Ondergrondse waterberging

Transcriptie

1 STARTNOTITIE STUDIEPROJECTEN Ondergrondse waterberging 1. Werktitel : Ondergrondse waterberging (OWB) 2. Aanleiding : In de glastuinbouw wordt momenteel gezocht naar manieren om nu en in de toekomst aan de hoeveelheid en kwaliteit van gietwater te kunnen blijven voldoen. Met het oog op klimaatveranderingen en het toekomstig verbod op brijnlozingen (vanaf 1 juli 2022), zal de vraag naar alternatieve gietwaterbronnen alleen maar toenemen. Omdat het vergroten van de bovengrondse opslag capaciteit in bassins vanwege de schaarse ruimte en de hoge kosten vrijwel geen optie is wordt gezocht naar alternatieven. Een mogelijkheid vormt de opslag van zoetwater in de (diepere) ondergrond. Door toepassing en ontwikkeling van OWB kan overtollig zoet water worden geïnfiltreerd en opgeslagen en in tijden van droogte weer worden teruggewonnen. Momenteel vinden op dat vlak diverse experimenten plaats binnen het beheersgebied van Delfland ( s Gravenzande en Nootdorp). Ook de waterbeheerder kan baat hebben bij de ondergrondse opslag van zoetwater. Indien glastuinbouwbassins door OWB lager kan worden gehouden, of water snel kan worden geïnjecteerd, kan dit bijdragen aan de beperking van wateroverlast. Ook kan dit de haalbaarheid van het project Dynamische sturing gietwaterbassins in positieve zin beïnvloeden. 3. Doel van het project : Het project kent 2 doelen: 1. Het verkennen van de mogelijkheden om gebiedseigen zoetwater langer vast te houden door het ondergronds te bergen en terug te winnen. Beoogd wordt hiermee: Wateroverlast te voorkomen direct door injectie in de diepere ondergrond of indirect door extra bergingsruimte te creëren in hemelwaterbassins van de glastuinbouw. Aanvullende gietwatervoorziening te leveren voor hoogwaardige functies zoals de glastuinbouw: wat is de haalbaarheid van opschaling en wat zijn de consequenties en randvoorwaarden voor het watersysteem bij grootschalige toepassingen. Doorstroomstudie Den Haag Pagina 1 van 6

2 2. Het identificeren van geschikte pilot locatie(s) om het concept concreet in de praktijk te testen en op te zetten als demonstratielocatie. Deze pilot kan zich bijvoorbeeld richten op de inzet van hemelwater op een locatie met potentie ter voorkoming van wateroverlast. 4. Aandachtspunten (inhoudelijk en omgeving) : Momenteel lopen er twee pilots bij tuinders van ondergrondse gietwaterberging (Prominent in s- Gravenzande en Van der Goes in Nootdorp). De resultaten en conclusies hiervan worden in voorziene studie meegenomen. KWR en Evides voeren parallel aan onderliggend project een haalbaarheidsstudie uit naar het leveren van opgewerkt effluent op de pilot locatie bij Prominent. Dit TKIproject levert input over de mogelijkheden om gezuiverd effluent in verschillende gebieden van Delfland in te zetten. Ook wordt gebruik gemaakt van de ervaringen hoeveel RWZI-water nodig is om een voldoende grote recovery factor te realiseren. De provincie Zuid-Holland is partner in dit onderzoek. PZH streeft hiermee naar meer kennis en input voor een duurzame gietwatervoorziening. Voor PZH en Delfland gelden aparte doelstellingen maar wordt in de voortgang gezamenlijk opgetrokken. Delft Blue Water is bezig met een studie naar het hergebruik van gezuiverd effluent in de tuinbouw. Mogelijk dat dit ook een bron voor ondergrondse opslag zou kunnen zijn. DBW en projectresultaten worden meebeschouwd in dit project. Eveneens wordt afstemming gezocht met het Delflandse project Dynamische sturing inzet Gietwaterbassin. De Stichting Waterbuffer manifesteert zich op het terrein van de ondergrondse opslag van zoet water. Delfland is hier (indirect) bij betrokken en heeft hiermee ook toegang tot het netwerk van de Stichting, en de kennis en inzichten die via deze Stichting worden ontwikkeld. Stowa onderzoeksvoorstel: Verkenning ondergrondse opslag in de stad. Diverse activiteiten en onderzoeken rondom actief grondwater voorraadbeheer, w.o. bijv drinkwater. Doorstroomstudie Den Haag Pagina 2 van 6

3 5. Eindproduct (omschrijving) : Verkennende studie met rapportage waarin helder wordt verwoord: Het concept van ondergrondse waterberging (kansen en knelpunten) binnen Delfland. Toelichting werkwijze en achterliggende gegevens. Diverse kaarten waarop aangegeven het wateraanbod en de watervraag. De kosten en baten (te vergelijken met andere maatregelen ter voorkoming van wateroverlast) van ondergrondse waterberging. Beoordeling kansrijkheid gebieden potentiële ondergrondse waterberging. Verkenning mogelijkheden van opschaling en consequenties/randvoorwaarden (bijv. behoud van huidige bassingroottes. Beleidsmatige voordelen (i.e. reductie emissie, brijn problematiek) en nadelen benoemen (i.e. grondwateroverlast). 6. Bijdrage aan de doelstellingen van Delfland : Het onderzoek draagt bij aan het programmadoel voorkomen wateroverlast Polders verwoord in het programma Voldoende Water. Het is een innovatieve manier die uiteindelijk hoopt bij te kunnen dragen aan een reductie van de wateropgave in de (glastuinbouw)polders. Daarmee draagt het tevens bij aan de doelen van het programma Organisatie waar het innovatie betreft. Innovaties die aansluiten bij programma doelen staan hoog in het vaandel bij Delfland. Het innovatiefonds is hiervoor een stimulans. Met dit onderzoek wordt een nog niet eerder verkend vraagstuk voor het beheergebied van Delfland opgepakt. Met dit onderzoek wordt binnen Delfland invulling gegeven aan één van de kennishiaten rondom grondwater en de ondergrond. Daarmee draagt de opgedane kennis en inzichten bij aan de discussies rondom zoetwatervoorziening van het Delta Programma. Resultaten uit dit onderzoek dragen mogelijk ook bij aan kennishiaten en vraagstukken die bestaan bij Delfland, Provincie en stakeholders, rondom: verduurzaming van de Glastuinbouw (beperking lozing brijn, zekerstelling voldoende gietwater); effectuering afzet gezuiverd afvalwater; zoetwatervoorziening op lange termijn (i.e.: drinkwater); verduurzaming van Delflands waterbeleid (vasthouden-berging i.p.v. afvoeren); regionale klimaatdoelstellingen (RAS Haaglanden), etc. Doorstroomstudie Den Haag Pagina 3 van 6

4 Met bovenstaande draagt dit onderzoek mede duidelijk bij aan de verbetering van het imago van Delfland. 7. Belangen / meerwaarde a. belangen van Delfland : Zie hierboven onder 6 b. belangen van derden : PZH wil op termijn de lozing van brijn, een afvalproduct uit de RO installaties van de glastuinbouw, in het kader van verduurzaming Glastuinbouw, stop zetten. Een goed alternatief moet dan (of eerder!) een uitkomst bieden. Voor tuinders en LTO kan een betrouwbare zoetwatervoorraad in de ondergrond op termijn uitkomst bieden voor de verduurzaming van hun bedrijfsvoering. Middels dit onderzoek wordt rechtstreeks vorm gegeven aan de hoofddoelstelling van de Stichting Waterbuffer Vergroten toekomstbestendigheid zoetwatervoorziening door gebruik van ondergrond. 8. gekozen werkwijze (omschrijving) : De werkwijze zal globaal als volgt zijn: Fase 1 brede verkenning (desk studie) kansen voor ondergrondse waterberging : Een begeleidingscommissie wordt voorgesteld bestaande uit ambtenaren van de Provincie en Delfland, initiatiefnemer KWR en Stichting Waterbuffer. Een verkenning naar technische -, financiële -, en organisatorische mogelijkheden van het bergen van zoetwater in de ondergrond: 1. Identificeren zoetwaterbronnen. 2. Geschiktheid en opschalen zoetwaterbronnen. 3. Geschiktheid ondergrond voor waterberging. 4. Bepalen van de watervraag: haalbaarheid vergaande opschaling door de glastuinbouw, daarbij kijkende naar de verschillenden typen glastuinbouwbedrijven, teelten en bassingroottes. 5. Potenties oplossen wateroverlastopgave met ondergrondse waterberging. 6. Overige mogelijke consequenties bijvoorbeeld voor grondwateroverlast. 7. Financiële aspecten (haalbaarheid). 8. Organisatorische en juridische aspecten (huidig en of toekomstig beleidskader t.a.v. Ondergrondse waterberging, welke randvoorwaarden zijn nodig bijv. behoud huidige bassins). Fase 2 Gebiedsscan pilot locatie: Inventarisatie in hoeverre gebiedsspecifieke Doorstroomstudie Den Haag Pagina 4 van 6

