RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK. R.K. Basisschool De Zon

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK R.K. Basisschool De Zon Plaats : De Kwakel BRIN nummer : 05JO C1 Onderzoeksnummer : Datum onderzoek : 7 en 8 november 2016 Datum vaststelling : 9 januari 2017

2 Pagina 2 van 16

3 INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING EINDOORDEEL TOELICHTING REACTIE VAN HET BESTUUR OPZET VAN HET ONDERZOEK Pagina 3 van 16

4 Pagina 4 van 16

5 1 INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 7 en 8 november 2016 een onderzoek uitgevoerd op rkbs De Zon naar aspecten van de kwaliteit van het onderwijs en de naleving van wet- en regelgeving. De aanleiding voor dit onderzoek was het volgende. Wij hebben voor basisschool De Zon een risicoanalyse uitgevoerd. Uit deze analyse kwam naar voren dat de opbrengsten mogelijk onvoldoende zijn. Wij hebben de uitkomsten van deze risicoanalyse met het bestuur besproken. Naar aanleiding van dit gesprek hebben wij besloten een onderzoek uit te voeren om eventuele tekortkomingen vast te stellen. Conform de uitgangspunten van het programmatisch handhaven onderzoekt de inspectie tevens standaard of wordt voldaan aan bepaalde wettelijke voorschriften. Toezichthistorie Op 5 juni 2012 is de school bezocht in het kader van het landelijk stelselonderzoek. De kwaliteit van het onderwijs is toen als voldoende beoordeeld. Het analyseren en het evalueren van het onderwijsproces op school-, groeps- en leerlingniveau was een verbeterpunt voor de school. Pagina 5 van 16

6 2 EINDOORDEEL Kwaliteit De kwaliteit van het onderwijs vertoont belangrijke tekortkomingen en is als zwak beoordeeld. Om deze reden kent de Inspectie van het Onderwijs aan De Zon een aangepast arrangement zwak toe. De school valt onder intensief toezicht. Met het bestuur is afgesproken dat de onderwijskwaliteit in november 2017 weer van voldoende niveau is. Om de voortgang van het verbeterproces te monitoren, zal de inspectie in mei 2017 met het bestuur en de directie een voortgangsgesprek voeren. Het leerrendement van de leerlingen op De Zon staat onder druk. Zo zijn de eindresultaten in 2014 weliswaar voldoende, maar de eindresultaten in 2015 en 2016 zijn onvoldoende. Verder is de prognose voor schooljaar 2017 niet gunstig. Een omslag van onvoldoende naar voldoende tussentijdse resultaten laat zich daarnaast nog onvoldoende zien. De kwaliteit van het didactisch handelen laat belangrijke tekortkomingen zien. Zo ontbreekt de doelmatigheid in de instructies. Daarnaast is de taakgerichte werksfeer in de lessen onvoldoende, wat ten koste gaat van de effectieve leertijd. Bovendien is de actieve betrokkenheid van leerlingen een aandachtspunt. Het leerstofaanbod is op orde. Wel kan het taalaanbod worden versterkt door een integrale aanpak op het gebied van begrijpend lezen en het woordenschatonderwijs. De aandacht voor fysieke en sociale veiligheid van leerleerlingen is op de school in voldoende mate aanwezig. De kwaliteitszorg vraagt om verdere ontwikkeling, maar de eerste stappen naar een gerichte aansturing door de directie zijn gezet. Ondersteuning door het bestuur is hierbij van belang. Pagina 6 van 16

7 3 TOELICHTING Hieronder staan de indicatoren die in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs Indicatoren die bij een kwaliteitsonderzoek de doorslag geven of een school (zeer) zwak is, de zogeheten normindicatoren, zijn gemarkeerd met een asterisk. Voor een overzicht van alle normindicatoren zie het Toezichtkader po/vo 2012 op De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. zeer zwak 2. zwak 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen Opbrengsten Opbrengsten * De resultaten van de leerlingen aan het eind van de basisschool liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.5 De sociale competenties van de leerlingen liggen op een niveau dat mag worden verwacht. De cognitieve eindresultaten van De Zon zijn gemiddeld voldoende. In 2014 liggen de resultaten boven de door de inspectie gehanteerde ondergrens voor scholen met een vergelijkbare populatie, de resultaten van 2015 en 2016 liggen echter onder het verwachte niveau. Daarmee voldoet de school nipt aan de norm die de inspectie hanteert (minimaal eens in de drie jaar voldoende eindopbrengsten). Hoewel de leerresultaten van de huidige groep 8 bij de laatste toetsing voldoende waren voor rekenen en wiskunde, was dat niet het geval voor begrijpend lezen. De prognose voor de eindresultaten in 2017 is daarmee zorgwekkend. De tussentijdse resultaten laten ook in de andere jaargroepen een wisselend beeld zien. Dit geldt zowel voor technisch- en begrijpend lezen als voor rekenen en wiskunde. Pagina 7 van 16

8 De school hecht waarde aan het verwerven van sociale en maatschappelijke competenties. De effecten van de inspanningen op dit gebied brengt de school jaarlijks in beeld. Deze resultaten, gebaseerd op de afgelopen drie jaar in groep 8, zijn positief. Een ontwikkelpunt voor de school is om niet alleen voor de cognitieve eindresultaten ambities en doelen te formuleren, maar om dit ook te doen voor de sociale resultaten. Leerstofaanbod Leerstofaanbod * Bij de aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde betrekt de school alle kerndoelen als te bereiken doelstellingen. 2.2* De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar aan. 2.4* De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlinggewicht biedt bij Nederlandse taal leerinhouden aan die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand. Het lesaanbod op De Zon voldoet aan de kerndoelen. De school werkt met hedendaagse lesmethoden die de leerlingen in staat stellen de kerndoelen voor taal en rekenen en wiskunde te behalen. De afgelopen jaren is geïnvesteerd in een nieuwe leesmethode met aandacht voor de woordenschataanbod. Voor de leerlingen in de groepen 1 en 2 heeft de school via thema s een beredeneerd lesaanbod, gebaseerd op de SLO-doelen. Sinds vorig schooljaar hanteert de school een nieuwe methode in alle groepen om de sociale-emotionele vaardigheden en ontwikkeling van leerlingen te stimuleren. Ondanks moderne methoden slaagt de school er niet in om het taalonderwijs op een voldoende niveau te krijgen. Het ontbreekt de school aan een passend taalbeleid om op een samenhangende manier en in een doorgaande lijn van groep 1 tot en met groep 8 tegemoet te komen aan de talige onderwijsbehoeften van de leerlingen. Zo is het nodig dat het woordenschataanbod in de onderbouw en de volgende leerjaren op elkaar worden afgestemd. Hierbij is het van belang dat de school een relatie legt tussen de woordenschatontwikkeling en begrijpend luisteren en lezen. Verder is de transfer naar andere vakken van belang. Dit geldt naast uitbreiding van de woordenschat en aandacht voor vaktaal, ook voor het structureel toepassen van leesstrategieën bij teksten, bijvoorbeeld bij de zaakvakken. De leraren kunnen Pagina 8 van 16

9 bovendien in de inrichting van de lokalen meer doen om de taalontwikkeling te ondersteunen. Voor leerlingen die beter dan gemiddeld presteren valt ook nog winst te behalen op De Zon. Met het aanpassen van de verwerkingsopdrachten is een begin gemaakt met het geven van uitdagender werk aan deze leerlingen. Om leerlingen blijvend uit te dagen en steeds op een passend niveau te laten werken is een structurele leerlijn nodig die iedere leraar ook daadwerkelijk volgt. De school hanteert weliswaar een protocol voor meer- en hoogbegaafden, maar in de dagelijkse praktijk is dit aanbod niet terug te zien in de lessen. Tijd Tijd De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. In veel groepen is er sprake van onrust bij wisselingen van activiteiten of soms ook tijdens de instructiemomenten, hetgeen ten koste gaat van de effectieve leertijd. Een ander verbeterpunt betreft de verdeling van de geplande onderwijstijd per vakgebied. Zo vraagt begrijpend lezen en woordenschatontwikkeling meer tijd en aandacht dan nu door school is ingepland. Om deze redenen beoordelen wij indicator 3.1 als onvoldoende. Aan het klassenmanagement heeft de school eerder al aandacht besteed en in de meeste bezochte groepen is zichtbaar dat de leraren hier bewust mee omgaan zodat de leerlingen tijdig hun instructie krijgen of aan hun opdrachten kunnen werken. Schoolklimaat Schoolklimaat De leerlingen voelen zich aantoonbaar veilig op school. 4.3 Het personeel voelt zich aantoonbaar veilig op school. 4.4 De school heeft inzicht in de veiligheidsbeleving van leerlingen en personeel en in de incidenten die zich op het gebied van sociale veiligheid op de school voordoen. 4.5 De school heeft een veiligheidsbeleid gericht op het voorkomen van incidenten in en om de school. 4.6 De school heeft een veiligheidsbeleid gericht op de afhandeling van incidenten in en om de school. 4.7 Het personeel van de school zorgt ervoor dat de leerlingen op een respectvolle manier met elkaar en anderen omgaan. Pagina 9 van 16

