Financiële doorlichting en ontwikkelperspectief Duurzaamheidsfabriek

Transcriptie

1 DORDRECHT Aan de gemeenteraad Gemeentebestuur Spuiboulevard GR DORDRECHT Datum 24 mei 2016 Ons kenmerk PM/ Begrotingsprogramma Milieu en Duurzaamheid Betreft Financiële doorlichting en ontwikkelperspectief Duurzaamheidsfabriek Voorgesteld besluit 1. kennis te nemen van de geheime bijlage 'Doorlichting exploitatie Duurzaamheidsfabriek als tussenbalans in de ontwikkeling van de Duurzaamheidsfabriek; 2. kennis te nemen van de inhoudelijke doorontwikkeling van de Duurzaamheidsfabriek tot 2020; 3. in te stemmen met de voorgestelde maatregelen op de doorontwikkeling en de exploitatie van de Duurzaamheidsfabriek, gericht op: - het vergroten van de verhuurmogelijkheden van de vierde verdieping; - doorontwikkeling onderwijs en bedrijfsleven; - doorontwikkeling betrokkenheid regio; - verbreding eigenaarschap en exploitatie; - kostenbesparing financieringslasten; 4. op basis van het ontwikkelperspectief in te stemmen met het voorstel om in 2016, 2017 en 2018 als partij in de coöperatie bij te dragen in de dekking van exploitatie, waarbij op basis van de in de doorlichting gedane adviezen maatregelen worden getroffen om het tekort de komende jaren verder terug te dringen; 5. de kosten van naar verwachting jaarlijks C ,- voor de jaren 2016, 2017 en 2018 te dekken uit de vrijvallende, resterende budgetten SI voor sloop, herontwikkeling Romboutslaan en het niet bouwen van Leonardo Plaza. Voor de jaren daarna een nieuwe overweging te maken in het voorjaar van 2018 (kadernota 2019). Samenvatting In oktober 2013 heeft de Duurzaamheidsfabriek (DZHF) officieel haar deuren geopend. De Duurzaamheidsfabriek is een onlosmakelijk onderdeel van de ontwikkeling van het Leerpark als geheel (concept) en de wijze waarop Dordrecht en de regio basiscondities trachten te scheppen voor op innovatie- en competentiegerichte samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven. Als een van de twee partijen (naast Da Vinci) in de coöperatie van de DZHF heeft ons college besloten tot een financiële doorlichting van de exploitatie van de DZHF, om daarmee na ruim 2 jaar na de opening de tussenbalans op te maken en het perspectief te schetsen op de doorontwikkeling van de Duurzaamheidsfabriek in de periode tot 2020 en daarna. Naast het financieel perspectief speelt daarin ook de inhoudelijke doorontwikkeling een voorname rol, met de inzet op een verdere intensivering van de betrokkenheid van onze partners: bedrijfsleven en regio. Op dit moment mag geconcludeerd worden dat na ruim 2 jaar na de opening in 2013 de DZHF een stevige positie heeft verworven in de verbinding van het onderwijs en bedrijfsleven op de thema's innovatie en duurzaamheid. De DZHF speelt in toenemende mate een rol in de regionaal economische ontwikkeling van de Drechtsteden. Steeds meer bedrijven die zoeken naar een innovatieve testomgeving en verbindingen met onderwijs- en kennisinstellingen, weten in toenemende mate de Pagina 1/10 [ FSC FSC. C01320

2 weg te vinden naar de DZHF. Recent is daarbij besloten om het loket voor het MKB Katalysatorfonds als onderdeel van de regionale innovatiestrategie onder te brengen bij de DZHF. Er worden samen met bedrijfsleven, onderwijs en kennisinstellingen meer projecten en ontwikkelingen opgepakt dan tevoren bij de start voorzien is, niet alleen op operationeel niveau maar ook programmering op strategisch niveau. De DZHF speelt een belangrijke rol in het inrichten van vraaggericht en competentiegericht onderwijs voor de regio. Ook het ROC Da Vinci en in het bijzonder het onderwijs in technologie en ICT plukt hier de vruchten van. De opleidingen kennen een sterke groei. De regionale economie heeft hier vanuit de positie van maakindustrie toekomst veel baat bij. Het belang van de DZHF wordt dan ook inmiddels in toenemende breed regionaal onderkend, ook