Gebiedsagenda Noord-Holland Utrecht Flevoland. Projectenlijst 2013

Transcriptie

1 Gebiedsagenda Noord-Holland echt evoland Projectenlijst 2013 Definitieve versie 15 november De projectenlijst is een bijlage bij de gebiedsagenda. Het is een werkdocument dat betrokken wordt bij de bespreking van de opgaven in het (jaarlijkse) BO MIRT. IOUD 0. Toelichting tabel (blz. 2) 1. Algemeen (blz. 3). 2. Majeure gebiedsopgaven (blz. 3). Mainport Amsterdam Schiphol Haarlemmermeer (SMASH) Zuidas Noordzeekanaalgebied/ZaanIJ-oevers (NZKG) