Bijlage cursusomschrijvingen. Life Sciences Bachelor Voltijd

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Bijlage cursusomschrijvingen. Life Sciences Bachelor Voltijd"

Transcriptie

1 Bijlage cursusomschrijvingen Life Sciences Bachelor Voltijd

2

3 Anatomie en Neurobiologie en: Hoorcollege NEU Hoorcollege VAE Practicum VAN Practicum VAN spreekuur inzage herkansing NEU spreekuur inzage toets VAE spreekuur inzage toets NEU spreekuur inzage herkansing VAE 2 maal per week (zie 1 maal per blok (zie 1 maal per blok (zie 1 maal per blok (zie 1 maal per blok (zie TLSC-ANNE5V-13 Anatomie en Neurobiologie 10 European Credits en: Tentamen VAE Tentamen Tentamen NEU Tentamen Assessment Assessment

4 Learning outcomes Vergelijkende Anatomie en Embryologie: Aan het eind van de cursus: Kent de student de diverse klassen van de Vertebrata Kan de student de anatomische vlakken en richtingen, oriëntatietermen, lichaamsholten en vliezen benoemen Kan de student de verschillende fasen van de embryogenese in detail beschrijven Kan de student de ontwikkeling, ligging, bouw en globale functie van de organen betrokken bij ademhaling, circulatie, digestiestelsel en urogenitale stelsel van de diverse vertebraten beschrijven Kan de student de ventilatiemechanismen, doorbloeding en gasuitwisseling bij diverse vertebraten beschrijven Kan de student de verschillen in bouw van het hart, alsook de verschillen en overeenkomsten van het arteriële resp. veneuze stelsel bij de verschillende vertebaten beschrijven en verklaren Kan de student de verschillen in het digestiestelsel tussen herbivoren en carnivoren uitleggen Kan de student aangeven welk excretieproduct door welke vertebraat uitgescheiden wordt Kan de student uitleggen hoe de osmotische waarde van het interne milieu gehandhaafd blijft bij de diverse vertebraten Kan de student de begrippen oestrus, anoestrus, mono- resp, poly-oestrisch uitleggen Kennisbasis Vergelijkende Anatomie en Embryologie: Oriëntatietermen, embryogenese, ademhalingssysteem, circulatie, digestiestelsel, urogenitale stelsel Learning outcomes Neurobiologie: Aan het einde van deze cursus: Kan de student de basale anatomie van het brein beschrijven. Kent de student de stappen van sensoriek tot motoriek en de emoties die deze route beïnvloeden. Weet de student welke invloed modulerende neurotransmittersystemen (met name dopamine) hebben op het functioneren van het brein. Kan de student ziektebeelden verklaren die ontstaan wanneer bepaalde hersensystemen niet functioneren. Kan de student verklaren waarom verscheidene diermodellen gebruikt kunnen worden om neurologische aandoeningen en de behandeling te bestuderen. Kennisbasis Neurobiologie: Hersenanatomie, embryologie van het brein, synaptogenese, cerebrospinale vloeistof, bloed-hersen-barrière, neuroregeneratie (en diermodel), speciale zintuigen, vestibulocochlearis, elektrostimulatie, schizofrenie (en diermodel), motoriek, reflexen, Parkinson (en diermodel), hypothalamus, voedselopname (en diermodel), stress (en diermodel), emotie, drugsverslaving (en diermodel), angststoornissen (en diermodel), leren, geheugen, Alzheimer (en diermodel), beroerte (en diermodel), beeldvorming, PET, MRI

5 Learning outcomes Vaardigheden Anatomie: Aan het eind van de cursus: Kan de student een groot aantal organen en bloedvaten vrij prepareren zonder daarbij onnodige beschadigingen te veroorzaken. Weet de student wanneer de diverse instrumenten gebruikt moeten worden en bezit hij/zij de nodige prepareervaardigheid. De student kan de vrij geprepareerde onderdelen benoemen, aanwijzen in het dier en er een tekening van maken. Kan de student de gebruikelijke terminologie toepassen. Kan de student de uitwendige en inwendige bouw van de bestudeerde dieren beschrijven en de functies van de diverse onderdelen uitleggen. Is de student in staat de ontwikkeling van het hart, de daaruit ontspringende bloedvaten en de hersenen bij de bestudeerde dieren te vergelijken en te bespreken. Kennisbasis Vaardigheden Anatomie: Prepareren, kennis instrumenten, anatomische terminologie, uitwendige en inwendige bouw van rat en haai

6 Afstudeeropdracht, experimenteren en: Afstudeeropdracht: Exp. niveau III Terugkommiddag 0 maal per blok (zie TLSC-AOEXP8V-15 Afstudeeropdracht, experimenteren 15 European Credits bij aanvangsblok CONTINUE: blok CONTINUE bij aanvangsblok CONTINUE: blok CONTINUE en: Beoordeling: Experimenteren niveau III Assessment 5.5 bij aanvangsblok CONTINUE: 1. blok CONTINUE Aard en inhoud van de afstudeeropdracht (AO) zijn afhankelijk van de door de student gekozen specialisatierichting, van de aard van het bedrijf, instelling of laboratorium waar de AO wordt uitgevoerd, maar hangt daarnaast ook af van de persoonlijke interesse van de student. De AO vindt plaats in het vierde studiejaar. De student maakt in deze periode kennis met een nieuw bedrijf, instelling of laboratorium, oriënteert zich verder op het latere beroep, verbreedt en verdiept zijn kennis en vaardigheden ook op sociaal en communicatief gebied. De cursus TLSC-AOEXP8V-15 richt zich op de experimentele vaardigheden die de student tijdens de AO laat zien. De student wordt beoordeeld op basis van het landelijk vastgestelde competentieprofiel voor experimenteren (niveau III). De competentie zelfsturing wordt ook in deze cursus beoordeeld (niveau II). Toelatingseisen voor het mogen starten van de AO staan in de Studiegids Life Sciences, inhoudelijk informatie over de AO periode en de beoordeling is te vinden in de Handleiding Afstudeeropdracht LS&C (documenten zijn te vinden op Sharepoint).

7 Afstudeeropdracht, onderzoeken en: Afstudeeropdracht Ond. niveau III Presentatie en Verdediging AO 0 maal per blok (zie TLSC-AOOND8V-15 Afstudeeropdracht, onderzoeken 15 European Credits bij aanvangsblok CONTINUE: blok CONTINUE bij aanvangsblok CONTINUE: blok CONTINUE en: Plan van aanpak AO Opdracht 5.5 Beoordeling: Onderzoeken niveau III Assessment 5.5 bij aanvangsblok CONTINUE: 1. blok CONTINUE bij aanvangsblok CONTINUE: 1. blok CONTINUE Aard en inhoud van de afstudeeropdracht (AO) zijn afhankelijk van de door de student gekozen specialisatierichting, van de aard van het bedrijf, instelling of laboratorium waar de AO wordt uitgevoerd, maar hangt daarnaast ook af van de persoonlijke interesse van de student. De AO vindt plaats in het vierde studiejaar. De student maakt in deze periode kennis met een nieuw bedrijf, instelling of laboratorium, oriënteert zich verder op het latere beroep, verbreedt en verdiept zijn kennis en vaardigheden, ook op sociaal en communicatief gebied. De cursus TLSC-AOOND8V-15 richt zich op de onderzoeks- vaardigheden die de student tijdens de uitvoering van de AO laat zien. De student wordt beoordeeld op basis van het landelijk vastgestelde competentieprofiel voor onderzoeken (niveau III). Deze competentie wordt beoordeeld aan de hand van schriftelijke en mondelinge rapportage, evenals het functioneren van de student tijdens de uitvoering van de afstudeeropdracht. Het schrijven van een plan van aanpak PVA), de schriftelijke en mondelinge rapportage en verdediging van de AO is onderdeel van deze cursus. Toelatingseisen voor het mogen starten van de AO staan in de Studiegids Life Sciences, inhoudelijk informatie over de AO periode en de beoordeling is te vinden in de Handleiding Afstudeeropdracht LS&C (documenten zijn te vinden op Sharepoint).

8 Bioinformatica & Dataverwerking en: Spreekuur- Bioinformatica Inzage hertentamen BID Dataverwerking Inzage hertentamen BID Bioinformatica Inzage tentamen BID Dataverwerking Inzage tentamen BID-Bioinformatica Voorlichtingsbijeenko mst Bioinformatica Werkcollege- Dataverwerking TLSC-BID3V-17 Bioinformatica & Dataverwerking 5 European Credits bij aanvangs: bij aanvangs: bij aanvangs: bij aanvangs: blok 5 bij aanvangs: bij aanvangs: blok 5 bij aanvangs: bij aanvangs: blok 5 bij aanvangs: bij aanvangs: blok 5 bij aanvangs: bij aanvangs: bij aanvangs: bij aanvangs: en: tentamen BID Dataverwerking tentamen BID Bioinformatica Computer Tentamen Computer Tentamen Bioinformatica Learning outcomes Aan het eind van deze cursus kan de student: bij aanvangs: bij aanvangs: blok 5 bij aanvangs: bij aanvangs: blok 5

9 Biologische databanken opzoeken op het internet DNA en eiwitsequenties annoteren m.b.v. databanken Sequentie analyse uitvoeren m.b.v. free and open software Zelfstandig primers ontwerpen voor PCR reacties R en Linux gebruiken voor eenvoudige statistische analyses Dataverwerking Learning outcomes Aan het eind van deze cursus kan de student: De opzet van een experiment herkennen. Verschillende data types herkennen. Experimentele data invoeren in SPSS. Een nul hypothese opstellen. De juiste statistische test kiezen voor data analyse. De uitkomst van een statistische test (p-value) interpreteren. Aangeven of er een statistisch verband is tussen twee of meerdere datasets.

10 Biotechnologie en: Hoorcollege Spreekuur inzage toets BTECH Spreekuur inzage herkansing BTECH 2 maal per week (zie TLSC-BTECH5V-13 Biotechnologie 5 European Credits en: Tentamen Biotechnologie Tentamen Learning outcomes Na het volgen van een serie van twaalf college's en het bestuderen van het lesmateriaal zal de student een overzicht hebben van biotechnologische methoden waarmee bacterien, gistcellen, animale cellen, dieren (inclusief de mens) en planten genetisch gemodificeerd kunnen worden t.b.v. medische, agrarische of industriële toepassingen. Daarnaast zal de student zich verdiept hebben in downstream processing van biotechnologische produkten en in ethische en maatschappelijke aspecten van biotechnologische toepassingen. Kennisbasis Deze cursus bouwt voort op kennis die is opgedaan tijdens de VL3 cursussen Moleculaire Biologie en Moleculair Biologische Technieken. Denk hierbij aan processen zoals replicatie, transcriptie, translatie, moleculair kloneren, PCR en cdna banken. Een goed begrip van deze materie is dan ook een vereiste om te kunnen slagen voor de cursus Biotechnologie.

