Institute for Life Sciences & Chemistry Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek (Life Sciences) Voltijd en deeltijd Studiegids Bijlage

Transcriptie

1 Institute for & Chemistry Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek () Voltijd en deeltijd Studiegids Bijlage Cursusbeschrijvingen

2 Cursus beschrijvingen Institute for & Chemistry Cursus AC2D-09 Inhoud In deze module vindt herhaling en verdieping plaats van een aantal chemische begrippen uit het HAVO- en/of MLO-curriculum die van toepassing zijn bij de opleiding. De module omvat de algemene basiskennis Analytische Chemie die aansluit bij de studierichting. De hoofdonderwerpen zijn: berekeningen aan (zwakke) zuren en basen ph s en buffers elektrochemie (redoxreacties) spectrometrie (ZL en UV) en scheidingstechnieken zoals GC LLC (HPLC FPLC (gelpermeatie-)-chromatografie) ionwisselingschromatografie elektroforese en affiniteitschromatografie. Daarnaast wordt uitvoerig aandacht besteed aan chemisch rekenen ook nu weer van toepassing op de studierichting. Het eerste deel van de afstudeeropdracht is een combinatie van het verwerven van theoretische achtergronden van het onderzoek en het aanleren van nieuwe vaardigheden. In deze fase werkt de student aan de competentie onderzoeken en experimenteren. De student bespreekt de resultaten regelmatig tijdens werkbesprekingen met de begeleider van het bedrijf laboratorium of instelling waar de afstudeeropdracht uitgevoerd wordt en houdt ook de AOdocent op de hoogte van de voortgang. AO7V-04 ART96D-09 AS4D-09 AS4L- 08 AS4V-08 BIN4V-07 Bij de uitvoering is van belang: - praktisch werk en vaardigheid - planning - zelfstandigheid - inventiviteit creativiteit en flexibiliteit - probleemoplossend vermogen - kritische instelling/zorgvuldigheid - bereikte resultaten/productiviteit - sociaal gedrag en samenwerking De cursus is gericht op een zorgvuldig en verantwoord gebruik van proefdieren in het biomedisch onderzoek. Naast technische en methodologische aspecten van de opzet en uitvoering van dierproeven wordt aandacht geschonken aan ethiek welzijn en alternatieven voor het gebruik van proefdieren. Relatie aanleren tussen bouw (macroscopische en microscopische anatomie) en werking (fysiologie) van het ademhalingssysteem het spijsverteringsysteem en van spieren alsook kennis nemen van enige afwijkingen hierin (pathologie). De theorie en ziektebeelden die aan bod komen zijn deels gekoppeld aan praktijkgerelateerde vraagstukken. Relatie aanleren tussen bouw (macroscopische en microscopische anatomie) en werking (fysiologie) van het ademhalingssysteem het spijsverteringsysteem en van spieren alsook kennis nemen van enige afwijkingen hierin (pathologie). De theorie en ziektebeelden die aan bod komen zijn deels gekoppeld aan praktijkgerelateerde vraagstukken. Relatie aanleren tussen bouw (macroscopische en microscopische anatomie) en werking (fysiologie) van het ademhalingssysteem het spijsverteringsysteem en van spieren alsook kennis nemen van enige afwijkingen hierin (pathologie). De theorie en ziektebeelden die aan bod komen zijn deels gekoppeld aan praktijkgerelateerde vraagstukken. Het humane genoom bestaat uit een aaneenschakeling van DNA nucleotiden en codeert voor ruim eiwitten met een gemiddelde lengte van 400 aminozuren. De sequentie (volgorde) van DNA nucleotiden bevat biologische informatie en de sequentie van de aminozuren bepaalt de biologische functie van eiwitten. Alle humane DNA en eiwit sequenties maar ook die van duizenden andere organismen staan in grote computerdatabases die beschikbaar zijn via het internet. Het bestuderen van DNA- en eiwit sequenties m.b.v. computers wordt bio-informatica genoemd. Deze module biedt een introductie in de mogelijkheden die specifieke computerprogramma s en het internet bieden voor het hanteren en bestuderen van DNA- en eiwit sequenties. Er wordt geoefend met het samenvoegen van meerdere overlappende DNA sequenties tot één lange sequentie en het zoeken naar biologische informatie in het DNA. Dit laatste wordt ondermeer gedaan door de DNA sequentie te vergelijken met gegevens in databases. Ook eiwit sequenties worden bestudeerd. Na het doorlopen van de module beschik je over basale kennis en vaardigheden van bio-informatica die direct bruikbaar zijn in de praktijk en een goed uitgangspunt vormen voor verdere verdieping in het vakgebied.

3 Cursus beschrijvingen Institute for & Chemistry BL2D-09 BL2V- 03 BLSE45L-06 BTECH5V- 11 COM3D-05 Bloed is een onmisbaar bestanddeel in het menselijk organisme. Wijzigingen in de kwantiteit en/of kwaliteit van bloed of bloedcomponenten kunnen leiden tot vermindering van de kwaliteit van leven of zelfs tot een levensbedreigende situatie. Door middel van een beperkt (laboratorium)onderzoek is vast te stellen of er iets mis is met het bloed. De precieze oorzaak van de aandoening vereist veelal nader en meer gespecialiseerd onderzoek. Dit theorievak levert de basiskennis voor het omgaan met bloed(cellen) en over het testen van bloed(cellen) zoals dat plaatsvindt op ziekenhuislaboratoria en dierenlaboratoria. Tijdens de lessen zal eveneens worden ingegaan op de dubbele gesloten circulatie, de aanmaak in het beenmerg van (rode) bloedcellen, de morfologie en de rol van rode bloedcel bij gasuitwisseling. Daarnaast zal ook bloedstolling en de bloedgroepenbepaling (o.a. ABO-systeem) centraal staan. De inhoud van het theorievak Bloed biedt een goede basiskennis voor met name het praktijkvak Bloed (VL2) en de hoofdfase vakken Farmacologie en Humane Fysiologie (VL3 en VL4). Bloed is een onmisbaar bestanddeel in het menselijk organisme. Wijzigingen in de kwantiteit en/of kwaliteit van bloed of bloedcomponenten kunnen leiden tot vermindering van de kwaliteit van leven of zelfs tot een levensbedreigende situatie. Door middel van een beperkt (laboratorium)onderzoek is vast te stellen of er iets mis is met het bloed. De precieze oorzaak van de aandoening vereist veelal nader en meer gespecialiseerd onderzoek. Dit theorievak levert de basiskennis voor het omgaan met bloed(cellen) en over het testen van bloed(cellen) zoals dat plaatsvindt op ziekenhuislaboratoria en dierenlaboratoria. Tijdens de lessen zal eveneens worden ingegaan op de dubbele gesloten circulatie, de aanmaak in het beenmerg van (rode) bloedcellen, de morfologie en de rol van rode bloedcel bij gasuitwisseling. Daarnaast zal ook bloedstolling en de bloedgroepenbepaling (o.a. ABO-systeem) centraal staan. De inhoud van het theorievak Bloed biedt een goede basiskennis voor met name het praktijkvak Bloed (VL2) en de hoofdfase vakken Farmacologie en Humane Fysiologie (VL3 en VL4). De module behandelt Immunologie voor bloedgroepen Eigenschappen van antistoffen en specifiek hematologische termen genetica biochemie bepalingstechnieken en casuïstiek ABO bloedgroep Rhesus-systeem Rh macrocomplex bepalingstechnieken dosage bijzondere antigenen en andere bloedgroepen. Antistofidentificatie ISBT systematiek Kell Duffy Kidd antistofscreening: omstandigheden/hulpstoffen bij identificatie IAT in kolomtest en buisjesmethode casuïstiek genetica en biochemie van MNS Lewis I P casuïstiek. Het compatibiliteitsonderzoek omvat de bloedbank transfusiereacties kruisproef en Type & Screen methode Fisherexactmethode en richtlijnen Bloedtransfusie. Daarop volgend de hemolytische transfusiereactie en de hemolytische ziekte van de pasgeborene. de directe antiglobulinetest Rh-D-antagonisme en profylaxe ADCC- en Kleihauertest met casuïstiek Als laatste wordt de auto-immuun hemolytische anemie behandelt met. Met de term expressiesysteem wordt bedoeld dat door middel van een expressievector een gen van interesse tot expressie wordt gebracht in gastheercellen welke vervolgens een grote hoeveelheid genproduct (eiwit) produceren. Deze techniek wordt veelvuldig toegepast binnen de biotechnologie voor bijvoorbeeld de produktie van biologicals : een nieuwe generatie geneesmiddelen gebaseerd op eiwitten i.p.v. synthetische stoffen. Er zal eerst besproken worden hoe een gen geïsoleerd geanalyseerd en vervolgens gecloneerd kan worden in een bepaalde expressievector. Daarna komt aan de orde hoe de expressievector ingebracht kan worden in een gastheercel en worden de mogelijkheden de nadelen en de bijzonderheden van verschillende expressiesystemen uitgebreid besproken. Behandeld worden o.a. prokaryote systemen gistcellen animale cellen transgene dieren en planten en gentherapie. Vervolgens worden de verschillende methoden besproken om de geproduceerde eiwitten uit de gastheercellen te isoleren te zuiveren en te analyseren. Als laatste komt de proceskunde aan bod; het opschalen van een expressiesysteem voor industriële doeleinden. Week 1: Inleiding en indeling van de studenten. PowerPoint presentatie waarin de volgende onderwerpen worden besproken: De luisteraar is er voor U niet andersom Doelgroepen indeling Bouwplan effectief presenteren Visualiseren Stiltes en Uhhhh Verbaal gedrag Non-verbaal gedrag (lichaamstaal) PowerPoint gebruik Week 2 : Lichaamstaal analyse Alle studenten stellen zich aan de rest van de groep voor en daarna wordt de lichaamstaal door de groep geanalyseerd. Tonen video Zelfverzekerd Presenteren Week 3 en 4 :Eerste PowerPoint presentatie ( 8 min) door iedere student. Onderwerp is mijn huidige werk(stage) plek Week 5 en 6 : Video registratie van tweede Powerpoint presentatie door iedere student. Onderwerp is Een nieuwe werktechniek Iedere student krijgt de videoopname mee naar huis en moet een A4 tje schrijven over de goede en minder goede aspecten van zijn/haar eigen presentatie

4 Cursus beschrijvingen Institute for & Chemistry CPB4L-05 CS5V-11 CV4D-09 CV4L-08 CV4V-08 DKO4V-03 ENGELS-08 EXS5V-03 De module cytopathologie van het bloed behandelt in het kort de basishematologie aansluitend op de module bloed BL2V. De module behandelt verder anemieën met als oorzaak Fe- en vitaminegebrek hemoglobinopathieën en hemochromatose. Daarna volgend de benigne leukocytaandoeningen zoals bacteriel en virale infecties met bijbehorende hemocytometrie en bloedbeelden gevolgd door maligne leukocytaandoeningen: myeloïde en lymfatische leukemieën lymfomen en MDS. Trombocytafwijkingen worden behandeld. Casuïstiek wordt veel behandeld. Tijdens de module celsignalering komt ter sprake; - op welke manier de eiwitten correct gevouwen worden in het ER o.a. met behulp van chaperon eiwitten. - op welke manier de eiwitten naar hun juiste plaats gebracht worden bijvoorbeeld naar een mitochondrion of via het ER naar de celmembraan en wat er met verkeerd gevouwen eiwitten gebeurt. - op welke manier de eiwitten een signaal aan elkaar door kunnen geven (signaaltransductie route). Hierin komt onder andere ter sprake hoe de signaal transductie verloopt via een G-protein coupled receptor die adenylaat cyclase activeert of inactiveert. En de signaal transductie via tyrosine kinase receptoren waarbij ras geactiveerd wordt. Relatie aanleren tussen bouw (macroscopische en microscopische anatomie) en werking (fysiologie) van het cardiovasculaire systeem (hart en bloedvaten) alsook kennis nemen van enige afwijkingen hierin (pathologie). De theorie en ziektebeelden die aan bod komen zijn deels gekoppeld aan praktijkgerelateerde vraagstukken. Daarnaast wordt aandacht besteed aan de embryogenese. Relatie aanleren tussen bouw (macroscopische en microscopische anatomie) en werking (fysiologie) van het cardiovasculaire systeem (hart en bloedvaten) alsook kennis nemen van enige afwijkingen hierin (pathologie). De theorie en ziektebeelden die aan bod komen zijn deels gekoppeld aan praktijkgerelateerde vraagstukken. Daarnaast wordt aandacht besteed aan de embryogenese. Relatie aanleren tussen bouw (macroscopische en microscopische anatomie) en werking (fysiologie) van het cardiovasculaire systeem (hart en bloedvaten) alsook kennis nemen van enige afwijkingen hierin (pathologie). De theorie en ziektebeelden die aan bod komen zijn deels gekoppeld aan praktijkgerelateerde vraagstukken. Daarnaast wordt aandacht besteed aan de embryogenese. Ter oriëntatie op de dierkundige afstudeerrichting maakt de student tijdens dit practicum kennis met enkele vakgebieden die kenmerkend zijn voor deze afstudeerrichting. Dit zijn proefdierkunde anatomie fysiologie en farmacologie. De student dient een verantwoorde houding ten aanzien van proefdiergebruik te ontwikkelen. Daarom vormt proefdierethiek een substantieel onderdeel van het practicum. Daarnaast dient de student zich een beeld te vormen van de dierkundige afstudeerrichting en het beroep van dierkundig laboratorium ingenieur. Inhoudsbeschrijving: Speaking skills. Reading and vocabulary will be dealt with by using several technical/life sciences texts to read and discuss. Grammar in a nutshell. Writing: how to write a perfect letter and . Note: This is not a beginners course, you are expected to be on HAVO or A2+ (cef level). Met de term expressiesysteem wordt bedoeld dat door middel van een expressievector een gen van interesse tot expressie wordt gebracht in gastheercellen welke vervolgens een grote hoeveelheid genproduct (eiwit) produceren. Deze techniek wordt veelvuldig toegepast binnen de biotechnologie voor bijvoorbeeld de produktie van biologicals : een nieuwe generatie geneesmiddelen gebaseerd op eiwitten i.p.v. synthetische stoffen. Er zal eerst besproken worden hoe een gen geïsoleerd geanalyseerd en vervolgens gecloneerd kan worden in een bepaalde expressievector. Daarna komt aan de orde hoe de expressievector ingebracht kan worden in een gastheercel en worden de mogelijkheden de nadelen en de bijzonderheden van verschillende expressiesystemen uitgebreid besproken. Behandeld worden o.a. prokaryote systemen gistcellen animale cellen transgene dieren en planten en gentherapie. Vervolgens worden de verschillende methoden besproken om de geproduceerde eiwitten uit de gastheercellen te isoleren te zuiveren en te analyseren. Als laatste komt de proceskunde aan bod; het opschalen van een expressiesysteem voor industriële doeleinden.