politiek-bestuurlijk. Ook is de DZHF recent succesvol geweest in het binnenhalen van Europese innovatiesubsidies (EFRO) waarvoor zij binnen speciaal daartoe gevormde consortia van regionale MKB-bedrijven als trekker/penvoerder optreedt. Daarnaast is er een hoge score op het realiseren van meer onderwijs gerelateerde bijdragen (Centra voor Innovatief Vakmanschap en Regionaal InvesteringsFonds MBO). Bovengenoemde inhoudelijke resultaten laten zien dat met de Duurzaamheidsfabriek in twee jaar tijd veel is bereikt. Daarentegen loopt de exploitatie achter. De komende jaren zal dan ook krachtig moeten worden ingezet op de doorontwikkeling van de fabriek. Met name de vergroting van de betrokkenheid van het bedrijfsleven en de regio is voor ons prioriteit. Naast de huidige betrokkenheid van bedrijfsleven in de programmering van de fabriek willen we bezien of het mogelijk is om ook het bedrijfsleven en de regio een plek te geven in de organisatie en de exploitatie. Hiervoor worden op korte termijn de gesprekken opgestart. Inleiding Sinds de start in 2013 speelt de Duurzaamheidsfabriek een belangrijke rol bij de diverse projecten en programma's. In de bijlage bij dit voorstel treft u hiervoor een uitgebreid overzicht van de ontwikkelingen en activiteiten in het kader van publiekprivaat gevormde clusters binnen de DZHF, programmering innovatietechnologie en onderwijsontwikkeling en -vernieuwing. Vanaf de realisatie van het Leerpark in 2007 is gewerkt aan contextrijke leeromgevingen in onderwijsleerbedrijven en praktijkomgevingen. Met de bouw van de Duurzaamheidsfabriek is een stevig fundament gelegd voor privaat -publieke samenwerking met bedrijven. Binnen de Duurzaamheidsfabriek zijn de Centra voor Innovatief Vakmanschap (CIV) voor Duurzame Energie, Maritieme Techniek (met STC), Verbrandingsmotoren en Smart Technology (met ID College) opgezet en operationeel. Het betreft samenwerking tussen bedrijfsleven en onderwijs, het zogenaamde hybride leren. Over het hybride leren is door het landelijke onderwijsadviesbureau KPC in 2015 een evaluatie uitgevoerd met positieve uitkomsten en de SER heeft de Duurzaamheidsfabriek genoemd als goed voorbeeld van het beroepsonderwijs van de toekomst. Praktische opdrachten uit de bedrijven vormen er de kern van het onderwijs. Hiermee ontstaat in toenemende mate een hybride vorm van onderwijs waarin schools leren en werkplekleren worden verweven in één leeromgeving met authentieke werkprocessen. De belangstelling van studenten voor techniek groeit verder. Al vanaf zeer jonge leeftijd maken leerlingen kennis met de mogelijkheden van de sector Techniek door projecten als Game On, Leonardo Plaza en Techniek Dock. Veel studenten van het mbo werken aan tal van projecten in de stad en leveren een maatschappelijke Pagina 2/10

3 bijdrage van betekenis. De setting biedt de mogelijkheid voor het tot stand brengen van crossovers tussen uiteenlopende beroepen, bijvoorbeeld middenkader engineering, elektrotechniek, ICT en Art & Design. Het voortijdig schoolverlaten is de laatste jaren sterke afgenomen. Ook de aansluiting van de Duurzaamheidsfabriek op het beleid voor de topsectoren krijgt steeds meer inhoud. Via de publiek -private samenwerkingen in de CIV's voor Maritieme Techniek, Smart Technology, Duurzame Energie en Verbrandingsmotoren is er een directe relatie met de human capital agenda, een van de prioritaire thema's van de topsectoren. De Duurzaamheidsfabriek heeft aansluiting gevonden bij het landelijk projectbureau van de Smart Industry Agenda, met mogelijk het verkrijgen van de fieldlab-status voor Smart Welding. Recent is gestart met het innovatieproject TIMA (Toegepaste Innovaties voor Maritieme Automatisering), waarin samen met bedrijven innovaties worden ontwikkeld voor het toepassen van lasrobotica in de maritieme sector. Dit project wordt ondersteund door Europa met een substantiële