10 Op de school heerst een positief pedagogisch klimaat. Dit blijkt uit de lesbezoeken en uit de gesprekken die de inspectie met een aantal leerlingen en ouders heeft gevoerd. In het kader van de sociale veiligheid neemt de school een enquête naar de veiligheidsbeleving af en is er een veiligheidsplan en een incidentenregistratie. De leerlingen weten echter niet wie de vertrouwenspersoon is op de school. Om de veiligheid op school te borgen en mogelijk te versterken, kan de school ook op dit onderdeel haar ambitie formuleren (wanneer is de school tevreden?) en gerichte acties koppelen aan de uitslag van de peiling van de veiligheidsbeleving. Didactisch handelen en afstemming Didactisch handelen * De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. 5.2* De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 5.3* De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. Afstemming De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Wij hebben met de schoolleiding een aantal lessen bezocht van groep 1 tot en met 8. Tijdens de groepsbezoeken hebben wij gekeken naar de kwaliteit van het lesgeven en de wijze waarop de leraren de gegevens over de ontwikkeling van de leerlingen gebruiken bij de afstemming. De conclusie van deze lesbezoeken is dat de leerlingen zich bereid tonen om te leren en gemotiveerd lijken om mee te doen. Echter, de uitleg duurt vaak te lang (de leraren zijn te veel en te lang aan het woord), de doelgerichtheid in die lessen ontbreekt en sommige lessen zijn weinig betekenisvol voor de leerlingen (indicator 5.1). Hierdoor verliezen de leerlingen hun interesse in de les. Dit is overigens niet het geval wanneer de leraren coöperatieve werkvormen inzetten. Daarnaast is verbetering noodzakelijk in de taakgerichtheid van de leraren (indicator 5.2). De structuur waarop de les is opgebouwd is onduidelijk en dit gaat ten koste van de effectieve leertijd. Tevens blijkt dat de vaardigheden op het terrein van interactie met de leerlingen en het geven van feedback om versterking vraagt. Op het gebied van taal- en rekenonderwijs werken de leraren met verschillende instructieniveaus. De afstemming van de instructie voor zowel de instructieafhankelijke als voor de beter presterende leerlingen vraagt om Pagina 10 van 16

11 verbetering (indicator 6.2). De instructie is overwegend klassikaal zonder onderscheid in moeilijkheidsgraad voor de verschillende niveaus van de leerlingen. Uit het gesprek met de leraren blijkt dat als zij meer zicht zouden hebben op de leerlijnen, zij ook beter in staat zouden zijn om tot een meer gerichte afstemming van het aanbod en instructie te komen. Dit is een ontwikkelpunt voor de school. Begeleiding en zorg Begeleiding * De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. 7.2 De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen. Zorg De school signaleert vroegtijdig welke leerlingen zorg nodig hebben. 8.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. 8.3* De school voert de zorg planmatig uit. 8.4 De school evalueert regelmatig de effecten van de zorg. Momenteel bouwt de school aan een schoolbrede zorgstructuur. Zo zijn er afspraken over het signaleren van leerlingen, het (leren) werken met groepsplannen en datamuren om het onderwijs zo goed mogelijk af te stemmen op de leerlingen. De school brengt de vorderingen van de leerlingen weliswaar via observaties en toetsen in beeld, de analyses beperken zich in de meeste gevallen tot een fouten-/categorieënanalyse. Dergelijke analyses zijn niet diepgaand genoeg om vast te stellen welke verklaringen er zijn voor de geconstateerde uitval of te lage vaardigheidsgroei. Tevens is het niet inzichtelijk in hoeverre de leraren de onderwijsactiviteiten aanpassen als leerlingen zich niet ontwikkelen naar verwachting. Een goede analyse is dan noodzakelijk om de juiste interventies te kunnen bepalen, zodat leerlingen de begeleiding krijgen die ze nodig hebben. Daarnaast vraagt het evalueren van individuele of groepsplannen aandacht. Soms ontbreken er evaluaties waardoor informatie mist voor het opstellen van nieuwe plannen. Positief is dat de school zich realiseert dat leerlingen die beter dan gemiddeld presteren een aanvullend aanbod en passende werkvormen nodig hebben. Om deze groep leerlingen in de nabij toekomst beter te begeleiden, heeft de school inmiddels een Pagina 11 van 16