5 Cursus beschrijvingen Institute for & Chemistry Het vakgebied Farmacologie houdt zich bezig met de (ver)werking van medicijnen (farmaca) en andere biologisch actieve stoffen in/door het lichaam. Inzicht in de werking van farmaca vergt begrip en integratie van uiteenlopende vakgebieden zoals de Fysiologie Anatomie Celbiologie en Moleculaire biologie. FAR4V-03 GF2D-04 GF2V-03 HIS45L-06 IMM13V-08 IMM14D-09 IMM14L-08 Na een algemene introductie in les 1 waarin o.a. het traject van de geneesmiddelenontwikkeling aan bod komt komen de twee hoofdthema s van de Farmacologie aan de orde. In les 2 behandelen we de Farmacodynamiek ( wat doet een stof met het lichaam? ) en in les 3 en 4 komt de Farmacokinetiek aan bod ( wat doet het lichaam met een stof? ). Na behandeling van deze algemene farmacologische aspecten zal les 5 vervolgens worden besteed aan een voorbeeld van de zogenoemde Speciële farmacologie: de farmacolgie van het vasculaire systeem. Dit in aansluiting op het VL4B blokthema en op de leerstof van Humane Fysiologie. Les 6 tenslotte is gewijd aan de toxicologie (vergiftigingsleer) een discipline die geheel in lijn ligt met de farmacologie omdat toxische stoffen zich in het lichaam gedragen volgens dezelfde dynamische en kinetische wetmatigheden als farmaca. De kenmerken van een individu (fenotype) zijn afkomstig van de verzameling van eigenschappen (genotype) die je erft van je ouders. Tijdens de voortdurend celdelingen die in ons lichaam plaatsvinden, blijft het genoom (=alle erfelijke informatie) in de kern precies behouden. Dit is mogelijk door een proces dat heel geordend verloopt: de mitose. Wanneer er echter sprake is van geslachtelijke voortplanting, zie je in de nakomelingen van een ouderpaar een geweldige variatie! Dit wordt o.a. veroorzaakt door een bijzondere manier van kerndeling, de meiose. Het wordt duidelijk hoe chromosomale overerving van genen tot een bepaald fenotype kan leiden en hoe het DNA bij iedere celdeling en van generatie op generatie in stand wordt gehouden door DNA replicatie. Op deze manier ligt het genotype van een organisme dus vast. Het fenotype echter, wordt bepaald door de expressie van deze informatie; door het functioneren van eiwitten die door het DNA worden gecodeerd. De inhoud van het theorievak van Genotype naar Fenotype sluit aan bij het vak De cel als fabriek uit de VP1H en biedt een goede basiskennis voor het vak Moleculaire biologie (VL3). De kenmerken van een individu (fenotype) zijn afkomstig van de verzameling van eigenschappen (genotype) die je erft van je ouders. Tijdens de voortdurend celdelingen die in ons lichaam plaatsvinden, blijft het genoom (=alle erfelijke informatie) in de kern precies behouden. Dit is mogelijk door een proces dat heel geordend verloopt: de mitose. Wanneer er echter sprake is van geslachtelijke voortplanting, zie je in de nakomelingen van een ouderpaar een geweldige variatie! Dit wordt o.a. veroorzaakt door een bijzondere manier van kerndeling, de meiose. Het wordt duidelijk hoe chromosomale overerving van genen tot een bepaald fenotype kan leiden en hoe het DNA bij iedere celdeling en van generatie op generatie in stand wordt gehouden door DNA replicatie. Op deze manier ligt het genotype van een organisme dus vast. Het fenotype echter, wordt bepaald door de expressie van deze informatie; door het functioneren van eiwitten die door het DNA worden gecodeerd. De inhoud van het theorievak van Genotype naar Fenotype sluit aan bij het vak De cel als fabriek uit de VP1H en biedt een goede basiskennis voor het vak Moleculaire biologie (VL3). De module histochemie is de basis van de pathologie waarbij onderzoek wordt gedaan van afwijkend weefsel en de diagnostiek daarvan. Materiaal kan uit elk orgaan of weefsel komen zoals biopten en resectiepreparaten. Het weefsel wordt als volgt behandeld: FIXATIE d.m.v. Invriezen of Chemische fixatie. Daarna volgt SNIJDEN m.b.v. de microtoom en KLEURE.N De verschillende kleuringen berusten op specifieke chemische binding van kleurstoffen met weefselonderdelen vandaar dat dit dan ook histochemie wordt genoemd. De student neemt kennis van de belangrijkste begrippen uit het veld van de immunologie. Belangrijke immunologische mechanismen principes en processen worden in de vorm van hoorcolleges behandeld. De student moet zelfstandig de behandelde stof in het boek bestuderen en integreren. Hulpmiddelen daarbij zijn de colleges oefenvragen casestudies en digitaal materiaal op SharePoint. Aan het eind wordt van de student verwacht dat deze in staat is belangrijke algemene immunologische processen zoals antigeenpresentatie T-cel reacties (cytokinen) ontsteking antilichaamreacties regulatie van de immuunreactie en virale immuniteit te reproduceren en toe te passen. De student neemt kennis van de belangrijkste begrippen uit het veld van de immunologie. Belangrijke immunologische mechanismen principes en processen worden in de vorm van hoorcolleges behandeld. De student moet zelfstandig de behandelde stof in het boek bestuderen en integreren. Hulpmiddelen daarbij zijn de colleges oefenvragen casestudies en digitaal materiaal op SharePoint. Aan het eind wordt van de student verwacht dat deze in staat is belangrijke algemene immunologische processen zoals antigeenpresentatie T-cel reacties (cytokinen) ontsteking antilichaamreacties regulatie van de immuunreactie en virale immuniteit te reproduceren en toe te passen. De student neemt kennis van de belangrijkste begrippen uit het veld van de immunologie. Belangrijke immunologische mechanismen principes en processen worden in de vorm van hoorcolleges behandeld. De student moet zelfstandig de behandelde stof in het boek bestuderen en integreren. Hulpmiddelen daarbij zijn de colleges oefenvragen casestudies en digitaal materiaal op SharePoint. Aan het eind wordt van de student verwacht dat deze in staat is belangrijke algemene immunologische processen zoals antigeenpresentatie T-cel reacties (cytokinen) ontsteking antilichaamreacties regulatie van de immuunreactie en virale immuniteit te reproduceren en toe te passen.