bijdrage uit het EFRO fonds. Daarmee is ook de functie van de Duurzaamheidsfabriek als innovatiebegeleider voor het bedrijfsleven gezet. Doelstelling In oktober 2013 heeft de Duurzaamheidsfabriek officieel haar deuren geopend. De Duurzaamheidsfabriek is een onlosmakelijk onderdeel van de ontwikkeling van het Leerpark als geheel (concept). De ambitie van het Leerpark is als volgt geformuleerd: "Het Leerpark is de regionale plek waar (beroeps-) onderwijs en (regionaal) bedrijfsleven samenwerken aan het bieden van kansen voor jongen mensen die invulling geven aaneen duurzame toekomst van de economie en samenleving. Toekomstgericht onderwijs in een contextrijke omgeving, door verbinding met de samenleving, is een vanzelfsprekend uitgangspunt in de ontwikkeling geworden. Het Leerpark Dordrecht stimuleert en faciliteert samenwerkingsverbanden tussen ondernemers, onderwijs en particulieren. Geen afzonderlijke instituten waar kennis, ervaring en faciliteiten op zichzelf staan, maar dwarsverbanden die onderscheidende prestaties opleveren. Leerpark Dordrecht biedt ruimte aan sociale en duurzame innovatie. Het is de motor voor de regionale, innovatieve kenniseconomie met positieve effecten op de regionale arbeidsmarkt. Om deze ambitie te verwezenlijken speelt de Duurzaamheidsfabriek met de faciliteiten die het biedt een belangrijk rol, ook vanuit marketingoogpunt." In het businessplan van de Duurzaamheidsfabriek (d.d. 3 december 2009) wordt de ambitie voor de ontwikkeling van de Duurzaamheidsfabriek als volgt verwoord: "Met de Duurzaamheidsfabriek ontstaat een aantrekkelijke en inspirerende leerwerkomgeving voor studenten én nascholende werknemers in duurzame (innovatieve) technologie (focusgebieden: Maritieme Technologie en Energietransitie). Het bedrijfsleven vervult in het centrum een deel van de onderwijstaak, een voorwaarde voor vestiging in de Duurzaamheidsfabriek. Het bedrijfsleven kan op verschillende wijzen participeren waardoor een unieke kruisbestuiving ontstaat tussen de expertise van het bedrijfsleven en het elan van de jeugd. Naast de (beroeps)opleidingen mbo en hbo zullen ook scholieren van vmbo, havo en vwo een onderwijsprogramma in duurzame ontwikkeling kunnen volgen. Door middel van deze publiek -private samenwerking werkt de Duurzaamheidsfabriek aan een optimalisatie en een vernieuwing van de kennisinfrastructuur (onderwijs en onderzoek) die nauw aansluit bij en meegroeit met de kennisbehoeften van het betrokken bedrijfsleven. De verwachting is dat de Duurzaamheidsfabriek tevens Pagina 3/10

4 een economische impuls levert aan de regionale economie wat betreft groei en innovatie, vooral in het midden- en kleinbedrijf." De missie van de Duurzaamheidsfabriek is: "het ontwikkelen van mensen en bedrijven excellerend in duurzame technologie met een focus op een leven lang leren en innoveren" Argumenten Uit de onlangs uitgevoerde sociaaleconomische analysel blijkt dat de innovatiekracht van de regio achter blijft en dat het beperkte aanbod aan werknemers/kennis over innovatie en ICT een bedreiging vormt voor de economische groei. De mismatch tussen werkzoekenden en banen wordt alleen maar groter en daarmee urgenter. Het is alle hens -aan -dek de komende jaren om de internationale concurrentiekracht van de regio te versterken. Dit kleurt mede sterk de context in waarbinnen de Duurzaamheidsfabriek haar missie wil realiseren. Ook in het Politiek Akkoord wordt het belang van investeren in onderwijs samen met bedrijfsleven ten behoeve van een aantrekkelijk vestigingsklimaat onderschreven: "De relaties en allianties tussen ondernemers, onderwijs en overheid zijn succesbepalende factoren. Dit moet uiteindelijk een beter opgeleide bevolking, een betere aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt en meer structurele werkgelegenheid opleveren met name in de technische sector en in het midden- en