11 Cellulaire Biochemie en: inzage CB2V TA-1 inzage CB2V TC-2 inzage CB2V TC-1 inzage CB2V TA-2 IZT90 CB2 2 maal per week (zie TLSC-CB2V-13 Cellulaire Biochemie 5 European Credits en: Tentamen Cellulaire Biochemie Tentamen Learning outcomes Aan het eind van de cursus kan de student onderscheid maken tussen prokaryote en eukaryote cellen. uitleggen waarom eukaryote cellen organellen hebben. de structuur en functie van intracellulaire en extracellulaire componenten van de eukaryote cel beschrijven. de biosynthese route van cytosolische, membraan-, en secretie-eiwitten beschrijven. beschrijven welke factoren de vloeibaarheid van cellulaire membranen beïnvloeden. uitleggen hoe moleculen via passief, actief en bulktransport over de

12 membraan getransporteerd worden. de rol uitleggen van katabole en anabole routes in het metabolisme van een cel. de 1e en 2e wet van de thermodynamica toepassen. de begrippen enthalpie, entropie, (vrije) Gibbs energie uitleggen. onderscheid maken tussen endergone, exergone, endotherme en exotherme reacties. de rol van enzymen bij reacties uitleggen. de ph van oplossingen berekenen. het begrip evenwichtsconstante uitleggen. de Henderson-Hasselbalch vergelijking voor buffers toepassen. het Michealis-Menten model van enzymkinetiek uitleggen en de daarbijbehorende grafiek tekenen. de begrippen Vmax en KM uitleggen. een Lineweaver-Burk grafiek construeren en hieruit de Vmax en KM berekenen. beschrijven hoe competitieve en niet-competitieve remmers de enzymactiviteit beïnvloeden. het effect van competitieve en niet-competitieve remmers weergeven in Michaelis-Menten en Lineweaver-Burk grafieken. het verschil aangeven tussen Michaelis-Menten enzymen en allostere enzymen. de processen van fermentatie en celademhaling beschrijven. de lokatie in de cel aangeven van glycolyse, citroenzuurcyclus en elektronentransportketen. Signaleringsroutes indelen in endocrien, neurocrien, paracrien en autocrien. De signaaltransductieroute beschrijven na binding van een ligand aan een receptor. De rol van fosfatasen en kinasen in signaaltransductie uitleggen. Beschrijven welke rol de second messengers camp, DAG, IP3, en Ca2+ hebben. De samenhang tussen de behandelde thema s uitleggen. Kennisbasis Bouw van prokaryote en eukaryote cellen. Organellen, intracellulaire en extracellulaire componenten van een eukaryote cel. Biosynthese van cytosolische, membraan-, en secretie-eiwitten. Passief, actief en bulktransport van moleculen over de membraan. 1e en 2e wet van thermodynamica, Gibbs energie, enthalpie, entropie. Exergone, endergone, exotherme en endotherme reacties. Zuren en basen, ph, pka, evenwichtsconstante, Kw. Henderson-Hasselbalch vergelijking, titratie, equivalentiepunt. Michaelis-Menten model, Vmax, KM, Lineweaver-Burk grafiek, competitieve en niet-competitieve remmers, allosterie. Fermentatie en celademhaling. Signaaltransductie, fosfatasen, kinasen, second messengers.

13 Celbiologie en: Hoorcollege Spreekuur inzage toets CBIO5V Spreekuur inzage herkansing CBIO5V 2 maal per week (zie TLSC-CBIO5V-13 Celbiologie 5 European Credits bij aanvangs: bij aanvangs: bij aanvangs: bij aanvangs: blok 5 bij aanvangs: bij aanvangs: blok 5 en: Tentamen Celbiologie Tentamen bij aanvangs: bij aanvangs: blok 5 Learning outcomes Celbiologie Na het volgen van deze cursus kan de student: de eiwitsortering naar de verschillende celcompartimenten beschrijven het intracellulaire vesiculaire transport mechanisme beschrijven aan de hand van een aantal voorbeelden de celcommunicatie beschrijven het begrip weefselhomeostase beschrijven aan de hand van de celcyclus, de oncogenese en apoptose de rol van stamcellen tijdens de embryogenese en in het adulte weefsel beschrijven Kennisbasis Celbiologie chaperon eiwitten, afbraak eiwitten, translocatie eiwitten ER en mitochondria, PTM, lipiden bilaag, COP en Clathrine vesicles, celcommunicatie, GPCR, adenylaat cyclase, phopholipase Cβ, cgmp, Receptor tyrosine kinase, affiniteit receptor ligand, cellulaire respons, mitose, modelorganismen, tumorbiologie, celcyclus, Cdk s, oncogenen, tumorsuppressorgenen, metastasering, angiogenese, oncogene virussen, anti-kanker therapie, apoptose,

14 stamcellen, morfogenen, laterale inhibitie, regeneratieve geneeskunde, reproductief kloneren

15 Dierkundige Oriëntatie en Farmacologie en: Afrondende praatjes DKO Hoorcollege FAR Introductiecollege_D KO Computer practicum DKO Practicum DKO Simulatie practicum FAR Spreekuur inzage toets FAR Spreekuur inzage herkansing FAR 1 maal per blok (zie 5 maal per week (zie TLSC-DOFAR4V-14 Dierkundige Oriëntatie en Farmacologie 5 European Credits bij aanvangs: bij aanvangs: bij aanvangs: bij aanvangs: bij aanvangs: bij aanvangs: bij aanvangs: bij aanvangs: bij aanvangs: bij aanvangs: bij aanvangs: bij aanvangs: bij aanvangs: bij aanvangs: blok 5 bij aanvangs: bij aanvangs: blok 5 en: tentamen Farmacologie Tentamen Deelname Deelname 5.5 bij aanvangs: bij aanvangs: blok 5 bij aanvangs: bij aanvangs: blok 5

16 Dierkundige Oriëntatie Ter oriëntatie op de dierkundige afstudeerrichting maakt de student tijdens dit practicum kennis met enkele vakgebieden die kenmerkend zijn voor deze afstudeerrichting. Dit zijn proefdierkunde, anatomie, fysiologie en farmacologie. De student dient een verantwoorde houding ten aanzien van proefdiergebruik te ontwikkelen. Daarom vormt proefdierethiek een substantieel onderdeel van het practicum. Daarnaast dient de student zich een beeld te vormen van de dierkundige afstudeerrichting en het beroep van dierkundig laboratorium ingenieur. Farmacologie Het vakgebied Farmacologie houdt zich bezig met de (ver)werking van medicijnen (farmaca) en andere biologisch actieve stoffen in/door het lichaam. Inzicht in de werking van farmaca vergt begrip en integratie van uiteenlopende vakgebieden zoals de Fysiologie, Anatomie, Celbiologie en Moleculaire biologie. Na een algemene introductie in les 1, waarin o.a. het traject van de geneesmiddelenontwikkeling aan bod komt, komen de twee hoofdthema s van de Farmacologie aan de orde. In les 2 behandelen we de Farmacodynamiek ( wat doet een stof met het lichaam? ) en in les 3en 4 komt de Farmacokinetiek aan bod ( wat doet het lichaam met een stof? ). Na behandeling van deze algemene farmacologische aspecten zal les 5 vervolgens worden besteed aan een voorbeeld van de zogenoemde Speciële farmacologie: de farmacologie van het vasculaire systeem. Deze lesstof wordt a.h.v. een computersimulatie geïllustreerd. Dit in aansluiting op het VL4 thema en op de leerstof van Humane Fysiologie (Fysiologische Regulatiesystemen). Les 6 tenslotte, is gewijd aan de toxicologie (vergiftigingsleer), een discipline die geheel in lijn ligt met de farmacologie omdat toxische stoffen zich in het lichaam gedragen volgens dezelfde dynamische en kinetische wetmatigheden als farmaca.

17 Experimental Design & Cell Culture en: Practicum Werkcollege Werkcollege lesweek 1 Inzage tentamen EDCC Inzage Hertentamen EDCC 2 maal per week (zie 5 maal per blok (zie 1 maal per blok (zie 1 maal per blok (zie 1 maal per blok (zie TLSC-EDCC3V-13 Experimental Design & Cell Culture 5 European Credits en: Praktijkbeoordeling Praktijkopdrac ht/stage Theorie tentamen Tentamen Learning outcomes praktijklessen Als je de cursus succesvol hebt afgerond kun je: Adequaat werken met gekweekte cellen. Hieronder wordt verstaan: Diverse celkweek handelingen correct uitvoeren, zoals het doorzetten, invriezen en ontdooien van cellen. Handelingen steriel uitvoeren in een LAF kast, volgens VMT regels en op een correct ingerichte werkplek.

18 Handelingen binnen de gestelde tijd uitvoeren Op basis van een voorschrift een experiment adequaat voorbereiden, uitvoeren en binnen de gestelde tijd resultaten verkrijgen in overeenstemming met de veiligheids- en milieuvoorschriften. Een voorschrift uitvoeren volgens de veiligheidsvoorschriften. Bij de uitvoering van de opdracht te werken conform het werkplan/stappenplan. Een nauwkeurig en overzichtelijk labjournaal bijhouden volgens de richtlijnen in deze handleiding. Desgevraagd uitleggen wat de bedoeling van het experiment is. Desgevraagd het principe van de gebruikte methode uitleggen. Meetresultaten adequaat en correct bewerken en inschatten of een uitkomst realistisch is. Een experiment op basis van een vraagstelling zodanig ontwerpen en uitvoeren dat bruikbare resultaten worden verkregen. Bij het ontwerpen pas je kennis toe van de empirische cyclus, repliceren en de definities en betekenis van verschillende typen controles. Learning outcomes werkcolleges Achtergronden van celkweek, experimenteel ontwerp, empirische cyclus, experimentele controles. Na het lezen van de hoofdstukken en het maken van de opdrachten kun je: Het verschil uitleggen tussen primaire en continue cellijnen. Aangeven welke besmettingen in een celkweek aanwezig kunnen zijn en op welke manier deze bestreden kunnen worden. De werking van werkkasten voor celkweek uitleggen. Uitleggen welk effect de condities in een kweekstoof hebben op cellen en het medium. Uitleggen hoe een continue cellijn wordt gemaakt uit een primaire kweek. Het belang van extracellulaire matrix voor cellen aangeven. De functie van belangrijke componenten in kweekmedia benoemen. Algemene kenmerken van virussen benoemen. Uitleggen hoe virussen worden gekweekt. Beschrijven wat stamcellen zijn en welke typen stamcellen bestaan. Een celkweek experiment op basis van een vraagstelling zodanig ontwerpen en uitvoeren dat bruikbare resultaten worden verkregen. Bij het ontwerpen pas je kennis toe van de empirische cyclus, repliceren en de definities en

19 betekenis van verschillende typen controles.

20 Inleiding exacte vaardigheden en: inzage statistiek&excel inzage herkansing chemisch rekenen inzage chemisch rekenen inzage herkansing statistiek&excel Vragenuur herkansing Statistiek&Excel Statistiek & Excel Chemisch rekenen 1 maal per blok (zie TLSC-EV1V-17 Inleiding exacte vaardigheden 5 European Credits en: statistiek&excel Computer Tentamen chemisch rekenen Tentamen Deze cursus bestaat uit de modules Statistiek & Excel, en Chemie & Rekenen. Bij de lessen Statistiek & Excel komen onderwerpen als de normale verdeling, het 95% betrouwbaarheidsinterval, de standaarddeviatie, lineaire regressie en uitbijters aan de orde. Deze kennis wordt vervolgens toegepast door eenvoudige data in Excel te organiseren, te verwerken en te analyseren. Tijdens de lessen Chemie & Rekenen passeren onderwerpen als chemisch evenwicht, zuren, basen, buffers en redoxreacties de revue. Daarnaast behandelen we de basale rekenvaardigheden die nodig zijn voor werken op het laboratorium.

