: Meetprotocol Luchtmetingen micro-organismen woningsector
|
|
- Tania Bogaert
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Meetprotocol 2 A Luchtmetingen micro-organismen woningsector Meetprotocol: Luchtmetingen micro-organismen utiliteitssector : Kring Binnenmilieu Advies Uitgiftedatum : Oktober 2008 Pagina 21 van 23
2 Deelnemers en ontwikkelaars van het meetprotocol... 3 Inleiding...4 Onderwerp en toepassingsgebied... 5 Onderwerp... 5 Toepassingsgebied...6 Gebruikte apparatuur... 7 Airsampler... 7 IJking airsampler... 7 Desinfecteren airsampler... 7 Temperatuur en relatieve vochtigheid meter... 7 IJking thermo/hygrometer... 7 Gebruikte media... 7 Voedingsbodems... 7 Kwaliteitseisen voedingsbodems... 7 Meetprocedure... 8 Uitvoering van de luchtbemonstering algemeen... 8 Minimaal vereiste monsterplaatsen... 8 Uitvoering van de luchtbemonstering per vereiste monsterplaats... 9 Visuele inspectie tijdens metingen Transport van monsters Rapportage Minimale inhoud analyserapport Gebruikte documenten Bijlage A1 richtwaarde VLA microbiologisch luchtonderzoek woningen Bijlage A2 richtwaarde VLA microbiologisch luchtonderzoek ventilatie units 14 Bijlage B Te onderzoeken micro organismen Bijlage C Toelichting keuze airsampler Bijlage D Toelichting te gebruiken media Bijlage E Verklarende woordenlijst Pagina 2 van 19
3 Deelnemers en ontwikkelaars van het meetprotocol Onderstaande bedrijven hebben meegewerkt aan het opstellen van dit protocol en werken volgens dit protocol CAG Consult Air Group Reeuwijkse Poort MX REEUWIJK tel.: fax: Internet: Immolab Rotterdamseweg AP KRIMPEN AAN DEN IJSSEL tel.: (31) fax: (31) Internet: RPS Analyse B.V. Elektronicaweg XG Delft tel: (31) (0) fax: (31) (0) Internet: Technolab B.V. Morsestraat XG BERKEL EN RODENRIJS tel.: (31) fax: (31) Internet: AS Bioconsult B.V. Hongkongstraat BR Rotterdam Tel: Fax: Pagina 3 van 19
4 Inleiding In het binnenmilieu komen biologische agentia voor zoals schimmels, bacteriën en gisten. In bepaalde situaties kunnen hierdoor gezondheidsklachten bij mensen ontstaan. Deze microorganismen kunnen onder meer groeien onder invloed van vocht, organische materie en een bepaalde temperatuur. In onderstaande tabel is een overzicht gegeven welke micro - organismen tot welke gezondheidseffecten kunnen leiden. Gezondheidseffecten Infectie Allergische klachten Irritatie slijmvliezen/ geurklachten Aspecifieke klachten (hoofdpijn, vermoeidheid) Schimmels Sporen/deeltjes X X X X Bacteriën Bacteriën X X X X Indien het vermoeden bestaat dat gezondheidsklachten in een woning gerelateerd zijn aan een te hoge aanwezigheid van micro organismen, is het raadzaam om een onderzoek uit te voeren naar de microbiologische kwaliteit van de lucht. Bij dit indicatieve onderzoek worden metingen naar de hoeveelheid en soort micro organismen uitgevoerd, in bijlage B is aangegeven welke micro organismen minimaal onderzocht dient te worden. In dit document vindt u de werkwijze voor dit onderzoek. Overigens valt Legionella-onderzoek buiten de scope van dit document. De VLA Binnenmilieu Advies voert regelmatig overleg over het meetprotocol. Indien men opmerkingen, aanvullingen of kritiek heeft kunnen deze per mail en via de branchevereniging VLA kenbaar worden gemaakt aan de Kring. Pagina 4 van 19
5 Onderwerp en toepassingsgebied Onderwerp Om tot een uniforme werkwijze van het microbiologisch luchtonderzoek en beoordeling van de resultaten te komen, hebben de adviesbureaus binnenmilieu dit meetprotocol opgesteld. Microbiologisch luchtonderzoek kent meerdere toepassingsgebieden. Hierin is het mogelijk een indeling in vier verschillende vormen van ventilatie in woningen te maken: Natuurlijke toevoer en afvoer (systeem A) Mechanische toevoer en natuurlijke afvoer (systeem B) Natuurlijke toevoer en mechanische afvoer (systeem C) Mechanische toevoer en afvoer (systeem D) Pagina 5 van 19
6 Toepassingsgebied Het toepassingsgebied van dit meetprotocol beperkt zich tot woningbouw. Dit meetprotocol beschrijft de werkwijze voor het uitvoeren van indicatief microbiologisch luchtonderzoek. Het omvat alle stappen van het microbiologisch luchtonderzoek zoals: de te gebruiken apparatuur, de te gebruiken media, uitvoering van het onderzoek en het transport van monsters. Tevens bevat het meetprotocol verschillende bijlagen waarin verdere toelichting wordt gegeven. Meetprotocollen VLA Binnenmilieu Advies Meetprotocol 1 Utiliteitsector Meetprotocol 2 Woningsector Meetprotocol 3 Industriesector VLA Meetprotocol 1A Kantoorgebouwen VLA Meetprotocol 2A Woningen VLA Meetprotocol 3A Industrie VLA Meetprotocol 1B Gezondheidszorg VLA Meetprotocol 1C Scholen Pagina 6 van 19
7 Gebruikte apparatuur Airsampler Het in dit meetprotocol beschreven microbiologisch luchtonderzoek heeft betrekking op woningbouw. Het onderzoek is deels gebaseerd op vergelijking tussen de verschillende meetplaatsen. Hierdoor kunnen minder strenge eisen ten aanzien van de vangefficiëntie en reproduceerbaarheid gesteld worden. Hier kan volstaan worden met een enkelplaat systeem. Om te voldoen aan dit meetprotocol dient te worden gebruikgemaakt van een commercieel systeem werkend op basis van het impactor principe. Voorbeelden hiervan zijn onder meer: Surface Air System (SAS), de Microbial Air Sampler (MAS) en de Reuter Centrifuge Sampler (RCS). IJking airsampler De gebruikte airsampler dient jaarlijks geijkt te worden volgens de gebruiksaanwijzing van de fabrikant. De airsampler dient te zijn voorzien van een sticker waarop de ijkdatum vermeld staat. Desinfecteren airsampler De airsampler dient voor gebruik gedesinfecteerd te worden. Hierbij wordt de meetkop met een desinfecterend middel zoals alcohol of Sterilon gereinigd. Deze moet aan de lucht worden gedroogd om een negatieve invloed van het desinfectans op de strip/plaat te voorkomen. Hierbij wordt er 100 liter lucht aangezogen zonder strip/plaat in het apparaat. Temperatuur en relatieve vochtigheid meter Elektronische thermo/hygrometer met een bereik van 5 tot 95% RH / -20 tot +80 C. IJking thermo/hygrometer De gebruikte thermo/hygrometer dient jaarlijks geijkt te worden door een ISO 9001 gecertificeerde instelling. De thermo/hygrometer dient te zijn voorzien van een sticker waarop de ijkdatum vermeld staat. Gebruikte media Voedingsbodems Dit meetprotocol beschrijft de meetmethode voor metingen bij woningbouw, hierbij kan alleen1 agar per meting gebruikt worden. Geadviseerd wordt hiervoor TSA voor het bacterieonderzoek en DG-18 voor het schimmelonderzoek te gebruiken. Kwaliteitseisen voedingsbodems De gebruikte voedingsbodems dienen bij voorkeur afgenomen te worden bij een ISO gecertificeerd bedrijf. Hierdoor zijn de vereiste parameters (steriliteit, groeimogelijkheden, e.d.) onderzocht en constant. Pagina 7 van 19
8 Meetprocedure Uitvoering van de luchtbemonstering algemeen Op de verpakking van de benodigde luchtbemonsteringstrips / -platen wordt de datum van monstername, objectaanduiding en monsterplaats aangegeven. Per bemonstering worden standaard twee luchtbemonsteringstrips / -platen gebruikt. Bijvoorbeeld een TC en DG-18 strip. Indien hoge mate van nauwkeurigheid is gewenst wordt geadviseerd duplo- of triplometingen uit te voeren. De benodigde luchtbemonsteringstrip / -plaat wordt op aseptische wijze uit de verpakking gehaald en in de airsampler geplaatst. Bij het plaatsen van de strips / platen worden deze aan de rand beetgepakt. Een eenmaal geopende strip / plaat dient direct gebruikt te worden. De airsampler wordt ingesteld zodat deze 100 liter aanzuigt per bemonstering. Na inschakeling van het apparaat wordt de ingestelde hoeveelheid lucht over de strip / plaat geleid. De meetdeskundige houdt hierbij minimaal 5 meter afstand. Dit is nodig om te voorkomen dat de meetdeskundige een storende factor is tijdens de metingen. De bemonsterde strips / platen worden aseptisch uit de airsampler gehaald en teruggestopt in de verpakking. De bemonsterde strips / platen worden afgesloten met een sluitstrip of plakband. Minimaal vereiste monsterplaatsen De onderstaand beschreven meetplaatsen dienen bemonsterd te worden. Indien het bemonsteren van onderstaande meetplaatsen door omstandigheden niet kan plaatsvinden dient dit nadrukkelijk in het rapport opgenomen te worden. Om uit het ingezette onderzoek een maximaal resultaat te verkrijgen, dienen minimaal onderstaande meetpunten te worden bemonsterd (indien technisch haalbaar). Echter in overleg met uw adviseur kan hiervan afgeweken worden. Zo kan bij een indicatief onderzoek met minder monsters volstaan worden dan bij een onderzoek van specifieke klachten. De monsterpunten zijn: 1. luchtmonster buitenlucht referentiemonster systeem A,B,C,D 2. luchtmonster vlak voor toevoervoorziening systeem A,B,C,D 3. luchtmonster direct na toevoervoorziening systeem A,B,C,D 4. luchtmonster inblaaslucht ruimte systeem B,D 5. luchtmonster respirabele hoogte woning systeem A, B, C, D Pagina 8 van 19
9 Uitvoering van de luchtbemonstering per vereiste monsterplaats 1. Luchtmonster buitenlucht referentiemonster (systeem A, B, C, D) De airsampler wordt (indien aanwezig en mogelijk) in nabijheid van het aanzuigrooster van de ventilatie unit geplaatst. Indien de woning geen mechanische ventilatie unit heeft, wordt op een andere plek in de buitenlucht bemonsterd. Het is hier niet toegestaan om een apparaat buiten een raam te houden. Weersomstandigheden tijdens meting dienen genoteerd te worden. 2. Luchtmonster vlak voor ventilatie unit of toevoervoorziening (systeem A, B,C,D) De ventilatie unit is in normaal bedrijf en op de nominale capaciteit. De metingen dienen plaats te vinden direct voor de ventilatie unit of toevoervoorziening. 3. Luchtmonster direct na ventilatie unit of toevoervoorziening (systeem A,B,C,D) De ventilatie unit is in normaal bedrijf en op de nominale capaciteit. De metingen dienen plaats te vinden direct na de ventilatie unit of toevoervoorziening. 4. Luchtmonster inblaaslucht ruimte (systeem B,D) Er wordt gemeten in het kanaal vlak voordat de lucht de ruimte instroomt. Indien het niet mogelijk is om in het kanaal te meten, wordt er gemeten aan het inblaasrooster. Tijdens de monstername dient men te controleren of het rooster zichtbaar vervuild is, dit wordt op het analyseformulier gemeld. 5. Luchtmonster respirabele hoogte woning (systeem A, B, C, D) Bij het meten van de ruimtelucht wordt de airsampler op een werkplek geplaatst. De hoogte van monstername dient hier tussen de 1 tot 1,50 meter te zijn. De meetdeskundige houdt tijdens de meting minimaal 5 meter afstand. Opmerking; voor alle bovengenoemde monsters geld dat deze alleen genomen moeten worden indien dit technisch realiseerbaar is. Indien van de bovengenoemde locaties afgeweken wordt, dient dit (inclusief reden) vermeld te worden in het rapport. Pagina 9 van 19
10 Visuele inspectie tijdens metingen Tijdens de metingen dient er een visuele inspectie plaats te vinden. Onderstaand wordt beschreven welke aspecten gecontroleerd dienen te worden. Tijdens de monstername dienen de volgende aspecten van de ventilatie unit gecontroleerd te worden: aanwezige filtertype en plaatsingdatum het gebruik van recirculatie: type en instelling de aanwezigheid van inwendige isolatie aanwezigheid van roestvorming algemene reinheid van de ventilatie unit Tijdens de monstername in de ruimte dienen de volgende aspecten gecontroleerd te worden: aantal aanwezigen type vloerbedekking aanwezigheid van zaken die de schoonmaak van de ruimte kunnen belemmeren of er tijdens meting ramen geopend waren overige omstandigheden die van invloed kunnen zijn op de microbiologische situatie Transport van monsters De bemonsterde media dienen zo spoedig mogelijk (in ieder geval binnen 24 uur) in het laboratorium te worden ingezet. Bij voorkeur dienen te hoge en te lage temperaturen ten opzichte van de monsterplaats voorkomen te worden, om condensvorming te voorkomen. Analyse van media De luchtmonsters dienen geanalyseerd te worden geaccrediteerd (NEN-EN-ISO 17025) laboratorium dat werkt met een intern kwaliteitscontrolesysteem. Pagina 10 van 19
11 Rapportage Minimale inhoud analyserapport Na onderzoek wordt een rapport van de gevonden meetresultaten gemaakt. Het rapport dient te bevatten: Inhoudsopgave Objectomschrijving Doel onderzoek Soort onderzoek Analysenummer Datum onderzoek Opdrachtgever Contactpersoon Aanleiding van het onderzoek Conformiteitverklaring: de metingen dienen volgens de laatste versie van het meetprotocol Luchtmetingen micro-organismen woningsector uitgevoerd te zijn Wijze van kwaliteitsborging Gebruikte apparatuur en voedingsmedia Werkwijze Relevante normen en/of grens- en advieswaarden Meetresultaten Toetsing van de meetresultaten aan de gestelde grenswaarden (eventueel aanvullend advies). Bij aanwezigheid luchtbehandeling installatie ook bijlage A2. Bij gebruik van staafdiagrammen dienen de in Bijlage A beschreven kleurcodes gebruikt te worden. Pagina 11 van 19
12 Gebruikte documenten NEN-EN CV-13 klimaatsbeheersingsapparatuur verontreiniging door micro-organismen, Arbeidsinspectie Protocol onderzoeksmethoden microbiologische binnenluchtverontreinigingen, Nederlandse Vereniging van Arbeidshygiënisten SAMPLING AND CHARACTERIZATION OF BIOAEROSOLS, NIOSH Manual of Analytical Methods Cahier T3, Biologische agentia in het binnenmilieu, ISSO/SBR. AI 9 Biologische Agentia, Sdu Uitgevers, Den haag Sampling methodology for fungal bio aerosols and amplifiers in cases of suspected indoor mold proliferation, Comparative performance of two air samplers for monitoring airborne fungal propagules, Brazilian Journal of Medical an Biological Research, 2003, Keurmerkregeling Reinheid Luchtbehandeling- en ventilatiesystemen, Nederlands Verbond Reinigingsspecialisten Luchtbehandelingsystemen, juni 2006, deel A versie 2 ISO/CD serie VDI6022 (Hygiene Anforderungen an Raumlufttechnische Anlagen und Gerate). Pagina 12 van 19
13 Bijlage A1 richtwaarde VLA microbiologisch luchtonderzoek woningen De micro-organismen waarop wordt gedetermineerd, worden in een drietal groepen onderverdeeld. De groepen onderscheiden zich in schadelijkheid. De richtwaarden (uitgedrukt in Kolonie Vormende Eenheden) verschillen per schadelijkheid. Hieronder treft u een overzicht aan. Richtwaarde voor ruimtelucht per soort micro-organisme Groep 1 schadelijkheid +/_ (matig) aantallen in KVE/m3 per soort Goed: < 500 Matig: Slecht: > 1000 Groep 2 schadelijkheid + (behoorlijk) aantallen KVE/m3 per soort Goed: < 100 Matig: Slecht: > 200 Groep 3 schadelijkheid ++ (groot) aantallen in KVE/m3 per soort Goed: < 10 Matig: Slecht: > 20 Micrococcus soorten Staphylococcen (overig) Bacillus (overig) Niet geïdentificeerde Acremonium soorten Aspergillus (overig) Alternaria Mucor Rhizopus Penicillium (overig) Cladosporium Fusarium Aureobasidium pullulans Chaetomium Stachybotrys Candida (overig) Rhodutorula Eurotium soorten Te gebruiken kleurcodes: Goed: Groen ; Matig: Geel ; Slecht: Rood Enterobacteriaceae Staphylococcus aureus Thermofiele actinomyceten Micromonospora en Microbispora Bacillus anthracis Aspergillus fumigatus Aspergillus niger Aspergillus flavus Candida albicans Penicillium marneffei Cladosporium bantianum Legionella soorten Behalve toetsing van de individuele soorten in bovengenoemde tabel, dient het totaal aantal gemeten KVE gerelateerd te worden aan de buitenluchtconcentraties en de omstandigheden ten tijde van de metingen. Indien er op de onderzochte locatie een ventilatie unit aanwezig is, dienen de gevonden meetresultaten ook volgens Bijlage A2 te worden beoordeeld. Pagina 13 van 19
14 Bijlage A2 richtwaarde VLA microbiologisch luchtonderzoek ventilatie units Richtlijn voor ventilatie units en inblaaslucht Luchtbehandelingkasten dienen een microbiologisch zo schoon mogelijke lucht te produceren. De lucht afkomstig van een goed werkende ventilatie unit kan zeer lage hoeveelheden micro-organismen bevatten. Dit is uiteraard afhankelijk van het geplaatste filtertype en de leeftijd van het filter. Als richtlijn geldt dat vanaf het buitenlucht aanzuigrooster tot aan het luchttoevoerornament geen significante toename van het totaal aantal bacteriën en/of schimmels (KVE/m 3 ) mag worden gemeten. Onder significante toename wordt verstaan een toename van minimaal 100 procent ten opzichte van elk stroomopwaarts gemeten meetpunt, rekening houdend met de meetnauwkeurigheid. Per soort dient een ondergrens gehanteerd te worden zoals vermeldt in bijlage A1. Indien deze ondergrens wordt overschreden is nader onderzoek nodig om te bepalen in hoeverre reiniging noodzakelijk is. Indien in het monster van de buitenlucht < 10 KVE/m 3 micro-organismen aangetroffen worden, dient men voor de stroomopwaarts gemeten een default waarde van 10 KVE/m 3 aan te houden. Voor inblaaslucht geldt als richtlijn dat het aantal micro-organismen gelijk of lager dient te zijn dan het aantal gevonden in de lucht gemeten in de ventilatie unit. In de lucht afkomstig van het ventilatie unit dienen geen micro-organismen voor te komen die behoren tot groep 3 Bijlage A1 Pagina 14 van 19
15 Bijlage B Te onderzoeken micro organismen De luchtmonsters bij indicatief onderzoek in utiliteitsbouw dienen onder andere onderzocht te worden op de volgende micro-organismen: Bacteriën: Schimmels: Gisten: Bacillus soorten Staphylococcus soorten Staphylococcus aureus Micrococcus soorten Thermofiele actinomyceten Micromonospora en Microbispora Enterobacteriaceae Bacillus anthracis Legionella soorten* Acremonium soorten Alternaria soorten Aspergillus soorten Aspergillus fumigatus Aspergillus flavus Aureobasidium soorten Cheatomium soorten Cladosporium soorten Fusarium soorten Mucor soorten Penicillium soorten Rhizopus soorten Scopulariopsis soorten Stachybotrys soorten Eurotium soorten Aureobasidium pullulans Aspergillus niger Penicillium marneffei Cladosporium bantianum Candida soorten Rhodutorula soorten Candida albicans *Alleen op speciaal verzoek De hierboven genoemde lijst is alleen van toepassing op woningbouw en bevat dus niet alle schadelijke micro-organismen die er zijn. Een onderdeel van het microbiologisch onderzoek is het meten van de temperatuur, relatieve vochtigheid en het CO2-gehalte. De metingen van de temperatuur en relatieve vochtigheid dienen om inzicht te geven in de groeiomstandigheden van de micro-organismen en zijdelings informatie over het binnenklimaat. De meting van het CO2- gehalte dient ter controle van de ventilatie. Tevens dient er een visuele inspectie van de meetlocatie plaats te vinden om visuele vervuilingen en mogelijke potentiële groeibronnen te herkennen. Bijlage C Toelichting keuze airsampler Pagina 15 van 19
16 Soort airsampler De vangefficiëntie en reproduceerbaarheid van een microbiële airsampler is een belangrijke factor in het bepalen van de microbiologische kwaliteit van de lucht. De grootte van 1 20 micrometer is van belang omdat deze aerosolen potentiële dragers zijn van microorganismen. In het algemeen kan gesteld worden dat het aantal micro-organismen dat afgevangen wordt lager is dan de actuele concentratie in de lucht. Dit komt doordat tijdens een meting verliezen optreden (aan de wand van het apparaat e.d.) en de kans dat microorganismen afsterven na afvangen op een medium (filter, uitdroging van agarplaat). De keuze van een geschikt systeem is tevens afhankelijk van het doel van het onderzoek. Hierbij kunnen de eerder beschreven klassen als onderscheid gebruikt worden. Afhankelijk van de gebruikte airsampler zal de meetfout ongeveer 10 procent bedragen. Woningbouw Het in dit meetprotocol beschreven microbiologisch luchtonderzoek kan ingezet worden bij klachten of als controlemiddel voor het onderhoud van het ventilatie unit. Het onderzoek is deels gebaseerd op vergelijking tussen de verschillende meetplaatsen, waardoor minder strenge eisen ten aanzien van de vangefficiëntie en reproduceerbaarheid kunnen worden gesteld. Hier kan worden volstaan met een enkelplaat systeem. Bij een enkelplaat systeem worden alle aanwezige micro-organismen in de lucht afgevangen op één enkele voedingsplaat, waardoor de vangefficiëntie nadelig beïnvloed wordt (<30%). Om te voldoen aan dit meetprotocol dient gebruikgemaakt worden van een commercieel systeem werkend op basis van het impactor principe. Voorbeelden hiervan zijn onder meer: de Slit Impactor Sampler (SIS), Surface Air System (SAS), de Microbial Air Sampler (MAS), de Andersen Microbial Sampler (AMS) en de Reuter Centrifuge Sampler (RCS). Pagina 16 van 19
17 Bijlage D Toelichting te gebruiken media Voedingsbodems Het te gebruiken mediumtype hangt af van het soort onderzoek. Hierbij dient ook weer in ogenschouw te worden genomen of men absolute waarden wil meten of vergelijkingsonderzoeken wil verrichten. De soorten beschikbare media zullen in onderstaande tabel worden beschreven. Soort microorganisme Bacteriën Schimmels & Gisten Agar type Beschrijving agar Voorbeelden agars Agar voor bacteriegroei Agar voor bacteriegroei Agar met een hoge wateractiviteit en geschikt voor directe identificatie. Agar die groeiremmers bevatten. Agar met een lage wateractiviteit, met of zonder groeiremmers. Soortspecifieke agar Agar voor het bepalen van de totale hoeveelheid aerobe en facultatief anaerobe mesofiele en thermofiele bacteriën Deze agars zijn ontworpen voor het opkweken van een breed spectrum aan schimmels Deze agars zijn ontworpen om de diameter van de kolonies te beperken, overgroei te minimaliseren en om directe identificatie van enkele schimmelsoorten te doen. Deze agars zijn ontworpen voor het isoleren van gemiddeld osmosetolerante tot xerofiele schimmels. Agar bedoeld voor het opkweken van specifieke schimmelsoorten. Plate Count Agar Tryptic Soy Agar (TSA) Sabouraud; 2% Malt Extract Agar; V-8 agar. Rose Bengal Agar (RBA); Littman Oxgall agar; verschillende hoge wateractiviteit media met Dichloran. Dichloran 18% glycerol agar (DG-18); Czapek s + 40% sucrose agar. Sabouraud/cycloheximide merendeel van de menselijke pathogene schimmels Voor metingen in specialistische ruimten en agrarisch / industriële werkomgevingen wordt het gebruik van TSA en meerdere platen voor het schimmelonderzoek geadviseerd. Welke agars worden gebruikt hangt af van het soort schimmel dat men wil onderzoeken. Dit meetprotocol beschrijft de meetmethode voor metingen in woningbouw, hierbij kan alleen 1 agar per meting gebruikt worden. Gebruik bij voorkeur hiervoor TSA voor het bacterieonderzoek en DG-18 met groeiremmers voor het schimmelonderzoek, of andere media die bewezen vergelijkbare resultaten opleveren. Indien het onderzoek een hogere nauwkeurigheid behoeft, kan in overleg met de adviseur gekozen worden voor een duplometing. Pagina 17 van 19