kleinbedrijf." Op basis van het Politiek Akkoord en het Regionaal Meerjarenbeleidsprogramma van de regio met de ambitie van Maritiem Topregio wil de DZHF de spin in het web zijn die regionaal en bovenregionaal de koppeling maakt tussen (netwerken van) bedrijfsinnovaties (fieldlabs), kennisinstellingen, onderwijs en arbeidsmarkt. In 2020 is de Duurzaamheidsfabriek een innovatieplatform met drie focusgebieden: 1. Leven lang blijven leren 2. Platform voor innovatie en vraagarticulatie 3. Business development & start -ups Ad 1. Leven lang blijven leren De DZHF staat bekend als een inspirerende leer- en experimenteeromgeving waar bedrijven praktijkgericht (cross -sectoraal) onderzoek kunnen doen en mensen zich een leven lang kunnen laten scholen op mbo- en hbo-niveau. De regio vindt de DZHF dé plek waar innovaties en vernieuwingen plaatsvinden en waar de schat aan toepassingsmogelijkheden van de infrastructuur (kennis, ervaring, fysieke omgeving) steeds meer wordt ontdekt. Zo verbinden steeds meer bedrijven in de omgeving hun bedrijfsscholen hieraan om hun personeel blijvend te laten scholen. Voor de studenten van het ROC Da Vinci College is het een inspirerende en uitdagende omgeving om te leren. De DZHF richt zich op het reguliere onderwijs, op andere doelgroepen ((langdurig) werklozen, werkzoekenden, zittend personeel) en op het uitbreiden van zijn opleidingenportfolio (sterkere arbeidsmarktrelevantie, hoger niveau) in een co-makership relatie met bedrijven en/of andere partijen. Ad 2. Platform voor innovatie en vraagarticulatie De DZHF is herkenbaar aan een aantal ontwikkelingslijnen waar het zich op richt binnen de maritieme technologie, duurzame energie, meet- en regeltechniek, 1 Jansen, G., Zichtbaar Samen Maritiem: sociaaleconomische analyse van de Drechtsteden, 1 december Pagina 4/10

5 verbrandingsmotoren en smart industry. In de periode heeft de DZHF een kanteling gemaakt naar een smart industry maakomgeving (processen) met publiekprivate samenwerkingsclusters, mede in de vorm van CIV's (Centra voor Innovatief Vakmanschap) en RIF's (Regionaal Investeringsfonds mbo) van toepassingsrichtingen. De ontwikkeling van een fysiek ecosysteem met Centra voor Innovatief Vakmanschap, het ROC Da Vinci, HBO Drechtsteden en bedrijfsleven biedt veel mogelijkheden voor de centra om zich te ontwikkelen en te positioneren binnen de markt. Bedrijven zijn langjarig verbonden, onder andere door de installaties en faciliteiten (en opdrachten) die zij in de Duurzaamheidsfabriek hebben gehuisvest, maar ook doordat zij gebruik maken van elkaars diensten en die van de Centra voor Innovatief Vakmanschap. De uitrusting in de fabriek, die met verschillende bedrijven tot stand is gekomen en die voor een belangrijk deel ook eigendom is van de bedrijven, creëert een omgeving die aantrekkelijk is voor bedrijven. Bedrijven kunnen er hun opleiding naar toe brengen. Het biedt een verdienmodel waarin centra speciale onderwijsmodules bieden voor het bedrijfsleven. De DZHF vervult een spilfunctie in het arbeidsnnarkbeleid in de regio naar zittend personeel, werkzoekenden (UWV) en richting docenten. De mogelijkheden hiervoor zijn de spin-offs van het co-makership met bedrijven op trainingscentra, fysieke inrichtingen en goed opgeleide docenten binnen de publiekprivate toepassingsclusters. Ad 3. Business developnnent & start -ups Daarnaast ondersteunt de DZHF met de open innovatieomgeving bedrijven in nieuw ontwikkelingen, vaak door sectoren heen. Het stimuleert innovaties middels het faciliteren van startups. En de DZHF heeft een andere minstens zo belangrijk rol ontwikkeld met andere kernkwaliteiten: R&D, gericht op bedrijven (helpen bij het innoveren om de innovatiekracht van de regio te laten toenemen) en het faciliteren van startups. Het werkt met een groot aantal partners samen om zijn omgeving continu te voeden met nieuwe expertise, technologieën en onderwijsconcepten. De inrichting van de fabriek is vormgegeven langs de toepassingsclusters en competentieontwikkelingsmogelijkheden. De DZHF zal een demonstratieomgeving - fysiek en virtueel - zijn om burgers en bedrijven te inspireren en voor te lichten over de nieuwste, technologische ontwikkelingen en de impact die dit heeft op het dagelijks leven, de bedrijfsvoering en de skills van medewerkers. In het kader van de Investeringsstrategie van de Metropoolregio Rotterdam -Den Haag en de Zuidvleugel is de Duurzaamheidsfabriek dan ook genoemd als een van de 13 fieldlabs in Zuid-Holland. De toeleverende scholen, vmbo, havo en vwo, werken nauw samen met de DZHF. LeXlab biedt kinderen en jongeren Xperiences aan binnen de toepassingsclusters fysiek ondersteund in de fabriek. Het biedt ontwikkelmogelijkheden voor docenten in het basis- en voortgezet onderwijs (vmbo, havo, vwo). Kanttekeningen en risico's Zoals genoemd speelt de Duurzaamheidsfabriek sinds de start in 2013 een belangrijke rol bij de diverse projecten en programma's. In de bijlage bij dit voorstel treft u hiervoor een uitgebreid overzicht van de ontwikkelingen en activiteiten tot nu toe in het kader van publiek -privaat gevormde clusters binnen de DZHF, programmering innovatietechnologie en onderwijsontwikkeling en -vernieuwing. De ontwikkeling van de DZHF past in de bredere aanpak om de economische concurrentiekracht van de regio te versterken. Zo stelt de 'SER-agenda voor de stad', gepubliceerd in 2015, dat gemeenten de sociale, economische en politieke Pagina 5/10

6 basiscondities kunnen scheppen voor op innovatiegerichte regionale samenwerking. Met de DZHF heeft de gemeente Dordrecht in de Coöperatie Ontwikkeling Leerpark U.A. met het Da Vinci College een ontmoetingsplaats gecreëerd en gestimuleerd voor ondernemers, kennistellingen, financiers en onderwijs. Dit werpt in toenemende mate zijn vruchten af. Het is dan ook noodzaak om deze inzet vanuit de coöperatie samen met bedrijven en onderwijs- en kennisinstellingen de komende jaren te kunnen blijven continueren. Om in te spelen op de mondiale ontwikkelingen als digitalisering, robotisering, 3D-printing, circulaire economie, etc. is een hoogwaardig innovatief ecosysteem nodig (Roadmap Next Economy MRDH, Rifkin) en de DZHF is daar onderdeel van. De ontwikkelingen volgen zich daarbij in hoog tempo op. Uiteraard spelen de bedrijven daarin zelf een belangrijk rol, maar het vraagt tegelijkertijd dat de innovatie-infrastructuur van de regio op orde is. In het creëren van de juiste voorwaarden kan de (regionale) overheid een belangrijke rol spelen. Bij de (door)ontwikkeling speelt het perspectief op de exploitatie van de DZHF vanaf de start een belangrijke rol. Bij de start van de exploitatie is het doel gesteld stapsgewijs toe te werken naar een budgettair neutrale exploitatie van de DZHF in Op dit moment is er sprake van een groter tekort op de exploitatie dan tevoren bij de opzet en vaststelling van het businessplan van het extern bureau bbn adviseurs is geprognotiseerd. Deze prognose is onderdeel geweest van de besluitvorming om tot bouw van de DZHF over te gaan. Aan dit grotere tekort dan geprognotiseerd liggen verschillende redenen ten grondslag, die op dit moment in meer of mindere mate beïnvloedbaar zijn. Gegeven de situatie hebben de coiiperatieleden in 2015 de directeur van de DZHF verzocht een doorlichting van de exploitatie uit te voeren. Deze financiële rapportage treft u in de bijlage 'Doorlichting exploitatie Duurzaamheidsfabriek' (geheim) bij dit voorstel aan. Het college wil geheimhouding opleggen ten aanzien van de bijlage 'Doorlichting exploitatie Duurzaamheidsfabriek', aangezien deze bedrijfsgegevens bevat die vertrouwelijk door de Duurzaamheidsfabriek aan de overheid zijn meegedeeld. Wij verzoeken u deze geheimhouding te bekrachtigen. Aanvullend heeft de coöperatie nog een beknopte expert opinion gevraagd van Raadhuis Advies ter voorbereiding op te nemen maatregelen voor de verdere optimalisering van de exploitatie. Ook dit rapport treft u in de bijlage aan. In het verlengde van de adviezen die zijn gedaan, zullen de komende periode vanuit de Duurzaamheidsfabriek een aantal maatregelen verder worden uitgewerkt. Het gaat dan om: 1. Vergroten verhuurmogelijkheden vierde verdieping Zoals uit de financiële doorlichting blijkt, blijft de verhuur van de vierde verdieping achter bij de verwachtingen/ prognose. Het bedrijfsleven maakt nog in onvoldoende mate gebruik van de faciliteiten die geboden worden voor huisvesting, vergaderingen, congressen, e.d.. We zetten in op twee sporen. Ten eerste het vergroten van de vaste verhuur. Momenteel zijn hiervoor gesprekken gaande met partijen. Ten tweede het vergroten van de inkomsten uit tijdelijke verhuur. Om deze inkomsten te vergroten, is een meer commerciële benadering van de verhuur nodig waarbij behoud van de functie (innovatie, onderwijs en bedrijfsleven) centraal staat. We verkennen dan ook de mogelijkheden om de exploitatie door een meer professionele marktpartij te laten aansturen. Daarbij kiezen we voor een offensievere marketingbenadering, waarbij de vindbaarheid en uitstraling van de Duurzaamheidsfabriek als de plek om te ondernemen, te ontmoeten en te innoveren wordt vergroot. Pagina 6/10

7 2. Doorontwikkeling onderwijs en bedrijfsleven De organisatie van de sector Techniek & Media is door het Da Vinci College aangepast op de programmering in de Duurzaamheidsfabriek. Inmiddels is per 1 juni aanstaande een innovatiemanager aangesteld als adviseur van het College van Bestuur en de Coöperatie met als voornaamste opdracht om het bedrijfsleven te betrekken bij de doorontwikkeling van het onderwijsconcept door intensivering van de samenwerking. Hij legt tevens onderwijskundige verbindingen met VO, HBO en TU. Door de aanpassing van de organisatie is ICT sterker verbonden aan de Duurzaamheidsfabriek. Veel energie is gestoken in het ontwerp van onderwijsprogramnna's die aansluiten op de programmering in de Duurzaamheidsfabriek en toekomstige ontwikkelingen op de arbeidsmarkt. Bij HBO Drechtsteden is de focus op de Duurzaamheidsfabriek geïntensiveerd. Door het HBO wordt gewerkt aan het ontwikkelen van een associate degree voor meeten regeltechniek en voor GGZ agoog/ ervaringsdeskundige. Onder andere wordt met het bedrijfsleven gesproken over het instellen van een lectoraat voor de meet- en regeltechniek. In het cursusaanbod wordt steeds nadrukkelijker ingespeeld op de vraag van bedrijven en instellingen, bijvoorbeeld in het cursusaanbod explosieveilige installaties en professionalisering op het gebied van WMO en WLZ. Met partners als KPC groep en de Nederlandse School voor Onderwijsmanagement is een opleiding voor schoolleiders in ontwikkeling waarin het concept van hybride leren centraal staat. De opleidingen vertalen de opdrachten vanuit de bedrijven in onderwijs dat leidt tot een kwalificatie. Steeds beter slagen zij erin om deze opdrachten in te bouwen in het curriculum. De wendbaarheid van het onderwijs wordt door deze aanpak sterk bevorderd. Daarnaast zal vanuit de Duurzaamheidsfabriek een programma worden gemaakt voor ontmoeting tussen onderwijs en bedrijfsleven, bijvoorbeeld door de organisatie van themabijeenkomsten, masterclasses e.d.. Zo zal bij het eerder genoemde innovatieproject TIMA (EFRO) komende drie jaar met en voor (MKB)bedrijfsleven kennisdeling- en verdiepingsbijeenkomsten worden georganiseerd. 3. Doorontwikkeling betrokkenheid regio De Duurzaamheidsfabriek is één van de faciliteiten in de ambitie van de regio om te Maritieme Topregio te zijn/ te worden. Naast de betrokkenheid bij het regionaal programma economie speelt de Duurzaamheidsfabriek een centrale rol in de uitvoering van het regionaal arbeidsmarktbeleid, door versterking toeleiding naar techniek, beter onderwijs in techniek en een leven lang leren voor medewerkers van bedrijven. We zien ook in toenemende mate dat de Duurzaamheidsfabriek vanuit de regio wordt gezien als een voorziening waar ook de regio en haar bedrijfsleven gebruik van kan maken. Vanuit de Duurzaamheidsfabriek is daar ook veel inspanning op geleverd. Door een centrale rol te vervullen in de uitvoering van het MKB Katalysatorfonds worden bedrijven verleid om gebruik te maken van de faciliteiten die de Duurzaamheidsfabriek biedt voor prototyping, productontwikkeling en testen. De per 1 juni aanstaande aan te stellen innovatiemanager zal hier een belangrijke rol in gaan vervullen en hij zal deze functie gaan versterken. Andere activiteiten van regionaal belang zijn de organisatie van het congres Aerospace meets Maritime en fieldlab-ontwikkeling rond robotisering en Pagina 7/10

8 technologie (maakindustrie). Met dit laatste wordt vanuit de regio aangesloten op de investeringsstrategie van de Zuidvleugel en de topsectorenagenda (Smart Industry). 4. Verbreding eigenaarschap en exploitatie Naast betrokkenheid van het bedrijfsleven in projecten en programma's willen we ook het eigenaarschap van het bedrijfsleven bij de ontwikkeling en de exploitatie van de Duurzaamheidsfabriek vergroten. Bestuurlijke inzet is daarbij nadrukkelijk gewenst. In de samenwerking tussen onderwijs en (regionale) overheid moet het bedrijfsleven minimaal een horizontaal gelijkwaardige partner worden. Wel is de vraag op welke wijze de overheid in de toekomst wil blijven participeren. Momenteel is de overheid als lid van de Coöperatie mede-eigenaar. Op dit moment zijn al gesprekken gaande met het georganiseerd bedrijfsleven, waaronder met Werkgevers Drechtsteden. We gaan deze al lopende gesprekken de komende tijd intensiveren om zicht te krijgen op reële participatiemogelijkheden van het bedrijfsleven in de Duurzaamheidsfabriek. Het kan dan gaan over betrokkenheid van individuele bedrijven (vooral in het krijgen van opdrachten) en om betrokkenheid van georganiseerd bedrijfsleven (in eigenaarschap en exploitatie van het geheel). Directe betrokkenheid van bedrijfsleven bij de governance van de fabriek behoort tot een van de reële mogelijkheden. Gedacht kan worden aan een Raad van Advies- model, de opzet van een bedrijventafel/ ondernemersvereniging of een geheel nieuwe bestuursvorm. Daarnaast zal de Duurzaamheidsfabriek op enigerwijze verbonden worden aan de op te richten Economisch Sociale Board voor de Drechtsteden. Komende maanden zal dit verder z'n beslag moeten krijgen. 5. Kostenbesparing financieringslasten Op dit moment zijn gesprekken met de Triodosbank gestart over renteverlaging van de lopende leningen. Naast rentemiddeling zullen ook andere mogelijkheden voor kostenreductie via renteverlaging in kaart worden gebracht. Organisatie De Coöperatie Ontwikkeling Leerpark U.A. is eigenaar van de DZHF. Het ROC Da Vinci (mbo) en de gemeente Dordrecht vormen samen de Coöperatie Ontwikkeling Leerpark. Voor de Duurzaamheidsfabriek is vanwege de opstart en de maatschappelijkinhoudelijke opgave gekozen om het eigenaarschap onder te brengen bij de Coöperatie Leerpark. De zorg voor de continuïteit van het gebouw ligt daarmee bij Coöperatie. Het bestuur van de Coöperatie draagt zorg voor dit toezicht op de fabriek via de begroting en jaarrekening. Zoals bij de maatregelen aangegeven intensiveren we de gesprekken met het bedrijfsleven en de regio over de betrokkenheid in de organisatie en de exploitatie van de Duurzaamheidsfabriek. De uitkomsten van deze gesprekken bepalen de mogelijkheden tot verbreding en aanpassing van de structuur. Kosten en dekking Anders dan de inhoudelijke ontwikkeling van de Duurzaamheidsfabriek blijven de financiële resultaten tot nu toe achter op de verwachtingen ten tijde van de besluitvorming over de realisatie van de DZHF. De Duurzaamheidsfabriek wordt sinds medio 2012, opleveringsdatum, geëxploiteerd door de Coöperatie en sinds oktober 2013, na opening, volledig in gebruik genomen. Bij de opzet van de exploitatie was rekening gehouden met aanloopverliezen van Pagina 8/10

