage aan peuterspeelzalen draagt bij aan een leefbaar Noordenveld waarin iedereen mee kan doen. Omgevingsvisie: Kernwaarde leefbaar Voorzieningen Onderwijs: In 2030 zijn Integrale Kind Centra gerealiseerd. In een Integraal Kindcentrum (IKC) is één aanbod voor onderwijs, opvang en vrije tijd. Er is één pedagogisch kader voor iedereen die met kinderen werkt. Er is sprake van een goede samenwerking en ontschotting tussen schoolbesturen, besturen van peuterspeelzalen en kinderopvang. Ondersteunen van vrijwilligers door WiN De ondersteuning van vrijwilligers valt binnen het sociaal domein. De bijdrage aan de ondersteuning van vrijwilligers draagt bij aan een leefbaar Noordenveld waarin iedereen mee kan doen. De gemeente biedt het vangnet voor hen die het (tijdelijk) niet lukt om mee te doen. Omgevingsvisie: Kernwaarde leefbaar Meedoen Vrijwillige inzet draagt bij aan de leefbaarheid van de gemeente, dorp, wijk en straat. De vrijwillige inzet is hiermee voor de gemeente van groot belang en onmisbaar. Er is een gunstig klimaat voor

116 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM vrijwillige inzet: vrijwillige inzet kan optimaal tot groei en bloei komen, wordt positief gestimuleerd en daar waar dit gevraagd wordt, is passende ondersteuning beschikbaar. Beheer Openbare Ruimte: De onderwerpen onderhoud van wegen, bermen en sloten en de reiniging van straten worden onder één noemer geschaard. Het onderhoudsniveau in het beheer is laag. Er is een relatie met leefbaarheid, toerisme en recreatie, het sociaal domein en vrijwillige inzet. De bijdrage aan de BOR draagt bij aan een leefbaar en groen Noordenveld. Omgevingsvisie: Kernwaarde Groen Openbare ruimte De openbare ruimte ziet er verzorgd uit. Het kwaliteitsniveau wordt gezamenlijk met de dorps- en wijkbelangen afgesproken. Onderhoud brinken en monumentale bomen: Een groot deel van de brinken is eigendom van de boermarkes. Er is een relatie met toerisme, vrijwillige inzet en cultuurhistorie. De bijdrage aan het onderhoud van brinken en monumentale bomen draagt bij aan een groen Noordenveld. Omgevingsvisie: Kernwaarde Groen Landschap monumentale bomen zijn beschermd. Het cultuurhistorisch erfgoed is bepalend voor het karakter en de identiteit van Noordenveld. Onderhoud speelplaatsen en speeltoestellen: Dit onderwerp bestaat uit een wettelijke verplichting, de inspectie van de speeltoestellen, en een deel gemeentelijk beleid. Er is een relatie met sport en gezondheid. De bijdrage aan het onderhoud van speelplaatsen en toestellen draagt bij aan een goed voorzieningenniveau en daarmee een leefbaar Noordenveld waarin iedereen mee kan doen. Dit is echter niet alleen een gemeentelijke verantwoordelijkheid. Omgevingsvisie: Kernwaarde Groen Openbare ruimte De openbare ruimte is voor iedereen veilig en vrij toegankelijk om in te bewegen, spelen en ontdekken. Onderhoud bos: Het onderhoud van het bos dat gemeentelijk eigendom is, is een gemeentelijke verantwoordelijkheid. Er is een relatie met leefbaarheid, recreatie en toerisme, sport, gezondheid en vrijwillige inzet. De bijdrage aan het onderhoud van het bos draagt bij aan een groen Noordenveld. Omgevingsvisie: Dit betreft een onderwerp die aan de orde komt in de Uitvoeringsagenda Kernwaarde Groen.

117 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM Financiële bijdrage ter promotie van de gemeente: 11 % van onze inwoners is werkzaam in de recreatie- en toerismesector. Recreatie en toerisme is een belangrijke inkomstenbron van onze gemeente. Er is een relatie met leefbaarheid, Werk en Inkomen en Economische Zaken. De bijdrage ter promotie van de gemeente draagt bij aan een leefbaar en ondernemend Noordenveld. Dit is echter niet (alleen) onze verantwoordelijkheid. Omgevingsvisie: Kernwaarde Ondernemend Ondernemen(d) Belangrijke pijlers van de Noordenveldse economie: Recreatie en toerisme Werkgelegenheid recreatie en toerisme: De gemeente werkt nauw samen met de vrijetijdssector. En stimuleert verbindingen binnen de vrijetijdssector. Financiële bijdrage aan het realiseren van een duurzame samenleving: Deze bijdrage is de subsidie aan stichting Over-Leven. Deze stichting wil bijdragen aan het realiseren van de millenniumdoelen van de Verenigde Naties en richt zich vooral op het terugdringen van kindersterfte en aan het werken aan een duurzame samenleving. Er is een relatie met Welzijn. De bijdrage aan stichting Over-Leven draagt bij aan een duurzaam Noordenveld. Dit is echter niet (alleen) onze verantwoordelijkheid Omgevingsvisie: Kernwaarde Duurzaam Houding en gedrag Iedereen draagt bij aan een duurzame gemeente. Iedereen in de gemeente Noordenveld is zich bewust van het effect van zijn gedrag. Dit gedrag gaat niet ten koste van de mogelijkheden van toekomstige generaties om in hun behoeften te voorzien. Stimuleren van acties op het gebied van duurzaamheid: De bijdrage aan het stimuleren van duurzaamheid draagt bij aan een duurzaam Noordenveld. Omgevingsvisie: Kernwaarde Duurzaam Houding en gedrag en Energie Samenwerking, bewustwording, kennisdeling, educatie, kennisverwerving en advisering zijn voor een duurzame gemeente van groot belang. Faciliterende en stimulerende rol van de gemeente om gezamenlijk doelen te bereiken. We bieden ruimte voor initiatieven die bijdragen aan een klimaatneutraal Noordenveld. (binnen de wet- en regelgeving)

118 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM Financiële bijdrage voor natuur- en milieueducatie op alle scholen Er is een relatie met onderwijs en cultuur. De bijdrage aan natuur- en milieueducatie draagt bij aan een duurzaam Noordenveld. Dit is echter niet (alleen) onze verantwoordelijkheid. Omgevingsvisie: Kernwaarde Duurzaam Houding en gedrag Samenwerking, bewustwording, kennisdeling, educatie, kennisverwerving en advisering zijn hierbij van groot belang. Faciliterende en stimulerende rol van de gemeente om gezamenlijk doelen te bereiken. Financiële bijdrage aan plaatselijke belangenverenigingen Er is een relatie met het sociaal domein en de wijkschouwen. De bijdrage aan plaatselijke belangenverenigingen draagt bij aan een transparant en leefbaar Noordenveld. Omgevingsvisie: Kernwaarde Leefbaar - Meedoen Vrijwillige inzet draagt bij aan de leefbaarheid van de gemeente, dorp, wijk en straat. Vrijwillige inzet is voor de gemeente van groot belang en onmisbaar. Inwoners zetten zich vrijwillig in vanuit een persoonlijke motivatie of worden hiertoe op een positieve manier gestimuleerd. De kracht van vrijwillige inzet komt uit de samenleving. Advertenties en gemeentepagina in de krant: Er is een relatie met alle thema s. De bijdrage aan advertenties en gemeentepagina dragen bij aan een transparant Noordenveld. Omgevingsvisie: Kernwaarde Transparant - Communicatie De gemeente communiceert voor iedereen duidelijk en begrijpelijk. Informatie is beschikbaar, vindbaar en wordt gedeeld. Promotie en representatie Er is een relatie met alle thema s. De bijdrage aan promotie en representatie draagt bij aan een transparant, leefbaar en ondernemend Noordenveld. Omgevingsvisie: Kernwaarde Transparant Houding en rol De gemeente is betrokken en dichtbij, zichtbaar en aanwezig.

119 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNE EMEND DUURZAAM III Resultaten enquête en doorwerking in Omgevingsvisie Hieronder worden de resultaten van de inhoudelijke vragen uit de enquête gepresenteerd. De toelichtingen op de vragen zijn hierin niet te lezen, die zijn te lezen inn de Eindrapportage enquête Omgevingsvisie Noordenveld. In deze bijlagee wordt uitgelegd hoe de resultaten van de enquête doorwerken in de Omgevingsvisie. De vragenn zitten somss meer op uitvoeringsniveau in plaats van strategisch niveau. De antwoorden zijn wel naar strategisch niveau vertaald. Daarnaast zullen de uitkomsten en opmerkingen van de vragen gebruikt worden voor de vijf uitvoeringsagenda s. De resul Veilig: taten van bovenstaande enquêtevragen zijn vertaald in de kernwaarde Leefbaar - thema Noordenveld is een veilige en leefbare gemeente om te wonen, werken, recreërenn en te verplaatsen. Veiligheid is een voorwaarde voor een leefbare samenleving.

120 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNE EMEND DUURZAAM Bovenstaande resultaten komen terug in de kernwaardee Leefbaar thema t Voorzieningen: We houden met elkaar maatschappelijke voorzieningen in stand, naar wens, behoefte en draagkracht van de gemeenschap. In de kernwaarde Leefbaar thema Meedoen/ Vrijwillige inzet: Vrijwillige inzet draagt bij aan de leefbaarheid van de gemeente, dorp, wijk en straat. De vrijwillige inzet is hiermee voor de gemeente van groott belang en onmisbaar. En in de kernwaardee Ondernemend themaa Ondernemen/Meedoen: Ondernemers: - zijn maatschappelijk betrokken; - dragen bij aan de leefbaarheid, bijvoorbeeld bij de organisatie van evenementen; Bovenstaande resultaten komen terug in de kernwaardee Leefbaar Meedoen/mM mantelzorg: De gemeente heeft specifieke aandacht voorr de kwetsbare inwoners. Waar nodigg biedt de gemeente (tijdelijke) maatschappelijke ondersteuning en zorg aan deze inwoners. Deze ondersteuning kan ook gericht zijn op het netwerk rondom de inwoner: mantelzorgers, vrijwilligers, etc. De gemeente wil graag samen optrekken met mantelzorgers en waarr nodig (beter) ondersteunen bij de zorg die zij aan een ander geven.

121 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNE EMEND DUURZAAM Bovenstaande resultaten komen terug in de Kernwaardee Leefbaar thema t Meedoen, onderdeel Vrijwillige inzet: Er is verdeling in de gemeenschap om wel of geen vrijwilligerswerk tee doen. Daarom streven wij ernaar om een gunstig klimaat voor vrijwillige inzet te realiseren: vrijwillige inzet kan optimaal tot groei en bloei komen, wordt positief gestimuleerd en daar waarr dit gevraagd wordt, is passende ondersteuning beschikbaar. Het belang van vrijwilligers werk is er groot voor de maatschappij, iedereen zal zich hier bewust van moeten zijn. Kernwaarde Leefbaar Fysieke leefomgevingg Bovenstaande resultaat is vertaald in de kernwaarde Duurzaam thema Bouwen: - Nieuwe en bestaande woningen zijn flexibel en aanpasbaar aan de woonbehoefte en levensfase. - In bestaande bebouwing is ruimte r voor nieuwe functies, de gemeente stimuleert herbestemming.

122 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNE EMEND DUURZAAM Bovenstaande resultaten zijn vertaald in de kernwaarde Leefbaar thema Volkshuisvesting: De woonwijken en dorpen hebben zoveel mogelijk een gemengde samenstelling. Uit bovenstaande resultaat blijktt dat de inwoners vindenn dat de gemeente niet verantwoordelijk is voor voldoende beweging van inwoners. Vertaald in de omgevingsvis sie; We houden met elkaar maatschappelijke voorzieningen in stand, naar wens, behoefte en draagkracht van de gemeenschap. En waar mogelijk clustering van sport- s en beweegvoorzieningen. Daarnaast wordt samenwerking van gebruikers van verschillende voorzieningen wordt gestimuleerd. Bovenstaand resultaat komt terug in de kernwaarde Leefbaar thema Volkshuisvesting: - De bestaande woningvoorraad is zoveel mogelijk levensloopgeschikt.

123 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNE EMEND DUURZAAM Bovenstaand resultaat is vertaald in de kernwaarde Leefbaar thema Volkshuisvesting: - Uitgangspunt is bouwen voorr de behoefte, zowel kwantitatief als kwalitatief. - Anticiperen op groeiprognose, maar ook op dalende woningbehoe efte in de toekomst. Uit bovenstaand resultaat blijkt dat er geen grote behoefte is in ondersteuning bij een toenemende digitale samenleving. De gemeente biedt ondersteuning voor de kwetsbare inwoner, dat geldt ook voor dit onderwerp. Dat uit zich onder andere in de volgende tekst inn de kernwaarde Leefbaar thema Meedoen: Alle diensten zijn z toegankelijk en bruikbaar voor mensen met een beperking. Bovenstaand resultaat is verwerkt in de kernwaarde Transparant thema s Houding en rol en Communicatie: - De gemeente is: toegankelijkk (open, laagdrempelig) voor iedereen. zichtbaar. Je bent aanwezig, je laat jee zien. - Informatie is beschikbaar, vindbaar en wordt gedeeld.

124 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNE EMEND DUURZAAM De mening over dit onderwerp iss verdeeld. Ook in 2030 zullen er inwoners zijn, die moeite hebben met de digitale samenleving. Deze inwoners zal de gemeente ondersteunen, bij het regelen van producten die alleen nog digitaal beschikbaar zijn. De resultaten geven niet een duidelijke voorkeur weer. In de Omgevingsvisie is inn de kernwaarde Ondernemen in het thema Werkgelegenheidd onderdeel Recreatie enn toerisme het volgende opgenomen: - Nieuwvestigingg is mogelijk wanneer het een aanvulling is op o het bestaande aanbod. De resultaten uit bovenstaande vraag komenn terug in de volgende kernwaarden: : Kernwaarde Leefbaar thema Meedoen, onderdeel Vrijwillige inzet. - Vrijwillige inzet draagt bij aan de leefbaarheid van de gemeente, dorp, d wijk enn straat. De vrijwillige inzet is hiermee voor de gemeente van groot belang en onmisbaar. - Vrijwillige inzet draagt bij aan het realiseren van de ambities binnen de vijf kernwaarden. Kernwaarde Leefbaar thema Voorzieningen: - We houden met elkaar maatschappelijke voorzieningen in stand, naar n wens, behoefte en draagkracht van de gemeenschap. Kernwaarde Groen thema Inrichting en onderhoud openbare ruimte, onderdeel Meedoen:

125 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNE EMEND DUURZAAM - We bieden ruimte voor initiatieven van inwoners, verenigingen enn ondernemers, waardoor de kwaliteit van de fysieke leefomgeving verhoogd kan worden. Uit bovenstaande resultaten blijkt dat de meeste inwoners belangstelling hebbenn om via digitale mogelijkheden te worden geïnformeerd. Ookk de gemeentepagina in de lokale krant is belangstelling voor. Dit onderwerp komt terug in de kernwaarde Transparant thema s Houding H en rol en Communicatie: - De gemeente is toegankelijk (open,( laagdrempelig) voor iedereen.. - Informatie is beschikbaar, vindbaar en wordt gedeeld.

126 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNE EMEND DUURZAAM Uit bovenstaande resultaten blijkt in hoeverre inwoners betrokken willen w wordenn over bepaalde onderwerpen. Het grootste deel wil informatie ontvangen of niet betrokken worden. Het deze wensen zullen we rekening moeten houden bij onze projecten en in hoeverre wee inwoners willen laten participeren in het project. In de kernwaarde Transparant thema Betrokken is het volgende opgenomen: - De gemeente zoekt en stimuleert actief dee betrokkenheid van de inwoners. - Betrokkenheid draagt bij aan draagvlak, - een levendee democratiee en een vernieuwende samenleving. Uit bovenstaande resultaten blijkt dat de inwoners het liefst een gemeente willen met zowell ruimte voor wonen en vrije tijd als ruimte voor werkk en bedrijvigheid.

127 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNE EMEND DUURZAAM In de Strategische visie wordt de toekomstige gemeente Noordenveld als volgt omschreven: - Noordenveld is een landelijke gemeente met bijzondere landschappen, sterke kernen en krachtige dorpsgemeenschappen. En de werkgelegenheid in Noordenveld bevindt zich in de volgende sectoren s en gebieden: - De vrijetijdssector vervult een belangrijke economische functie voor Noordenveld. - Het gemeentelijk beleid is gericht op behoud en waar mogelijk versterking van de werkgelegenheid op de verschillende bedrijventerreinen. Bovenstaande resultaten zijn verwerkt in de kernwaardee Ondernemend thema s Werkgelegenheid en Fysieke inrichting: - Sectoren en gebieden waarr de gemeente specifieke aandacht voor heeft: Bedrijvigheid op bedrijventerrein, Hightech bedrijven, Zzp-ers, Recreatie R enn toerisme, Landbouw, Zorg en ondersteuning, Veenhuizen, Het centrum van Roden. - Binnen de bestaande bedrijventerreinen is voldoende ruimtee voor bedrijvigheid die bij Noordenveld past. Dit zijn bijvoorbeeld d kennisintensieve bedrijven, lokale bedrijven, woon- Groningen, Assen. werklocaties. Overige bedrijvigheid krijgt ruimte in de omliggende gemeenten Leek, Bovenstaande resultaat komt terug in de kernwaarde Ondernemend thema Werkgelegenheid: Het centrum van Roden vormtt samen met de bedrijventerreinen het economisch hart van Roden en daarmeee ook van Noordenveld.. Roden vervult een belangrijke rol als koopcentrum

128 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM voor de regio en de gemeente wil eraan bijdragen deze kracht ook naar de toekomst toe te borgen. En daarnaast is het verwerkt in het deelgebied Roden: - Roden is een sterke, veelzijdige woonkern, met een krachtige positie op het gebied van werkgelegenheid en een regionaal voorzieningenniveau. - Roden vervult een belangrijke rol als koopcentrum voor de regio. - Roden is een aantrekkelijke trekpleister voor toeristen, de economische potentie en de culturele waarden wordt benut. Bovenstaand onderwerp komt aan de orde binnen de kernwaarde Groen thema Landschap: - De karakteristieke kleinschalige landschappen van Noordenveld worden gekoesterd. - Het landschap vormt het casco voor ruimtelijke ontwikkelingen. - De verschillende functies in het landschap, zoals recreatie, landbouw, natuur en wonen zijn in evenwicht. - Het cultuurhistorisch erfgoed is bepalend voor het karakter en de identiteit van Noordenveld. De cultuurhistorische waarden vormen een belangrijke onderlegger voor kaders, visies en beleid. Ook in het deelgebied Buitengebied wordt hieraan aandacht besteed: - Schaalvergroting vindt plaats in de aangewezen landbouwgebieden. - Vergroting van bouwvlak kan, mits passend binnen (wettelijke) kaders. Hiervoor is maatwerk nodig. Co-creatie is uitgangspunt voor proces. Uit bovenstaand resultaat blijkt dat de inwoners het belangrijk vinden, dat de gemeente ruimte biedt voor zonneakkers. In de kernwaarde Duurzaam thema Energie is dat op de volgende manier verwerkt: De gemeente hanteert de volgende kaders: - Zonnepanelen worden bij voorkeur: 1. geplaatst op bebouwing, 2. binnen bestaand stedelijk gebied geplaatst,

129 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNE EMEND DUURZAAM Als 1 en 2 niet van toepassing zijn, dient het een gezamenlijk, gedragen initiatief voor een collectieve zonneakker te zijn. - De gemeente werkt niet mee aan plaatsing van zonnepanelen in natuurgebiedn den. - We bieden ruimte voor initiatieven die bijdragen aan een klimaatneutraal Noordenveld. (binnen de wet- en regelgeving) Bovenstaand resultaat is opgenomen in de kernwaarde Duurzaam thema Energie: De gemeente hanteert de volgende kaders: De gemeente biedt geen ruimte voor grootschalige windmolenp arken. Bovenstaand resultaat is op de volgende wijze vertaald in de Omgevingsvisie in de kernwaarde Leefbaar thema Energie: Er ligt een belangrijke rol bij de inwoners, de bedrijven, het Parkmanagement, de e Energie Coöperatie NoordseVeld en het Platform Duurzaam Noordenveld. De rol van de gemeente g zal een faciliterende en ondersteunende zijn. Dit onderwerp is opgenomen in de kernwaarde Duurzaam thema Biologische B en Lokale producten: - Het biologisch produceren van voedsel wordt gestimuleerd. - Iedereen is bekend met de lokale producten en maakt er gebruik van. v

130 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNE EMEND DUURZAAM Deze stelling is vertaald in de Strategische visie: Algemene ambitie voor 2030: - Noordenveldd is de duurzaamste gemeente van Drenthe.

131 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM De resultaten uit bovenstaande tabel zijn verwerkt in de kernwaarde Duurzaam thema s Energie en Afval en hergebruik: - Klimaatneutraal bereiken we via de volgende strategieën: Er ligt een belangrijke rol bij de inwoners, de bedrijven, het Parkmanagement, de Energie Coöperatie NoordseVeld en het Platform Duurzaam Noordenveld. De rol van de gemeente zal een faciliterende en ondersteunende zijn. - Het voorkomen van afval is van groot belang. Iedereen zorgt er voor dat bij productie en consumptie zo weinig mogelijk afval ontstaat.

132 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM

133 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM IV Rapport Enquête Omgevingsvisie Noordenveld

134 Resultaten online enquête omgevingsvisie 2030 Gemeente Noordenveld Opdrachtgever Gemeente Noordenveld Raadhuisstraat AA Roden Telefoon: Internet: Uitvoerende organisatie SocioQuest Grote Rozenstraat TG Groningen Telefoon: (050) Internet: Groningen, april 2016 Contactpersonen Mevr. J. Hogeman Contactpersonen Dhr. T.G. van der Zee Dhr. R. Kielman

135 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Inhoudsopgave Inhoudsopgave Inleiding Aanleiding voor het onderzoek Methode en dataverzameling Resultaten Bijlage I. Antwoorden op de open vragen Bijlage 1.1: Vraag 4; Anders, namelijk Bijlage 1.2: Vraag 6; anders, namelijk Bijlage 1.3: Vraag 7; Nee, en ik doe dat op dit moment ook niet Bijlage 1.4: Vraag 7; Nee, maar ik doe dat op dit moment nog wel Bijlage 1.5: Vraag 7; Ja, maar ik doe dat op dit moment nog niet Bijlage 1.6: Vraag 7; Ja, en ik doe dat op dit moment ook al Bijlage 1.7: Vraag 8; Ja, dat denk ik wel omdat Bijlage 1.8: Vraag 9; Nee, en ik doe dat op dit moment ook niet Bijlage 1.9: Vraag 9; Nee, maar ik doe dat op dit moment nog wel Bijlage 1.10: Vraag 9; Ja, maar ik doe dat op dit moment nog niet Bijlage 1.11: Vraag 9; Ja, en ik doe dat op dit moment ook al Bijlage 1.12: Vraag 10; Anders, namelijk Bijlage 1.13: Vraag 17; Een beetje mee oneens of Zeer mee oneens Bijlage 1.14: Vraag 18; Een beetje mee eens of Zeer mee eens Bijlage 1.15: Vraag 19; Anders, namelijk Bijlage 1.16: Vraag 20; Anders, namelijk Bijlage 1.17: Vraag 21; Anders, namelijk Bijlage 1.18: Vraag 23; Anders, namelijk Bijlage 1.19: Vraag 31; Anders, namelijk Bijlage 1.20: Vraag Bijlage 1.21: Vraag Bijlage II. Vragenlijst...124

136 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk 1. Inleiding 1.1 Aanleiding voor het onderzoek De gemeente Noordenveld gaat in 2016 samen met haar inwoners een omgevingsvisie opstellen. In deze omgevingsvisie moet het toekomstbeeld van de gemeente centraal komen te staan. De gemeente Noordenveld heeft SocioQuest gevraagd om samen met hen een online enquête te ontwikkelen en uit te zetten met als doel input te vergaren voor deze omgevingsvisie. In het vervolg van dit rapport worden de resultaten van deze online enquête gepresenteerd. 1.2 Methode en dataverzameling Voor dit onderzoek is door een werkgroep van de gemeente en SocioQuest een vragenlijst ontwikkeld. Na drie bijeenkomsten van de werkgroep (op 13 januari, 28 januari en 4 februari 2016) is de definitieve vragenlijst vastgesteld. Deze vragenlijst bestond uit 32 vragen. Op 9 februari is de vragenlijst online geplaatst en opengesteld voor het publiek via de URL: Op verzoek van de gemeente is op 17 februari 2016 een korte extra vraag over mantelzorg (met een vervolgvraag) toegevoegd aan de vragenlijst. Dit bracht het totaal aan vragen in de vragenlijst op 34. Deze gehele vragenlijst is in bijlage 2 opgenomen. De gemeente heeft de vragenlijst op verschillende manieren onder de aandacht gebracht bij haar inwoners. Zo is onder meer gebruik gemaakt van advertenties in regionale kranten, social media en een nieuwsbericht op de website van de gemeente. Verder is de vragenlijst per verspreid onder organisaties en vereniging waarmee (medewerkers van) de gemeente contacten onderhouden. De hierboven beschreven wijze van verspreiding en onder de aandacht brengen van de vragenlijst is een methode waarbij de vragenlijst breed verspreid en voor iedereen toegankelijk is. Er zijn dus geen mensen gericht geselecteerd middels een steekproef en persoonlijk aangeschreven. Door deze verspreidingsmethode is de vragenlijst via een open link beschikbaar gesteld, waardoor iedereen die dat wilde de vragenlijst kon invullen. Daardoor is het niet uit te sluiten dat mensen de vragenlijst meerdere keren hebben ingevuld. Daarnaast bestaat de mogelijkheid dat ook mensen die niet (primair) in de gemeente Noordenveld woonachtig zijn de vragen hebben beantwoord. Op 19 maart is de dataverzameling gesloten. Wanneer een respondent niet meer dan zijn of haar postcode en leeftijd had ingevuld, is deze uit het databestand verwijderd. Verder zijn alle respondenten meegenomen in de rapportage. Dus ook als een respondent bijvoorbeeld slechts één vraag heeft beantwoord is dit antwoord meegenomen in de resultaten. Dit heeft geresulteerd in 918 ingevulde vragenlijsten. Voor de volledigheid merken wij op dat dit niet betekent dat deze 918 vragenlijsten helemaal van begin tot eind zijn ingevuld. Het is namelijk ook mogelijk dat een respondent bepaalde vragen heeft overgeslagen of tijdens het invullen van de vragenlijst is gestopt. Daarbij is op te merken dat op het moment dat de extra vraag is toegevoegd (op 17 februari 2016) 169 mensen de vragenlijst reeds hadden ingevuld. Deze mensen hebben dus niet de mogelijkheid gehad deze extra vraag te beantwoorden.

137 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk 2. Resultaten In dit hoofdstuk wordt per vraag ingegaan op de uitkomsten van de online vragenlijst. In de eerste twee vragen is gevraagd naar de postcode en de leeftijd van de respondent. De postcodes zijn hieronder gekoppeld aan de woonplaatsen en de leeftijden van de respondenten gecategoriseerd. 1. Woonplaats respondenten (n=913) N % Alteveer Een Een-West Foxwolde Huis ter Heide Langelo Leutingewolde Lieveren Nietap Nieuw Roden Norg Peest Peize Roden Roderesch Roderwolde Steenbergen Veenhuizen Westervelde Zuidvelde * Niet (primair) woonachtig in Noordenveld Leeftijd respondenten gecategoriseerd (n=914) N % 25 jaar of jonger jaar jaar jaar jaar jaar jaar of ouder Vervolgens zijn de respondenten doorgegaan naar het inhoudelijke gedeelte van de vragenlijst. Hieronder volgen hun antwoorden.

138 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk 3. Stelling: Er moet de komende jaren meer aandacht worden besteed aan veiligheid in de gemeente Noordenveld. (n=911) N % Zeer mee oneens Een beetje mee oneens Een beetje mee eens Zeer mee eens De respondenten die op stelling 3 een beetje mee eens of zeer mee eens antwoordden (n=702), kregen de volgende vraag. 4. Hoe moet volgens u de komende jaren (meer) aandacht aan veiligheid worden besteed in de gemeente Noordenveld? U kunt maximaal 3 N % mogelijkheden kiezen. (n=702) De politie moet zichtbaarder worden in het straatbeeld Er moet (meer) samenwerking komen tussen welzijnsorganisaties, zorginstellingen en de politie. Bijvoorbeeld op plekken waar veel overlast is Er moet extra toezicht in woonwijken komen tijdens donkere dagen en in de vakanties Er moeten (burger)initiatieven komen, zoals buurtpreventieteams en burgernet Er moet (meer) cameratoezicht komen in de openbare ruimte en op plekken waar veel overlast is Er moeten preventieadviseurs ingezet worden die gratis advies geven om woningen beter te beveiligen tegen inbraak Anders, namelijk:* * De tekstuele antwoorden van de respondenten die hebben gekozen voor anders, namelijk worden in bijlage 1.1 gepresenteerd. 5. Stelling: Dorpsgemeenschappen moeten zich de komende jaren zelf meer bezig houden met het behoud van voorzieningen (bijvoorbeeld N % supermarkten, zwembaden, scholen en groenvoorzieningen). (n=861) Zeer mee oneens Een beetje mee oneens Een beetje mee eens Zeer mee eens De respondenten die op stelling 5 een beetje mee eens of zeer mee eens antwoordden (n=467), kregen de volgende vraag (vraag 6).

139 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk 6. Wat zouden dorpsgemeenschappen de komende jaren volgens u zelf moeten doen voor het behoud van voorzieningen (bijvoorbeeld supermarkten, zwembaden, scholen en groenvoorzieningen)? (n=428) Lokale ondernemers moeten meer investeren (tijd of geld) in het behoud van voorzieningen. N % Gemeenschappen moeten zelf geld inzamelen voor de financiering van de voorzieningen (bijvoorbeeld middels crowdfunding) Vrijwilligers moeten meer zorgdragen voor het behoud van deze voorzieningen Anders, namelijk:* * De tekstuele antwoorden van de respondenten die hebben gekozen voor anders, namelijk worden in bijlage 1.2 gepresenteerd. 7. Wanneer mensen uit uw naaste omgeving (denk aan uw partner, ouders, vrienden of buren) de komende jaren ondersteuning nodig hebben bijvoorbeeld door ziekte of ouderdom, denkt u hen dan te gaan N % helpen (mantelzorg)? (n=831) Nee, en ik doe dat op dit moment ook niet Nee, maar ik doe dat op dit moment nog wel Ja, maar ik doe dat op dit moment nog niet Ja, en ik doe dat op dit moment ook al Iedere respondent die vraag 7 heeft beantwoord kreeg een open vervolgvraag voorgelegd. Deze vervolgvraag was afhankelijk van het antwoord op vraag 7. De antwoorden op deze vervolgvragen worden in bijlage 1.3 t/m 1.6 gepresenteerd. Daarnaast kregen de respondenten die op vraag 7 antwoordden met ja, maar ik doe dat op dit moment nog niet of ja, en ik doe dat op dit moment ook al de vervolgvraag (vraag 8) of zij daarbij ondersteuning van de gemeente nodig denken te hebben. Vraag 8 is overigens pas op 17 februari aan de vragenlijst toegevoegd, waardoor de respons lager is uitgevallen dan op de andere vragen. 8. Denkt u daarbij ondersteuning van de gemeente nodig te hebben? (n=384) N % Nee, dat denk ik niet Ja, dat denk ik wel omdat:* * De tekstuele antwoorden van de respondenten die hebben gekozen voor ja, dat denk ik wel omdat worden in bijlage 1.7 gepresenteerd. 9. Denkt u de komende jaren aan vrijwilligers werk / vrijwillige inzet te gaan doen (anders dan mantelzorg)? (n=780) N % Nee, en ik doe dat op dit moment ook niet Nee, maar ik doe dat op dit moment nog wel Ja, maar ik doe dat op dit moment nog niet Ja, en ik doe dat op dit moment ook al Iedere respondent die vraag 9 heeft beantwoord kreeg een open vervolgvraag voorgelegd. Deze vervolgvraag was afhankelijk van het antwoord op vraag 9. De resultaten op deze vervolgvragen worden in bijlage 1.8 t/m 1.11 gepresenteerd.

140 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk 10. Wat moet er volgens u de komende jaren (meer) gedaan worden om leegstand en verpaupering tegen te gaan? U kunt maximaal 3 mogelijkheden N % kiezen. (n=763) Er moet meer ruimte worden geboden aan (initiatiefrijke) particulieren en ondernemers om nieuwe invullingen te bedenken De gemeente moet een actievere en bemiddelende rol innemen om te zorgen voor hergebruik (i.p.v. nieuwbouw) Er moeten soepelere regels gemaakt worden voor (ver)bouwen en slopen De gemeente moet meer initiatief nemen voor hergebruik en sloop Daar hoeft de gemeente de komende jaren niks aan te doen Anders, namelijk:* * De tekstuele antwoorden van de respondenten die hebben gekozen voor anders, namelijk worden in bijlage 1.12 gepresenteerd. 11. Op een schaal van 1 tot 10: in hoeverre moeten in bestaande en nieuwe woonwijken sociale huurwoningen worden gemengd met koopwoningen en (duurdere) vrije sector huurwoningen? 1 = Helemaal niet gemengd & 10 = N % Zeer gemengd. (n=756) 1 = Helemaal niet gemengd = Zeer gemengd Gemiddelde = Stelling: Inwoners zijn er zelf verantwoordelijk voor dat zij sporten/bewegen en hoeven dus niet door anderen of de gemeente te N % worden gestimuleerd. (n=736) Zeer mee oneens Een beetje mee oneens Een beetje mee eens Zeer mee eens Stelling: De gemeente moet het bouwen van levensloopbestendige woningen/wijken (aanpasbaar aan de levensfase waarin iemand zich N % bevindt) stimuleren. (n=739) Zeer mee oneens Een beetje mee oneens Een beetje mee eens Zeer mee eens

141 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk 14. Stelling: Het uitbreiden van het aantal inwoners en huishoudens moet een belangrijke doelstelling zijn van de gemeente Noordenveld. (n=736) N % Zeer mee oneens Een beetje mee oneens Een beetje mee eens Zeer mee eens Stelling: Ik heb de komende jaren ondersteuning nodig om te kunnen functioneren in een toenemende digitale samenleving. (n=734) N % Zeer mee oneens Een beetje mee oneens Een beetje mee eens Zeer mee eens Stelling: De gemeente moet mij de komende jaren informeren over zaken die binnen de gemeente spelen. (n=730) N % Zeer mee oneens Een beetje mee oneens Een beetje mee eens Zeer mee eens Stelling: In 2030 regelen inwoners hun gemeente zaken alleen nog digitaal. (n=733) N % Zeer mee oneens Een beetje mee oneens Een beetje mee eens Zeer mee eens De respondenten die op stelling 17 een beetje mee oneens of zeer mee oneens antwoordden (n=321), is gevraagd hun antwoord toe te lichten. Deze toelichtingen worden in bijlage 1.13 gepresenteerd. 18. Stelling: Er moeten de komende jaren meer recreatiemogelijkheden komen in Noordenveld. (n=733) N % Zeer mee oneens Een beetje mee oneens Een beetje mee eens Zeer mee eens De respondenten die op stelling 18 een beetje mee eens of zeer mee eens antwoordden (n=466), is gevraagd aan wat voor recreatiemogelijkheden zij zoal denken. Deze antwoorden worden in bijlage 1.14 gepresenteerd.

142 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk 19. In welke van onderstaande voorzieningen bent u de komende jaren bereid zelf te investeren om deze te behouden, bijvoorbeeld door er tijd N % en/of geld in te stoppen? U kunt maximaal 3 mogelijkheden kiezen. (n=649) Openbare natuurgebieden Dorpshuizen, buurthuizen en multifunctionele centra Sportvoorzieningen en sportfaciliteiten Onderwijsvoorzieningen (basisscholen, voortgezet onderwijs) Theater- en cultuurpodia Speel- en vermaakmogelijkheden (voor peuters, kinderen en jongeren) Recreatieve voorzieningen Openbaar groen (perkjes en bermen) Bibliotheken Evenementen ( bijvoorbeeld als verkeersregelaar, EHBO) Muziekonderwijs Kinderopvang / peuterspeelzaal Anders, namelijk:* * De tekstuele antwoorden van de respondenten die hebben gekozen voor anders, namelijk worden in bijlage 1.15 gepresenteerd. 20. Hieronder staan mogelijke manieren waarop de gemeente u kan informeren over zaken die binnen de gemeente spelen. Kunt u telkens aangeven in hoeverre een manier uw voorkeur heeft? (n=682) Via de digitale nieuwsbrief waarop ik mij gratis kan abonneren. De gemeentepagina in de lokale kranten. Via social media. Het plaatsen van nieuwsberichten op de website. Organiseren van dorpsavonden en informatiebijeenkomsten. Het persoonlijk gesprek bij u thuis. Geen belangstelling voor 111 (16.3%) 102 (15.0%) 176 (26.9%) 133 (20.0%) 195 (29.7%) 480 (74.5%) Een beetje belangstelling voor 122 (17.9%) 136 (20.0%) 137 (20.9%) 185 (27.8%) 218 (33.2%) 97 (15.1%) Belangstelling voor 276 (40.5%) 285 (41.9%) 243 (37.2%) 253 (38.0%) 198 (30.1%) 47 (7.3%) Veel belangstelling voor 173 (25.4%) 157 (23.1%) 98 (15.0%) 94 (14.1%) 46 (7.0%) 20 (3.1%) Respondenten kregen bij bovenstaande vraag ook de mogelijkheid om zelf manieren aan te dragen waarop zij door de gemeente geïnformeerd zouden willen worden. Hun suggesties worden in bijlage 1.16 gepresenteerd.

143 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk 21. Hieronder staan een aantal beleidsterreinen van de gemeente. Kunt u aangeven in hoeverre u de komende jaren betrokken wilt worden bij de onderstaande beleidsterreinen? (n=649) Duurzaamheid Natuur / natuurbeheer Zorg en welzijn Inrichting van de ruimte (ruimtelijke ordening) Groenonderhoud Cultuur Sport Recreatie Werken / arbeidsmarkt Wonen Bedrijvigheid / economie Verkeer / openbaar vervoer Ik hoef hier niet bij betrokken te worden 175 (27.6%) 152 (24.1%) 141 (22.0%) 139 (21.5%) 204 (31.8%) 221 (34.7%) 248 (38.9%) 170 (26.7%) 276 (43.9%) 178 (27.6%) 252 (40.1%) 145 (22.7%) Ik wil informatie ontvangen 212 (33.5%) 227 (35.9%) 242 (37.8%) 206 (31.9%) 211 (32.9%) 234 (36.8%) 209 (32.8%) 246 (38.6%) 203 (32.3%) 246 (38.2%) 210 (33.4%) 240 (37.6%) Ik wil gevraagd worden naar mijn ideeën 94 (14.8%) 88 (13.9%) 86 (13.4%) 109 (16.9%) 92 (14.4%) 86 (13.5%) 86 (13.5%) 104 (16.3%) 69 (11.0%) 77 (12.0%) 66 (10.5%) 102 (16.0%) Ik wil inspraak hebben 66 (10.4%) 81 (12.8%) 86 (13.4%) 98 (15.2%) 56 (8.7%) 45 (7.1%) 49 (7.7%) 65 (10.2%) 39 (6.2%) 83 (12.9%) 55 (8.7%) 84 (13.1%) Ik wil meebeslissen 45 (7.1%) 50 (7.9%) 53 (8.3%) 66 (10.2%) 51 (8.0%) 24 (3.8%) 21 (3.3%) 28 (4.4%) 20 (3.2%) 39 (6.1%) 29 (4.6%) 53 (8.3%) Ik wil actief meedoen/ meewerken 41 (6.5%) 34 (5.4%) 33 (5.1%) 28 (4.3%) 27 (4.2%) 26 (4.1%) 25 (3.9%) 24 (3.8%) 22 (3.5%) 21 (3.3%) 17 (2.7%) 15 (2.3%) Respondenten kregen bij vraag 21 ook de mogelijkheid om zelf beleidsterreinen aan te dragen waar zij bij betrokken willen worden door de gemeente. Deze beleidsterreinen worden in bijlage 1.17 gepresenteerd. 22. Kunt u hieronder aangeven of u vindt dat Noordenveld in 2030 vooral een gemeente voor wonen en vrije tijd moet zijn, of dat Noordenveld in 2030 N % vooral een gemeente voor werk en bedrijvigheid moet zijn? (n=636) 1 = Een gemeente voor wonen en vrije tijd = Een gemeente voor werk en bedrijvigheid Gemiddelde = 3.17

144 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk 23. De gemeente moet zich de komende jaren richten op het aantrekken van de volgende bedrijvigheid: (U kunt maximaal 3 mogelijkheden kiezen.) N % (n=651) Recreatie en toerisme Zorg Detailhandel MKB en ZZP Kennisintensieve bedrijven (hightech) Dienstverlenende bedrijven ICT Grote productiebedrijven De gemeente moet zich niet richten op het aantrekken van bedrijvigheid Intensieve landbouw Zware industrie Anders, namelijk: * De tekstuele antwoorden van de respondenten die hebben gekozen voor anders, namelijk worden in bijlage 1.18 gepresenteerd. 24. De regionale functie van Roden moet de komende jaren worden versterkt. (n=630) N % Zeer mee oneens Een beetje mee oneens Een beetje mee eens Zeer mee eens Uitbreiding van landbouw en andere bedrijven mag nooit ten koste gaan van het landschap. (n=631) N % Zeer mee oneens Een beetje mee oneens Een beetje mee eens Zeer mee eens De komende jaren moeten er in de gemeente Noordenveld zonneakkers (velden met zonnepanelen) worden aangelegd voor het opwekken van N % duurzame energie. (n=633) Zeer mee oneens Een beetje mee oneens Een beetje mee eens Zeer mee eens De komende jaren moeten er in de gemeente Noordenveld windmolens worden geplaatst voor het opwekken van duurzame energie. (n=631) N % Zeer mee oneens Een beetje mee oneens Een beetje mee eens Zeer mee eens

145 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk 28. Er moeten subsidies of leningen beschikbaar worden gesteld voor energiebesparende maatregelen. (n=630) N % Zeer mee oneens Een beetje mee oneens Een beetje mee eens Zeer mee eens De gemeente speelt geen rol bij de keuze voor duurzaam voedsel (bijvoorbeeld biologisch, streekvoedsel, minder voedselverspilling), dat is N % een verantwoordelijkheid van mensen zelf. (n=630) Zeer mee oneens Een beetje mee oneens Een beetje mee eens Zeer mee eens De gemeente Noordenveld moet in 2030 de duurzaamste gemeente van Noord-Nederland zijn. (n=629) N % Zeer mee oneens Een beetje mee oneens Een beetje mee eens Zeer mee eens

146 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk 31. Kunt u aangeven of u onderstaande zaken op dit moment doet? (n=616) Gebruik van groene stroom. Zelf (groene) energie opwekken (zonnepanelen, zonneboiler, windenergie, etc.). Gebruik maken van energiezuinige vervoersmogelijkheden (het OV, lopend of op de fiets, etc.) Beperken van mijn afvalproductie (verpakkingsloos kopen, hergebruik materialen, etc.) Het scheiden van mijn afval. Kopen van biologische producten. Zelf produceren van voedsel. Duurzaam (ver)bouwen. En kunt u aangeven of u dit de komende jaren van plan bent te gaan doen? Gebruik van groene stroom. Zelf (groene) energie opwekken (zonnepanelen, zonneboiler, windenergie, etc.). Gebruik maken van energiezuinige vervoersmogelijkheden (het OV, lopend of op de fiets, etc.) Beperken van mijn afvalproductie (verpakkingsloos kopen, hergebruik materialen, etc.) Het scheiden van mijn afval. Kopen van biologische producten. Zelf produceren van voedsel. Duurzaam (ver)bouwen. Nee Soms Vaak Altijd 215 (34.9%) 464 (77.7%) 85 (13.8%) 81 (13.1%) 16 (2.6%) 159 (25.9%) 356 (58.6%) 339 (55.9%) 76 (12.3%) 12 (2.0%) 206 (33.5%) 210 (34.1%) 46 (7.5%) 276 (45.0%) 174 (28.6%) 159 (26.2%) 85 (13.8%) 20 (3.4%) 243 (39.5%) 227 (36.9%) 184 (29.9%) 150 (24.4%) 55 (9.0%) 74 (12.2%) 240 (39.0%) 101 (16.9%) 81 (13.2%) 98 (15.9%) 370 (60.1%) 29 (4.7%) 23 (3.8%) 34 (5.6%) Nee Soms Vaak Altijd 98 (18.6%) 176 (32.8%) 55 (10.1%) 40 (7.4%) 16 (3.0%) 114 (21.1%) 257 (47.4%) 239 (45.0%) 104 (19.8%) 149 (27.7%) 162 (29.8%) 151 (28.0%) 28 (5.2%) 226 (41.9%) 167 (30.8%) 150 (28.2%) 104 (19.8%) 83 (15.5%) 242 (44.6%) 241 (44.6%) 161 (29.9%) 157 (29.1%) 87 (16.1%) 102 (19.2%) 220 (41.8%) 129 (24.0%) 84 (15.5%) 108 (20.0%) 333 (61.9%) 43 (8.0%) 31 (5.7%) 40 (7.5%) Respondenten kregen bij vraag 31 ook de mogelijkheid om zelf aan te geven welke andere duurzame gedragingen zij vertonen. Hun antwoorden worden in bijlage 1.17 gepresenteerd. Tot slot kregen de respondenten twee open vragen voorgelegd. Eerst werd hen gevraagd wat volgens hen de gemeente Noordenveld uniek maakt ten opzichte van andere gemeenten (vraag 32). De antwoorden op vraag 32 zijn opgenomen in bijlage Daarna werd gevraagd of zij nog opmerkingen, ideeën of suggesties hebben die de gemeente kunnen helpen bij het opstellen van de omgevingsvisie (vraag 33). De antwoorden op vraag 33 zijn in bijlage 1.21 opgenomen.

147 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk 3. Bijlage I. Antwoorden op de open vragen Bijlage 1.1: Vraag 4; Anders, namelijk 4. Hoe moet volgens u de komende jaren (meer) aandacht aan veiligheid worden besteed in de gemeente Noordenveld? U kunt maximaal 3 mogelijkheden kiezen. Anders, namelijk: (n=46) Aanpakken van het parkeren in de heerestraat. Zorgt voor onveilige en onoverzichtelijke situatie Als er wat gebeurt, zoals inbraken etc, dat er dan ook echt wat gedaan wordt met informatie. Andere mentaliteit van politiek naar de bevolking op alle niveaus in Nedeland Betere straatverlichting zodat er donkere gaten vallen. Betere verlichting fietspaden en betere strepen op wegen. Bij de gymzaal en de parkeerplaats naast de gym worden drugs verhandeld. Geregeld komen er dealers lang om drugs te verkopen aan de jonge lui van 15 tot 20 jr! dat mensen meer op elkaar letten, ouder in de gaten houden i.v.m. ziekte Duidelijke opvolging door Politie als er incidenten zijn geweest. Vaak zie je nu helemaal geen actie. Extra toezicht bij uitgaansgelegenheden Extra toezicht zodat kinderen veilig kunnen spelen en veiligere oversteekplaatsen richting de scholen. Geen AZC. Geen onoverzichtelijke kruispunten gemaakt worden(zoals bij de bieb). Goede belijning bij de fietspaden. Geen zachte bermen meer bij te smalle autowegen(terheijlsterweg richting Oostindie) gewoon handhaven/toepassen bestaande regels bv bij 30 km bord, parkeerverbod heerestraat, containers die week blijven staan etc handhaving in de buitengebieden (vuilstort, overtredingen etc. Harde aanpak criminaliteit en inbraken Het verkeer moet veiliger Hoge struiken/beplanting snoeien bij parkeerplaatsen ed. In gesprek gaan/blijven met hangjongeren die overlast/onveiligheid veroorzaken. In het buitengebied, s'nachts meer politie,want het werkterrein wordt verlegt naar het platteland. Meer buurt veiligheid WhatsApp en hier in voorlichting geven aan de onwetende burger. Kost niets en werk goed waar buur veiligheid WhatsApp apparaat zijjn Meer lantaarnpalen plaatsen tussen Langelo en Norg meer overzichtelijke openbare ruimte. Meer straat verlichting in de buiten dorpen. meer toezicht op de snelheid bij scholen tijdens het brengen en halen van de kinderen. En meer controle in de 30 km zone Meer toezicht op hardrijders in een 30 km zone meer verkeers controle in Lieveren meer verlichting aan de asserstraat tussen norg en Huis ter Heide mensen die overlast bij hun buren veroorzaken moeten uit hun huis gezet worden en bij elkaar in een wijk, ver van anderen die er last van kunnen hebben, onder verscherpt toezicht van de politie (denk aan overlast dat een gezin veroorzaakt in de lindelaan,schandalig dat buren rondom daar zo lang de dupe van zijn). Mensen moeten zelf ook verantwoordelijkheid nemen en niet alles afschuiven! Spreek mensen aan op ongewenst gedrag en loop er niet omheen.