6 Cursus beschrijvingen Institute for & Chemistry De cursus sluit aan op IMM13V-08. IMM23V-08 IMM24D-09 IMM24L-08 IZ17L-07 IZ27L-07 IZ5V- 03 KBBZ7V-05 KBZI7V-05 De student neemt kennis van de belangrijkste begrippen uit het veld van de immunologie. Belangrijke immunologische mechanismen principes en processen worden in de vorm van hoorcolleges behandeld. De student moet zelfstandig de behandelde stof in het boek bestuderen en integreren. Hulpmiddelen daarbij zijn de colleges oefenvragen casestudies en digitaal materiaal op SharePoint. Aan het eind wordt van de student verwacht dat deze in staat is belangrijke algemene immunologische processen zoals antigeenpresentatie T-cel reacties (cytokinen) ontsteking antilichaamreacties regulatie van de immuunreactie en virale immuniteit te reproduceren en toe te passen. De student neemt kennis van de belangrijkste begrippen uit het veld van de immunologie. Belangrijke immunologische mechanismen principes en processen worden in de vorm van hoorcolleges behandeld. De student moet zelfstandig de behandelde stof in het boek bestuderen en integreren. Hulpmiddelen daarbij zijn de colleges oefenvragen casestudies en digitaal materiaal op SharePoint. Aan het eind wordt van de student verwacht dat deze in staat is belangrijke algemene immunologische processen zoals antigeenpresentatie T-cel reacties (cytokinen) ontsteking antilichaamreacties regulatie van de immuunreactie en virale immuniteit te reproduceren en toe te passen. De student neemt kennis van de belangrijkste begrippen uit het veld van de immunologie. Belangrijke immunologische mechanismen principes en processen worden in de vorm van hoorcolleges behandeld. De student moet zelfstandig de behandelde stof in het boek bestuderen en integreren. Hulpmiddelen daarbij zijn de colleges oefenvragen casestudies en digitaal materiaal op SharePoint. Aan het eind wordt van de student verwacht dat deze in staat is belangrijke algemene immunologische processen zoals antigeenpresentatie T-cel reacties (cytokinen) ontsteking antilichaamreacties regulatie van de immuunreactie en virale immuniteit te reproduceren en toe te passen. De student heeft na afloop van het volgen van deze college reeks (6 X)overzicht van belangrijke infectieziekten en de klinische beelden waarbij dit gepaard gaat. Tevens heeft hij/zij inzicht in de pathofysiologische processen van de specifieke organen die ten grondslag liggen van het infectieuze ziektebeeld. De student heeft kennis van de belangrijke infectieziekten in relatie tot pathogene micro-organismen; die nodig is om te weten wanneer de isolatie van een specifieke bacterie uit een bepaald patiëntenmateriaal afkomstig van een mogelijke risico-patiënt klinisch van belang is. Voorts heeft hij/zij kennis van de gevoeligheid voor anti-microbiele middelen van belangrijke pathogenen. De student heeft na afloop van het volgen van dit college reeks overzicht van de belangrijkste infectieziekten en de klinische beelden waarbij dit gepaard gaat. Tevens heeft hij/zij inzicht in de pathofysiologische processen van de specifieke organen die ten grondslag liggen van het infectieuze ziektebeeld. De student heeft kennis van de belangrijkste infectieziekten in relatie tot pathogene micro-organismen; die nodig is om te weten wanneer de isolatie van een specifieke bacterie uit een bepaald patiëntenmateriaal afkomstig van een mogelijke risico-patiënt klinisch van belang is. Voorts heeft hij/zij kennis van de gevoeligheid voor anti-microbiele middelen van de belangrijkste pathogenen. De student heeft na afloop van het volgen van dit college reeks overzicht van de belangrijkste infectieziekten en de klinische beelden waarbij dit gepaard gaat. Tevens heeft hij/zij inzicht in de pathofysiologische processen van de specifieke organen die ten grondslag liggen van het infectieuze ziektebeeld. De student heeft kennis van de belangrijkste infectieziekten in relatie tot pathogene micro-organismen; die nodig is om te weten wanneer de isolatie van een specifieke bacterie uit een bepaald patiëntenmateriaal afkomstig van een mogelijke risico-patiënt klinisch van belang is. Voorts heeft hij/zij kennis van de gevoeligheid voor anti-microbiele middelen van de belangrijkste pathogenen. Studenten die naar het buitenland gaan voor een stage- of afstudeeropdracht hebben als voorbereiding op deze periode een groot aantal zaken zelf te regelen. Het regelen van beurzen verzekering huisvesting etc. dient door de student zelf uitgevoerd te worden. De student dient ook zelf te kiezen voor het land onderzoek en bedrijf/universiteit. De ziekteleer (pathologie) is binnen het curriculum slechts zijdelings aan de orde gekomen. Toch zal een groot aantal van jullie direct of indirect onderzoek gaan doen aan een bepaalde ziekte (of heeft dat al gedaan tijdens een stage). Het doel van deze cursus is om jullie kennis over ziekten en het inzicht in het ontstaan ervan te vergroten. De moleculaire pathogenese van een groot aantal verschillende ziekten zal worden behandeld. Wat is er bijvoorbeeld bekend over de onderliggende moleculaire oorzaak van ziekten zoals kanker reuma Alzheimer of erfelijke stofwisselingsziekten? Wat is het gevolg hiervan voor het functioneren van een cel weefsel of orgaansysteem? Hoe uit de ziekte zich bij een patiënt (symptomen)? Daarnaast zal voor veel ziekten aan de orde komen hoe ze eventueel kunnen worden voorkomen (preventie) opgespoord (diagnostiek) en behandeld (therapie). Ook zal er uitvoerig worden stilgestaan bij de vraag wat de huidige stand van zaken is in het wetenschappelijk onderzoek naar bepaalde ziekten. Naast een theoriegedeelte dat volledig wordt verzorgd door gastdocenten afkomstig van universiteiten ziekenhuizen en bedrijven voer je een literatuurstudie uit en werk je (in een groepje van vier studenten) aan een project.