9 rond en nabij C ,- in 2012 aflopend naar C ,- in 2016 om uiteindelijk in 2020 budgettair neutraal te zijn. Hoewel de Duurzaamheidsfabriek zoals hierboven beschreven inhoudelijk een succes is en de maatschappelijk economische opbrengsten voor stad en regio op dit moment al groot zijn, zijn de aanloopverliezen een stuk hoger dan tevoren geraamd. De jaarlijkse tekorten zijn aanzienlijk geweest, van boven de C ,- in 2013 naar C ,- in 2015 en naar begroting C ,- in Zoals uit de bijgevoegde financiële doorlichting blijkt zijn hiervoor verschillende oorzaken te noemen. Deze verliezen worden op dit moment jaarlijks gelijkelijk gedeeld door de leden van de Coöperatie Ontwikkeling Leerpark U.A., gemeente Dordrecht en ROC Da Vinci. Van de gereserveerde middelen ad C 1,2 miljoen, heeft Dordrecht destijds besloten C ,- te laten vrijvallen (jaarrekening 2013). Door de aanloopverliezen is de gereserveerde C ,- met het jaar 2015 besteed. In de komende periode zal een impuls worden gegeven om naast het onderwijs het bedrijfsleven en andere overheden die direct belang hebben bij de ontwikkeling van de DZHF, zoals de regio, meer eigenaar te maken (niet voor tekort in exploitatie, maar wel voor intensivering gebruik, bijvoorbeeld 4 e verdieping). Zie hiervoor de onder de doorontwikkeling van de Duurzaamheidsfabriek genoemde maatregelen. Ondanks de genoemde maatregelen is de verwachting dat de fabriek voorlopig niet zonder externe bijdragen de Duurzaamheidsfabriek kostendekkend kan worden geëxploiteerd. De hoogte van de bijdrage hangt samen met de te behalen resultaten van de hiervoor genoemde maatregelen. Volledigheidshalve wordt voor de komende drie jaar (2016 t/m 2018) uitgegaan van jaarlijks een gemeentelijke bijdrage in de exploitatie van C ,-. Hetzelfde geldt voor het ROC Da Vinci. Dekking voor de gemeentelijke bijdragen in de periode 2016, 2017 en 2018 kan worden gevonden in de vrijvallende, resterende budgetten SI voor sloop, herontwikkeling Romboutslaan en het niet bouwen van Leonardo Plaza. Afhankelijk van de resultaten van de op korte termijn ingang te zetten maatregelen zal (indien nodig) in het voorjaar 2018 (kadernota 2019) een nader voorstel voor dekking van de dan noodzakelijke bijdrage voor de jaren daarop volgend worden gedaan. Duurzaamheid Los van het feit dat de Duurzaamheidsfabriek als gebouw volgens de hoogste duurzaamheidsnormen is gebouwd en ingericht dragen de innovatieprogrannma's met bedrijfsleven en onderwijs bij uitstek bij aan de duurzaamheidsdoestellingen van de gemeente. Communicatie en inclusief beleid De verantwoordelijkheid voor communicatie over de doorontwikkeling van de DZHF verloopt primair via de coöperatie en de Duurzaamheidsfabriek. De gemeente communiceert hierover als één van de twee partijen in de coöperatie. Tijdspad, vervolg en evaluatie De financiële doorlichting en de voorgestelde inhoudelijke doorontwikkeling worden ook geagendeerd in de bestuursvergadering en de Algemene ledenvergadering van de coöperatie 2e helft mei en juni aanstaande (naast jaarrekening en begroting). Voorts hebben wij de coöperatie verzocht om voor 1 januari 2017 aan ons een rapportage uit te brengen op de voortgang van de te nemen verbetermaatregelen, Pagina 9/10

10 Bijlagen - ontwerp besluit; - Doorlichting exploitatie Duurzaamheidsfabriek, februari 2016 (GEHEIM); - Ontwikkelperspectief Duurzaamheidsfabriek , maart 2016; - Quickscan doorontwikkeling Duurzaamheidsfabriek, Adviesrapport Raadhuis Advies, april Het college van Burgemeester en Wethouders de secretaris de burg meester M.M. van der Kraan A.AkM. Brok Pagina 10/10