21 Exacte Vaardigheden & Wiskunde en: inhaal computerpracticum excel Werkcollege wiskunde Werkcollege statistiek Werkcollege wiskunde computerpracticum Excel Inzage Tentamen EVW Inzage Hertentamen EVW TLSC-EVW2V-15 Exacte Vaardigheden & Wiskunde 5 European Credits en: statistiek en wiskunde Tentamen Excel vaardigheden Assessment De lessen Excelbehandelen hoe data ingevoerd en georganiseerd moeten worden in excel, en hoe deze data verwerkt moeten worden tot een overzichtelijk en presenteerbaar figuur. In de module statistiek wordt ingegaan op het bepalen van

22 meetfouten en onnauwkeurigheid, het herkennen van uitschieters. Verder wordt er ingegaan op normaalverdeling en het 95% betrouwbaarheidsinterval en leren we correlaties bepalen en verbanden vinden en voorspellen mbv lineaire regressie. De lessen wiskunde focussen op basale rekenvaardigheden, zoals rekenen met breuken, machten, wortels en logaritmen. Tevens worden letterekenen, vergelijkingen oplossen en berekeningen aan eerste- en tweede graads functies behandeld. Ook gaan we, met behulp van de 1ste en 2de afgeleide, uitspraken doen over het verloop van een gegeven functie.

23 Metabolisme en Spierfysiologie en: Gastcollege FYSMES IZT FYSMES Werkcollege Spreekuur inzage herkansing FYSMES spreekuur inzage toets 2 maal per week (zie TLSC-FYSMES4V-14 Metabolisme en Spierfysiologie 5 European Credits bij aanvangs: bij aanvangs: bij aanvangs: bij aanvangs: bij aanvangs: bij aanvangs: bij aanvangs: bij aanvangs: blok 5 bij aanvangs: bij aanvangs: blok 5 en: toets Tentamen bij aanvangs: bij aanvangs: blok 5 Vervangt TLSC-AS4V en TLSC-CV4V Beweging en Stofwisselingsfysiologie Relatie aanleren tussen bouw (macroscopische en microscopische anatomie) en werking (fysiologie) van het cardiovasculaire systeem en spieren. Daarnaast wordt bekeken hoe het lichaam omgaat met de energie vereisten om een gezonde fysiologie te kunnen waarborgen in rust- en in actieve situaties. Eveneens wordt stilgestaan bij de lichamelijke consequenties van een (langdurige) dysbalans tussen energie input en output. De theorie en ziektebeelden die aan bod komen zijn deels gekoppeld aan praktijkgerelateerde vraagstukken.

24 Fysiologische Regulatiesystemen en: Instructie, zelfstudie, terugkoppeling Spreekuur inzage toets FYSREG Spreekuur inzage herkansing FYSREG 2 maal per week (zie 1 maal per blok (zie TLSC-FYSREG4V-14 Fysiologische Regulatiesystemen 5 European Credits en: toets Tentamen Vervangt TLSC-ZS3V en TLSC-NH3V Fysiologische Regulatiesystemen Relatie aanleren tussen bouw (macroscopische en microscopische anatomie) en werking (fysiologie) van het centraal en perifere zenuwstelsel en enkele doelorganen, zoals de nieren, in het reguleren van homeostase. Deze regulatie kan lokaal of systemisch plaatsvinden en voor korte periodes of voor lange termijn. Daarnaast wordt kennis genomen van enkele afwijkingen in regulatiesystemen die leiden tot de ontwikkeling van pathologiën. De theorie en ziektebeelden die aan bod komen zijn deels gekoppeld aan praktijk gerelateerde vraagstukken.

25 Genen en Gezondheid en: Effectief Communiceren Presentatie Technieken Project Begeleid Project Management Wetenschappelijke Literatuur lezen Project Start Project Onbegeleid Project Afsluiting Project Evaluatie 1 maal per blok (zie 3 maal per blok (zie 1 maal per blok (zie 2 maal per blok (zie 1 maal per blok (zie 1 maal per blok (zie TLSC-GENGEZ2V-15 Genen en Gezondheid 5 European Credits,,,,,, blok 5 blok 5 en: Projectverslag Verslag, rapport en essay blok 5 2. blok 5 Variaties in genen komen vaak voor en deze maken individuen uniek. Het merendeel

26 van deze variaties is onschadelijk en heeft geen gevolgen voor de gezondheid. Soms is de genencombinatie die van de ouders wordt meegekregen zodanig dat er een verhoogd risico bestaat op ziekte, zoals bij bepaalde vormen van erfelijke kanker. In andere gevallen kan met zekerheid gesteld worden dat de ziekte zich op jonge of latere leeftijd zal gaan openbaren. Dankzij de ontwikkeling in het bio-moleculair onderzoek worden steeds meer gendefecten geïdentificeerd, zodat een diagnose sneller kan worden gesteld en men op zoek kan gaan naar nieuwe behandelingsmethoden. Bij het project maak je een keus in één van de aangeboden ziekten en vergaar je kennis over de ziekte, de diagnose en behandeling. In een projectgroep werk je aan een plan van aanpak uit dat je vervolgens toepast met het doel het opstellen en uitvoeren van een protocol voor enzymonderzoek of diagnostiek. Via workshops wordt ondersteuning geboden en wordt er gewerkt aan projectvaardigheden.

27 Genotype-Fenotype en Exacte Vaardigheden en: Practicum G&F Statistiek Vaardigheden Excel Inzage Tentamen G&F Inzage Hertentamen G&F Inhaalvaardigheden G&F TLSC-GFEV2V-13 Genotype-Fenotype en Exacte Vaardigheden 5 European Credits en: Tentamen Statistiek Tentamen Assesment Assessment Learning outcomes Genotype-Fenotype en exacte vaardigheden Na het volgen van deze cursus kan de student: Excel en statistiek -Onderscheid maken tussen grootheden, symbolen, waarden en eenheden

28 -Resultaten correct (afgerond) noteren met voorvoegsels, machten, eenheden en nauwkeurigheden -Uitleggen welke verschillende soorten fouten en fout-oorzaken er bij het meten bestaan -Significant noteren -Aangeven wat belangrijk is bij foutenschatting en berekening -In formules onnauwkeurigheden doorrekenen -Met relatieve en absolute fout rekenen -Aangeven hoe je kunt nagaan of een meetserie uitbijters bevat, en wat de beperkingen van de methode zijn. -Aangeven wat een histogram is -Aangeven wat het effect van toevallige variatie is op metingen -Uitleggen wat de normale verdeling is -Uitleggen wat een 95% betrouwbaarheidsinterval is -De formules voor het 95% betrouwbaarheidsinterval juist toepassen -Aangeven wanneer je mag rekenen met de z-verdeling en wanneer je moet rekenen met de t-verdeling -Aangeven hoe de steekproefstandaarddeviatie is gedefinieerd -Aangeven wat lineaire regressie is -Het werkingsprincipe van de kleinste-kwadraten methode uitleggen -Aangeven wat een correlatiecoëfficiënt is, en wat de belangrijkste kenmerken zijn -Aangeven wat de effecten van variatie zijn op waarden die worden berekend m.b.v. een ijklijn -Het 95% BI berekenen van de voorspelde waarden y en de teruggerekende waarden x van een ijklijn -Aangeven hoe je in sommige gevallen bij een niet-lineair verband toch kleinstekwadratenregressie kunt toepassen m.b.v. lineariseren -Aangeven wat de beperkingen en aandachtspunten zijn bij regressie Vaardigheden - Zorgvuldig een labjournaal bijhouden. - Pipetteerschema s maken. - Verdunningsreeksen nauwkeurig berekenen en pipetteren. - Meetresultaten nauwkeurig verwerken en de verkregen grafiek interpreteren. - Een enzyminductie experiment a.d.h.v. een incubatietijdschema uitvoeren. - Een enzymactiviteitsbepaling m.b.v. een fotometer uitvoeren. - ph meetresultaten grafisch weergeven en hieruit het ph optimum bepalen. - Aan de hand van de gevonden resultaten een Michaëlis-Menten grafiek tekenen. - De Vmax en KM uit de Lineweaver-Burk plot bepalen. - DNA werk uitvoeren, m.a.w. zeer kleine hoeveelheden hanteren; gebruik van micropipetten. - Een digestie uitvoeren en weten waar op te letten met restrictie enzymen. - De groottes van het geknipte DNAaan de hand van een DNA marker schatten. - Een agarose gel electroforese uitvoeren en het principe beschrijven. - Veilig (steriel) en nauwkeurig werken met bacteriën. - Het verschil uitleggen tussen enzym activatie d.m.v. korte en lange termijn.

29 Genotype & Fenotype en: IZT G&F Practicum G&F Inzage Tentamen G&F Inzage Hertentamen G&F Inhaalvaardigheden 2 maal per week (zie TLSC-GFH2V-13 Genotype & Fenotype 5 European Credits en: Tentamen Genotype & Fenotype Praktijk Genotype & Fenotype Multiple Choice Tentamen Praktijkopdrac ht/stage Learning outcomes Genotype & Fenotype Na het volgen van deze cursus kan de student: Theoriedeel - Uitleggen waarom celdeling resulteert in twee identieke dochtercellen. - De stadia van de celcyclus opsommen en de gebeurtenissen in elk stadium beschrijven en de fasen herkennen op foto's en tekeningen. - De rol beschrijven van checkpoints, cycline, Cdk, en MPF bij de controle van de

30 celcyclus. - Uitleggen hoe de celdeling van kankercellen verschilt van die van normale cellen. - De verschillen aangeven in de levenscyclus van dieren, schimmels en planten. - Van meiose I and meiose II de fasen opsommen, de gebeurtenissen beschrijven en de fasen herkennen op foto's en tekeningen. - Uitleggen hoe genetische variatie ontstaat door en duidelijk maken dat erfelijke variatie essentieel is voor evolutie. - Uitleggen hoe met een testkruising het fenotype kan worden bepaald van een organisme met een dominante eigenschap. - Uitleggen dat erfelijkheidspatronen vaak complexer zijn dan voorspeld door Mendels genetica (complete dominantie, incomplete dominantie, co-dominantie, pleiotropie, epistasie en polygene overerving). - Uitleggen hoe de geslachtschromosomen overerven. - Een definitie geven van gekoppelde genen en uitleggen waarom ze niet onafhankelijk overerven. - Uitleggen hoe veranderingen van chromosoom aantal of structuur genetische aandoeningen kan veroorzaken. - De structuur van DNA beschrijven en daarbij de betekenis van de baseparing aangeven. - DNA replicatie beschrijven en schematisch weergeven gebruikmakend van de begrippen: origin of replication, replication fork, ouderstreng, dochterstreng, template (matrijs), leading strand, lagging strand, Okazaki fragment, antiparalelle strengen, 5'- einde en 3'-einde. - De rol uitleggen van DNA ligase, primer, primase, helicase, single-strand binding protein. - Uitleggen welke rol DNA polymerase, nucleotide excision repair enzymes en nuclease spelen bij DNA proofreading en repair. - Aangeven waarin DNA en RNA van elkaar verschillen. - De begrippen replicatie, transcriptie en translatie onderscheiden. - Het transcriptieproces beschrijven gebruikmakend van de termen en begrippen: RNApolymerase, promoter, terminator, 5'-cap, poly(a)-staart, intron, exon. - Uitleggen waarom de genetische code redundant en ondubbelzinnig is en de RNAcode vertalen naar de eiwitcode met behulp van een tabel. - Van puntmutaties aangeven wat de directe gevolgen zijn voor de eiwitsynthese. Practicumdeel - Zorgvuldig een labjournaal bijhouden. - Pipetteerschema s maken. - Verdunningsreeksen nauwkeurig berekenen en pipetteren. - Meetresultaten nauwkeurig verwerken en de verkregen grafiek interpreteren. - Een enzyminductie experiment a.d.h.v. een incubatietijdschema uitvoeren. - Een enzymactiviteitsbepaling m.b.v. een fotometer uitvoeren. - ph meetresultaten grafisch weergeven en hieruit het ph optimum bepalen. - Aan de hand van de gevonden resultaten een Michaëlis-Menten grafiek tekenen. - De Vmax en KM uit de Lineweaver-Burk plot bepalen. - DNA werk uitvoeren, m.a.w. zeer kleine hoeveelheden hanteren; gebruik van micropipetten. - Een digestie uitvoeren en weten waar op te letten met restrictie enzymen. - De groottes van het geknipte DNAaan de hand van een DNA marker schatten. - Een agarose gel electroforese uitvoeren en het principe beschrijven.