7 Cursus beschrijvingen Institute for & Chemistry Deze stage wordt uitgevoerd door studenten van de afstudeerrichting Microbiology. KSTA6V-03 Aard en inhoud van de stage zijn afhankelijk van de door de student gekozen richting van de aard van het stageverlenend bedrijf instelling of laboratorium maar daarnaast ook afhangen van de persoonlijke interesse van de student. De stage vindt plaats in het derde studiejaar. De stagiair maakt in deze periode kennis met een bedrijf instelling of laboratorium oriënteert zich op het latere beroep verbreedt en verdiept zijn kennis en vaardigheden en ontwikkelt zijn sociale en communicatieve vaardigheden. Tijdens de stageperiode worden een aantal terugkomdagen en activiteiten gepland. Deze zijn verplicht en worden ook beoordeeld. LG15L-06 LG16L-06 LG36L-06 LG3L- 08 LG47L-07 Doelstellingen stage De doelstellingen van de stage zijn zowel algemeen (oriënterend sociaal/ communicatief) als vakinhoudelijk (vaktechnisch) van aard. Daarnaast zijn er voor het beroepsdomein Microbiology aanvullend specifieke stageleerdoelen geformuleerd. Zie stageboekje ILC. De module labgeneeskunde 15L behandelt de studiestof met als onderwerp bloedgassen de water- en zouthuishouding met daarnaast nieren hart lever/maag/darm en lipiden. De lessen bevatten: theorie bloedgassen met analyser en casuistiek nieren met dialyse en dorstproef besproken maag-darm kanaal lever gal pancreas anatomie pathofysiologie bepalingen hemochromatose en virale hepatitis theorie lipiden casuitiek hart-en vaatziekten theorie bepalingen en storingen bij lipemisch mengsel hart en bloedsomloop acuut myocardinfarct hartfalen. Over alle onderwerpen is casuistiek inclusief sensitiviteit en specificiteit. Endocrinology contains the principles of hormones hypothalamo-pituitary axes mechanism of action of hormones adrenal ovary and testis thyroid and pancreas hormones. Then hormones and cancer is the subject followed by hormone assays. The definition of a hormone is discussed and the classes of hormones are treated. The basic endocrine processes are discussed and also the hormone receptors. Speciele technieken behandelt de eiwitchemie en de techniek waarmee eiwitten kunnen worden aangetoond en gescheiden: electroforese capillaire electroforese en HPLC. Het principe van chromatografie wordt behandeld HPLC wordt uitgebreid besproken en daarnaast de principes van nefelometrie en turbidimetrie. Casuistiek komt aan bod. De module labgeneeskunde LG3L behandelt de basis van de klinische chemie. De onderwerpen van de module zijn: de nieren en urinewegen met een 1 ste kennismaking met de water en zout huishouding. Daarna volgen homeostase en bloedgassen. De lever wordt behandeld met plasmaeiwitten enzymen lipiden en lipoproteinen. Daarna volgt de koolhydraat stofwisseling en de inleiding op de endocrinologie: hypofyse en hypothalamus met toelichting op het belang van calcium fosfaat en magnesium. De cursus LG47L-07 behandelt de metabole ziekten. Er wordt gestart met een introductie op metabole ziekten bestaande uit defecten in het koolhydraatmetabolisme galactosemie glycogeenstapelingsziekten. In les 2 komen defecten in de energiehuishouding gluconeogenesedefecten en vetzuuroxidatiedefecten gevolgd door de ureumcyclus. Daarna worden diverse defecten in organische zuren behandeld gevolgd door lysosomale stapelingsziekten en peroxisomale ziektenen mitochondriële aandoeningen in organellen. Het laatste thema is de defecten in de catecholaminesynthese van neurotransmitters In de module literatuuronderzoek dat zich verspreid over blok A en Blok B verdiep je je in een zelf te kiezen onderwerp passend bij je studierichting. Wat is er al bekend in een bepaald wetenschappelijk onderzoeksveld? Waar ontbreekt nog kennis? Later in het werkveld kan het uitvoeren van zo n literatuurstudie van je gevraagd worden. Dat kan bijvoorbeeld helpen om de onderzoeksstrategie te bepalen die in het laboratorium uitgevoerd wordt. Op de kortere termijn is hetgeen je in module leert nuttig bij het maken van een stageverslag. LITB5V-09 In de module zul je bij het beantwoorden van een onderzoeksvraag informatie uit wetenschappelijke publicaties halen. In een korte mediatheekinstructie leer je dat soort bronnen te vinden. In een eerste fase worden bronnen geïnventariseerd geselecteerd op bruikbaarheid en gelezen. Tegelijk wordt nagedacht over de opbouw van het verslag dat over het onderwerp geschreven zal worden. In de volgende fase wordt het verslag geschreven. Hoe gaat er aan toe in laboratorium onderzoek waarover je in de wetenschappelijke bronnen hebt gelezen? Daar kom je achter door met een expert in het veld te praten op de lokatie waar het allemaal gebeurt. Je gaat op bezoek bij een onderzoeksinstelling en legt dat vast in een kort verslag. LWP16L-09 Nu heb je een totaal beeld gekregen van het onderzoeksveld waarin je je verdiept hebt. De belangrijkste kennis daarvan verpak je in presentatie zodat mensen die niet bekend zijn met het onderwerp daar meer te weten van komen. De leerwerkplek LWP16L-08 is het laatste deel van de 1ste leerwerkplek van duaal. Studenten zijn dan op de leerwerkplek ingewerkt en kunnen meedraaien in de routine. Er vindt een eindbeoordeling plaats op basis van competentiebeoordeling.

8 Cursus beschrijvingen Institute for & Chemistry LWP26L-09 LWP5L-09 LWP7L-09 MB3L-05 MB4D-09 MB4V-03 MBIOC5V- 09 De leerwerkplek LWP26L-08 is de start van de 2de leerwerkplek van duaal. Studenten worden ingewerkt en worden na 3 maanden tussentijdsbeoordeeld m.b..v het beoordelingsformulier 2 de leerwerkplek. De leerwerkplek LWP5L-06 is de start van de 1ste leerwerkplek van duaal. Studenten hebben korte stages achter de rug en worden nu ingewerkt op de 1 ste leerwerkplek. Zij leren de routine van het lab aan en daarnaast rouleren zij over de diverse afdelingen van het lab. Zij worden tussentijds beoordeeld m.b.v. het beoordelingsformulier 1 ste leerwerkplek De leerwerkplek LWP7L-08 is het laatste gedeelte van de 2de leerwerkplek van duaal voor het afstuderen. Studenten zijn ingewerkt en kunnen zelfstandig meewerken in de routine. Er vindt een eindbeoordeling plaats m.b.v het beoordelingsformulier 2 de leerwerkplek. Micro organismen zijn overal om ons heen. Met micro organismen bedoelen we organismen waarbij we een microscoop nodig hebben om ze te kunnen zien en bestuderen. Van bacterie tot virus en van schimmel tot parasiet. Veel mensen vrezen micro organismen denk hierbij eens aan tuberculose kinkhoest vogelgriep en HIV. Ga het eens bij jezelf na; bij het horen van het woord bacterie denk je vaak als eerste aan ziekmakende eigenschappen. Daar houden we ons als medisch microbiologisch analist ook vooral mee bezig. Wat veel mensen zich echter niet realiseren is dat wij zonder micro organismen niet zouden kunnen leven! We worden niet overal ziek van en micro organismen hebben ook tal van goede eigenschappen. Tijdens de colleges gaan we dieper in op de microbiologie als geheel en bacteriën die tal van infectieziekten veroorzaken. Ook preventie en bestrijding komen aan de orde. Micro organismen zijn overal om ons heen. Met micro organismen bedoelen we organismen waarbij we een microscoop nodig hebben om ze te kunnen zien en bestuderen. Van bacterie tot virus en van schimmel tot parasiet. Veel mensen vrezen micro organismen denk hierbij eens aan tuberculose kinkhoest vogelgriep en HIV. Ga het eens bij jezelf na; bij het horen van het woord bacterie denk je vaak als eerste aan ziekmakende eigenschappen. Daar houden we ons als medisch microbiologisch analist ook vooral mee bezig. Wat veel mensen zich echter niet realiseren is dat wij zonder micro organismen niet zouden kunnen leven! We worden niet overal ziek van en micro organismen hebben ook tal van goede eigenschappen. Tijdens de colleges gaan we dieper in op de microbiologie als geheel en bacteriën die tal van infectieziekten veroorzaken. Ook preventie en bestrijding komen aan de orde. Micro organismen zijn overal om ons heen. Met micro organismen bedoelen we organismen waarbij we een microscoop nodig hebben om ze te kunnen zien en bestuderen. Van bacterie tot virus en van schimmel tot parasiet. Veel mensen vrezen micro organismen denk hierbij eens aan tuberculose kinkhoest vogelgriep en HIV. Ga het eens bij jezelf na; bij het horen van het woord bacterie denk je vaak als eerste aan ziekmakende eigenschappen. Daar houden we ons als medisch microbiologisch analist ook vooral mee bezig. Wat veel mensen zich echter niet realiseren is dat wij zonder micro organismen niet zouden kunnen leven! We worden niet overal ziek van en micro organismen hebben ook tal van goede eigenschappen. Tijdens de colleges gaan we dieper in op de microbiologie als geheel en bacteriën die tal van infectieziekten veroorzaken. Ook preventie en bestrijding komen aan de orde. Within the biological- and medical sciences (and within the curriculum of ) Biochemistryoccupies a central position. On one hand we have fundamental disciplines such as Molecular Biology which deals with biomolecules like DNA and RNA and on the other hand we find disciplines like Cell Biology Immunology Physiology etc. which study the function of cells tissues and organs. The gap in between is the realm of enzymes and metabolites: Biochemistry. Hundreds of different metabolic diseases are known. These rare but often very severe disorders generally resulting from (inherited) mutations in genes that encode enzymes. Dysfunctional enzymes result in distorted metabolic pathways which leads to either shortages or accumulations of particular metabolites. This in turn leads to malfunctioning of the afflicted cells and eventually to clinical manifestation of a disease. A useful example of such a disease which frequently returns throughout the course is the severe inheritable metabolic disorder known as Niemann-Pick disease but other examples will be presented as well. The first three lectures of this theoretical module deal with two biochemical questions that are fundamental for any living organism: 1) How does a cell acquire energy? and 2) How does a cell obtain molecular building blocks? Obviously these questions might in itself justify a full academic study so our limited number of sessions only allows for a brief introduction into these issues. This is done by elaborating on four different biochemical areas: the metabolism of glucose (lecture 1) fats (lecture 2) cholesterol (lecture 3) and amino acids (lecture 3). Lecture 4 focusses on enzymes the key players of any metabolic pathway. How do they work and how are they regulated? What conditions govern enzyme activity and what is the role of co-enzymes? Since you are technicians in training it is considered vital that (apart from theoretical knowledge on enzymes) insight is to be gained on practical aspects of enzymology. How can one measure enzyme activities in the lab? What are important parameters? How can enzymes (and proteins in general) be purified from a biological sample? These questions will be answered during lecture 5. In addition to the enzymes it is also important to learn about various (analytical chemical) techniques by which metabolites can be studied. This is the subject of lecture 6. These latter lectures pave the way for the Practical Skills in Biochemistry practicals of the B-block.

9 Cursus beschrijvingen Institute for & Chemistry MBT3D-08 MBT3L-08 MBT3V-08 MMB15V-09 MMB16L-09 MMB25V-09 MMB26L-09 MOL3D-08 Sinds halverwege de vorige eeuw hebben moleculaire biologen geleerd om de moleculaire onderdelen van cellen en organismen te isoleren te karakteriseren en te manipuleren. Deze cursus Moleculair Biologische Technieken geeft een belangrijke basis om laboratorium-onderzoek in de life sciences zelfstandig uit te kunnen voeren. In deze cursus zal een groot aantal moleculair-biologische technieken aan de orde komen zoals: klonering en isolatie van DNA gel-electroforese restrictie-analyse PCR en sequencen. Aan de hand van verschillende beroepsproducten zullen voorbeelden worden gegeven van onderzoek binnen het blokthema. Sinds halverwege de vorige eeuw hebben moleculaire biologen geleerd om de moleculaire onderdelen van cellen en organismen te isoleren te karakteriseren en te manipuleren. Deze cursus Moleculair Biologische Technieken geeft een belangrijke basis om laboratorium-onderzoek in de life sciences zelfstandig uit te kunnen voeren. In deze cursus zal een groot aantal moleculair-biologische technieken aan de orde komen zoals: klonering en isolatie van DNA gel-electroforese restrictie-analyse PCR en sequencen. Aan de hand van verschillende beroepsproducten zullen voorbeelden worden gegeven van onderzoek binnen het blokthema. Sinds halverwege de vorige eeuw hebben moleculaire biologen geleerd om de moleculaire onderdelen van cellen en organismen te isoleren te