5 informatie klopt met regionale informatie waarop de kansenrijkheid in eerste instantie is gebaseerd. Identificatie locatie met potentie om wateroverlastproblematiek te verkleinen. Mogelijkheden voor financiering in beeld brengen. Opstellen Programma van Eisen voor gedetailleerde haalbaarheidsstudie pilot met ondergrondse waterberging. 9. Consequenties van gekozen werkwijze: a. aanbesteding van (deel)taken bij externe partijen : Bij stap 5 in fase 1 worden berekeningen en of modelsimulaties uitgevoerd. KWR als initiatiefnemer is hiervoor verantwoordelijk en zal dit zelf ter hand nemen. b. aard van contacten met derden : Formeel en informeel met de Provincie Zuid Holland en KWR. c. continuïteit van kennis bij onderhouden van contacten door Delfland : Wordt gewaarborgd door middel van fasedocumenten, gespreksverslagen, projectdocumenten en tussen- en eindrapportages. d. noodzaak van bestuurlijke afstemming : Vooralsnog wordt met dit project alleen nog maar een stuk kennis ontwikkeld rondom het fenomeen Ondergrondse waterberging. Behalve de directe aansluiting van de portefeuillehouder Innovatie wordt ook de portefeuillehouder Voldoende Water geïnformeerd. 10. Financiën Om het organisatorisch goed te laten verlopen, mede ook gezien de samenwerking met de provincie, is het van belang dat de start en de resultaten worden gerapporteerd en actief gedeeld op ambtelijk en bestuurlijk niveau. a. Bestedingsruimte : Het totale onderzoek is door KWR begroot op (ex. BTW). Dit wordt gelijk verdeeld tussen Provincie en het Hoogheemraadschap. b. Op te nemen in begroting : Uit het innovatiefonds 2013: , met mogelijke uitloop in c. Aanvraag kredietverlening nodig : Er wordt een onderzoekskrediet van (incl. BTW) aangevraagd. 11. Planning a. Gewenste doorlooptijd : Vanuit begrotingstechnisch oogpunt bij zowel het Hoogheemraadschap als ook de Provincie was er de voorkeur om al in oktober met dit project te starten. Gezien de voorbereiding die het vraagt bij deze twee partijen, zou dat ook wel eens later Doorstroomstudie Den Haag Pagina 5 van 6

6 b. Datum startnotitie : 18 oktober 2013 in de tijd kunnen worden. Totale doorlooptijd bedraagt 6 maanden. c. Data en onderwerp van tussenrapportages : Nader te bepalen na en bij Startoverleg (18 nov. 2013). d. Datum eindrapportage studie : Circa april 2014 e. Behandeling in D&H : Nvt f. Besluit VV : Nvt 12. Organisatie a. Projectleider (naam) : Projectleiding zal in eerste instantie bij team WH komen te liggen. b. Benodigde vakdisciplines (afdeling, team, competenties) : BBC/WH (Onderzoek en Innovatie, Beleid Zoetwater), BBC/RPV (Gietwater), ZTO/PCA - DBW c. Geraamde inzet capaciteit Delfland (fte s) : Fase 1 en 2: 20 uur (2013) + 60 uur (2014) 13. Communicatie en externe relaties d. Geraamde inzet capaciteit Delfland (fte s) : 20 uur e. Te benaderen/in te schakelen externe relaties : Dit project zal in nauwe samenwerking met de Provincie Zuid Holland en de Stichting Waterbuffer worden uitgevoerd. 14. Relatie met andere projecten KWR: pilots (Prominent en Van der Goes) Ondergrondse opslag zoetwater. DBW: Hergebruik gezuiverd effluent t.b.v. gietwater. BBC/RPV: Dynamische inzet Gietwaterbassins TKI-voorstel: KWR en Evides: effectuering bestaande pilots (Prominent en Van der Goes). Deltaprogramma zoetwater 15. Overige aspecten Nvt Hierbij wordt opdracht gegeven voor de uitvoering van de activiteiten zoals hierboven vermeld. Voor akkoord: programmamanager (naam + paraaf) : Erik Bongaards (verstrekt opdracht) Interne opdrachtgever (naam + paraaf) : Saskia van Heusden (accepteert opdracht) Distributie: programmahoofd Voldoende Water, Interne opdrachtgever, projectdossier (origineel) Doorstroomstudie Den Haag Pagina 6 van 6