31 - Veilig (steriel) en nauwkeurig werken met bacteriën. - Het verschil uitleggen tussen enzym activatie d.m.v. korte en lange termijn. Kennisbasis Genotype & Fenotype Celcyclus en de controle, meiose, genetische variatie, Mendels genetica, erfelijkheidspatronen, DNA-replicatie, reparatie, transcriptie, translatie. Labjournaal bijhouden, practicumverslag schrijven, microscopie, spectrofotometrische enzym-bepaling, ph-meting, restrictie-analyse, gel-electroforese, VMT-regels toepassen.

32 Hematologie en: Assessment HEMAH Assessment HEMAH UItwerken Inzage assessment HEMAH Herkansing Assessment HEMAH Herkansing Assessment Uitwerken IZT90 HEMAH IZT HEMAH Practicum HEMAH Werkcollege les 9 HEMAH Inzage Tentamen HEMAH Inzage Herkansen HEMAH TLSC-HEMAH2V-13 Hematologie 5 European Credits bij aanvangs: bij aanvangs: bij aanvangs: bij aanvangs: bij aanvangs: bij aanvangs: bij aanvangs: bij aanvangs: bij aanvangs: bij aanvangs: bij aanvangs: bij aanvangs: bij aanvangs: bij aanvangs: bij aanvangs: bij aanvangs: bij aanvangs: bij aanvangs: bij aanvangs: bij aanvangs: bij aanvangs: bij aanvangs: blok 5 en: Tentamen Hematologie Tentamen Assessment Assessment bij aanvangs: bij aanvangs: blok 5 bij aanvangs: 1. 2.

33 bij aanvangs: Learning outcomes Aan het eind van deze cursus: Heeft de student theoretische kennis van bloedsamenstelling en functie, -cellen, - afnametechnieken en -analysetechnieken. Kan de student bepalingen doen van hemaglobine, hematocriet, IJzer, bilirubine, leukocyten telling en differentiëring, bloedgroepen (ABO en Rhesus) en HIV antistoffen. Kan de student een labjournaal bijhouden en een practicumverslag maken. Beheerst de student experimenteren niveau I en onderzoeken niveau I (punten g,h en i) Kennisbasis Bloedcompositie van bloed, plasma en serum, leukocyten (witte bloedcellen), erythrocyten (rode bloedcellen), erythrocytenserologie (bloegroepen), hemostase (stolling), analysetechnieken. IJzerwaarden en transport in bloed, histologie, bilirubine. Werking lichtmicroscoop, spectrofotometer, centrifuge.

34 Inleiding celbiologie en: Inzage tentamen Inleiding Celbiologie Inzage hertentamen Inleiding Celbiologie Werkcollege inleiding celbiologie 2 maal per week (zie TLSC-IC1V-17 Inleiding celbiologie 5 European Credits bij aanvangs: bij aanvangs: bij aanvangs: en: Theorie Inleiding celbiologie Tentamen bij aanvangs: Het verkrijgen van biologische principes aan de hand van processen in de (eukaryote) cel. Vanaf de eenvoudige bouwstenen, de moleculen, worden stapsgewijs steeds ingewikkelder processen behandeld totdat uiteindelijk het functioneren van de hele cel, weefsels en organen aan de orde komt.

35 Immunologie en: Hoorcollege Inzage Tentamen-2 IMM Inzage Tentamen-1 IMM 2 maal per week (zie 1 maal per blok (zie TLSC-IMM3V-13 Immunologie 5 European Credits bij aanvangs: bij aanvangs: bij aanvangs: bij aanvangs: blok 5 bij aanvangs: bij aanvangs: blok 5 en: Tentamen Immunologie Tentamen bij aanvangs: bij aanvangs: blok 5 De stof die tijdens deze cursus aan bod komt, vormt een geheel met de inhoud van het boek: The Immune System van Parham, 2015 (4th ed.). De cursus behandelt heel algemeen de belangrijkste basisbegrippen van de immunologie en gaat verder gedetailleerder in op enkele immunologische mechanismen. Daarbij staat de immunologische reactie bij verschillende typen ziekteverwekkers centraal en komen enkele afwijkingen van de immunologische reactie en de immunopathologie aan bod. Tijdens de cursus wordt in een twaalftal collegesessies van ongeveer 100 de inhoud van het cursusboek besproken door de docent. Aan de hand van de illustraties uit het boek en voorbeelden wordt de stof nader toegelicht. Van de student wordt verwacht dat deze actief meedenkt en op eigen gelegenheid de tekst van het boek doorneemt. Deze wordt daarbij ondersteund door PowerPoint materiaal dat kan worden verkregen via SharePoint. Sommige stukken tekst van het boek gaan erg diep in op de stof en daar waar dit van toepassing is wordt door de docent aangegeven dat deze teksten/stof niet tot de te leren tentamenstof behoort. Een verdere aanvulling op de stof vormen de oefenvragen die in het blokboek te vinden zijn en de casestudies die via Sharepoint worden aangeboden. Na afloop van ieder blok wordt de kennis van de immunologie getoetst d.m.v. een schriftelijk tentamen met open vragen. Hierbij ligt de nadruk op de kennis van de studenten aangaande basale immunologische

36 mechanismen, processen en onderdelen. Het wordt van de studenten verwacht dat ze bij dit tentamen in staat zijn om deze elementen van de immunologie te kunnen beschrijven én tekenen. De tentamenvragen zijn bijvoorbeeld (combinaties van) de oefenvragen. Vakinhoudelijk doel van deze cursus: 1. Kennis van algemene immunologische begrippen zoals: Antilichaam, T-lymfocyten, B lymfocyten, antigeen presenterende cellen, primaire en secundaire lymfoïde organen, het complement systeem, de ontstekingsreactie, etc. 2. De verschillende onderdelen (organen, weefsels, cellen, oplosbare moleculen) van het immuunsysteem leren onderscheiden, beschrijven en kennis nemen van hun functie in immunologische reacties. 3. Kennis nemen van algemene immunologische processen zoals: antigeen presentatie, T- en B-lymfocyt differentiatie, vorming van antilichamen, herkennen en opruimen van pathogenen van verschillende aard (virussen en bacteriën) etc. 4. Begrip van het belang van circulatie en migratie van immuuncellen voor de functie van het immuunsysteem. 5. Het belang van een ontstekingsreactie kunnen beschrijven en de verschillende kenmerken hiervan. 6. Regulatie van de immunologische reactie kunnen beschrijven op cellulair en organismaal niveau. 7. In meer detail kennis hebben van de verschillende processen waarmee het immuunsysteem in staat is schadelijke pathogenen te herkennen en te elimineren. 8. Enkele ontregelingen, en de gevolgen hiervan, van het immuunsysteem kunnen begrijpen en uitleggen.

37 Infectieziekten en: Hoorcollege Spreekuur inzage toets INF Spreekuur inzage herkansing INF 2 maal per week (zie TLSC-INFZ5V-13 Infectieziekten 5 European Credits bij aanvangs: bij aanvangs: bij aanvangs: bij aanvangs: bij aanvangs: bij aanvangs: blok 5 en: Tentamen Infectieziekten Tentamen bij aanvangs: bij aanvangs: blok 5 Na het volgen van dit studieonderdeel heeft de student kennis over de interacties tussen de micro-organismen en de humane afweer die bepalend zijn voor het ziekteverloop. Daarbij zal de student zich een goed beeld kunnen vormen van de complexe infectieziekten zoals deze voor kunnen komen in ziekenhuizen; bijvoorbeeld bij anaerobe infecties en infecties bij patiënten met een verstoorde afweer. Tevens zal de student, om in een medisch microbiologisch laboratorium te kunnen werken, bekend moeten zijn met de diagnostiek van resistente bacteriën.van de student wordt verwacht dat hij/zij in staat is om resistente bacteriën te herkennen aan de hand van het gevoeligheidspatroon en daaruit af te leiden of en zo ja, welke aanvullende determinatie van belang is. Verder heeft de cursus tot doel dat de student inzicht krijgt in de relatie van infectieziekten met de volksgezondheid, zoals bij seksueel onderliggende aandoeningen en zoönosen. Nadruk wordt hierbij gelegd op de epidemiologie en diagnostiek van deze infecties meer ook voor de nieuwe infectieziekten, de

38 zogenaamde emerging infections.

39 Vrije invulling profilering en: divers, vrije keuze 0 maal per blok (zie TLSC-KBVRIJ-06 Vrije invulling profilering 15 European Credits bij aanvangs: bij aanvangs: en: Diverse toetsvormen Anders blok CONTINUE bij aanvangs: 1. blok CONTINUE 1. blok CONTINUE bij aanvangs: 1. blok CONTINUE De student kiest zelf voor de invulling van zijn of haar keuzeblok.deze keuze wordt uitgevoerd in overleg met de SLB-er. De invulling van het keuzeblok moet vooraf goedgekeurd worden door de examencommissie.

40 VL7 Keuzeblok Ziekten en: Gastcollege Introductiecollege Project Inzage hertoets Keuzeblok Ziekte Posterpresentatie Inzage toets Keuzeblok Ziekten 3 maal per week (zie TLSC-KBZI7V-15 VL7 Keuzeblok Ziekten 15 European Credits Engels, en: toets Tentamen Projectactiviteiten Anders Keuzeblok Ziekten (15 EC): Symptomen, diagnostiek, therapie en research De kracht van dit keuzeblok zit hem in de breedte. De moleculaire pathogenese van een groot aantal verschillende ziekten zal namelijk worden behandeld door gastsprekers uit de beroepspraktijk. Wat is er bekend over de onderliggende moleculaire oorzaak van een bepaalde ziekte? Wat is het gevolg hiervan voor het functioneren van een cel, een weefsel, of een orgaansysteem? Hoe uit de ziekte zich bij een patiënt (symptomen)?