karakteriseren en te manipuleren. Deze cursus Moleculair Biologische Technieken geeft een belangrijke basis om laboratorium-onderzoek in de life sciences zelfstandig uit te kunnen voeren. In deze cursus zal een groot aantal moleculair-biologische technieken aan de orde komen zoals: klonering en isolatie van DNA gelelectroforese restrictie-analyse PCR en sequencen. Aan de hand van verschillende beroepsproducten zullen voorbeelden worden gegeven van onderzoek binnen het blokthema Binnen de module Medische Microbiologie wordt een overzicht gegeven van de belangrijkste pathogene bacteriën voor de mens. De bacteriën worden besproken in relatie tot het ziekte beeld dat zij kunnen veroorzaken. Tevens is er aandacht voor de microbiële pathogenese en vaccin ontwikkeling. Voor het werk in een medisch microbiologisch diagnostisch laboratorium is kennis van de eigenschappen van bacteriën wat betreft classificatie morfologie en fysiologie die relevant zijn voor de determinatie van belang. De diverse onderzoeksmethoden die worden uitgevoerd in een laboratorium worden behandeld zoals isolatie en kweek van bacteriën resistentie voor antimicrobiële middelen serologisch en moleculair biologisch identificatie technieken Binnen de module Medische Microbiologie wordt een overzicht gegeven van de belangrijkste pathogene bacteriën voor de mens. De bacteriën worden besproken in relatie tot het ziekte beeld dat zij kunnen veroorzaken. Tevens is er aandacht voor de microbiële pathogenese en vaccin ontwikkeling. Voor het werk in een medisch microbiologisch diagnostisch laboratorium is kennis van de eigenschappen van bacteriën wat betreft classificatie morfologie en fysiologie die relevant zijn voor de determinatie van belang. De diverse onderzoeksmethoden die worden uitgevoerd in een laboratorium worden behandeld zoals isolatie en kweek van bacteriën resistentie voor antimicrobiële middelen serologisch en moleculair biologisch identificatie technieken. Binnen de module Medische Microbiologie wordt een overzicht gegeven van de belangrijkste pathogene bacteriën voor de mens. De bacteriën worden besproken in relatie tot het ziekte beeld dat zij kunnen veroorzaken. Tevens is er aandacht voor de microbiële pathogenese en vaccin ontwikkeling. Voor het werk in een medisch microbiologisch diagnostisch laboratorium is kennis van de eigenschappen van bacteriën wat betreft classificatie morfologie en fysiologie die relevant zijn voor de determinatie van belang. De diverse onderzoeksmethoden die worden uitgevoerd in een laboratorium worden behandeld zoals isolatie en kweek van bacteriën resistentie voor antimicrobiële middelen serologisch en moleculair biologisch identificatie technieken Binnen de module Medische Microbiologie wordt een overzicht gegeven van de belangrijkste pathogene bacteriën voor de mens. De bacteriën worden besproken in relatie tot het ziekte beeld dat zij kunnen veroorzaken. Tevens is er aandacht voor de microbiële pathogenese en vaccin ontwikkeling. Voor het werk in een medisch microbiologisch diagnostisch laboratorium is kennis van de eigenschappen van bacteriën wat betreft classificatie morfologie en fysiologie die relevant zijn voor de determinatie van belang. De diverse onderzoeksmethoden die worden uitgevoerd in een laboratorium worden behandeld zoals isolatie en kweek van bacteriën resistentie voor antimicrobiële middelen serologisch en moleculair biologisch identificatie technieken. Moleculaire biologie is de studie van de moleculaire processen van kopiëren transcriptie en het vertalen van het genetische materiaal. Door de steeds verder gaande ontwikkeling van moleculair biologische technieken worden hiermee steeds meer toepassingen gevonden in biomedische laboratoria. Om deze technieken optimaal uit te kunnen voeren en vooral ook om de resultaten op de juiste manier te kunnen interpreteren is het van wezenlijk belang om voldoende kennis te hebben van de onderliggende moleculaire processen. Tijdens deze module moleculaire biologie wordt kennis opgedaan van de structuur van DNA en de moleculaire organisatie van diverse genomen. De replicatie van het DNA om genetische overdracht te waarborgen. Hoe de processen van de overdracht van genetische informatie via transcriptie en translatie resulteren in een functioneel eiwit. Verder zal gekeken worden naar de effecten van mutaties en de reparatie hiervan. Aan de hand van verschillende beroepsproducten zullen fouten ontstaan tijdens de verschillende processen worden gekoppeld aan biologische effecten.

10 Cursus beschrijvingen Institute for & Chemistry MOL3V-08 MOLEPI5V- 10 MVIR5V-09 NEU5V-03 NEU6D-09 Moleculaire biologie is de studie van de moleculaire processen van kopiëren transcriptie en het vertalen van het genetische materiaal. Door de steeds verder gaande ontwikkeling van moleculair biologische technieken worden hiermee steeds meer toepassingen gevonden in biomedische laboratoria. Om deze technieken optimaal uit te kunnen voeren en vooral ook om de resultaten op de juiste manier te kunnen interpreteren is het van wezenlijk belang om voldoende kennis te hebben van de onderliggende moleculaire processen. Tijdens deze module moleculaire biologie wordt kennis opgedaan van de structuur van DNA en de moleculaire organisatie van diverse genomen. De replicatie van het DNA om genetische overdracht te waarborgen. Hoe de processen van de overdracht van genetische informatie via transcriptie en translatie resulteren in een functioneel eiwit. Verder zal gekeken worden naar de effecten van mutaties en de reparatie hiervan. Aan de hand van verschillende beroepsproducten zullen fouten ontstaan tijdens de verschillende processen worden gekoppeld aan biologische effecten. Infectieziekten zijn verantwoordelijk voor belangrijke sociale en economische effecten op de samenleving denk maar eens aan HIV en resistente bacteriën. Een toename van uitbraken wordt gesignaleerd. Pathogene micro-organismen kunnen vanuit hun reservoirs (mens dier en milieu) aanleiding geven tot uitbraken en epidemieën van ziekten. Om deze uitbraken te onderzoeken wordt moleculaire epidemiologie toegepast. Met behulp van epidemiologische typeringen gebaseerd op fenotypische en genotypische eigenschappen worden bronnen en verspreidingsroutes van de micro-organismen opgespoord. De laatste jaren is er een grote diversiteit aan typeringstechnieken ontwikkeld gebaseerd op moleculaire technieken. In deze module worden de verschillende typeringstechnieken behandeld. Daarbij wordt ingegaan op de keuze van specifieke epidemiologische DNA markers in relatie tot de vraagstelling/onderzoek. Toepassingen en voorbeelden hiervan zullen door gast sprekers aan de hand van hun eigen onderzoek in beeld worden gebracht. Voorts zal worden gedemonstreerd hoe verkregen data kan worden geïnterpreteerd en zullen de performance criteria ervan duidelijk worden. Virussen kunnen allerlei infecties en ziekten veroorzaken. Bij de module Medische Virologie is de aandacht gericht op de pathogenese van virusinfecties bij de mens en de diagnostiek van virusziekten. Inzicht in de verschillende typen infectieprocessen en de verspreiding van het virus door het lichaam worden behandeld. Naast de conventionele technieken die gebruikt worden voor de detectie van virussen worden ook de (on)mogelijkheden van de moleculaire diagnostiek binnen de klinische virologie besproken. Tevens zullen ook de recente ontwikkelingen van patiëntgebonden onderzoek bij de monitoring van antivirale therapie aan bod komen bij AIDS - transplantatie - en chronisch hepatitis-patiënten. Algemene