148 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Parkeerbeleid heerestraat politie zou beter en sneller bereikbaar moeten zijn voor vragen en aangiftes 's nachts is er in de Noordelijke provincies veel te weinig politie beschikbaar. Straatverlichting in de bebouwde kom verbeteren. Vooral bij plaatsen zoals voetbalclubs en scholen te hard rijden aanpakken Tegen gaan van hangjeugd in het winkelgebied veiliger fietspaden en oversteekplaatsen veiligheid is niet alleen politie, maar ook goed verlichte wegen, geen mankementen aan stoepen, kruizingen en oversteekplaatsen goed onderhouden en overzichtelijk. Veiligheid mbt verkeer, associaal gedrag op de weg door automobilisten, bescherming van LAGERE schooljeugd op fiets naar school langs een 60 km weg waar standaard veel harder en slordig (afsnijden van fietser) wordt gereden zorgt ook voor onveilige situates, evenals de slecht onderhouden bermen!!!!!!!!!!!!!!!! Het is een doorn in het oog dat de gemeente hier geen aandacht aan schenkt!!!!!!!! Veiligheid Qua fiets-verkeer Verkeerssituatie op diverse punten onveilig Verkeerssnelheid bewaken in woonwijken verkeersveiligheid Wat een domme keuze antwoorden We moeten geen 'angstcultuur creëren. Noordenveld is een veilige gemeente. Door een overdreven veiligheids cultus wordt het gevoel van onveiligheid alleen maar groter. Zo doorgaan, voel mij niet onveilig in mijn woonwijk, geen overlast, geen inbraken zorg ervoor, dat er geen lege winkelruimtes zijn, straatbeeld schoon blijft. Kortom voorkom, dat het beeld verpauperd

149 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Bijlage 1.2: Vraag 6; anders, namelijk 6. Wat zouden dorpsgemeenschappen de komende jaren volgens u zelf moeten doen voor het behoud van voorzieningen (bijvoorbeeld supermarkten, zwembaden, scholen en groenvoorzieningen)? Anders, namelijk: (n=100) Afhankelijk van wat de betreffende gemeenschap er voor over heeft Alle drie opties helpen mee. Allen moeten zorgdragen voor behoud van faciliteiten Als taken van de gemeente, die voorheen door ambtenaren gedaan werden, nu door dorpsgemeenschappen gedaan moeten worden, moet dat ook gefinancierd worden. Bijvoorbeeld door een wijkwerker aan te stellen. beleid via gemeente in samenwerking met allen Betalen genoeg kan vanuit gemeente betaald blijven bewoners hebben hier weinig vat op. Ik vind dat niet alles op vrijwilligers hoeft te draaien. betaalde krachten misschien? bezien of dit binnen haalbaar heffingstarief mogelijk is bijdrage gemeente afhankelijk van lokale inspanningen Burgers betrekken bij besluiten, en samen kijken waar de kracht zit. Soms gemeente soms burgers. burgers moeten geld dicht bij huis besteden buurtverenigingen Combi van tweede en derde optie cooperaties oprichten en blijven steunen Daar moet de gemeente voor zorgen Daar waar mogelijk met vrijwilligers werken. Waar dat niet mogelijk is financiering door de overheid. De bermen opvullen De beschikbare middelen moeten beter verdeeld worden onder de dorpsgemeenschappen en niet allemaal wegvloeien in Roden De bevolking raadplegen wat er nodig is en gezamenlijke afspraken maken over het bereiken hiervan. de gemeente moet daar een pot voor maken. de gemeente moet dat zelf regelen De gemeente moet de vrijheid geven om initiatieven toe te laten de gemeente moet dit doen samen met vrijwillegers want je moet ook banen behouden De gemeente moet geld daarvoor vrijmaken i.p.v. het vergooien aan het centrum in roden en zo De Gemeente moet verantwoordelijk blijven. De gemeente zelf moet efficiënter hun financiën beheren. De overheid moet hierin investeren De voorzieningen die er zijn als burger ook benutten en niet naar een grotere concurrent gaan... dit is een taak van de gemeente! niet afschuiven aan de burger Door eerst in eigen dorp de boodschap -dienst te zoeken door gebruik te maken van de voorzieningen in het eigen dorp. Door goede samenwerking met de Gemeente zoeken naar juiste oplossingen voor behoud van bepaalde voorzieningen. Dorpsgemeenschappen moeten zich sterker maken voor het belang van immateriële waarden en duurzame ontwikkeling

150 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Een beetje van allemaal Een combinatie van stelling 1 en 2 Een vast deel vd gemeentelijke belasting(en) moet(en) ter beschikking komen van een dorpsraad ipv dat het aan nodeloze projecten in met name Roden wordt uitgegeven. En inzet vrijwilligers; en bv crowdfunding; en gemeenten moeten bijdragen Er gebruik van maken er word al zoveel vrijwillergerswerk gedaan Ga naar de winkels en koop niet via internet. gebruik belastinggelf gebruik maken van ondersteuning door gemeente/provincie om dit vorm te geven, al dan niet met financiele ondersteuning door gemeente/provincie Geen mening, voorzieningen zijn op korte afstand aanwezig. Kloosterveen geld en verantwoordelijkheid lokaal neerleggen Gemeenschappen moeten een goed gehoor vinden bij de Gemeente gemeente alerteren op ongewenste ontwikkelingen gemeente het materiaal subsidieren en ook faciliteren en vrijwilligers het werk laten doen Gemeente kan helpen gemeente moet hiervoor zorgdragen samen met gemeenschap en ondernemers Gemeente moet hun geld beter besteden, dan blijft er meer over. gemeente moet voor behoud van voorzieningen zorgen! niet de gemeenschap! de gemeente is er toch voor haar bewoners?? gezamenlijke actie van alle betrokkenen in het dorp gezamenlijke taak van bewoners, ondernemers en overheid Groenvoorzieningen en straat/trottoir-onderhoud moeten meer/beter door gemeentewerken. Groepen kunnen zelf initiatiefnemen, waar zij denken dat het anders/beter kan. Hoe dat precies gaat is vooraf niet in te kaderen. Gunstig klimaat voor ondernemers creëeren Het moet zichzelf terugverdienen Het zou een combinatie moeten zijn van alles, niet alleen vrijwillers of lokale ondernemers Ieder bij voorkeur eigen verantwoordelijkheid nemen. Ik denk dat de gemeente in samenwerking met het bedrijfsleven een goede invulling kan vinden als het alternatief van sociale werkplaatsen en dergelijke. Ik denk dat het een goed begin is als we zoveel mogelijk weer in het dorp gaan leven. Boodschappen daar doen als het kan, de voorzieningen gebruiken als dat nodig is. En als er dan nog geen bestaansrechts is voor zo'n voorziening moet je je afvragen hoe znvol deze is. We kunnen allemaal wel moord en brand schreeuwen als bijvoorbeeld een zwembad dicht gaat, maar als we er allemaal nooit zwemmen dan is dat geen wonder. Ik zie mezelf met jonge kinderen, eigen huishouding en tuin en eigen bedrijf niet echt oo nog eens een groenvoorziening onderhouden bijvoorbeeld. Dat ligt wel anders als dat bijvoorbeeld één keer per jaar is. MAar een vaste verplichting in die trend is niet haalbaar. Verder wil ik best geld geven voor iets waar ik achter sta en om dus een vorziening te behouden, maar houdt dat met één keer geld geven op? Ik denk dat met de bestaande middelen vanuit de gemeente betere resultaten gehaald kunnen worden. Maar ik ben het erg oneens met dat de gemeente zich meer en meer terugtrekt. De gemeentes worden steeds groter en komen op afstand te staan. Slechte zaak. il denk alle 3 samen In gezamenlijk overleg met zijn allen

151 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk inwoners moeten boodschappen doen in eigen gemeenschap Inwoners zouden zich gezamenlijk meer moeten inzetten. Beperk het niet alleen tot vrijwilligers inwoners, bedrijven, gemeente en andere belanghebbenden moeten samen de mouwen opstropen Laat de inwoners van die gemeenschappen naar de winkels en andere voorzieningen graag in hun eigen gemeenschap! Laat dit over aan de gemeenschappen in deze dorpen, met medewerking van de gemeente. lokale ondernemers zouden meer gesteund moeten worden. Wij zijn blij met nieuwe ondernemers maar niet met nieuwe ondernemers die hetzelde aanbieden. maatwerk leveren: inventariseer wat belangrijk is, daarna bepalen op welke wijze meer geld van de gemeente meer sponsoring van bedrijven in bijvoorbeeld groenvoorziening, meer ondernemingsvisie van bijvoorbeeld zwembad roden met elkaar in gesprek wat je zelf kunt doen als bewoners en wat de rol van de gemeente is Minder mensen bij de gemeente in dienst. Misschien iets met de gemeentelijke belastingen???? Moet gemeentelijke zaak blijven moet ook van de gemeente komen. Niet de ondernemers tegenwerken Nu de bestuurders en ambtenaren van de Gemeente nauwelijks initiatieven nemen, hoe wil je dan de inwoners stimuleren? Samenwerken, investeren vanuit het rijk Stimulans vanuit gemeente, faciliteren initiatieven vanuit best practises in andere gemeentes Taak van gemeente Tijdelijk werklozen kunnen mede met de dorpsbewoners samen zorgen voor deze voorzieningen. van alles, maar dan wel met geld en begeleiding en achtervang van de gemeente! Vrijwilligers gaat nooit werken of alles komt weer op mensen neer die nu ook al veel doen! Vind dat de gemeenschap al heel veel doet, is niet altijd tijd voor. Voorbeeld MFA in EEN. Veel vrijwilligers. Maar die inzet kun je niet continue verlangen. Dat is een samenwerking tussen Gemeente en gemeenschap(pen). Vrijwilligers i.s.m. gemeente zou een prima oplossing zijn vrijwilligers samen met gemeente. ondersteuning met adv u es en hulpmiddelen /materialen Wat het eigen dorp u bied, koopt u elders niet. Bewust wording en niet altijd alles afschuiven naar derden weet ik niet. welzijn ligt bij gemeente,leeftijd van de vrijwilligers ligt nu al erg hoog, aantal zal krimpen Werklozen kunnen helpen met behoud van uitkering Werklozen kunnen ook zorgdragen voor het behoud van voorzieningen Winkelen in eigen dorp Ze moeten wat vaker bij de gemeente aankloppen om die tot aktie te bewegen, als het gaat om vergunningen en aanpassing van besluiten waar veel organisaties niet aan kunnen voldoen. Zoals zwembad verkopen en verbouwen, meer voor jeugd organiseren in vakanties zorg en sport verdienen prioriteit.

152 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Bijlage 1.3: Vraag 7; Nee, en ik doe dat op dit moment ook niet 7. Wanneer mensen uit uw naaste omgeving (denk aan uw partner, ouders, vrienden of buren) de komende jaren ondersteuning nodig hebben bijvoorbeeld door ziekte of ouderdom, denkt u hen dan te gaan helpen (mantelzorg)? => Nee, en ik doe dat op dit moment ook niet. (n=225) => Wat is de voornaamste reden dat u dat nu niet doet/gaat doen? Ik kan zelf bijna niks meer doen ik ken ze amper Ik ken ze niet Ik studeer. Ik vi d dat je de zorg niet bij kinderen moet neerleggen Daar zijn professionele mensen voor Als ik in de zorg had eillen werken had ik dat wel gedaan. Ik vind het de a-socialisering van Nederland en het teniet doen van vanzelfprekende zorg die de overheid zou moeten verlenen aan haar burgers. Ik vind het taak van de overheid, overheid schuift al veel te veel af op de burgers Ik werk alle dagen, ik zou niet weten waar ik de tijd en energie vandaan moet halen Ik werk fulltime en mijn partner ook. Wij moeten dan minder gaan werken en instanties nemen geen verantwoording dan wat ze mijns insziens wel moeten doen. Ik werk fulltime. Ik werk. Familie woont niet in de buurt Ik woon hier net een jaar.ik ben al behoorlij kop leeftijd Zie geboortedatum is en blijft een taak van de overheid Jaren betaald voor de zorg kunnen ze wat terug doen je kunt niet van je naasten,vrienden en buren verwachten dat ze jou verzorgen.er zijn opgeleide mensen die dit met passie zullen willen gaan doen. Ik ben daar zeker niet geschikt voor. ik wil gerust een keertje boodschapjes doen, maar zeker niet structurel. Leeftijd Leeftijd leeftijd Mantelzorg is iets heel anders dan iemand af en toe helpen. Dat laatste doe ik graag. En mantelzorg ook als het mij overkomt in mijn familie. Ik vind deze vraagstelling niet goed. mensen hebben geen tijd voor elkaar Mensen hebben jaren premie betaald, en wij hebben ook een leven Met fulltime baan en jong gezin geen tijd voor. De zware belasting op mantelzorgers met volledige of grote parttime banen is onredelijk en een afbreuk van sociale samenleving en slecht voor werkgelegenheid. Er word veel belasting betaald voor allerlei zakn, daar ben ik niet tegen maar al die mensen die (wellicht noodgedwongen) een uitkering krijgen (om wat voor reden dan ook) en best wel iets kunnen doen mogen zich wel (desnoods verplicht) meer voor dit soort zorg inzetten. Uitkering ontvang je van de maaschappij, daar kan je wat voor terugdoen als je geen werk kan vinden of beperkt bent. Van een boodschap voor een ouder iemand, helpen met koffieschenken in t bejaardenhuis, de tuin doen van iemand die het niet meer kan, het huishouden, etc...er is altijdiets wat kan... Mijn beide ouders en tante zijn de afgelopen jaren overleden dus in die tijd heb ik veel gedaan, ik verwacht de komende jaren geen zorg vraag en kan het qua werk er ook niet bij doen. Mijn partner en ik werken allebei. Met 3 jonge kinderen lukt dat niet. Minder werken zou financieel niet lukken Moet fulltime werken en heb ook een eigen gezin. Moet gewerkt worden. En zorginstellingen moeten daar hun kans pakken voor werkgelegenheid

153 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk naast drukke baan en gezin is er weinig tijd/energie over. Naast werk kinderen en onderhoud erf en haard en vrijwilligers werk op ander vlak is dat gewoon niet vol te houden Naoberschap vindt ik goed, Heel normaal zelfs. Maar voor (mantel)zorg betaal ik verzekeringspremie Niemand in mijn omgeving heeft die behoefte Niet aan de orde Niet nodig Nog niet nodig en diegene die dit wellicht modig hebben, hebben hun hele leven hard gewerkt en hoge premies hier voor betaald! Omdat de meeste ouderen in mijn omgeving (buren, ouders) van de rijke stinkers na de oorlog generatie zijn die 50 jaar de wind mee gehad hebben en best geld en pensioen genoeg hebben om zorg in te kopen. Omdat dit als het goed is voorlopig nog niet nodig is. Omdat het bijna niet te doen is als je al een (fulltime) baan hebt, kinderen, etc. Ik zou waarschijnlijk niet de tijd hebben om de nodige zorg te bieden. Plus dat de zorg zowel fysiek als emotioneel veel van je vraagt Omdat ik een volledige baan heb. Zonder mijn inkomen moeten we een uitkering aanvragen bij de gemeente Omdat ik langer door moet werken en ik zit zelf in de zorg, wordt het te zwaar en teveel. Omdat ik niet weet of ik daartoe in staat ben. Omdat ik niet wens dat de overheid bepaalt wat ik moet doen Omdat ik werkzaam ben in de zorg en mijn handen vol heb aan mijn werk en mijn eigen leven draaiende houden. Omdat ik zelf afhankelijk wordt/ben van hulp ben lukt mij het helaas niet om mantelzorg te verlenen aan anderen. Omdat ik zelf last heb van chronische vermoeidheid en zoiets niet aankan. Omdat ik zelf moet gaan werken voor de kost, ik vind het ook zeer ongepast hoe bv. Tsn nu overgenomen word Omdat ons zorgsysteem daar voor moet zorgen, daar betalen we ook voor. Het is te gemakkelijk van deze regering om het naar gemeentelijk niveau over te hevelen zonder voldoende financiële budgetten hiervoor Omdat we steeds minder hulp krijgen terwijl dit betaalde banen waren er veel hulp naar buitenlanders gaat Ontbreekt absoluut de tijd voor. Onvoldoende tijd, werk al genoeg. Daarnaast voelt het in bepaalde situaties niet prettig als (schoon)ouders afhankelijk van je zijn! Zeker voor hen niet! Op dit moment is de vraag in mijn privesituatie niet actueel Overheidstaak Qua werk en gezin kan ik dat niet combineren Reisafstand Reistijd en werkverplichtingen. Mantelzorg zou van grote impact zijn. Tenzij het ouders of partner zijn. Te druk te druk en geen expertise Te druk met studeren en werken omdat stufi is afgeschaft Te druk, we betalen gezamenlijk genoeg voor deze voorzieningen. Tegenwoordig moet je al hard werken om je eigen hoofd boven het water te houden. Daarnaast hebben onze voorouders hard gewerkt voor de voorzieningen die er nu zijn waar ze ook gebruik van moeten

154 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk kunnen maken. Tijd Tijd Tijd Tijd Tijd tijd tijd Tijd, hierdoor wordt werken lastig Tijd/kundigheid Tijdgebrek Tijdgebrek tijdgebrek Tijdgebrek door gezin en werk. Voel geen enkele behoefte om mantelzorger te worden Volledige baan volledige baan Volledige werkweek en ruim 2 jaar mantelzorger geweest. Dus geen tijd + een moeder van 90 die ook ondersteuning nodig heeft. Voltijdbaan en gezin Voor (vage) buren wil ik, als er nood is, best eens wat boodschappen meenemen of een keer naar bv het ziekenhuis brengen. Maar het kan toch niet de bedoeling zijn dat ik daar ga stofzuigen, de douche ga opruimen, er ga koken etc. waar zijn hun (klein)kineren Waarschijnlijk heb ik genoeg zorgen aan mijn eigen Werk Werk en eigen prive bieden geen ruimte. Werk en gezin, al druk genoeg Werk fulltime en zou dus maar zeer beperkt kunnen helpen. Daarnaast blijf ik van mening dat dit voor het grootste gedeelte door professionele hulpverleners moet gebeuren. Het mantelzorger mag geen zeker niet ten koste van banen gaan. Werk zelf full time Werken om de rekeningen te betalen Wij hebben toch een ZORGverzekering Wil het wel maar heb er geen tijd voor Wil niet gebonden zijn aan bepaalde verplichtingen jegens derden Ze woont veel te ver weg. Zeer drukke baan en kleine kinderen Zelf beperkt Zelf gezondheidsproblemen. Maak mij zorgen over mijn eigen toekomst. Zal zeker hulp nodig hebben. De kinderen wonen ver weg en de mensen om je heen hebben een druk leven. De overheid denkt er veel te gemakkelijk over. De steun die er eerder was wordt stees meer afgekalfd. Het wordt armoede in de zorg. Zelf minder valide Zorg behoort te gebeuren door de daarvoor opgeleide vakmensen en de daarbij behorende 'verantwoordelijke' instanties Zorg is geregeld vanuit verzekeringen en algemene middelen; De trend is om deze voorzieningen nog

155 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk meer te verschralen door professioneel werk te vervangen voor vrijwilligerswerk. De trend zou moeten zijn om vrijwilligers te gaan betalen en te professionaiseren. Alleen dan is het geen ordinaire bezuinigingsmaatregel om mensen te vragen mantelzorg te verrichten. Zorg verlenen is overheidstaak. zorg voor eigen ouders, jonge kinderen, en we hebben beide een baan >30 uur zorgtaken is een plicht van de overheid

156 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Bijlage 1.4: Vraag 7; Nee, maar ik doe dat op dit moment nog wel 7. Wanneer mensen uit uw naaste omgeving (denk aan uw partner, ouders, vrienden of buren) de komende jaren ondersteuning nodig hebben bijvoorbeeld door ziekte of ouderdom, denkt u hen dan te gaan helpen (mantelzorg)? => Nee, maar ik doe dat op dit moment nog wel. (n=39) => Wat is de voornaamste reden dat u de komende jaren daarmee stopt? Als kind al voor mijn ouders moeten zorgen en nu al 20 jaar voor mijn man Baan en lichamelijke beperkingen Ben jarenlang mantelzorger geweest en ben blij dat het eindelijk eens wat minder is!! Dat heeft met de zorgbehoevende te maken, niet met mij de reden zou zijn overlijden Eigen gezondheid eigen gezondheidsproblemen Eigen leeftijd Eigen werk, leeftijd, moe van het zorgen voor fam.leden Gebrek aan ondersteuning vanuit overheid. Je verlegt de verantwoordelijkheid bij anderen die daar niet voor zijn opgeleid of worden ondersteund. Het is het resultaat van verkeerde bezuinigingen en het afschuiven van verantwoordelijkheid. Heb onderhand genoeg aan mezelf en heb zelf ondersteuning nodig. Heb zelf gezondheidsproblemen. Bovendien woon ik in een straat waar hoofdzakelijk ouderen wonen het is jammer dat niet door betaalde krachten word gedaan Ik ben nu mantelzorger voor mijn moeder van 92, ik heb zelf reuma en iin de toekomst misschien zelf mantelzorg nodig. Ik geef niet aan dat ik er mee stop, maar vind dat dat niet nodig zou hoeven zijn. Er zijn namelijk genoeg mensen die er voor hebben geleerd die dat veel beter zouden kunnen Ik wil geen structurele en permanente verplichtingen. Af en toe een handje helpen, maar dan wel kortstondig (max 2 maanden) Ik wil zelf zo gezond mogelijk blijven en daardoor zolang mogelijk onafhankelijk blijven van wie dan ook. Kost ivm school te veel tijd. Leeftijd Leeftijd leeftijd Mijn beide ouders zijn kort geleden na lange zorg helaas overleden. Nu even rust svp. misschien leeftijd. omdat er in veel gevallen professionele hulp nodig is ipv hulp van familieleden. Bij intensieve zorg vind ik het erg moeilijk om bv toiletgang of wassen bij ouders te doen. Omdat ik zelf bijna hulp nodig heb. Ouderdom Overlijden Werk, tijdgebrek word zelf ook ouder wordt zelf ook ouder en ouder. Zelf klachten Ziekte Zorg moet grotendeels door proffesionals worden gedaan. Dit gaat momenteel helemaal verkeerd.,!!!

157 Ik kan zelf bijna niks meer doen Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk

158 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Bijlage 1.5: Vraag 7; Ja, maar ik doe dat op dit moment nog niet 7. Wanneer mensen uit uw naaste omgeving (denk aan uw partner, ouders, vrienden of buren) de komende jaren ondersteuning nodig hebben bijvoorbeeld door ziekte of ouderdom, denkt u hen dan te gaan helpen (mantelzorg)? => Ja, maar ik doe dat op dit moment nog niet. (n=369) => Wat is de voornaamste reden dat u dat nu nog niet doet? En waarom denkt u dit de komende jaren te gaan doen? Al wel gedaan, inmiddels 3 ouders overleden, nog 2 vaders(ook stiefvader)80 jaar, en 1 moeder, af nemende gezondheid. Nu al wat ondersteunen, zal toenemen. Alleen "gratis" bij hulp aan directe familie. Daarbuiten wel bij een "zorgvergoeding" of tegenprestatie van de maatschappij voor de geboden mantelzorg. Alleen familie en op moment niet nodig Als die mensen hulp nodig hebben, help ik ze Als er wat met mijn ouders is of mijn opa en oma bijvoorbeeld zal ik ze altijd helpen. Ik zie dat zelf niet als mantelzorg, maar gewoon normaal omgaan met mijn familie. Zij helpen mij ook als ik hun nodig heb. Op dit moment is dat niet aan de orde. Maar ten mijn oma afgelopen zomer haar heup had gebroken ging ik ook regelmatig heen met boodschappen bijvoorbeeld. Als mijn moeder te oud of te ziek word en het niet meer aan kan dan zou.ik dat direct voor haar gaan doen Als naasten in mijn directe omgeving dit nodig zullen zijn. antwoord op vorige vraag kon niet genuanceerd genoeg beantwoord worden. Verlening mantelzorg is sterk afhankelijk van áán wie, om welke reden, andere oplossingen enz. Ben nog volop aan het werk. Als ik met pensioen ben heb ik daar tijd voor of maak ik daar tijd voor. Buiten de gemeente vraagt dit al mijn tijd. De verstarde overheid heeft geen idee wat mensen al doen aan mantelzorg. Mantelzorg is namelijk niet gebonden aan de grenzen van een gemeente, mantelzorg gaat veel verder dan de meeste bestuurders kunnen vatten.wordt wakker! Buren hebben leeftijd dat ze zelf nog veel kunnen doen. Alleen tijdens ziekte, ijzeldagen e.d.doen we extra dingen voor ze. buren/kennissen nog geen zorg nodig daar waar mogelijk help ik dan. nu niet aan de orden. waarom denk ik dat te gaan doen? omdat dat in de vraagstelling staat; 'wanneer een naaste hulp nodig heeft, geef je die dan' De behoefte is er in mijn omgeving en vriendenkring nog niet. Ik verwacht hier echter wel verandering in De buren hebben nog geen hulp nodig. maar zo gauw dat moment komt, ben je er voor elkaar. De mensen in mijn omgeving zijn niet hulpbehoevend de situatie is daar nog niet toe Dit is op dit moment nog niet nodig Druk met andere bezigheden Drukke baan Drukke baan en over een jaar of tien waarschijnlijk wat minder druk. Drukke erg werkzaamheden en op het moment dat er meer vrije tijd komt dan sta ik daar wel voor open er is geen behoefte aan er is geen behoefte aan bij mensen die ik ken, behalve in incidentele vragen om raad of i.d. Er is geen beroep op mij gedaan, waardoor geen gebruik gemaakt is van mijn talenten. er is geen zorgvraag. Maar wat niet is kan komen Er is in mijn directe omgeving nog geen situatie geweest dat er hulpverlening nodig was. Maar ik realiseer me ook dat ik daar weinig aandacht voor heb gehad. Nu voel ik me daar toch meer verantwoordelijk voor.

159 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Er is in mijn vrienden, familie en kennissen kring nu nog geen behoefte aan mantelzorg. Over enige jaren kan dat gaan veranderen, Er is niemand in mijn directe omgeving hulpbehoevend er is niemand in mijn omgeving die dit nodig heeft Er is nog geen mantelzorg nodig Er is nog geen praktijkgeval. er is nog geen vraag naar zorg in mijn omgeving er is op dit moment geen zorgvraag in mijn omgeving Er komen steeds meer ouderen waar niet naar omgekeken wordt Er komt minder steun en mogelijkheden vanuit overheid dus je "moet' min of meer gaan mantelzorgen Er nu nog geen vraag bij mij in de buurt is als dast zou komen moeten we daar open voor staan familie woont ver weg, ik heb een baan en een gezin en andere (vrijwilligers)activtieten. Ik denk dat als er in mijn directe omgeving behoefte is ik ga kijken hoe ik dit kan invullen, binnen mijn mogelijkheden Geen aanleiding en veel weg Geen behoefte gezien. Geen bekenden die ziek zijn Geen concrete aanleiding of vraag Geen mensen in de buurt of familie die zorg nodig hebben. Hebben ze dit wel nodig kunnen ze bij mij terecht. Geen mensen in de directe omgeving die mantelzorg nodig hebben. Geen mensen in mijn omgeving die dat nodig zijn. Als er buren zijn die mantelzorg nodig zijn, dan kan de buurt elkaar inrooster3n en helpen. geen mensen met dergelijke zorgbrhoefte vlakbij, mogelij in komende 20 jaar wel geen noodzaak Geen reden toe. Geen tijd en is niet aan de orde Geen tijd nu ivm jonge kinderen Geen zieke naasten in de buurt. Erg beperkt tijd om te kunnen ondersteunen Geen ziekte gelukkig nog niet nodig. gelukkig zijn mijn familieleden en buren gezond. Verder werk ik full-time en heb ik drie kinderen. vrije tijd gaat in clubjes en het huishouden zitten hangt af van eigen situatie; heb veel mantelzorg verleend aan familie Heb een jong gezin en werk parttime Heb ik al wel gedaan, is op dit moment niet nodig heb zelf het nu nodig i.v.b een ernstige ziekte Heeft nog niemand nodig Het doet zich bgelukkig in mijn omgeving familie nog niet voor. Het is (gelukkig nog) niet nodig. Als het nodig is ga ik het doen Het is gelukkig niet aan de orde op dit moment Het is momenteel niet nodig om als mantelzorger op te treden in mijn naaste omgeving. Door de immer blijvende bezuinigingen in de zorg zullen we, in de toekomst, genoodzaakt zijn om voor ouders en misschien vrienden te gaan zorgen. Mocht het zover komendat ik in de toekomst voor buren moet gaan zorgen zal dit wel betaald moeten gaan worden door deze mensen. Voor niets gaat de zon op. Het is nog niet aan de orde. Wanneer dit wel het geval word, zal ik dit zeker doen.

160 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk het is nog niet nodig als het wel nodig wordt dan ga ik het wel doen. Het is nog niet nodig op dit moment. Mocht er zorg nodig zijn voor mijn naasten dat doe ik dat graag, dit hoort ook bij liefde voor naasten Het is nog niet nodig. Het is nog niet van toepassing. Ouders wonen in Norg, dus mocht het van toepassing zijn, zal dit zeker een rol gaan spelen. Het is nu nog niet aan de orde. Maar ik denk wel dat we daar naar toe gaan in de toekomst met alle bezuinigen in de zorg. Het is nu nog niet nodig Het op het moment nog niet nodig is. Mocht dit wel zo worden dan ga ik mij er dan voor inzetten. Het probleem doet zich (nog) niet voor Het was nog niet aan de orde maar we worden ouder hoeft nog niet. Iedereen binnen mijn netwerk is nog zelfredzaam Iedereen in de buurt wordt ouder.ws wordt er beroep op mij gedaan,op niveau van bijvoorbeeld een boodschap doen.niet op niveau van persoonlijke verzorging of huishouding. Iedereen kan zichzelf nog redden en ik werk veel en zorg voor mijn eigen gezin Iedereen om mij heen is nog vitaal. Ik ben 17 en het is niet nodig geweest. Ik ben hier nog niet aan toe! Ik ben nog jong en mijn ouders zijn nog njet zo oud dat ze hulp nodig hebben. Ik ben vrijwilliger bij De Wiekslag en WIN Ik ben zelf chronisch ziek Ik doe het als het nodig is maar dat kommt wenig vor. Ik ga er van uit dat georganiseerde hulp steeds moeilijker te krijgen is. Dus zelf mantelzorgen zal wel moeten. Daarnaast zal ik zelf als alleenstaande zonder kinderen hopen ook zelf later hulp te krijgen. Ik heb daar nu geen tijd voor ik heb geen famillie in nederland. Ik woon allen met mijn kinderen Ik heb niemand die steun nodig heeft. Als het moet doe ikhet voor max een paar uur per week ik heb op dit moment nog niet de vraag gehad voor hulp. en mijn directe vrienden/familie hebben nog geen hulp nodig Ik ken geen zorgbehoevenden in mijn omgeving Ik ken niemand waar ik nu woon Ik mijn naaste omgeving is dit nu gelukkig nog niet aan de orde. Ik werk nog volop, de vraag is er nog niet en ik woon hier nog niet lang dus ken nog niet iedereen. Ik woon ver van mijn familie. Ik zit nog op school In mijn directe omgeving heb ik nog niet te maken met zorgbehoevenden In mijn directe omgeving is er niemand die hulp nodig heeft. In mijn directe woonomgeving is dit nog niet nodig. De meeste mensen zijn jonger dan wij. In mijn naaste omgeving heeft de behoefte aan zorg zich nog niet voorgedaan. in mijn naaste omgeving speelt dit nog niet In mijn omgeving is dat nog niet aan de orde. Of het oppassen op de kleinkinderen moet ook onder mantelorganisatie vallen. In mijn omgeving is dat nog niet nodig. Help wel waar nodig is. Maar niet op vaste dagen

161 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk In mijn omgeving is het nog niet tersprake mocht het in de toekomst wel zo zijn zou ik die gene uiteraard helpen in mijn omgeving is iedereen nog zelf redzaam en wil dat zo lang mogelijk volhouden In onze omgeving nog niet nodig In Veenhuizen, zijn er geen hulpbehoevende ouderen, met ziekte word er zowiezo al op ze gelet en brengen we eten, en doen boodschappen voor ze, mocht dat nodig zijn. is (nog) niet nodig Is niet aan de orde. Omdat ze dit fijn vinden.. kan alleen als ik tijd heb i.v.m. werk Is niet nodig nog is nog geen behoefte aan Is nog niet aan de orde is nog niet aan de orde Is nog niet aan de orde, mijn ouders worden ouder en zullen in de toekomst wellicht zorg nodig hebben, maar ik werk ook nog waardoor hulp ook beperkt mogelijk is naast mijn gezin. Is nog niet nodig Is nog niet nodig geweest Is nog niet nodig geweest. Is nog niet nodig in mijn omgeving is nog niet nodig op dit moment. is nog niet nodig!! Is nog niet nodig. Als mijn ouders het nodig hebben. Is nu niet aan de orde Is nu niet aan de orde. Is nu niet meer aan de orde. Tien het wel nodig was heb ik dat gedaan. Mocht het weer nodig zijn doe ik het weer. Komende jaren nog niet leeftijd Mensen in mijn directe omgeving zijn nu gezond, maar mocht die veranderen dan help ik graag Mijn moeder verzorgt mijn vader, maar als zij straks hulp nodig heeft zal ik haar af en toe helpen naast mijn werk. Mijn ouders kunnen het nog zelf. Maar als het nodig is ga ik helpen. Mijn ouders zijn goed gezond, maar er kan natuurlijk een tijd komen dat het minder wordt. Momenteel geen noodzaak toe, in de nabije toekomst waarschijnlijk wel. Momenteel heb ik niemand in de naaste omgeving die mantelzorg nodig heeft. Al ga ik er vanuit dat mijn (schoon)ouders dat in de toekomst wel nodig hebben Momenteel niet aan de orde Net jarenlang gedaan bij schoonfamilie niemand in mijn omgeving vraagt om mantelzorg Niemand in omgeving heeft Hulp nodig Niemand uit mijn omgeving zorg nodig heeft Niemand vraagt mijn hulp. Ik zal er ook tijd voor moeten vrij maken. Mijn tijd is nu gevuld met werk, gezin, familie, vrijwilligerswerk, huishouden en hobby. Niet van toepassing op dit moment niet aan de orde momenteel Niet aan de orde.

162 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Niet nodig Niet nodig Niet nodig Niet nodig niet nodig Niet nodig Niet nodig bij mijn directe naasten. Niet nodig in mijn omgeving Niet nodig. Niet van toepassing nog binnen eigen netwerk. Als iemand zorg nodig heeft en je kunt iets voor elkaar betekenen, doe ik dat. Dat wil ik andersom ook graag. noaberhulp nog geen aanleiding voor Nog geen aanleiding voor en momenteel niet in de picture eerst zelf maar even genieten( jarenlang binnen de familie gedaan) Nog geen bekende mensen in de omgeving die dat nodig hebben. Nog geen zorgen nog niet aan de orde Nog niet aan de orde maar als mijn gezondheid het toelaat wil ik best iemand helpen maar niet voor altijd,want dan moeten de zorginstellingen het maar doen zodat die kunnen blijven nog niet aan de orde. als het nodig is, zal ik het zeker gaan doen. Nog niet aan de orde. Zou nodig kunnen zijn i.v.m. leeftijd ouders Nog niet nodig Nog niet nodig Nog niet nodig Nog niet nodig Nog niet nodig Nog niet nodig Nog niet nodig nog niet nodig nog niet nodig nog niet nodig Nog niet nodig en aangezien de zorg word wegbezuinigd moet iemand het doen Nog niet nodig geweest Nog niet nodig geweest. nog niet nodig in mijn naaste omgeving Nog niet nodig maar in de toekomst wel. nog niet nodig, maar doe wel vrijwilligerswerk bij bejaarden Nog niet nodig, maar verwacht wel dat dat binnen enkele jaren zover zal zijn Nog niet nodig, Ouders op leeftijd Nog niet nodig. Nog niet nodig. Nog niet nodig. Nog niet nodig. De zorg sector is op het moment belabberd

163 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Nog niet noodzakelijk Nog niet noodzakelijk, gelukkig. Ouders die hulp nodig hebben, echter te tijdrovend naast gezin en werk. NOG NIET TOE IN STAAT Nog niet van toepassing Nog niet van toepassing Nog niet van toepassing nog niet van toepassing nog niet van toepassing. Nog niet van toepassing. Wellicht in de toekomst wel. Nog niet voor gekomen Nog niet voorgekomen Nog niet voorgekomen Nog nooit aangedacht, maar zoals de zorg maatschappij er nu uitziet zal er voor mensen die het nodig hebben Hulp moeten komen als er in de toekomst niet meer in word voorzien, dus gaan helpen om later geholpen te worden!!!! Nog nvt Nog nvt nog teveel bezig met andere beslommeringen Nou niet nodig Nu druk met eigen gezin. Zal in de toekomst wel moeten gezien de huidige mogelijkheden om het anders in te richten steeds meer afnemen. Nu niet aan de orde. En de ouderdom komt met gebreken. Nu niet nodig, je weet niet wat de toekomst brengt Nu nog niet nodig bij in de buurt of bij familie Nu nog niet nodig, later misschien wel. Nu nog niet nodig, maar als we ouder worden wel! Nu nog niet nodig. Als het nodig is moet je er voor elkaar zijn Nu nog niet nodig. Als het nodig is wil ik helpen, bijvoorbeeld boodschappen doen etc. Nu nog niet nodig. Zal eventueel in de toekomst wel nodig zijn, bij bijvoorbeeld ouders. Nu nog niet noodzakelijk in mijn omgeving. Zodra dit wel het geval mocht zijn, stap ik (wij) in. Nu nog niet van toepassing. Nu weinig tijd, in de toekomst meer Nvt Nvt Nvt Nvt Nvt nvt Nvt bij familie en vrienden. Als het nodig is zal ik helpen waar dit mogelijk is. Omdat dat niet nodig is. omdat dat nog niet aan de orde is Omdat de situatie zich niet voordoet op dit moment. Er zal altijd een moment komen, dat iemand hulp nodig heeft omdat dit momenteel bij familie, buren en vrienden nog niet speelt.

164 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Omdat er geen zorg meer is en het allemaal gaat verdwijnen Omdat er nog niemand is die het nodig heeft. En ik zou het gaan doen om ze te helpen Omdat er nog niemand is die ik moet helpen. Omdat naasten ook ouder worden, en hulp nodig gaan hebben. Omdat er nog niemand is die mijn hulp behoeft. Omdat er nu nog geen sprake is van zorg, maar misschien later wel. omdat er op dit moment geen noodzaak voor is omdat het gewoonweg nog niet nodig is. omdat het niet aan de orde is op dit moment omdat het nog niet nodig is en ik wel vind dat je elkaar moet helpen als het kan. Omdat het nog niet nodig is,als het in de toekomst nodig is doe ik het natuurlijk wel omdat het nu nog niet nodig is! Omdat het nu nog niet nodig is. Omdat ik nu heel jong ben, en als het nodig is ik het ga doen. Omdat ik nu niet in die situatie zit. Omdat de overheid over gaat op marktwerking in de zorg en dit dus totaal niet werkt. Voorbeelden genoeg dat marktwerking bij overheidsdiensten niet werkt! KPN, KLM, de zorg in het algemeen. enz. omdat ik zelf ziek ben en mijn buren bijna niet ziet. Omdat je het in je eentje tegenwoordig niet meer red en omdat we het normaal vinden om daar waar mogelijk zorg en ondersteuning te verlenen. Omdat mijn partner/vader nog fit genoeg zijn. Zo gauw mijn vader ouder/ziek wordt en hulp nodig hebben, sta ik klaar om te helpen waar ik kan. Omdat mn ouders op leeftijd komen en het wat moeilijker wordt voor ze Omdat niemand in mijn omgeving dit nodig heeft. Zodra iemand mijn hulp nodig heeft en ik kan die bieden, doe ik dat. Ik vind dat een vanzelfsprekendheid. Omdat voor mij belangrijke mensen dit niet nodig hebben. Mocht mij partner/ familie daaruit nodig hebben dan help ik ze graag Omdat ze het nog niet nodig hebben. Omdat ze nog geen.hulp nodig hebben of al foor anderen uit familie geregeld.is Omdat ze nog niet hulpbehoevend zijn Omdat ze nog niet op een leeftijd zijn dat ze dit nodig hebben, ze worden nu ouder dus die tijd zit er wel aan te komen. onze gezondheid is nog goed, zolang we elkaar kunnen helpen doen we dat Onze ouders zijn/buren zijn nog zelf redzaam op dit moment is er geen vraag in mijn omgeving Op dit moment is er niemand in mijn directe omgeving die mantelzorg nodig heeft. Op dit moment is het niet nodig maar als het nodig is wil ik wel zorgen voor mijn naasten Op dit moment niemand in de omgeving die dat nodig heeft en ben zelf nog full time aan het werk. op dit moment niet nodig op dit moment niet nodig Op dit moment niet nodig maar heb dit wel gedaan Op dit moment niet nodig. Op dit moment niet nodig. Maar aangezien mijn moeder wel mantelzorger is voor mijn vader, zie ik dat ik dat ook voor mijn partner zou doen. Buurman is recent overleden en ook daar hebben wij met voor verschillende zaken gezorgd. Container bij de weg, hegknippen, boodschap doen indien nodig etc.

165 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Op dit moment nog niet echt nodig maar als het nodig is en mensen vragen er om dan zullen het zeker doen. We vragen zelf regelmatig aan buren of we iets voor ze kunnen betekenen! Op dit moment nog niet nodig. Maar waarschijnlijk op korte termijn wel. Op dit moment zijn de ouders in kwestie nog niet zorgbehoevend Ouders en buren hebben het nog niet nodig Ouders hebben nog geen behoefte Ouders overleden. Tijdens hun laatste levensjaren mantelzorg verleend. Ouders worden ouder Ouders, schoonouders hebben dit nog niet nodig. Buren ook niet, maar ik sta er wel voor open. Partner is nog gezond en heeft geen verzorging nodig Buren hebben kinderen die voor hen (kunnen) zorgen Zolang ik zelf moet werken heb ik geen tijd Hoop over enkele jaren iets meer tijd te hebben Over enkele jaren hoop ik meer tijd te heb Pas na mijn 67ste Simpel geen tijd. Drukke baan. Moet werken tot mijn waarschijnlijk 67ste. Wanner ik 's avonds om 7 uur thuis en dan het eten om ca kwart voor acht/8 uur heb ik mijn dag wel gehad. In het weekend onderhoud huis en tuin, familiebezoek. situatie doet zich niet voor. Speelt nog niet in mijn directe imgeving Te druk Te druk nu Te jong Te jong, ik hoop naast school mijn grootouders te kunnen gaan helpen. te weinig tijd hoop dat ik in de toekomst meer tijd heb daar voor. Tijd Tijd Tijd tijd tijd en noodzaak Tijdgebrek Tijdgebrek Twee jaar geleden wel gedaan bij mijn Is. Nu was het niet nodig. We hebben geen familie hier in de buurt wonen en we hoeven het niet aan ons zelf te geven werk en de noodzaak bij directe familie is er op dit moment niet Werk en is nog niet nodig Werk nog Werk. Misschien meer tijd. Wij en onze buren en vrienden kunnen het nog zelf Wij kunnen ons met ons beiden noggoed redden. Ze lijden nog niet aan ouderdom Ze zijn nu nog zelfredzaam, hebben gelukkig nog geen extra hulp nodig. zelf gezondheidsproblemen Zie nog niet dat ik ergens nodig ben. Zijn beiden nog gezond,indien dit in de toekomst nodig is,doe ik dit zijn daar nog te jong voor!!?? Zijn nu nog niet hulpbehoevend

166 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Bijlage 1.6: Vraag 7; Ja, en ik doe dat op dit moment ook al 7. Wanneer mensen uit uw naaste omgeving (denk aan uw partner, ouders, vrienden of buren) de komende jaren ondersteuning nodig hebben bijvoorbeeld door ziekte of ouderdom, denkt u hen dan te gaan helpen (mantelzorg)? => Ja, en ik doe dat op dit moment ook al. (n=198) => Wat doet u nu en waarom? En waarom denkt u dit de komende jaren te gaan/blijven doen? (Schoon) ouders helpen, zal de komende tijd nodig blijven! (Schoonmaak)klusjes voor oma en oudere buren. Ondersteunen met boodschappen halen e.d. Aandacht geven en hand en spandiensten Af en toe hulp omdat we dit moeten doen. Betrokkenheid Alle bijzondere klussen Als familie hulp nodig heeft, probeer je te helpen waar je kunt. Regering zou wel moeten inzien, dat dat vaak zo gemakkelijk niet is. Twee werkende partners...ligt aan hoeveel hulp nodig is. Arbeidsongeschikt. Begeleiding schoonouder en buren Begeleiding van een blinde man. Regelmatig huisbezoek van een alleenstaand oud persoon Ben met pensioen. Doe de huishouding, de tuin, de zorg voor de hond e.d. Ben vrijwilliger bij de voetbal vereniging. Plegen onderhoud aan club gebouw. Zolang ik het kan doen. Ben wettelijk mentor en mantelzorger van mijn broer. Dit blijft zolang hij/ik leef (t). Plus een ouder wordende ouder vraagt ook wat meer ondersteuning. Bezoek, vervoer, eten koken. Hand en spandiensten boekhouding, regelzaken instanties, facilitaire zaken in huis regelen. ( ouders op leeftijd, zelfstandig wonen behouden ) zolang het nog kan! boodschappen doen ouderen, mantelzorg dochter boodschappen voor familie, oppassen, zolang als nodig is Boodschappen, tuinieren, landbouwhulp, carpoolen, kinderactiviteiten. Omdat dit de samenleving dient. Tegen eenzaamheid, voor meer draagvlak op ondernemend nivo en uit naasten liefde Boodschappen, verzorging, sociale contacten onderhouden, uitstapjes Buren helpen ivm ziekte Buren helpen, anderen zullen dat in de toekomst ook op prijs stellen burenhulp, mantelzorg schoonouders, ondersteunen kinderen, oppassen kleinkinderen Contact houden en als ze ziek zijn langskomen containers 'bewaken' voor buurvrouw Een familielid verzorgen, omdat het fijner is als een bekende je verzorgt Gehandicapte broer ondersteunen. gewoon voor elkaar daar zijn hand- en span diensten zoals bv. boodschappen, hulp bij zaken als tv en computer, stukje sociale controle. Hand en span diensten. Dit kan ik blijven. heb een kind die extra zorg nodig heeft. en schoonmoeder die soms geholpen moet worden met bijv naar ziekenhuis rijden Helpen bij financiën, klussen, huishoudelijke ondersteuning Helpen met de kleiner dingen zoals tuinonderhoud, meegaan naar ziekenhuis, grote schoonmaakklussen, boodschappen doen etc. Ik denk niet dat iemand anders H voor ze doet... hulp aan buren en vrienden. Blijft nodig en zal alleen maar toenemen Hulp aan vader bij dagelijkse dingen en administratie.

167 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Hulp bieden aan mijn ouders en schoonouders Hulp moeder Hulp ouder dement. Ik ben mantelzorger van mijn moeder van 92. Zolang ze leeft zal ik dat blijven doen, de rest van broers en zusseen wonen te ver weg om het te kunnen doen, Ik ben twee jaar mantelverzorgster voor mijn moeder (tot haar overlijden) en met mijn vrijwilligerswerk breng ik maaltijden rond. Ik wil dir blijven doen totdat ik een betaalde baan heb gevonden. ik ben zeer regelmatig bij mijn moeder om haar te helpen. Met verzorging, boodschappen, huishouden. ik denk dit zeker te blijven doen. Ik doe dit uit naastenliefde. Meet niet. Ik doe nu weleens een klusje voor een alleenstaande dame en zo lang ik dat kan zal ik het blijven doen. Ik help al een paar ouderen met hulp bij administratie e.d. en af en toe hand en spandiensten. Zolang als mijn gezondheid dit toelaat blijf ik dit doen. Ik help mijn demente moeder, door haar te begeleiden als ze ergens heen moet, dokter zkh etc.verder wandel ik met haar (Zij in de rolstoel). Ik zal haar blijven begeleiden, maar wanneer zij overlijdt, ben ik van plan te kijken of ik andere mensen een wandling kan geven, begeleiding naar dokter of zkhs indien dat kan, je bent dan geen familie Ik help mijn moeder en soms mijn zus Ik help mijn oude en ongeneeslijke buurman met het huishouden en heb al aangeboden hem meer te helpen (op zorg gebied) als het nodig is. Ik blijf dit doen omdat het de buurman en mij een goed gevoel geeft. Ik help mijn partner. Ik help mijn vrouw met bepaalde dingen. Zij heeft een versleten heup en is minder mobiel. Ik moet dagelijks mijn vrouw helpen. Ze heeft reumatische klachten en diabetes. Ik ondersteun een demente buurtbewoner en bezoek een oud-buurtbewoner regelmatig in het verpleeghuis.. ik ondersteun mijn kinderen met beperking, de buren wanneer gevraagd wordt, heb tot voor kort mijn moeder verzorgd. Die ondersteuning is geen vervanging voor de zorgverlening, maar bestaat uit administratie en boodschappen e.d. Ik ondersteun mijn moeder (bijna 80), zij is alleenstaand. Ze woont buiten de gemeente Noordenveld. Ik ondersteun mijn moeder van 85 jaar daar waar nodig is. Ik ondersteun mijn partner na een operatie zonder hulp van anderen. Dat vind ik normaal. Zal ik ook doen hij buren. Ik wandel met een dame van 90 jaar wekelijks ruim en uur en we gaan samen naar de Plus! Ik begeleid een vriendin die hersenbloedingen heeft gehad naar ziekenhuis en haar werkgever. Ik ben haar brein zegt ze. Ik werk nu als vrijwilleger in de Hoprank en dat hoop ik te blijven doen indien nodig help ik, maar als een ieder dat doet op zijn manier, zouden we geen problemen hebben. niet denken een ander doet het wel. is persoonlijk klussen, koffie drinken, gezelschap. Lijkt mij belangrijk Mantelzorg mantelzorg Mantelzorg bij ouders en schoonouders is net afgelopen. De laatste ouder is overleden. Nu zijn mijn buren op leeftijd. Gelukkig blijft de hulp nog beperkt tot de gewone burendiensten en hulp bij internetten en en. Maar dat kan zo veranderen.

168 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Mantelzorg moeder mantelzorg moeder, zorg voor kinderen, ik doe dat omdat er geen ander oplossing voorhanden is of niet betaalbaar. Mantelzorg moeder. Bejaarde buurvrouw helpen. Mantelzorg omdat meneer hulpbehoefend is maar niet naar verzorgingstehuis mag. mantelzorg op afstand voor (schoon)vader mantelzorg ouder Mantelzorg richting de kleinkinderen. Van school halen, oppassen e.d. Mantelzorg voor 2 oudere dames. Blijf ik doen Mantelzorg voor ouders, hoop dit nog lang te kunnen doen. Kreeg eerder zelf een vergoeding voor chronisch ziek zijn, maar de drempel bij de gemeente is erg hoog en kom nergens voor in aanmerking. Mantelzorg voor zieke vrouw. Heb daardoor dubbele baan: fulltime werk + fulltime huishouden. mantelzorg/burenhulp. Ik vind dit een normale zaak, elkaar helpen en blijf dit ook doen mantelzorger en curator voor een familielid met een verstandelijke beperking mantelzorger van mijn moeder omdat ik dit vanzelfsprekend vind. Daarbij ondersteun ik een ander familielid ook nog. Mantelzorger voor moeder van 97 jaar Zolang zij leeft zal ik dit zeker blijven doen Mantelzorgers bij één van de ouders kan niet alles zelf meer door leeftijd...eventueel bij een partner indien nodig! Mantelzorgg voor2. Mee naar ziekenhuis bezoeken. Af en toe een maaltijd verzorgen. Luisterend oor zijn mij inzetten voor een goede leefomgeving waarin veiligheid en gezondheid belangrijke punten zijn. Mijn broer is slecht ter been. Ik help hem bij huishouding en met auto ondersteuning. Ik doe het omdat het familie is Mijn man is nierpatiënt, kan niet veel meer. Dat gaat door tot het einde. Mijn Dochter heeft net bestraling en Chemo achter de rug, en die moest heen en weer gereden worden naar het zieken huis. En blijven helpen zo lang het nodig is. mijn mantelzorgende vader ontlasten Mijn moeder helpen, 83 jaar. Als er iemand in je familie iets overkomt of niet meer kan, dan zou je wel moeten denk ik. Anders gaan ze dood in dit "welvarend" land. Mijn moeder zit in een electrusche rolstoel en kan niks. Mijn vader is ook oud en kan haar niet constant blijven verzorgen. Maar de gemeente schrapt steeds meer geld voor thuiszorg en verzorgende instanties. Mijn ouders helpen in de zaak ivm hun gezondheid en mijn oma helpen aangezien mijn ouders dat niet altijd kunnen Mijn ouders helpen waar nodig is Mijn ouders komen op een leeftijd dat ze ondersteuning nodig hebben bij zelfzorg. Dit wordt de komende jaren alleen maar meer. mijn partner helpen met o.a. steunkousen aan- en uittrekken Mijn schoonmoeder helpen, zij wordt dement en woont zelfstandig. Mijn schoonmoeder van 88 wordt door mijn vrouw 2 tot 3 keer per week bezocht. Zij doet boodschappen en af en toe wat verzorgende activiteiten. Als er klusjes in huis zijn neem ik dat vaak op me. Mijn vader helpen moeder Moeder ondersteunen, ziekenhuis bezoeken, coördineren zorg. naasten liefde

169 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk nabije buren helpen met kleine klusjes, boodschappen, praatje maken Om de buren denken en zonodig helpen ondersteun familie bij administratie en onderhoud woning/tuin anders zou het maar een zooitje worden. Lichamelijke verzorging pas ik voor, dat is te intiem en privacy gevoelig. Iedereen moet wel in z'n waarde blijven hoor! Ondersteuning bij financiële zaken. Blijft nodig ondersteuning ouders Ondersteuning van mijn broer met het huishouden en de boekhouding. Doe dit al meer dan 25 jaar en zal dat zo lang mogelijk blijven doen. Plus ondersteuning oude dame tijdens de laatste jaren van haar leven inclusief a.s. verhuizing. ondersteuning van partner, kinderen en ouders waar dat nodig is Ondersteuning voor mijn dementerende "stiefvader" Ondersteuning zoon met verstandelijke handicap, bejaarde (dementerende) ouders. Onderwijsassistent en BSO leidster, Mijn werk is mijn hobby. Ik heb er veel plezier in! Mijn werk geeft mij positieve energie! Opa en oma helpen met alles enz Oppassen zowel bij oud als jong opvoeden kinderen oude moeder Ouder helpen met de was, boodschappen Oudere buurtgenoten begeleiden naar dokter en ziekenhuis en zo nu en dan boodschappen voor hen doen Ouderen bezoeken i.v.m. eenzaamheid. Ouders bijstaan en begeleiden tijdens ziekte en de kwalen van het ouder worden.ziekenhuis en huisartsen bezoek.boodschappen,wassen en het huishouden enz. Ouders helpen en kinderen bijstaan middels oppas ouders ondersteunen met boodschappen en was ouders, schoonouders, buurman ondersteunen regelen van thuishulp, ondersteuning bij dokters- en ziekenhuisbezoek, ondersteuning bij huishoudelijke taken. Eenmaal per week voorzien van een maaltijd. Samen wandelen Krant of boek voorlezen Schoonmoeder woont bij ons in en verzorgen wij Schoonouders onderseunen Steunkousen uittrekken, boodschappen, schoonmaken, klusjes. Sociaal bezoek SW werkzaam. Vrijwilliger bij eigen iniatief Tuin voedselbank Vader helpen Veel regelen zoals vervoer, opvang voor verstandelijk beperkte zoon. Coördineren van zorg voor broer met NAH en voor schoonmoeder >90, beide in een verpleeghuis. verlenen van zorg en ondersteuning aan vader zolang dit nodig is vervoer, klusjes. Verzorgen partner die hulp nodig heeft. Verzorging moeder Voor zover het in mijn mogelijkheid ligt wil ik wel ondersteuning bieden. Maar als dat niet kan moet het mogelijk zijn dat de mensen de zorg en hulp krijgen van zorgverleners. Vrijwilliger bij instantie om administratie op orde te brengen en te houden. Financiele problemen te voorkomen. Zolang ik iets voor anderen kan betekenen.

170 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Vrijwilligerswerk vrijwilligerswerk bij ouderen dmv. bezoek,wandelen,vervoer en begeleiding bij ziekenhuisbezoek,winkelen in Roden of daarbuiten en wat zich zoal nog meer voordoet,b.v. bij ziekte. Vrijwilligerswerk bij vereniging en zorg voor ouderen en blijf dit zo lang mogelijk doen Vrijwilligster bij het Zorgcentrum Wat een slecht geformuleerde, vage vraag! Volkomen onduidelijk wat hier bedoeld wordt, of heeft dit betrekking op mantelzorg? In dat geval: als er hulp nodig is geef ik die naar vermogen. Wat nodig is en wat ik kan doen, maar ik ben geen verpleger. Vindt wel dat er grenzen zijn aan mantelzorg. Wekelijkse boodschappen,karweitjes in huis,tuin,werkzaamheden, autorijden en mee naar huisarts/ ziekenhuis, adviseren,kleding kopen, af en toe schoonmaken Werken en vrijwillig werk wij helpen mijn schoonmoeder en buren waar nodig. Dat doe je gewoon omdat het je moeder schoonmoeder is en omdat hey je buren zijn. Wij zorgen voor elkaar en voor onze kindeten en kleinkinderen zieke partner. ziekenhuisbezoek, kleine boodschappen doen, controlerende functie of gas uit is of er voldoende gegeten wordt ziekte Zorg ouder. zorg voor 2 buren; komende jaren misschien voor mijn man. Zorg voor gehandicapte dochter Zorg voor mijn moeder welke rolstoelafhankelijk is en in Groningen woont. Dat zal ik doen zolang zij leeft. Zorg voor vader Zorgen voor een man met een chronische invaliderende ziekte en dat doe ik tot het niet meer gaat Zorgen voor mijn vader die in de toekomst steeds hulpbehoevender wordt.

171 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Bijlage 1.7: Vraag 8; Ja, dat denk ik wel omdat 8. Denkt u daarbij ondersteuning van de gemeente nodig te hebben? => Ja, dat denk ik wel omdat: (n=202) Aangezien het de bedoeling is, dat we zelfstandig blijven wonen, zal er wellicht een aanpassing nodig zijn, zoals een traplift. advies en ter beschikking stellen van hulpmiddelen zou via de gemeente moeten lopen, en indien van toepassing financiële ondersteuning. Alle hulp is welkom alleen kunnen we dat niet redden! als ik minder moet gaan werken daarvoor, mijn inkomen omlaag gaat. Als je zelf fulltime werkt heb je er weinig tijd voor. Als mantelzorger kun je met heel veel aspecten te maken krijgen. Je moet ergens op terug kunnen vallen, aangezien ik dan zelf ok werk en een huishouden heb. Of het de gemeente moet zijn waarop men op terug moet vallen is nog de vraag. als vangnet als ze hulpbehoevender worden Bij eventuele voorzieningen kan ik de hulp van de gemeente wel gebruiken Bij grotere hulpvraag, zoals verzorging, etc. ligt een taak voor de gemeente. Thuiszorg, vervoer, antivereenzaming. Daar kan ik nu geen antwoord op geven, omdat ik nog de situatie, nog de persoon, nog de fin. positie ken/weet of ken. Dat is afhankelijk van de situatie, ik vind echt niet dat dit te beantwoorden is. Dat kan ik niet overzien dat nu al nodig is en we daar ook gebruik van maken. Dat weet ik nog niet. Denk met name aan faciliteren. Dat weet ik nu nog niet. de gemeente daar ook een belangrijke bijdrage aan moet leveren De gemeente dragt bij met voorzieningen De huidige mantelzorgers langer moeten doorwerken De kosten die ik maak om mijn vriendin te kunnen helpen voor mij veel te hoog zijn. Maar haar laten stikken is natuurlijk geen optie. Jullie hebben echt geen idee hoe het werkt hè? Mantelzorg is het verplicht maken van iets wat iedereen al vrijwillig dee. Noaberhulp, ik ben een Drenth en ook al help ik mijn vriendin in Noord Holland, dan nog steeds doe ik wat ik vanuit mijn opvoeding heb geleerd. En dat ik daardoor heel erg krap kom te zitten zal me echt een worst zijn. Maar het zou jullie wel iets moete doen, als je een hart hebt. de kosten wel eens flink kunnen oplopen de maatschappij steeds meer naar 2 verdieners moet.anders kunnen je de kosten niet meer betalen. de mensen het niet allemaal zelf kunnen regels de overheid de tegenprestatie moet regelen. De overheid vraagt wel veel vind ik. Mijn man en ik werken allebei en hebben ook kinderen en kleinkinderen waar we tijd en aandacht aan willen besteden. Er blijft niet veel meer over voor onszelf de taak van mantelzorger word vaak onderschat De tijd ontbreekt door werkzaamheden die mijn baan met zich meebrengt de wijze waarop thuishulp geregeled kan worden nu nog niet zo helder is. Berichten in de media zorgen voor onrust daarover. de ziekte erger en erger wordt

172 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk de zorg misschien zonder hulp te zwaar kan worden. Denk niet daarvoor in aanmerking te komen Dit geestelijk en lichamelijk niet vol houd. Een en ander moeilijk te combineren is. een mens niet alles alleen kan samenwerken belangrijk er anders niet veel animo voor is naar mijn idee Er bij de gemeente deskundigen werken, betaalde mensen. er inkomsten verloren gaan Er ook nog gewerkt word er steeds meer zorg nodig is er voorzieningen nodig kunnen zijn in of rond het huis waar de gemeente zou kunnen helpen. Bij verbouwing in het helpen van bouwvergunningen en bij voorzieningen die nodig zijn Er wellicht professionele hulp en financiele tegemoetkomingen gewenst zijn. Financieel financieel Financieel best lastig Financieel misschien financieel niet haalbaar Financieel zullen er voorzieningen nodig zijn. financiele compensatie financiele ondersteuning, huishoudelijke hulp, taxi vervoer, hulpmiddelen etc Financiële steun Finicieel heel lastig allemaal toch voor d'r gewone man Geen idee geen idee geen idee hangt van de situatie af. (onvoorspelbaar) heb mijn eigen drukke leven ook. alleen van die ondersteuning heb ik niet zo'n hoge pet op. het af en toe veel te veel wordt het anders te zwaar kan worden Het erg veel tijd kost en je ook tijd voor jezelf nodig hebt Het financieel bv een stuk zwaarder zou zijn het ligt eraan om wat voor soort mantelzorg het gaat, en hoe intensief dit is Het wel vol te houden moet zijn. Bij gemeente is meer bekend over mogelijkheden ter ondersteuning. Huisvesting iedereen goed verzorgd moet worden en dat niet afhankelijk mag zijn van helpende mensen in hun omgeving, zeker als die er niet (voldoende) zijn. ik zelf niet kan werken. Ik dat niet alleen kan ik denk dan aan eventueel aan hulpmiddelen via de Wmo. Ik dit niet alleen kan Ik een gezin te onderhouden heb Ik er niet altijd tijd voor zal hebben Ik het alleen niet red

173 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Ik het niet alleen aan zal kunnen doen ik het nog niet geholpen heb, en nog niet weet waar ik allemaal aan moet denken qua regels ed. ik het waarschijnlijk niet alleen kan ivm gezondheid ik kan niet niet alles zelf volledug verzorgen. dar zal ten koste van mijn gezondheid gaan. Ik moet werken veel mensen hebben ze hulp nodig ik niet alles alleen kan in de toekomst. Ik niet heel erg veel vrije tijd heb Ik niet twee huishoudens kan runnen met zelf nog kleine kinderen en een baan ik niet volledige zorg kan geven vanwege 32 urige werkweek Ik niet voor een hele verzorging kan zorgen ik niet weet in hoeverre de beroepszorgverleners nog kunnen helpen bij alle bezuinigingen en regelwijzigingen Ik ook gezin en werk heb Ik ook naar school etc. Moet en dan alles zelf doen, dat zou ik niet alleen reddden ik ook nog een gezin heb en de zorg voor haar niet volledig op onze schouder moet komen te vallen ik ook nog werkzaam ben kan ik het niet alleen ik steeds meer de belasting hiervan ervaar ( ik word ouder en heb beperkingen) Ik vind dat gemeenten hierin moeten ondersteunen door advies tips en zichtbaarheid ik vooral werk en niet alle benodigigde zorg kan bieden Ik wellicht dan minder kan gaan werken. ik werk volledig Ik werk voltijd en kan dus niet alles zelf doen. ik zelf misschien ook later wel hulp nodig heb ik zelf problemen kan krijgen. In dit dorp te weinig voorzieningen zijn alles is op afstand Ja niet weet welke potjes er allemaal zijn je als burger niet altijd op de hoogte kunt zijn van alle mogelijke ondersteuning (financieel, materieel) en contactpersonen Je dat niet alleen kunt je het niet altijd alleen af kan Je in deze situatie, zeker als je ook nog een baan hebt, ondersteuning nodig hebt. je niet alles zelf kunt je niet alles.weet Je niet van iemand mag verwachten dat hij/zij zijn hele leven in dienst van een hulpbehoevende geeft. je nu nog niet kunt voorzien welke hulp/voorzieningen je over een aantal jaren nodig zult hebben. je sommige dingen niet alleen kan Je soms financieel ondersteunt moet worden bij bepaalde uitgaven Kan je niet alleen Kunnen wij nog geen antwoord op geven Man ook hartpatient is,en lichamelijke verzorging voor schoonmoeder teveel kan worden. mantelzorg woning in de tuin. Of traplift. Of woning aanpassing Mantelzorgers kunnen niet alles doen icm werk en privé Men kan niet alles in zijn eentje doen. Het kan behoorlijk zwaar zijn. Mensen dan vaak ook andere zorg nodig hebben. Samenwerken met mantelzorgers.

174 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Mijn moeder woont niet in deze gemeente. mijn tijd en energie beperkt is. Er wordt van mij als burger steeds meer verwacht en dat naast mijn werk en eigen houding en sociale contacten. misschien financieel e/o advies Misschien komt er een tijd dat dit wel nodig is. mits de kosten te overzien zijn. Mogelijk advies. naast werk en zorg voor kinderen is de hoeveelheid tijd die aan mantelzorg besteed kan worden beperkt Niet alles kan je zelf Niet alles op eigen kracht kan niet te voorspellen nog niet bekend Nog niet, maar ik kan me voorstellen dat dat in de toekomst anders wordt en dat de gemeente moet faciliteren Nu nog niet in te schatten. Omdat er meer aandacht voor moet komen omdat mijn moeder erg oud is, steeds minder zelfstandig kan en zelfstandig in haar huis woont. zonder hulp van buitenaf zou zij dit in de toekomst niet alleen redden. Omdat zij de taak hebben gekregen van de overheid, om goede zorg bij de burgers te brengen onbekendheid regels/complexiteit omtrent regelingen (o.a. financieel) zorgkaders Ook hiervoor geldt... alleen kun je het vaak niet opredden. Opa zit in het maretenshof, en heeft nu een taxi nodig om af en toe naar huis te kunnen! professionele hulp altijd nodig is en blijft Reiskosten slechte manier van vraagstelling! Sommige dingen mensen zelf niet kunnen tegemoetkoming van onkosten toch niet alles kunnen doen verandering binnenshuis waar subsidies voor aanwezig zijn verkeersveiligheid, onderwijs, sport, cultuur, speelvoorzieningen, etc. Vervoer ed verzorging, dagbesteding, professionele zorg inkopen Voor voorzieningen om te kunnen verzorgen Voorzieningen als dagopvang en thuiszorg moeten goed geregeld zijn. voorzieningenaanbod waar nodig zal er misschien finaciele steun nodig zijn of moeten er gebouwelijke aanpassingen komen. Wanneer je mantelzorger bent zal je niet meer volledig kunnen werken. we geen familie in de buurt hebben, wonen in het westen, en geen contact met de buren hebben We het niet allemaal alleen kunnen we miss vragen hebben welke mogelijke ondersteuning de gemeente kan bieden. We zelf misschien ook niet alles meer zelf kunnen weet het pas als het nodig is Weet ik niet weet ik niet

175 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Weet ik nog niet Welke voorzieningen zijn er? Werk en privé niet steeds te combineren is wij allebei ouder worden Wij denken eraan te verhuizen, komt steeds meer op "red je zelf maar" aan. Wij kunnen ons nu nog redden. ze niet in hetzelfde dorp woont en ik niet alle dagen beschikbaar ben Zelf ook gezin heb Zorg

176 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Bijlage 1.8: Vraag 9; Nee, en ik doe dat op dit moment ook niet 9. Denkt u de komende jaren aan vrijwilligers werk / vrijwillige inzet te gaan doen (anders dan mantelzorg)? => Nee, en ik doe dat op dit moment ook niet. (n=327) =>Wat is de voornaamste reden dat u niet aan vrijwilligerswerk / vrijwillige inzet doet/gaat doen? aangezien ik momenteel fulltime werk Al druk genoeg met werk en eigen gezin Alles draait om geld in deze periode Als ik stop met werken wil ik tijd voor mezelf hebben. andere bezigheden ben zelf hulpbehoevend ben zelf ziekelijk Beperkte beschikbare vrije tijd Beschikbare tijd, alleenstaande moeder en werkend betaalde krachten verdwijnen hierdoor Bijna al het vrijwilligerswerk staat betaalde banen in de weg,. Daar ben ik te jong voor Daar betaal ik teveel belasting voor en als je het verspilt aan allerlei linkse hobbies kom je uit bij dit soort vragen Daar heb ik geen tijd voor (school/werk/sport enz.) daar heb ik momenteel geen tijd voor Daar heb ik naast mijn fulltime baan en gezin met jonge kinderen geen tijd en energie voor. Daar is nu geen specifieke reden voor en als dat op mijn pad komt dan zie ik wel weer verder. daar kan ik geen tijd voor maken. Dat kan ook betaald werk worden dat werkt allen werkloosheid op de reden hiervan is dat ik zelf niet in de buurt woon. zo ja, dan zou ik dit wel willen doen, hoewel het dan weer ten koste zou gaan aan de hulp die ik mijn moeder geef. Dit is leeftijd en ik wil vrij zijn. Heb dit jaren lang gedaan. doe al mantelzorg Doe s avonds vrijwilligerswerk voor een filosofische opleiding,kost ook tijd voor voorbereiding en soms weekenden Door werk en familie omstandigheden geen tijd. druk Druk met gezin, werk en mantelzorg Druk met werk Druk met werk en hobby Druk met werk en kinderen Druk met werk en kinderen druk werk druk werk- en gezinsleven drukke baan in combinatie met gezin en mantelzorg eigen gezin kleinkinderen bedrijf Eigen gezondheid Eigen gezondheid, wao,er

177 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Eigen werk eigen werk kost veel uren(incl vrije tijd) en besteed nu energie aan gezin Eigenzaak Er is geen beroep op mij gedaan. Er is mij nog nooit naar gevraagd,en ik dring mij niet makkelijk aan,ik heb het op mijn manier altijd druk. Er moet geld verdiend worden het kost allemaal al zoveel ik kan al amper rond komen laat staan ook nog vrijwilligerswerk erbij sorry. Er worden tegenwoordig vrijwilligers op plekken gevraagd die in het verleden een betaalde baan waren., ik vind dit verdringing, en ga daar niet aan mee werken. Er worden veel vaste banen overgenomen door vrijwilligers,dit vindt ik en verkeerde en oneerlijke situatie Er wordt teveel vrijwilligerswerk gedaan terwijl er mensen die er eerst voor betaald werden nu werkloos thuis zitten. full time baan Full time baan, collecteer wel. Fulltime baan fulltime betaald werk en huis Fulltime werk Fulltime werken en gezin Gebrek aan tijd Gebrek aan tijd Gebrek aan tijd Gebrek aan tijd. gedoe Geen behoefte Geen behoefte aan Geen behoefte aan. Geen belangstelling. Geen energie genoeg. Ben blij dat ik alles nog zelf kan doen. Geen idee Geen idee waar ik de tijd vandaan moet halen geen prioriteit Geen tijd Geen tijd Geen tijd Geen tijd Geen tijd Geen tijd Geen tijd Geen tijd Geen tijd Geen tijd geen tijd

178 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Geen tijd geen tijd ben en nog aan het werk. misschien al ik met pensioen ga. Geen tijd door fulltime baan Geen tijd helaas Geen tijd naast de zorg voor mijn vader en mijn volledige werkweek van 38 uur. Geen tijd op dit moment. En ik kan mijn tijd beter verdoen met betaalde werkzaamheden aangezien dit niet een hele goedkope maatschappij is Geen tijd voor Geen tijd voor Geen tijd voor Geen tijd voor Geen tijd voor Geen tijd voor geen tijd voor geen tijd voor Geen tijd voor. Geen tijd voor. Zelfde reden als de vorige vraag. Geen tijd zie opmerking vraag mantelzorg geen tijd, weet nog niet wat de toekomst brengt Geen tijd, zelf gezin, 32 uur werken, eigen hobbys Geen tijd. Geen tijd. Geen tijd. Geen tijd. Geen tijd. Geen tijd. Geen tijd/prioriteit geen zin Geen zin in Geen zin weer verplichtingen aan te gaan; ben net met pensioen. Gehandicapt Genoeg andere bezigheden. genoeg werk aan huidige vorm van mantelzorg en curatorschap gezin met jonge kinderen, help mee op school en sportvereniging Gezondheid gezondheidsproblemen en vervoersproblemen in en vanaf het dorp Gezondheidsproblemen. Vind tevens dat veel vrijwilligers werk eigenlijk reguliere banen zijn. En deze zijn broodnodig om mensen gelukkiger te maken. Haal ik geen plezier uit. Haalt werkgelegenheid weg Heb al genoeg aan mijn werk Heb een baan, jonge kinderen, schoonouders die hulpbehoevend worden heb een betaalde baan heb geen reden

179 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk heb genoeg thuis en in de buurt te doen. en kan het lichamelijk niet aan. Heb het druk genoeg met mijn eigen werk en mantelzorg. Zet uitkeringstrekkers maar an heet werk Heb ik gedaan. Voel me daar nu te oud voor Heb ik geen tijd voor Heb mijn eigen mening en wens dat niet openbaar te maken Heb te weinig vrije tijd Heb zelf veel lichamelijke beperkingen heb zo,n 25 jaar vrijwilligerswerk achter de rug en neem nu tijd voor mijzelf en mijn familie (kinderen en kleinkinderen) Het kost banen Idem Idem Ik ben 72 jaar en thuis nodig. Ik ben tegen vrijwilligerswerk. Werk moet betaald worden...laat mensen de vrijheid om te ondernemen en zorg dat de gemeente zich daar niet mee bemoeid. Zoals met een bestemmingsplan aangeven waar een winkel mag komen of regels over reclameborden. Stop dar mee...stimuleer ondernemen... Ik ben werkzaam Ik doe niet aan onbetaalde arbeid ik doe wel vrijwillige inzet maar in beperkte mate en zal dat niet echt gaan uitbreiden maar heb ook geen idee hoe mijn eigen werkzaamheden zich gaan ontwikkelen Ik doe wel vrijwilligerswerk maar niet in de gemeente, Ik ga straks studeren en het kan zo zijn dat ik in een andere stad ga wonen en dat ik de tijd er niet voor heb. Ik heb 2 banen en een gezin met 2 jonge kinderen. Mijn man heeft een baan met onregelmatige werktijden. Alle energie gaat hier aan op. Ik heb buiten d mantelzorg ook nog gewoon werk. Ik heb daar geen tijd voor Ik heb daar geen tijd voor Ik heb een betaalde baan Ik heb een eigenzaak die veel tijd vergt Ik heb een fulltime baan en een gezin, het is niet dat ik het niet wil, maar factor tijd is het probleem. Ik heb een fulltime baan en wil ook tijd met mijn familie kunnen doorbrengen. Ik heb wel met de collecte van de nierstichting gelopen en ook zit ook in bestuursfuncties gezeten. Helaas heb ik gezien dat dit steeds heel veel tijd kost, ten koste van mijn gzin en familie Ik heb er geen tijd voor door mijn werk, ben veel op reis. Ik heb er op dit moment geen tijd voor ik heb genoeg aan mijn betaalde werk en sport. Wil ook nog aan andere dingen toekomen. Ik heb het nog te druk met school, als ik werk zou doen wil ik er ook wat voor terug Ik heb het te druk met school Ik heb hier geen tijd voor. Ik werk 24 uur in de week en daarnaast heb ik dochter van 2 jaar ik heb m,n handen vol met zorg en mantelzorg. Daarnaast is er nog een eigen huishouden en tuin. Ik heb mijn buik vol van al dat vrijwillergerswerk,want straks is er alleen vrijwillige werk, en geen betaalde banen meer Ik heb te weinig tijd. Ik denk dat het drempelverlagend werkt om "vrijwiliggerteams" in te zetten. Iemand van de gemeente zet je aan om met een vriendengroep of buurt vrijwilligerswerk te doen. Ook goed voor sociale contacten.

180 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Ik heb vrijwilligers werk gedaan en ben er achter gekomen dat dit niks voor mij is. Te druk, niet genoeg zelf discipline. Ik lees alleen maar wat jullie van mij verwachten...wat is jullie inzet?? Heb jarenlang vrijwillerswerk gedaan, veel tijd ingestoken. Ik vrees dat als ik aan de beurt ben, het zelf mag uitzoeken. Ik moet geld verdienen en studeer Ik rijd en bezit geen auto en heb ook geen fiets meer. Heb in mijn vorige woonplaats Lunteren wel altijd vrijwilligerswerk gedaan Ik werk Ik werk bijna volledig en heb een jong gezin Ik werk en doe aan mantelzorg, dus geen tijd voor. Ik werk en heb daarnaast een gezin met 4 kinderen. Ik werk en heb een gezin, het leven is al druk genoeg. Ik vind dat de huidige samenleving te veel bouwt op vrijwilligers...ik zie het op mijn werk ook, we kunnen niet zonder vrijwilligers. Mijn generatie zal volgens mij minder vrijwilligerswerk gaan doenomdat we langer moeten doorwerken en we bijna allemaal tweeverdieners zijn. De huidige vrijwilligers bij mij op het werk zijn voornamelijk vrouwen die vroeger niet hebben gewerkt ik werk en vind dat genoeg er zijn vele mensen die werkloos zijn en ook velen die vrijwilligers werk willen doen zo blijven zij onder de mensen Ik werk enn daar geen tijd voor heb Ik werk fulltime. Ik werk in de zorg en ik heb een gezin. Ik heb helaas geen tijd om vrijwilliger te zijn. Ik werk momenteel aan mijn eigen carrière in het onderwijs. Ik werk zelf al veel ik wil doen wat ikzelf leuk vind Ik wil mijn studie eerst afronden Ik wil niet dat een betaalde kracht plaats moet maken voor een verplichte vrijwilliger... Ik wil zo wie zo niet de professionele hulp het brood uit de mond halen er is al genoeg werkloosheid. Ik woon hier pas Inkomen nodig Inmiddels te oud Is niet goed voor de werkgelegenheid Ja ik doe vrijwillig dingen voor anderen, maar ook hier, ik werk 50 uur per week. Dus niks gepland omdat dit ook niet past in de tijd. Jaren lang heb ik me ingezet voor ons dorp, jaren lang ben ik betrokken geweest bij de basisschool, jaren lang heb ik alles gedaan wat ik kon en jaren lang ben ik tegengewerkt door de bestuurders van deze gemeente. Denken jullie snotneuzen nu echt dat je ij over kunt halen om nogmaals m'n neus te stoten? Dat dacht ik dus echt niet. Ga je eigen sporen verdienen en daarna praten we weer. Met vriendelijke groeten, Jannet. Jaren lang werkloos heel veel gesolliciteerd echter geen betaalde baan. Je kan alles wel voor niets gaat doen. Gekke Gerrit! Waar betaal je nu belasting voor? Je neemt een betaalde baan in! Kost te veel tijd ivm met school. l Laat ze de werklozen dat maar laten doen. Leeftijd Leeftijd

181 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Leeftijd leeftijd leeftijd leeftijd Met wisselende diensten op het werk en een huishouden is het lastig te combineren. Ik kan niet een vast moment of vaste dag in de week afspreken voor vrijwilligerswerk. mijn eigen werk voor 16 uur per week, gezin met schoolgaande kinderen en hulpbehoevende ouders en tante. Mijn hele leven gewerkt.nu tijd voor mijn hobby's en genieten van mijn kleinkind.heerlijk wandelen door het mooie Drenthe met vriendin. Mijn leeftijd. Ik doe liever betaald werk. Mijn lichamelijke klachten ben 100 procent afgekeurd Mijn werkrooster. Moeten betaalde banen worden zo als het was momenteel geen tijd. mantelzorger, druk gezin en een bedrijf Na een dienstverband van ca. 46 jaar geen behoefte meer aan andere verplichtingen. (financiële) bijdrage aan de samenleving voldoende geleverd. Naast betaald werk, is dat teveel van het goede naast werk en mantelzorg geen tijd Niet nodig en niet gevraagd nog werkzaam en genoeg aan mantelzorg ouder Nvt Nvt Omdat het betaalde banen inpikt Omdat het vaak ook betaalde banen zijn en er is al zoveel werkloosheid. Als alles vrijwillig gaat krijg je nog meer werkloosheid. Omdat het vroeger betaalde banen waren en allemaal weg bezuinigt zijn. Je mag van de burger niet verwachten dat hij de gaten die de overheid laat vallen ingevuld worden door de burgers. Ik zie hier een taak voor werklozen voor het behouden van hun dagritm. Omdat ik 40 uur werk en daarnaast ook nog andere verplichtingen heb zoals de sportclub omdat ik 43 uur in de week werk Omdat ik 7 dagen per week werk Omdat ik al een 40 urige werkweek heb Omdat ik al mantelzorger, ondernemer en ook nog moeder en vrouw ben. Ik heb gemiddeld anderhalve vrije dag in de week. Daar past geen vrijwillige werk meer bij, sorry Omdat ik al mantelzorger ben omdat ik daar meestal geen tijd voor heb Omdat ik een fulltime baan heb Omdat ik een volledige baan heb; geen tijd over Omdat ik ga opnieuw een studie ga volgen waar veel tijd in gaat zitten en daar wil ik mij volledig op in gaan zetten. Omdat ik genoeg heb aan mezelf Omdat ik graag een betaalde vaste baan wil. Omdat ik mijn handen vol heb aan de mantelzorg van mijn moeder, zelf reuma heb, dus als mijn moeder er niet meer is ben ik misschien zelf wel aan mantelzorg toe. Omdat ik naast mijn werk en gezin bijna geen tijd heb voor andere dingen

182 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Omdat ik naast mijn werk en gezin geen tijd en energie over heb Omdat ik nog jong ben en een betaalde baan wil hebben om rond te kunnen komen. Omdat ik werk en geen tijd over heb. veel vrijwilligers werk zouden betaalde banen moeten zijn. Als alle vrijwilligers een week thuis zouden blijven ligt heel Nederland op zijn achterste omdat ik zelf hulp nodig heb wegens ernstige ziekte onvoldoende tijd, Drukke baan (>30 uur) kinderen, zorg voor ouders (geen mantelzorg), sporten e.d. Privé omstandigheden Qua werk en gezin Slechte ervaringen met ander vrijwilligers werk staat nog niks op de planning qua vereniging oid waar ik mee zou kunnen helpen Te druk Te druk Te druk Te druk Te druk met andere hulp werkzaamheden Te druk met eigen bedrijf, eigen huishouden, jonge kinderen, zwangerschap en een huis wat verbouwd wordt. Vrije tijd is er al niet veel en dan willen we het vooral samen goed hebben. Te druk met werk Te druk nu nog. Te druk. 2 kinderen en werk 36 uur onregelmatig in de zorg. Te drukke betaalde baan. Te oud nu. Heb in het verleden wel informatie erover ingewonnen en dat viel tegen. Te veel andere belangrijke zaken Tijd Tijd Tijd Tijd tijd Tijd en energiegebrek Tijd, ik werk, probeer zoveel mogelijk mantelzorg te verlenen, kan niet alles! Tijdgebrek Tijdgebrek Tijdgebrek Tijdgebrek tijdgebrek Tijdgebrek door eigen mantelzorg en baan Tijdgebrek en mantelzorg die nog komt in de toekomst van alles moet vrijwillig, past me niet Verwerven inkomen, opvoeding kind, verbouwen huis. Volle agenda Volle werkweek volledige baan Volledige baan en neven functies Voor niks gaat alleen de zon op.

183 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Voor niks gaat de zon op Vrijwilligers nemen een reguliere vaste betaalde baan over waardoor uiteindelijk de werkloosheid stijgt Werk Werk Werk Werk werk werk Werk en gezin. Nu nog geen ruimte en toekomst kan ik niet overzoen nog. Geen ruimte om vast te leggen voor structurele taken Werk en prive bieden geen ruimte Werk geen tijd Werk nog fulltime Werk zelf al fulltime in de zorg, geen tijd Werken om de rekeningen te betalen Wil ik niet. Wil niet Word niet betaald! wordt binnenkort 80 jaar, en probeer met sporten mijn conditie een beetje op pijl te houden maar merk duidelijk dat mijn conditie achteruit gaat met het klimmen der jaren. Zeer drukke baan en kleine kinderen. Bovendien heb ik al jaren vrijwilligerswerk gedaan. Zelf betaald werk Zelf minder valide Zelf te druk met werken, gezond e.d. Zelfde redenen als voorgaande vraag : dan krijg ik weer verplichtingen Zie antwoord hierboven Zie voorgaande alinea. Inzet klinkt mooi maar is niet haalbaar. Zie vorig antwoord Zie vorige antwoord Zie vorige vraag Zo vrijwillig is vrijwilligerswerk niet, er wordt op je gerekend. Zoals het er nu uitziet moet ik tot mijn 67e werken en als dit zo doorgaat nog wel langer. Ik peins er dan ook niet over om naast mijn drukke en zware baan in de gezondheidszorg, ook nog eens vrijwilligerswerk te gaan doen.

184 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Bijlage 1.9: Vraag 9; Nee, maar ik doe dat op dit moment nog wel 9. Denkt u de komende jaren aan vrijwilligers werk / vrijwillige inzet te gaan doen (anders dan mantelzorg)? => Nee, maar ik doe dat op dit moment nog wel. (n=19) => Wat is de voornaamste reden dat u daar de komende jaren mee stopt? Al aangegeven Als vrijwilliger te weinig uitdaging Door het zorgen voor mijn man zijn de mogelijkheden beperkt Er wordt teveel werk onder de noemer van vrijwilligerswerk gezet terwijl dit feitelijk werk voor geschoold personeel (lees betaald werk) is. Geen tijd meer Gezien mijn leeftijd het helpt niet voor de werkloosheid Ik ga meer betaald werk verrichten. Ik zou erg graag betaald werk willen doen. Vrijwilligerswerk doe ik op dit moment om de activiteiten op te bouwen. Kan de tijd voormezelf beter besteden. Heb weinig tijd naast me werk leeftijd. Mijn vorderende leeftijd Onze eigen inkomen zal op pijl gehouden moeten worden. Nu allebei werkzoekend!!! Tijd. Ziekte

185 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Bijlage 1.10: Vraag 9; Ja, maar ik doe dat op dit moment nog niet 9. Denkt u de komende jaren aan vrijwilligers werk / vrijwillige inzet te gaan doen (anders dan mantelzorg)? => Ja, maar ik doe dat op dit moment nog niet. (n=118) => Wat is de voornaamste reden dat u dat nog niet doet? En waarom denkt u de komende jaren aan vrijwilligerswerk / vrijwillige inzet te gaan doen? Afgelopen jaren zijn veel verdrietige gebeurtenissen gebeurd in onze familie. Niet aan toe gekomen. Als er meer tijd vrij komt, ben ik bereid vrijiwilligerswerk te gaan doen Als ik gepensioneerd ben ga ik vrijwilligerswerk doen. Als ik meer tijd heb dan wil ik mij inzetten voor vrijwilligerswerk. Als mijn werk stopt wil ik vrijwilligerswerk gaan doen ben er uit gestapt Doe het niet structureel, als kinderen naar school wellicht meer Door erg drukke werkzaamheden (eigen zaak) en op het moment dat er meer vrije tijd komt sta ik daar voor open Druk met gezin, zodra er meer tijd is wil ik e.e.a. gaan doen in het dorp (buurtvereniging e.d.). Een beetje buurtzorg. Elkaar helpen hoort bij het leven vind ik Even een pauze. Daarna weer hand en span diensten bij VVNw Roden. Fulltime baan en jonge kinderen Gebrek aan tijd voor vast vrijwilligerswerk. Zo hier en daar help ik wel met losse opdrachten Geen tijd Geen tijd geen tijd Geen tijd / geen geode gelegenheid. De kinderen komen in een leeftijd dat ze bij sportclubs ed komen. Geen tijd en is nu niet aan de orde Geen tijd ik heb een fulltime baan geen tijd.. school en voetbal. het staat goed op mn cv als ik me wil aanmelden voor een studie met een numerus fixus Geen zin nu, maar is toch wel goed om ooit te gaan doen Groot gezin met jonge kinderen en een bedrijf in de stad Heb op het moment andere prioriteiten en voor de toekomst denk ik meer aan de activiteiten die in het dorp georganiseerd worden bv. de fiets4daagse,de feestvierdaagse enz. Helaas te druk voor Helpen op de school van mijn kinderen Hulp voor ouderen Ik ben nu nog jong en heb het druk met andere dingen maar ik wil graag andere mensen helpen Ik heb daar nu geen tijd voor. Voor in de toekomst lijkt het me fijn om een vrijwillige bijdrage te kunnen leveren aan mijn woonomgeving. Ik heb het op dit moment nog erg druk. Maar als ik wel tijd heb dan wil ik graag iets voor de medemens betekenen in welke vorm dan ook. Maar het mogen geen afgeschoven verantwoordelijkheden zijn die het resultaat zijn van verkeerde politieke besluitvormin en die nu op het bordje van vrijwilligers komen te liggen. Ik heb nu geen tijd voor, en ik denk om dat te doen Door nieuw ervaring ik moet er nog tussen geplaatst worden bij isd Ik veel tijd in mijn hobby steek

186 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Ik vond dat ik het al druk genoeg had. Mijn prioriteiten zijn veranderd en daarom vind ik dat ik nu wel vrijwilligerswerk moet gaan doen. Ik werk Ik werk en heb opgroeiende kinderen. Ik die graag wat voor anderen, is ook mijn baan als verzorgende IG. Ik werk fulltime, heb niet veel tijd en ik vind dat het in roden niet gemakkelijk is om vrijwillegerswerk te doen. Geen idee waar ik dat moet zoeken. ik ben ook selectief in wat ik wel of niet wil doen. ik werk in de 3 ploegen, 12u per dienst, strax als ik kinderen heb wil ik mij meer in gaan zetten als vrijwilliger Ik werk nog steeds Ik wil mij gaan inzetten om mensen te helpen inburgeren in de Nederlandse maatschappij. Ik heb mij er nog niet goed genoeg in verdiept Indirect bied ik hulp door mijn zitting in de Clientenraad van een Zorginstelling. Ivm werk geen tijd. Een ander doet het niet Jonge kinderen en voltijdbaan. Vind ik nuttig. Momenteel geen tijd voor structureel vrijwilligerswerk maar als daar tijd voor komt, vind ik het een nuttige en dankbare tijdsbesteding. Momenteel mee bezig Momenteel weinig vrije tijd Na mijn pensioen, nu domweg geen tijd Net verhuisd. Deed het wel in vorig dorp. Net verhuisd. In de vorige gemeente liep ik collecte voor de dierenbescherming. Wil ik proberen komende jaren weer te doen. Niet veel tijd, maar ik vind het fijn om iets goed te doen voor anderen en de samenleving. Nog een eigen bedrijf Nog niet een plaats gevonden waar ik mijzelf nuttig kan maken NOG NIET VOLDOENDE OP VOORBERIJD Nog niks passends gevonden Nu drukke baan in combinatie met jong gezin, met ouder wordende kinderen naar verwachting meer tijd beschikbaar om me vrijwillig voor een bepaald klus in te zetten. Nu geen tijd Op latere leeftijd misschien wel... Nu niet te combineren met privé. Nu nog bezigheden genoeg hebt en als er meer tijd voor over is kan dit een mooie opvulling zijn Nu nog geen tijd voor Nu nog te druk met werk, later meer tijd. Nu nog voldoende uren 'onder de pannen' met betaald werk en kinderen, maar zodra de uren er wel zijn zeker! (Ouderen, gehandicapten, cultuur, natuur..) Nu nog voltijd aan het werk. Toekomst minder werken, meer tijd voor andere dingen zoals vrijwilligerswerk Nu weinig tijd, straks meer. Nuttige tijdsinvulling wat voldoening geeft Omdat ik 5 dagen in de week werk. Wil het misschien in de weekenden of vakanties doen. Omdat ik nog volledig werk Omdat ik volledig werk. En wil ik ook aandacht aan mijn ouders, kinderen en kleinkind kunnen schenken, die allemaal op afstand wonen. Je hebt ook nog andere familie en vrienden. Ik heb op dit moment daar geen tijd voor. Als ik stop met werken heb ik er geoeg tijd voor en vindt het ook leuk om te doen.

187 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Ons jongste kind is net de deur uit en ik heb me al aangemeld voor vrijwilligerswerk Op dit moment even niet. Eerder wel betrokken geweest bij bijv de turnvereniging van onze dochter en als het zo uitkomt wil ik best wat doen voor bijv. de sportverenigingen van onze kinderen Op dit moment geen tijd voor misschien in de toekomst wel Opleiding tot ehbo is in andere gemeente en niet dichtbij Prioriteit ligt (helaas) bij werkgever Taalcoach immigranten te druk met mijn moeder en werk te druk met werk en mantelzorg Te druk, ik zou wel graag willen helpen bij ouderen thuis. Te druk. Vind ik belangrijk. Te jong, iedereen kan wel een steentje bijdragen Te veel van huis. Teveel mantelzorg Tijd Tijd tijd Tijdgebrek Tijdgebrek Tijdgebrek met kleine kinderen. Als die groter zijn dan kan makkelijker tijd vrijmaken tijds gebrek Toenemend besef om iets te doen Twee jonge kinderen, waarvan een nog niet schoolgaand, naast een fulltime baan en studie. Zet me wel in voor activiteiten op school. In verleden vrijwilligerswerk gedaan en zodra het met thuis kan vind ik het belangrijk dit weer op te pakken Vanwege drukke baan. Vrije tijd wordt nu nog opgevuld met andere klussen, het is natuurlijk maar net waar je de prioriteiten neer legt Vrijwilligerswerk voor verenigingen blijft belangrijk We wonen hier net en de kinderen zijn nog klein. Ik verwacht me op termijn vrijliggend in te zetten bij (sport) verenigingen waar de kinderen bij aangesloten zijn. En op school en misschien in de buurt. We zijn allebei nog werkzaam in de zorg en samen met het ouder- en grootouderschap hebben we het momenteel druk genoeg! Weet het niet Weinig tijd. Wel vrijwilligerswerk gedaan. Nu een kindje gekregen. Werk 32 uur, heb 1 dochtertje, heb een huis die ook schoon moet,help mijn ouders, oma heb eerst genoeg om handen. Maar ben altijd bereid ergens mee te helpen Werk en tijd tekort Werk. Ws meer tijd. Zelf te weinig energie voor Zie vorige vraag Zit nog in mijn werkzame periode. Tijd ontbreekt. Zit nog voledig in het arbeids proces zodra kinderen het huis uit zijn wil ik dat wel gaan doen

188 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Bijlage 1.11: Vraag 9; Ja, en ik doe dat op dit moment ook al 9. Denkt u de komende jaren aan vrijwilligers werk / vrijwillige inzet te gaan doen (anders dan mantelzorg)? => Ja, en ik doe dat op dit moment ook al. (n=316) => Wat doet u nu aan vrijwilligerswerk / vrijwillige inzet? En waarom denkt u de komende jaren aan vrijwilligerswerk / vrijwillige inzet te gaan doen? Actief in het verenigings leven Actief op school en de sportvereniging. Actieve functie binnen de kerk. Knutselclub, brigadieren... voor de komende jaren wat er op mijn pad komt... Activiteiten commissie van roderwolde (fair) activiteiten op school administratie van diverse verenigingen als ondersteuning naar arts /ziekenhuis. als ouderling bejaarden bezoeken Begeleiding autist belangebehartiging mantelzorg en mensen met een beperking Belangenbehartiging mantelzorg ers en mensen met een beperking belangevereniging bestuurslid en ijsvereniging aktief lid Ben bestuurslid van tuinvereniging en gids in het gevangenismuseum. Ben op. allerlei gebied bezig als vrijwilliger in het gevangenis museum Veenhuizen. Ben vrijwilliger van persoon met een verstandelijke beperking Ben vrijwilligster bij de Winsinghhof. bestuur culturele instelling Bestuur culturele instelling, politiek, en er komt nog wel wat bij binnenkort. Bestuur sportvereniging. Bestuur van een seniorenwoningbouwcorporatie Bestuur van een sportvereniging; leuk om te doen! Ook bestuur/organisatie van een congres voor noord Nederland rondom ouderenzorg en palliatieve zorg. bestuur van sportvereniging Bestuur vereniging en dit blijft ook zo bestuur vereniging en evenement... bestuurlijk actief en vrijwilliger Bestuurlijk op maatschappelijk en cultureel terrein bestuurlijke zaken bestuurlijke zaken voor de gemeenschap, belangen verenigingen, Stichting breedband glasvezel. Bestuursfuncties bestuursfuncties lokale verenigingen Bestuurslid Bestuurslid Dorpsbelangen. Ondersteuning activiteiten etc Bestuurslid sportvereniging bestuurslid van een vereniging Bestuurslid vv nieuw roden Bestuurslid zonnebloem, computerbank noorderkwartier, bewonersbelangen veenhuizen. Vrijwilliger humanitas thuisadministratie en budgetcoach vluchtelingenwerk.

189 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Bestuurslid zwembad, actief bij de organisatie van ons zangkoor, jaarlijkse begeleiding bij vakantieweek van het Nederlandse Rode Kruis Bestuurslidmaatschap Molenduinbad Norg Bestuurslidmaatschappen Bestuurstaken bij Ouderenorganisatie KBO en Muziekvereniging Woldhoorn Tolbert bestuurswerk Bestuurswerk voor de bewonersvereniging. Klussendienst, Repair Café. Werk vooor de Milieu vereniging bestuurswerk, inzet bij organiseren bepaalde activiteiten. Toekomst misschien iets op een school of bejaardencentrum Betrokken bij schoolprojecten van de kinderen bezorging informatie en blad van verenigingen Bibliotheek bij bejaarden, inmiddels al 10 jaar. Bij de basisschool, geld inzammelen voor goede doelen, stichtingsbestuur Bij de voetbalclub met af en toe een biertje Bij de voetbalvereniging div. werkzaamheden en ik hoop de komende jaren meer tijd te hebben om nog wat meer te doen Bij het gevangenismuseum Bij Humanitas thuisadministratie Bij sport bij sportvereniging Bij stichting zwembad Veenhuizen en verzorgingstehuis zuidoostzorg stellinghaven en ik blijf het doen omdat het erg leuk is bijdrage aan werkgroep in kader Norg 100 Binnen sportverenigingen Binnen verenigingen BOG, toneelvereniging Buurtonderhoud Chauffeur Martiniziekenhuis. Sociaal werk De oude Ulo, nu Noordermaat. chauffeur spelen chauffeur voor autistische kinderen. omdat de regering de taxi voor hun heeft weg bezuinigd en zij toch naar hun werk locaties in assen moeten komen. Collecte lopen Collecte, staatsbosbeheer Collectebus. Steentje bijdragen daar waar kan om andere te helpen. Collecteren collecteren en vrijwilliger op school Collecteren voor verschillende doelen Collectes lopen Collectes lopen en organiseren, wijk schoonhouden, in bestuur van sportclub, training geven, coach zijn bij sportclub, rodermarkt collectanten regelen. Collectes. Helpen op basisschool en sportverenigingen. Coördinatie, coaching, leiding en training Coordinator/vrijwilliger van een vrijwilligersteam mbt een structurele kook/eet voorziening voor mensen met (licht) verstandelijke beperking.

190 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk CRN Norg culturele programmering, samenwerking ontwikkelen, deelnemen in Steunpunt vrijwilligerswerk daar er geen arbeid is denk ik dat mensen meer ingezet kunnen worden om actief voor de gemeenschap te doen. niet zitten achter de geraniums en denken een ander doet het wel. vaak genoeg gezien en meegemaakt dat bij de winter hun eigen stoep niet eens was eveegd, maar wel achter het raam toekijken. inzet van mensen en helpen in de buurt kan iedereen. dat heb ik net opgeschreven;zolang ik het zelf nog kan doen,blijf ik er mee doorgaan. De hullen De wereldwinkel, en dat blijf ik nog wel een tijd doen. Diensten molenkamer divers bij de voetbalvereniging Diverse activiteiten bij de school van de kinderen, sportclub en in de buurt. Diverse activiteiten voor een sportvereniging en ad hoc hulp bij activiteiten Doe dit nu in verlengde van mijn werk. Doe nu vrijwilligerswerk bij de kerk. Dorpsbelangen AED groep Dorpsbelangen, natuurontwikkeling Dorpshuis dorpshuis Dorpshuis Altena, Bouwgroep Altena. Dorpshuis werk, mantelzorg, zonnebloem dorpsvereniging en dorpszaken Duurzame lokale energie. Twee bestuursfuncties energie coöperatie Energiecooperatie NoordseVeld, bestuur GroenLinks Drijfveren: leefbaarheid, duurzaamheid, natuur en omgeving Europa Kinderhulp Kindertehuis Afrika fondswerving Hulp vluchtelingen Bdestuurslid familie stichting gastvrouw in een ziekenhuis en zitting in wijkvereniging Glasvezel, dorpsbelangen Goede doelen ondersteunen groen voorziening begraafplaats onderhoud gymvereniging V&L zwemclub Aqualero heel veel, o.a. voor welzijn in noordenveld en een website voor een zzp'er, wereldwinkel Help mee op school als biebmoeder. helpen bij een ouderen middag Helpen bij sportwedstrijden. Dit blijf ik de komende jaren doen. helpen in het buurthuis Altena! Helpen op scholen Helpen op school Helpen op school en bij e sportvereniging Helpen op school en bij een vereniging Hulp bij de Roder boekenmarkt voor een paar maand per jaar. Secretaris bij een vereniging. Bouw van een website voor een vereniging (50/50 professioneel/vrijwillig). hulp peuterspeelzaal en school

191 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Hulp verlenen binnen de grenzen van mijn mogelijlheden ik ben actief binnen PKN Roden-Roderwolde ik ben bestuurlijk actief in 4 organisaties Ik ben bestuurslid van een wijkbelangenvereniging en ga hiermee nog wel door Ik ben lid van 2 oudercommisies Ik ben maatje van iemand met sociale problemen. In principe blijf ik dat gewoon doen. Ik ben penningmeester, doe ledenadministratie en beheer website van een vereniging. De eerste twee draag ik in de zomer over, ga me meer op de website richten en zal nog wel wat andere klusjes opknappen. Het is heerlijk om gehandicapten te helpen Ik ben voorzitter van de Computerbank Noord en daar kunnen mensen met een laag inkomen voor een kleine prijs aan een pc komen dit is noodzakelijk omdat wij er steeds meer afhankelijk van worden en dat meer instanties digitaal gaan Ik ben vrijwilliger bij Flotar. Een zwemvereniging voor mensen met een verstandelijke beperking. Ik ben vrijwilliger in de gehandicapten zorg. Wij zijn een kookclubje vanuit het Geerties Hoes (PromensCare) voor kwetsbare mensen in de samenleving. Doel is sociale contacten opdoen/onderhouden middels samen eten en koken. Ik ben hier vrijwillige begeleier gemiddeld 1 keer per week. Ik ben vrijwilliger in een museum en hoop in de toekomst ook meer in het eigen dorp te gaan doen, om zo meer mensen te leren kennen. Ik ben vrijwilliger voor een woonvoorziening voor mensen met een verstandelijke beperking en dat blijf ik doen, zolang ik dat kan en leuk vind. Ik doe aan scouting Ik doe onderhoud in speeltuin Nietap, vrijwilliger en organisator van vrijwilligerswerk in Natuurschoon, bouwer bij de bouwgroep, onderhoud moestuin Nietap,... ik doe wel ff genoeg vind ik. Ik doe op dit moment vrijwilligers werk op de sportclub waar ik hoop ook de komende jaren mijn sport te kunnen beoefenen Ik doe veel vrijwilligerswerk bij de tennisvereniging. Ik doe vrijwilligers werk voor onze PKN gemeente Ik doe wat op mijn pas komt Ik draai EHBO-diensten bij activiteiten en denk dat te blijven doen. Ik geef theaterlessen aan jeugd vanaf 8 jaar. Ik help mee op het Tourist Info Punt in Veenhuizen Ik help nu geregeld op school. Ik denk dat ik naast mijn baan en gezin en af en toe de zorg voor mijn moeder, misschien nog meer kan doen voor de sportverenigingen van mijn kinderen. al ben ik al coach en regel ik de communucatie omtrent wedstrijden en bi de andere sport help ik met zsken tijdens wedstrijden of lopen voor een goed doel etc Ik help ouderen in Norg met computer problemen of andere technische klussen (WIN) Verder doe ik veel voor De Wiekslag als vrijwilliger, ik ben daar ter ondersteuning van de medewerkers en doe de Nieuwsbrief. Ik organiseer volleybaltoernooien in Norg en run de volleybalclub. ik snoei bijvoorbeeld de heg van de buren ik verleen extra zorg aan mensen die dat nodig hebben. Ik werk onder meer voor vluchtelingenwerk, en doe veel op de school van de kinderen Ik zit bij een huurdersvereniging, ik denk door te gaan omdat de vereniging nut zal blijven hebben en een vervanger/ster niet makkelijk te vinden is ik zit in de ouderraad van school en bied extra hulp bij de muziekverenigingen op organisatorisch gebied. Ik zit in het bestuur van een sportvereniging

192 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk ik zit in het bestuur van verschillende verenigingen/stichtingen In de Hoprank In de kerk/dagbesteding PromensCare. Vanuit een oogpunt van maatschappelijke betrokkenheid Iniatief Tuin voedselbank. Omdat dat helaas ook in Noordenveld nodig is. Inzet activiteitencommissie. Vergroten netwerk daarnaast vind ik het van groot belang dat we een leefbaar, gezellig en actief dorp houden. Inzet op basisschool als vrijwilliger, komende jaren zien wat er op mijn pad komt en of dat in mijn werksituatie thuis past Jaarlijks invullen van belastingen Verenigingsleven Jarenlang in verenigingsleven vrijwilliger geweest en nog steeds Kantinedienst bij de voetbal. Bij natuurmonumenten. Kantinedienst voetbalvereniging, werkgroep glasvezel, werkzaam voor de plaatselijke krant kerk Kerk Kerk van peize, kerkenraad. Zin in Peize, zingeving. Amnesty-brieven schrijven. Lid van bestuur Tynaarlo West Timor. Collectant. kerk; natuurmonumenten kerkewerk, SON bus rijden, Boermarke werk Klaar over Klaaroveren voor school, collectes lopen, opgegeven bij woonwijk vereniging Klusjes voor ouderen in en om het huis klussen voor NL Doet, Natuurvrienden, dorpshuis e.d. knutselen met kinderen en volwassenknutsel-workshops in het dorpshuis van Peize en af en toe beheerder van datzelfde dorpshuis leef omgeving Leiding clubwerk voor jongeren, hulp op school en bij sportvereniging Lid van de oudervereniging van mijn kinderen hun school. Lid van gemeentelijke adviesorgaan, natuur-en landschap, ook provinciaal en nationaal Lid werkgroep amnesty international. Vrijwilligerswerk bij mijn sportvereniging. Lid 4 meicomite. Lidmaatschap culturele vereniging en vrijwilligerswerk bij sportclub. Zonder vrijwilligers kan geen enkele vereniging functioneren. Mantelzorg en bestuursfuncties mantelzorger en vrijwilliger in gevangenismuseum en verzorgingshuis markeren Drenthepad actief in de wijkbelangenclub i.o. actief bij Natuurmonumenten functies bij hardloopclub Mentor via Stichting Mentorschap Mien buurman helpen Mn actief bij sportvereniging Molen Woldzigt, ondersteunen vluchtelingen Museum kinderwereld Roden. zorgcentrum de Hullen Roden natuurgids IVN, SBB, Landgoederen, Nationaal Park Drentse Aa en diversen. Nodig om isolatie te voorkomen Norg100, Politiek, Raad van Advies FRW RUG, ouderraad RSG de Lindenborg Leek, onderhoud op tennisclub en ad hoc klussen voor bijvoorbeeld beweegdorp Norg nu : promoten kunst van amateurs. penningmeester Stichting, ja vrijwillige inzet

193 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk nu en in de toekomst aanleg, beheer en onderhoud van openbaar groen Nu in het bestuur van de buurtvereniging. Ik heb mij opgegeven om meer in het dorpshuis te gaan doen Om zelf ook in actie te blijven omdat dat leuk is en je in contact brengt. Een beetje omdat ik vind dat je iets voor de gemeenschap moet terugdoen. Omdat ik het leuk vind en om andere contacten te hebben. Omdat je er mensen mee helpt Omstandigheden van vluchtelingen rampzalig ik probeer om heel veel te helpen zo veel mogelijk natuurlijk de naast buren En familie als dat nodig dan help ik ze ook onder vrijwillige inzet versta ik ook het oppassen gedurende 3 volle dagen op mijn kleinkinderen, opdat mijn kinderen hun baan kunnen behouden en geen dure oppas hoeven te regelen. ondersteuning dorpsinitiatieven ondersteuning Natuurmonumenten ondersteuning recreatieve werkzaamheden Ondersteuning van sportvereniging. Om de kinderen te laten sporten dit kan alleen als de gemeente ook de voorzieningen gewoon open laat! op het gebied van zorg, werk en inkomen van de bond en belastingservice van de FNV, huurdersvereniging en de SMA oppassen kleinkinderen 2 dagen in de week tot deze oud genoeg zijn Or, buurvereniging, sinterklaas comité Organisatie activiteiten organisatie van activiteiten voor jeugd Organiseren culturele activiteiten en in oudervereniging ouderen en gehandicapten Ouderenzorg Ouders helpen met onzekerheid over het ouderschap. Pastoraal werk. Penningmeester penningmeester 2 verenigingen, boodschappen/boeken voor ouderen, vrijwilliger bij culturele instellingen. penningmeester in vereniging Penningmeester natuurgebied Peuter speelzaal politiek actief en op het gebied van sport/recreatie PSV-Norg, SMN Norg, Cooperatie breedbandglasvezel, ga maar door Publieksbegeleiding cinema. De komende jaren bij hospice en vpto Puppytraining, vind ik leuk Realiseren van Glasvezel in het gebied van De Kop Breed Regelmatig in de buurt belangstelling tonen,in de toekomst wil ik wel meer vrijwilligers werk doen,tegen een kleine vergoeding. Rondleidster in Gevangenis Museum, Vrijwilligster in Wiekslag.Collecten, werk voor de Kerk Samenloop voor hoop Norg 2017 secretariaat van een vereniging. Leuk om te doen. voor sociale contacten en betrokkenheid bij sport van de kinderen secretaris VOR,

194 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk secretaris bestuur muziekvereniging Secretaris dstv peize Secretaris SGPN, afvalruimer Natuurschoon Nietap, Onderhoud Natuurschoon Nietap, Schaaklessen basisonderwijs en schaakclub Roden, Voorzitter en vrijwilliger Flotar. Secretaris van een wijkbelangenvereniging, Wedstrijdsecretatis en scheidsrechtercoordinator sportvereniging Vrijwilliger van Mesdagkliniek op 2 punten Skikamp voor kinderen met een vorm Van kanker Sportclub Natuurwerk Sportevenementen Sportvereniging Sportvereniging Sportvereniging Sportvereniging dorpsbelangen sportvereniging, gewoon omdat het dankbaar werk is. Sportverenigingen ondersteunen met vrijwilligers werk, zal alleen maar meer worden ben ik bang. Stichting elisabeth ruiterkampen. Blijf ik doen! Stichting Mzamomhle, Stichting Kunstgras. taalles aan vluchtelingen op dit moment. Nog geen idee voor de toekomst. tafeltje dekje een goede zaak teamleider voetbalclub incidenteel hulp op school af en toe hulp bij koorschool Thomashuis in roden, naast daar werken doe ik daar op vrijwilligers dagen zoals de doe dag vrijwilligerswerk Trainer/coach van sportvereniging Training geven, kind zit op basisschool. zal daar helpen als het mogelijk is Veenhuizen boeit tip, collecte epilepsie organiseren. Oranje comite penningmeester Zwembad vrijwilliger Vereniging van huis eigenaren Oosterduinen verenigingsleven ( bestuurlijke activiteiten) coaching en training en leidinggeven Wandelsportgebied actief verenigingswerk en collecte lopen verkoopster in de wereldwinkel, tafeltje dekje maaltijden rondbrengen, (privé) chauffeur voor de SON. Tot dat ik een betaalde baan heb gevonden blijf ik dit zeer zeker doen. Via Humanitas Noordenveld, omdat het je eigen leven plezieriger maakt. Vice voorzitter SMA, vrijwilliger man met verstandelijke handicap, vrijwilliger muziek, mantelzotger dochter met ernstige beperkingen, betrokken uitvoering VN verdrag, portefeuille houder mantelzorg, vrijwilligers en verstandelijk beperkten, mantelzorger oeder VL Doet acties en maatschappelijke activiteiten via de werkgever Vluchtelingenwerk Noordenveld Vluchtelingenwerk. Betrokkenheid. voetbal club Voetbalclub en Altzheimer stichting voor fietsclub en hulpgoederen brengen naar Albanië en Polen. Komende jaren is afhankelijk van gezondheid; het kan zich ook zo omkeren hé en dan zijn we zelf hulp nodig:) VOR-bus en denk na over andere inzet bv. vluchtelingen hulp, tafeltje dekje Vriendschappelijk huisbezoek Humanitas

195 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Vrijwillger bij sportevenementen, bestuurlid bij sportbesturen. Gastheer in ziekenhuis. Vrijwilliger bij de KNVB. Coaching en begeleiding van scheidsrechters. Vrijwilliger bij de tennisvereniging vrijwilliger bij dorpshuis. vrijwilliger bij verenigingen, collectes, beweegdorp Vrijwilliger in het dorpshuis, mooiste contactfonds, zilverlijn vrijwilliger in het gevangenis museum Vrijwilliger op molen Woldzigt - Roderwolde Vrijwilligerawerk in de gezondheidsorg. vrijwilligers werk bij voetbalclub, ik niet meer vrijwill1gers werk doen Vrijwilligers werk in de kerk. Koken voor daklozen. vrijwilligerswerk bij een peuterspeelzaal, houdt eind 2016 op, dan moet ik op zoek naar iets anders! Vrijwilligerswerk bij sportclub. vrijwilligerswerk in de kerkelijke gemeenschap. verder nog niet omdat ik nog werk Warme maaltijd voor daklozen in Groningen. Af en toe wandelen met vrouw met syndroom van down Website beheer Een, Facebook pagina Een, vrijwilliger bij Opbouw MFA en diverse andere activiteiten in het dorp. Website bouwen, bouwvak activiteiten, Creative ontwikkeling stimuleren weet niet wereldwinkel Wereldwinkel en havesathe Mensinge Werk 3 dagen bij de kringloop winkel Werk voor de kerk en vereniging. Coolecteren Werk voor de kerk, Collecte vele handen maken licht werk en is goed voor de sociale contacten Werk vrijwillig in het gevangenismuseum Veenhuizen. Werken in de wereld winkel. En na jaren vrijwilliger bij de voetbalclub, nu af en toe nog hand en span diensten. WIN vrijwilligersvacaturebank Vluchtelingenwerk Nederland Zit bij het rodekruis en ben betrokken met een sportclub als scheids Zit in besturen en ben actief bij verenigingen en school Zit in bestuur bibliotheek Noordenveld. Zit in algemeen bestuur Biblionet in Assen. Werkzaam als vrijwilliger in de Hoprank. Zit in de financiële commissie van een voetbalver. en ben voorzitter van een wijkbelangenver. Zit in de werkgroep voor het realiseren van een glasvezelnetwerk in ons dorp Zit in organisatie buurtvereniging en oudercommissie kinderdagverblijf. Verder loop ik met de collectebus. De maatschappij drijft op vrijwiligers, die zijn hard nodig! Zwembad, gevangenismuseum en filmfestival Zwembad, ijsbaan, Hoptuin.

196 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Bijlage 1.12: Vraag 10; Anders, namelijk 10. Wat moet er volgens u de komende jaren (meer) gedaan worden om leegstand en verpaupering tegen te gaan? U kunt maximaal 3 mogelijkheden kiezen. => Anders, namelijk: (n=87) Aanpakken van het parkeren in de heerestraat. Zorgt voor onveilige en onoverzichtelijke situatie accepteer eerder gebruik, dan leegstand Beeindigen oude regelingen als kettingbeding Behoefte jeugdhonk Bij aankoop van "oude"panden door projectontwikkelaars moet het wettelijk worden gemaakt, dat er binnen een jaar met herbouw of nieuwbouw moet worden begonnen. Bij goede ideeën de ambtelijke molen stukken sneller laten draaien! Bouwvallen direct slopen. bovenstaande, met aandacht voor wat past in een omgeving! Collectieve lokale energie projecten, inkoop energie, alle daarvoor geschikte daken collectief vanuit stichting of vereniging belegen met zonnepanelen, biogas uit omgeving, houtsnippers uit onderhoud in verbrandingsovens t.b.v collectieve warmte, smart grd voor electriciteitsvraag, aardwarmtenet, kortom meer daadkracht op alternatieve energiebronnen! daar heb ik geen mening over. Ik zie dit probleem niet in mijn omgeving. De gemeente hoort de situatie in te schatten op de juiste waarde. Dat is voor elk gedeelte anders, dus wees op u hoede. De gemeente is daar sinds napoleon machteloos in en terecht. Bemoei je er dan ook niet mee en doe ook niet voorkomen of je daar iets in kan betekenen De Gemeente kan zich wel beter naar buiten toe profileren. De gemeente moet beter opletten wat er om het huis gebeurt, een nieuwe bewoner heeft zoveel toestanden om z'n huis neergezet dat de hele buurt zich ergert...het lijkt wel een getto als je de straat inkomt! De gemeente moet dan alleen initiatief nemen voor slopen. (Accepteer krimp) De gemeente moet een actievere en bemiddelende rol innemen om te zorgen voor een nieuwe bestemming inclusief nieuwbouw de gemeente moet meer na gaan denken over doorstroom 60+ De gemeente moet proactief bedrijven benaderen en ondersteunen om zich te vestigen of te blijven in de gemeente. De huren verlagen. de huur van panden moet omlaag en demnmale huur periode omlaag de kern van nieuw roden staat leeg. de gemeente zou er goed aan doen, na te denken over het beeld voor de toekomst. Appartementen, seniorenwoningen eventueel met inpandige zorg. Dit zou niet nog eens 10 jaar moeten slepen, zoals het beukerterrein. de mensen die jaren lang staan in geschreven hun een woning geven.door leegstand verbouwen gaan voor die mensen. Eigenaren erop aanspreken en anders overgaan tot sloop op kosten van de eigenaar. en rap het gat van Nietap in laten vullen. En een beetje sociale woningbouw? En versoepeling voor initiatieven en sloop Er is in het verleden te veel gebouwt. BV tegen over het gemeentehuis blijft maar leeg. Er moet beter toezicht gehouden worden op mensen die hun tuinen enomgeving verwaardelozen. Er moet meer gebouwd worden, daarmee voorkom je verpaupering. er moet ook een prettige leefomgeving zijn

197 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Ga in gesprek met de winkeliers waarom ze weg gaan. Haal op die manier de harde/echte reden boven tafel. En ga voor die zaken goede oplossingen bedenken Geef buurten en dorpen de ruimte om initiatieven te nemen en faciliteer deze geen mening geen mening Geen mening over Geen nieuwe uitbreidingen, maar investeren in bestaand bezit Geen nieuwe wijken in het dorp bij bouwen Geen of beperkte nieuwbouw! Hergebruik is beter Gemeente heeft geen invloed op leegstand, datzelfde geldt voor de bouwregelgeving Gemeente moet niet geen regels maken, laat de mensen lekker ondernemen... Gemeente moet soepeler zijn in oa wijziging van bestemming op een bepaald pand of lokatie als dat nodig mocht zijn. Bijv. bestemming leegstaande schoolpanden veranderen in woon- en of detailhandel of klein schalige industrie zodat de panden weer invullin krijgen en verpaupering tegengaan Goedkoop woningaanbod creëren Goedkopere huur Grote boerderijen in het buitengebied omvormen tot appartementen in samenwerking met de woningbouwver. Heeft tijd nodig Huren moeten omlaag, zodat n ondernemer ook n rendabele onderneming kan hebben ik verwacht niet veel leegstand. er is nu al woningnood Ik weet niet of er nu een actieve rol is voor de gemeente hoor, maar ik denk wel dat de gemeente een neutrale rol kan spelen. IK woon hier te kort om daar een gefundeerd oordeel over te hebben initiatieven ontplooien om dorpen aantrekkelijker te maken middels bouwvergunningen/ woz kortingen / ov/ infrastructuur etc. Inspelen op ontwikkelingen door compactere winkelcentra zonder leegstand. Gemeente meer sturen op kwaliteit invullingen en nieuwbouw zonder ontwikkelaars vrij te laten die snel willen scoren en weg gaan. Gemeente moet keuzes maken waar welke functie gaat lijven en brake terreinen opvullen voordat nieuwe uitbreidingen aan de randen van de dorpen worden opgevuld. Ipv dat goede initiatieven door de gemeente de grond in worden geboord doordat enige lieden in de gemeenteraad daar zakelijke belang(en) bij heeft, meer de -weinige- initiatieven de ruimte geven. Dit wel met uitzondering van afbraak ten eigen belang van d oude dorpskern! Is er leegstand en verpaupering??? Kaders scheppen en zorgen voor focus op bv grote 1kern ipv meerdere kleine halve Lastig onderwerp, maar zou wel eens mee willen denken over wat er echt kan en of dit helpt. Leegstaande winkels verbouwen tot goedkope starterswoningen. leegstand en sloop tegengaan, verpaupering Leegstand en verpaupering ontstaan o.a. doordat voorzieningen worden wegbezuinigd. Scholen, bibliotheken en andere instellingen zorgen juist voor gemeenschappelijke draagkracht. Indien een gemeente alleen maar aan het financiële plaatje denkt op korte temijnen, verliest men de lange termijn gevolgen uit het oog. Deze gemeente is daar heel sterk in en heeft al vele voorzieningen afgestoten i.v.m. het financiële plaatje. Leegstand? Niet in norg hoor!! maak van leegstaande panden woonruimtes. want dat is er te kort

198 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk meer goedkopere huurwoningen Meer initiatieven voor jongeren. meer mogelijkheden voor starters meer nieuwbouwwoningen voor starters Meer ontwikkelen en betaalbaar houden van woningen voor jongeren. Meer voorzieningen, diversiteit aan winkels en betere openingstijden. Denk ook eens aan mensen die fulltime moeten werken en niet alleen aan bejaarden en hujsvrouwen of partime Neem een voorbeeld aan wat Leek doet nvt in ons dorp geen beeld van andere dorpen Onderkomen jeugd/jeugdsoos Ondernemers met een klein budget op weg helpen ook particulieren kunnen een steentjr bijdragen, ontwikkelen van ideeén, en ook bij de uitvoering hiervan Ruimere mogelijkheden in bestemmingsplannen soepele regels voor ingebruikname leegstaande panden soepeler vergunning aanvragen, sneller nieuwbouw Soms moet je knopen doorhakken of iets anders toelaten Subsidie voor stimulering, zijn mensen genoeg die wat kunnen doen die nu thuis zitten, geen die wat extra boven hun uitkering! ten aanzien van de oude gebouwen mag er zeker niet gesloopt worden misschien toch meer aan de huidige bewoners vragen of er belangstelling is voor bepaalde panden. veel meer betaalbare woningen realiseren voor starters verbouwen voor huisvesting statushouders!! vergunningtraject vereenvoudigen vervuiler betaald, eigenaar laten betalen voor sloop Voorkomen dat geldwolven projecten in handen krijgen, waardoor overbodige winkelruimte wordt aangeboden en misschien ook wel veel te dure winkelruimte. Wat meer snelheid graag: de ambtelijke molens draaien veel te traag. Nieuw-Roden zit al jaren met een verpauperd centrum. Sta meer toe aan winkels in Nieuw-roden, ook al is de handelsvereniging Roden daar tegen. Centreer niet alle winkels in Roden Centrum Winkelgebieden centraliseren... buitengebieden ruimte maken om panden te slopen of te verbouwen o.i.d. Winkelpanden die al heel lang leeg staan, met korting verhuren voor bv 3 jr zodat een starter een aanloop kan nemen. Bv panden tegenover gemeentehuis staat al zolang leeg, negatief straatbeeld Zeker in het Dorp Norg!!!! meer Woningen voor Ouderen Zorg voor de senioren om in eigen dorp te kunnen blijven zorgen dat de jeugd in de gemeente blijft Zorgen dat het dorp weer aantrekkelijk wordt voor jonge mensen.

199 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Bijlage 1.13: Vraag 17; Een beetje mee oneens of Zeer mee oneens 17. Stelling: In 2030 regelen inwoners hun gemeente zaken alleen nog digitaal. => Een beetje mee oneens of Zeer mee oneens (n=312) => Kunt u uw antwoord toelichten? 4niet iedereen is digitaal Alleen digitaal vind ik te onpersoonlijk, altijd mogelijkheid houden om iemand te spreken Alleen mondeling Alles digitaal maken is belachelijk Alles digitaal regelen maakt de wereld een heel stuk kleiner voor veel mensen en het wordt een stuk onpersoonlijker. Ook is het voor veel mensen makkelijker om bepaalde zaken face to face te verwoorden ipv via een brief Alles gaat uiteraard steeds meer de digitale kant op maar de persoonlijke maat, het persoonlijke contact c.q. aanspreekpunt, iemand recht in de ogen kunnen kijken blijft voor mij altijd erg belangrijk. Dus een combinatie van elkaar lijk mijn het beste en eest verstandig Als alles digitaal gaat hebben oudere mensen daar misschien problemen mee en dan moet de familie helpen maar dat is niet altijd handig Als een gemeente volledig digitaal gaat sluiten ze de mensen uit die geen computer hebben Als ik naar 60-plussers kijk is er toch een groot gedeelte die zich niet goed kunnen redden met de computer. Voor jongeren is dit de normaalste zaak van de wereld maar als je hier niet dagelijks mee om gaat is het niet te begrijpen. Het blijft belangrijk oor gemeente en b.v. banken om ook persoonlijk aanspreekbaar te zijn. Automatisering is waardeloos Belachelijk vind ik dat! Het moet altijd nog mogelijk zijn dat mensen fysiek binnen lopen en daar ter plekke hun zaakjes kunnen regelen bij een ambtenaar. Ik vind alles alleen digitaal verschrikkelijk onpersoonlijk, koud en kil en niet passen bij "natuurijk samen doen". Belangrijk dat de gemeente een gezicht behoud ipv zich achter een scherm te kunnen verschuilen. De gemeente moet op alle manieren goed bereikbaar blijven binnen 14 jaar is te kort als continue actieve ondersteuning hierbij niet wordt aangeboden Blijf altijd papieren versie aanbieden computer.onkunde Dagelijks blijkt dat bepaalde computer systemen niet foolproof zijn, er worden nog veel fouten gemaakt. Wanneer alles goed gaat is het prima om dingen digitaal te regelen, echter wanneer personen niet verder komen moet de mogelijkheid bestaan contact op t nemen met een persoon. Daarnaast blijven er personen, mijn inschatting is dat die er in 2030 ook zeker nog zullen zijn, die niet over de benodigde vaardigheden beschikken om mee te kunnen komen in een digitale samenleving, te denken valt aan analfabeten n ouderen. Persoonlijk contact is daarnaast voor het signaleren van problemen erg belangrijk. Dan ben ik 80, ik heb niet veel verstand van beveiliging van de computer, op die leeftijfd helemaal niet meer. Ik durf nu ook niet internetbankieren. dat gaat ten koste van het persoonlijke aspect van een samenleving. Ook vrees ik meer ruimte tussen het schip en de wal in een dergelijk systeem. Dat is makkelijker voor de oude generatie Dat kun je de oudere mensen niet aan doen. Dat schept een nog grotere afstand tussen de bewoners en de gemeente en gaat ten koste van het inlevingsvermogen van elkaar en niet iedereen zal hier aan kunnen voldoen. de acceptgiro bestaat ook nog steeds... contant geld blijft ook en dat zegt genoeg: er blijven nog altijd mensen die niet gaan deelnemen aan de digitale wereld De afstand tussen gemeente en burgers wordt daardoor te groot, te afstandelijk.

200 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk De categorie die niet digitaal is opgegroeid is dan nog niet uitgestorven de digitale wereld veranderd sneller, dan je kunt bijhouden als je niet dagelijks er mee werkt. Je zult dus altijd mensen de mogelijkheid moeten geven om Niet digitaal zaken te kunnen regelen. De gemeente moet opties vrijhouden om anders dan alleen digitaal zaken te regelen voor bv ouderen De mogelijkheid moet blijven voor mensen, die digitaal niet meekomen, zelfstandig hun gemeente zaken te regelen. Dit ter behoeve van behouden zelfstandigheid, behouden van eigenwaarde en zelfvertrouwen. De ouderen die geen computers etc hebben kunnen dit dan niet meer goed zelf regelen & ik vind dat daar rekening mee gehouden moet worden. De ouderen snappen niet altijd een computer dit kunnen zij beter op papier blijven doen Denk aan de ouderen zonder mantelzorgers die gaan dit niet of nauwelijks kunnen Denk aan ouderen die dat niet kunnen Onpersoonlijk Denk eens aan de wat oudere mensen, wat moeten die dan? Die kan je toch met deze maatregel nietmonddood maken! Deze Tijd zal ik gezien mijn leeftijd niet meer meemaken. Men kan nu al moeilijk per telefoon van officiële instanties en bedrijven inlichtingen krijgen. IK heb niet zoveel met dat lange wachten aan de telefoon met zoveel wachtenden voor je.. Digitaal is erg makkelijk maar zit vol gevaren die lang niet door alle instanties worden onderkend. Je privacy is volledig naar de knoppen als alles digitaal wordt en er zullen altijd inwoners zijn die niets met de digitale snelweg hebben en daar niet aanmee willen of kunnen doen. Daar moeten wij oog voor blijven houden. digitaal mijn paspoort verlengen? mijn rijbewijs verlengen? hoe? Digitaal zaken kunnen regelen is over het algemeen prettig voor veel mensen. Toch moet wel rekening worden gehouden met een groep mensen ( ook van jongere generaties) die niet zo digitaal vaardig zijn. Digitalisering is niet een toverwoord, maar een maatschappelijke verandering waarbij men geen of te weinig rekening houdt met mensen die dat niet bij kunnen benen dan wel dat niet willen. Digitalisering heeft alleen draagkracht indien men daar iedereen me vooruit helpt. Op dit moment is digitalisering niets anders dan zo snel mogelijk informatie verzamelen om daarmee zoveel mogelijk winst te behalen. digitalisering zorgt voor minder persoonlijk contact en dat kan vooral voor ouderen van belang zijn Dingen op papier bewaren vind ik belangrijk en handig Dit heeft twee grote nadelen: 1) de meeste ouderen hebben moeite met computers, 2) als brieven van bv gemeente en belasting alleen digitaal worden verstuurd naar de mailbox van de ene parnter ontgaat dat de andere partner. Bij een papieren brief gebeurt dt niet. Dit is niet voor iedereen haalbaar, Dit wordt toch de toekomst,gebeurd nu toch al veel Een balie bezoek moet altijd mogelijk blijven. Een persoonlijk contact werkt altijd beter en vaak ook sneller Lichaamstaal gaat digitaal verloren En/en met het accent op digitaal Er blijven altijd digibeten in de samenleving. En bij stroomuitval of servers die stuk gaan kun je niks. In nood moet je ALTIJD op mensen kunnen terugvallen Er blijven altijd mensen aanwezig die niet met het internet overweg kunnen. Deze mensen kunnen we niet uitsluiten van de samenleving. Er blijven altijd mensen die niet in staat zijn zaken digitaal te regelen en ook niet de middelen en mogelijkheden hebben. Er zou een minimale mogelijkheid moeten blijven voor persoonlijk contact en vragen. Ik vind dit zelf ook zeer prettig ondanks dat diitaal geen probleem zou zijn.

201 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Er blijven altijd mensen die niet kunnen omgaan met computers. Huidige 60-jarigen kunnen dit niet allen. Als zij, over 14 jaar 74 jaar oud zijn, zal dit niet anders zijn. er blijven mensen die dat dan nog niet kunnen Er blijven mensen die niet (meer) met de computer om kunnen gaan. Er blijven ook zaken die alleen persoonlijk en via papier geregeld kunnen worden. Er dienen voor de mensen die geen pc of ipad hebben andere mogelijkheden te zijn. Alleen digitaal alles regelen is zeer onwenselijk. Er is een categorie inwoners die dit niet kan. Dan wordt het contact met de gemeente/overheid Er is en zal altijd een groep inwoners zijn die of het minder goed kan, minder toegang heeft tot, meer complexe of bijzondere situaties heeft waar alleen "een mens" betrouwbaar kan regelen. Er moet altijd de mogelijkheid blijven om op papier zaken te regelen. Er zullen altijd mensen blijven die door omstandigheden niet digitaal kunnen werken. Er moet altijd een mogelijkheid blijven bestaan van papieren correspondentie! Er moet altijdcnormaal contact mogelijk zijn Er moet de mogelijkheid blijven tot persoonlijk contact. Men duikt nu al te veel weg achter het digitale loket. Dit gaat leiden tot veel frustraties! Er moet een alternatief zijn voor degenen die dit niet kunnen er moet een mogelijkheid blijven voor mensen die dat niet kunnen Er moet een mogelijkheid om zaken ook via post of persoonlijk contact te regelen. Er zullen altijd mensen zijn die niet met digitale middelen kunnen omgaan. Of om eea reden geen toegang hebben. Ook in geval van digitale outage moet er een alternatief zijn Er moet een mogelijkheid zijn om persoonlijk heen te gaan er moet een niet digitale optie blijven er moet gekeken worden in hoeverre dit haalbaar is tov de bewoners binnen de gemeente die niet in staat zijn dit digitaal te realiseren. Er moet toch nog een mogelijkheid blijven voor mensen, die digitaal niet zo handig zijn, om zaken te regelen. er zal altijd behoefte blijven aan menselijk contact er zal altijd een groep blijven bestaan die de digitale wereld niet kunnen begrijpen. Er zal altijd een groep zijn/blijven voor wie dit soort zaken digitaal regelen niet (meer) mogelijk is. er zal altijd een vorm van menselijk contact moeten blijven Er zijn altijd zaken die je face to face wilt bespreken. Daartoe moet devmogelijkheid blijven bestaan. Bovendien is er een categorie inwoners die digitaal niet goed uit de voeten kan. Ook zij hebben recht op hulp. er zijn altijd zaken die onduidelijk zijn en waarvoor men mondelinge uitleg wil hebben. Er zijn dan nog steeds inwoners die niet over de kunde en/of het gebruik van een computer beschikken is denk ik nog steeds iets te snel Er zijn en blijven mensen die zich niet kunnen redden in de steeds digitaler wordende wereld. Deze mensen dreigen onder te sneeuwen bij de stellingname die hier wordt gesteld Er zijn mensen die geen computer en internet hebben of helemaal niet weten hoe zij hiermee om moeten gaan. Denk aan ouderen. Er zijn mensen die niet goed met computers/laptops om kunnen gaan, waardoor het voor hen heel moeilijk wordt om zaken alleen nog digitaal te regelen. Er zijn mensen doe het niet kunnen leren, ook met die moet je rekenschap houden Er zijn nog altijd mensen die daarmee niet op de hoogte zijn het wordt steeds onpersoonlijker er zijn nu eenmaal digibeten Er zijn ook (oudere) mensen die dit allemaal niet kunnen bijbenen, hier moet wel rekening mee

202 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk worden gehouden. Er zullen altijd mensen blijven die hulp nodig zijn en ik vind dat de gemeente die moet verlenen. Er zullen altijd mensen blijven die totaal geen feeling hebben met computers en dus alles op de oude manier blijven doen. er zullen altijd mensen zijn die door ouderdom of verstandelijk vermogen hun zaken niet digitaal kunnen regelen er zullen altijd mensen zijn die zich daar niet happy bij voelen en zouden daardoor op achterstand worden gezet er zullen altijd ouder/ gehandicapt zijn die er niet mee om kunnen gaan. er zullen mensen zijn die dit niet kunnen. er zullen nog geruime tijd mensen zijn die niet meekomen met de toenemende digitalisering. 15 jr terug waren er nog geen smartphones, wat is er allemaal niet mogelijk over 15 jaar. Daarnaast is het zo dat mensen altijd problemen hebben gehad met het invulen van simpele formulieren en daar graag mondeling overleg over willen hebben Gaat veel te ver! geen goede internet verbinding Gemeente moet wmb altijd bereikbaar zijn. Fysiek contact blijft belangrijk Gemeentehuis moet wel blijven. Sommige zaken wil je niet digitaal regelen Genoeg ouderen hebben niks met digitaal en het blijkt vaak nog onbetrouwbaar Gezien de bevolking vergrijst zal dat zeker problemen opleveren.weet het is nog wel even een tijd weg maar op de leeftijd van dan is er zoveel veranderd kunnen we dat bijhouden dan heb nu al moeite met de computer Heel veel ouderen zullen daar problemen mee hebben.. en vergrijzing neemt toe. Het bedienen van een computer is voor iedereen niet even gemakkelijk. het blijft een probleem dat vooral ouderen geen computer hebben of er niet alles er afhalen wat wel mogelijk is. niet verplichten Het is een grote aanslag op mijn privacy dat ik alles via internet moet regelen en daar voel ik weinig voor. Het geeft me een zeer onveilig gevoel dat ik overal maar mijn gegevens moet achterlaten. Het is niet altijd handig om alleen digitaal te kunnen reageren; bij sommige zaken is het fijn om direct contact te hebben Het moet mogelijk zijn om met de gemeente in contact te blijven. het word allemaal erg onpersoonlijk Hopelijk blijven de menselijke contacten nog bestaan en hoeft niet alles digitaal te gebeuren. Ieder mens heeft geen PC of kan er niet mee overweg. Iedereen kan dat niet. Er moet rekening gehouden worden met de medemens ik ben er van overtuigd dat ook in 2030 er mensen zullen zijn die niet zo thuis zijn in de digitale wereld. Ik ben het hier zeer mee oneens, omdat er ook mensen zijn die totaal geen ervaring hebben met digitaal. Ik denk dat vooral ouderen het makkelijker vinden om het gewoon met papier te doen. Sommigen willen niet nu nog eens leren om te gaan met een computer.dan zouden ze al hun privé zaken moeten doorgeven aan een ander die wel digitaal gewend is. Wanneer dat gebeurd hebben zij zelf geen controlle meer over hun privé gegevens. Ik ben van mening dat er altijd de mogelijkheid moet zijn om een echt persoon te spreken over gemeente zaken. Ik ben van mening dat niet iedereen hier toe in staat zal zijn. Dit is alleen mogelijk met begeleiding voor die personen vanuit de gemeente

203 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk ik denk dat er eerst een digitalisering slag zal plaatsvinden maar tegen die tijd er al weer een meer persoonlijke rol nodig en gewenst is. Denk wel dat de rol van de gemeente zal veranderen. Ik denk dat persoonlijk contact erg belangrijk is, maar dan zou denk ik wel het doel van een gemeente moeten veranderen, meer behulpzaam en minder als regulerend orgaan. Ik denk niet dat iedereen digitaal zou kunnen. Je zou wel meer digitaal kunnen doen maar er zal altijd een mogelijkheid moeten zijn om dit schriftelijk of telefonisch te laten doen Ik geloof nog altijd in persoonlijk contact en ik denk dat er altijd een groep mensen is voor wie dit veel te onduidelijk is, waardoor zij altijd hulp nodig hebben en dan kan er net zo goed een plek blijven waar ze heen kunnen gaan in de vorm van een gementehuis bijvoorbeeld. Ik hoop dat er ook nog zaken te regelen zijn via persoonlijk contact Ik hoop van harte dat er mogelijkheden blijven voor een gesprek van mens tot mens. Voor veel standaard processen kan het digitaal. Maar uitzonderingen of op verzoek moet het anders kunnen. Bijvoorbeeld aangifte doen van een overlijden of geboorte, in odertrouw gaan of andere zaken die gaan over gevoel. Ik vind dat alles op papier moet blijven bestaan en hierbij vooral denkend aan de ouderen onder ons Ik vind dat er altijd een voorziening moet blijven waar je face to face dingen moet kunnen regelen. Als de afstand tussen burger en gemeente kleiner moet worden, dan werkt alleen digitaal dingen regelen contraproductief. Ik vind dat er altijd mogelijkheid moet zijn voor persoonlijk gesprek. En ik denk niet dat digitaal veiligheid verzekerd kan worden, Ik vind dat er ook mogelijkheden moeten blijven, dat bewoners ook anders zaken kunnen moeten regelen, dan digitaal omdat er altijd mensen zullen blijven die digibeet zijn. Al word deze groep wel kleiner. ik vind dat er ook nog persoonlijk contact moet zijn Ik vind dat het persoonlijk contact moet blijven want er wordt van de burger verwacht dat hij meer vrijwilligerswerk en aan mantelzorg doet dat zijn allemaal contacten van een op een menselijke contacten. e gemeente zelf wil daar dan vanaf en geen menselik contacten meer dit is dubbel want aan de ene kant draagt de gemeente uit dat we meer aan mantelzorg en vrijwilligers werk moeten doen, kost overigens alleen maar banen, en aan de andere kant breken ze zelf het contact af. Ik vind dat voor mezelf geen probleem, maar ik denk hierbij mee met de oudere generaties, voor wie dit misschien niet zo vanzelfsprekend is. Ik vind dat we rekening moeten houden met de inwoners die niet digitaal kunnen om welke reden dan ook. Oudere mensen, mensen die financieel het niet kunnen of door ziekte niet digitaal kunnen. En daarom niet meer zelfstandig kunnen blijven maar hulp erom oetrn vragen. Ik denk dat 2030 nog te vroeg is. Ik vind het belachelijk dat alles digitaal moet Ik vind het belangrijk dat de gemeente ook een gezicht heeft Ik vind het heel lastig, dat als ik er digitaal niet uitkom, dat ik niemand kan bellen voor hulp of info ik vind het niet menselijk meer. men zegt dat de jeugd te veel achter de pc zit maar dat krijg je zo toch ook? Mensen met elkaar en onder elkaar gaat weg Ik vind het ook prettig om iemand face to face te spreken. Ik vind het prettiger als je persoonlijk met iemand kan praten Ik vind het zelf wel fijn om persoonlijk contact te hebben met een werkelijk persoon bij het regelen van bepaalde zaken Ik vind ondanks mijn jonge leeftijd het fijner als ik berichten op papier krijg Ik wens toch bij bepaalde vragen telefonisch en of persoonlijke benadering. Voor de ouderen onder ons word het dan niet echt toegankelijk gemaakt en moeten dus waarschijnlijk hulp inroepen van familie en of vrienden. Dus zelfredzaamheid gaat achteruit.

204 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Ik wil graag nog een keuze. En denk aan de ouderen!! In het algemeen gesteld, vind ik het belangrijk dat je niet afhankelijk moet zijn van het digitale. In mijn werk en in mijn sociale omgeving kom ik regelmatig tegen dat mensen niet met internet om kunnen gaan en ook geen smartphone hebben. Over 14 jaar zullen er nog steeds mensen zijn die digitaal niet uit de voeten kunnen. Omdat ze er niet mee opgegroed zijn, omdat ze het verstand er niet voor hebben, omdat ze het niet geleerd hebben bijv. migranten. Indien alles digitaal, wat is de functie dan van een gemeentelijk apparaat. Bij v olledig digitale zaken regelen is mede van de onpersoonlijkheid schaalvergroting en deskundigheid belangrijk en kostenbesparend Is niet mogelijk voor ieder Ivm digibeten en slechtzienden Ja niet iedereen is in staat alles maar digitaal te regelen, je moet deze mensen niet helemaal afhankelijk laten maken van familie/vrienden. Je hebt het over tweeduizend dertig. De politici van nu kunnen alleen tot vier jaar tellen, hun houdbaarheidsdatum. Laat staan over 14 jaar, ophouden met geldverspilling aan dit soort onzin. Je kan iemand niet verplichten om een computer aan te schaffen Je kan niet verwachten dat iedereen de mogelijkheid heeft om zaken alleen maar digitaal te regelen, tenzij de wellicht een mogelijkheid is om bij de gemeente zelf ook digitaal zaken te regelen, zoals het beschikbaar stellen van een 'digitaal loket' binnenhet gemeentehuis zelf Je kunt heel vaak niet het juiste antwoord vermelden. Soms wil je gewoon persoonlijk met iemand er over hebben en het is erg onpersoonlijk Je kunt niet verwachten dat iedereen alles digitaal kan/moet doen. Niet iedereen en dan met name de oudere inwoners hebben vaak geen digitale apparaten waarmee ze dat kunnen regelen. Je moet altijd een mogelijkheid hebben om mondeling een antwoord en voor allochtonen om iets te begrijpen van de ingewikkelde papiermolen van tegenwoordig en vast ook in de toekomst Je moet natuurlijk binding mat je bewoners van je gemmente Je moet toch ook nog normaal met iemand kunnen praten? je volledig overleveren aan de techniek is dom Kijk naar alle oudere mensen, die kunnen zich daar niet mee redden. En dan is er totaal geen persoonlijke contact meer Kunt de mensen niet verplichten tot iets als er ook andere mogelijkheden zijn. Niet iedereen moet een auto kopen als een fiets ook toereikend is Leeftijd van ouderen die niet kunnen of willen omgaan met pc, dan steun nodig van derden. Mogelijkheid houden van papier. Lijkt me zeer onrealistisch. Digitaal is niet altijd goed. Lijkt mij zeer ongewenst; dit voldoet nu al niet in veel gevallen! Loketdiensten e.d.moeten mogelijk blijven,internet gebeuren moet een keuze blijven,belastingen alleen digitaal invullen is absurd. Behoor tot de ouderen die niet aan internet bankieren doet,heb geen goede computer e.d. Men mag hier mbt de ouderen niet vanuit gaan men moet het ook kunnen menselijk contact blijft van belang voor een goede relatie met inwoners. Mensen die digitaal niet vaardig zijn zoals ouderen en zwakbegaafden, moeten persoonlijk geholpen kunnen worden Mensen die niet digitaal onderlegd zijn zouden zaken op papier morten kunnen regelen. mensen hebben vaak uitleg nodig, dit wil vaak beter in een persoonlijk gesprek dan via de digitale weg.

205 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Mensen moeten een persoonlijke aanspreekpunt houden en veel oude slechtziende of motorisch gestoorde mensen kunnen niet goed omgaan met pc en toebehoren. met digitaal regelen kunnen veel zaken goedkoper. Maar in bepaalde gevallen en bij sommige leeftijdsgroepen en opleidingsniveau blijft een direct menselijk contact noodzakelijk. Minder ambtenaren is goed, maar wel een kort lijntje. Bijvoorbeeld: reactie meteen actie. Moeilijk als mensen dat niet kunnen of niet over de middelen beschikken. Moet altijd ruimte en mogelijkheden zijn voor persoonlijke interactie Moet beter ondersteund worden niet ieder kan alles digitaal Naar een gemeentehuis gaan is veel persoonlijker (en niet alle ouderen hebben een computer of kunnen er mee overweg) Naar mijn idee moeten er altijd mensen zijn die dit voor de burger verzorgen. Dus digitaal maar ook persoonlijk Nee nee niet alle inwoners zijn digitaal vaardig denk hierbij vooral aan ouderen en laag opgeleide in onze gemeente de zogenaamde wajongens bijvoorbeeld. alles verdwijnt en word digitaal kijk naar rabobank dit is een slechte zaak mensen moeten naar een kantoor kunen gaan en persoonlijk geadviseerd of geinstrueerd worden Niet alle ouderen kunnen met een computer omgaan. Niet alle zaken kunnen digitaal. Bijvoorbeeld een paspoort. Keuzevrijheid digitaal of analoog zal een keuze moeten blijven niet alles is digitaal te regelen, voor sommige zaken is het prettiger om rechtstreeks contact te hebben met iemand van de gemeente, zodat een betere wisselwerking plaats vind. Niet alles kan digitaal. Bij zaken die niet standaard zijn moet je nog persoonlijk info kunnen krijgen. Niet alles kan digitaal. Persoonlijk contact moet mogelijk blijven. Niet iedere oudere kan overweg met de digitale comunicatie Niet iedereen (vooral ouderen) snapt dit. Niet iedereen bezit een pc. Niet iedereen is daartoe in staat of wil dat. Er zijn mensen die liever met een echt mens communiceren. niet iedereen is digitaal goed onderlegt niet iedereen is geschik om digitaal te werken Niet iedereen is handig met de pc Niet iedereen is kundig op de digitale snelweg, ook niet in Niet iedereen is op de oude dag in staat om met technologie om te gaan. Er moet altijd een loket zijn waar je met een mens kunt praten (geldt trouwens voor iedereen, niet alleen voor ouderen). Niet iedereen kan dat niet iedereen kan dat misschien en digitaal is niet altijd veilig en sociaal contact moet er blijven Niet iedereen kan dat. Niet iedereen kan goed omgaan met internet en daardoor kan het onveilig zijn niet iedereen kan het aan om digitaal alles te regelen en dan moet je toch terecht kunnen bij de gemeente niet iedereen kan met de moderne technieken uit de voeten Niet iedereen kan nog digitaal alles afhandelen en als oudere wil je niet afhankelijk zijn omdat je het digitaal niet beheerst, hierbij denk aan mijn moeder een vrouw zefstandig alleen ze kan niet met de moderne communicatie middelen overweg Ik hoop dat zj er in 2020 ook nog is,

206 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Niet iedereen kan overweg met een computer. De ontwikkelingen op dit gebied gaan maar door zodat de ouderen in 2030 daar ook absoluut moeite mee krijgen. Daarnaast zal er altijd nog een gedeelte van de bevolking zijn die niet met het digitale tijdperk meeunnen, denk bijvoorbeeld aan de minder of niet - geschoolde personen. Of mensen die vanwege hun handicap niet met een computer overweg kunnen. Niet iedereen omarmt het dgitale tijdperk. Niets ervan begrijpen, worden er zo gewoon gedwongen. Er moet gewoon een andere optie blijven voor deze groep Niet iedereen wil digitaal contact. Persoonlijk contact staat op 1, het moet mogelijk kunnen zijn niet iedereen zal dat kunnen betalen. Niet iedereen zal digitaal kunnen werken. Niet iedereen zal dit kunnen Niet iedereen zit er op te wachten op alles digitaal te doen. Laat ook voor deze mensen de mogelijkheid om zaken via het gemeentehuis te regelen. Niet mogelijk denk aan de ouderen Niet realistisch voor digibeten, ouderen e.d. Niet voor iedereen is een computer haalbaar, niet iedereen kan daar nee omgaan! Niet voor iedereen is het digitale tijdperk weggelegd. Tevens kleven aan het digitaliseren veel nadelen Nooit helemaal je vastleggen op digitaal. Gevaarlijk Nou oudere mensen die willen soms geen computer of ipad en hoe moeten hun dat dan gaan doen Omdat de overheid contact moet houden met hun burgers bij aanvraag van div. dingen. Omdat er altijd mensen blijven die geen computer hebben en/of willen aanschaffen. Omdat er altijd mensen zullen zijn die ivm de kosten, ouderdom of onkunde niet in het bezit zijn van een computer. Alles digitaal is nog te vroeg. Pas over jaar is de maatschappij er aan toe. Omdat er dan nog altijd mensen zijn die niet of nauwelijks met een computer overweg kunnen. Denk hierbij aan ouderen en aan laaggeletterden omdat er ook mensen zijn die zich digitaal niet kunnen redden, er moeten ook andere opties zijn. omdat er op deze manier de mensen die ouder zijn het digitaal moeten kunnen beheersen en dat is nog maar zeer de vraag Omdat het persoonlijke dan helemaal verdwijnt.en we zijn nog steeds de gemeente noordenveld en niet bijv.amsterdam.hier is het nog een beetje ons kent ons en dat moet zo blijven. Omdat ik dit nog veel te vroeg vind. Er is nog een generatie die dit nog niet kan behappen. Omdat ik het fijn vind persoonlijk contact te hebben bij een vraag. Dit is vaak ook sneller omdat er dan niet bijv. Meerdere mails gestuurd hoeven worden om een vraag beantwoord te krijgen. Omdat ik mijzelf nog kan redden Omdat ik vind dat er altijd een keuze moet blijven. Mensen moeten vrij zijn om alles zo te kunnen regelen zoals zij dat willen /kunnen Omdat ik vind, dat persoonlijk contact altijd mogelijk moet blijven. omdat niet alle ouderen in het bezit zijn van een pc. en niet de mogelijkheid iemand te vragen Omdat via de gewone post beter werkt voor mij en vele anderen on deskundig!!! Onzin, je krijgt nu al amper antwoord en dan al helemaal niet meer Ook dan zijn er mensen die het digitale gebeuren niet helemaal mee hebben gekregen. Je mag er als overheid nooit vanuit gaan dat iedereen hetzelfde tempo loopt. Vooral al gemeente moet je de mogelijkheid laten om ook op de analoge manier kan geworden gecomuniceerd. Ook mogelijkheden blijven voor menselijk contact en hulp voor mensen die niet digitaal kunnen.

207 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Ook via persoonlijk contact bepaalde zaken regelen Ook voor andere mogelijkheden moeten mogelijk blijven; de afstand tussen Gemeente en bewoners moet niet groter worden. Op mijn leeftijd zal ik het nog bij kunnen benen. Ouderen echter niet. Dus volledig digitaliseren is te absoluut Op papier kun je alles netjes in een map binden en kun je het altijd tonen. Digitaal moet je er internet voor hebben. Oudere mensen die het niet kunnen bijhouden Oudere mensen? ouderen hebben die mogelijkheid niet en de kwetsbare burger ook niet, dyslexie b.v Ouderen kun je niet verplichten digitaal te gaan Zeggen dat een ander het maar voor hun moet doen vind ik absurd Ouderen kunnen daar niet mee omgaan ouderen zullen daar heel veel moeite mee hebben Ouderen zullen dit niet altijd digitaal kunnen Ouders mensen kunnen niet alles digital verwerken Over 15 jaar zullen er nog steeds ouderen zijn die niet met een computer kunnen omgaan. Wellicht termijn verlengen naar Papier en mondeling is beter Papieren versies zijn persoonlijker. Digitalisatie schept afstand. Dichter naar de burger toe, letterlijk fysieke nabijheid, juist als tegenhanger vd digitaliserende wereld is belangrijk. Per post is persoonlijker Persoonlijk contact blijft altijd voor een bepaalde groep inwoners van belang, niveau, extra uitleg en begrijpen van diverse zaken kan niet altijd digitaal. Onpersoonlijke en afstandelijke gemeente als we alles via een schermpje moeten regelen. Alleen nogdigitaal betekent digitaal MOET, stimulering digitale afhandeling akkoord, maar niet alleen digitaal. Slechte zaak en onpersoonlijk. Persoonlijk contact is altijd nog het beste Persoonlijk contact is belangrijk persoonlijk contact is belangrijk en niet iedereen is in staat om alles digitaal te regelen persoonlijk contact is belangrijk, ook dán Persoonlijk contact is belangrijk. Persoonlijk contact is een onmisbaar gegeven in onze maatschappij. Persoonlijk contact is essentieel, de gemeente en overheid moet dienstbaar zijn, de burger betaald immers de ambtenaren. Persoonlijk contact is even zo belangrijk en soms zelfs efficiënter dan alleen digitaal proberen te regelen Persoonlijk contact is mi veel beter voor een goede communicatie tussen de gemeente en een bewoners Persoonlijk contact is ook belangrijk Persoonlijk contact is ook belangrijk! persoonlijk contact is prettig en concreet. persoonlijk contact is zeer belangrijk bij het regelen van allerlei zaken. Vooral als het nieuw is, en je niet thuis bent in de materie is het erg fijn als je ergens terecht kunt en niet in een wirwar van digitale formulieren belandt Persoonlijk contact vind ik erg belangrijk. Ook tussen inwoners en gemeente: ambtenaren en wethouders en iedereen die er verder maar werkt. Persoonlijk contact"face to face" is en blijft altijd belangrijk

208 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Rekening blijven houden met ouderen en de drempel voor mensen die dat als zeer moeilijk en onbetrouwbaar beschouwen rekening houden met de digibeten. Deze groep niet isoleren samenstelling van de bewoners: veel ouderen, dus alleen digitaal regelen is bijna leeftijdsdiscriminatie sommige dingen wil en kun je niet digitaal regelen.soms is het prettiger dat je verhaal kwijt kunt aan de balie. Sommige mensen (vaak ouderen) hebben geen computer en beginnen daar ook niet meer aan. Of ze hebben er wel één, maar vinden het omgaan met de computer erg lastig. Op latere leeftijd iets nieuws aanleren op dit vlak, kan heel moeilijk en frustrerend zijn Bovendien is het menselijk contact met de gemeente soms ook belangrijk. Sommige mensen hebben daar de handigheid niet voor dan zijn dibgen op papier makkelijker te begrijpen Sommige mensen hebben niet genoeg geld voor een computer en printer. Op die manier is het moeilijk soms onmogelijk om alles digitaal te regelen. Sommige mensen kunnen daar niet goed mee omgaan en hebben liever een persoonlijk gesprek Soms is het effectiever elkaar te spreken in plaats van heen en weer en bijv. Met name wanneer er emoties in het spel zijn. Soms is overleg met een deskundig persoon verhelderender en doeltreffender. Soms vraagt een verzoek/initiatief, bijv een ruimtelijke ontwikkeling, overleg en toelichting. Elkaar ontmoeten is dan efficiënter en prettiger dan enkel digitaal Stel persoonlijk contact op prijs Tot de gemeentezaken (één woord) behoort bijvoorbeeld vuilnis (laten) wegbrengen, of contact houden met de school van je kind, of raadsleden spreken die je vertegenwoordigen. En zo meer. trouwen, controle op naleven regels kan niet alleen digitaal U moet mensen die niet handig zijn de computer, de kans geven om hun zaken op het gemeentehuis te regelen. Vaak is het prettig om persoonlijk contact te hebben bij bepaalde zaken. Alleen digitaal zonder back up, leidt alleen nog maar tot een grotere kloof tussen gemeente en burgers. Vanwege vergrijzing en niet alles kan alleen maar digitaal worden geregeld. Veel oudere mensen kunnen dit niet. Deze zijn dan afhankelijk van anderen. Veel oudere mensen weten niet om te gaan met de moderne/digitale apparaten. Dus gun een kans om naar t loket te kunnen.plus dat er anders weer veel banen op de tocht komen te staan. Veel ouderen hebben moeite met het regelen van hun zaken, denk aan het invullen van bijv. hun belastingen. Digitaal invullen lukt hen vaak niet. Niet iedere oudere kan een beroep doen op naaste familie of buren etc. Meerdere mogelijkheden; of handhaven paieren versie of hulp aan een loket. Verdere digitalisering betekent verdere achterstand, kom eens achter dat bureau vandaan Verplichting is niet goed. Laat het vrij voor iedereen. Voor 60+ moet er ook een andere mogelijkheid zijn Voor degene die nu 60 er is en geen wizzkid is zal het over 15 jaar ook niet zijn. er moet altijd nog een mogelijkheid zijn om informatie op papier thuis te krijgen. Voor mensen die dit niet kunnen moet er een andere mogelijkheid zijn Voor oudere mensen wordt dat heel moeilijk. Voor ouderen en digibeten lastig. Voor ouderen is dat een probleem. Ik merk het nu al met mijn oma. Oudere mensen worden te veel afhankelijk van mensen om hen heen en helaas wordt daar vaak misbruik van gemaakt. voor ouderen is het niet altijd makkelijk dat alles digitaal wordt geregeld. verder moet er altijd een

209 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk mogelijkheid zijn dat de inwoners met vragen terecht kunnen bij hun gemeente Voor ouderen is te hoge drempel Waarom moet alles digitaal? Wat dacht u van ouderen? We zijn geen robots. De gemeente is een dienstverlenend orgaan, handel en denk daar dan ook aan in fysieke termen We zijn mensen. De sociale betrokkenheid van de gemeente is zeer belangrijk. De gemeente moet open staan voor uitzonderingen op de regels. Nu zijn er soms algemene regels die voor alle betrokken partijen zeer nadelig zijn, maar omdat de regel er is kan nimand iets doen. Onbegrijpelijke situaties. Weer minder werkgelegenheid Wij vinden het fijn om ook nog dingen op papier te hebben. Al die wachtwoorden voor zijn niet te onthouden. Zeker in een dorp vind ik persoonlijk contact belangrijk. Zo langzamerhand slaat de digitalisering volledig door. Er zullen altijd mensen blijven die hier niets mee kunnen.

210 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Bijlage 1.14: Vraag 18; Een beetje mee eens of Zeer mee eens 18. Stelling: Er moeten de komende jaren meer recreatiemogelijkheden komen in Noordenveld. => Een beetje mee eens of Zeer mee eens (n=466) => Aan wat voor recreatiemogelijkheden denkt u zoal? Aan voorzieningen die aantrekkelijk zijn voor zowel dar- als verblijfrecreatie. Zorgen dat wandelen fietspaden in orde zijn en plannen ontwikkelen met de recreatiesector. Aandacht voor de jeugd. Zodat er minder overlast komt van rondhangende jeugd Aantrekkelijker maken van agrarische delen van het buitengebied, zodat bestaande gebieden ontlast worden (Mensinge is bijvoorbeeld op zondag heel druk). Het buitengebied moet versterkt worden door nieuwe houtwallen, bescherming bestaande houtwallen en grenstructuren, voetpaden gescheiden van het asfalt, aantrekkelijke ommetjes, nieuwe poelen etc. aantrekkelijkheid om toeristen naar Noordenveld te trekken. Creativiteit van de vele ondernemers samenbundelen en hiervan een 'dagactiviteit' mogelijk maken (scheepstra kabinet + kindermuseum) Actieve natuurbeleving. Extra dagattractie (thematisch) in Veenhuizen Activiteiten in lege panden, paintball ed. Uitgaanscentrum voor de jeugd zoals Pruim eerder was. Afsluiten heerestraat voor autoverkeer zodat het middels horecaplein gezellig wordt om weer te winkelen in Roden. Activiteiten welke het toerisme stimuleert om naar Noordenveld te komen. Als het maar rond is norg Altijd goed Arrangementen met musea horeca cultuur en ontspanning Atb fietsroetes. basketbalveldje extra. De natuurspeeltuin is geweldig. In plaats van het hertenkampje zou er in dat bos misschien ook in dat bos speelgelegenheid gemaakt kunnen worden. De structuur van fietspaden in en om Roden moet zeker op peil blijven behoud en uitbreiding functionaliteit zwembad behoud van huidige recreatie mogelijkheden zoals fietspaden, wandelpaden etc.. Er is een tijd geleden een leuke wandelroute in Veenhuizen met allerlei wetenswaardigheden uitgegeven door de gemeente, dat zou ook leuk zijn voor andere plaatsen Behoud zwembad in de drie kerngemeentes. Behoud van bibliotheken in drie kerngemeentes, cultuur en ontmoeten bovorderen. Fietspaden en wandelpaden, rolstoel duwen in dorpskern is lastig, mooie paden aanleggen in bos en buitengebieden. beter watersport in schoner water, niet zoveel slip in openwater. Bij afnemende mobiliteit: Stoepen toegankelijker maken voor rollators, rolstoelen. Bankjes voor mensen die niet meer flinke wandelingen kunnen maken (hartfalen), zodat het dorp bereikbaar blijft. Picik nick plaatsen,. Parken zoals in Amerika. Ouderen soosbuiten het centrum. Bijvoorbeeld een overdekt speelparadijs voor kinderen zoals Ballorig. Bijvoorbeeld op terrein van de vluchtheuvel een nieuw park realiseren. Boerencampings en kleinschalige recreatie in de Onlanden Buiten zwembad buitenactiviteiten denk ik dan Wandelroutes met daarbij activiteiten voor de jeugd Buitensport activiteiten, wandelpaden, activering van groepen, sport en beweging als middel Buitenzwembad Buitenzwembad Dagje uit Bv klimbos, wandelroutes, uitgaansmogelijkheden voor de jeugd zowel 18- als 18+ Bv. iets doen aan de verpaupering van de vluchtheuvel in Norg

211 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk bv. recreatie op het leekstermeer en goed verzorgde campings. Ook goede fiets en wandelroutes vindt ik een zwaar wegend item. camperplaatsen Camperplek (trekt bezoekers naar Roden-is goed voor de middenstand) camperplekken nabij de dorpen Norg en Roden camping, kampeer mogelijkheden voor campers. low budget vakantie mogelijkheden Camping dorphuis Campings niet allemaal opheffen campings boswoningen recreactie is goed voor ondernemers Campings etc. Campings of meer speel gelegenheden voor kinderen Campings, museum Campings, sportmogelijkheden, buitensport, Campings, zomermarkten enz Campings/ bungalow parken voor bepaalde groepen. Wandel/fietspaden en routes Clubhuis voor de jeugd. Jeugd tot 16 kan eigenlijk nergens naar toe Culturele evenmenten, uitbreiding en beter onderhoud aan fietspaden en nieuwe fietsroutes, atb routes, opruimen Oosterduinen en daar een deel gewone woonwijk, een deel afgeschermd toeristisch bungalowpark en het grootste deel gewoon bos van maken open pleken voor dagrecreatie, ontwikkeling historisch erfgoed Ter Heijl cultuur/theater, verblijfsrecreatie Dag recreatie Dag/avond activiteiten voor en in wijken met recreatief karakter en ook gericht op sociale cohesie, verbreding sociale netwerk van inwoners. Samen koken, knutselen, "werkbezoeken" van straten/buurten aan voorzieningen in de buurt, buurtapps, buurtbewonersmeevragen, gezamelijke groentetuin in de buurt, cursussen als reanimatie etc. in kleine groepen en op straatnivo inwoners benaderen. Zo dicht bij mogelijk in/bij je directe woonomgeving. Dagactiviteiten op een vernieuwde albertsbaan Dagrecreatie, meer campings, meer buitensporten, en kindervermaak dagrecreatie en daarmee meer doen met het gegeven dat Roden het Ot en Sien dorp is. Dat er voor elk wat wils is. Op dit moment nog geen idee. De Gemeente zorgt voor adequate sport- en bewegingsvoorzieningen en faciliteert dit door goede accommodaties aan te bieden waar sport, spel, beweging, contact met dorpsbewoners, culturele activiteiten etc goed zijn uit te voeren De kwaliteit van bestaande recreatie moet omhoog. Er moet een meerjaren visie komen. Niet ad hoc besluiten. Met name de natuur bevorderen en niet alles overlaten aan project ontwikkelaars, boeren en boermarken. Sport en recreatie niet door elkaar halen ofop één bult gooien. De natuurgebieden meer openen, bijvoorbeeld de onlanden. Dat bepaalde plaatsen meer beleefd kunnen worden. Bijvoorbeeld uitkijkpunten. Meer (korte) wandelroutes met paaltjes tot bijv 6 km. Een door de gemeente georganiseerde website met alle recreatieve atractie en actuele activiteitenkalender De vluchtheuvel heeft in het verleden Norg op de kaart gezet en Norg was een prachtige vakantiebestemming voor gezinnen met kinderen. Er moet weer iets komen wat deze doelgroep weer aantrekt. DE VLUCHTHEUVEL MOET WEER TOT LEVEN WORDEN GEBRACHT. Dingen voor kinderen.of een parkje.

212 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk dingen waar de jeugd (12 tot 18 jaar) zich goed kan vermaken Disco oid voor de jeugd Discotheek zoals vroeger. Jongerencentrum divers. schept werkgelegenheid, waardoor de omgeving tevens interessant is, wordt, om er te wonen. E Een atletiekvereniging een groot park met speeltuin met heuveltjes en begroeiing waar mensen best voor om zouden willen fietsen Een knutselruimte voor kinderen, volwassenen, senioren (ontmoetingsplaats om samen iets te maken; kan dan bijv. ook dienen als ontmoetingsplaats voor NL doet). Ik denk bijv. ook aan een brei-café. een leuk park in het centrum, waar men elkaar o.a. kan ontmoeten.veel meer bankjes en groen in het centrum en diverse straten. Een mooi park, wat sportieve activeiten zoals een klimpark Een mooie visvijver. Betere en veilige speeltuinen voor kinderen met vooral hekken erom heen. Een soort ballorig in roden. Of een grotere overdekt winkelcentrum. Meer peuteractiviteiten. een paar attracties en meer benadrukken kracht van het gebied, dus betere marketing (nu zeer zwak). Een park zoiets als de Vluchtheuvel (was) een schande zoals dit verpauperd is. Een plaggenhut bouwen op de oude plek in Nieuw-Roden. Beheer in samenwerking met de verstandelijk beperkten Promenscare. Een trimbaan aan leggen om de ijsbaan in Nieuw-Roden. Deze ijsbaan verharden, zodat je er in de zomer op kan skeeleren(haulerwijk) Een strandje voor kinderen/ gezinnen bij de kanovijver. een vakantiepark, met huisjes. of trekkershutten voor fietskampeerders. in de buurt van het centrum van roden. Eetgelegenheden, overdekt kinderspeeltuin bijvoorbeeld tegenover de Vrijbuiter, meer markten en fairs bijvoorbeeld bij Landgoed de Mensinghe. Eigenlijk vind ik het wel goed zo, maar dat kun je niet aangeven. Er hoeft niet meer bij te komen,als het bestaande maar in stand wordt gehouden Er is denk ik meer behoefte aan goedkope campeerplaatsen in de gemeente. Er is in Drachten bijv. een prachtig initiatief genaamd 'Spijkerdorp' ( erg leuk voor kinderen en met een restaurantje erbij (zoals bij de kinderboerderij bijv.) kan zoiets een hele leuke ontmoetingsplek worden. Zoiets zou uitsteend door een aantal 'oudere' mannen (beetje opa-figuren) geleid/begeleid kunnen worden. Ook zou er veel meer voor jongeren te doen moeten zijn. Ze missen een eigen hangplek volgens mij op Er moet meer te doen zijn voor de jeugd, hier is zo weinig voor Er zijn zoveel mogelijkheden eigenlijk maar er is nu een beetje te weinig in noordenveld Erg groot gemis dat roden niet een eigen buiten zwembad heeft. Ruimte en groen in wijken om te wandelen en buiten te zijn dicht bij huis en waar kinderen zich vermaken evenementen evenementen, wandelpaden, Extra is nooit verkeerd, fiets- en ATB routes, wandelroutes, outdoor activiteiten, moderne recreatiewoningen, horecagelegenheden, alles bedoeld om recreanten te trekken fiets- en wandelroutes Fietspaden en meer bos

213 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Fietsrecreatie fietsroutes, speelpark(vluchtheuvel) Fietsroutes/paden goed onderhouden. Film en theater. Bibliotheek Film, wandel-/fietsroutes/recreatieplas Fit programma's aanbieden. ForelVisvijvers Openlucht zwembad Mac aan de ring Geen idee Geen idee geen idee Geen idee maar keuze lijkt me mooi Geen idee nog. geen idee. Meer sfeer in dorp maken geen specifiek idee Gemarkeerde wandelroutes van bijv 3, 5, 7 km in natuurgebied of bossen, met startpunt in centrum dorp. De vluchtheuvel in Norg opruimen en leuke bestemming geven. Bijv Donky klim oid Genieten van de mooie omgeving hier. kleinschalige recreatie, B&B's, Geen grote pretparken e.d. Gezellige terrassen in het dorp. En natuurlijk gewoon de bestaande natuur behouden! En geen natuurgebieden bebouwen! goed onder houden van fiets en wandel paden? goed onderhoud wegen/paden/trottoirs Goed voor de werkgelegenheid en toerisme goede en veilige fietsverbindingen. goede fiets en wandel paden Goede fietspaden. Picknicktafels. Groot bungalowpark met suptropisch zwembad groot park met speeltuin en bankjes, een muziektentje waar in de zomer bandjes spelen, wandelpaden, waterfontein. - aparte hondenweide groot park met vijver met wandel mogelijkheden Grote speeltuinen dingen voor kinderen organiseren dingen voor mensen met beperking en oudere mensen organiseren straten afsluiten op nationale buiten speeldagen en op auto vrije zondagen Grote vijver ofzo iets Haven terugbrengen in Roden. Het dorp Roden aantrekkelijk maken voor toerisme. Het uitbreiden en goed onderhouden van goede fietspaden in natuurgebieden. Het gesteggel,zoals laatst plaatsvond over de camping is onwaardig. De gemeente moet veel sneller besluiten nemen en dat niet jaren voor zich uitschuiven. Kampeergelegenheid binnen de gemeente stimuleren! Het meer en beter ontwikkelen van het gebied Leekstermeer en de directe omgeving. De krotachtige 'zomerhuisjes aan de noordzijde opruimen! Meer dagrecreatie maken.zie omgeving Haarlem met het Spaarnegebied (Spaarnwoude) Het moet aantrekkelijker worden gemaakt voor de jeugd. De jeugd trekt hier weg naar de grote steden Het sporten algemeen buiten in de bosrijke omgeving. Samen werking van verenigingen en de gemeente waardoor er meer mensen hier komen om buiten te kunnen sporten. Denk aan ATB,

214 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk fietsen wandelen, survivallen, paardrijden, er is zoveel mogelijk hier. Metgoede overnachting mogelijkheden blijft men ook langer in de gemeente. Het wandelen in de omgeving kan aantrekkelijker gemaakt worden door hier en daar een bankje en/of schuilmogelijkheid te plaatsen ( in de Onlanden bijv.) ; Het zou fijn zijn als er wat meer mogelijkheden zou zijn voor bijvoorbeeld kinderen. Een overdekt (klein) speelparadijs bijvoorbeeld. Het zou leuk zijn als er wat vaker iets georganiseerd wordt, misschien bij het ronostrand oid. Ook zou het leuk zijn als er wat vaker iets te doen is voor kinderen. het zwembad moet blijven, meer speelplaatsen organiseren, voetbalveldjes maken en meer activiteiten voor kinderen organiseren, dat ze weer gaan buiten spelen!!! Iets leuks vernieuwend iets voor de jeugd tussen de 12 en 18 jaar. Iets voor de jeugd, zoals een discotheek. Ik denk aan het zwembad in veenhuizen. Er hoeft niet perse meer bij te komen. Zorg eerst maar dat je behoud wat je hebt!! Ik denk aan plekken waar de jeugd afgezonderd kan hangen en chillen. Overdenkte plekken. De jeugd hangt graag. ik denk dan aan een buitenzwembad en eventuele camperplaatsen Ik denk dat er voor de jonge jeugd, tussen de leeftijdsgroep jarigen wat meer aangeboden moet worden, het zij een jongerencentrum of een ander uitgaansgelegenheid ondersteund door de gemeente. Maar hou een enquete onder deze leeftijdsgroep op de sholen en vraag hun wensen. Ik denk nier specifiek aan iets. Vind wel dat de Gemeente altijd moet blijven denken aan verbetering/uitbreiding. Ik heb al een aantal keren gehoord dat het zwembad moet sluiten. Ik vind het erg belangrijk dat dit openblijft. Ook moet er voor iedereen de mogelijkheid worden geboden om deel te nemen aan recreatie mogelijkheden. IK kan daar geen goed oordeel over geven. Ik denk dat het voor jongere mensen goed is als er in de eigen gemeente voldoende vertier is. Een goede bioscoop zou niet gek zijn. Ik zou het eerlijk gezegd niet weten In het belang van de leefbaar heid en voor de jeugd. Indoorrspeelparadijs, recreatie mogelijkheid kanovijver. Zwembad meer open zijn in vakantie met wellicht verbouwing Indoorspeeltuin als Ballorig/Monkeytown Buitenspeelbos/blote voetenpad indoot recreatie voor de regenachtige dagen Ja dat is moeilijk, misschien een leuke camping of zo Kamperen op wat voor manier dan ook. Drijven op het Leekstermeer, boomkamperen in Norg. Een kampeerterein bij de Vrijbuiter om proef te kamperen enz. Kamperen. kano routes Kanovijver is een mooi gebied in de zomer goed onderhouden mooie plek om te lopen, zitten. Er is veel mogelijk maar het is belangrijk dat het wordt onderhouden Kanovijver weer zwemplaats maken Kinderspeelplekken. Zijn lang niet in alle wijken te vinden. Kleine sportclubs bv wandelen Kleinschalige campings, aanleg en onderhoud goede fietspaden en wandelpaden Kleinschalige recreatie gericht op natuurbeleving, geen extra CO2 uitstoot. Wandelen en fietsen,

215 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk rustige watersport. kleinschalige vakantiewoningen, meer natuurgebieden met wandel- en fietspaden, Klimpark (net zoiets als in grolloo) daar hebben we in het bos genoeg plaats voor. - een hockeyveld, dit hebben we in norg nog niet en ik denk dat daar best veel vraag naar is. Hockey is wel echt een sport die we in norg missen! laagdrempelige sportactiviteiten voor jonge kinderen. Alle kinderen moeten de mogelijkheid hebben om te sporten. Laat de mensen dat zelf regelen en zorg dat regels de mensen niet belemmeren. Stimuleer dat mensen hun eigen boterham verdienen, stimuleer dat er veel "reuring" komt dat is goed voor de economie en leefbaarheid. Laat camping Ot en Sien een super camping wrden, laat iedereen zijn winkel en horeca open wanneer en hoe laat men dit wil... Leekstermeer leekstermeer gebied meer voor de burgers openstellen. Leuke dingen voor kinderen in de buurt. Soos, disco etc. Voor volwassene iets anders dan een kroeg. Voor ouderen praat en doe sessies. Hier in Veenhuizen heb je daar weinig van. Leuke overnachtingsmogelijkheden, speeltuin, natuurgebieden goed onderhouden leuke plekken voor jeugd (15+) Locaties als de Vluchtheuvel in Norg zouden moeten worden aangepakt. Kwaliteit zou hoog in het vaandel moeten staan. Niet de kwantiteit maar de kwaliteit. Maakt niet uit. Vooral voor de tieners Makkelijke sportmogelijkheden voor ouders en jeugd. Denk aan een speeltuin gecombineerd met een kleine sportmogelijkheden voor de ouders. Denkend aan kracht oefeningen met lichaamsgewicht MEER ACTIVITEITEN VOOR OUDEREN Meer bos Meer en beter toegankelijk natuurgebied. Voor wandelaars en fietsers (dus niet brommen). Roep de betutteling van IVN een halt toe. Een mooi fietspad pal langs de zuidelijke oever van het Leekstermeer. Meer wandelingetjes/ommetjes vanuit de dorpen/wijken d natuur in. Meer feestjes meer gewone sportstimulering (wedstrijden zijn er genoeg), goedkoper zwembaden, wandelcircuits, meer subsidie aan toneelverenigingen, koren, jeugdactiviteiten, Meer groen met banken in centrum. Terrassen behouden. Goede fietspaden en wandelpaden. Meer groen, meer op water kunnen : misschien doorstromen van peizerdiep tot inwards, dan kan je kanoen, langer openingstijden van sportgebouwen, sportsclubs aansluiten bij schooltijden Meer horeca. Uitbreiding Rodermarkt. Soepelere regels. Zoals het nu is wordt veel stuk gemaakt met sluitingstijden en het niet op een lijn staan van de diverse partijen. meer interessant en gevarieerd natuurgebied, wandelgebied, fietspaden, heide, bos en veen. Niet alleen meer natuur zoals de Onlanden: een grote vlakte waar je omheen fietst. Graag variatie, ook in vegetatie, bomen, etc. meer mogelijk voor buiten ritten Meer mogelijkheden voor in de zomer, bijvoorbeeld meer zwembaden en speelweiden etc Meer mountainbike routes maken Meer Natuur Meer natuur Meer 'natuurattracties', leuk actief wandelpad, wandelingen/fietstochten met leerzame informatie(borden), schone picknickterreinen met bv. barbecuemogelijkheden etc. meer natuurrecreatie

216 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Meer online te volgen activiteiten Meer stimulans om naar buiten te gaan Meer recreatie voor de jeugd. Er is nu bijna niets meer Meer speelplaatsen voor Kleenex kinderen Meer trekpleisters voor toeristen Meer uitgaansgelegenheden voor de jeugd. Discotheek Meer uitgaansgelegenheden voor jongeren Meer velden voor honden Meer voor de jeugd, zoals bijvoorbeeld een klimpark o.i.d. De kinderboerderij is niet meer geschikt voor jongeren vanaf 7-8 jaar en wat is er dan nog? Voor de tieners zijn er ook geen discotheken meer, maar ook geen andere voorzieningen. Een gaat daar elukkig deels in voorzien d.m.v. de jeugdsoos. We willen hierbij echter leeftijdsgroepen tot jaar betrekken, maar hiervoor zou steun vanuit de gemeente (financiële bijdrage) erg op prijs gesteld worden. Meer voor kinderen Meer voor kinderen en meer met sporten die niet zo bekend zijn Meer wandel en fietspaden. Camping meer wandel/fietspaden o.a. wij wachten er al 30 jaar op (langs Achteromweg Peize en verbindingspad tussen Kymmelsplan en Zuursche Kampen bijv.). leuk uitlooppad bij de Lange Streken is opgebroken onlangs. Erg jammer want weer een rondje wandelen/fietsen/keeleren minder! brrrrr slechte zaak vinden we dat en wat was het een handige ontsluitingsweggetje ook van die woonwijkl! Meer wandelpaden / routes Meer water en parkjes Meet plek voor de jeugd waar ze kunnen rondhangen ipv voor de Jumbo. Dit schrikt ouderen af Met name voor de jeugd Midget golf, plekken voor kinderen met geplande activiteiten. Freerun baan of buitenfitness park Midgetgolf, ommetjes, mountainbikeroute Misschien meer gróte cultuurprojecten waaraan ook leken kunnen meedoen! Zoals de culturele driehoek in Roderwolde! Maar verder vind ik het al supergoed gaan in deze gemeente eigenlijk! En wellicht trekt dat ook wat toerisme? Want het is zo verschrikkelij mooi hier maar weinig actief beleid op toerisme/bezoekers denk ik soms. misschien meer stimuleren in eigen gemeente. neem het voorbeeld van het gevangenismuseum. inwoners die daar een keer heen kunnen. Misschien weer een fam.pretpark in de gemeente om de recreatie ook in de toekomst voor jongeren en kinderen aantrekkelijk te maken en houden!! Moderne verblijfsaccommodaties voor (rand-)stedeliingen die de groene ruimte, de natuur en de culturele geneugten van Veenhuizen t/m Groningen willen meemaken. Er zijn best veel ouderwetse gelegenheden in Noordenveld maar daarmee mis je de boot. Modernisering van bestaande recreatiemogelijkheden. (Bijv. Skatebaan) Mogen meer overnachtingsmogelijkheden kleinschalig komen en boerencampings Mooi Openluchtbad Mooie camping, zwembad buiten, glijbaan in binnenbad mountainbike routes, openlucht zwembad in Roden, Mountainbikeroutes, bootcamp, beweegtuinen voor ouderen MTB routes, uitkijktorens onlanden Muziek, winkelen, recreatief zwemmen. Naar mijn mening moet de gemeente vooral actief communiceren. Een ondersteunende rol spelen

217 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk bij bewoners en ondernemers die iets willen bereiken in belang van de gemeente en haar inwoners. Natuur meer uitbreiden Natuur. Proberen de (intensieve) landbouw en veeteelt te ontmoedigen en de daarmee vrijkomende gebieden om te vormen tot zoveel mogelijk aaneengesloten natuurgebieden. Goed voor toerisme en milieu. natuurparken,sport en spel gelegenheden natuurrecreatie en openluchtsporten Niet specifiek niet zozeer iets nieuws maar de bestaande voorzieningen moderniseren, aanpassen aan de wensen van toeristen en vooral in stand houden van musea e.d. Toeristen vervelen zich in deze omgeving bij regenachtig weer. Landgoederenroute Nienoord - Terheijl - Meninge realiseren Nieuwe opzet vluchtheuvel Norg. Buitenzwembad bij het molenduinbad. nog meer sportvoorzieningen om meer toeristen aan te trekken om meer inkomsten binnen te halen waar de ouderen meer van kunnen genieten. Omheinde hondenuitlaatgebieden. Braakliggende terreinen ombouwen tot outdoorsportgebied. Reeds gesaneerde (dus dure) gebieden bebouwen met theater o.i.d. Onderhoud van bestaande dingen Ondersteung van de gemeente voor aktiviteiten voor jongeren en ouderen,bijv.gespreksgroepjes ondersteunen voor ouderen,weduwen of specifieke ziektes ondersteuning,taxi vervoer mogelijk maken voor ouderen ook degenen die niet ziek zijn,maar ouder e.d. ontspannings mogelijkheden, bos paden beheer ontwikkeling van een "Nieuwe Vluchtheuvel" recreatie park voor scholen in combinatie met het Molenduinbad op veel meer plaatsen in de dorpen plekken waar het leuk is om te zijn, kleine parkjes bv met jeu de boules banen, bankjes, gezellige plekken om elkaar te ontmoeten, even te zitten met anderen. Nu is het wat dat betreft een dooie boel Openlucht zwembad Openlucht zwembad Openlucht zwembad, dierenparkje, educatief leuk park voor kinderen, museum. Openlucht zwembad, uitgezette wandelroutes, uitgaansmogelijkheden voor de jeugd, autovrije winkelboulevard Openlucht zwemvoorziening. Aantrekkelijke speelplekken voor kinderen. Openluchtbaden open laten en heel jammer dat er in roden geen open luchtbad meer is Openluchtzwembad wordt zeer gemist. Ook een pretparkachtig iets zou in een mooie gemeente als Noordenveld niet misstaan! Opknappen van de vluchtheuvel, en verpaupering van oosterduinen tegengaan. Bewoning niet aan banden leggen maar door meer bewoners een betere sociale controle en veiliger woonomgeving Oplucht zwembad meer speeltoestellen en dingen voor de jeugd tussen de 12 en 18 Outdoorpark, meer buitenkunst of beeldenpark naast landgoed Mensinghe Overdekte speel mogelijkheden met jonge kinderen (onder de 4) overnachtingsplekken in Roden en een cultureel aanbod Pak de vluchtheuvel in Norg maar eens aan!!hier valt vast wat moois van de maken. Parken, natuurparken, misschien zelfs een park voor kinderen en een jeugdsoos Parken, wandel gebieden Parkjes etc, uitbreiding van het zwembad met een buitenbad. Jaren geleden was dat ook zo.

218 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk picknickplaatsen/bankjes/uitzichtpunten/koffie-of theegelegenheden/rustplaatsen Picknickplastsen waar je ook kan bbqen,buiten bad, speeltuin meer kinderboerderijen, tennisveldjes en basketbalveldejes Plaatsen waar eten/drinken gecombineerd kan worden met iets actiefs. Denk aan paintball, bowling, wie is de Mol, etc. plaatsing van buiten-fitnessapparatuur ondersteuning bij (bestaande) fiets- en wandelroutes aanleggen en onderhoudvan fiets en wandelpaden Plas water om te ontspannen, bossen om in te sporten/wandelen pretpark of dergelijke vermaak voor jong en oud bv locatie Vluchtheuvel promoten van fiets en wandelgemeente, dus aanleg recreatieve fiets en wandelpaden Promotie film van de gemeente noordenveld, om wonen en recreatie met elkaar te koppelen om te laten zien in wat voor mooie gemeente wij wonen en wat de recreatie mogelijkheden zijn. Recreatie die de economie versterkt. recreatie is belangrijkmits er ook voorzieningen zijn. Recreatie trekt mensen aan waardoor de levendigheid binnen dorpen vergroot kan worden Recreatie voor 60+ Recreatie voor de jeugd recreatie voor ouderen, toegankelijke natuurpaden e.d. recreatie voor ouderen; zodat men niet achter de geraniums beland Recreatiemogelijkheden in de breedste zin van het woord. Zoals wandelingen in de gemeente recreatieve mogelijkheden voor jong en oud ook binnen de dorpskernen (recreatief winkelen, uitgaansgelegenheden, uitbreiding events /activiteiten: ook autovrij weekenden) + breed scala aan recreatieve toertochten en survivals in regio; paardenmarkt in Nrg upgraden naar 'Horse Event Weekend' Sauna, SpeeL en doe parken.. speelbos Speelgelegenheid kleine kinderen. Jeugdsoos oid voor de jeugd. Speelplaatsen voor kinderen voetbalveldjes etc Speelplekken voor kinderen, zowel binnen als buiten Speeltoestellen voor de kinderen in Norg speeltuin Speeltuin,kinder boerderij. Speeltuinen voor de kinderen opknappen. Het opknappen van de speeltuinen bij scholen. Indoor schaatsen. Meer leuke speel en vermaak plekken voor kinderen. Speeltuinen, zwembaden Speelweiden met name voor de jeugd. Sport en ontspanning Sport en recreatievoorzieningen, zoals zwembad en sportactiviteiten Sport en spel activiteiten waar je in groepen aan deel kunt nemen, gied voor de samenhorigheid Sport en spel voor kinderen vanaf 6 jaar. Sport en spel, en vooral niet minder. Sport mogelijkheden, wandelen, fietsen sport, de bioscoop, maar zeer zeker ook uitgaansmogelijkheden voor jongeren sportief voor jong en oud

219 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Sportieve evenementen organiseren sportveldjes die uitnodigen tot voetbal/volleybal/basketbal/tennis Stimuleren sportmogelijkheden Stimuleren van buitenactiviteiten voor locale jeugd bijvoorbeeld met klimpark, uitbreiding watersport. Onze kinderen spelen heel veel buiten, leeftijdgenootjes bijna niet. Stimuleren van groei recreatie trekt bezoekers naar onze mooie dorpen en natuur wataltijd goed is voor een deel van bijvoorbeeld de middenstand. Strand haha.. geen idee Maar wel n belangrijk onderdeel voor de gemeente Noordenveld Super zwembad. t.b.v. toename toerisme Theater de Winsinghof uitbreiden, een bowlingbaan zou leuk zijn, een uitgebreider zwembad Toegankelijker bossen dwz nu mag je er ook wel in, maar alleen de hoofdpaden zijn vaak begaanbaar met een rolstoel of schootmobiel. In het sterrenbos is een pad verhard en in het natuurschoonbos bij het vagevuur ook. Dat gaat de goede kant op, dus geen ecte verharde paden met klinkers of asfalt. Uitbreiden van de wandelpaden in Peize. Is dorpseigen, behouden dus! uitbreiding sporthalaccomodaties uitbreiding van bestaande camping vakantieparken, de vluchtheuvel in Norg bij het recreatie gebeuren betrekken, meer B&B voor low-budget toestaan Uitbreiding van sportvoorzieningen, lagere huurtarieven voor de sportzalen in Noordenveld zodat het ook aantrekkelijk is voor sportverenigingen om hun activiteiten uit te breiden. Vernieuwing van het zwembad zal ongetwijfeld ook voor meer bezoekers zorgen Samenwerking van sportvereniging door combi sporten te realiseren. Met het oog op de nieuwe schooltijden volgend jaar waar een aantal scholen al mee bezig zijn, zullen de kids tijd "over" hebben. De jeugd heeft dan volop de ruimte om leuke (sport) activieiten op te pakken, biedt ze die mogelijkheden!! Altijd beter dan gehang op straat wat de veiligheid niet te goede komt. uitdrukkelijk aandacht voor recratie en sport en bewegen en deze met elkaar verbinden, dus lopen, fietsen, wandelen stimuleren en "ëvenementen' stimuleren en ondersteunen door geld, aanleg en ondersteuning vanuit de gemeente Uitgaan Uitgaan, cultuur, natuurgebieden toegankelijk maken voor fietsers en wandelaars Uitgaansgelegenheden Uitgaansgelegenheden voor de jeugd Klimpark Uitgaansgelegenheden voor de jeugd van zestien jaar. Uitgaansgelegenheden voor de jeugd, wandelroutes, evenementen Uitgaansgelegenheden voor jongeren Uitgaansgelegenheden voor jongeren, tieners en pubers Uitgaansgelegenheid voor de jeugd Uitgaansgelegenheid voor de jeugd! Uitgaansgelegenheid, Uitgaansleven, centrum. Uitgaansmogelijkheid voor tieners/jeugd Vakantie mogelijkheden, dagjes mensen, meer gezelligheid in het centrum, zodat dit meer gezelligheid uitstraalt Vakantiehuisjes: goed voor de middenstand. Van slles

220 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Vaste mountainbike, paardrijd en motorcross routes, cq banen, zodat mensen in de bossen minder tot geen last van deze doelgroepen meer heeft Veilige fiets- en wandelpaden Verbeterde mountainbike routes, en kunstgras voetbalvelden! Verbetering fietsroutes, natuurgebieden autoluw maken verbetering van de recreatie mogelijk heden. Picknick bankjes bv. verbreden van het aanbod. van jeu de boules tot bbq-plaatsen in de natuur/ elektrische quad/ parkeerplaatsen bij ingangen van natuurgebieden die minder bekend zijn, uitgifte van nieuwe wandelroutes. Verbinding leggen met omliggende toeristische pleistrplaatsen zoals veenhuizen en halverwege pleisterplaatsen aan laten leggen ( paviljoen de Slokkert o.i.d.) Verder ontwikkelen samen met Leek, van recreatiemogelijkheden Leekstermeer. Natuureducatie Mensingerbos/Kinderboederij Roden verdere uitbouw van de mogelijkheden die Veenhuizen biedt, met het oog op de toekomstige status als Unesco wereld erfgoed. Vervanging van de vluchtheuvel visvijvers, speeltuinen Voor de jeugd van 12/18, of bv. KLAAS PRUIM terug voor gezinnen met kinderen Voor jeugd en kinderen Voor jeugd is er bijna niks Voor jeugd. activiteiten waar ze elkaar kunnen ontmoeten. niet op straat vermaak gaan zoeken. Voor jongeren tussen 14 en 18 is niet veel te beleven. Zie steeds meer hangjeugd omdat men geen plek meer heeft om samen te komen. Voor kinderen/jeugd voor.kinderen vooral aan behouden van kleine zwembaden in de gemeente Vooral aan het zichtbaar maken en verbinden van de bestaande mogelijkheden. Bijvoorbeeld middels een app, goed kaartmateriaal voor wandelaars en fietsers. En daarnaast aandacht voor de jonge sportieve gast naast aandacht voor gezinnen en ouderen. vooral geen dagrecreatie. Voor de rest lossen recreatie ondernemers dit wel op. Geen overheids bemoeienis. Vooral meer uitgaansgelegenheden voor de jeugd Vooral ontspanningsmogelijkheden voor de jeugd vooral toegespitst op toerisme en het aantrekken daarvan Vooral voor de jeugd Vooral voor de jeugd. Leeftijd van En jaar. Apart van elkaar. Een recreatie ruimte om te 'hangen' en te spelen Vooral voor jongeren, survical mogelijkheden outdoor activiteiten in combinatie met natuur Vooral voor tieners is er nu weinig te doen, een skatepark(je) in Peize zou een leuke aanvulling zijn. Of een echt leuke speeltuin met hoge schommels, klimrekken etc. waar ook de oudere kinderen wat aan hebben. voornamelijk sportverenigingen ondersteunen Vooruitgang is nooit verkeerd maar ik vind persoonlijk dat er in Noordenveld op vele vlakken al recreatie mogelijk is. Ik kan niet zeggen dat ik iets mis...oh ja buitenbad in Roden. Grapje voorzieningen voor amateurgezelschappen (oefenruimte, ateliers) Voorzieningen voor ouderen overdag

221 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Vrijbuiter (test)camping, wandelroutes, indoor speeltuin bij hertenkamp, speeltuin hertenkamp updaten, festivals etc Vrijetijds besteding voor de ouder wordende inwoners. Visplaatsen, jeu de boulle banen, wandel trajecten, kaarten ed Vrijetijdsbesteding Wandel en fietsroutes Wandel en fietsroutes, mountainbike routes wandel- en fietsvoorzieningen wandel paden wandel/fietspaden wandel/fiets-routes, klimbos, mountainbike-verhuur, tandems verhuur wandelen Wandelen, fietsen en kamperen Wandelen, fietsen, paardrijden, honden wandelnetwerk Wandelpaden door de Onlanden. Wandelpaden in de Onlanden zorgen dat er campings blijven zwembaden moeten open blijven Wandeltochten. Evenementen. Creatieve workshops. Open dagen Proeverijen Watersport recreatie door het openen en/of restaureren oude vaarverbindingen. We kunnen en zouden moeten proberen onze mooie omgeving zo tee gebruiken dat dit activiteiten en werkgeegenheid oplevert. Dus wandelen, fietsen, B&B, etc. Weer net zoiets dan De Vluchtheuvel. En die rotzooi van nu platwalsen!!!!!!!!! Wees creatief weet ik eigenlijk niet. weet ik niet. Weet ik zo één twee drie niet. weet ik zo niet Workshops, overdekte speeltuin, zwembad uitbreiden met een glijbaan en een groter bad. zang zeker voor de jeugd zie dat er weer een grotere attractie bijkomt zoals voorheen de vluchtheuvel Zijn al vrij veel aanwezig, Zoals enquêtes en als er veranderingen komen. Zorg in ieder geval dat datgene wat er nu is nier verloren gaat zoals de winsinghhof Zou ik zo niet weten. Zwembad met buitenbad, zodat we in de zomer ook kunnen zwemmen. Zwembad open blijven Zwembad openlucht Zwembad uitbreiden, vernieuwen; Ballorig met grote buiten speeltuin, vernieuwen Kinderboerderij, meer activiteiten voor jongere gezinnen. veel wordt op dit moment voor de ouderen georganiseerd, te weinig voor kinderen van 2 tot 8 jaar. Zwembad verbouwen / campings opknappen / activiteiten rondom ronostrand / kanovijver Zwembad, speeltuintjes, 1 grote speeltuin Zwembaden & natuur

222 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Zwembaden behouden, meer activiteiten voor kinderen zwembaden steunen zwembaden subtropisch Zwemgelegenheid meer verblijfsmogelijkheden misschien extra camping. Zwemmen, goede wandelpaden Zwemwater controle Zwemwater. Fietspaden. Speelbos voor kinderen.

223 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Bijlage 1.15: Vraag 19; Anders, namelijk 19. In welke van onderstaande voorzieningen bent u de komende jaren bereid zelf te investeren om deze te behouden, bijvoorbeeld door er tijd en/of geld in te stoppen? => Anders, namelijk: (n=87) Administratie Als wij in de natuur lopen nemen we vaak (indien mogelijk) rond slingerende afval mee behoud musea Behoud van kerken en kerkelijke activiteiten Ben al zeer actief Collectieve energie projecten. daar kom ik binnenkort mee aan bij de gemeente. De oudere onder ons helpen discotheken voor jongeren (klaas pruim) Dit is een Genentech aangelegenheid Dit zijn echt taken voor de gemeente,waar betaal ik ozb voor? doet het zelf al groen voorziening de berm door drukke baan geen ruimte voor uitbreiding van huiidige vrijwilligersactiviteiten duurzame energievoorziening Een tekenles gegeven een zonneweide of windmolen bij Nietap! Financieel kan ik niets bijdragen. Geen Geen Geen geen geen geen geen geen Geen enkele, ik zit heerlijk vanuit mijn appartement naar beneden te kijken. Het zal mijn tijd wel duren. Geen enkele, rare vraagstelling Geen ik verdien mijn geld in een ander deel van Nederland omdat dat lucaretiever is... geen ivm geen tijd naast bestaande investeringen Geen mogelijkheden voor mij geen tijd voor ivm mantelzorg geen van allen Geen, blijft een gemeentelijke voorzieningen. Geen, dit moet de gemeente niet afschuiven. geen, voorzie dat mijn werkweek niet korter wordt geen. Geen: ik vind dat een taak van de gemeente. gemeentelijke democratie Gezien leeftijd geen mening

224 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk gezien mijn leeftijd zal dat gering blijven. Helemaal niets Huis voor jongeren van 14 tot te met 25 ofz want nu zwerven we op straat en dat vinden jullie ook niet goed ik betaal belasting, dus geld stop ik niet in zaken, die een gemeente hoort te regelen! Ik denk dat wel van mijn ingelegde belastingen moet kunnen. Volgens mij kunnen er in Den haag wel wat bezuinigingen plaatsvinden. Ik doe al voldoende vrijwilligerswerk Ik doneer graag een klein bedrag aan bv. De kinderboerderij maar voor de rest heb ik niet veel te besteden en dus niet veel geld over Ik heb geen geld over Ik maak veelvuldig gebruik van de bibliotheek in Roden maar nogmaals mijn leeftijd is te hoog om in het vrijwillig werken in een van de bovengenoemde onderwerpen. Ik steun de acties die worden gehouden in ons dorp. Verder lijkt mij dat de mensen die ergens gebruik van maken er ook energie in mogen stoppen. Ik vind dat de gemeente hier, bij al deze punten, zelf een leidende rol moet blijven spelen. Ik wil liever geen rol in het openbare leven In 2030 leef ik waarschijnlijk niet meer. initiatieven in de eigen buurt organiseren gericht op sociale cohesie Kerken Kerkgebouw kinderboerderij/ hertenkamp Kunstgrasvelden landbouw Mensen moeten meet geprikkeld worden samen iets te doen Met een minimum als mantelzorger kan ik wel veel willen..., maar heb niet veel mogelijkheden. Help? moeilijk te zeggen ivm eigen gezondheid monumenten behoud Motorsporten niet niet meer Niets onderhoud P plaatsen voor woning want anders komt onkruid kniehoog! Overdenkte hang-plekken Rodermarktparade Ruimte om te ondernemen Sportvereniging Tijd wel maar geld niet. En kijk eens wat voor geld er wordt verspilt aan de verkeerde doelgroepen. Jaar van de vluchteling, een bestuurdersspeeltje. Zorg eerst eens voor je eigen inwoners. toeristische informatievoorziening Uitgaansgelegenheden Vastgoed Veiligheid in het algemeen, en honden altijd aan de lijn! Voor mij n.v.t./ Vind tevens dat de Gemeente dan teveel op het bordje van de burger legt.

225 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Vrijwilliger, als soort van "buddy " Alleen staande ouderen begeleiding bij ziekenhuis bezoeken wezijn van het dorp in algemene zin wij betalen belasting om de gemeente er voor te laten zorgen wij geven aan alle goede doelen in de gemeente, maar niet opvang voor kinderen, ouders moeten hun eigen verantwoordelijkheid nemen. Hebben wij ook gedaan. Winkelgebieden en vrij parkeren zoals genoemd bij vrijwilligerswerk zorg voor ouderen Zwembad Zwembad

226 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Bijlage 1.16: Vraag 20; Anders, namelijk 20. Hieronder staan mogelijke manieren waarop de gemeente u kan informeren over zaken die binnen de gemeente spelen. Kunt u telkens aangeven in hoeverre een manier uw voorkeur heeft? => Anders, namelijk: (n=22) aanspreekbaar zijn als inwoners zelf iets bedenken Als het een inwoner rechtstreeks aangaat, diegene PERSOONLIJK informeren. door ziekte dorpsavonden zijn niet in Huis ter Heide, alleen andere dorpen een app!!! eerlijke informatie Facebook geen Gemeentestands bij activiteiten als braderieën, sportoernooien, fairs etc Huis aan huis brief Lichtkrant op toegangwegen en in het centrum van roden (zoals Veendam) per brief als het een specifieke buurt betreft Per papieren brief persoonlijke pagina telefonisch goed bereikbaar voor vragen terugreageren op tips gegeven op sociale media via een mailing, als het alle inwoners aangaat via fysieke brieven. Dat wordt eerder gelezen dan al die andere opties. via site Ditispeize.nl bijv. vooral ook via de Norger Courant We krijgen nu ook informatie! werkgroepen laten meedenken en doen

227 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Bijlage 1.17: Vraag 21; Anders, namelijk 21. Hieronder staan een aantal beleidsterreinen van de gemeente. Kunt u aangeven in hoeverre u de komende jaren betrokken wilt worden bij de onderstaande beleidsterreinen? => Anders, namelijk: (n=9) bestemmingsplannen Dat er in Norg maar gedaan wordt voor dekruispunten sinds de veranderingen nemen veel mensen de binnen bocht bij oosteind west einden financiële uitgaven Infrastructuur Inrichten 30 km zones naar aanleiding van informatie, een stelling innemen onderwijs en opvoeding ontwikkeling landbouw ouderenzorg

228 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Bijlage 1.18: Vraag 23; Anders, namelijk 23. De gemeente moet zich de komende jaren richten op het aantrekken van de volgende bedrijvigheid: => Anders, namelijk: (n=23) Activiteiten voor jeugd / kinderen Alles wat zorgt dat mensen hier aan het werk blijven bedrijven aantrekken die werkgelegeheid bieden Bedrijvigheid op het gebied van (onderzoek naar) duurzame bedrijfsvoering Behouden van bedrijvigheid biologische landbouw Duurzame bedrijvigheid en alternatieve landbouw Duurzame initiatieven duurzame landbouw en natuurontwikkeling duurzame landbouw, veehouderij, woningbouw duurzame omgevingsvriendelijke landbouw, kleinschalige bedrijven extensieve biologische landbouw en veeteelt extensieve landbouw Groene en duurzame bedrijven Horeca en uitgaansgelegenheden Justitie en/ of gevangenis natuurbehoud, biodiversiteit, duurzaamheid Niet zo zeer aantrekken, maar vooral behouden van alles wat er nu is. Geld bewust investeren! Oprichten kerncentrale in nieuw roden, op de open plek reguliere landbouw valt buiten de competenties, dat aantrekken Veilige speel plekken en veilige wegen waar niet hard gereden kan en mag worden Verjonging

229 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Bijlage 1.19: Vraag 31; Anders, namelijk 31. Kunt u aangeven of u onderstaande zaken op dit moment doet? => Anders, namelijk: (n=10) biologische tuinbouw gebruik pelletkachel i.p.v. verwarming Gebruik van energiezuinige milieuneutrale apparaten, ledverlichting, waterbesparende kranen, hoog rendement stoken geld uitgeven in de regio Houtgestookte cv Houtkachel Ik neem altijd de poep mee van ons aangelijnde hondje Kernenergie heeft de toekomst zelf nadenken over wat zinvol investeren in een beter milieu is en daar naar leven Zelf warmte opwekken met hout-cv

230 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Bijlage 1.20: Vraag Wat maakt de gemeente Noordenveld volgens u uniek ten opzichte van andere gemeenten? (n=437) (bijna) grootste buitengebied van Nederland met veel landbouw 1. De omgeving, de schitterende natuur. 2. De faciliteiten van Roden zelf. 3. De nabijheid van de stad Groningen (werk, theater) 3 provinciën punt Al het groen in de gemeente alles bedrijfigheid, betrokken burgers, sport en recreatie en landschap Bedrijvigheid en vrij wonen. Goede cultuur Begint steeds meer te vragen aan inwoners. Behoud van basisscholen in de dorpen Ben er geboren blijft mijn dorp! Ben hier geboren Ben hier geboren. Bewust bezig met groen Bezit van natuur- en cultuurmonumenten. (Natura gebieden, landgoederen) bij ons wordt er niet gestooid als het glad is geen berm onderhoud Binnen onze gemeente kunnen we tenminste nog gratis parkeren en rustig winkelen. In het verleden gingen we naar Assen maar de laatste jaren gaan we weer naar Roden. Houden zo! Bosrijk, dorps, eigenzinnig Bosrijke omgeving en toch dicht bij Groningen en snelweg Bosrijke omgeving zo van uit dorp in de natuur veel te doen Bosrijke omgeving, geen parkeergelden, aangenaam winkelen Centrale ligging en bosrijke groene omgeving Centrum combinatie van groen en wonen Daar heb ik geen idee van daar ik andere gemeentes niet zo goed ken dat ik kan vergelijken. daar moet nog hard aan gewerkt worden dat gemeente Noordenveld top dorp is en blijft succes Noordenveld Dat het geen kunstgrasvelden heeft. Dat het in een ( inmiddels) wonderschoon gebied ligt "de Onlanden" ; dat het er stil is en dat het toch dicht bij de stad ligt Dat het openbaar vervoer prima is. Dat je binnen twee minuten fietsen aan alle kanten uit ieder dorp in de natuur bent. Heide, water, bos weilanden. Je hebt hier alles. Winkelen, theater, restaurants. Je hoeft niet naar Assen of Groningen. Dat kan ik slecht beoordelen omdat met andere gemeenten weinig ervaringen heb. Dat ze in alle beslissingen te traag zijn Dat ze in Roden erg veel ontwikkelen en de buitendorpen achter laten lopen in oa. onderhoud en de mooie bosrijke omgeving en dat er veel bedrijvigheid is in en rondom het dorp de aantrekkelijkheid op velerlei gebieden, dus ook voor buitenstaanders De betrokkenheid die we hebben gevoeld en nog voelen bij de bouw van de MFA in Een. Mede door die betrokkenheid is er een grote groep vrijwilligers die zich inzet hiervoor. de brink

231 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk de combinatie van bedrijvigheid en de prachtige regio qua landschap en daardoor recreatieve mogelijkheden. De combinatie van de dorpen met veel voorzieningen en de natuur met veel wandel- en fietsmogelijkheden. Op goed te overbruggen afstand van Groningen en Assen, zowel met de auto als met de bus. Een heerlijke plek om te wonen. De gemeente bied goede hulp voor gehandicapten. De gemeente Noordenveld is uniek omdat het de saaiste gemeente is waar ik ooit gewoond heb. De gemeente Noordenveld is zeer veelzijdig op het gebied van sport, cultuur, winkelbestand, heeft goede voorzieningen en is ruim opgezet. Redelijk veel bomen in de bebouwde kom. Werkgelegenheid. De gemeente springt er niet uit. Geen duidelijke plannen waar zij zich mee profileert. de grote oppervlakte, wisselende landschappen, dorpen met oude boerderijen, Veenhuizen, rust en veiligheid. De hoge woz belasting De landschappelijke kenmerken - uniek landschap qua bos- en beeksystemen; helaas gaat de afbraak van dit landschap nog steeds door, bijvoorbeeld omdat houtwallen en sloten geen planologische bescherming hebben; De leef- en omgeving is prachtig. Bestuurlijk lopen er ver achter! De ligging De ligging De ligging en het landschap. De ligging en natuur De ligging ten opzichte van de stad groningen, de natuur, de voorzieningen. de ligging van de gemeente tov Groningen en de omgeving van natuur de ligging vlakbij Groningen; de afwisseling in landschappen en de karakters van de verschillende dorpen De ligging, het ligt centraal in 3 provinciën De ligging, vlakbij Groningen en Assen en een groene omgeving met ook een goed winkelgebied De ligging. De ligging. de meeste voorzieningen zijn beschikbaar op korte afstand De natuur en de mogelijkheden voor recreatie. Zijn winkels en centrum en het nog steeds gratis parkeren. De goede verbinding met een grote stad. De natuur. De rust. Het winkelbestand in Roden. De omgeving de omgeving De omgeving en rust en dicht bij Groningen De prachtige natuur en de mooie fietspaden. De ruimte en rust met combinatie van een goede werkgever en ook een grote stad (Groningen) in de buurt. De rust en ruimte met goede voorzieningen, aangevuld met voorzieningen van met name Groningen en Assen De rust, relatieve ruimte, de historie en de omringende natuur. En niet te vergeten de aardige mensen die naar elkaar omkijken. De rust, vriendelijkheid van de mensen, de natuur De saamhorigheid, bedrijvigheid en het uiterlijk.

232 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk De sfeer en de veiligheid De tot nor toe afwezigheid van windmolens. De veelzijdigheid die we hier hebben.van de onlanden tot aan Veenhuizen,we hebben een prachtige gemeente waar we met elkaar voor moeten zorgen dat dit zo blijft De vele en verschillende landschappen. Natuur en rust. Kleine industrieën. Culturele voorzieningen prima. De volgende 3 punten: - je kunt er alle dagelijkse zaken krijgen; - ligt vlak bij Groningen, Assen en Drachten; - heeft een prachtige omgeving, je loopt zo de Drentse natuur in en je fiets zo het polderlandschap van de Onlanden in. De weinige mogelijkheden in de dorpen behalve roden. de wil om samen met de inwoners plannen te realiseren. Deze stelling is veel te hoogdravend. Uniek is vlgs mij iets wat zelden of nooit voorkomt. En ik denk dat Noordenveld gewoon een gemiddelde gemeente is. En het woord gemiddelde dat is niks unieks aan Dicht bij de stad Groningen met vrij veel eigen voorzieningen Dicht bij de stad.fietsgemeente Dicht bij een stad. Veel groen. Fietspaden. Theatertje. Zwembaden en sporthallen. Goede winkels. Goede scholen. Dicht bij steden als Groningen,Assen en Drachten. Ruimte en natuur op loopafstand. Breed winkelaanbod. dit is een hele moeilijke vraag, want er zijn heel veel unieke gemeenten en gebieden in Nederland. Uiteraard is Noordenveld bijzonder door de ligging, verscheidenheid in landschap. Een goed woon-,werk- en leefomgeving. diversiteit - aantrekkelijke gemeente om in te wonen - groot genoeg om voldoende eigen voorzieningen te hebben en dicht bij "groet stad" Groningen diversiteit van landschap, aantrekkelijke ligging t.o.v. Groningen, zeer actief verenigingsleven, rust en ruimte, veel groen. Door landelijke ligging aantrekkelijk voor bewoners en recreanten Dorps gevoel. Dorps karakter en stadse allures Dorps karakter met flair. Tevens oud Romeinse insteek: Brood en Spelen. Dorps maar toch groot! Een boel dingen zijn goed geregeld zoals de WMO, een gemeente die mee denkt Een complete gemeente waarin het fijn leven is Een drama om aan een bouwvergunning te komen,goedkeuring van bouwtekening ook moeilijk gebeuren. Verder wonen we met veel plezier in gemeente Noordenveld,mijn man al sinds 1959 een fantastische gemeente om te wonen EEN GEZELLIGE GEMEENTE MET GOEDE VOORZIENINGEN OP MEDISCH EN ZAKELIJK GEBIED Een hele gunstige ligging met veel natuur, mooie kernen en dichtbij de stad/ontsluitingswegen voor o.a. werkgelegenheid. Uniek is dat niet denk ik, maar wel een reden waarom het hier fijn wonen is. Verder gebeurt er hier veel, maar denk ik dat grotere prjecten bij tijden wel teveel en te lang stil liggen. Een zaak als de Albertsbaan is een gebed zonder end geworden en dat is jammer want daar heeft niemand baat bij. Een landelijke Gemeente die dicht tegen een grote stad aan ligt. Een Gemeente waar je je kinderen graag op wilt laten groeien een levendige dorpskern. een mooie drentse gemeente waarbij Roden en Nieuw-Roden uit de toon vallen. Die moeten hun

233 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Drentse karakter terugkrijgen Een prachtige woon leef omgeving een ruime gemeente met vele mogelijkheden een veelzijdige leefgemeenschap in een landelijke omgeving met voldoende voorzieningen in de buurt Een zeer sterk ontwikkeld 'old boys network'. Dat is soms een kracht: samen de schouders eronder. Maar het is ook een zwakte: omdat dit 'old boys network' een gezonde en open discussie belemmert, niet openstaat voor kritiek en creativiteit en verandering n de weg staat. De 'old boys' weten wel hoe het moet: zgn. nieuwkomers moeten zich daar vooral niet mee bemoeien. Ook in de politiek! Enigzins landelijk, maar toch alle voorzieningen nabij. Rust en natuur. Er is een goede balans in natuur en bebouwing. Er is niet zo veel uniek, noordenveld is net zoals elke andere gemeente Er is veel natuur en hebben alles snel voor elkaar Er is voor elk wat wils! Diversiteit op gebied van wonen en recreëren. Erg veel ouderen. Vrij parkeren Fijn en groot winkelcentrum. Mooie natuur. Veel sportgelegenheden. Fijn is om te wonen in een kleine dorpskern met alle eerste levensbehoeften en toch dicht bij twee grote steden nl: Assen en Groningen Gastvrijheid Geen Geen idee Geen idee Geen idee Geen idee Geen idee geen idee geen idee geen idee geen idee Geen idee. Elke gemeente is uniek. geen mening Gemeente lijkt betrokken, is bezig de burgers meer te betrekken. Ik heb geen mening of dit beter of minder is in vergelijking met andere gemeenten. gemeente Noordenveld is een mooi. veel afwisseling van natuur en recreatie. niet te groot gewoon lekker woonomgeving. Gemeente Noordenveld is groen, dat moet zo blijven. Een betere verzorging van dat groen en met name op de plekken waar dit NIET hoirt zou welkom zijn, die krachten zijn allemaal wegbezuinigd denk ik. Het woont er aangenaam tenminste in Roden. Gemeente Noordenveld is niet uniek, omdat men niet ten doel stelt om te zorgen voor haar burgers. Men is bezig met regels, beperkingen en (eigen) belang. Dat zie je terug bij meer gemeentes, de cultuur en denkwijze moet veranderen... Stel je nederig open ben ten diensten van je klant de burger... Gemeente Noordenveld is niet unieker dan andere gemeenten. Gemeente waar altijd wat valt te beleven, waar leven in de brouwerij is!! Mooie groene omgeving. Gemoedelijk dorp met ruime voorzieningen. Gezelligheid omdat er altijd wel wat te doen is en

234 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk dicht bij bossen en natuur Gemoedelijk, groen en ruim Gezellig centrum gezellig winkelen, gratis parkeren en redelijk veilig tot nu toe Gezellig, sociale gemeenschap in een natuurrijke omgeving. Gezellige dorpen. Met een eigen identiteit die behouden moet.blijven. een mooie groene,rustige omgeving. Gezellige omgeving Gezellige sfeer Gezelligeheid, rodermarkt, Vrijbuiter, bossen, natuur. gezelligheid Gezelligheid. Mooie omgeving. Voldoende voorzieningen. Sportclubs. Mooie basisschool. Veiligheid. Veel activiteiten. Levendige gemeente! Gezellug dorp Goed voor inwoners en natuur. goede busverbinding naar Groningen Goede combinatie van steeds en landelijk wonen, industrie en landbouw. Landelijk woonomgeving met voorzieningen op stadsniveau Goede mix van cultuur en industrie Goede voorzieningen ( scholen, zorg, zwembad, dorpscentrum ) Dicht bij Groningen Goeie combi van wonen, werken en diverse leuke evenementen. Gratis parkeren Gratis parkeren Gratis parkeren in Roden moet blijven, dit trekt mensen. Er zijn veel soorten winkels en in verhouding met sommige andere plaatsen. Er is prachtige natuur en je bent ook zo in de stad. Groen hart, onder de rook van Groningen. Rust & ruimte en wanneer je wilt, actie in de stad. Schoon en vriendelijk. Groen en rust groen en stil goed voor rust en toerisme. Fietsgemeente nr. 1! Groen vrij parkeren Fijn winkel centrum Groen wonen en werken Groen, afwisselend, goede ligging ten opzichte van steden maar wel rust en ruimte. Groen, gemeenschapszin en behulpzaamheid. Groen, plezierig wonen en werken groen, veelzijdig Groene en fijne leef omgeving met in de kern van roden de belangrijkste voorzieningen groene gemeente Groene Gemeente met veel natuur. Groene ruimte aan de zuidrand van de stad Groningen met o.a. het Lieversche Diep, de Onlanden. Groot winkel aanbod, vlak bij huis en daarnaast bos, natuur vlak bij huis. Wat lopend of op de fiets bereikbaar is. Groot winkelaanbod Gunstige ligging in een prachtige omgeving en veel voorzieningen heb weinig vergelijk, omdat ik al bijna heel mijn leven in deze gemeente woon. heerlijk groene gemeente! Houden zo!

235 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk het buitengebied waar je heerlijk rustig kunt wonen. dicht bij alle voorzieningen, maar toch heerlijk ver van alle drukte.. Het centrum van Roden met het winkel aanbod en gratis parkeren is uniek in de regio. houd dat vast. Het dorp van Ot en Sien Fietsgemeente Het dorp Veenhuizen en het Fochteloerveen Het gratis parkeren. het groen en de gezelligheid in de dorpen. Het heeft alles, winkels, mooie groene omgeving, mooie fiets- en wandelomgeving, goed gelegen ( Groningen, Drachten, Assen) veel georganiseerd. Het is een gezellige, bruisende gemeente. Het is een prettige leef omgeving voor verschillende doelgroepen Het is een prettige omgeving en ik ben hier gewend. Het is een rustige gemeente. in een mooie omgeving Was overigens Lunteren op de Veluwe ook.. Heb hier familie wonen. Er zijn voor ouderen mogelijkheden om te ontspannen. Het is een vriendelijk dorp Het is er erg prettig wonen, maar we moeten vooral proberen goed bereikbaar te blijven met het OV. het is geen wedstrijd De bewoners maken de gemeenschap. Samen zorgen we voor een gezonde leefomgeving.. Het is gezellig! Het is hier fijn wonen.veel groen,ruimte,schone lucht,goede voorzieningen op vele fronten. het is mijn geboorte plaats (Peize) dus blijft mijn woonplaats. Het is mijn thuis het is mijn woongemeente en ik ben er trots op het landschap Het landschap en de kleinschaligheid Het landschap en de verdere natuur Het ligt op fietsenstalling van de stad Het mogen meepraten. Ik ben erg blij met de voorrangs verandering van fietsen t.o.v. Auto's op fietspad Peize - Roden. het mooie landschap en diversiteit daarin Het noordenveld gelukt is alle aandacht op roden te vestigen en de andere dorpen peize en norg op meerdere vlakken tegen te werken en leegtrekken het royaal 'strooien' met 60km borden in het buitengebied Het schitterende landschap, de relatief centrale ligging in het noorden, goede voorzieningen en gemoedelijke inwoners! hoeveelheid natuur en ligging vlakbij Groningen en Assen hoewel ik zelf niet in de gemeente Noordenveld woon ben ik erg betroken en kom ik er al mijn hele leven. ik voel me er veilig en thuis, ik geniet van de natuur en alles wat ( Roden) te bieden heeft. Hoezo uniek? Hoge woz belasting Hun ambitie om duurzaamste gemeente van het noorden te worden. Hun ambitie om voortgezet onderwijs op bovenbouw havo / vwo niveau te hebben binnen gemeentegrenzen ideale ligging tussen Drachten Groningen Assen, nabijheid bossen en water, nabijheid A7, redelijk

236 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk winkelbestand Ik ben 'import' maar ben er vaak trots op hier te wonen! De balans tussen natuur, wonen en agrarisch lijkt echt supergoed. Afvalscheiding, natuurbeheer. Een voorbeeld voor de omgeving! ik ben niet voldoende op de hoogte over andere gemeenten. Ik heb geen idee. Ik woon al enkele jaren tot tevredenheid in de gemeente en zal dat waarschijnlijk ook blijven doen Ik heb niet het idee dat Noordenveld uniek is tov andere gemeenten. Ik heb onvoldoende kijk op de andere gemeenten om daar iet over te kunnen zeggen Ik vind de gemeente prima er worden veel dingen gedaan maar het werk stopt nooit dus laten we er voor gaan ik vind er niks uniek 's aan. Ik vindt de gemeente Noordenveld helemaal niet uniek. Roden de Top van Drenthe vind ik geen goede uitspraak, want Roden is niet alleen er zijn andere en mooiere plaatsen. ik vindt de gemeente Noordenveld niet uniek ten opzichte van andere gemeenten Ik weet niet of ik het uniek moet noemen, maar in mijn beleving is de gemeente nog steeds geen geheel, maar nog altijd, Norg, Peize en Roden. Misschien voelt dat in het gemeentebestuur wel zo, maar ik hoor van mensen binnen de bevolking anders. Ik woon er Ik woon hier met plezier. Het dorpse karakter en dicht bij de stad Groningen en Assen. Ik woon hier nog maar drie jaar. maar ik vind het hier zalig wonen, rustig en mensen hebben hier nog tijd voor elkaar. Ik zie niet dat de gemeente Noordenveld uniek is t.o.v. andere gemeenten. Iedere gemeente binnen mijn horizon probeert m.i. het beste te doen voor haar inwoners. Ik zou het niet weten Ik zou het niet weten In de luwte, landelijk In mijn beleving is de gemeente Noordenveld niet uniek en ik denk niet dat het uit zou maken of ik in de gemeente Noordenveld, Tynaarlo of Aa en hunze zou wonen. in Noordenveld wordt teveel volgens de regels gewerkt en is er weinig ruimte voor nieuwe initiatieven vanuit de burgerij/ondernemers Indien het de gehele gemeente betreft, is er volgens mij weinig unieks te melden. Het valt mij wel op dat Roden als kern vaak meer krenten uit de pap krijgt ten koste van de kleinere dorpen. Dat vind ik echt een verkeerde benadering. is niet uniek Kan dit niet beoordelen. Kan het moeilijk vergelijken. Karaterestiek nederlands, laag bouw, veel groen en natuur, veel open ruimte, weinig bebouwing, ruim opgezet, rusig, landelijk en relatief veilig! Kleine drentse dorpen zonder massale woningbouw en zware industrie Kleinschalige landelijke groene gemeente en met veel kleine ondernemers Landelijk en gemoedelijke cultuur. Landelijke gemeente vlak bij Groningen met weinig zware industrie. Veel forenzen ( uitdagen om zich meer betrokken te voelen bij de woonomgeving) Landelijke ligging, dicht bij groningen, assen en bijv Drachten landschap natuur landschap, omgeving

237 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Landschappelijk en nabijheid van voorzieningen Landschappelijke diversiteit met alles wat, mooie dorpen, gemoedelijke mensen (meestal), veel en diverse evenementen, veel culture activiteiten, gemeentelijke voorzieningen op hoog niveau. landschappen en mentaliteit Leefbaarheid en sfeer leefgebied, winkelaanbod, natuur Leuk centrum, je hoeft het dorp niet uit voor boodschappen oid. Er zijn scholen Leuke leefomgeving Leuke plaats om te wonen. Levendig ondernemersklimaat, goede sociale voorzieningen, goed sociaal beleid, goede bereikbaarheid gemeentelijke voorzieningen, goed gratis parkeerbeleid. Ligging Ligging (t.o.v. Groningen en.a.), variatie van en aandacht voor het landschap, recreatie en betrokkenheid. Ligging en mogelijkheden Ligging en woongenot. ligging in het groen t.o.v. groningen en assen. de stilte de oude kernen ligging nabij stad Groningen Ligging nabij Stad, natuurlijke omgeving en er worden veel activiteiten georganiseerd. Ligging ten opzichte van stad Groningen, interessant en gevarieerd landschap, centrumfunctie Roden Ligging ten opzichte van steden zoals Groningen en Assen ligging tov van groningen in relatie tot prijs woningen Ligging vlakbij, levendig. Mooi dorp nog. Ligging, grootte, voorzieningen, omgeving, stad Groningen in de buurt. Locatie, natuur, landbouw, werkgelegenheid locaal én in de regio Mijn familie woont hier al generaties. Het ons kent ons Mijn hoop dat ze ooit eens de meest vooruitstrevende gemeente op duurzaamheid gaan worden. Norg had dat al hoog in het vaandel maar ik hoop dat het met Peize en Roden ook lukt. Mooi dorp en veelte doen. Veel groen en een mooi een divers winkelcentrum met gratis parkeren. Mooi landelijk wonen op fietsafstand van Groningen met, in ons dorp, tussen de wijken door veel ruimte voor groen. Mooi landschap, prettige woongemeente, goed bestuur mooi wonen met veel natuur in de buurt, goede voorzieningen en goede verbinding met Groningen Mooi, rustig dorp in een mooie omgeving en op korte afstand (vooral met OV) van wereldstad Groningen. Mooi, rustig, groen voor iedereen mooie dorpen Mooie dorpen in mooie landschappen. Interessant om er te wonen en te recreeren. Ligging t.o.v. Groningen, Assen, Friesland Mooie en leuke kleine dorpen, prachtige natuurgebieden. Mooie gelegen mn mbt Groningen Mooie gemeente waar veel mensen graag willen wonen. Mooie in groen landschap. Dichtbij de stad

238 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Mooie natuur dicht bij Groningen Mooie natuur en toch ook mooie beschaving Mooie natuurgebieden met veel bos, actief bezig met duurzaamheid denk hierbij aan het scheiden van afval. Veel activiteiten die in het dorp worden georganiseerd. Mooie omgeving mooie omgeving, recreatief fietsen mooie omgeving,afwisselend landschap, gezelligheid, noaberschap. Mooie rustieke omgeving en relaxte inwoners. Geen verpaupering. Mooie rustige omgeving met alle voorzieningen die een mens maar nodig heeft. Tevens worden er vele activiteiten georganiseerd die altijd veel publiek trekt. Mwoah, Noordenveld is niet zo uniek... N.v.t. woon nog niet erg lang in deze gemeente waardoor ik geen oordeel kan geven. Naobergevoel in het zuiden van de gemeente Natuur, voorzieningen en dicht bij assen em Groningen maar toch ruim wonen tussen groen Natuur dichtbij Natuur en activiteit, cultuur,winkels onder handbereik, Roden en Groningen Natuur en activiteiten. natuur en behoorlijke voorzieningen natuur en hopelijk een oog voor elkaar hebben Natuur en relatieve. rust en toch centraal Natuur!! Natuur, laagbouw, de brink Natuur, leuke dorpskern Rooden Natuur, rust, weinig overbevolking Natuurschoon, kleinschalige krachtige gemeenschappen Natuurschoon; schone industrie; goede mix van autochtonen en import en forensen. Net niet Niet uniek maar wel een gemeente waar het prettig wonen is. Niet uniek, teveel eenheidsworst. niet zo veel, maar de sfeer is prima. het centrum van roden is wel heel heel erg lelijk en dat moet echt beter Niets Niets niets niets niets Niets maar dan ook helemaal niets Niets uniek Niets. En dat hoeft ook niet. Niks, maar je hoeft niet uniek te zijn om het goed te doen. Niks. Er hoeft voor mij geen sprake te zijn van het nastreven van een "unieke" gemeente t.o.v. andere. Gewoon een prettige levendige gemeente, met voldoende basisvoorzieningen, een prettig sociaal klimaat, waar mensen plezierig met elkaar omgaan, iets vor elkaar over hebben en iets

239 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk voor elkaar willen doen. Noordenveld grenst aan Friesland en aan Groningen, dit geeft mi veel mogelijkheden tot uitwisseling en grensoverschrijdende activiteiten als deze er niet zijn dan moet dit gestimuleerd worden Noordenveld heeft veel grote stukken natuur. Dus onbebouwd. Noordenveld is een hele veelzijdige gemeente met een uniek dorp als Veenhuizen binnen de grenzen. Daar wordt straks, als het werelderfgoed wordt, heel erg de focus op gelegd. Maak daar gebruik van! Noordenveld is een mooie gemeente door haar natuurrijke omgeving en dat moet zeker behouden blijven. Noordenveld is een prachtige woonomgeving. Noordenveld is een prettige gemeente om te wonen en te werken maar volgens mij niet uniek Noordenveld is een versnipperde gemeente. De tegenstellingen tussen Roden eo en Norg eo zijn en en blijven groot. Misschien is dat wel uniek. Verder is Leek een centrumgemeente. Noordenveld is niet uniek. Net als alle andere gemeenten voert Noordenveld dezelfde wet- en regelgeving uit. En dat wordt prima gedaan. Noordenveld is schoon en ik voel me veilig. Gratis parkeren! Noordenveld ligt ten eerste op een mooie plek. Het maakt niet uit welke kant je op fietst of loopt, het is sowieso erg mooi. Vanuit Noordenveld zijn Drenthe, Friesland en Groningen per auto goed te bereizen. Met het OV gaat dat (behalve naar Groningen) we minder makkelijk, waardoor het mij opvalt dat veel gezinnen twee auto's hebben. Norg: wonen en recreëren in landelijke omgeving Nvt nvt Oei...dat ik er met veel plezier woon? :-) Veel groen en dat moet zo blijven... omgeving en cultuur Omgeving en veel sfeervolle activiteiten Omgeving en voorzieningen Omgeving in de natuur compacte kernen. Omvang, afstand Groningen, groen Onder leiding van onze vorige burgemeester is het een fijne gemeente om te wonen. Met oog voor de mensen in de gemeente. Ondernemend Noordenveld met ruimte voor bewoners en ondernemers. Op de eerste plaats de inwoners, vriendelijk en open. Daarnaast het vele groen en de bosrijke omgeving. openheid en toegankelijkheid Ot en sien Peize heeft een open structuur. Veel groen tussen de wijken. Dit moet zo blijven om het dorp open, groen en aantrekkelijk te houdem Peize is dichtbij genoeg van Groningen (te fietsen), alle voorzieningen voor kinderen en volwassenen zijn aanwezig. Openbaar vervoer is (weer) goed geregeld. Persoonlijke gemeente plattelands dorpen Prachtig en gedifferentieerde omgeving Prachtig landschap waar je met plezier kunt wonen, werken en recreeren Prachtige omgeving. Relaxte sfeer. Veel rust

240 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk qua ligging en samenstelling Rare dingen zoals de versmalling bij de bibliotheek in roden Recratie met veel voozieningen. redelijk wat recreatie regio functie Roden is de Kern van de regio met alle voorzieningen die nodig zijn om zo lang mogelijk zelfredzaam/mobiel te blijven en daardoor op een leuke/gezonde manier oud te worden Roden ligt mooi centraal van groningen, drachten en assen. Toch een dorp..dicht bij de stad. Roden straalt vriendelijkheid uit. Combinatie van prachtige natuur en historische elementen. Rodermarkt Rodermarkt. Ruimte ruimte en veel natuurschoon Ruimte, rust, groen ruimte, veel natuur van Leekstermeer tot Fochteloër Veen ruimtelijk nu heel goed leefbaar ruimtelijk zeer ruim ingericht, veel natuur overal, goed onderhoud, milieuvriendelijk gemeentebestuur, indruk dat de nieuwe zorgstructuur redelijk aan de feitelijke zorg-eisen voldoet, veilige infrastructuur, aandacht voor monumenten en plaatselijke geschedenis, fietsgemeente, enz. Rust en groen om ons heen Rust en kleinschaligheid rust en ruimte Rust en ruimte, actief beleid tov duurzaamheid en recreatie Rust en ruimte. Kinderen kunnen hier nog op.straat spelen. Rust vergeleken de randstad zoals het hele noorden muv de steden Rust, groen, gezellige dorpskern met veel voorzieningen, veel sport mogelijkheden en veel fietspaden Rust, ruimte, bos, fietspaden, veel bussen naar de stad Groningen, veel sportclubs voor kinderen, mooie kinderboerderij, voldoende diverse winkels. Rust, ruimte, natuur en een gezellig centrum met goede winkelvoorzieningen. rust, ruimte, vrijheid, kleinschaligheid rust.ruimte Rustig en goed wonen, en veel dingen kunnen we in het dorp regelen en prachtige natuur om te wandelen! rustige gemeente met goede middenstand Rustige omgeving met veel groen en weidse ruimte! Rustige, gezellige gemeente met veel kleine dorpen en natuur. Rustige, schone en groene (woon)omgeving. Actief verenigingsleven. Actieve Ver. v. Volksvermaken Roden en Peize. Cultuuraanbod o.a. theater Winsinghhof. Saamhorigheid Saamhorigheid., Natuur Samen met de ondernemers beleid ontwikkelen in plaats van alleen achter het bureau Staat op de kaart en laat zich zien door evenementen als Rodermarkt, Radio Nl, paardenevenenmenten, kerstmarkt, koningsdag etc

241 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Stroomgebied slokkert, de es. Jammer dast ze verpest worden door crossmotoren Tja, ik ben er opgegroeid en woon er weer, was dat in bv Tynaarlo geweest dan zou ik ongetwijfeld de zelfde gedachten hebben gehad voor Tynaarlo. Toegankelijke gemeente en dichtbij de grote stad. Totaal niet, ik woon er wel maar wil er niet eens begraven worden. De gemeente Norg was uniek. De gemeente roden trekt alles naar zich toe en de besluiteloosheid en tegenstellingen in de politiek zijn veelzeggend. Totaal niet, wat een onzinstelling. Iedere gemeente is uniek, net als ieder mens. Kunt u geen betere vragen verzinnen. Trage besluitvorming Tussen de bossen, goede omgeving voor ATB en race, alles in de buurt en fijne omgeving on in te wonen. Juiste grootte ook. Uniek in foutieve bouwprojecten die een hoop geld kosten wat m.i. veel beter besteed zou kunnen worden worden. uniek is niet van toepassing. uniek maar niet in positieve zin. er is nl veel zorg voor de dorpen Roden en Veenhuizen, voor de andere dorpen veel minder uniek op het gebied van natuur, diversiteit in landschappen (heide/zand/water/bossen diversiteit op het gebied van landschappen, veel recreatieve mogelijkheden om je te ontspannen Uniek... In ieder geval goed bezig om het afval te scheiden. Maar let op bij meldingen vanuit de gemeente over zwerfafval, doe daar wat mee! Uniek???? Vroeger was ik er trots op om Roden te wonen, maar er is zoveel negatief veranderd dat ik dat nier meer ben.het is het dat ik hier mijn zakelijke en mij prive binding heb,want we tegen houdt om te verhuizen. Unieke landschappen en dorpen in een bosrijke omgeving. Unieke natuur. Fantastische evenementen Van alles wat te doen voor jong en oud! Moet ik wel zeggen dat er naar mijn idee wel veel focus ligt op de ouderen, terwijl je heftechniek van de jeugd moet hebben!! Variatie in het aanbod van ondernemers. Winkelverhuur goedkoper maken, zodat beginnende ondernemers hun plannen kunnen uitvoeren. Variatie in landschappen. Variërend landschap. van laagveen tot zandverstuiving, van bos tot polder. Roden mist het dorpse van Norg en Peize. Behoud die dorpen qua sfeer voordat het een 2e Roden wordt. Variëteit aan landschap en natuur veel aanbod wat betreft winkels, bibliotheek, theater Veel aandacht voor communicatie met de burger. Veel aandacht voor kinderen Veel groen, gratis parkeergelegenheid, combinatie van natuur om het dorp heen. Veel groen. Veel mooie natuur en gezelligheid veel natuur Veel natuur en rust, gemotiveerde mensen, en relatief hoog opgeleide mensen Veel natuur in combinatie met economische bedrijven Klein vriendelijk Veel natuur rust en vrijheid Veel natuurschoon Veel openbaar groen en verschillende landschappen aanwezig

242 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Veelzijdig landschap Veelzijdigheid in dorpen en landschappen. Mooie combi van regionale werkgelegenheid en forenzen richting Groningen en Assen. De bewoners zijn over het algemeen vriendelijk en gastvrij. Veelzijdigheid in natuur en monumenten Veenhuizen Vele horeca maken het centrum van Roden erg gezellig. Wel jammer dat Nieuw - Roden wat verpaupert, dat centrum zou wel een opknapbeurt mogen krijgen. Verscheidenheid aan winkels en recreatie mogelijkheden Verschillende landschappen, natuur en rust. Goed voorzieningen niveau en dicht bij Groningen. Voldoende parkeergelegenheid. Voldoende zelfvoorzienend Volksvermaken betekent meer voor de gemeente dan het gemeentehuis. Volstrekte onzin dit soort borstklopperij, doe gewoon aan dienstverlening Voor mij op dit moment niet iets speciaals. Voorzieningen en bereikbaarheid, goede ligging t.o.v. de stad (Groningen) en snelwegennet Vriendelijk, groen, ruimte Vriendelijkheid Vrij denkend Vwb peize: een populatie die veel wil doen, actief is. Denk aan t zwembad, sportverenigingen, paispop, lazy sunday. Initiatieven die mensen samenbrengt. was een rustige en groene gemeente zonder hoogbouw maar nu doet de gemeentewerken niks meer aan de onderhoud van het groen alleen grof te werk gaan zie het bosje bij het zwembad Weet ik niet doordat ik hier nog niet lang woon. weet ik niet ik heb geen vergelijk met andere gemeentes daar ik in Noordenveld woon, weinig aandacht voor wat is mooi. Alles is wel erg sobertjes en weinig gericht op wat vinden mensen prettig en aangenaam en belangrijk. Veel mensen zullen dat hier wel prima vinden, ik denk dat het betrekkelijk eenvoudig allemaal veel leuker kan woon al 58 jaar in deze gemeente Woonklimaat ze luisteren naar hun inwoners Zeer bosrijke omgeving. Er wordt veel georganiseerd: div.sportevenementen, ontspanning (bijv. feest-vierdaagse Norg, feestweek Peize, Rodermarktweek), Drentse fietsvierdaagse etc. zeer groot buiten gebied, veel landbouw Zn natuurschoon zo uniek is de gemeente nu ook weer niet zoek het zelf uit Zou het niet weten.

243 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Bijlage 1.21: Vraag Heeft u nog opmerkingen, ideeën of suggesties die de gemeente kunnen helpen bij het opstellen van de omgevingsvisie 2030? (n=315) 1. Geen asielzoekers 2. Meer luisteren naar inwoners van de kleinere dorpen 3. Meer subsidie voor inwoners voor het verbeteren van hun huizen (energie zuinig) 4. Verkoop openbare groen, zodat het -eindelijk- weer eens wordt onderhouden 5. Meer initiatieve voor ouderen en dan met name dusdanige initiatieven dat jongeren meer/weer in contact komen met ouderen. 6. Meer blauw op straat (politie) visie heeft geld gekost..nu kost dit weer geld en heeft totaal geen zin zover vooruit te kijken... Aandacht voor hondenpoep/hondenbeleid Mensen belonen als ze gemeente perken bij hun huis onderhouden Aandacht voor iedere generatie in samenhang waar mogelijk e/o wenselijk. Creativiteit en innovatie! Blijvende betrokkenheid en enthousiasme. Afval moet gratis gestort kunnen worden om het scheiden te bevorderen afvalbeleid, Ik heb in de gemeente Marum gewoond en ik vond het bijzonder prettig dat ik elke week alles bij de weg kon zetten, gesorteerd. papier, plastic, piepschuim, kleding, oud ijzer, schillen, glas, blik e.t.c. Hoekzema neemt alles mee. Het restje at dan uiteindelijk overblijft per kilo betalen. Alert zijn waar burgers iets melden. Geen (lange) wachttijden. Alleen deze.pak de Albertsbaan nu eindelijk eens aan en pas op het leuke dorp Nw Roden zodat die niet verloederd. als er mensen willen bouwen, en dan met name jeugd, in kleine dorpen, dit toestaan. Anders krijg je een leegloop van jeugd in deze dorpskernen. Vergrijzing Begroting? Behoud altijd de landbouw. Goed voor lokale economie, educatie, zicthbaarheid voedsel herkomst. Je kunt goed recreëren tussen de boerderijen en geeft behoud van open groene ruimtes Behoud het speciale karakter en zorg voor verantwoorde vervanging en uitbreiding. Duurzaamheid en kleinschaligheid zijn daarbij absolute vereisten! behoud landbouw ten allen tijde!! Goed voor educatie, recreatie, zichtbaarheid herkomst voedsel, open groene ruimte en regionale economie Behouden van enige middenstand (winkels) en balans houden in samenstelling bevolking betaalbare sport plekken voor de ouderen die hoog nodig in beweging moeten kunnen zijn Beter omgaan met afval scheiden. (Container voor plastic), meer doen aan detailhandel in norg (4 bloemenzaken, maar nergens een winkel waar ik verjaardagscadeautjes kan kopen), en de vluchtheuvel moet weer actief worden waardoor Norg weer op de kaart komtte staan. Meer toeristen, meer banen = meer geld voor andere zaken. Beter onderhoud van de schelpenpaden. Beter openingstijden gemeente huis geen zand meer onder speeltoestel ivm kattenpoep mensen stimuleren om afval te scheiden Betere toegang tot natuurgebieden. Beleven en benutten van de natuur. Nu vaak te nat en te veel quads en motoren in de natuur. Bij slopen van een wijk, eerst opbouwen voor er meer gesloopt wordt, om verpaupering van wijken te voorkomen. Voorbeeld secr. Buitenveldlaan ( seniorenwoningen gesloopt, nu lange tijd braakliggend mega nat terrein) daarna kavel erachter bibliotheek en Bosamp gesloopt (twee moerassige braakliggende terreinen achter elkaar) plus nog schuin tegenover koerskamp gesloopt, wat gelukkig eindelijk weer opgebouwd wordt, maar was lang allemaal open verwilderd terrein. Buurt verpaupert er echt van. Blijf met de benen op de grond

244 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Blijf om de omliggende kleine kernen denken en laat ouderen niet achterlopen door ze te verstoten van kennis door geen of weinig sociale media. Blijf vooral goed luisteren naar de mensen in je gemeente. Spreek ook vooral de jeugd aan en vraag hun mening, zj zijn soms verdraaid scherp in hun observaties en kunnen hele goeie ideeën hebben die samen met anderen wel eens heel succesvol kunnen zijn. Investeren in hun toekomst is investeren in de toekomst van Noordenveld. Werk zoveel mogelijk samen met iedere instantie (jeugdzorg, politie, zorgaanbieders enz) om samen tot goede en uitvoerbare plannen te komen. Bouw niet te veel op vrijwilligerswerk...dat kan alleen als er een basisloon komt. Bouwen: inbreiden ipv uitbreiden. Breng meer evenwicht in de voorzieningen voor ouderen en jonge gezinnen. De ouderen moeten goed verzorgt worden maar de kinderen zijn onze toekomst. burger meer initiatief laten tonen, mogelijkheden aanbieden Communiceer met bewoners!!! Dat gebeurt nu niet of eenzijdig. Zeg wat je doet maar vooral doe wat je zegt. Ik ken een aantal voorbeelden waarbij dit niet goed loopt. Zelf heb ik ook slechte ervaringen omtrent snippergroen. Niet omdat ik mijn zin niet krij maar vooral omdat toezeggingen niet worden nagekomen en er geen antwoorden worden gegeven. Creër voldoende mogelijkheden voor jong en oud met goede zorg en voldoende huisvesting en werkgelegenheid dat de gemeente wat minder geld uitgeeft aan overheadkosten door zoveel mogelijk regels af te schaffen Dat er aandacht blijft voor openbaar groen. Dit ziet er elk jaar slechter uit en daarmee verliest Roden haar aantrekkingskracht. Daarnaast moet er aandacht blijven voor kwalitatieve goede zorg. Dat het gemeentehuis in roden staat betekent niet dat roden ook het dorp moet zijn wat het belangrijkste is. En stop aub met wielerwedstrijden. Dat is de grootste ergenis van vele inwoners. De ambtenaren mogen wel waar meer empathie hebben voor de bewoners bij diverse vraagstukken. De dorpen cultuur koesteren en denken dat je de concurrentie moet aan gaan met de stad. Zorgen dat de kop op Drenthe blijft. De gemeente kan zich pro actiever opstellen bij bouwkavels. Bijv project Esweg. Duurt vreselijk lang. Krijg de indruk dat binnen bedrijven veel sneller knopen worden doorgehakt dan binnen de gemeente. Doorpakken! De gemeente moet er voor zorgen dat er betaalbare kinderopvang / peuterspeelzalen blijven in de gehele gemeente noordenveld. En dat er basisscholen blijven in de dorpen waar ze nu ook zijn!!! De gemeente Noordenveld moet toegankelijk zijn voor verschillende bevolkingsgroepen (jong,oud) en zich gedeeltelijk handhaven in het "dorpse " karakter. Maar wel met visie en aanpassingen op de toekomstige ontwikkelingen De Gemeente Noordenveld moet wel oppassen dat er niet teveel achterstand in het groenonderhoud ontstaat. Op den duur werkt het averechts, omdat met achterstallig onderhoud de kosten nog aanzienlijk meer gaat worden en het aanzien binnen de gemeente er nit beter op wordt.groen onderhoud is het visitekaartje van een gemeente. De landbouw niet het ondergeschoven kind maken en geen hoog dravende dingen bedenken. de landbouw speelt een belangrijke rol buiten de kernen, zorg dat hun mening duidelijk naar voren komt in de omgevingsvisie wat betreft het platteland. Extra zorg voor leefbaarheid en voorzieningen in de kleine kernen,want de grote kernen zijn zijn aardg compleet qua voorzieningen. de natuurgebieden in stand houden (geen fietspad plus door Onlanden) de verloedering van recreatiegebied Norg tegengaan door permanente bewoning toe te staan zonder de voorzieningen aan te passen (onverharde wegen blijven, centrale post en vuilnis verzameing) De provincie Drenthe heeft de deconcentratie van de bijdrage van het rijk aan vergoeding voor

245 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk wandelpaden over particuliere terreinen niet overgenomen en daarmee geschrapt (motivering: wij zijn een fietsprovincie dus we concentreren ons daarop). Dat is do. Zi de provincie Groningen die dat niet gedaan heeft en een toerismevisie heeft ontwikkeld De recreatie in de gemeente Norg vrij geven voor alle eigenaren.wat ook gebeurd is bij de bijhalen in hier door bekijk je meer geld dan zo als het nu gaat.en de mensen onderhouden het zelf beter als recreatie mensen.zowel om de woning en in de woing heb zelf diverse keren gezien dat het uit geleefd was na hun vakantie. snap heel goed dat de eigenaren daar geen recreanten er meer in willen hebben. De regels omtrent het uitgaan leven, geluidnormen tijdens evenementen niet overdrijven. mensen hadden dan maar niet in het centrum moeten gaan wonen. Rodermarkt gewoon Rodermarkt laten blijven. De toekomst is nauwelijks te voorspellen. Weet u nog dat er plannen waren voor duizenden huizen voor 2030? U bent er voor ons, wij zijn er niet voor u. Wantrouw deskundigen. Denk aan de consequenties voor de individuele mens bij voorleggen van keuzes. Als iets mij overkomt is het dan nog steeds een goede keuze. Denk aan de verschillende populaties binnen de gemeente zoals minima. denk aan een digitale toekomst. Beroep van kinderen op ouders neemt de komende jaren toe. Ouderen zullen nog langer doorwerken is het misschien al 70 en jaar. Wij(culturele instelling)merken nu al dat bezoekers steeds onvoorspelbaarder worde.soms 30 aanmeldingen en komen er 13. Andere keer 25 aanmeldingen en komen er 40 bezoekers. Denk niet te groot daar is noordenveld niet de plaats voor. Deze enquete gaat over de hele gemeente. Voor diverse plaatsen binnen de gemeente gelden verschil belangen en zou ik andere antwoorden geven. Bij voorbeeld: niet de hele gemeente moet natuur worden, niet overal moet geen bedrijvigheid zijn. Daarnaast: vel van de vragen zijn overheidszaken, vind ik. De gemeente moet niet te paternalistisch worden. Wat ik mis enigszins; leg de nadruk vooral op educatie, goede scholen, etc. De jeugd heeft de toekomst. Die maar gewoon. En aub geen grootse plannen ten koste van de burger en ten voordeel van de ondernemer (profiteur van de maatschappij) Digitaal kan veel meer! Direct mee stoppen, het levert helemaal niets op en kost alleen maar geld. Dit is gewoon luchtfietserij. We zitten in een voortdurende veranderende maatschappij met ook nog eens in wisselende politieke samenwerking, alhoewel dat samen begrijpen de meeste partijen niet. Door de unieke landschappen en gebieden in onze mooie gemeente ligt het volgende voor de hand : - natuur in plaats van landbouw en veeteelt Kleinere natuurgebieden met elkaar verbinden door aankoop en/of ruil. - versterken toeristische sector in plaats an meer (klein)industriële bedrijvigheid. Doorgaan op ingeslagen weg, versterken van de kwaliteiten, verbeteren van communicatie en PR, aanhaken bij de kracht en mogelijkheden omliggende gemeenten en met name van Groningen. Met name bij A7, daar liggen mogelijkheden nu aan de Eelderkant een hotl komt. Aan "onze" kant aan overzijde transferium nadenken over retail in overleg met Roder ondernemers, snelle horeca (fastfood - KFC, Burger King - moet de bestaande fastfood in Peize en Roden niet bijten), afhaalpunt van pakketdiensten (TNT, UPC et al. dat soort dingen. Ruimte genoeg in Peizermade: doen! Liggen kansen. Dorpen dichter bij elkaar proberen te krijgen, gevoel bij brengen dat Noordenveld meer is dan een naam. Mensen associeren / conformeren zich te weinig met Noordenveld? Drempels binnen het gemeente bestuur makkelijker maken Duidelijke afspraken maken met ondernemers. Duurzaamheid bv ec noorseveld ondersteunen/ stimuleren

246 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Duurzaamheid in breedste zin van het woord stimuleren. Bij nieuwbouw rekening houden met dakvlakrichtingen voor plaatsen zonnepanelen. Zorg voor een sfeervol centrum van Roden. Grootste gedeelte kan met de huidige panden in het centrum van Roden en stedenouwkundige structuur is niets en kan niets worden in huidige situatie. Intimiteit ontbreekt. Te veel saaie stegen, te brede straten, te lelijk vormgegeven gebouwen. Een herstrate Albertsbaan zal een lelijk plein blijven door de slechte kwaliteit bebouwing(zowel de oude als nieuwe gebouwen). Gooi plat of plaats nieuwe gevels. Zorg in het winkelcentrum Roden dat de 'doodlopende' winkelstraten verdwijnen (leeksterweg). Je moet rond kunnen lopen. De straten moeten intiemer en smaller. Hoewel het al te laat is behoud de laatste karakteristieke gebouwen in het centrum van Roden. Het horeca gedeelte aan de Brink in Roden is rommeling en oogt onrustig. Zowel door te veel verschillende en onverzorgde terrasuitstallingen, wilde (feest)verlichting etc. Een idee is ht terughalen van de groene driehoekige 'Brinkjes' op de kruisingen, beplant met grote eiken. Zoals einde Kanaalstraat, Julianaplein, Eilandje Brink met Ot en Sien, begin Nieuwe Weg. Duurzaamheid integraal opnemen in ALLE beleidsterreinen. Duurzaamheid. Afval scheiden beter promoten Een beter uitgaansgelegenheid Elementen van "groene" gemeente handhaven en versterken enquete was volledig Er is echter een ding, daarom doe ik mee aan de enquete, en dat is de enorme lawaai overlast. Altijd is er wel weer een groot spektakel waardoor wij ons in eigen huis niet meer verstaanbaar kunnen maken. Ik heb het natuurlijk niet over Ronermarkt, dat hoot erbij. Maar steeds meer grote evenementen worden opgevolgd. Neem bv het Drenthe 200 fietsevenement tussen kerst en ouden nieuw, die om half vijf in de ochtend begint en doorgaat tot middernacht. Trillende ramen en muziek de hele dag. Ook het verkeer rod de Brink maakt veel lawaai omdat het een sluiproute geworden is. Ook zwaar verkeer maakt er gebruik van. eigenlijk is de geluidsoverlast een groot minpuntje van de omgeving. Ik ben een dochter van een bewoner en sta als stadsbewoner er steeds wee verseld van. Dit zou anders moeten kunnen. Er is te weinig sociale woonruimte. er komen geen ideeën in mij op helaas. Er moet snel gebouwd worden in Norg. Roden is vol genoeg, hele centrum is al verpest en er zijn nutteloze zaken ontwikkeld die niets hebben bijgedragen aan de leefbaarheid van Roden. Fietspaden altijd uit blijven breiden, wandelpaadjes, rondom Roderwolde, Peizerdiep e.o Flinke subsidie op zonnepanelen voor woonhuizen. Eenvoudige aanvraagprocedure vergunning en subpbsidie, en te laten leveren en plaatsen door lokale ondernemers. ga nog meer 'groen' denken! Less is more, en dat kan je onderscheiden van de massa! Ga voor duurzaam, in alles. Dat is de enige manier om met een tevreden gevoel 2030 te kunnen bereiken. Doe het voor mij, mijn kinderen, mijn kleinkinderen, mijn achterkl... Snappen jullie? Wat je nu met gemak goed doet, scheelt je later heel veel moeite. e hebben deze wereld te leen van onze kinderen die het weer te leen hebben van hun kinderen. Maak het onze nazaten niet te moeilijk, gun ze een leven. ga zo door. gebruik de oude kernen, versterk de beleving, ga voor kwaliteit, kwantiteit zal het niet redden. denk aan kwalitatief wonen in het bos i.p.v. vakantieverhuur (die slag is verloren) geef veenhuizen de plantsoenendienst van justitie terug, scheelt enorm in de kosten!, waarom is er in veenhuizen geen bejaardentehuis (je)? vele oud veenhuizers willen daar blijven! en waarom alles in roden kwa gemeente? dat is een uithoek voor veenhuizes, graag in norg een info punt of wat dan ook, en een pinautomaat in veenhuizen, we en ook de oudjes moeten naar norg om geld te kunnen pinnen! en als dat kreng weer eens leeg is moeten ze naar haulerwijk of oosterwolde! just saying...

247 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Geen Geen Geen Geen geld verkwisten! Schoonheidscommissie strenger toe laten zien, alles schijnt maar te mocht. Afval splitsing bevorderen en anders meer betalen, dat helpt altijd. Natuur beschermen. Geen bejaardenflats meer bouwen in het centrum, wordt het niet gezellier van. Veel mooie fiets routes aanleggen/ behouden. geen mening Geen Slaapgemeente worden. Combi van wonen en werk biedt levendigheid en aantrekkingskracht. Geef goede omschrijving/definitie van wat de gemeente onder duurzaamheid verstaat Geld moet eerst verdiend worden en daarna kan het worden uitgegeven. Achter alle initiatieven moet min of meer een verdienmodel zitten. Gelukkig zijn wij nog een democratie, maar het brokkelt op vele fronten af omdat n.m.m. er teveel mensen zijn met ik dit en dat, alles draait om geld. Als dit zo door gaat zal de democratie verdwijnen. Dat is ook een verantwoordelijkheid voor de politiekleiders van Noordenveld. gemeenschappelijk belang goed in de gaten houden Gemeentelijke inbreng/sturing kinderopvang/peuterspeelzalen/buitenschoolse opvang is onvoldoende Gemoedelijk, menselijk. De mens centraal. Geen woud van regelgeving, protocollen en procedures overal voor. Gesaneerd gebied tegenover de Vrijbuiter eindelijk bebouwen. Het saneren van de grond heeft meer gekost dan begroot en met het gebied is nog nooit iets bijzonders gedaan. Heel jammer. Goed luisteren naar de burger. Want het moet voor iedereen leefbaar blijven. Nu lappen veel burgers de wet, hondenpoep en loslopende honden, aan hun laars. Goed luisteren naar mensen die met leuke ideeën komen, kunstenaars, architecten enz. Goed om te werken aan de toekomst, maar vergeet het heden niet. Goede ideeën bewaren bij wisselingen van de wacht, niet telkens opnieuw beginnen, dit stokt. Goede mengeling tussen natuur, landbouw, cultuur en sport, dichtbij de stad Groningen. goede werken en waakzaam blijven Graag iets doen aan het inzamelen vcontaan plastic in de plastic zakken, bbijvoorbeeld een aparte container. Gratis parkeren moet blijven Zoveel mogelijk doen om leegstand te voorkomen. Af en toe een festival of evenement organiseren Groen behouden, fietspaden uitbreiden, meer op elkaar aan laten sluiten. Parkeerproblemen en leegstand winkels /industrie oplossen. Groen moet niet nog meer verdwijnen. Groenonderhoud in de wijk moet netter. Als er dan toch gemaaid of onderhoud gepleegd wordt dan graag met passie. Nu iets te vaak plaatsvervangende schaamte. handhaving snelheidskontroles moet vaker ook in buitengebieden glasafvalbakken en kledingbakken Heel veel Help de sportverenigingen, ook de kleine, zodat sport voor iedereen en in de hele gemeente mogelijk blijft! Het centrum moet aantrekkelijker worden gemaakt door verscheidenheid van winkels. Leegstand tegen gaan. Centrum nieuw roden aanpakken. Het is nu net een spookdorp Het groenonderhoud is beschamend slecht. Onkruid van halve meter op de stoepen. Echt ergerlijk Het is belangrijk dat dorpen leefbaar blijven voor jong en oud. Dat betrekt dat er huizen voor

248 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk starters, gezinnen en ook ouderen moeten zijn. Vooral voor starters en ouderen is er in Veenhuizen bijna niets!!! Het oude karakter van het dorp moet eigenlijk terugkomen. Dus weg met die verschrikkelijke albertsbaan en de Raadhuisstraat bebouwing waar geen enkele middenstander in wil,zitten. Het valt mij op dat bijna alle nieuwbouw in het centrum de laatste decennia gepleegd is voor vermogende ouderen gezien de hoge prijzen. Zorg dat het centrum van Roden geen bejaardencentrum wordt! Het Veldje in Nietap verbeteren door nieuw gras aan te leggen. Hieraan heb ik meegewerkt op de bijeenkomst in hotel Langewold Hondenbelasting afschaffen Hondenbelasting afschaffen en minder geld naar roden. En de 30 km zones ook eens als 30 km zones inrichten. Hou het klein en simpel. Geen grote ambitieuze prestige plannen aub. Hou oog voor ondernemers en inwoners. Houd het betaalbaar voor iedereen en zorg dat er veel groen blijft Houdt de dorpen klein, zo min mogelijk nieuwbouw! In Roden genoeg ruimte bieden voor nieuwen sociale woningbouw Houdt het groen en de rust vast in dit bruisende dorp. i.pv. windmolens en zonnepaneel weiden, kunnen zonnepanelen beter op bij voorkeur platte daken van bestaande gebouwen geplaatst worden. Visueel vind ik beiden niet om aan te zien. Ik denk dat je moet inzetten op sterke kernen die veel te bieden hebben op het gebied van voorzieningen als winkels, recreatie- en sportmogelijkheden, onderwijs en opvang en evenementen. Dan heeft deze gemeente voor elk wel wat te bieden, zullen de kernenaltijd blijven trekken en men hier met plezier wonen. Ik hoop dat er ruimte word gemaakt voor ondernemers die zich richten op.ouderenzorg Ik hoop dat het in de toekomst weer beter mogelijk zal zijn om het vele groen beter te kunnen onderhouden. Het is nu vooral in de zomer slecht onderhouden, niet om aan te zien. Ik hoop dat het landschap rond Roden behouden blijft zoals het nu is. Wat betreft het groenbeheer binnen het dorp, zouden enkele speelvelden die nu wat verpauperen verbeterd kunnen worden. Ik denk dat wijkbewoners met kinderen graag over de invulling meednken. Ook is het soms niet duidelijk of bepaalde velden speelvelden zijn of voor het uitlaten van honden. Het scheelt waarschijnlijk al, als er een voetbaldoel of basket ofzoiets staat. In Nieuw-Roden staat een aantal winkels en een oude school leeg. Het ude schoolterrein ziet er wat mottig uit, en gezien de ligging kan daar iets heel moois van worden gemaakt lijkt me. Wij hebben eerder in een GezamenlijkWonen project gewoond, met centrale binnentuin, en dit is een voorbeeld waarvoor deze locatie geschiktlijkt. Voor de leegstaande winkels moet ook iets bedacht worden. Eigenlijk is de ligging van deze panden best mooi, zo vlak tegenover het prachtige kerkje van Nieuw-Roden. De panden zelf zijn helaas vrij lelijk. Ik vind dat altijd de natuurlijke omgeving van de Gemeente bewaakt moet blijven. Ik vind dat de gemeente ook/meer naar individuele belangen moet kijken en minder naar algemene belangen. Echt luisteren naar individuele issues. Bijvoorbeeld bij bouwvergunningen, kapvergunningen, verkeersdrempels naast een huis, etc. Ik vind het jammer dat er voor heel veel geld voor een, in mijn ogen, vooral vrouwonvriendelijke fietstunnel onder de Peizerweg komt. In de tunnel rijden ook geen auto's. Een veel veiliger optie vind ik: vanaf Roderwolde bij het Tolhuis een stukje linksafover de voormalige trambaan. Even verderop begint de busbaan. Daar een oversteek als bij de school in Nietap. Volgens mij financieel ook een behoorlijke besparing. Ik vind het onbegrijpelijk en teleurstellend, dat na zoveel jaren de inrichting van het centrum van Roden (zoals bijv parkeerterrein Albertsbaan) zo verschrikkelijk lelijk en onaantrekkelijk is, dat dit

249 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk geen verblijfsgebied genoemd kan worden. 'Hit and ru'', snel een boodschap doen en dan weer snel weg. ik vind het strefen naar de duurzaamste gemeente van noordnederland echt echt geweldig en zeker haalbaar. Ik zou graag willen zien dat er prullenbakken komen met zakjes voor hondenpoep. De overlast is erg groot in veenhuizen. Voor het beter scheiden van afval ik graag willen zien dat we zsm een container krijgen voor plastic. De zakken waar het nu in moet vid ik waardeloos en kan ze niet netjes kwijt voordat het opgehaald wordt. Als er een container zou komen zou ik het wel gaan scheiden. De gemeente moet verenigingen en zwembaden steunen om te kunnen blijven bestaan. En niet de kosten zo verhogen dat alles edwijnt uit de kleinere dorpen. Kijk niet alleen naar de grotere dorpen maar ook naar de kleinere! Ik zou het een heel mooi streven vinden als de gemeente Noordenveld voor een combinatie gaat van duurzaamheid met veel ruimte voor genieten van (/recreëren in) de natuur en landelijk wonen. Ik zou zeggen ga op deze wijze door met samenwerken met de bevolking. Het kweekt op zijn minst meer begrip voor het beleid denk ik. In 2030 is kernfusie reeds de oplossing voor ons energieverbruik. Pas daar het beleid op aan. In Noordenveld is altijd wat te beleven! In Norg meer nieuwbouw! Hierdoor verjonging, meer jonge kinderen. Basisschool, psz en kinderopvang lopen vol. Er wordt meer gekocht bij de middenstand! Win Win situatie! In Peize zou het heel leuk zijn om in de dorpskern een overdekt houten of stenen prieel te plaatsen voor optredens etc. Onderhouden door de buurtbewoners en een camera tegen het kapotmaken. In verband met de toenamen van het aantal vluchtelingen en het aantal asielzoekers, waarvan een groot deel de Islamitische achtergrond hebben, zal moeten nagedacht worden over de komst van een moskee. De gemeente hier iets over moeten vastleggen in de omgvingsvisie. Integraal landschapsbeheer, de wensen van bestuur en bevolking altijd eerst naar het landschap vertalen en daarvanuit beleid maken. Dat komt neer op meer diversiteit in de agrarische ruimte (geen monocultures en wel (biologisch) gemengd bedrijf)), toeganklijke natuur, wonen in contact met omringend groen, vrijheid om zelf het landschap te maken, geen verkeersbelemmeringen. Investeer meer in de jongeren, zij maken de toekomst, een manier bedenken om hun betrokkenheid te vergroten. Investeer meer in zorg/wonen mogelijkheden Investeren en aandacht voor een schoon, onkruidvrij en verzorgde gemeente Investeren in accomodaties die door de Gemeenschappen gebruikt kunnen worden Investeren in duurzaamheid en daarnaast in gezondheid van mensen. Mentaal en fysiek fitte en gezonde mensen dragen bij aan een gezonde maatschappij. Investeren in sport voor de jeugd, incl. schoolzwemmen en gym. Ja, die heb ik maar het gevoel bij heel veel burgers overheerst: er wordt toch niets mee gedaan. En overleg of informeren is vaak al helemaal nieyaan de orde Je zou kunnen nadenken over verschillende categorieën van dorpen, winkeldorp, sportdorp, kunstenaarsdorp, zorgdorp, energiedorp, vergelijk Tysterkstradiel! Niet alles meer in alle dorpen is niet in stand te houden. Flexibeler omgaan met goede initiatievn op het gebied van ruimtegebruik en energie, wetgeving belemmert daarin veel (bestemmingsplan, bouwbesluit, omgevingsvergunning ). Kernpunten: aandacht voor werkgelegenheid, veiligheid, zorg en het openbaar groen. KLAAS PRUIM Kom zelf, na inwinnen van advies van deskundigen, met een onderbouwde omgevingsvisie. Laat daar (georganiseerde) groepen op reageren. Heb dus lef. De discussiebijeenkomst heeft mij hierin bevestigt. Goedwillende burgers zijn nsuwelijks in staat 15 jaar voruit te kijken, zonder in

250 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk kretologie te vervallen. Het proces wordt overgewaardeerd en het produkt ondergewaardeerd (vrij naar Adriaan Geuze). Kortere enquete Laat de rust belangrijk blijven, dus niet uitbreiden met grote evenementen met veel overlast van geluid, troep en kapotte bospaden. laat inwoners zelf een visie opstellen Laat tr Landelijk karakter behouden. Dorpse karakter behouden. Leegstand beperken door stoppen met nieuwbouw. Leegstand op bedrijven terreinen opvullen door slopen en woningbouw. Inzetten op extra sociale huurwoningen, goedkoop! Leefbaar blijven door wisselend aanbod winkels, woningen en recreatie en scholen met een goede verdeling over de dorpen. Norg weer aantrekkelijk maken met bovenstaande voorzieningen. Nieuwbouwzorgt voor doorstroming en houdt de jeugd in het dorp. leefbaar houden ook voor ouderen Leegstand zien te voorkomen Leg de lat hoog, denk in kwaliteit ipv kwantiteit (qua woningbouw), combineer functies (oa onderwijs, sport, recreatie) en koester wat we hebben! Lege panden hergebruiken, meer doen voor jongeren (10 tm 18 jaar ) Luister naar de inwoners en doe wat met met de nieuwe ideeën die aangedragen worden!!probeer eens te denken buiten de bestaande en vastomlijnde regels!!!wees geen vastgeroest bureaucratisch bolwerk wat niet openstaat voor nieuwe tijden!! luister naar inwoners luisteren naar de bewoners luisteren naar de inwoners. maar niet alles rigoreus willen veranderen. en je gezonde verstand blijven gebruiken. heel belangrijk.. Maak het een recreatief en cultureel aantrekkelijke gemeente! Met de rodermarkt als hoogtepunt Meer (bouw) vrijheid voor burger en project ontwikkelaar geeft een veel gevarieerder en minder lelijk dorp. Tis een verschrikking waartoe al die strenge regels hebben geleid. Gelukkig is soms een VDH die zich niet laat binden. meer aandacht om centrum van Roden tot autovrij en qua aankleding ( bomen, straatmeubilair etc. ) aantrekkelijk te maken meer aandacht voor de andere dorpen Meer aandacht voor de jeugd. Je moet als gemeente alles in het werk stellen om de jeugd vast te houden in je gemeente en deze ook veel meer te betrekken bij beleidsbeslissingen. Zonder jeugd raak je je draagkracht kwijt en wordt deze gemeente een "grijze lek". Meer creeren voor jeugd en 30tigers mbt wonen. Meer digitaal kunnen regelen. Meer doen met de natuur in onze gemeente waardoor er meer dagjes mensen naar Noordenveld komen. Is goed voor de gemeente en de ondernemers Meer focussen op wat de jeugd wil, de jeugd is de toekomst. En die moeten niet weggejaagd worden omdat er niks is voor de jeugd Meer groen Meer lantaarnpalen op de landweggetjes zou niet verkeerd zijn Meer luisteren naar de wensen van de bewoners Meer parkjes Meer richten op jeugd. Ik krijg het gevoel dat roden vergrijsd. Jeugd is de toekomst. Meer samenwerkingsvormen, te veel 'eilandjes'.

251 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Meer speel gelegen heden Meer winkels in het dorp zodat roden in centrum meer bezoekers trekt. Leek heeft paar grote winkelketens gekregen die eigenlijk ook wel heel goed in Roden hadden gepast. meer woningbouw in kleinere dorpen voor behoud scholen en verenigingen Meer woningen voor Jongeren. en Apartementen voor Ouderen met mogelijkheden voor inkoop zorg Minder ambtenaren Minder grijs. Aantrekkelijker maken voor de jongeren. En jonge gezinnen! Minder regels voor bouwen / verbouwen. Liefst welstandsvrij bouwen. Afdeling veel meer mee laten denken dan nee kan niet. Minder regels, minder overheid waar dat kan en leg meer verantwoordelijkheid bij de inwoners waar mogelijk. moet ook niet uniek worden, geen poespas. Open, eerlijk, duidelijk communiceren. Niet te veel en te lang discussiëren maar sneller beginnen met besturen. Mogelijk kan de gemeente uitgebreid worden met een recreatie park. van Roompot, landal of enz. omgeving van Roderwold is hiervoor zeer geschikt. dicht bij de stad en midden in de natuur. nadruk op de onlanden de buffer met de stad natuurlijk en samen op naar een duurzame sportieve groene gemeente Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee Nee en wilt u ophouden met dit soort vragen. Eerst volgend jaar maar weer zien en of ik dan beter werk kan krijgen. 2030, daaaaag!

252 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Nee jammer. nee, ga zo door Nee. neen neen Neen Niet alleen promoten van Noordenveld als fietsgemeente in sportief opzicht maar ook in recreatief opzicht. Voorkomen dat mountainbiken de wandelmogelijkheden beperkt doordat wandelpaden onbegaanbaar worden. Niet bouwen aan de randen van dorpen, terwijl het centrum leeg staat, zoals in Nieuw-Roden. De bebouwing aan de Esweg: dat had in het centrum gemoeten!! Niet inzetten op bevolkingsgroei: we gaan krimpen. Daarom ook niet bouwen in open gebied. Bewaar de oenheid en de natuur (bosjes) rondom Roden. Deze maken Roden aantrekkelijk om in te wonen. Plemp daar niet zomaar huizen in! Niet te moderne stijl in het centrum in willen brengen, past hier niet. Niet te stads worden, behoud de oude monumenten/gebouwen. Het landschap zoveel mogelijk behouden, zoals het is/was. Het lege bedrijventerrein promoten: duurzaamheid en hier bedrijven proberen te krijgen die hier iets mee hebben. Maar biedt die bedrijven ok iets wat met duurzaamehid te maken heeft. Niet te veel slopen maar verbouwen. niet teveel nieuwbouw Nieuw - Roden opknappen, overal het openbaar groen beter onderhouden. En die rare verkeersconstructie voor de bibliotheek meteen weer uitgraven; wat een drama. En die voor de Shell trouwens ook, al zou wat nieuwe belijning al wonderen doen. Verder erg leu wonen, we zijn overall echt tevreden bewoners! Niks Nóg meer cultuur, en wellicht toerisme dan kan iedereen zien hoe mooi het hier is. En wellicht de verkoop van lokale produkten stimuleren? Voor de molens en lokale boeren enzo? Nou, help kleine gemeenschappen eens om zich zelf beter te bedruipen voor mbv zonneweide en windmolen(s) energie en geld te genereren? Denk aan Nietap, Roderwolde, Langelo, Een, Westervelde,... Dan kunnen we zelf wel een dorpshuis, groenvoorzieningen en en speeltuin organiseren! Nu niet Nvt nvt Omgeving stopt niet bij de grens, samenwerking omringende gemeenten Onderhoud aan straten en voetpaden en groen mag beter. Onderhoud van trottoirs is niet goed geregeld, veel losse tegels en in de zomer kan je bijna gras maaien op de stoepen, dat vind ik slecht.tevens is de waterafvoer hier ook niet om over naar huis te schrijven.misschien dat hier eens wat aan gedaan kan woren zonder getouwtrek tussen gemeente een woningbouw. ondernemers meer laten ontwikkelen om een beter economie te krijgen Onlanden autovrij maken Ontlasten verkeersdrukte centrum. Local ondernemerschap promoten. Meer aandacht voor starters op woningmarkt. ook aandacht voor de buitengebieden en niet vooral voor de kernen Open staan voor ideeen bevolking en dit stimuleren/ belonen.

253 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Openbaar groen moet veel beter onderhouden worden. openstaan voor mensen die niet digitaal kunnen zijn Optie 1: Laat de burger zelf hun omgeving invullen...want de visie is niet zomaar een visie en dat weten veel mensen niet. Er worden alweer kaders aangegeven waardoor vrijheid wordt beknot, Optie 2: laat jonge mensen die geen relatie met de gemeente hebbn de visie opstellen (out of the box) panelen op de hoprank voor de buurt Pas op dat we geen bejaardendorpen krijgen en dat we dus een aantrekkelijke gemeente blijven voor jongeren en jonge gezinnen. Een bruisend centrum, gemoedelijk dorpsleven! Zorg met elkaar voor een goede woonomgeving. Beter aanpakken van wijken en bedrijveterreinen en desnoods slopen van woningen en gebouwen die achteruit gaan dan op een andere plek inrichten van nieuwe nieuwbouwwijken. Probeer de dorpen te versterken wat ze uniek maakt maar probeer ze niet te veranderen. Probeer Norg en Peize meer het gevoel te geven dat ze samen met Veenhuizen en Roden Noordenveld vormen en niet Roden alleen. probeer zoveel mogelijk een steun en adviserende factor te zijn voor de burgers en ondernemingen van deze gemeente. Zodat het een boeiende en bloeiende gemeente blijft. Regelgeving versoepelen rekening houden met (huidige) ligging en samenstelling Roden is nu wel een heel erg lelijk dorp... Misschien is het een idee om toch een stedenbouwkundige een soort ontwerp laten maken zodat we gaandeweg iets van visie kunnen hebben over hoe dit dorp er in de toekomst uit zou kunnen zien? Roden ligt er mooi bij. Houd het interessant voor bedrijvigheid. Gratis parkeren is daar een goed voorbeeld van. Verder zou het mooi zijn als Roden niet islamiseert. Roden staat stil ( stilstand is achteruitgang) Ruimtelijke kwaliteit binnen en buiten de bebouwde kom staat bovenaan voor mij. Wees niet bang om te sturen als gemeente (richting aangeven), maar sta daarbij open voor het initiatief van inwoners en ondernemers/bedrijven. Let op het centrum van Nieuw Roen. Begeleidt de overgang naar minder winkels zonder de verpaupering die nu plaatsvindt. Sluit aan bij het landschap. Vrijkomende gebouwen hergebruiken voor zzp, mkb en ict; kies voor biologische landbouw die veel meer erop gericht is om de bodem gezond te houden; meebewegen met de natuur dus liever overlast accepteren dan bijvoorbeeld overdiensioneren van watergangen; geen zonnepanelen op velden, maar wel op gebouwen en andere versteende oppervlakken; geen vrijstaande windmolens, wel kleine turbines op gebouwen. Actief het landschap herstellen en versterken door nieuwe houtwallen met natuurgricht beheer, aanleg poelen, amfibievriendelijke straatkolken, ecologisch maaibeheer etc. Speelruimte en diverse groenvoorzieningen in nieuwe woonwijken Stimuleer elektrische auto's. Geef bewoners een laadpaal. Ondersteun realisering van het glasvezelnet. Stimuleer woonvormen meerder generaties op één perceel. Stimuleer zonnepanelen op de daken. Geen nieuwe wijken in Roden erbij. Dorpskern Nieuw Roden eindelijk eens aanpakken! Wees zuinig op de natuur Stop alstjeblieft met de bouwmaffia van de wethouder die heel noordenveld vol wil zetten met nieuwbouwwoningen! Behoud het dorpse karakter! Stoppen met de bomenkap en overdadig snoeien zet in op het planten van eetbare vruchtdragende struiken en fruitbomen overal in het gemeentegroen. Maak ruimte voor moestuinen die in het beheer van bewoners komen. Minder regels voor huiseigenaren wat betret verbouwingen en kleuren wat betreft bijvoorbeeld kozijnen en deur. Subsidie voor mooie unieke woning om die energie nutraal te maken om als voorbeeld te dienen van de gehele gemeente

254 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Subsidies vrijmaken voor startende ondernemers Sws fatsoenlijke kunstgrasvelden bij Peize. Ten aanzien van duurzaamheid: niet lullen maar poetsen! Trachten veel mensen een enquête formulier te laten invullen of op een andere manier achterhalen wat er leeft bij de mensen zodat je van alle meningen / ideeën een goede toekomstvisie kunt maken / realiseren Transparantie Uiterste inspanning om de jongere generaties (20 a30 jarigen) te betrekken bij dit process. Uitgaan beleid, en niet zorgen dat de jeugd en jongeren uit de centra verdwijnen omdat er niks te doen is in het centrum. Niet te veel senioren flats bouwen en ook oog houden voor de jongeren die in het centrum willen wonen en betaalbaar houden. Uitgaansgelegenheden voor jeugd. Verder vrijwilligersinitiatieven steunen en de vele verenigingen die zonder vrijwilligers geen bestaan zouden hebben. Vooral de laatste verdienen ondersteuning door het bieden van faciliteiten wat de laatste jaren achterui is gegaan. Vaker afval containers legen Veel laten zoals het is. Niet slopen en weinig nieuwbouw. Behoud het karakter! Veel mogelijkheden voor zonnepanelen die zouden goedkoper moeten zijn zodat meer mensen er gebruik van kunnen maken! Zijn zoveel mogelijkheden!! Op daken op industrieterrein geef ondernemers subsidie die verbruiken ook meer!! Veel sneller invullen van gaten in de bebouwing met betaalbare woningen, bv na sloop van scholen en woningen. Op deze manier blijft jeugd behouden. Veiligere wegen en fiets/wandelpaden bijv meer verlichting Veiligheid bij oversteek van zeer gevaarlijke kruispunt bij obs de Poolster veranderen! Levensgevaarlijk, onoverzichtelijk en onduidelijk voor IEDEREEN Verbeteren van verkeerssituaties, denk aan naast Scapino bijvoorbeeld, te idioot voor woorden, hetzelfde op de nieuweweg voor afslag Westerstraat. Beter onderhoud van trottoirs en klinkerwegen in de zomer, gooi er anders asfalt in, dit is een heel groot mnpunt. Het is glad en ziet er niet uit! Meer mensen in dienst bij het onderhoud hiervan?? Verbetering web site Verkeerssnelheid omlaag i.v.m. lawaai en uitstoot. OV stimuleren. Biologische groentetuinen op braakliggende gemeentegronden stimileren. Verkeersveiligheid mag wel beter. In Roden zijn er een paar onveilige plekken. Waar je gezien de drukte dat niet zou verwachten. Bijvoorbeeld oversteekplaats scoutinggebouw. voor toerisme is een goed winkeldorp, een cultureel aanbod en een mooie natuur van belang. Laat dit nu ook belangrijk zijn voor lekker wonen. 2 vliegen in 1 klap lijkt me. Vooral geld in hierin blijven pompen... Dit is weer een nieuw speeltje van een aantal lieden. Noordenveld 2025 is geen flikker mee gedaan, doe dat eerst maar eens. Vooral ruimte reserveren voor duurzame energie, financieel én letterlijk. Gebieden met mogelijkheden voor zonne-akkers aangeven. Plaatsen van deze akkers mogelijk maken in het bestemmingsplan. waardering en ondersteuning vrijwilligers en organisaties op het gebied van zorg, cultuur en sport. Wandelpaden in de diverse bossen beter begaanbaar maken. En de rotzooi achter de winsinghof opruimen Wat gaan doen aan de huizen en de parkeerplaatsen aan de burgermeester bloemersstraat en nieuw roden. Huizen er af en levensloop bestendige huizen er op. En betere parkeerplaatsen voor de mensen daar. Want sommige kunnen de auto niet eens kwijt bij huis mdat mensen die aan de over kant wonen en een oprit achter huis hebben de auto op de parkeerplaats parkeren. Om dat ze de oprit stiekem bij de tuin hebben getrokken

255 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Weer n lijnbus door het centrum van Peize of n goeie fietsenstalling bij de bushalte bij rondweg van Peize. Wijken, buurtbewoners meer betrokken bij groenstroken, of deze verwijderen, worden slecht onderhouden. Wij leven naast een, wilden deze kopen maar was niet mogelijk. Wordt slecht onderhouden. 1 x in de zoveel jaar wordt alles met de grond gelijk gemaakt e dat is het. Het ziet er dus niet uit, jammer! wijsheid en sterkte en snelle besluitvorming. wil ja van Roden weer een gezellig koopcentrum maken, dan moet je in ieder geval een eind maken aan het lukraak neerzetten van auto's in de Heerestraat. die straat gezellig maken met bloembakken en eventueel hier en daar een bankje of een zitje zodat het eer gezellig winkelen wordt in Roden 'Winkelcentrum' nieuw-roden veranderen. winkelhart aantrekkelijker maken, het is nu heel rommelig in de herestraat ( overal staan auto's geparkeerd ) zet leefbaarheid hoog op de agenda en maak keuzes zie waarom Noordenveld uniek is zoek het zelf uit Zoek niet naar een concurrerende oplossing maar naar samenbindende invulling. Doe in groter verband datgene wat je ook in kleiner verband graag zou willen zien. Zorg als gemeente voor openbare plaatsen waar mensen vrijblijvend met elkaar in aanraking kunnen komen en zich kunnen vermaken en informeren als tegenwicht voor de leegloop van loketten, buurthuizen en andere sociale voorzieningen en een zich terugtrekkene overheid. zorg dat de winkels niet leeg komen te staan. zorg in de dorpen geen verpaupering. zorg dat het groen en veelzijdig blijft, Je ziet Roden nu verouderen, en dat de uitgaansgelegenheden voor jongeren minder worden, waardoor zij wegtrekken. Zorg ervoor dat de werkgelegenheid in Roden blijft. Zorg eens voor gezamenlijke activiteiten in de gehele gemeente Noordenveld (bijv. een activiteit om geld in te zamelen (kan bijv. via de scholen) en verdeel dit ook gelijkmatig over de dorpen, zodat de kleine dorpen niet achtergesteld worden. Zorgt voor samhorigheidsgevoel. Zorg er weer voor dat er meer aan openbaar groen wordt besteed en voorzieningen voor de burger. Maak mooie nieuwbouw wijken en qua industrie kijk naar de de behoefte want bijv met haarveld is de plank compleet mis geslagen.kost on nodig veel geld en oor de kleine ondernemer is geen plek. Zorg goed voor de ALLE bewoners, dan zullen de bewoners ook veel terug doen. Zorg voor behoud van de natuur en leefbaarheid. Geen (vervuilende en/of grootschalige) industrie! Zorg voor veel groen in het dorp Roden, denk om de senioren die een grotere rol zouden moeten spelen en zorg vooral voor de veiligheid in het verkeer ( nu nog veel te veel zeer gevaarlijke oversteekplaatsen) Zorg voor voldoende betaalbare huurwoningen zorgen dat de jeugd dingen kunnen doen (bijv. panna- of basketbal plek) in de dorpen zelf zodat er ook sociale controle is en zorgen dat er genoeg werk blijft anders trekt de jeugd weg Zorgen dat de landbouwsector niet ten onder gaat tgv natuur zorgen dat de ouderen in een behoorlijke ruimte elkaar kunnen ontmoeten.nu zitten we in een afbraakhok waar men moeilijk naar het toilet kan (verhogingen). het is schandalig dat Vasalis opgeofferd is voor woningbouw je reinste kapitaal vernietiging zorgen dat de visie niet alleen gericht is op het dorp Roden, maar dat ook de kleine dorpen worden meegenomen in het beeld

256 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Zorgen dat ee nog meer toerisme komt en bedrijvigheid Zorgen dat Roden een dorp blijft en geen stad gaat worden. Het levendig blijft en proberen zoveel mogelijk 'eigen' volk behouden. Mensen die hier geboren worden en/ of opgegroeid worden. Liever geen asielzoekers in het dorp. Zorgen dat we niet vergrijzen, meer jongeren aantrekken anders wordt noordenveld oudbollig. Meer doen aan de openbareruimte neter onderhouden. Meer recreatie. Centrum Roden opgraden om leegstand te voorkomen en zorgen dat het aantrekelijk blijft. Zou het fijn vinden als de paden van de gemeente goed onderhouden worden. Zodat het nestjes blijft. Zwembad, manege etc kan beter gemanaged worden. Tolbert (manege) en zwembad Leek doen het beter. Gemeente iets bedenken om tot andere bestuurders/beleid aan te sporen?. Bossen Norg meer gebruiken. Samenwerking met bedrijven aangaan om recreatie/toerisme t verbeteren Zzp en mkb stimuleren om groen te gaan ondernemen en hier de wetten en subsidies vrij voor maken

257 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Bijlage II. Vragenlijst De gemeente gaat dit jaar samen met haar inwoners een omgevingsvisie opstellen. In deze omgevingsvisie staat het toekomstbeeld van de gemeente centraal. Met deze vragenlijst wil de gemeente een beeld krijgen van uw meningen en ideeën over uw ideale leefomgeving in Hartelijk dank voor het invullen! Om te beginnen willen we u twee algemene vragen stellen. Q1 Wat is uw viercijferige postcode? (U hoeft dus alleen de cijfers van uw postcode in te vullen.) Q2 Wat is uw leeftijd? Q3 Stelling: Er moet de komende jaren meer aandacht worden besteed aan veiligheid in de gemeente Noordenveld. Zeer mee oneens (1) Een beetje mee oneens (2) Een beetje mee eens (3) Zeer mee eens (4) Answer If Stelling: Er moet de komende jaren meer aandacht worden besteed aan veiligheid. Een beetje mee eens Is Selected Or Stelling: Er moet de komende jaren meer aandacht worden besteed aan veiligheid. Zeer mee eens Is Selected Q4 Hoe moet volgens u de komende jaren (meer) aandacht aan veiligheid worden besteed in de gemeente Noordenveld? U kunt maximaal 3 mogelijkheden kiezen. De politie moet zichtbaarder worden in het straatbeeld. (1) Er moet extra toezicht in woonwijken komen tijdens donkere dagen en in de vakanties. (2) Er moeten (burger)initiatieven komen, zoals buurtpreventieteams en burgernet. (3) Er moet (meer) cameratoezicht komen in de openbare ruimte en op plekken waar veel overlast is. (4) Er moeten preventieadviseurs ingezet worden die gratis advies geven om woningen beter te beveiligen tegen inbraak. (5) Er moet (meer) samenwerking komen tussen welzijnsorganisaties, zorginstellingen en de politie. Bijvoorbeeld op plekken waar veel overlast is. (6) Anders, namelijk: (7)

258 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Q5 Stelling: Dorpsgemeenschappen moeten zich de komende jaren zelf meer bezig houden met het behoud van voorzieningen (bijvoorbeeld supermarkten, zwembaden, scholen en groenvoorzieningen). Zeer mee oneens (1) Een beetje mee oneens (2) Een beetje mee eens (3) Zeer mee eens (4) Answer If Stelling: Dorpsgemeenschappen moeten zich de komende jaren (meer) bezig houden met het behoud van voorzieningen (bijvoorbeeld supermarkten, zwembaden, scholen en groenvoorzieningen).<o:p></o:p> Een beetje mee eens Is Selected Or Stelling: Dorpsgemeenschappen moeten zich de komende jaren (meer) bezig houden met het behoud van voorzieningen (bijvoorbeeld supermarkten, zwembaden, scholen en groenvoorzieningen).<o:p></o:p> Zeer mee eens Is Selected Q6 Wat zouden dorpsgemeenschappen de komende jaren volgens u zelf moeten doen voor het behoud van voorzieningen (bijvoorbeeld supermarkten, zwembaden, scholen en groenvoorzieningen)? Vrijwilligers moeten meer zorgdragen voor het behoud van deze voorzieningen. (1) Gemeenschappen moeten zelf geld inzamelen voor de financiering van de voorzieningen (bijvoorbeeld middels crowdfunding). (2) Lokale ondernemers moeten meer investeren (tijd of geld) in het behoud van voorzieningen. (3) Anders, namelijk: (4) Q7 Wanneer mensen uit uw naaste omgeving (denk aan uw partner, ouders, vrienden of buren) de komende jaren ondersteuning nodig hebben bijvoorbeeld door ziekte of ouderdom, denkt u hen dan te gaan helpen (mantelzorg)? Nee, en ik doe dat op dit moment ook niet. (1) Nee, maar ik doe dat op dit moment nog wel. (2) Ja, maar ik doe dat op dit moment nog niet. (3) Ja, en ik doe dat op dit moment ook al. (4) Answer If Wanneer mensen uit uw omgeving (vrienden, familie, buren) de komende jaren ondersteuning nodig hebben bijvoorbeeld door ziekte of ouderdom (mantelzorg), denk u hen dan te gaan helpen? Nee, en ik doe dat nu ook niet. Is Selected Q7a Wat is de voornaamste reden dat u dat nu niet doet/gaat doen? Answer If Wanneer mensen uit uw omgeving (vrienden, familie, buren) de komende jaren ondersteuning nodig hebben bijvoorbeeld door ziekte of ouderdom, denk u hen dan te gaan helpen (mantelzorg)? Nee, maar ik doe dat nu nog wel. Is Selected Q7b Wat is de voornaamste reden dat u de komende jaren daarmee stopt? Answer If Wanneer mensen uit uw omgeving (vrienden, familie, buren) de komende jaren ondersteuning nodig hebben bijvoorbeeld door ziekte of ouderdom, denk u hen dan te gaan helpen (mantelzorg)? Ja, en ik doe dat nu nog niet. Is Selected Q7c Wat is de voornaamste reden dat u dat nu nog niet doet? En waarom denkt u dit de komende jaren te gaan doen?

259 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Answer If Wanneer mensen uit uw omgeving (vrienden, familie, buren) de komende jaren ondersteuning nodig hebben bijvoorbeeld door ziekte of ouderdom, denk u hen dan te gaan helpen (mantelzorg)? Ja, en ik doe dat nu ook al. Is Selected Q7d Wat doet u nu en waarom? En waarom denkt u dit de komende jaren te gaan/blijven doen? Answer If Wanneer mensen uit uw naaste omgeving (bijv. uw partner, ouders, vrienden of buren) de komende jaren ondersteuning nodig hebben bijvoorbeeld door ziekte of ouderdom, denkt u hen dan te gaan helpen&... Ja, maar ik doe dat op dit moment nog niet. Is Selected Or Wanneer mensen uit uw naaste omgeving (bijv. uw partner, ouders, vrienden of buren) de komende jaren ondersteuning nodig hebben bijvoorbeeld door ziekte of ouderdom, denkt u hen dan te gaan helpen&... Ja, en ik doe dat op dit moment ook al. Is Selected Q8 Denkt u daarbij ondersteuning van de gemeente nodig te hebben? Nee, dat denk ik niet. (1) Ja, dat denk ik wel omdat... (2) Q9 Denkt u de komende jaren aan vrijwilligers werk / vrijwillige inzet te gaan doen (anders dan mantelzorg)? Nee, en ik doe dat op dit moment ook niet. (1) Nee, maar ik doe dat op dit moment nog wel. (2) Ja, maar ik doe dat op dit moment nog niet. (3) Ja, en ik doe dat op dit moment ook al. (4) Answer If Denkt u de komende jaren aan vrijwilligers werk / vrijwillige inzet te gaan doen (anders dan mantelzorg)?<o:p></o:p> Nee, en ik doe dat nu ook niet. Is Selected Q9a Wat is de voornaamste reden dat u niet aan vrijwilligerswerk / vrijwillige inzet doet/gaat doen? Answer If Denkt u de komende jaren aan vrijwilligers werk / vrijwillige inzet te gaan doen (anders dan mantelzorg)?<o:p></o:p> Nee, maar ik doe dat nu nog wel. Is Selected Q9b Wat is de voornaamste reden dat u daar de komende jaren mee stopt? Answer If Denkt u de komende jaren aan vrijwilligers werk / vrijwillige inzet te gaan doen (anders dan mant... Ja, maar ik doe dat nu nog niet. Is Selected Q9c Wat is de voornaamste reden dat u dat nog niet doet? En waarom denkt u de komende jaren aan vrijwilligerswerk / vrijwillige inzet te gaan doen? Answer If Denkt u de komende jaren aan vrijwilligers werk / vrijwillige inzet te gaan doen (anders dan mant... Ja, en ik doe dat nu ook al. Is Selected Q9d Wat doet u nu aan vrijwilligerswerk / vrijwillige inzet? En waarom denkt u de komende jaren aan vrijwilligerswerk / vrijwillige inzet te gaan doen?

260 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Q10 Wat moet er volgens u de komende jaren (meer) gedaan worden om leegstand en verpaupering tegen te gaan?u kunt maximaal 3 mogelijkheden kiezen. Daar hoeft de gemeente de komende jaren niks aan te doen. (1) Er moet meer ruimte worden geboden aan (initiatiefrijke) particulieren en ondernemers om nieuwe invullingen te bedenken. (2) Er moeten soepelere regels gemaakt worden voor (ver)bouwen en slopen. (3) De gemeente moet meer initiatief nemen voor hergebruik en sloop. (4) De gemeente moet een actievere en bemiddelende rol innemen om te zorgen voor hergebruik (i.p.v. nieuwbouw). (5) Anders, namelijk: (6) Q11 Op een schaal van 1 tot 10: In hoeverre moeten in bestaande en nieuwe woonwijken sociale huurwoningen worden gemengd met koopwoningen en (duurdere) vrije sector huurwoningen? 1 = Helemaal niet gemengd (1) 2 (2) 3 (3) 4 (4) 5 (5) 6 (6) 7 (7) 8 (8) 9 (9) 10 = Zeer gemengd (10)

261 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Q12 t/m Q18 Hieronder staan enkele stellingen. Zou u willen aangeven in hoeverre u het eens bent met deze stellingen? Inwoners zijn er zelf verantwoordelijk voor dat zij sporten/bewegen en hoeven dus niet door anderen of de gemeente te worden gestimuleerd. (1) De gemeente moet het bouwen van levensloopbestendige woningen/wijken (aanpasbaar aan de levensfase waarin iemand zich bevindt) stimuleren. (2) Het uitbreiden van het aantal inwoners en huishoudens moet een belangrijke doelstelling zijn van de gemeente Noordenveld. (3) Ik heb de komende jaren ondersteuning nodig om te kunnen functioneren in een toenemende digitale samenleving. (4) De gemeente moet mij de komende jaren informeren over zaken die binnen de gemeente spelen. (5) In 2030 regelen inwoners hun gemeente zaken alleen nog digitaal. (6) Er moeten de komende jaren meer recreatiemogelijkheden komen in Noordenveld. (7) Zeer mee oneens (1) Een beetje mee oneens (2) Een beetje mee eens (3) Zeer mee eens (4)

262 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Answer If Hieronder staan enkele stellingen. Zou u willen aangeven in hoeverre u het eens bent met deze stellingen? In 2030 regelen inwoners hun gemeente zaken alleen nog digitaal. - Zeer mee oneens Is Selected Or Hieronder staan enkele stellingen. Zou u willen aangeven in hoeverre u het eens bent met deze stellingen? In 2030 regelen inwoners hun gemeente zaken alleen nog digitaal. - Een beetje mee oneens Is Selected Q17a U was het een beetje/zeer oneens met de stelling dat in 2030 inwoners hun gemeente zaken alleen nog digitaal regelen. Kunt u uw antwoord toelichten? Answer If Hieronder staan enkele stellingen. Zou u willen aangeven in hoeverre u het eens bent met deze stellingen? Er moeten de komende jaren meer recreatiemogelijkheden komen in Noordenveld. - Een beetje mee eens Is Selected Or Hieronder staan enkele stellingen. Zou u willen aangeven in hoeverre u het eens bent met deze stellingen? Er moeten de komende jaren meer recreatiemogelijkheden komen in Noordenveld. - Zeer mee eens Is Selected Q18a U was het een beetje/zeer eens met de stelling dat er de komende jaren meer recreatiemogelijkheden moeten komen in Noordenveld. Aan wat voor recreatiemogelijkheden denkt u zoal? Q19 In welke van onderstaande voorzieningen bent u de komende jaren bereid zelf te investeren om deze te behouden, bijvoorbeeld door er tijd en/of geld in te stoppen?u kunt maximaal 3 mogelijkheden kiezen. Theater- en cultuurpodia (1) Dorpshuizen, buurthuizen en multifunctionele centra (2) Openbaar groen (perkjes en bermen) (3) Openbare natuurgebieden (4) Recreatieve voorzieningen (5) Speel- en vermaakmogelijkheden (voor peuters, kinderen en jongeren) (6) Sportvoorzieningen en sportfaciliteiten (7) Kinderopvang / peuterspeelzaal (8) Onderwijsvoorzieningen (basisscholen, voortgezet onderwijs) (9) Bibliotheken (10) Muziekonderwijs (11) Evenementen ( bijvoorbeeld als verkeersregelaar, EHBO) (12) Anders, namelijk: (13)

263 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Q20 Hieronder staan mogelijke manieren waarop de gemeente u kan informeren over zaken die binnen de gemeente spelen. Kunt u telkens aangeven in hoeverre een manier uw voorkeur heeft? Geen belangstelling voor (1) Een beetje belangstelling voor (2) Belangstelling voor (3) Veel belangstelling voor (4) Via de digitale nieuwsbrief waarop ik mij gratis kan abonneren. (1) Het plaatsen van nieuwsberichten op de website. (2) Via social media. (3) Het persoonlijk gesprek bij u thuis. (4) De gemeentepagina in de lokale kranten. (5) Organiseren van dorpsavonden en informatiebijeenkomsten. (6) Anders, namelijk: (7)

264 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Q21 Hieronder staan een aantal beleidsterreinen van de gemeente. Kunt u aangeven in hoeverre u de komende jaren betrokken wilt worden bij de onderstaande beleidsterreinen? Ik hoef hier niet bij betrokken te worden. (1) Ik wil informatie ontvangen. (2) Ik wil gevraagd worden naar mijn ideeën. (3) Ik wil inspraak hebben. (4) Ik wil meebeslissen. (5) Ik wil actief meedoen/meewerken. (6) Wonen (1) Inrichting van de ruimte (ruimtelijke ordening) (2) Werken / arbeidsmarkt (3) Sport (4) Recreatie (5) Bedrijvigheid / economie (6) Cultuur (7) Duurzaamheid (8) Zorg en welzijn (9) Natuur / natuurbeheer (10) Groenonderhoud (11) Verkeer / openbaar vervoer (12) Anders, namelijk: (13)

265 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Q22 Kunt u hieronder aangeven of u vindt dat Noordenveld in 2030 vooral een gemeente voor wonen en vrije tijd moet zijn, of dat Noordenveld in 2030 vooral een gemeente voor werk en bedrijvigheid moet zijn? Naarmate u een vakje verder naar rechts aanvinkt, vindt u dat Noordenveld in 2030 meer een gemeente voor werk en bedrijvigheid moet zijn. Kiest u een vakje verder naar links, dan vindt u dat Noordenveld in 2030 vooral een gemeente voor wonen en vrije tijd moet zijn. Een gemeente voor wonen en vrije tijd (1) - (2) - (3) - (4) - (5) Een gemeente voor werk en bedrijvigheid (6) Q23 De gemeente moet zich de komende jaren richten op het aantrekken van de volgende bedrijvigheid:(u kunt maximaal 3 mogelijkheden kiezen.) De gemeente moet zich niet richten op het aantrekken van bedrijvigheid. (1) Zware industrie (2) Grote productiebedrijven (3) Kennisintensieve bedrijven (hightech) (4) ICT (5) Intensieve landbouw (6) Recreatie en toerisme (7) MKB en ZZP (8) Detailhandel (9) Zorg (10) Dienstverlenende bedrijven (11) Anders, namelijk: (12)

266 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Q24 t/m Q30 Hieronder staan enkele stellingen. Zou u willen aangeven in hoeverre u het eens bent met deze stellingen? De regionale functie van Roden moet de komende jaren worden versterkt. (1) Uitbreiding van landbouw en andere bedrijven mag nooit ten koste gaan van het landschap. (2) De komende jaren moeten er in de gemeente Noordenveld zonneakkers (velden met zonnepanelen) worden aangelegd voor het opwekken van duurzame energie. (3) De komende jaren moeten er in de gemeente Noordenveld windmolens worden geplaatst voor het opwekken van duurzame energie. (4) Er moeten subsidies of leningen beschikbaar worden gesteld voor energiebesparende maatregelen. (5) De gemeente speelt geen rol bij de keuze voor duurzaam voedsel (bijvoorbeeld biologisch, streekvoedsel, minder voedselverspilling), dat is een verantwoordelijkheid van mensen zelf. (6) De gemeente Noordenveld moet in 2030 de duurzaamste gemeente van Zeer mee oneens (1) Een beetje mee oneens (2) Een beetje mee eens (3) Zeer mee eens (4)

267 Duidelijk, scherp, betrokken en onafhankelijk Noord-Nederland zijn. (7) Q31 Kunt u aangeven of u onderstaande zaken op dit moment doet? En kunt u aangeven of u dit de komende jaren van plan bent te gaan doen? Doet u dat nu al? Gaat/blijft u dat doen? Nee (1) Soms (2) Vaak (3) Altijd (4) Nee (1) Soms (2) Gebruik van groene stroom. (1) Zelf (groene) energie opwekken (zonnepanelen, zonneboiler, windenergie, etc.). (2) Gebruik maken van energiezuinige vervoersmogelijkheden (het OV, lopend of op de fiets, etc.) (3) Beperken van mijn afvalproductie (verpakkingsloos kopen, hergebruik materialen, etc.) (4) Het scheiden van mijn afval. (5) Kopen van biologische producten. (6) Zelf produceren van voedsel. (7) Duurzaam (ver)bouwen. (8) Anders, namelijk: (10) Vaak (3) Altijd (4) Q32 Tot slot:wat maakt de gemeente Noordenveld volgens u uniek ten opzichte van andere gemeenten? Q33 Heeft u nog opmerkingen, ideeën of suggesties die de gemeente kunnen helpen bij het opstellen van de omgevingsvisie 2030?

268 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM

269 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM V Verslag sleuteltafels Natuur en Milieufederatie Drenthe

270 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM

271 Advies Omgevingsvisie Noordenveld 2030 April 2016 Natuur en Milieufederatie Drenthe Hertenkamp HL ASSEN telefoon:

272 2

273 Inhoud Inleiding... 4 Wij maken Noordenveld donker... 5 Energiek Noordenveld... 7 Wij maken Noordenveld mooier... 9 Noordenveld zoemt Noordenveld circulair Deelnemers sleuteltafels en interviews Omgevingsvisie Noordenveld (bijlage 1) Resultaten Groene Peiler Omgevingsvisie Noordenveld 2030 (bijlage 2)

274 Inleiding In de nieuwe Omgevingswet is het opstellen van een Omgevingsvisie ook voor gemeenten verplicht gesteld. In Drenthe is de gemeente Noordenveld de eerste die een omgevingsvisie voor haar grondgebied opstelt. De ambitie van de gemeente is om zoveel mogelijk inwoners te betrekken bij het opstellen van de omgevingsvisie. In dit kader organiseerde de gemeente in februari 2016 dorpsavonden, waar de gemeente met bewoners in gesprek ging over hun visie op de leefomgeving in De Natuur en Milieufederatie Drenthe vindt het van belang dat inwoners met een betrokkenheid bij natuur en milieu, input leveren bij het opstellen van omgevingsvisies door Drentse gemeenten. Ook kunnen wij de input van lokale natuur-, milieu- en energiegroepen en de natuurorganisaties (Het Drentse Landschap, Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer, Landschapsbeheer Drenthe en IVN) organiseren. Aanvullend op het participatietraject van de gemeente zelf, organiseerden wij in dit kader in februari 2016 voor inwoners van Noordenveld en deskundigen, vier gesprekstafels op de thema s licht en duisternis, energie, landschap / ruimtelijke kwaliteit en biodiversiteit. Op het thema duurzame bedrijvigheid zijn drie sleutelpersonen uit het netwerk van de Natuur en Milieufederatie Drenthe geïnterviewd. Ook hebben we de in Noordenveld wonende leden van het online natuur- en milieupanel de Groene Peiler bevraagd op hun ideeën voor de Omgevingsvisie Noordenveld. We hebben de resultaten van de sleuteltafels in deze rapportage per thema verwoord in de vorm van een advies, waarin we de visie voor 2030, hoe we dit willen bereiken en concrete voorstellen hebben opgenomen. Het advies met betrekking tot het thema duurzame bedrijvigheid is anders van opzet, omdat in dit advies de resultaten van de interviews zijn samengevat. De resultaten van de Groene Peiler zijn verwerkt in de adviezen per thema en integraal opgenomen in bijlage 2. Met dit advies leveren wij, mede namens bij natuur en milieu betrokken bewoners, groepen en organisaties, input voor de Omgevingsvisie Noordenveld

275 Wij maken Noordenveld donker Visie 2030 In 2030 zijn de nachten in de gemeente Noordenveld aanzienlijk donkerder; duisternis is een erkende kwaliteit van de gemeente. Gemeente, bedrijven, sportverenigingen en particulieren hebben daar gezamenlijk aan bijgedragen. Uit heel Nederland komen mensen tijdens heldere nachten naar inmiddels bekende plekken in Noordenveld om sterren te kunnen waarnemen. Nergens anders in Nederland zijn zoveel nachtdieren te vinden. Dit alles is het gevolg van een voor Nederland uniek uitgangspunt in de Omgevingsvisie: heel Noordenveld gaat uit van zo weinig mogelijk verlichting. Dit uitgangspunt geldt zowel voor openbare verlichting als voor sportveldverlichting en buitenverlichting van particulieren en bedrijven. Lichthinder en energieverspilling worden hiermee voorkomen. Daarmee kan de benodigde investering in innovatieve technieken terugverdiend worden, omdat er een aanzienlijke energie- en dus ook kostenbesparing gerealiseerd wordt. De gemeente Noordenveld is voorloper in de toepassing van lichtinnovatie. De verlichting binnen de gemeente is kritisch bekeken: er is alleen verlichting op de plek én het tijdstip dat het echt noodzakelijk is. Daarbij is er sprake van verstandige verlichting, dat wil zeggen er is genoeg verlichting om sociale- en verkeersveiligheid te waarborgen maar ook niet meer dan dat. Bovendien is de verlichting goed gericht, zodat er geen verlichting meer onnodig naar boven gericht is. Tenslotte wordt in de nabijheid van natuurgebieden, die kleur licht toegepast, die op de betreffende plek zo min mogelijk hinder oplevert voor planten en dieren. In de gemeente is een gebied aangewezen als Dark sky park, bijvoorbeeld het gebied rond Steenbergen. In dit gebied is het s nachts echt donker en is het mogelijk om ongestoord van de sterrenhemel te genieten. De donkere nachten en de sterrenhemel worden door de toeristischrecreatieve sector gebruikt al PR-middel. Hoe willen we dit bereiken? Als uitwerking van de Omgevingsvisie maakt de gemeente een verlichtingsplan, waarin de aanpassing van de openbare verlichting in de tijd is uitgezet. Daarbij worden nieuwe technische innovaties meegenomen (sensortechnologie, verbeterde armaturen, led-lampen, dimmers, individuele lantaarnpalen op zonne-energie, glow in the dark belijning e.d.). Omdat het snel gaat met technische innovaties, wordt het verlichtingsplan regelmatig herzien (bijvoorbeeld eens in de 5 jaar). Draagvlak van inwoners voor aanpassing van de openbare verlichting is van groot belang. Inwoners moeten het gevoel hebben dat hun sociale veiligheid en de verkeersveiligheid ook bij een vermindering van de openbare verlichting gewaarborgd blijft. Bewoners worden daarom betrokken bij het opstellen van het verlichtingsplan. Bovendien is een goed communicatieproces vereist, voordat de openbare verlichting daadwerkelijk wordt aangepast. Concrete voorstellen Bij openbare verlichting kan worden begonnen met het laaghangend fruit, dat wil zeggen de toepassing van bewegingssensoren en het beter richten van lampen. Er is al een bewegingssensor beschikbaar die kan worden toegepast op bestaande armaturen. 5

276 Zeker bij fietspaden zijn er mogelijkheden om te experimenteren met nieuwe technologie. Bij fietspaden kan goede belijning ook veel doen. De provincie Drenthe doet al een proef met verschillende soorten belijning op de fietspaden langs de provinciale wegen N372 en de N373 in de gemeente. Communicatie over aanpassing van de openbare verlichting biedt kansen om inwoners tegelijkertijd te adviseren over hun eigen verlichting. Opties zijn in dit kader een informatieavond en/of markt over verlichting, de mogelijkheid een verlichtingsscan te laten uitvoeren en dergelijke. Bedrijven(terreinen) zijn een aparte doelgroep. In het algemeen is op bedrijventerreinen veel openbare en reclameverlichting aanwezig dat de hele nacht aan staat. In overleg met het parkmanagement kan de gemeente bij de bedrijventerreinen in Roden en Peize bekijken in hoeverre de openbare verlichting kan worden aangepast. Aansluitend daarop kan de gemeente samen met parkmanagement een adviestraject richting de individuele bedrijven opzetten. Het nog leegstaande deel van kennispark Haarveld vormt in dit kader een specifiek aandachtspunt. In principe kunnen de lantaarnpalen hier gewoon uit. Vaak branden lantaarnpalen op een bedrijventerrein de hele nacht, terwijl er s nachts niemand op het terrein aanwezig is. Waarschijnlijk is de gedachte dat hiermee inbraak kan worden voorkomen. Hiervoor is een bewegingssensor waardoor een (felle) lamp aangaat wanneer iemand in de buurt komt, echter veel effectiever. Ook reclameverlichting heeft midden in de nacht geen functie. Met een tijdschakelaar kan de reclameverlichting s nacht worden uitgeschakeld. Een verlichtingsscan kan, mede vanuit het oogpunt van energie- en dus kostenbesparing, ook voor bedrijven interessant zijn. Grote parkeerterreinen in bijvoorbeeld Roden en Veenhuizen zijn ook midden in de nacht overmatig verlicht door lantaarnpalen. Op deze terreinen kan geëxperimenteerd worden met minder licht in de nachtelijke periode. Verlichte melkveestallen met open zijwanden zijn een relatief nieuwe bron van lichthinder in het buitengebied van Noordenveld. Door de ontwikkeling in de melkveehouderij zal het aantal verlichte open melkveestallen nog verder toenemen. Het is goed mogelijk om lichtoverlast door melkveestallen te voorkomen. In Groningen en Friesland hebben LTO Noord, de Natuur en Milieufederatie Groningen en de Friese Milieufederatie op 18 mei 2015 een convenant getekend gericht op het voorkomen en verminderen van storende zichtbaarheid van verlichte melkveestallen. Nieuwe melkveestallen moeten voldoen aan bepaalde eisen die zijn opgesteld in een technisch document. De inzet van de Natuur en Milieufederatie Drenthe is om het convenant storende lichtemissie melkveestallen ook in Drenthe te ondertekenen. Wij zijn hierover in gesprek met LTO Noord. Vooruitlopend daarop kan de gemeente Noordenveld al bij de vergunningverlening een lichtplan verplicht stellen en eisen stellen aan de verlichting van een melkveestal. De gevangenissen in Veenhuizen zijn de hele nacht fel verlicht. Los van de vraag of zoveel verlichting echt noodzakelijk is, leidt deze verlichting tot lichthinder bij omwonenden in een grote cirkel rondom de gevangenissen. Bovendien is de vraag of deze felle verlichting wenselijk is, mocht Veenhuizen de status van Werelderfgoed krijgen. In dit kader zou de gemeente samen met de provincie het gesprek met het ministerie van Justitie kunnen aangaan om te verkennen of er mogelijkheden zijn om de verlichting te verminderen en/of bijvoorbeeld meer met bewegingssensoren te gaan werken. 6

277 Energiek Noordenveld Visie 2030 In de Visie Noordenveld 2025 is aangegeven dat de gemeente er naar streeft in 2040 een klimaatneutrale gemeente te zijn. Dit betekent dat Noordenveld in 2030 al een eind op weg moet zijn richting een klimaatneutrale gemeente. De omgevingsvisie biedt de mogelijkheid om het ambitieniveau voor 2030 vast te leggen en de stappen te benoemen die nodig zijn om de ambities ook te realiseren. Klimaatneutraal wil zeggen dat er netto geen uitstoot van broeikasgassen binnen de gemeentegrenzen plaatsvindt. In de Nota duurzaamheid is aangegeven dat de gemeente hier in de jaren vooral invulling aan wil geven via energiebesparing en duurzame energie. Uitgangspunt zou daarbij wat ons betreft moeten zijn, dat zoveel mogelijk gestreefd wordt naar zelfvoorziening in energie. Dat wil zeggen dat alle energie die nog gebruikt wordt in de gemeente zelf, duurzaam wordt opgewekt. Hoe willen we dit bereiken? Zelfvoorziening in energie vraagt om een slimme combinatie van grootschalige energiebesparing, technische innovatie en een meer decentrale en lokale opwekking van duurzame energie. De gemeente, bewoners en bedrijven staan hiervoor gezamenlijk aan de lat. Het zou goed zijn om in de omgevingsvisie helder in beeld te brengen over welke (potentiële) bronnen Noordenveld beschikt om de energievoorziening zelfvoorzienend te maken en hoe die optimaal kunnen worden benut. Maak daarbij ook gebruik van de kennis die aanwezig is bij bestaande lokale energie-initiatieven en de Natuur en Milieufederatie Drenthe. De gemeente heeft voor haar bewoners een belangrijke voorbeeldfunctie. Daarnaast is het van belang dat de gemeente energiebesparing en duurzame energieopwekking door bewoners en bedrijven faciliteert en stimuleert. Faciliteren kan de gemeente met name door belemmeringen die de energietransitie en innovaties in de weg staan, in het ruimtelijk beleid op te heffen. Stimuleren kan via de inzet van financiële instrumenten (duurzaamheidslening, subsidies, revolving fund, gemeentelijke garantie bij crowdfunding, lage of geen bouwleges en dergelijke) met eventuele cofinanciering van provinciale middelen. Ook heeft de gemeente een belangrijke voorlichtingsrol als het gaat om de bewustwording met betrekking tot de noodzaak en mogelijkheden voor energiebesparing en de toepassing van duurzame energie. Concrete voorstellen In de Nota duurzaamheid is aangegeven dat bij planvorming ruimte gecreëerd wordt voor duurzame energieprojecten. Het is gewenst om hier op korte termijn invulling aan te geven, omdat het ruimtelijk beleid nu de realisering van lokale initiatieven op het gebied van duurzame energie (bijvoorbeeld het zonnepark op de NAM-locatie bij Langelo), belemmert. Als uitwerking van de Omgevingsvisie kan de gemeente een ruimtelijk kader zonne-energie maken. In zo n kader vormt het gebruik van passieve zonne-energie uitgangspunt bij nieuwbouw. Dit wordt vertaald in de verkaveling (straten oost-west, zodat alle gebouwen over een zuidgevel beschikken) en het ontwerp van de gebouwen. Daarnaast is uitgangspunt dat alle potentieel geschikte daken op termijn voorzien worden van zonnepanelen. Omdat niet alle daken van bestaande gebouwen geschikt zijn, is ook ruimte voor zonneakkers wenselijk. In dat kader kan de gemeente aangeven welke gebieden hiervoor in aanmerking komen. Hierbij kan ook gekeken worden naar multifunctioneel ruimtegebruik (bv. parkeerterreinen overkappen met zonnepanelen). 7

278 Zelfvoorziening in energie is een ambitieuze doelstelling. Een idee is daarom om samen met EC Noordseveld in en met een dorp in de gemeente te beginnen. Daarbij kan ervaring worden opgedaan met de inpassing van lokale opwekking van duurzame energie. Ook de sociale component is hierbij van belang. Er kan gekeken worden naar voorbeelden elders. In Drenthe werkt onder andere het dorp Ansen met verschillende projecten, die door de bewoners zelf zijn opgezet, aan de doelstelling om in 2020 energieneutraal te zijn. In de Nota duurzaamheid heeft de gemeente al aangegeven aan de slag te gaan met de verduurzaming van haar eigen gebouwen. Daarnaast zou de gemeente een voorbeeldfunctie moeten vervullen als het gaat om de toepassing van innovatieve technieken (bijvoorbeeld energieopslagsystemen, nieuwe types windturbines, toepassing lichtgevende verf op fietspaden, opwekking energie door wegdek en dergelijke). Bij de voorbeeldfunctie hoort ook dat de gemeente lokaal geproduceerde duurzame energie gaat afnemen. Het hout dat in het Zuidelijk Westerkwartier (gemeenten Leek, Marum en Grootegast) vrijkomt bij het snoeien van houtsingels, wordt versnipperd en gaat naar de biomassacentrale in Marum. Hiermee wordt een kleinschalig warmtenet voorzien van warmte. De gemeente Noordenveld kan onderzoeken in hoeverre het snoeiafval dat in de gemeente vrijkomt bij landschaps-onderhoud op een vergelijkbare wijze kan worden toegepast. Ook als het gaat om de promotie van duurzaam vervoer, kan de gemeente een bijdrage leveren. Er zijn in de gemeente nog weinig elektrische oplaadpalen. Verder vormt de bereikbaarheid van bushaltes een aandachtspunt. 8

279 Wij maken Noordenveld mooier Visie 2030 In 2030 is het landschap hét visitekaartje van de gemeente Noordenveld. De karakteristieke landschapselementen van het Norger esdorpenlandschap, Veenhuizen en het Fochteloërveen, de Onlanden en de landgoederenzone Terheijl-Mensinge, vormen het groene casco van de gemeente en worden gekoesterd. De beekdalen fungeren als verbindende schakel tussen de verschillende landschapstypen. Noordenveld: een gastvrij landschap is de slogan waarmee de gemeente toeristen trekt. Toeristen en recreanten waarderen de diversiteit van het landschap in de gemeente, waardoor het landschap een belangrijke economische waarde vertegenwoordigt. Hoe willen we dit bereiken? Behoud en versterking van de karakteristieke landschapselementen vormt de rode draad in de Omgevingsvisie. In dit kader is het van belang de karakteristieke landschapselementen te benoemen in de Omgevingsvisie en (als uitwerking daarvan) op kaart vast te leggen. Voor het Norger esdorpenlandschap gaat het dan bijvoorbeeld om de essen, vennen / pingoruïnes / veentjes, heideveldjes, hakhoutbosjes en dergelijke. Ook de archeologische waardenkaart, de cultuurhistorische waardenkaart en een kaart met de aardkundige waarden, vormen een belangrijke onderlegger van de Omgevingsvisie. Behoud en versterking van het landschap vormt de basis voor het omgevingsbeleid van de gemeente. Dit uitgangspunt werkt door in het beleid voor wonen en werken, recreatie en de landbouw. Nieuwe ontwikkelingen in het bestaande landschap zijn mogelijk, maar worden ontworpen vanuit de aanwezige kernkwaliteiten van het landschap, in plaats van dat ze (achteraf) worden ingepast. Daarmee leveren nieuwe ontwikkelingen ook een bijdrage aan de versterking van de kwaliteit van het landschap. Voor wonen betekent dit de keus voor inbreiding en herstructurering, in plaats van uitbreiding. Daarbij past hoogbouw niet in het karakter van de gemeente Noordenveld. Aandachtspunt bij inbreiding is wel dat waardevolle open plekken in dorpen behouden blijven (bijvoorbeeld in Peize). Nieuwe bedrijventerreinen zijn vanuit landschappelijk oogpunt niet gewenst, ook omdat er nog bedrijventerrein braak ligt. Een dorpsrand vormt het visitekaartje van een dorp. In dit kader is behoud en verbetering van de kwaliteit van dorpsranden van belang. Verrommeling van dorpsranden, bijvoorbeeld door paardenbakken en schuurtjes, moet worden voorkomen. Voor de toeristisch-recreatieve sector is een leesbaar landschap, waarbij het onderscheid tussen de verschillende landschapselementen duidelijk zichtbaar is, van groot belang. Dit vraagt ook om een goede inpassing van het recreatief gebruik in het landschap. Er is allereerst een duidelijke recreatieve zonering noodzakelijk. Daarnaast is kwaliteitsverbetering en upgrading van verblijfsrecreatieterreinen wenselijk. Met het oog op het behoud van de kwaliteiten van het landschap is het van belang grenzen te stellen aan de schaalvergroting in de landbouw. Daarnaast is ruimtelijke inpassing van schaalvergroting van belang. De Natuur en Milieufederatie Drenthe en LTO Noord hebben hiervoor een gezamenlijke Drentse aanpak ontwikkeld genaamd Boerderijen om trots op te zijn. 9

280 Concrete voorstellen De gemeenten heeft een lijst van waardevolle bomen, maar er is geen overzicht van waardevolle houtwallen en singels. Helaas verdwijnt een deel van de houtwallen en singels die in eigendom zijn bij agrariërs en particulieren sluipenderwijs. Hoewel deze tendens in Noordenveld gelukkig meevalt in vergelijking met Zuidwest Drenthe, is het toch wenselijk waardevolle houtwallen en singels op kaart vast te leggen. Duurzaam onderhoud van de landschapselementen, in samenwerking met bewoners en agrariërs, is van groot belang voor het behoud van de landschappelijke en ecologische waarde. Het snoeiafval kan als biomassa worden ingezet voor de opwekking van duurzame energie. De gemeente Noordenveld kent helaas verschillende bosgebieden met recreatiewoningen, waarbij de kwaliteit van het gebied als geheel te wensen overlaat. In het gebied Oosterduinen heeft het bestuur van de Vereniging van Huiseigenaren het initiatief genomen om samen met de leden een visie voor de toekomst van het gebied uit te werken. Daarbij gaat het de vereniging met name om de vraag hoe de ruimtelijke kwaliteit van dit gebied versterkt en beheerd kan worden. Het is wenselijk dat de gemeente dit initiatief ondersteunt, ook omdat het een voorbeeld kan vormen voor vergelijkbare gebieden elders in de gemeente. Er komt steeds meer druk op natuurorganisaties om mee te werken aan de verdere recreatieve ontsluiting van natuurgebieden (bijvoorbeeld rondom America). Het risico is niet alleen dat nieuwe paden ten koste gaan van kwetsbare natuur, maar ook dat de verschillende gebruikersgroepen (wandelaars, ruiters, MTB-ers e.d.) elkaar in de weg gaan zitten. In dit kader is het gewenst om samen met onder meer natuurorganisaties en het Recreatieschap een recreatieve zonering voor de hele gemeente te maken. Dit biedt kansen om het agrarisch cultuurlandschap beter te ontsluiten (bijvoorbeeld met dorpsommetjes), waardoor kwetsbare delen van natuurgebieden kunnen worden ontzien. Ook kan een kwetsbaar gebied worden ontzien door een nieuw groengebied te ontwikkelen. De kwaliteit van de zuid(west)rand van Roden laat te wensen over. Nu grootschalige woningbouw niet meer aan de orde is, is het wenselijk om aan deze dorpsrand een mooie groenblauwe afhechting te realiseren. Een optie is daarbij dat de Steenbergerloop zijn oude loop weer terugkrijgt. In november is het Ruimtelijk kader Terheijl vastgesteld. Wij gaan ervan uit dat dit kader wordt overgenomen in de Omgevingsvisie en dat daarmee de waarden van het gebied ook in de toekomst zijn veiliggesteld. Dit om te voorkomen dat de discussie over een rondweg weer heropend wordt. 10

281 Noordenveld zoemt Visie 2030 In 2030 is het hele bekensysteem in de gemeente Noordenveld hersteld. Het water stroomt vanuit het Fochteloërveen via het bekenstelsel van het Peizerdiep naar het laagveengebied van De Onlanden. Alle bovenlopen van het Peizerdiep (het Groote Diep, Lieversche Diep, Oostervoortsche Diep, de Steenbergerloop en de Grote Masloot) meanderen weer als vanouds. De beken die de ader vormen tussen het Fochteloërveen en De Onlanden zijn weer in hun natuurlijke vorm beleefbaar voor recreanten en toeristen in de gemeente Noordenveld. Het tussenliggend agrarisch cultuurlandschap verbindt de robuuste natuurgebieden via een groenblauwe dooradering van landschapselementen, bloemrijke bermen en natuurrijke sloten. Het agrarisch gebied zoemt weer van de bijen, vlinders en andere insecten! Hoe willen we dit bereiken? Als uitwerking van de Omgevingsvisie stelt de gemeente biodiversiteitsbeleid op. Dit beleid richt zich op behoud en de versterking van de natuurwaarden in het agrarisch cultuurlandschap en de dorpen. Dit is van belang, omdat de biodiversiteit in de gemeente onder druk staat. Dit geldt in sterke mate voor geïsoleerd liggende natuurgebiedjes, zoals vele vennen in de gemeente. Door de grote en kleine natuurgebieden in de gemeente via een groen-blauwe dooradering in het agrarisch cultuurlandschap met elkaar te verbinden ontstaat een robuust samenhangend netwerk van natuurgebieden. Het is van belang om alle natuurgebieden (Natura 2000-gebieden en overige NNN-gebieden) en ecologisch waardevolle landschapselementen (vennen, houtwallen, heideterreintjes e.d.) in de Omgevingsvisie op kaart vast te leggen. Een deel van het Nationaal Natuur Netwerk (NNN) moet nog worden gerealiseerd. De begrenzing van de nog te realiseren nieuwe natuur dient op kaart te worden vastgelegd. De gemeente kan de soortenrijkdom van het groen dat zij zelf in beheer heeft (openbaar groen, bermen, landschapselementen, bos) vergroten door een meer natuurlijk beheer. In dit kader vormt het bosbeheer een specifiek aandachtspunt. Vergroting van de biodiversiteit zou het uitgangspunt moeten gaan vormen voor het gemeentelijk bosbeleid. Verder is het wenselijk dat de gemeente boeren stimuleert om een bijdrage te leveren aan de vergroting van de biodiversiteit. Opties zijn dat de gemeente boeren stimuleert brede akkerranden in te zaaien met een inheems bloemenmengsel. Ook zou de gemeenten een aantal open gebieden kunnen aanwijzen waar boeren oogstresten laten liggen, zodat ganzen en zwanen daar kunnen foerageren. Ook kan de gemeente boeren en particulieren voorlichten over het belang van het behoud en beheer van landschapselementen. Natuur en recreatie gaan prima samen en kunnen elkaar versterken, wanneer er sprake is van een goede balans tussen beschermen en beleven. In dit kader is een goede recreatieve zonering voor de hele gemeente essentieel. Concrete voorstellen De gemeente kan zelf een belangrijke bijdrage leveren aan een groene dooradering via een meer natuurlijk bermbeheer. Op dit moment klepelt de gemeente de bermen regelmatig en blijft het maaisel liggen. Het is wenselijk om de bermen slechts 1 of 2x per jaar te maaien en het maaisel af te voeren. Hierdoor ontstaan bloemrijke bermen, waarvan bijen, vlinders en andere insecten kunnen profiteren. Ook bieden natuurlijke bermen foerageergebied en broedgelegenheid voor verschillende vogelsoorten. 11

282 Daarnaast vinden kleine zoogdieren er een schuilplaats of overwinteren ze er. En tenslotte zijn bloemrijke bermen ook voor omwonenden en toeristen aantrekkelijk. Draagvlak bij inwoners is van groot belang bij aanpassing van het bermbeheer. De ervaring leert dat omwonenden niet altijd direct enthousiast zijn, wanneer minder gemaaid wordt. Het is wenselijk goed te communiceren over de aanleiding voor en te verwachten resultaten van een aangepast bermbeheer. Dit ook om te voorkomen dat bewoners op eigen initiatief alsnog de berm voor hun woning vaker gaan maaien. In aansluiting op een natuurlijker bermbeheer is het wenselijk dat de gemeente het initiatief neemt gezamenlijk met natuurorganisaties beleid voor exotenbestrijding uit te werken. Op dit moment komen vooral in bermen exoten voor, zoals Japanse duizendknoop en springbalsemien. Door klepelen neemt het aantal exoten alleen maar toe. Ook de Grote waternavel in watergangen vormt in dit kader een aandachtspunt. Alleen met een gezamenlijke aanpak door alle terreinbeheerders, kunnen exoten worden teruggedrongen. Om het biodiversiteitsbeleid bij inwoners onder de aandacht te kunnen brengen, kan de gemeente jaarlijks een icoonsoort kiezen. Een icoonsoort biedt de mogelijkheid om duidelijk te maken waarom een bepaald beheer wordt gevoerd, specifieke projecten uit te voeren, projecten in samenwerking met scholen te doen en dergelijke. Met het oog op enerzijds de bescherming en anderzijds beleving van de natuur in de gemeente, is het wenselijk dat de gemeente samen met natuurorganisaties een recreatieve zonering voor de hele gemeente opstelt. Het is van belang om kwetsbare delen van natuurgebieden als rustgebied aan te wijzen en aan de andere kant gebieden aan te wijzen waar meer mogelijkheden zijn voor recreatief gebruik. Een goede recreatieve ontsluiting van het agrarisch gebied, is een onderdeel van de recreatieve zonering. Behoud en verbetering van de biodiversiteit in de gemeente zou ook, meer dan op dit moment, uitgangspunt moeten vormen bij planvorming op andere beleidsterreinen. Wanneer ecologen in een vroeg stadium bij planvorming worden betrokken, is het mogelijk om ruimtelijke ontwikkelingen te combineren met verbetering van de biodiversiteit. 12

283 Noordenveld circulair In het kader van het thema duurzame bedrijvigheid zijn drie sleutelpersonen van Parkmanagement Noordenveld, Platform Duurzaam Noordenveld en EC Noordseveld geïnterviewd. In dit advies zijn de resultaten van de interviews die zijn gehouden samengevat. Onderwerpen en bestaande voorbeelden Uit alle drie interviews kwam naar voren dat binnen het thema duurzame bedrijvigheid met name energie een belangrijk onderwerp is. Parkmanagement Noordenveld heeft de verduurzaming van de energievoorziening ook als belangrijk speerpunt benoemd. Concreet noemen ze: - Collectieve opwekking met zonnepanelen op bedrijfsdaken - Collectief groene stroom / groen gas inkopen - Besparen van energie (uit een in Drenthe uitgevoerde energiescan blijkt dat ondernemers >25% elektra en >30% gas kunnen besparen op de energielasten van het gebouw) - LED-verlichting als openbare (straat)verlichting op bedrijventerreinen en bedrijfsparkeerplaatsen (nu al een pilot in de gemeente Noordenveld) - Het maken van een energiebalans voor het bedrijvenpark met als doel het gebruik van elkaars overtollige energie. Ook het opslaan van warmte in de bodem wordt hierin meegenomen. Aanvullend hierop geeft men aan dat de Energiecoöperatie Noordseveld kan worden gezien als een koploper die een belangrijke bijdrage kan leveren aan een duurzamere energievoorziening voor bedrijven in Noordenveld. Men verwijst tevens naar het initiatief om tot een zonnecentrale op de NAM-locatie in Langelo te komen. Naast energie is ook vervoer / transport genoemd als belangrijk thema binnen duurzaam ondernemen. Concreet zijn genoemd het plaatsen van laadpalen voor elektrische auto s op bedrijfsparkeerplaatsen, het stimuleren van fietsgebruik en het verminderen van transportbewegingen door meer afstemming en samenwerking. Een derde belangrijk thema is afval. Parkmanagement heeft daarbij als uitgangspunt het bewust en duurzaam afval inzamelen. In een nieuw afgesloten raamcontract met de inzamelaar is vastgelegd dat wordt gewerkt aan vermindering van transportbewegingen van afvalinzamelaars op de terreinen en meer gescheiden inzameling van afvalstormen. Ook wordt een afvalscan aangeboden waarmee ondernemers meer grip krijgen op hun afvalstromen. Een ander initiatief in Noordenveld dat een bijdrage levert aan de beperking van afvalstromen is het Repair Café. Dit zijn gratis toegankelijke bijeenkomsten die draaien om (samen) repareren van meubels, huishoudelijke apparaten, kleding etc. In Roden wordt er maandelijks zo n Repair Café georganiseerd. Toekomstbeelden Voor Parkmanagement Noordenveld is het realiseren van een energieneutraal bedrijvenpark in de gemeente een realistisch toekomstbeeld. Startpunt daarvoor zou kunnen zijn om de huidige energiehuishouding en CO2-uitstoot voor een bedrijventerrein goed in beeld te brengen om daar vervolgens de ambities op af te stemmen. Belangrijk is bovendien het realiseren van een collectieve aanpak met verschillende belanghebbenden, waarbij het voor individuele bedrijven wel duidelijk moet zijn wat voor hun de meerwaarde is (bv. kostenefficiency en goede, betrouwbare en duurzame energievoorziening/faciliteiten). 13

284 Ook moet het publiekelijk delen van de resultaten van een dergelijk proces worden georganiseerd om draagvlak te krijgen en behouden. Als goed voorbeeld voor een collectieve aanpak is het project Zon zoekt MKB genoemd. Ook het Platform Duurzaam Noordenveld en EC Noordseveld zien een pro-actieve inzet van alle spelers op het gebied van hernieuwbare en duurzame energie als droombeeld. Noordenveld los van fossiel zou het streven moeten zijn waarvoor alle partijen zich inzetten. Inzet omgevingsvisie Alle drie geïnterviewde betrokkenen vinden het van belang dat er in de omgevingsvisie aandacht is voor duurzaam ondernemen. De gemeente zou zich moeten inzetten voor het realiseren van een meer circulaire economie. Belangrijk daarbij is dat ondernemers, bewoners en organisaties werkelijk betrokken worden en dat initiatieven die door deze groepen worden genomen, worden gezien, gewaardeerd en ondersteund door de gemeente. De verduurzaming van de energievoorziening biedt op de korte termijn de meeste kansen. Er zijn al verschillende goede initiatieven van zowel ondernemers als inwoners en door deze als gemeente meer voor het voetlicht te brengen (bewustwording/communicatie) en waar nodig ook financieel te ondersteunen, kan het proces naar een energieneutrale gemeente nog worden versneld. Gewaarschuwd wordt voor een overkill aan beleid. De focus zou moeten liggen op het concreet realiseren van initiatieven en het ontzorgen van ondernemers. Met stimuleringsmaatregelen kan de gemeente er ook voor zorgen dat partijen elkaar zelf opzoeken en gezamenlijk projecten realiseren. Om te komen tot een circulaire economie is innovatie enorm belangrijk. Pilots rondom Smart Grids en energieopslag zijn nodig om ook nieuwe stappen te kunnen maken. In samenspraak met bijvoorbeeld parkmanagement en EC Noordseveld zou de gemeente dit soort pilots kunnen ontwikkelen. Economische dragers binnen de gemeente Noordenveld zijn de landbouw en recreatie. Ook binnen deze sectoren moet aandacht zijn voor de mogelijkheden van duurzaam ondernemen. De gemeente heeft daarin vooral een rol in het creëren van bewustwording van de kansen en mogelijkheden die een duurzame ontwikkeling biedt voor ondernemers. Ander mogelijk aanknopingspunt is Healthy Aging. 14

285 Bijlage 1 Deelnemers sleuteltafels en interviews Omgevingsvisie Noordenveld Onderstaande personen hebben deelgenomen aan één of meerdere sleuteltafels op de thema s licht en duisternis, energie, landschap / ruimtelijke kwaliteit en biodiversiteit en/of zijn geïnterviewd in het kader van het thema duurzame bedrijvigheid. Albert Broekman Anneke van Wagtendonk Bert Dijkstra dhr. Van der Pol Enit Scholtens Gerard Willem Borren Henk Schelling Herman Sips Jan H. de Boer Jeroen Niezen Joop Bosch Klaas Dolsma Lambert Sijens Lotte Hadderingh Mans Boelens Margriet van der Pol Martin Snip Nico Borgman Richard Ton Riekje Fijlstra Ritsert Jansen Roelof Blaauw Susanne Ton Wiebe Zijlstra Staatsbosbeheer Landschapsbeheer Drenthe IVN Roden Natuurmonumenten IVN Roden, EC Noordseveld Natuurbelang De Onlanden RO-netwerk, organisator Green Drinks Groningen RO-netwerk Noordenveld Buurtteam Nieuw-Roden Landschapsbeheer Drenthe Groene kerk Peize IVN Roden Natuurmonumenten Parkmanagement Noordenveld Platform Duurzaam Noordenveld, EC Noordseveld Vriend van de Nacht, IVN Roden IVN Roden Staatsbosbeheer Energie Coöperatie Noordseveld 15

286 16

287 Bijlage 2 Resultaten Groene Peiler Omgevingsvisie Noordenveld 2030 De 60 in Noordenveld wonende leden van het online natuur- en milieupanel Groene Peiler van de Natuur en Milieufederatie Drenthe zijn in januari 2016 bevraagd op hun ideeën voor de Omgevingsvisie Noordenveld. Bijna een derde van de panelleden (19) heeft aan de peiling deelgenomen. In het navolgende zijn de resultaten weergegeven. Vraag 1 In 2011 heeft de gemeente Noordenveld met de visie Noordenveld 2025 de koers uitgezet voor de gemeente. In de visie staan de kernwaarden leefbaar, groen, duurzaam, ondernemend en transparant centraal. Dit zijn de waarden die de inwoners van Noordenveld het belangrijkst vinden. De gemeente neemt deze kernwaarden als vertrekpunt voor de Omgevingsvisie. Hoe belangrijk vindt u de verschillende kernwaarden in het kader van een nieuwe omgevingsvisie? Wilt u dit per kernwaarde aangeven? Geheel onbelangrijk Onbelangrijk Neutraal Belangrijk Zeer belangrijk Weet niet / geen mening Vraag 2 De kernwaarden leefbaar, groen, duurzaam, ondernemend en transparant zijn globale begrippen. Kunt u verwoorden wat u verstaat onder de verschillende kernwaarden? (NB: u kunt dat ook alleen doen voor de kernwaarde(n) die u het belangrijkste vindt.) Leefbaar 1. (Sociale) veiligheid, vitaliteit (sociale contacten, participatie, noaberschap), kleinschaligheid, hoogwaardige woonkwaliteit, voorzieningen 2. Goed OV, voorrang voor fiets als,vervoersmiddel in de plaats. goed nagenoeg compleet winkelbestand (zodat men bijv. niet naar FOC Assen hoeft te rijden), 3. (zondags)rust / Max. snelheid / goed OV / fietspaden / 4. Goede (fiets-)infrastructuur. Goede zorgfaciliteiten. Veilig inzake criminaliteit (aanspreekbare wijkagent/politiepost 5. Alles wat hier onder wordt genoemd 17

288 6. Men moet zich zo behaaglijk in de gemeente vinden dat je er met geen stok bent uit te slaan! daarmee zijn duurzaam, transparant 7. Hoge omgevingskwaliteit 8. aandacht voor busverbindingen 9. Niet overbevolkt, genoeg ontspanningsmogelijkheden, oog voor milieu, verkeersluw 10. veilig wonen in een zorgzame gemeente, ook in de kleinere kernen en buurtschappen 11. voldoende voorzieningen, goed vervoer, schoon onderhouden omgeving 12. Groen, aangenaam verblijven, veilig 13. Een gezonde en veilige omgeving 14. saamhorigheid, zorg dichtbij, toegankelijk Duurzaam 1. Natuur, energiebronnen, de Drentse kwaliteit 2. Geen wissel trekken op de volgende generatie. Lange termijn ipv korte termijn denken. 3. hergebruik van div. materialen / gescheiden inzameling / plastic vermijden / minder verpakking 4. Noordenveld is CO2-neutraal en hergebruikt 100% van de afvalstroom 5. dit is ook de toekomst 6. ook mee beantwoord, 7. Weinig verspilling 8. zonnepanelen op daken is een goed idee 9. beperken van energieverbruik, hergebruik materialen, oog voor het bestaande zonder verandering te blokkeren 10. Zo energieneutraal als mogelijk, vervuiler betaald door verregaande differentiatie riool- en reinigingsrechten 11. energieneutraal bouwen, hergebruik en als gemeente een voorbeeldfunctie 12. Energiearm, milieuvriendelijk, gescheiden afval etc. 13. Energie neutraal 14. Als afwegingen worden gemaakt hebben 'mens' en 'natuur' minstens even veel gewicht als 'geld' 15. energiebesparing/duurzame energie, geen verkwisting van energie, materialen, water etc. Loop niet te hard van stapel, het meest duurzaam is vaak niets doen. Transparant 1. openheid van zaken, geen politieke spelletjes, communicatie aan de voorkant, heldere belangenafweging, luisterend oor inwoners 2. Geen idee wat hier wordt bedoeld. Ik zou dan denken aan duidelijkheid dat we staan voor duurzaam, groen, leefbaar, en dat duidelijk is wat welke activiteiten we hier dus willen en welke minder of niet 3. communicatie tussen politiek, beleid en burger moet verbeteren. Taalgebruik 4. openbaarheid van bestuur; laagdrempeliger toegang tot bestuurders en bestuurlijke processen. 5. ik weet niet wat ik daar bij me moet voorstellen 6. Goede besluitvorming in overleg met inwoners 7. duidelijkheid over wie wat te zeggen heeft, provincie, boermarken of de gemeente 8. iets corrupt helder naar de burger, luisteren naar de burger 9. geen achterkamertjespolitiek, gemeente is er voor de burger en niet andersom 10. op de hoogte blijven van beslissingen, ook het waarom niet 11. Heldere communicatie gemeente, geen handje klap, dienstbare overheid 12. Voor de normale man lees- en begrijpbaar 13. open en eerlijke besluitvorming, geen dubbele agenda's 18

289 Groen 1. natuur, ruimte en rust 2. Rustig en natuurlijke omgeving, zich uitend in bijvoorbeeld vanuit huis kunnen wandelen in natuur(lijke omgeving) zonder verkeerslawaai 3. Bomenbeleid dient verbetering. Strengere voorwaarden voor kap. Bermonderhoud groener. Round-up en neonicotines verbieden. Subsidies voor insectenstroken. 4. voortzetting natuurherstel, beekdallandschap Peizerdiep van Fochteloërveen tot De Onlanden 5. is onze toekomst 6. Let op! Hoe groener hoe beter!! EEN RIJKE WEIDE voor mens en dier. 7. Voorrang voor natuur 8. de natuurgebieden begaanbaar 9. instandhouden en verbeteren natuurlijke omgeving, geen ruimte voor grootschalige landbouw en sluipende herverkaveling 10. ecologisch beheer in ruim aangelegde wijken met veel groen zonder overlast van open haarden e.d. 11. voldoende goed onderhoud 12. zie leefbaar, bomen, struiken, planten 13. Mooie natuur. Een fraai, zo weinig mogelijk aangetast landschap. Rust. 14. behoud van bestaande structuren, misschien hier en daar versterken. Groen wordt mooier hoe ouder het wordt. Ondernemend 1. recreatie en toerisme, e.d. 2. Wat mij betreft: met niet de economie als leidraad (hebzucht en jalousie) maar de duurzaamheid. 3. Kleine ondernemingen voor hergebruik stimuleren. Bio-industrie zoals varkensstallen, kalvermesterijen, mega meld- en kippenbedrijven, ontmoedigen. 4. faciliteren nieuwe en bestaande ondernemers (ICT-infrastructuur; goedkope start-up locaties e.d.) 5. zonder ondernemend te zijn is er ook geen toekomst 6. Wordt hiermede de middenstanders mee bedoeld, dan kan een ondernemer deze vraag beter beantwoorden. 7. Initiatieven om bovenstaande te bereiken/vergroten 8. gevarieerd winkelaanbod 9. hoeft niet zo nodig, goed rentmeesterschap is belangrijker 10. actief niet alleen naar bedrijven maar ook naar burgers 11. visie voor langere termijn, nek uitsteken voor innovatie, durf uitstralen 12. Minder winkelleegstand (gemeente actief mee aan het werk), Noordenveld meer promoten, naar buiten toe: kernwaarde: groen, fietsen, wandelen en fijn verblijven. Veel sterkere profilering naar toeristen en potentiele nieuwe inwoners 13. Aandacht voor de kleine ondernemer. Het faciliteren door de overheid 14. laat ondernemers ondernemen, de gemeente is geen ondernemer. 19

290 Vraag 3 Vergeleken met Nederland is Drenthe op veel plekken nog donker. De provincie Drenthe heeft duisternis in de Omgevingsvisie Drenthe benoemd als één van de kernkwaliteiten van Drenthe. Het provinciaal beleid is gericht op het beperken en voorkomen van lichthinder. Hoe belangrijk vindt u het aspect duisternis voor de Omgevingsvisie van de gemeente Noordenveld? Indien gewenst kun u uw antwoord nader toelichten. Geheel onbelangrijk Onbelangrijk Neutraal Belangrijk Zeer belangrijk Weet niet / geen mening 20

291 Vraag 4 Het thema energie is geen verplicht onderdeel van een gemeentelijke omgevingsvisie, maar de gemeente kan er wel voor kiezen om het thema mee te nemen. Hoe belangrijk vindt u het dat de gemeente het thema energie meeneemt in de Omgevingsvisie 2030? Indien gewenst kunt u uw antwoord nader toelichten. Geheel onbelangrijk Onbelangrijk Neutraal Belangrijk Zeer belangrijk Weet niet / geen mening Vraag 5 Noordenveld wordt gezien als een mooie gemeente met verschillende landschappen, natuurgebieden en oude dorpen; een aantrekkelijke gemeente om in te wonen, te werken en/of te recreëren. Wat is uw oordeel over de kwaliteit van uw eigen wijk/buurt of dorp? De kwaliteit van mijn eigen wijk/buurt of dorp is prima De kwaliteit van mijn eigen wijk/buurt of dorp is voor verbetering vatbaar Weet niet / geen mening Anders, namelijk: 21

292 Anders, namelijk: 1. Ik bezit een woning in de Oosterduinen. Het probleem van permanente bewoning moet worden opgelost, zij het niet door repressie e.d. Werken aan commitment moet prioriteit hebben, om vervolgens de betekenis ervan na te gaan voor de wijze waarop je in de Oosterduinen verblijft. De discussie niet laten beheersen door het axioma van een verbod op permanent wonen. De gemeente heeft zeker boter op het hoofd wat de ontwikkeling van dit gebied betreft. Nu er samen met de eigenaren zien uit te komen. Topprioriteit moet het groen en/of het bos hebben, daarover kan nader gesproken worden. Het mag geen el dorado voor criminelen worden, noch een camping, noch een volkstuincomplex, of wat dies meer zij. Er is energie onder een grote groep eigenaren om er iets moois van te maken. Permanent wonen hoeft niet per se negatief te zijn, kan ook bijdragen aan een goed sociaal klimaat. Handhaaf op excessen en doe dat goed. 2. De wijk is oké, hoewel een beetje standaard nieuwbouw, zonder Drents karakter. Ik denk dat Roden zich kan versterken door meer natuurlijk groen rondom het hele dorp te realiseren. Niet inzetten op grootschalige nieuwbouw tegen de krimp in, maar inzetten op groot natuurgebied Ter Heijl/Maatlanden, gebied tussen Roden-zuid en Roderwolde, en tussen Nieuw-Roden en Zevenhuizen/Steenbergen met het hunebed. 3. De gemeente kan anders met licht omspringen Denk eens aan onrendabele weilanden. Plant die vol met zonnepanelen! 4. Ruimtelijke kwaliteit is prima. Iets meer beheer van wandelpaden op bijv. de es van Norg/Westervelde is gewenst, zijn nu soms tekenbunkers. Actiever beleid om groene i.p.v. bestrate tuinen te bevorderen. Weg met open haarden e.d. overlast. 5. zie ondernemen. Buitenwegen daar waar boeren werken zijn te smal en veel te modderig, zowel boeren als gemeente zijn hier voor verantwoordelijk. Bijv. nu gebied in Peize (bij maatschap Kroon). Landbouw: prima, maar wel verantwoord 6. Veenhuizen is een uniek dorp maar er is van oudsher geen echt centrum. Voor de leefbaarheid zou het goed zijn om dat wel na te streven. Een MFA zou heel mooi zijn. De omgeving van de supermarkt die al 10 jaar leegstaat biedt hiervoor goede kansen. Verder denk ik dat een inventarisatie van overbodig licht veel kansen biedt. Dit past in het provinciale "donkerbeleid" en naast donker ook veel energie- en financiële besparing op. -> gevangenissen en parkeerterreinen hoeven bv. niet de hele nacht verlicht te zijn. Met bewegingssensoren kan het licht automatisch aangaan op het moment dat dat nodig is. 22

293 Vraag 6 De bedrijvigheid in Noordenveld concentreert zich op de terreinen recreatie en toerisme, landbouw, hoogwaardige kennisindustrie en de middenstand. In welke mate zou u ruimte willen geven aan elk van deze sectoren om verder te groeien? Veel ruimte, niet beperken met regels Mag wel ruimte krijgen, maar wel met duidelijke regels Geen ruimte geven, strakke regels daarvoor maken Recreatie en toerisme Landbouw Hoogwaardige kennisindustrie Middenstand Hier kunt u uw antwoord eventueel toelichten: 1. De regels zijn vooral nodig om richting te geven, en/of om bepaalde ongewenste ontwikkelingen tegen te gaan. Door geen regels te stellen zijn er altijd mensen die misbruik maken van de situatie en/of teveel ruimte innemen. Ook hier moet commitment aan een visie uitgangspunt zijn, en dient de betrokkenheid bij de eigen waarde van Noordenveld te worden onderstreept. 2. Geen uitbreiding van industrieparken, geen nieuwe industrieparken erbij, de huidige zijn nog verre van benut, en genoeg is genoeg. 3. Bij alle bedrijvigheid is de 'menselijke maat' van belang, dus kleinschaligheid en betrokkenheid van en met de gemeenschap. 4. Landelijk gebied niet aantasten. Paden zoals door Norgerholt en Tonckensbos niet te toeristvriendelijk maken door bijv. verharding. Bevorderen natuurtoerisme. Meer aandacht voor overgangen van open/natuurgebied en bebouwing. 5. eigen initiatief steunen. Regels werken veel teveel de ontwikkeling tegen. Het gesprek openen en elkaars voor en tegen afwegen helpt beter en geeft een beter resultaat. 6. Regels zijn nodig om ons landschap, dat ondanks alles nog steeds onder druk staat, te behouden. Landbouw mag wel ruimte krijgen, maar alleen als dat leidt tot verbetering van de leefomgeving. 7. Grootschalige intensieve landbouw is beter te vergelijken met industrie dan met oorspronkelijke landbouw. Wees voorzichtig met grootschalige agrarische bebouwing. Ook grootschalige recreatieve en toeristische ontwikkelingen hebben veel impact op de omgeving. 23

294 Vraag 7 De inwoners van Noordenveld vinden groen een kernwaarde van de gemeente. Groen zijn de natuurgebieden, het groen in woonwijken en het agrarisch gebied. Wat is wat u betreft de gewenste ontwikkeling van deze kernwaarde richting 2030? Daarover vindt u hieronder twee stellingen. Wilt u per stelling aangeven in hoeverre u het ermee eens bent? De Omgevingsvisie moet ruimte bieden voor uitbreiding van natuurgebieden De Omgevingsvisie moet inzetten op versterking van de natuur in het agrarisch gebied Geheel mee oneens Mee oneens Neutraal Mee eens Geheel mee eens Weet niet / geen mening Ruimte voor toelichting 1. Lieverensediep is gedeeltelijk weer in oude staat hersteld. Je kunt daar nog oude mensen spreken die weten hoe mooi het was... Dat geldt ook voor de ontgonnen heides ten zuiden en westen van Roden, er zijn bijvoorbeeld nog mensen die weten hoe mooi het was tussen Steenbergen-Nieuw Roden-Zevenhuizen. En de korhoender leefde daar een halve eeuw geleden nog. Breng dit allemaal weer terug. 2. Houtwallen in het agrarische gebied beschermen, herstellen en eventueel uitbreiden. Boeren hiervoor eventueel compenseren, maar niet noodzakelijk omdat houtwallen een positief effect hebben op dier en product, hoewel dat in de agrarische sector anders beleefd wordt. 3. Versterking van natuur in agrarisch gebied is steeds een illusie gebleken. Weidevogelnatuur is in Noordenveld niet haalbaar helaas. Dus inzetten op versterking natuurgebieden en verhogen kernkwaliteit beekdal Peizerdiep van Fochteloërveen tot De Onlanden. 4. De Gemeente mag wel gauw aan de slag als 2030 de einddatum is! Laat je niet in met Projectontwikkelaars en Bobo s ( die landhuizen willen en giga campingparken) LAAT JE NIET OVER DE STREEP trekken!! En onze schaarse ( historische) Eko gebieden verkwanselen voor o.a. WOZ- waarde belastingen. Wat is er terechtgekomen van de herinrichting Roden Norg, tijdsbestek Niet zo heel veel!! 5. Er is veel natuur, maar die is vaak niet toegankelijk voor de burgers en de toeristen. De toegankelijkheid stimuleren vind ik het belangrijkste. 6. Op dit moment zien we toenemende verarming door schaalvergroting in de landbouw. Samenvoegen van percelen, diep ontwatering, inzet van "gewasbeschermingsmiddelen" en monotone grasvlakten hebben, evenals in de rest van Nederland een verwoestende werking op flora en fauna 7. Stimuleren van bijv. wilde bloemenzones aan de randen van akkers. Extra aandacht voor grondwaterstand. 8. Natuur en agrarisch gebied moet in balans zijn. 24

295 9. We hebben al veel natuur. deze toegankelijker maken. Bijv. bewegwijzeren knapzakroutes, SBB o.i.d. natuurcentrum 10. SBB en Natuurmonumenten zijn kostbare instellingen en bureaucratisch. Veel meer oog voor de landbouw 11. Behoud van het bestaande staat voorop. Als er zich bij ontwikkelingen kansen voordoen moeten die worden aangegrepen. Actief natuur uitbreiden vind ik op dit moment niet nodig. Vraag 8 Welke boodschap zou u de gemeente Noordenveld willen meegeven in verband met de Omgevingsvisie 2030 (max 250 woorden)? 1. Kijk vooruit, kijk niet teveel terug, en belicht zaken vanuit de situatie van vandaag. Soms ook pragmatisch willen zijn. 2. Respecteer het oude landschap en respecteer de nachtelijke duisternis. 3. Verlaat het klassieke (economische) groeidenken. Zet in op welzijn, maar dan ook echt, en dat betekent niet meer-meer-meer geld, bedrijven, huizen, wegen. Zet in op kwaliteit van leven, werkelijk duurzaam, groen, stop de kaalslag in biodiversiteit, haal diversiteit terug die we zijn verloren. Geen extra wegen, geen verdubbeling van wegen, maar goed OV, fietsen stimuleren etc. 4. Het begrip 'economische groei' is aan herziening en herbezinning toe. Niet elk nieuw product of productieverhoging is wenselijk ook al geeft dat werkgelegenheid. Kunst en cultuur daarentegen moeten gestimuleerd worden. 5. Het beekdal Peizerdiep van Fochteloërveen tot De Onlanden is de drager van natuur en landschap in Noordenveld. Probeer deze kernkwaliteit te versterken. 6. Ik vind dat te ingewikkeld om te formuleren in deze vragenlijst. Probeer dat wel ergens anders. 7. Bij grote beslissingen ( bv. Omgevingsvisie 2030) eens aan het volk ruiken, door bijvoorbeeld een referendum te houden. 8. Karakteristieke dorpen en wijken verdienen bescherming (bv geen moderne villa tussen oude boerderijen) 9. Maak duidelijk hoe de burger en de toerist kunnen genieten van de beschikbare natuur. 10. Investeer in terugdringen van grootschalige landbouw, probeer zo nodig landbouwbedrijven uit te kopen en sta geen megastallen toe.laat het beheer van de groene omgeving zoveel mogelijk over aan professionele organisaties als Staatsbosbeheer, Drents landschap en Natuurmonumenten. Neem het voortouw in aanleg en exploitatie van de digitale infrastructuur. Stimuleer en zo nodig financier maatschappelijke activiteiten die samenhang tussen bevolkingslagen- en groepen ondersteunt. 11. Zorgzaam Noordenveld, voor mensen en natuur. 12. Doe wat tegen de vergrijzing en krimp zodat de voorzieningen op orde blijven. Vluchtelingenprobleem kan hiervoor een oplossing bieden. 13. Natuur hoef je niet aan te leggen, ontstaat vanzelf. 14. Stel behoud van het bestaande centraal, stel duidelijke kaders maar ontwikkel zo weinig mogelijk zelf. Geef actieve burgers mogelijkheden om hun omgeving te verbeteren. 25

296 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM

297 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM VI Wettelijke context Waarom een structuurvisie In de Wet ruimtelijke ordening staat opgenomen dat een gemeente ten behoeve van een goede ruimtelijke ordening een structuurvisie voor haar hele grondgebied moet vaststellen. Met de Structuurvisie wordt het mogelijk het gemeentelijke beleid ruimtelijk te weerleggen. Functie van de structuurvisie Structuurvisies zijn plannen die slechts de bestuurslaag binden die de visie heeft opgesteld en hebben derhalve enkel een intern structurerende functie: de uitvoerende bestuursorganen zullen bij het nemen van besluiten de vastgestelde structuurvisie als leidraad moeten hanteren en in beginsel dienovereenkomstig moeten handelen. Eenmaal tot stand gekomen vormt de structuurvisie het afwegings- en argumentatiekader dat in acht moet worden genomen bij het nemen van concrete ruimtelijke beslissingen en voor de inzet van bestuurlijke uitvoeringsinstrumenten, zoals het vaststellen van bestemmingsplannen en het nemen van projectbesluiten. Als een gemeente over een structuurvisie beschikt, kan deze visie bij het opstellen van een bestemmingsplan input leveren voor het toekennen van bestemmingen en voor het gebruik van grond en de daarop staande bebouwing. Voorts kan een dergelijke visie als ruimtelijke onderbouwing fungeren voor het verlenen van ontheffingen. Daarnaast kan een structuurvisie sturing geven aan de wijze waarop het gemeentelijk grondgebied wordt ontwikkeld en de eisen die daaraan worden gesteld. (Bron: Het bestemmingsplan: een juridische bestuurlijke inleiding in de ruimtelijke ordening; M.J. Tunnissen) De ruimtelijke hoofdstructuur valt uiteen in een aantal deelstructuren (thema s/beleidsvelden) zoals infrastructuur, natuur en landschap, archeologie etc. De ruimtelijke hoofdstructuur bevat de integrale ruimtelijke visie voor de (hele) gemeente. Hierin zijn verbindingen gelegd tussen de diverse beleidsvelden en worden de basiskwaliteiten vastgelegd. In de structuurvisie gaat het vooral om het samenbrengen van ruimtelijke kwaliteiten en het versterken van de bestaande structuurlijnen. Daarbij zal ook over de grens moeten worden gekeken. De structuurvisie is geen momentopname, maar blijft als referentiekader werken voor nieuwe ontwikkelingen die niet alleen van de gemeente maar ook van andere partijen kunnen uitgaan. De gemeente moet ervoor zorgen dat de in de structuurvisie geschetste basisprincipes overeind blijven. Uit het voorafgaande is duidelijk dat een structuurvisie bij uitstek een politiek beleidsdocument is. Geen eendagsvlieg, maar een strategisch beleid dat voortdurend wordt bewaakt en eventueel wordt bijgestuurd. Wet ruimtelijke ordening Ingevolge art 2.1 Wro rust op de gemeenteraad de verplichting om ten behoeve van een goede ruimtelijke ordening voor het gehele grondgebied van de gemeente een of meerdere structuurvisies vast te stellen. Art 2.1 Wro bepaalt ter zake het volgende: 1. De gemeenteraad stelt ten behoeve van een goede ruimtelijke ordening voor het gehele gemeentelijke grondgebied van de gemeente een of meer structuurvisies vast. De structuurvisie bevat hoofdlijnen van de voorgenomen ontwikkeling van dat gebied, alsmede de hoofdzaken van het door de gemeente te voeren ruimtelijk beleid. De structuurvisie gaat tevens in op de wijze waarop de raad zich voorstelt die voorgenomen ontwikkeling te doen verwezenlijken. 2. De gemeenteraad kan voor aspecten van het gemeentelijk ruimtelijk beleid een structuurvisie vaststellen. De structuurvisie bevat de hoofdlijnen van de voorgenomen ontwikkeling van die aspecten. De structuurvisie gaat tevens in op de wijze waarop de raad zich voorstelt die voorgenomen ontwikkeling te doen verwezenlijken.

298 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM Door de Wro is een andere verhouding tussen de gemeente en met name de provincie ontstaan. Door het vervallen van de goedkeuringsbevoegdheid voor bestemmingsplannen is de beleidsverantwoordelijkheid voor veel ontwikkelingen van de provincie verschoven naar de gemeente. In beginsel is de gemeente primair en zelfstandig verantwoordelijk voor haar ruimtelijk beleid. Discussies over nut en noodzaak van plannen, locatiekeuzen en inrichtingsafwegingen zullen naar verwachting veel meer dan voorheen de verantwoordelijkheid worden van de gemeente. De gemeentelijke structuurvisie zal daarin een belangrijk instrument worden. Daarin legt de gemeente immers haar overwegingen en afwegingen vast waarom zij op een bepaalde locatie een bepaalde ontwikkeling wil of niet wil toestaan. In de gemeentelijke structuurvisie kan de gemeente ook motiveren waarom zij daarbij afwijkt van structuurvisielijnen van rijk of provincie. Of waarom haar visie geen structurele aantasting vormt van het provinciale of rijksbelang. Daarbij is de gemeente ten aanzien van het opstellen van een structuurvisie volledig autonoom en zijn er vanuit de Wro slechts beperkte inhoudelijke en vormvereisten gesteld. Eén belangrijke eis is dat de structuurvisie een uitvoeringsparagraaf moet bevatten. Daarnaast dient de structuurvisie digitaal uitwisselbaar te zijn. Een nieuw element is dat de structuurvisie kan worden gebruikt in het kader van de grondexploitatie en het kostenverhaal. Bovenplanse kosten kunnen worden aangewezen die ten laste van een fonds kunnen worden gebracht. Op basis van een structuurvisie kunnen via anterieure overeenkomsten financiële bijdragen ten behoeve van bovenplanse ruimtelijke ontwikkelingen worden gevraagd. Die ruimtelijke ontwikkelingen moeten dan wel in de visie zijn opgenomen. Een tweede element is dat op basis van de structuurvisie ook voorkeursrechten kunnen worden gevestigd. Was het opstellen van een gemeentelijk structuurvisie tot nu toe facultatief, onder de Wro wordt de gemeentelijke structuurvisie verplicht gesteld. In principe ging de 'structuurvisieplicht' in op het moment van inwerkingtreding van de wet. De wet voorziet echter niet in een sanctie wanneer er aan die verplichting niet wordt voldaan. Evenwel is het verstandig niet te lang te wachten met het opstellen van een structuurvisie. De structuurvisie vormt het kader voor verdere planologische ontwikkelingen en vormt tevens de basis voor het overleg met andere overheden. Op gemeentelijk niveau wordt de structuurvisie vertaald naar juridisch bindende bestemmingsplannen en geeft zij handvaten voor de reactie van de gemeentelijke overheid op individuele aanvragen tot het nemen van projectbesluiten of tot het aanpassen van bestemmingsplannen. De structuurvisie vormt dus bij uitstek het instrument om de gemeentelijke beleidskeuzen te motiveren. Omgevingswet Door de rijksoverheid wordt gewerkt aan een nieuwe Omgevingswet. Eén van de doelen van deze wet, is het verminderen van wetten en visies. Naar verwachting zal de structuurvisie worden vervangen door een omgevingsvisie. In een omgevingsvisie kunnen bijvoorbeeld ook het GVVP, milieubeleidsplan, waterplan, etc. geïntegreerd worden. Waar mogelijk zullen deze onderwerpen al zoveel mogelijk in deze structuurvisie worden opgenomen. Daarnaast zal de opzet van de structuurvisie zodanig zijn, dat andere beleidsvisies op een makkelijke manier kunnen worden ingevoegd. Hiervoor kan de provinciale omgevingsvisie als voorbeeld worden gebruikt. Hierin zit onder andere een apart hoofdstuk met waterbeleid. Behoefte vanuit de gemeente Naast een juridisch-planologisch instrument is de structuurvisie vooral een kaderstellend document voor ruimtelijke ontwikkelingen. Vanuit een ruimtelijke visie geeft de gemeente voor langere termijn aan welke kwaliteiten zij in een gebied ziet, welke ontwikkelingen verwacht worden, en welke ontwikkelingsrichtingen wenselijk zijn. Daarbij gaat het zowel om ruimtelijke, als economische en sociale ontwikkelingen. Als er een langere termijn visie is hoeft de gemeente minder ad hoc te reageren en is beter in staat de regierol in te vullen. Een structuurvisie is als het ware een kapstok om ruimtelijke initiatieven aan te toetsen en samenhang tussen verschillende projecten te verbeteren.

299 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM De huidige maatschappelijke ontwikkelingen (vergrijzing, ontgroening, krimp) vragen om duidelijk gemeentelijk beleid. Het kan gewenst zijn als gemeente een visie te hebben op de leefbaarheid op het platteland. Willen we bijvoorbeeld nieuwe economische dragers op het platteland toestaan? Willen we verblijfsrecreatie uitbreiden en hoe gaan we de ruimtelijke kwaliteit borgen? Hoe gaan we om met onze ouderenhuisvesting? Op onder andere deze vragen zal de gemeente duidelijk beleid moeten voeren. In de structuurvisie kan het ruimtelijke beleid hiervoor worden opgenomen. Verhouding tussen structuurvisie en bestemmingsplan Over het algemeen gaat het bij het opstellen van een bestemmingsplan om het actualiseren van de bestaande situatie. In een actualiseringsplan wordt niet opgenomen welke nieuwe ontwikkelingen in de toekomst in een bepaald gebied gewenst zijn. Nieuwe ontwikkelingen (projecten) worden mogelijk gemaakt middels een nieuw (postzegel) bestemmingsplan. Echter voordat besloten wordt dat hier een bestemmingsplan voor gemaakt gaat worden, zal besloten moeten worden of de ontwikkeling past binnen het ruimtelijke beleid (structuurvisie) van de gemeente. In een structuurvisie zal goed onderbouwd worden, waarom een bepaalde ontwikkeling gewenst en/of noodzakelijk is. Het beleid kan ook zijn dat bepaalde ontwikkelingen juist ongewenst zijn.

300 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNEMEND DUURZAAM

301 TRANSPARANT LEEFBAAR GROEN ONDERNE EMEND DUURZAAM VII Demografische ontwikke eling Krimp Aantal huishoudens Groei Scenario laag Scenario midden Scenario hoog De demografische ontwikkeling in i de periodee 2015 tot en met 2030 laat, met de kennis van dit moment, de volgende prognose zien; In de periode 2015 tot en met 2020 zien we een flinke groei met een verwachte toename van 250 (laag) tot zo n 550 huishoudens. In de periode 2020 tot en met 2025 zal ook nog steeds het aantal huishoudens toenemen, zij het met minder huishoudenss dan de komende 5 jaar.. Vanaf 2025 wordt de ontwikkeling onzeker en kan in het laagste scenario een krimp niet geheel uitgesloten worden. Overigens acht Companen een ontwikkeling tussen scenario midden en scenario hoog als hett meest waarschijnlijk. In 2018/ /2019 zal opnieuw onderzoek wordenn gedaan naar de verwachte groei/krimp van huishoudens in de regio en specifiek gemeente Noordenveld. Wanneer de prognoses significant gaan afwijken van de huidige prognoses zal dit in een te herziene Omgevingsvisie worden opgenomen. 1 Onderzoek Companen Gemeente Noordenveld- Extra onderzoek ten behoeve van actualisatie woonbeleid en prestatieafspraken ( 16 november 2015)