41 Daarnaast zal voor veel ziekten aan de orde komen hoe ze eventueel kunnen worden voorkomen (preventie), opgespoord (diagnostiek), en behandeld (therapie). Ook zal er uitvoerig worden stilgestaan bij de vraag wat de huidige stand van zaken is in het wetenschappelijk onderzoek naar bepaalde ziekten. Voor de duidelijkheid: de invalshoek is steeds research-matig. Typisch klinisch-pathologische casuïstiek, zoals geneeskunde studenten die bijvoorbeeld krijgen, komt tijdens deze cursus slechts sporadisch aan bod. Theorie: Er is voor gekozen om de colleges voor het grootste deel te laten verzorgen door professionals uit het werkveld. In totaal zullen ongeveer 17 hoogleraren, artsen en onderzoekers (zowel uit de academische wereld als uit het bedrijfsleven) hun licht laten schijnen over een scala aan ziekten. Het is belangrijk om je te realiseren dat deze gastcolleges een bijzondere kans bieden om uit eerste hand te horen over actuele ontwikkelingen binnen het e biomedisch wetenschappelijk onderzoek. Dit keuzevak is binnen de Hogeschool dan ook uniek in zijn soort. Deze opzet biedt je, als toekomstig onderzoeksmedewerker, een uitgelezen kans om je te oriënteren op de stageen arbeidsmarkt. Het theoretische gedeelte van de cursus wordt afgesloten met een schriftelijk tentamen. De theorielessen zijn onderverdeeld in drie categorieën van ziekten ("moleculaire", "oncologische"en "immunologische" ziekten), waarvoor relevante gastsprekers zullen worden uitgenodigd. De exacte cursusinhoud is pas kort van te voren bekend omdat dit afhangt van de beschikbaarheid van de sprekers. Project: Naast het volgen van gastcolleges en het voorbereiden van het tentamen zul je in groepjes aan een project werken waarin je actief informatie verwerft over een zelf te kiezen ziekte. Terwijl er voor het theoriegedeelte professionals naar de school komen, is het voor het project de bedoeling dat jullie vanuit school deskundigen gaan benaderen. Denk daarbij aan een bezoek aan een researchafdeling van een academisch ziekenhuis of van een farmaceutisch bedrijf, een bezoek aan een patiëntenorganisatie, maar ook aan een interview met een patiënt of een (huis)arts, etc. Er is veel mogelijk, maar het zal eigen initiatief, creativiteit en organisatievermogen vereisen om voldoende en relevante informatie te vergaren voor het te schrijven verslag. Om jullie goed beslagen ten ijs te laten komen bestaat de start van het project uit het verrichten van een degelijke literatuurstudie met betrekking tot de door jullie groep geselecteerde ziekte. Van het literatuuronderzoek en het project wordt schriftelijk verslag gedaan. Bovendien wordt er ter afsluiting van de cursus een postermarkt georganiseerd waar jullie je bevindingen aan de andere groepen presenteren én door andere groepen worden beoordeeld.

42 Klinische Stage experimenteren en: Informatiebijeenkoms t start Stage Klin. Stage: Experimenteren niveau II 0 maal per week (zie TLSC-KSTEXP6V-15 Klinische Stage experimenteren 20 European Credits bij aanvangsblok CONTINUE: blok CONTINUE bij aanvangsblok CONTINUE: blok CONTINUE en: Beoordeling: Experimenteren niveau II Assessment 5.5 bij aanvangsblok CONTINUE: 1. blok CONTINUE Deze stage wordt uitgevoerd door studenten van de studierichting Microbiologie en is gericht op de klinisch microbiologische diagnostiek. De stage vindt plaats in het derde studiejaar en de student maakt in deze periode kennis met het werken in een medisch microbiologisch laboratorium. De student oriënteert zich op het latere beroep, verbreedt en verdiept zijn kennis en vaardigheden en ontwikkelt zijn sociale en communicatieve vaardigheden. De cursus TLSC-KSTEXP6V-15 richt zich op de experimentelen vaardigheden die de student tijdens de stage laat zien. De student wordt beoordeeld op basis van het landelijk vastgestelde competentieprofiel voor experimenteren (niveau II). De competentie zelfsturing wordt ook in deze cursus beoordeeld (niveau II). Toelatingseisen voor het mogen starten van de stage staan in de Studiegids Life Sciences, inhoudelijk informatie over de stageperiode en de beoordeling is te vinden in de Stagehandleiding LS&C (documenten zijn te vinden op Sharepoint). Studenten Microbiologie kunnen de klinisch microbiologische stage ook inwisselen voor een research stage (TLSC-STEXP6V-15).

43 Klinische Stage onderzoeken en: Klinische Stage: Onderzoeken niveau II Terugkomactiviteit Klinische Stage LS 0 maal per week (zie TLSC-KSTOND6V-15 Klinische Stage onderzoeken 10 European Credits bij aanvangsblok CONTINUE: blok CONTINUE bij aanvangsblok CONTINUE: blok CONTINUE en: Beoordeling: Onderzoeken niveau II Assessment 5.5 Plan van aanpak Klin Stage Opdracht bij aanvangsblok CONTINUE: 1. blok CONTINUE bij aanvangsblok CONTINUE: 1. blok CONTINUE Deze stage wordt uitgevoerd door studenten van de studierichting Microbiologie en is gericht op de klinisch microbiologische diagnostiek. De stage vindt plaats in het derde studiejaar en de student maakt in deze periode kennis met het werken in een medisch microbiologisch laboratorium. De student oriënteert zich op het latere beroep, verbreedt en verdiept zijn kennis en vaardigheden en ontwikkelt zijn sociale en communicatieve vaardigheden. De cursus TLSC-KSTOND6V-15 richt zich op de onderzoeks-vaardigheden die de student tijdens de stage laat zien. De student wordt beoordeeld op basis van het landelijk vastgestelde competentieprofiel voor onderzoeken (niveau II). Deze competentie wordt beoordeeld aan de hand van schriftelijke en mondelinge rapportage, evenals het functioneren op de stageplek. De mondelinge rapportage vindt plaats tijdens de verplichte terugkommomenten. Toelatingseisen voor het mogen starten van de stage staan in de Studiegids Life Sciences, inhoudelijk informatie over de stageperiode en de beoordeling is te vinden in de Stagehandleiding LS&C (documenten zijn te vinden op Sharepoint). Studenten Microbiologie kunnen de klinisch microbiologische stage ook inwisselen voor een research stage (TLSC-STOND6V-15).

44 Laboratory Tools en: IZT90 Lab tools inhaalvaardigheden labtools vaardigheden Labtools werkcollege Labtools Inzage Tentamen LT2 Inzage hertentamen Labtools 2 maal per week (zie TLSC-LT2V-14 Laboratory Tools 5 European Credits bij aanvangs: bij aanvangs: bij aanvangs: bij aanvangs: bij aanvangs: bij aanvangs: bij aanvangs: bij aanvangs: bij aanvangs: bij aanvangs: bij aanvangs: bij aanvangs: blok 5 en: tentamen LAB Tools Tentamen vaardigheden LAB tools Verslag, rapport en essay 5.5 bij aanvangs: bij aanvangs: blok 5 bij aanvangs: bij aanvangs: blok 5 Tijdens de cursus Lab Tools worden de werkingsprincipes achter diverse apparaten en technieken behandeld. Daarnaast wordt tijdens de vaardigheden ervaring met deze technieken opgedaan. Op deze manier wordt geleerd wat zowel de mogelijkheden als de beperkingen zijn van deze technieken. Ook wordt er aandacht besteed aan chemisch rekenen.

45 Onder andere zullen de volgende apparaten en technieken worden besproken: -Chromatografie -Gel elektroforese -Massa spectrometrie -Licht microscopie -Fluorescentie microscopie -Geavanceerde fluorescentie microscopische technieken -Elektronen microscopie -Flow cytometry -Centrifugeren

46 Microbiologie en: Inzage toets Microbiologie Inzage Praktijktoets Inzage herkansing Microbiologie Theorie Microbiologie Assessment VL4 Microbiologie Practicum Microbiologie 1 maal per blok (zie 2 maal per week (zie 2 maal per week (zie TLSC-MB4V-17 Microbiologie 5 European Credits en: Praktijktoets Microbiologie Assessment Theorietoets VL4 Microbiologie Multiple Choice Tentamen Micro organismen zijn overal om ons heen. Van bacterie tot virus en van schimmel tot parasiet. Veel mensen vrezen micro organismen, denk bijvoorbeeld aan tuberculose, MRSA, (vogel)griep en HIV. Ga het eens bij jezelf na; bij het horen van het woord bacterie denk je vaak als eerste aan ziekmakende eigenschappen. Wat minder bekend is, is dat de meeste bacteriën onschuldig zijn en tal van gunstige eigenschappen

Bijlage cursusomschrijvingen. ILC keuzecursussen Bachelor Voltijd

Bijlage cursusomschrijvingen. ILC keuzecursussen Bachelor Voltijd Bijlage cursusomschrijvingen ILC keuzecursussen Bachelor Voltijd 2017-2018 Chemistry and health effects Health Effects Opfriscollege Chemie Opfriscollege Life Sciences Introductiecollege Food & Pharma

Nadere informatie

Bijlage cursusomschrijvingen. Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek (voltijd) (Life Sciences)

Bijlage cursusomschrijvingen. Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek (voltijd) (Life Sciences) Bijlage cursusomschrijvingen Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek (voltijd) (Life Sciences) 2014-2015 Titel Opleidingsvariant VL8 Afstudeeropdracht Voltijd Collegejaar 2014-2015 1 Organisatorische

Nadere informatie

Afstudeeropdracht, onderzoeken

Afstudeeropdracht, onderzoeken Titel Opleidingsvariant Voltijd Collegejaar 2015-2016 Afstudeeropdracht, onderzoeken 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode TLSC-AOOND8V-15 1.2 Cursusnaam Afstudeeropdracht, onderzoeken 1.3 Cursusnaam

Nadere informatie

Bijlage cursusomschrijvingen. Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek (deeltijd)

Bijlage cursusomschrijvingen. Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek (deeltijd) Bijlage cursusomschrijvingen Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek (deeltijd) 2014-2015 Titel Opleidingsvariant Afstudeeropdracht Deeltijd Collegejaar 2014-2015 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode

Nadere informatie

1 Organisatorische gegevens

1 Organisatorische gegevens Titel Opleidingsvariant Cellulaire Biochemie Voltijd Collegejaar 2014-2015 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode TLSC-CB2V-13 1.2 Cursusnaam Cellulaire Biochemie 1.3 Cursusnaam in Engels Cellular

Nadere informatie

Bijlage cursusomschrijvingen. Life Sciences Voltijd

Bijlage cursusomschrijvingen. Life Sciences Voltijd Bijlage cursusomschrijvingen Life Sciences Voltijd 2016-2017 Titel Opleidingsvariant Anatomie en Neurobiologie Voltijd Collegejaar 2016-2017 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode TLSC-ANNE5V-13 1.2

Nadere informatie

Legenda KG Kennisgestuurde leerlijn PG Praktijkgestuurde leerlijn SG Studentgestuurde leerlijn

Legenda KG Kennisgestuurde leerlijn PG Praktijkgestuurde leerlijn SG Studentgestuurde leerlijn Legenda Kennisgestuurde leerlijn Praktijkgestuurde leerlijn Studentgestuurde leerlijn Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek 1e jaar regulier BML1/BML2 Propedeutisch jaar 2011/2012, cohort 2011 Studieloopbaancoaching

Nadere informatie

Afstudeeropdracht, onderzoeken

Afstudeeropdracht, onderzoeken Titel Opleidingsvariant Deeltijd Collegejaar 2015-2016 Afstudeeropdracht, onderzoeken 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode TLSC-AOOND8D-15 1.2 Cursusnaam Afstudeeropdracht, onderzoeken 1.3 Cursusnaam

Nadere informatie

Bijlage cursusomschrijvingen. Life Sciences Deeltijd

Bijlage cursusomschrijvingen. Life Sciences Deeltijd Bijlage cursusomschrijvingen Life Sciences Deeltijd 2016-2017 Titel Opleidingsvariant Deeltijd Collegejaar 2016-2017 Afstudeeropdracht, onderzoeken 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode TLSC-AOOND8D-15

Nadere informatie

Examenprogramma biologie havo

Examenprogramma biologie havo Examenprogramma biologie havo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A1 Vaardigheden Domein A2 Analyse

Nadere informatie

Examenprogramma biologie vwo

Examenprogramma biologie vwo Examenprogramma biologie vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Structuren

Nadere informatie

DNA & eiwitsynthese Oefen- en zelftoetsmodule behorende bij hoofdstuk 16 en 17 van Campbell, 7 e druk December 2008

DNA & eiwitsynthese Oefen- en zelftoetsmodule behorende bij hoofdstuk 16 en 17 van Campbell, 7 e druk December 2008 DNA & eiwitsynthese Oefen- en zelftoetsmodule behorende bij hoofdstuk 16 en 17 van Campbell, 7 e druk December 2008 DNA 1. Hieronder zie je de schematische weergave van een dubbelstrengs DNA-keten. Een

Nadere informatie

Examenprogramma biologie vwo

Examenprogramma biologie vwo Bijlage 4 Examenprogramma biologie vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein

Nadere informatie

BETA VAKKEN Biologie, Natuurkunde, Natuur Leven en Technologie (NLT), Scheikunde en Wiskunde.

BETA VAKKEN Biologie, Natuurkunde, Natuur Leven en Technologie (NLT), Scheikunde en Wiskunde. BETA VAKKEN Biologie, Natuurkunde, Natuur Leven en Technologie (NLT), Scheikunde en Wiskunde. Biologie In tegenstelling tot wat je gewend was uit de onderbouw is biologie in klas 4, 5 en 6 een stuk theoretischer.

Nadere informatie

Deze studenten zullen uiteindelijk afstuderen met een mengeling van vakken uit het oude en het nieuwe curriculum.

Deze studenten zullen uiteindelijk afstuderen met een mengeling van vakken uit het oude en het nieuwe curriculum. Verandering bachelor curriculum Biomedische wetenschappen Vanaf volgend academiejaar (2015-2016-) wordt een nieuw bachelorcurriculum ingevoerd. Hierbij worden een aantal bestaande vakken uit het curriculum

Nadere informatie

We wensen je veel succes met studeren en het halen van jouw tentamens!

We wensen je veel succes met studeren en het halen van jouw tentamens! Voorwoord Beste geneeskundestudent, Voor je ligt de samenvatting van Blok 1.1.1 Deel 2 voor de studie geneeskunde. SlimStuderen.nl heeft de belangrijkste informatie uit alle verplichte literatuur voor

Nadere informatie

1 (~20 minuten; 20 punten)

1 (~20 minuten; 20 punten) TENTAMEN Moleculaire Cel Biologie (8A840) Prof. Dr. Ir. L. Brunsveld & Dr. M. Merkx 27-01-2012 14:00 17:00 (totaal 100 punten) 6 opgaven in totaal + 1 bonusvraag! (aangegeven tijd is indicatie) Gebruik

Nadere informatie

Biologie inhouden (PO-havo/vwo): Dynamisch evenwicht

Biologie inhouden (PO-havo/vwo): Dynamisch evenwicht Biologie inhouden (PO-havo/vwo): Dynamisch evenwicht kerndoelen primair onderwijs kerndoelen onderbouw havo bovenbouw exameneenheden vwo bovenbouw exameneenheden 34: De leerlingen leren zorg te dragen

Nadere informatie

DNA & eiwitsynthese Vragen bij COO-programma bij hoofdstuk 11 en 12 Life

DNA & eiwitsynthese Vragen bij COO-programma bij hoofdstuk 11 en 12 Life DNA & eiwitsynthese Vragen bij COO-programma bij hoofdstuk 11 en 12 Life De vragen die voorkomen in het COO-programma DNA & eiwitsynthese zijn op dit formulier weergegeven. Het is de bedoeling dat je,

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting. Inleiding

Nederlandse samenvatting. Inleiding Nederlandse samenvatting 157 Inleiding Het immuunsysteem (afweersysteem) is een systeem in het lichaam dat werkt om infecties en ziekten af te weren. Het Latijnse woord immunis betekent vrijgesteld, een

Nadere informatie

HERKANSINGSTENTAMEN Moleculaire Biologie deel 2, 5 Jan 2007

HERKANSINGSTENTAMEN Moleculaire Biologie deel 2, 5 Jan 2007 HERKANSINGSTENTAMEN Moleculaire Biologie deel 2, 5 Jan 2007 NAAM: STUDENTNUMMER: CONTROLEER OF DIT TENTAMEN 14 PAGINA S BEVAT. Veel succes! o Je mag de achterkant van het papier ook zo nodig gebruiken,

Nadere informatie

Welke van de bovenstaande celorganellen of levensprocessen kunnen zowel in prokaryote, als in eukaryote cellen voorkomen?

Welke van de bovenstaande celorganellen of levensprocessen kunnen zowel in prokaryote, als in eukaryote cellen voorkomen? Biologie Vraag 1 Celorganellen en levensprocessen bij levende cellen zijn: 1. Ribosomen 2. ATP synthese 5. DNA polymerase 3. Celmembranen 6. Fotosynthese 4. Kernmembraan 7. Mitochondria Welke van de bovenstaande

Nadere informatie

Van mens tot Cel oefenvragen 1. De celdeling bestaat uit verschillende fasen. Hoe heten de G1, S en de G2 fase samen?

Van mens tot Cel oefenvragen 1. De celdeling bestaat uit verschillende fasen. Hoe heten de G1, S en de G2 fase samen? Van mens tot Cel oefenvragen 1. De celdeling bestaat uit verschillende fasen. Hoe heten de G1, S en de G2 fase samen? A: interfase B: profase C: anafase D: cytokinese 2. Een SNP (single nucleotide polymorphism)

Nadere informatie

BIOLOGIE VMBO KB VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.10.1

BIOLOGIE VMBO KB VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.10.1 BIOLOGIE VMBO KB VAKINFORMATIE STAATSEAMEN 2016 V15.10.1 De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Het CvTE is verantwoordelijk voor de afname van

Nadere informatie

Het niveau van Medisch-Microbiologisch Onderzoeker wordt bereikt door een combinatie van een cursorisch gedeelte èn een

Het niveau van Medisch-Microbiologisch Onderzoeker wordt bereikt door een combinatie van een cursorisch gedeelte èn een Reglement voor de opleiding tot Medisch-Microbiologisch Onderzoeker (MMO) binnen het kader van het Algemeen Reglement van de Stichting voor opleiding tot Medisch-Biologisch Wetenschappelijk Onderzoeker

Nadere informatie

ERFELIJKE INFORMATIE IN DE CEL

ERFELIJKE INFORMATIE IN DE CEL DE CEL 1. INLEIDING... 3 2. ONDERDELEN VAN DE CEL...4 2.1. CYTOPLASMA... 4 2.2. CELMEMBRAAN... 4 2.2.1. Functies van het celmembraan...5 2.2.2. Bouw van het celmembraan (eenheidsmembraan)...5 2.2.3. Transportmogelijkheden

Nadere informatie

Examenprogramma biologie havo

Examenprogramma biologie havo Bijlage 3 Examenprogramma biologie havo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein

Nadere informatie

Examenprogramma biologie havo

Examenprogramma biologie havo Examenprogramma biologie havo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A1 Vaardigheden Domein A2 Analyse

Nadere informatie

Bijlagen bacheloropleidingen Farmacie en Farmaceutische Wetenschappen

Bijlagen bacheloropleidingen Farmacie en Farmaceutische Wetenschappen Bijlagen bacheloropleidingen Farmacie en Farmaceutische Wetenschappen 2010-2011 Bijlage I Eindtermen van de bacheloropleiding (artikel 1.3) Voor de bacheloropleiding Farmacie gelden de volgende eindtermen:

Nadere informatie

- 1 - Microbiologie en Biochemie (MIB-10306) Biochemie deel Vrijdag 29 februari 2008, uur

- 1 - Microbiologie en Biochemie (MIB-10306) Biochemie deel Vrijdag 29 februari 2008, uur Microbiologie en Biochemie (MIB-10306) Biochemie deel Vrijdag 29 februari 2008, 9.00-12.00 uur - Begin met het invullen van je naam en registratienummer. - Alle antwoorden moeten op het vragenformulier

Nadere informatie

Grootste examentrainer en huiswerkbegeleider van Nederland. Biologie. Trainingsmateriaal. De slimste bijbaan van Nederland! lyceo.

Grootste examentrainer en huiswerkbegeleider van Nederland. Biologie. Trainingsmateriaal. De slimste bijbaan van Nederland! lyceo. Grootste examentrainer en huiswerkbegeleider van Nederland Biologie Trainingsmateriaal De slimste bijbaan van Nederland! lyceo.nl Traininingsmateriaal Biologie Lyceo-trainingsdag 2015 Jij staat op het

Nadere informatie

Signaaltransductie en celcyclus (COO 6)

Signaaltransductie en celcyclus (COO 6) Signaaltransductie en celcyclus (COO 6) oefen- en zelftoets-module behorende bij hoofdstuk 9 en 12 van Unit 1 van Campbell, 10 e druk versie 2014-2015 Communicatie 1. Hier zie je drie manieren waarop een

Nadere informatie

Specialisatie Microbiologie (Mi) in het nieuwe curriculum. Master Moleculaire Diagnostiek

Specialisatie Microbiologie (Mi) in het nieuwe curriculum. Master Moleculaire Diagnostiek hogeschool Leiden Specialisatie Microbiologie (Mi) in het nieuwe curriculum Master Moleculaire Diagnostiek Hogeschool Leiden Nieuw curriculum Bachelor of Applied Science Major - Biologie en medisch laboratoriuminderzoek

Nadere informatie

Werkstuk Biologie Het onstaan van chronische myeloide leukemie

Werkstuk Biologie Het onstaan van chronische myeloide leukemie Werkstuk Biologie Het onstaan van chronische myeloide leukemie Werkstuk door een scholier 1565 woorden 6 februari 2006 6,3 32 keer beoordeeld Vak Biologie Inleiding: Leukemie is een vorm van kanker, namelijk

Nadere informatie

Samenvatting. Samenvatting

Samenvatting. Samenvatting Samenvatting Introductie Wat zijn T cellen? T cellen zijn witte bloedcellen die een cruciale rol spelen bij het beschermen tegen ziekteverwekkers zoals virussen en bacteriën. Dit doen zij door middel van

Nadere informatie

Gelijkwaardig verklaarde eindtermen natuurwetenschappen Voor de tweede graad ASO

Gelijkwaardig verklaarde eindtermen natuurwetenschappen Voor de tweede graad ASO Gelijkwaardig verklaarde eindtermen natuurwetenschappen Voor de tweede graad ASO Federatie Steinerscholen Vlaanderen v.z.w. Gitschotellei 188 2140 Borgerhout Februari 2013 Gelijkwaardig verklaarde eindtermen

Nadere informatie

Examenprogramma scheikunde vwo

Examenprogramma scheikunde vwo Examenprogramma scheikunde vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Stoffen,

Nadere informatie

BACHELORJAAR 1 OPLEIDINGSONDERDEEL Leerlijn 1 : Medische kennis. Biologie: basis van het leven 6. De cel: biomoleculen en metabolisme 10

BACHELORJAAR 1 OPLEIDINGSONDERDEEL Leerlijn 1 : Medische kennis. Biologie: basis van het leven 6. De cel: biomoleculen en metabolisme 10 BACHELORJAAR 1 Biologie: basis van het leven 6 De cel: biomoleculen en metabolisme 10 De cel: structuur en functie 6 De cel: moleculaire biologie en signaaltransductie 6 De cel: van cel naar weefsel 7

Nadere informatie

Samenvatting Biologie Inleiding in de biologie

Samenvatting Biologie Inleiding in de biologie Samenvatting Biologie Inleiding in de biologie Samenvatting door C. 1469 woorden 27 september 2016 4,5 6 keer beoordeeld Vak Biologie H1 - Inleiding in de Biologie 1. Wat is Biologie? Doel Je moet in een