12 signaleringsprotocol opgesteld. De concrete uitwerking hiervan in de praktijk moet nog plaatsvinden. Kwaliteitszorg en voorwaarden voor kwaliteitszorg Kwaliteitszorg De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 9.6 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit. Voorwaarden voor kwaliteitszorg De schoolleiding stuurt de schoolontwikkeling inclusief de kwaliteitszorg aan De schoolontwikkeling is verbonden met de visie op onderwijs, zoals geformuleerd in het schoolplan De schoolleiding zorgt voor een professionele schoolcultuur Bij de zorg voor kwaliteit zijn bestuur, directie, team en andere belanghebbenden betrokken. De Zon wordt met ingang van augustus 2016 aangestuurd door een nieuwe directeur. Na deze directiewisseling zijn er stappen gezet om te komen tot een systeem van kwaliteitszorg. Het is nog te vroeg om al te kunnen spreken van een integraal kwaliteitszorgsysteem, dat aanknopingspunten biedt om de totale kwaliteit van het onderwijsleerproces stelselmatig te monitoren en te versterken. Zo heeft de school de kenmerken van leerlingen nog onvoldoende in beeld, waardoor het lastig is om het aanbod en de didactiek af te stemmen op de onderwijsbehoeften van de leerlingen. Ook vraagt het analyseren van de toetsresultaten en het verbinden van acties hieraan om verdieping. Hierbij kan gedacht worden aan het uitbreiden van onderwijstijd van bepaalde vakgebieden. Positief is dat de school in september 2016 de pedagogisch-didactische vaardigheden van de leraren op schoolniveau in kaart heeft gebracht. Hiermee is een eerste stap gezet in de richting van de evaluatie van (onderdelen van) het onderwijsleerproces. Door de kwaliteit van de lessen en leerkrachtvaardigheden op schoolniveau structureel in kaart te brengen en af te zetten tegen het gewenste leerontwikkeling van leerlingen, kan de school gerichter werken aan de verdere professionalisering van leraren en daarmee de leerresultaten en Pagina 12 van 16

13 vaardigheden van de leerlingen versterken. De kwaliteitsontwikkeling is nog pril en de borging vraagt nog om meer tijd. De ouders waarmee wij gesproken hebben, geven aan dat de communicatie sinds de komst van de nieuwe directeur is verbeterd. Onlangs is er een ouderavond georganiseerd om het jaarplan toe te lichten en is ouders om een reactie gevraagd. De school kan in de verantwoording naar ouders toe winst behalen door de effecten van de ingezette ontwikkelingen met hen te delen. In de huidige situatie is de eerste voorwaarde om te komen tot kwaliteitsverbetering in voldoende mate aanwezig (indicator 10.1). Zo voert de schoolleiding momenteel diverse nulmetingen uit om zicht te krijgen op de kwaliteit van het onderwijsproces op De Zon. Op basis van de eerste bevindingen is een jaarplan opgesteld met verbeteracties voor alle onderdelen van het onderwijsleerproces. De uitvoering van dit plan stuurt de directie actief aan. Van een professionele cultuur is op de school nog onvoldoende sprake. Weliswaar geeft het team aan dat de schoolleiding transparant opereert en dat de neuzen weer dezelfde kant op staan. Echter, een teambrede professionele attitude waarbij een kritische reflectie op het eigen handelen vanzelfsprekend is, is nog onvoldoende aangetroffen bij het team (indicator 10.3). Het is belangrijk dat dit team zichzelf versterkt door scholing en door consultaties te benutten om de eigen kwaliteit te versterken. Ook ligt er een scholingsbehoefte op het gebied van het analyseren van gegevens en het leren reflecteren op het eigen handelen. Uit de gesprekken met ouders, het team en de schoolleiding blijkt dat het bestuur te weinig betrokken is en te weinig zicht heeft op de kwaliteit van het onderwijs op De Zon. Het zich gezamenlijk verantwoordelijk voelen voor de onderwijskwaliteit is door onze gesprekspartners gemist. De kwaliteit van het onderwijs op De Zon zal zeker aan kracht winnen als alle betrokkenen goed samenwerken en het bestuur ook vanuit haar verantwoordelijkheid de kwaliteitsontwikkeling stimuleert en ondersteunt. Pagina 13 van 16