18 Bijlage E Verklarende woordenlijst µm Eenduizendste van een millimeter, wordt ook micrometer Aerosol Allergie Aseptisch Bacterie CO2 CO2 -gehalte Desinfectans Desinfectie Gist Indicatief onderzoek Infectie Irritatie Kiemgetal Kolonie KVE Microbiologie genoemd. Zeer klein vloeistofdruppeltje of stofdeeltje die in de lucht zweeft. Hierin kunnen micro-organismen aanwezig zijn. Aërosolen worden gevormd tijdens verneveling van water maar ook door hoesten of niezen. Een overgevoeligheid voor bepaalde stoffen. In het lichaam zijn antilichamen aanwezig die bij contact met een bepaalde stof een reactie veroorzaken. Reacties kunnen op allerlei plaatsen in het lichaam tot uiting komen, veelal ontstaat jeuk en/of roodheid. Een allergie kan ontstaan door veelvuldig contact met die stof. Stoffen die een allergie kunnen veroorzaken zijn bijvoorbeeld huisstof, stuifmeel, schimmels, voedingsmiddelen en diverse dieren. Handelen zonder kiemen (micro-organismen) over te brengen Kleine ééncellige micro-organismen die geen celkern bezitten en zich vermenigvuldigen met behulp van deling. Ze worden bij het plantenrijk gerekend hoewel ze geen bladgroen bezitten en sommige beweeglijk zijn. Onder optimale omstandigheden kunnen ze zich elk half uur delen. Ze kunnen verschillende vormen hebben zoals staaf, bol of spiraalvormig. Kooldioxide. Dit komt vrij bij de ademhaling van organismen, waarbij zuurstof verbruikt wordt. Tijdens de fotosynthese bij planten wordt CO2 verbruikt en komt zuurstof vrij. Het aantal deeltjes CO2 in de lucht. Dit wordt weergegeven in p.p.m. (parts per million) Middel dat gebruikt wordt voor desinfectie. Het doden van micro-organismen. Dit gebeurt meestal met een chemische verbinding. Een groep micro-organismen die tot de schimmels wordt gerekend, maar uit eencellige cellen bestaat en geen schimmeldraden vormt. Voortplanting vindt plaats door knopvorming. Ook kenmerkend is dat ze verschillende chemisch omzettingen in gang zetten waarbij gas gevormd wordt. Van deze eigenschap wordt gebruik gemaakt bij de bereiding van brood en bier. Dit onderzoek wordt uitgevoerd om relatief ruwe kwantitatieve informatie over het blootstellingsniveau te verkrijgen om te beslissen of er een blootstellingsprobleem bestaat en zo ja, de mogelijke ernst te schatten. Dit onderzoek kan ook gebruikt worden om vast te stellen of de blootstelling ver boven of ver onder de grenswaarde is. Ziekteverschijnsel waarbij een micro-organisme het menselijk lichaam binnen gedrongen is. Reactie van het lichaam waarbij het afweersysteem niet betrokken is. Het aantal levende micro-organismen per eenheid. BV in 1 ml vloeistof, 1 cm2 oppervlak of 1 m³ lucht. Op een voedingsbodem gegroeid klompje bacteriën dat met het blote oog zichtbaar is, die uit één enkel micro-organisme is ontstaan. Kolonie vormende eenheden. De wetenschap die zich bezighoudt met de bestudering van microorganismen. Pagina 18 van 19
19 Micro-organismen p.p.m. Pathogeen Relatieve vochtigheid Saprofiet Schimmels Sporen van bacteriën Sporen van schimmels Sporevormer Sterilisatie Stofdeeltjes Thermophiel Toxine Zeer kleine organismen die over het algemeen met behulp van een microscoop bekeken worden. Dit zijn onder meer bacteriën, schimmels, gisten, virussen en amoeben. Parts per million, aantal deeltjes per miljoen deeltjes. Ziekteverwekkend. De verhouding van de hoeveelheid waterdamp die de lucht bevat ten opzichte van de hoeveelheid waterdamp die de lucht bij die temperatuur maximaal kan bevatten. Organisme dat van dood organisch materiaal leeft. Organismen die tot het plantenrijk gerekend worden, hoewel ze geen bladgroen bezitten. Ze bestaan meestal uit lange vertakte draden die tot een netwerk zijn geweven. Voortplanting vindt plaats door de vorming van sporen in of op speciaal gevormde structuren. Ook paddestoelen horen tot de schimmels. Is een deel van een bacteriecel waarin het kernmateriaal is opgeslagen om ongunstige invloeden van het milieu, zoals hitte en droogte, langer te kunnen overleven dan de oorspronkelijke cel. Door schimmels geproduceerde deeltjes voor voortplanting en verspreiding. Bacterie die in staat is om een spore te vormen. Het doden of verwijderen van alle micro-organismen. Dit gebeurt meestal door hitte of filtratie. Dit zijn kleine vaste deeltjes of vloeistofdruppeltjes. Aan de hand van de grootte van de deeltjes wordt een onderscheid gemaakt tussen inhaleerbaar en respirabel stof. Warmteminnend. Organisme waarbij de optimale temperatuur boven de 40ºC ligt. Giftige stof. Pagina 19 van 19
Meetprotocol Luchtmetingen micro-organismen industrie Deel 3A
Meetprotocol Luchtmetingen micro-organismen industrie Deel 3A Meetprotocol: Luchtmetingen micro-organismen Industriesector Deelnemers en ontwikkelaars van het meetprotocol 3 Inleiding 4 Onderwerp en toepassingsgebied
Nadere informatieVLA Meetprotocol Scholen Luchtmetingen micro-organismen Deel 1C
VLA Meetprotocol Scholen Luchtmetingen micro-organismen Deel 1C Meetprotocol: Luchtmetingen micro-organismen utiliteitssector Deelnemers en ontwikkelaars van het meetprotocol... 3 Onderwerp en toepassingsgebied...
Nadere informatieRAPPORT MICROBIOLOGISCH ONDERZOEK
Cleannovation T.a.v. Dhr. R van Luijn Limburghaven 2E 3433 PK Nieuwegein RAPPORT MICROBIOLOGISCH ONDERZOEK Labnummer: Contactpersoon: P2016.11.0024 Dhr. E. de Wildt Rapportdatum: 19-12-2016 Project: Contactmonster
Nadere informatieMeetprotocol gezondheidszorg Luchtmetingen micro-organismen
Meetprotocol gezondheidszorg Luchtmetingen micro-organismen Meetprotocol: Luchtmetingen micro-organismen utiliteitssector Deelnemers en ontwikkelaars van het meetprotocol... 3 Onderwerp en toepassingsgebied...
Nadere informatieWorkshop vuistregels micro-organismen op de werkplek
Workshop vuistregels micro-organismen op de werkplek Aanleiding: bijeenkomst contactgroep 1 okt 2018 Initiatief: contactgroep Biologische factoren Ineke Thierauf, Ruud Konings, Ruud Hennep, Dick Verduin,
Nadere informatieMeetprotocol gezondheidszorg Luchtmetingen micro-organismen
Meetprotocol gezondheidszorg Luchtmetingen micro-organismen Meetprotocol: Luchtmetingen micro-organismen utiliteitssector Deelnemers en ontwikkelaars van het meetprotocol... 3 Onderwerp en toepassingsgebied...
Nadere informatieMicro-organismen en endotoxinen in de lucht meten
Micro-organismen en endotoxinen in de lucht meten 13.45-14.45 lezingen Ineke Thierauf: Micro-organismen in lucht meten: wat doe je ermee? Anton Duisterwinkel: Argeloze chemisch technoloog versus micro-organismen
Nadere informatieONDERZOEKSRAPPORT. Ecolamp International Koninginnedijk 34c 5361 CW Grave. lucht reiniging m.b.v. Ecolamp
Ecolamp International Koninginnedijk 34c 5361 CW Grave ONDERZOEKSRAPPORT Project: lucht reiniging m.b.v. Ecolamp Onderzoek : 4 x Microbiologisch luchtonderzoek Onderzoeksnummer : 20070209 Datum onderzoek
Nadere informatieMeten van micro-organismen bij binnenmilieu-klachten in kantoren
Meten van micro-organismen bij binnenmilieu-klachten in kantoren Diny van Faassen, RAH/BVF Ineke Thierauf, AH/bestuurslid ISAQ-nl NVVA-symposium, 14-4-2016 biosafety consult Inhoud presentatie 1. Aanleiding
Nadere informatieKeurmerkregeling Reinheid luchtbehandeling- en ventilatiesystemen
Keurmerkregeling Reinheid luchtbehandeling- en ventilatiesystemen van het Nederlands Verbond Reinigingspecialisten Luchtbehandelingsystemen Deel A Stof en micro-organismen 22 January 2015 versie 5 1 Voorwoord
Nadere informatieKeurmerkregeling Reinheid luchtbehandeling- en ventilatiesystemen
Keurmerkregeling Reinheid luchtbehandeling- en ventilatiesystemen van het Nederlands Verbond Reinigingspecialisten Luchtbehandelingsystemen Deel A Stof en micro-organismen 5 February 2013 1 Voorwoord NVRL
Nadere informatieKeurmerkregeling Reinheid Luchtbehandeling- en ventilatiesystemen
Keurmerkregeling Reinheid Luchtbehandeling- en ventilatiesystemen van het Nederlands Verbond Reinigingsspecialisten Luchtbehandelingsystemen Deel B Vet Juni 2006, deel B versie 2 1 Voorwoord Dit document
Nadere informatieContactmonsters lokaal 5 / 6 basisschool de Zeewinde te Rockanje
Contactmonsters lokaal 5 / 6 basisschool de Zeewinde te Rockanje 18 september 2018 Verantwoording Titel Contactmonsters lokaal 5 / 6 basisschool de Zeewinde te Rockanje Opdrachtgever Gemeente Westvoorne
Nadere informatieHuisflora. Ken de bewoners in uw productie-omgeving. Petra Van Hauwe 27 september 2016
Huisflora Ken de bewoners in uw productie-omgeving Petra Van Hauwe Invloeden vanuit de omgeving Apparatuur Buitenlucht Transport van vuil naar schoon: hulpmaterialen Mens, Dier, Plant Productie ruimte
Nadere informatieBinnenklimaat. Schone lucht is een goede collega! VKS bv. Vrijheidweg 8. 1521 RR Wormerveer. Tel: 075-6213041. Fax: 075-6215780
Binnenklimaat Schone lucht is een goede collega! VKS bv Vrijheidweg 8 1521 RR Wormerveer Tel: 075-6213041 Fax: 075-6215780 E-mail: algemeen@vks.nl Met welke werkzaamheden houdt VKS bv zich bezig als het
Nadere informatieRapportage metingen stof, DME, endotoxines en micro-organismen bij de een huisvuilcentrale
Rapportage metingen stof, DME, endotoxines en micro-organismen bij de een huisvuilcentrale. HUMAN-INVEST 16 september 2014 W.J.T. van Alphen, veiligheidskundige (V1) en arbeidshygiënist (12768) Rapportage
Nadere informatieMicro-organismen. Waar gaat deze kaart over? De soorten micro-organismen. Wat wordt er van je verwacht? Wat zijn micro-organismen?
Waar gaat deze kaart over? De soorten micro-organismen Deze kaart gaat over micro-organismen. Microorganismen zitten in voedsel. Als je voedsel bereidt is het belangrijk om te weten wat micro-organismen
Nadere informatieHET COLLEGE VOOR DE TOELATING VAN GEWASBESCHERMINGSMIDDELEN EN BIOCIDEN
Toelatingsnummer HET COLLEGE VOOR DE TOELATING VAN GEWASBESCHERMINGSMIDDELEN EN BIOCIDEN 1 AFGELEIDE TOELATING Gelet op de aanvraag d.d. 28 september 2014 (20146102 AB) van Asito B.V. Plesmanweg 24 7602
Nadere informatieMicro-organismen. organismen
Micro-organismen organismen Agenda Wat zijn micro-organismen? Verschil tussen bacteriën en virussen Wat zijn micro-organismen? Een micro-organisme is niet zichtbaar met het blote oog: Bacteriën (gram positief/negatief)
Nadere informatieSOMS MOET JE OM VOORUIT TE GAAN EVEN TERUG IN DE TIJD
SOMS MOET JE OM VOORUIT TE GAAN EVEN TERUG IN DE TIJD CITY M AIR PURIFIER VAN CAMFIL Camfil Clean Air Solutions 1 FEITEN: MET ONZE LUCHTREINIGERS GAAT U DUIZENDEN JAREN TERUG IN DE TIJD. In enkele uren
Nadere informatieRapport: De volgende vragen worden gesteld:
InleIding Naar aanleiding van de ontwikkeling van de SaniStation door de firma UV Smart B.V. heeft Balis Micro B.V. op microbiologisch niveau het desinfecterend vermogen bepaald. De SaniStation is ontwikkeld
Nadere informatieDeelrapportage Zware metalen en chroom-6 in stof. Gezondheidskundige risicobeoordeling POMS-site Brunssum
Deelrapportage Zware metalen en chroom-6 in stof Gezondheidskundige risicobeoordeling POMS-site Brunssum Unit Medische Milieukunde, GGD Zuid Limburg, Geleen, september 2015 Seksuele Gezondheid, Infectieziekten
Nadere informatieEvaluatie schimmelcontaminatie
Brussel, 27 januari 2014 Dossier: 13007411 Tav Rudi Van Hoof Jubelpark 10 1000 Brussel Evaluatie schimmelcontaminatie Uitvoeringsdatum: 10 december 2013 Uitvoerder: C. Van Leeuw Dit verslag bestaat uit
Nadere informatieBREEAM-NL Goedgekeurde Innovatiecredit Ionisatie. mei 2017
- BREEAM-NL Goedgekeurde Innovatiecredit mei 2017 Omschrijving innovatiecredit Doel van de innovatie Het bevorderen vaan een gezonde en goede kwaliteit van de binnenlucht en het reduceren van het energieverbruik
Nadere informatieWorkshop Microbiologie PUOZ LabDag 2016
Workshop Microbiologie PUOZ LabDag 2016 Erik Wilms Claudia Wever Augustus 2016 Evaluatie Lab Dag 2015 wens voor microbiologie toepassing steriliteitstesten, kiemgetal bepalingen, plaatjes, wat doen, hoe
Nadere informatieGezond wonen. Een gezond binnenmilieu De belangrijkste boosdoeners Ventileren en luchten
Gezond wonen Een gezond binnenmilieu De belangrijkste boosdoeners Ventileren en luchten Een gezond binnenmilieu Dat een schoon milieu belangrijk is voor onze gezondheid, dat weten we allemaal. Wat velen
Nadere informatieMICRO-ORGANISMEN A: BACTERIËN
Naam: Klas: VERWERKING van AGRARISCHE PRODUCTEN MICRO-ORGANISMEN A: BACTERIËN INLEIDING De komende lessen gaan over micro-organismen. In deze les gaan we in op bacteriën. De lessen hierna kijken we ook
Nadere informatieSamenvatting. Invloeden op de gezondheid en op het cognitief functioneren
Samenvatting Het kabinet stelde in 2008 dat de kwaliteit van het binnenmilieu op basisscholen te wensen overlaat. Het gaat dan vooral om de luchtkwaliteit tijdens het stookseizoen, de temperatuur in de
Nadere informatieWelke vervuiling moet verwijderd worden? Welke regelgeving is van toepassing? Kunt u alleen reinigen? Moet u ook desinfecteren?
REINIGING / DESINFECTIE UW CLEANROOM. ESSENTIEEL ONDERDEEL OF SLUITSTUK VAN UW PROCES? 01 UW PROCES. IN SCHEMA. UW PROCES. IN PRAKTIJK. PERSONEEL MEDIA PROCES OPPERVLAK APPARATUUR procestijd Uit: Design
Nadere informatieAlles wat bijdraagt of afbreuk zou kunnen doen aan de productkwaliteit of het proces CLEANROOMVALIDATIE DOEL & METHODE
CLEANROOMVALIDATIE ON SITE ISO 17025 DOEL & METHODE CLEANROOM VALIDATIE KALIBRATIE CONSULTANCY VALIDATIE MODEL VALIDATIE Planning Validatie rapport URS Performance Qualificatie (PQ) Functioneel ontwerp
Nadere informatievoorkomt schade aan uw woning door vocht en schimmel
ventileren goede ventilatie... voorkomt schade aan uw woning door vocht en schimmel is beter voor uw gezondheid bespaart energie Ventilatie is: gebruikte lucht eruit en frisse lucht erin. Goed ventileren
Nadere informatievan Biobeheer Laboratorium Afdeling Laboratorium en Technische Dienst (KvK-nummer: )
egistratienummer: L 281 (s) waar activiteiten onder accreditatie worden uitgevoerd Hoofdkantoor Folkert Elsingastraat 42 3067 NW otterdam Nederland Afkorting Folkert Elsingastraat 42 3067 NW otterdam Nederland
Nadere informatieBron van zuivere lucht...
Bron van zuivere lucht... Brainy, Bron van zuivere lucht Prestaties van leerlingen en docenten hangen direct samen met een gezonde luchtkwaliteit in de klaslokalen. Uit onderzoek is echter gebleken dat
Nadere informatieBellenblaas Onderzoek veiligheidseisen. Status hygiëne, imitatieproduct en etiket
Bellenblaas 2016 Onderzoek veiligheidsen Status hygiëne, en Bellenblaas moet aan de Europese hygiëne-en voldoen. Ook mag een kind het product niet kunnen verwarren met een levensmiddel. Zo worden risico
Nadere informatieVentilatie van woningen
Ventilatie van woningen Ventileren betekent: Verse buitenlucht naar binnen, Vervuilde binnenlucht naar buiten! Goed ventileren is 24 uur per dag ventileren 13 december 2012 Veel gestelde vragen zijn: Kan
Nadere informatieTitel. Tekst. Orange Nano Guardon SelfClean AirQuality Interior
Titel Tekst Orange Nano Guardon SelfClean AirQuality Interior Slechte luchtkwaliteit in gebouwen maakt ziek Om gezond te blijven heeft de mens dagelijks behoefte aan voedsel (vrouw 2.000 kcal / man 2.500
Nadere informatieDeel 14. Visuele en bacteriologische controle. van bloed en antistollingsmiddel. voor humane consumptie
Goedgekeurd door: Pagina 1 van 5 Deel 14 Visuele en bacteriologische controle van bloed en antistollingsmiddel voor humane consumptie Goedgekeurd door: Pagina 2 van 5 Inhoudsopgave deel 14 Visuele en bacteriologische
Nadere informatieOnderzoek naar de microbiologische veiligheid van ballenbakken. Februari 2010
Onderzoek naar de microbiologische veiligheid van ken Februari 2010 1. Inleiding In 2002 heeft de VWA een oriënterend onderzoek uitgevoerd naar de hygiëne van ken 1. Uit dat onderzoek is gebleken dat de
Nadere informatieBlootstellingsrisico's in de gft-verwerking. Hester Dekker, ECTS Arbo Unie; NVvA symposium 29 maart 2012
Blootstellingsrisico's in de gft-verwerking Hester Dekker, ECTS Arbo Unie; NVvA symposium 29 maart 2012 Project Opdrachtgever: Afdeling Bioconversie Vereniging Afvalbedrijven Uitvoering: Expertise Centrum
Nadere informatieAlles wat bijdraagt of afbreuk zou kunnen doen aan de productkwaliteit of het proces CLEANROOMVALIDATIE DOEL & METHODE
CLEANROOMVALIDATIE ON SITE ISO 17025 DOEL & METHODE CLEANROOM VALIDATIE KALIBRATIE CONSULTANCY VALIDATIE MODEL VALIDATIE Planning Validatie rapport URS Performance Qualificatie (PQ) Functioneel ontwerp
Nadere informatieventileren wonen met karakter
ventileren wonen met karakter goede ventilatie... voorkomt schade aan uw woning door vocht en schimmel is beter voor uw gezondheid bespaart energie Ventilatie is: gebruikte lucht eruit en frisse lucht
Nadere informatieWat is allergie? Wat is hooikoorts?
K.N.O. Allergie Deze folder heeft tot doel u informatie te geven over allergie en de daarbij behorende klachten. Als u recent bij de KNO-arts bent geweest, die u heeft verteld dat allergie één van de
Nadere informatieArgeloze chemisch technoloog versus micro-organismen in de lucht
Argeloze chemisch technoloog versus micro-organismen in de lucht Anton Duisterwinkel TNO Industrie en Techniek NVVA 06-03-22 1 Wie, wat en waarom TNO en VSR: gezond schoonmaken Gezonde werkomgeving Biocontaminanten
Nadere informatieBepaling van het Biochemisch Zuurstofverbruik (BZV) in oppervlaktewater
Bepaling van het Biochemisch Zuurstofverbruik (BZV) in oppervlaktewater april 2005 One Cue Systems Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt zonder schriftelijke toestemming
Nadere informatieCode onderzoek: Datum ontvangst: Monster genomen door: Contactpersoon monstername: Eurofins Agro Nico Barendregt:
P1.5 3-7/19:30 DNA MULTISCAN VOOR UV (1) 161171/004115709 03-07-2017 07-07-2017 Code onderzoek: Datum ontvangst: Monster genomen door: Contactpersoon monstername: 163 04-07-2017 Nico Barendregt: 0652002103
Nadere informatieMeetprotocol fijn stof bepaling in kantoren en scholen
bepaling in kantoren en scholen Academische werkplaats 12 feb. 2015 piet.jacobs@tno.nl marita.voogt@tno.nl Optical Particle Counters 2 Achtergrond Gravimetische buitenlucht meetmethode niet geschikt voor
Nadere informatieREINIGING VAN CLEANROOMS
REINIGING VAN CLEANROOMS Het reinigen van cleanrooms is een van de voorwaarden om een cleanroom in de conditie te houden waarvoor zij is bestemd. Reinigen betekent dat alle personen die een cleanroom betreden
Nadere informatiePraktische opdracht Biologie Legionella in Martinushof
Praktische opdracht Biologie Legionella in Mart Praktische-opdracht door een scholier 1659 woorden 22 mei 2001 6,6 22 keer beoordeeld Vak Biologie Inleiding Naar aanleiding van het krantenartikel: "Legionella
Nadere informatieVocht, schimmels & gezondheid
Vocht, schimmels & gezondheid Ongeveer 15 procent van de woningen in Nederland is vochtig. Te veel vocht vermindert de kwaliteit van de binnenlucht. Dit kan luchtweg- en andere gezondheidsklachten bij
Nadere informatieChecklist: Reinigen en desinfecteren van instrumenten, apparaten en oppervlakken
Checklist: Reinigen en desinfecteren van instrumenten, apparaten en oppervlakken Op je instrumenten, apparaten, materialen en oppervlakken kunnen zich vuil en schadelijke microorganismen (bacteriën, virussen,
Nadere informatieENV-MB450-NV. CO2 s i g n a a l m e t e r G e b r u i k e r s h a n d l e i d i n g (versie maart 2015)
ENV-MB450-NV CO2 s i g n a a l m e t e r G e b r u i k e r s h a n d l e i d i n g (versie maart 2015) 2 Inleiding Dank u vriendelijk voor uw aankoop van één of meerdere ATAL ENV-MB450- NV CO 2 -signaalmeter(s).
Nadere informatieMicrobiologie in geothermische systemen
Microbiologie in geothermische systemen Aaltje Joldersma Zoetemeer, 25 maart 2019 Elsemiek Croese Sabine Doddema Wie zijn wij? Bioclear Microbial Analysis. Detectie van microorganismen Identificatie van
Nadere informatieOpdracht 1 Deze opdracht doe je in de klas en kun je niet hier nakijken.
Thema 4 Opdracht 1 Deze opdracht doe je in de klas en kun je niet hier nakijken. Opdracht 2 1. bacteriën schimmels planten dieren 2. Kenmerken van cellen, namelijk of de organismen cellen hebben met celkernen,
Nadere informatieLES 10 MICRO-ORGANISMEN C: SCHIMMELS EN GISTEN / Borrelballetjes maken
VERWERKING van AGRARISCHE PRODUCTEN LES 10 MICRO-ORGANISMEN C: SCHIMMELS EN GISTEN / Borrelballetjes maken INLEIDING De vorige les ging over verschillende vormen en soorten bacteriën. In deze les staan
Nadere informatieGassnelheid en volume metingen. Deze code van goede meetpraktijk beschrijft de toegepaste. werkwijze bij de meting voor gassnelheid en volume
Code van goede meetpraktijk van de VKL (Vereniging Kwaliteit Luchtmetingen) Wat doet de VKL? De Vereniging Kwaliteit Luchtmetingen (VKL) heeft ten doel, binnen de kaders van de Europese en Nationale wet-
Nadere informatieTake home message. Actuele thema s: gebouw en hvac Luchtbehandeling in Doc 44. Luchtbehandeling in voedsel-productieruimtes
in voedsel-productieruimtes Ir. Frans Saurwalt Voorzitter EHEDG-NL Technisch manager Kropman Contamination Control Ervaring: EHEDG-NL Voorzitter EHEDG-INT: Lid van de subgroup Building Design Lid van de
Nadere informatieCommunicatie over Oppervlaktereinheid. Koos Agricola Océ Technologies BV Technology of Sense BV
Communicatie over Oppervlaktereinheid Koos Agricola Océ Technologies BV Technology of Sense BV Oppervlaktereinheid Communicatie Meting Meetmethoden Reinheidsnormen Toepassingen Inhoud 2 Oppervlaktereinheid
Nadere informatieIncidenteel schoonmaken en desinfecteren: Toelichting bij de proef met behulp van waterstofperoxide Toelichting schema
Incidenteel schoonmaken en desinfecteren: Bij een besmetting tijdens de dienst met infectieus materiaal, bloed of ander lichaamsvocht, wordt de ambulance en/of de brancard door de bemanning huishoudelijk
Nadere informatieAgenda. Werkgebied. Management Water. Erwin van der Wielen. Kewi Services
WELKOM Agenda Voorstellen Verleden - heden Eisen (IKB) Drinkwaterkwaliteit Werkwijze Kewi Services Innovatie watermanagement Innovatie drinkwatersysteem varkens Advisering van drinkwater, veevoer, mest
Nadere informatie09/06/2017 BEOORDELEN VAN HET GEZONDHEIDSRISICO
BINNENMILIEU VAN: FOCUS OP: - Burgerwoningen - Waar er langdurig verbleven wordt - Publiek toegankelijke gebouwen - Waar er gevoelige personen aanwezig zijn GEZONDHEIDSKLACHTEN VAN VOCHT EN SCHIMMEL Silke
Nadere informatie1. Welk lesaanbod/lespakket voert de school uit voor het thema binnenmilieu? (meerdere antwoorden mogelijk)
Vignet Milieu, po Vragenlijst Milieu Educatie 1. Welk lesaanbod/lespakket voert de school uit voor het thema binnenmilieu? (meerdere antwoorden mogelijk) o Energieke Scholen o Anders, namelijk... o Geen
Nadere informatie1. Informeren eigenaar, de directeur en de verantwoordelijke voor de drinkwaterinstallatie, of de vervangers hiervan;
Doel De wettelijke norm voor Legionella in leidingwater is
Nadere informatieDeelrapportage. Zware metalen en chroom-6 in stof. Gezondheidskundige risicobeoordeling POMS-site Eygelshoven
Deelrapportage Zware metalen en chroom-6 in stof Gezondheidskundige risicobeoordeling POMS-site Eygelshoven Unit Medische Milieukunde, GGD Zuid Limburg, Geleen, september 2015 Seksuele Gezondheid, Infectieziekten
Nadere informatieGezonde binnenlucht op school? Van belang voor je gezondheid!
Gezonde binnenlucht op school? Van belang voor je gezondheid! www.airatschool.be www.mmk.be/onderwijs www.vlaamselogos.be www.zorg-en-gezondheid.be www.vigez.be Gezonde binnenlucht op school? Belang voor
Nadere informatieRisico inventarisatie als verbeterinstrument bij aseptische handelingen
Risico inventarisatie als verbeterinstrument bij aseptische handelingen NVFZ symposium 4 november 2017 Aseptische handelingen en aseptische bereidingen Moet het een beetje meer of mag het een beetje minder?
Nadere informatieVOCHT EN VENTILATIE. Goede ventilatie voorkomt vocht in uw woning
VOCHT EN VENTILATIE Goede ventilatie voorkomt vocht in uw woning VENTILEREN GEZOND LUCHT OPEN BUITENLUCHT VOCHT RAMEN WONING Goede ventilatie voorkomt vocht in uw woning Het voorkomen van vocht in uw woning
Nadere informatieBinnenluchtmeting. School te Badhoevedorp
R Briefrapport Binnenluchtmeting School te Badhoevedorp Opdrachtgever Auteur Dhr. R van Strien, GGD Amsterdam Martje Mooij Contact Martje Mooij Centrum Inspectieonderzoek, Milieucalamiteiten en Drinkwater
Nadere informatieBoekverslag door O. 810 woorden 28 juni keer beoordeeld. Verslag Praktische Opdracht Ordening
Boekverslag door O. 810 woorden 28 juni 2016 0 keer beoordeeld Vak Biologie Verslag Praktische Opdracht Ordening Naam: Bregje Coremans Klas: M3b docent: Mr. Vissenberg datum: https://www.scholieren.com/verslag/96899
Nadere informatieChampignon teelt. afrekenen met bacteriën, virussen + schimmels
Champignon teelt Champignonteelt Hoewel champignons zelf schimmels zijn stimuleert het gebruik van Vires5 Food de groei en de ontwikkeling van de champignons. Vires5 Food staat garant voor een constante
Nadere informatieNano Green World AirQuality Interior SelfClean
Nano Green World AirQuality Interior SelfClean Op basis van Nanotechnologie Luchtreiniging met licht Hygiëne Actieve luchtverfrissing Easy to Clean eigenschappen Inhoud Introductie Nano Green World...
Nadere informatieZwembaden Volledig rapport
Zwembaden 2011 - Volledig rapport In 2011 werden 35 etablissementen maandelijks gecontroleerd. Het aantal gecontroleerde baden per etablissement varieert van 1 tot 4. Onze indeling van de zwembaden is
Nadere informatieARBOCOMMISSIE. Toolbox-meeting. Adembescherming
ARBOCOMMISSIE Toolbox-meeting Adembescherming Inleiding Via de ademhalingsorganen kan vergiftiging plaatsvinden door zeer fijn verdeelde stof dat we inademen of door ingeademde gassen of nevels. Onze bovenste
Nadere informatieKeuringsdienst van Waren Zuid Afdeling signalering samengestelde monsters Sector: Laboratorium
Keuringsdienst van Waren Zuid Afdeling signalering samengestelde monsters Sector: Laboratorium MICROBIOLOGISCH ONDERZOEK VAN GEBAK IN NEDERLAND in 2001 H.A.P.M. Jansen A.M.H..v. Lith P. H. in t Veld Keuringdienst
Nadere informatieDeeltjes Depositie Klasse
Deeltjes Depositie Klasse Als classificatie methode Contamination Control Oplossing Koos Agricola Ruud Geilleit DHV Contamination Control Alle maatregelen, die nodig zijn, om te borgen dat op een schoon
Nadere informatieDe perfecte isolatiekamer: een kraakpand voor micro-organismen
Inhoud De perfecte isolatiekamer: een kraakpand voor micro-organismen Lia de Graaf-Miltenburg Deskundige infectiepreventie VCCN Den Bosch mei 2015 - Isolatie vormen - Microbiologie en virologie - Bacteriën
Nadere informatieGROW YOUR CROP TO THE LIMIT
GROW YOUR CROP TO THE LIMIT H 2 0 B Ca P Fe S Mn K Ca Zn B N Mn Fe N Mo H 2 0 S K Zn H 2 0 Ca P Cu H 2 0 P S Zn N Fe Mo AGRONA GROUP Agrona is gespecialiseerd in waterbehandeling en het leveren van exclusieve
Nadere informatieAdvieswijzer: verwarmen en ventileren
100% wonen Vochtproblemen in huis, condens op de ramen, een beschimmelde muur u kunt het voorkomen door goed te en te verwarmen. Zorg voor voldoende frisse lucht in huis. Lees deze advieswijzer aandachtig
Nadere informatieDeeltjes management in de Cleanroom. Koos Agricola
Deeltjes management in de Cleanroom Koos Agricola Inhoud Cleanroom ISO 14644 en 14698 Deeltjes in een voorbeeld cleanroom Deeltjesbronnen in een cleanroom Deeltjesoverdracht op een schoon product Deeltjesneerslag
Nadere informatieTOEZICHT OP LEGIONELLABEHEERSING IN TUINCENTRA
TOEZICHT OP LEGIONELLABEHEERSING IN TUINCENTRA Factsheet December 2009 Voedsel en Waren Autoriteit Warenklachtenlijn VWA: (0800) 0488 E-mail: info@vwa.nl Internet: www.vwa.nl 1. Inleiding Legionella is
Nadere informatieMeer wooncomfort. en minder energieverbruik door goede ventilatie. voltalimburg.nl/ventilatie
Meer wooncomfort en minder energieverbruik door goede ventilatie voltalimburg.nl/ventilatie Wist u dat... Ventileren zelfs energie kan besparen? Het opwarmen van vochtige lucht in de woning kost meer energie.