Nadere informatie

Minor Taal en Gehoor - track voor universitaire studenten

Minor Taal en Gehoor - track voor universitaire studenten Minor Taal en Gehoor - track voor universitaire studenten 2017-2018 I Hier vind je de beschrijvingen van de vakken in de minor. Meer inhoudelijke informatie over de minor vind je op minor.vu.nl. II Inhoudsopgave

Nadere informatie

Klinisch Redeneren. Leereenheid. Verpleegkundige Vervolgopleidingen

Klinisch Redeneren. Leereenheid. Verpleegkundige Vervolgopleidingen Klinisch Redeneren Leereenheid Verpleegkundige Vervolgopleidingen November 2014 2 Leereenheid Klinisch Redeneren VUmc Amstel Academie De Boelelaan 1109 1081 HV Amsterdam www.amstelacademie.nl November

Nadere informatie

Minor Taal en Gehoor - track voor logopediestudenten

Minor Taal en Gehoor - track voor logopediestudenten Minor Taal en Gehoor - track voor logopediestudenten 2017-2018 I Hier vind je de beschrijvingen van de vakken in de minor. Meer inhoudelijke informatie over de minor vind je op minor.vu.nl. II Inhoudsopgave

Nadere informatie

ACADEMIEJAAR 2015-2016. Bijlagen onderwijs-en examenreglement TECHNOLOGIECAMPUS GENT. www.odisee.be

ACADEMIEJAAR 2015-2016. Bijlagen onderwijs-en examenreglement TECHNOLOGIECAMPUS GENT. www.odisee.be ACADEMIEJAAR Bijlagen onderwijs-en examenreglement TECHNOLOGIECAMPUS GE www.odisee.be IOUD - PROFESSIONELE OPLEIDINGEN (GE) Biomedische laboratoriumtechnologie (dagonderwijs) Afstandsonderwijs is in afbouw;

Nadere informatie

Examenprogramma scheikunde vwo

Examenprogramma scheikunde vwo Examenprogramma scheikunde vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Stoffen,

Nadere informatie

SAMENVATTING IN HET NEDERLANDS

SAMENVATTING IN HET NEDERLANDS SAMENVATTING IN HET NEDERLANDS Een organisme bestaat uit verschillende weefsels, die opgebouwd zijn uit cellen. Cellen zijn dus de bouwblokken van elk levend organisme. De ontwikkeling van slechts een

Nadere informatie

ZONDER CELDELING GEEN KANKER

ZONDER CELDELING GEEN KANKER DE GEMENE DELER ZONDER CELDELING GEEN KANKER Naam: Klas: Datum: ZONDER CELDELING GEEN KANKER HAVO Celdeling is cruciaal voor het leven van organismen, en wordt dan ook heel nauwkeurig gereguleerd. Wanneer

Nadere informatie

FACULTEIT DER NATUURWETENSCHAPPEN, WISKUNDE EN INFORMATICA. ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING Masterschool Life and Earth Sciences studiejaar 2008-2009

FACULTEIT DER NATUURWETENSCHAPPEN, WISKUNDE EN INFORMATICA. ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING Masterschool Life and Earth Sciences studiejaar 2008-2009 UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM FACULTEIT DER NATUURWETENSCHAPPEN, WISKUNDE EN INFORMATICA ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING Masterschool Life and Earth Sciences studiejaar 2008-2009 DE MASTEROPLEIDING BIOMEDICAL

Nadere informatie

Realisatie eindtermen binnen de bachelor Biologie

Realisatie eindtermen binnen de bachelor Biologie Realisatie eindtermen binnen de bachelor Biologie Inleiding Sinds september 2010 heeft de examencommissie een belangrijke rol gekregen in het controleren van de kwaliteit van de opleiding. Zo moet de examencommissie

Nadere informatie

Waar biologie de grens met ethiek raakt deel A

Waar biologie de grens met ethiek raakt deel A Waar biologie de grens met ethiek raakt deel A An Quaghebeur Leraar biologie VLTI - Torhout Vakbegeleider biologie-natuurwetenschappen Bisdom Brugge 1 Waar biologie de grens met ethiek raakt Situering

Nadere informatie

Inhoud. Inleiding 7. 1. Medische achtergrondkennis 9 - Anatomie en fysiologie 10 - Ziektebeelden 17

Inhoud. Inleiding 7. 1. Medische achtergrondkennis 9 - Anatomie en fysiologie 10 - Ziektebeelden 17 Inhoud Inleiding 7 1. 9 - Anatomie en fysiologie 10 - Ziektebeelden 17 2. Zorgvraag verhelderen 23 - Recepten 24 - Zelfzorgvragen 30 3. Geneesmiddelen 37 - Medicijnen tegen griep en verkoudheid 38 - De

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Het immuunsysteem Ons immuunsysteem beschermt ons tegen allerlei ziekteverwekkers, zoals bacteriën, parasieten en virussen, die ons lichaam binnen dringen.

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting 210 Nederlandse samenvatting Zuurstofradicalen en antioxidanten in multiple sclerosis 1. Multiple sclerosis Multiple sclerose (MS) is een chronische ontstekingsziekte van het centraal

Nadere informatie

BIOLOGIE VMBO TL/GL VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0

BIOLOGIE VMBO TL/GL VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0 BIOLOGIE VMBO TL/GL VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0 De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Het CvTE is verantwoordelijk voor de afname

Nadere informatie

Welke van de bovenstaande celorganellen of levensprocessen kunnen zowel in prokaryote, als in eukaryote cellen voorkomen?

Welke van de bovenstaande celorganellen of levensprocessen kunnen zowel in prokaryote, als in eukaryote cellen voorkomen? Biologie Vraag 1 Celorganellen en levensprocessen bij levende cellen zijn: 1. Ribosomen 2. ATP synthese 5. DNA polymerase 3. Celmembranen 6. Fotosynthese 4. Kernmembraan 7. Mitochondria Welke van de bovenstaande

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/22619 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Iterson, Maarten van Title: The power of high-dimensional data in genomics research

Nadere informatie

Oriëntatiejaar Life Sciences

Oriëntatiejaar Life Sciences Oriëntatiejaar Life Sciences Oriëntatiejaar Life Sciences Joan Wellink (studieadviseur) Voor wie is het oriëntatiejaar? Wat is het oriëntatiejaar? Wat heb je nodig? Hoe en wat studeer je? Wat kun je er

Nadere informatie

Samenvatting. Figuur 1. Een T cel gemedieerde immuun response. APC: antigen presenterende cel; Ag: antigen; TCR: T cel receptor.

Samenvatting. Figuur 1. Een T cel gemedieerde immuun response. APC: antigen presenterende cel; Ag: antigen; TCR: T cel receptor. Samenvatting Het immuunsysteem Het menselijke lichaam bevat een uniek systeem, het immuunsysteem, wat ons beschermt tegen ongewenste en schadelijk indringers (ook wel lichaamsvreemde substanties of pathogenen

Nadere informatie

Institute for Life Sciences & Chemistry Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek (Life Sciences) Voltijd en deeltijd Studiegids 2011-2012 Bijlage

Institute for Life Sciences & Chemistry Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek (Life Sciences) Voltijd en deeltijd Studiegids 2011-2012 Bijlage Institute for & Chemistry Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek () Voltijd en deeltijd Studiegids 2011-2012 Bijlage Cursusbeschrijvingen Cursus beschrijvingen Institute for & Chemistry Cursus AC2D-09

Nadere informatie

Diagnostische toets Van HIV tot AIDS?

Diagnostische toets Van HIV tot AIDS? Diagnostische toets Van HIV tot AIDS? Moleculen 1. Basenparing In het DNA vindt basenparing plaats. Welke verbinding brengt een basenpaar tot stand? A. Peptidebinding B. Covalente binding C. Zwavelbrug

Nadere informatie

BSc programma Biologie en Medische biologie. de differentiatiefase

BSc programma Biologie en Medische biologie. de differentiatiefase BSc programma Biologie en Medische biologie de differentiatiefase Even voorstellen Sarian Kosten Universitair docent Aquatische Ecologie Onderwijs: BSc Biologie: Systeem ecologie, Applied Ecology MSc Biology:

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/43990 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Hiemstra, Steven Title: High throughput microscopy of mechanism-based reporters

Nadere informatie

Studiewijzer BACHELOR PSYCHOBIOLOGY VAK: BEHAVIOR-BASED ROBOTICS STUDIEJAAR: 3 E JAAR

Studiewijzer BACHELOR PSYCHOBIOLOGY VAK: BEHAVIOR-BASED ROBOTICS STUDIEJAAR: 3 E JAAR Studiewijzer BACHELOR PSYCHOBIOLOGY VAK: BEHAVIOR-BASED ROBOTICS STUDIEJAAR: 3 E JAAR Semester, periode Coördinator(en) Docent(en) Studielast (EC) Vakcode : e semester, 3 e periode : Arnoud Visser : Arnoud

Nadere informatie

NEDERLANDSE SAMENVATTING

NEDERLANDSE SAMENVATTING NEDERLANDSE SAMENVATTING 146 Klinische en immunologische aspecten van pretransplantatie bloedtransfusies Inleiding Bloedtransfusies worden in de meeste gevallen gegeven aan patiënten die een tekort hebben

Nadere informatie

Toetsregeling Beroepsvaardigheden en thema s B1.1

Toetsregeling Beroepsvaardigheden en thema s B1.1 Toetsregeling Beroepsvaardigheden en thema s B. studiejaar 25-26 Bacheloropleiding Geneeskunde Radboudumc Deze regeling is van kracht vanaf 3 augustus 25. ) Begripsbepaling Het tentamen Beroepsvaardigheden

Nadere informatie

Bloed, Afweer en Infectieziekten

Bloed, Afweer en Infectieziekten Bloed, Afweer en Infectieziekten Functies Vervoer van stoffen O 2 van longen naar cellen CO 2 van cellen naar longen Voedingstoffen van de dunne darm naar cellen Ureum van de lever naar de nieren Hormonen

Nadere informatie

Samenvatting Biologie Thema 1 inleiding in de

Samenvatting Biologie Thema 1 inleiding in de Samenvatting Biologie Thema 1 inleiding in de biologie Samenvatting door E. 1726 woorden 5 november 2013 7,7 20 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Biologie hoofdstuk 1, wat is biologie?