leerdoelen Voor een goed begrip van de werking van de hersenen en de neuronale integratie is het belangrijk om vooraf voldoende kennis te hebben over de ontwikkeling van het zenuwstelsel over de bouw en functie van zowel het centrale als het perifere zenuwstelsel als van het autonome zenuwstelsel. Daartoe worden de spinale- en hersenzenuwen alsook de bouw en functie van de hersenen van vissen vergeleken met die van zoogdieren. De verwerking van alle informatie en de motoriek alsmede controlemechanismen voor houding en evenwicht worden besproken. Werkvorm Hoorcolleges (2 lesuren per week gedurende 6 weken) aangevuld met opdrachten die thuis uitgevoerd moeten worden. Algemene leerdoelen Voor een goed begrip van de werking van de hersenen en de neuronale integratie is het belangrijk om vooraf voldoende kennis te hebben over de ontwikkeling van het zenuwstelsel over de bouw en functie van zowel het centrale als het perifere zenuwstelsel als van het autonome zenuwstelsel. Daartoe worden de spinale- en hersenzenuwen alsook de bouw en functie van de hersenen van vissen vergeleken met die van zoogdieren. De verwerking van alle informatie en de motoriek alsmede controlemechanismen voor houding en evenwicht worden besproken. Werkvorm Hoorcolleges (1 lesuur per week gedurende 6 weken) aangevuld met opdrachten die thuis uitgevoerd moeten worden. Studie kalender Weeknr. Onderwerp Te bestuderen uit blokboek + bijbehorende studiestof 1 Zintuigen ontwikkeling van het I II en III zenuwstelsel bouw van ruggenmerg en verlengde merg 2 Hersenzenuwen IV 3 Autonome zenuwstelsel bouw en V en VI functie van de hersenen 4 Verwerking sensorische VII informatie 5 Motoriek VIII tot Motoriek + vragen

11 Cursus beschrijvingen Institute for & Chemistry NH3D-08 NH3L-08 NH3V-08 OBED4V-09 OBED5L-09 OMICS5V- 07 ORST4L-08 Relatie aanleren tussen bouw (macroscopische en microscopische anatomie) en werking (fysiologie) van de nieren met aandacht voor de regulatie van de vloeistof- en elektrolytenbalans en het endocriene systeem (hormonen) met aandacht voor de endocriene controle van het metabolisme alsook kennis nemen van enige afwijkingen hierin (pathologie). Daarnaast wordt aandacht besteed aan kraakbeen en botweefsel. Relatie aanleren tussen bouw (macroscopische en microscopische anatomie) en werking (fysiologie) van de nieren met aandacht voor de regulatie van de vloeistof- en elektrolytenbalans en het endocriene systeem (hormonen) met aandacht voor de endocriene controle van het metabolisme alsook kennis nemen van enige afwijkingen hierin (pathologie). De theorie en ziektebeelden die aan bod komen zijn deels gekoppeld aan praktijkgerelateerde vraagstukken. Daarnaast wordt aandacht besteed aan kraakbeen en botweefsel. Relatie aanleren tussen bouw (macroscopische en microscopische anatomie) en werking (fysiologie) van de nieren met aandacht voor de regulatie van de vloeistof- en elektrolytenbalans en het endocriene systeem (hormonen) met aandacht voor de endocriene controle van het metabolisme alsook kennis nemen van enige afwijkingen hierin (pathologie). De theorie en ziektebeelden die aan bod komen zijn deels gekoppeld aan praktijkgerelateerde vraagstukken. Daarnaast wordt aandacht besteed aan kraakbeen en botweefsel. Experimenten vormen de basis van het laboratoriumonderzoek. Maar hoe ontwerp je een goed experiment dat antwoord geeft op een onderzoeksvraag? Hoe trek je vervolgens de juiste conclusies uit de ruwe experimentele data en hoe presenteer je de resultaten? Deze onderwerpen komen aan bod in de module Ontwerp van Biologische Experimenten en Dataverwerking. De module bestaat deels uit colleges en deels uit computerpractica die naast elkaar worden gegeven. Tijdens de colleges wordt onder andere ingegaan op hoe een goede hypothese wordt geformuleerd welke fundamentele keuzes gemaakt moeten worden bij het ontwerp van een experiment welke controles gekozen moeten worden en met welke factoren rekening moet worden gehouden bij specifieke experimenten. In de computerpractica wordt vooral geoefend met het analyseren van experimentele data in Excel (waaronder statistische analyse) en het correct presenteren van de resultaten. De kennis en vaardigheden die in deze module worden opgedaan zijn een aanvulling op de vaardighedenmodules (practica) waar de nadruk meer ligt op de praktische uitvoering van experimenten. In de beroepspraktijk zoals bijvoorbeeld tijdens een stage betekent experimenteren meestal het doorlopen van de hele procedure dus het ontwerpen en uitvoeren van een experiment het analyseren van de gegevens en het formuleren van een conclusie. Experimenten vormen de basis van het laboratoriumonderzoek. Maar hoe ontwerp je een goed experiment dat antwoord geeft op een onderzoeksvraag? Hoe trek je vervolgens de juiste conclusies uit de ruwe experimentele data en hoe presenteer je de resultaten? Deze onderwerpen komen aan bod in de module Ontwerp van Biologische Experimenten en Dataverwerking. De module bestaat deels uit colleges en deels uit computerpractica die naast elkaar worden gegeven. Tijdens de colleges wordt onder andere ingegaan op hoe een goede hypothese wordt geformuleerd welke fundamentele keuzes gemaakt moeten worden bij het ontwerp van een experiment welke controles gekozen moeten worden en met welke factoren rekening moet worden gehouden bij specifieke experimenten. In de computerpractica wordt vooral geoefend met het analyseren van experimentele data in Excel (waaronder statistische analyse) en het correct presenteren van de resultaten. De kennis en vaardigheden die in deze module worden opgedaan zijn een aanvulling op de vaardighedenmodules (practica) waar de nadruk meer ligt op de praktische uitvoering van experimenten. In de beroepspraktijk zoals bijvoorbeeld tijdens een stage betekent experimenteren meestal het doorlopen van de hele procedure dus het ontwerpen en uitvoeren van een experiment het analyseren van de gegevens en het formuleren van een conclusie. De cursus Omics speelt in op recente technologische ontwikkelingen binnen het werkveld van Moleculair biologische research analisten. Door (nieuwe) technieken zoals DNA microarrays massively parallel sequencing yeast-two-hybrid screening differentiële twee-dimensionale gel electroforese en peptide massa-spectrometrie is het tegenwoordig mogelijk om duizenden genen mrna s en eiwitten tegelijk te bestuderen in één enkel experiment. Daar waar vroeger de praktische uitvoering van een experiment de beperkende factor was binnen een onderzoeksproject ligt de bottleneck tegenwoordig vaak bij het analyseren van de enorme hoeveelheid data die een Omics experiment op kan leveren. Een belangrijk deel van de cursus richt zich dan ook op de bio-informatica: hoe kan de computer ons helpen wegwijs te worden in een zee van gegevens? Het zal duidelijk zijn dat zes lessen bij lange na niet genoeg zijn om alle ins and outs van deze technieken te behandelen. Dit vak moet daarom meer worden beschouwd als een uitgebreide kennismaking met Omics-technieken dan als een volwaardige cursus. Diegenen die tijdens hun stages of toekomstige baan daadwerkelijk met Omics technieken te maken krijgen zullen de noodzakelijke verdieping ongetwijfeld vinden door learning on the job De oriënterende stages zijn drie korte stages van duaal: studenten maken kennis met de werkplekken van klinische-chemie microbiologie en pathologie. Iedere stage duurt 6 a 7 weken studenten mogen eenvoudige handelingen uitvoeren onder toezicht. Iedere stage wordt afgesloten met een beoordeling m.b.v. het beoordelingsformulier korte stage.