Nadere informatieMONITORING TIJDENS ASEPTISCH HANDELEN EN SCHOONMAAK. Linda Wentink Jacques Beijersbergen
STAXS GMP-Days 2016 MONITORING TIJDENS ASEPTISCH HANDELEN EN SCHOONMAAK Linda Wentink Jacques Beijersbergen Wat is monitoring? Monitoring is het controleren van omgevingsfactoren die effect kunnen hebben
Nadere informatieHoe wordt bij de productie van vaccins de kwaliteit van de productieomgeving gegarandeerd? Harry Thuis
Hoe wordt bij de productie van vaccins de kwaliteit van de productieomgeving gegarandeerd? Harry Thuis 1 Science Park Bilthoven 2 Bilthoven Biologicals ± 1960 : Start rijksvaccinatieprogramma Vaccinontwikkeling
Nadere informatie> < Veel voorkomende gevaarlijke stoffen. Voorbeelden van gevaarlijke stoffen
Voorbeelden van gevaarlijke stoffen Er zijn verschillende soorten gevaarlijke stoffen, met elk hun specifieke schadelijke effecten. Voorbeelden zijn: organische oplosmiddelen cyclische verbindingen zware
Nadere informatieMONITOREN VAN MICROBIOLOGISCHE LUCHTKWALITEIT. Minisymposium VCCN Richtlijn 8 Roberto Traversari
MONITOREN VAN MICROBIOLOGISCHE LUCHTKWALITEIT Minisymposium VCCN Richtlijn 8 Roberto Traversari MONITOREN VAN MICROBIOLOGISCHE LUCHTKWALITEIT Achtergrond en onderzoek op basis van KVE s Ervaringen in Nederland
Nadere informatieJohn Leyssen en Andre Matthijssen
John Leyssen en Andre Matthijssen Waarom Haccp? Miljoenen mensen worden per jaar ziek door het eten van besmet voedsel. Duizenden mensen sterven elk jaar door een voedselvergiftiging of infectie. Deze
Nadere informatieMinimalisatie MDI blootstelling in de gipskamer
Minimalisatie MDI blootstelling in de gipskamer Amsterdam UMC - locatie VUmc Jan Bakker - klinisch arbeidsgeneeskundige Jan Cees Reijnders teammanager gipskamers gipsverbandmeester Babs van Manen - arbeidshygiënist
Nadere informatieAllergie (allergische rhinitis)
Keel-, Neus- en Oorheelkunde Allergie (allergische rhinitis) www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Wat is allergie?... 3 Hooikoorts... 3 De belangrijkste allergenen... 3 Wat gebeurt er bij een allergieaanval?...
Nadere informatieResultaat Initieel onderzoek Luchtkwaliteit KunstKring Ruurlo
Resultaat Initieel onderzoek Luchtkwaliteit KunstKring Ruurlo Steenwijk, 8 maart 2016 Inleiding Aanleiding van het onderzoek Naar aanleiding van vragen en zorgen van een aantal deelnemers en vrijwilligers
Nadere informatie, relatieve luchtvochtigheid (RH) en temperatuur hoeft u zelf helemaal niets te doen.
DUCO at HOME De standaard voor woningventilatie Bij Duco Ventilation & Sun Control staat de gezondheid van de bewoners op de eerste plaats. Het Duco Comfort System en het DucoTronic System bieden de garantie
Nadere informatie17 AUGUSTUS 2015 DUURZAAMHEIDSVRAAGSTUK MILIEUVERVUILING EN ALLERGIEËN. Actuele Topics in Aardrijkskunde 2014-2015 GULIZAR HEYECAN 3SA2
17 AUGUSTUS 2015 DUURZAAMHEIDSVRAAGSTUK MILIEUVERVUILING EN ALLERGIEËN Actuele Topics in Aardrijkskunde 2014-2015 GULIZAR HEYECAN 3SA2 Inhoud 1. Allergieën (Bevolking)... 2 2. Oorzaken van allergieën (Biosfeer,
Nadere informatieZware metalen en Hg. Deze code van goede meetpraktijk beschrijft de toegepaste. werkwijze bij de monsterneming van de totale emissie van
Code van goede meetpraktijk van de VKL Wat doet de VKL? De Vereniging Kwaliteit Luchtmetingen (VKL) heeft ten doel, binnen de kaders van de Europese en Nationale wet- en regelgeving, een concrete bijdrage
Nadere informatiePROSAFE SCHONE LUCHT VOOR GEVOELIGE PROCESSEN NODIG? LET OP DIT LOGO
PROSAFE SCHONE LUCHT VOOR GEVOELIGE PROCESSEN NODIG? LET OP DIT LOGO ProSafe PROSAFE CLEAN AIR SOLUTIONS DIE ALLE PROCESSEN BESCHERMEN, VAN MELK TOT MEDICIJNEN PROCESVEILIGHEID, HOE GARANDEREN WIJ DIE?
Nadere informatieKWEEK WATER AANVRAAGFORMULIER
Page 1 of 5 1. Document eigenschappen Titel Toepassingsgebied Uitvoerenden en Verantwoordelijkheden Auteur(s) Reviewer(s) Inhoud verantwoordelijke Document manager Kweek Water - Aanvraagformulier MMB Analisten
Nadere informatieFIPAH presenteert: Opslag en dosering van hulpstoffen voor beton en mortel
FIPAH presenteert: Opslag en dosering van hulpstoffen voor beton en mortel FIPAH - DOEL - Federatie voor invoerders en producenten van hulpstoffen (sinds 1980) Actieradius uitgebreid naar daarbijhorende
Nadere informatieGeef verse lucht de ruimte, woon en werk gezonder
Geef verse lucht de ruimte, woon en werk gezonder Geef verse lucht de ruimte, woon en werk gezonder Gebouwen zijn steeds beter geïsoleerd. Goed voor de energierekening en het comfort in huis en op kantoor,
Nadere informatieLES 9 MICRO-ORGANISMEN A: BACTERIËN Wraps maken
VERWERKING van AGRARISCHE PRODUCTEN LES 9 MICRO-ORGANISMEN A: BACTERIËN Wraps maken INLEIDING De komende lessen gaan over micro-organismen. In deze les gaan we in op bacteriën. De lessen hierna kijken
Nadere informatieOK ventilatie nieuwe stijl. Remko Noor (senior consultant healthcare)
OK ventilatie nieuwe stijl Remko Noor (senior consultant healthcare) Inleiding Remko Noor Senior Consultant Healthcare Royal HaskoningDHV Bestuurslid VCCN Tel.nr: +31(6)5201 8656 Mail: remko.noor@rhdhv.com
Nadere informatieBijlage VMBO-GL en TL 2004
Bijlage VMBO-GL en TL 2004 tijdvak 1 BIOLOGIE CSE GL EN TL BIOLOGIE VBO-MAVO-D Deze bijlage bevat informatie. 400009-1-586-543b BIOTECHNOLOGIE INFORMATIE 1 OUDE TECHNIEKEN Al eeuwen gebruiken mensen organismen
Nadere informatieModel opnamerapport mechanisch ventilatiesysteem
Model opnamerapport mechanisch ventilatiesysteem Datum en tijd: Naam controlerende instantie: Naam inspecteur: Aanwezig bij het onderzoek: Project: Adres of bouwnummer: Type ventilatiesysteem Fabricaat
Nadere informatieDoel van deze opleiding:
Doel van deze opleiding: Wat zijn biologische agentia? Hoe kan men besmet geraken? Waar zijn biologische agentia te vinden? Wat zit er in rioolwater? Wat zijn risicovolle werkzaamheden mbt biologische
Nadere informatie