Nadere informatie

Basiskennis en Basisvaardigheden IV (404)

Basiskennis en Basisvaardigheden IV (404) ASISKENNIS EN ASISVAARDIGHEDEN IV 404 asiskennis en asisvaardigheden IV (404) SCHEIKUNDE 404.01 De kandidaat kan het scheiden van mengsels in verschillende zuivere stoffen 404.02 De kandidaat kan de opbouw

Nadere informatie

1 (~20 minuten; 15 punten)

1 (~20 minuten; 15 punten) HERTENTAMEN Moleculaire Cel Biologie (8A840) Prof. Dr. Ir. L. Brunsveld & Dr. M. Merkx 20-04-2012 14:00 17:00 (totaal 100 punten) 6 opgaven in totaal + 1 bonusvraag! (aangegeven tijd is indicatie) Gebruik

Nadere informatie

Minor Goede doelen, filantropie en non-profits

Minor Goede doelen, filantropie en non-profits Minor Goede doelen, filantropie en non-profits I Inhoudsopgave Vak: Geschiedenis van de filantropie 1 Vak: Inleiding Filantropie 1 Vak: Non-Profit and Charity Marketing 2 Vak: Verklaringen voor prosociaal

Nadere informatie

LANDSEXAMEN MAVO

LANDSEXAMEN MAVO LANDSEXAMEN MAVO 2018-2019 Examenprogramma BIOLOGIE M.A.V.O. 1 Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het commissie-examen. Het centraal examen wordt afgenomen in één zitting

Nadere informatie

Examen Voorbereiding Cellen

Examen Voorbereiding Cellen Examen Voorbereiding Cellen Teylingen College Leeuwenhorst 2015/2016 Thema 2 Cellen Begrippenlijst: Begrip Organellen Plastiden Stamcellen Embryonale stamcellen Adulte stamcellen Endoplasmatisch reticulum

Nadere informatie

Stand van zaken subcommissie Biologie VC3EEE. Op weg naar een joint degree bachelor biologische wetenschappen

Stand van zaken subcommissie Biologie VC3EEE. Op weg naar een joint degree bachelor biologische wetenschappen Stand van zaken subcommissie Biologie VC3EEE Op weg naar een joint degree bachelor biologische wetenschappen Opdracht TDO (mei 2015) Maak een voorstel voor een gezamenlijke UvA-VU bachelor biologie opleiding

Nadere informatie

Samenvatting Biologie Hoofdstuk 3 + 4

Samenvatting Biologie Hoofdstuk 3 + 4 Samenvatting Biologie Hoofdstuk 3 + 4 Samenvatting door een scholier 1472 woorden 23 oktober 2007 6,5 24 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Hoofdstuk 3 - Genetica Homologe chromosomen

Nadere informatie

De afgestudeerde 1. heeft een grondige kennis van - en inzicht in algemene biologische basisprincipes;

De afgestudeerde 1. heeft een grondige kennis van - en inzicht in algemene biologische basisprincipes; Bijlagen bacheloropleidingen Biologie en Life science & technology 2012-2013 Bijlage I Eindtermen van de bacheloropleidingen (artikel 1.3) De afgestudeerde 1. heeft een grondige kennis van - en inzicht

Nadere informatie

Welke van de bovenstaande celorganellen of levensprocessen kunnen zowel in prokaryote, als in eukaryote cellen voorkomen?

Welke van de bovenstaande celorganellen of levensprocessen kunnen zowel in prokaryote, als in eukaryote cellen voorkomen? Biologie Vraag 1 Celorganellen en levensprocessen bij levende cellen zijn: 1. Ribosomen 2. ATP synthese 5. DNA polymerase 3. Celmembranen 6. Fotosynthese 4. Kernmembraan 7. Mitochondria Welke van de bovenstaande

Nadere informatie

Bioinformatica en Systeembiologie (BIS)

Bioinformatica en Systeembiologie (BIS) Waarom een major Bioinformatica en Systeembiologie? Huidige methoden van onderzoek, zoals de DNAchiptechnologie, leveren enorme hoeveelheden gegevens op die met bestaande statistische methoden niet meer

Nadere informatie

PTA scheikunde Belgisch park cohort 14 15-16

PTA scheikunde Belgisch park cohort 14 15-16 Het examenprogramma scheikunde is vernieuwd. In 2013 is in 4 HAVO met dat nieuwe examenprogramma scheikunde gestart. De methode Chemie Overal 4 e editie is geschreven voor dit nieuwe examenprogramma. Toegestaan

Nadere informatie

STUDIEGEBIED CHEMIE (tso)

STUDIEGEBIED CHEMIE (tso) (tso) Tweede graad... Techniek-wetenschappen Derde graad Techniek-wetenschappen Studierichting Techniek-wetenschappen de graad Een woordje uitleg over de studierichting... Logisch denken Laboratoriumwerk

Nadere informatie

De klinische relevantie van genetische variatie van de gastheer bij bacteriële meningitis

De klinische relevantie van genetische variatie van de gastheer bij bacteriële meningitis De klinische relevantie van genetische variatie van de gastheer bij bacteriële meningitis Marieke Sanders, PhD student Lab. Immunogenetica & Kinderinfectieziekten VUmc Servaas Morré & Marceline van Furth

Nadere informatie

3 Factoren die het watergehalte van organismen 40 bepalen. 3.1 Bepalende factoren voor watergehalte 40 3.2 Belang van water voor levende wezens 41

3 Factoren die het watergehalte van organismen 40 bepalen. 3.1 Bepalende factoren voor watergehalte 40 3.2 Belang van water voor levende wezens 41 3 1 Functionele morfologie van de cel 1 De cel gezien door de lichtmicroscoop 06 2 De cel gezien door de elektronenmicroscoop 09 2.1 Bouw en functie van het eenheidsmembraan 10 2.2 Overzicht van de celorganellen

Nadere informatie

ARTIKEL 1 - CURRICULUM OVERZICHT EN JAARINDELING

ARTIKEL 1 - CURRICULUM OVERZICHT EN JAARINDELING ARTIKEL 1 - CURRICULUM OVERZICHT EN JAARINDELING De opleiding is zo veel mogelijk georganiseerd conform de uniforme 3TU (TU Eindhoven, Universiteit Twente en TU Delft) jaarindeling in samenspraak met de

Nadere informatie

Bestuurskunde Vrije Universiteit Amsterdam - Faculteit der Sociale Wetenschappen - P Bestuurskunde - 2012-2013

Bestuurskunde Vrije Universiteit Amsterdam - Faculteit der Sociale Wetenschappen - P Bestuurskunde - 2012-2013 Bestuurskunde Vrije Universiteit Amsterdam - - P Bestuurskunde - 2012-2013 Vrije Universiteit Amsterdam - - P Bestuurskunde - 2012-2013 I Inhoudsopgave Premasterprogramma Bestuurskunde 1 Vak: Beleid en

Nadere informatie

Culture, Organization and Management Vrije Universiteit Amsterdam - Faculteit der Sociale Wetenschappen - P Culture Organization and Management -

Culture, Organization and Management Vrije Universiteit Amsterdam - Faculteit der Sociale Wetenschappen - P Culture Organization and Management - Culture, Organization and Management Vrije Universiteit Amsterdam - der Sociale Wetenschappen - P Culture Organization and Management - 2014-2015 Vrije Universiteit Amsterdam - der Sociale Wetenschappen

Nadere informatie

Snel en effectief ingrijpen dankzij ziekte-overstijgend immunologisch onderzoek. Een betere aanpak van chronische ziekten

Snel en effectief ingrijpen dankzij ziekte-overstijgend immunologisch onderzoek. Een betere aanpak van chronische ziekten Snel en effectief ingrijpen dankzij ziekte-overstijgend immunologisch onderzoek Een betere aanpak van chronische ziekten Samenvatting Het probleem Door de vergrijzing van de bevolking groeit het aantal

Nadere informatie

PSYCHOLOGIE: BREIN EN COGNITIE

PSYCHOLOGIE: BREIN EN COGNITIE Mastervoorlichting masterweek februari 2016 PSYCHOLOGIE: BREIN EN COGNITIE The search to understand the most complex, sophisticated and powerful information processing device known; The Human Brain - Brain

Nadere informatie

Fase 2 We willen aan het einde van deze periode alles klaar hebben dus maken we een Strokenplanning en houden een Plan van Aanpak bij.

Fase 2 We willen aan het einde van deze periode alles klaar hebben dus maken we een Strokenplanning en houden een Plan van Aanpak bij. Inventarisatie PW1 Los het op! Afspraken voor het Plan van Aanpak worden SMART gemaakt. Wat moeten we doen voor de taken (Specifiek), wat wordt er opgeleverd (Meetbaar) wie doet wat (Realistisch en Acceptabel)

Nadere informatie

ENERGIEOMZETTINGEN IN DE CEL

ENERGIEOMZETTINGEN IN DE CEL BOUW VAN DE CEL 1. INLEIDING... 3 2. ONDERDELEN VAN DE CEL...4 2.1. CYTOPLASMA... 4 2.2. CELMEMBRAAN... 5 2.2.1. Functies van het celmembraan...5 2.2.2. Bouw van het celmembraan...5 2.2.3. Transportmogelijkheden

Nadere informatie

Cover Page. The following handle holds various files of this Leiden University dissertation:

Cover Page. The following handle holds various files of this Leiden University dissertation: Cover Page The following handle holds various files of this Leiden University dissertation: http://hdl.handle.net/1887/59477 Author: Hillger, J.M. Title: Take it personal! Genetic differences in G protein-coupled

Nadere informatie

Instituut Applied Sciences

Instituut Applied Sciences Instituut Applied Sciences VO-diner Dinsdag 30 oktober 2012 Presentatie Instituut Applied Sciences: Ruben Piek (commissie Instroom & Aansluiting) Campus Nijmegen (Kapittelweg) Welkom bij Techniek De wereld

Nadere informatie

Integrale lichaamsmassage

Integrale lichaamsmassage Integrale lichaamsmassage Eindtermen theorie: - De therapeut heeft kennis van anatomie/fysiologie en pathologie m.b.t. Integrale lichaamsmassage; - De therapeut is zich ervan bewust dat een massage behandeling

Nadere informatie

Secundair onderwijs - Tweede graad ASO/KSO/TSO - Natuurwetenschappen - Vakgebonden eindtermen

Secundair onderwijs - Tweede graad ASO/KSO/TSO - Natuurwetenschappen - Vakgebonden eindtermen Eindtermen educatief project Korstmossen, snuffelpalen van ons milieu 2 de en 3 de graad SO Secundair onderwijs - Tweede graad ASO/KSO/TSO - Natuurwetenschappen - Vakgebonden eindtermen I. Gemeenschappelijke

Nadere informatie

Synthese 35 Kruiswoordraadsel 36 Ken je de leerstof? 37. Hoofdstuk 2 Hoe zijn bloemplanten opgebouwd? 38 1 Wat zijn bloemplanten?

Synthese 35 Kruiswoordraadsel 36 Ken je de leerstof? 37. Hoofdstuk 2 Hoe zijn bloemplanten opgebouwd? 38 1 Wat zijn bloemplanten? INHOUD NATURALIS 1 DEEL 1 ORGANISMEN EN HUN BIOTOOP 15 Hoofdstuk 1 Biotoopstudie van het bos 16 1 Wat is een biotoop? 17 2 Energie is alomtegenwoordig 18 3 Observeren is leren 18 3.1 Leren correct meten

Nadere informatie

Examenprogramma scheikunde havo

Examenprogramma scheikunde havo Examenprogramma scheikunde havo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A1 Vaardigheden Domein A2

Nadere informatie

Examenprogramma scheikunde vwo

Examenprogramma scheikunde vwo Examenprogramma scheikunde vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Stoffen

Nadere informatie

CRISPR in de krantenkoppen

CRISPR in de krantenkoppen CRISPR in de krantenkoppen Een nieuwe superkracht voor biotechnologen CRISPR op het landbouwveld en in het ziekenhuis 21 februari 2019 Elisabeth Stes, Liesbeth Aerts en Ruben Vanholme VIB Vlaams Instituut

Nadere informatie

WISKUNDE D HAVO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0

WISKUNDE D HAVO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0 WISKUNDE D HAVO VAKINFORMATIE STAATSEAMEN 2016 V15.7.0 De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Het CvTE is verantwoordelijk voor de afname van de

Nadere informatie

AVL-nascholing NW02. KU Leuven

AVL-nascholing NW02. KU Leuven Toelichtingen en praktische didactische tips bij de leerplandoelstellingen genetica in het Leerplan D/2017/13.758/009 Aardrijkskunde/Natuurwetenschappen 3 graad kso/tso; sept 2017: Leerplan van het Secundair

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle   holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/24600 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Mariman, Rob Title: Probiotic bacteria and the immune system : mechanistic insights

Nadere informatie