14 Naleving wet- en regelgeving Wet- en regelgeving Ja Nee NT1A NT1B NT2A NT2B NT4A De inspectie is in het bezit gesteld van de geldende schoolgids (art. 16, lid 2 en 3, WPO). In de schoolgids is informatie opgenomen over standaard gecontroleerde onderdelen (art. 13 WPO). De inspectie is in het bezit gesteld van het geldende schoolplan (art. 16, lid 1 en 3, WPO). In het schoolplan is informatie opgenomen over een of meer standaard gecontroleerde onderdelen (art. 12 WPO). Er is voldoende onderwijstijd geprogrammeerd om te kunnen voldoen aan de daarvoor gestelde minima (art. 8, lid 7 onder b, WPO). Wij concluderen dat er geen tekortkomingen zijn in de naleving van de wettelijke voorschriften die zijn gecontroleerd. Pagina 14 van 16

15 4 REACTIE VAN HET BESTUUR Dit rapport beschrijft de oordelen van de inspectie over de kwaliteit van het onderwijs op R.K. basisschool De Zon. We hebben de school en het bestuur gevraagd om de ontwikkelrichting aan te geven op basis van de eigen kwaliteitsoordelen en die van de inspectie en welke stappen de school gaat ondernemen om de kwaliteit weer op orde te krijgen. Hieronder geeft het bestuur zijn reactie: Het bestuur van de SKOK is verantwoordelijk voor de kwaliteit van het onderwijs op De Zon en accepteert het eindoordeel van de inspectie. Het bestuur heeft zich dit oordeel en de opmerkingen aangetrokken en maatregelen genomen om zo spoedig als mogelijk te kunnen voldoen aan de door de samenleving en inspectie gestelde eisen op het gebied van goed onderwijs. Samen met de directeur en het schoolteam van De Zon zal het bestuur zich grote inspanningen getroosten om de kwaliteit van het onderwijs binnen de gestelde termijn op orde te brengen. Deze ontwikkeling naar een basisarrangement is al ingezet onmiddellijk na het aantreden van de nieuwe directeur. Wij zijn blij dat de inspectie dit ook herkent in haar eindoordeel (laatste bullit) en in de toelichting op bladzijde 13 en 14. Indien de directeur dit nodig acht, zal het bestuur extra investeringen, zowel personeel als materieel, doen om de gewenste kwaliteit te bereiken en de risico's te bestrijden. Ook heeft het bestuur met de aanstelling van een directeur-bestuurder a.i. reeds maatregelen genomen om op een betere wijze zelf toezicht te kunnen houden op het onderwijs en de onderwijskwaliteit. Het bestuur is erkentelijk voor de constatering dat er ook genoeg onderdelen wel voldoende waren; met name dat de aandacht voor de fysieke en sociale veiligheid van de leerlingen in voldoende mate aanwezig is. Een voorwaarde voor "leren" is juist die veiligheid en dus is er een solide fundament om het herstel op te bouwen. Pagina 15 van 16

16 5 OPZET VAN HET ONDERZOEK Op 7 november 2016 hebben de volgende onderzoeksactiviteiten plaatsgevonden: een documentenanalyse; gesprekken met verschillende groepen belanghebbenden: schoolleiding, intern begeleider, leraren, ouders en leerlingen; observaties van de onderwijspraktijk in een aantal groepen. Deze observaties hebben wij samen met observanten van de school uitgevoerd. Op 8 november 2016 hebben we een feedbackgesprek gevoerd met het bestuur, de schoolleiding en de intern begeleider van de school. In dit gesprek hebben we onze bevindingen en oordelen besproken en heeft de school aangegeven wat zij gaat doen met deze bevindingen. Pagina 16 van 16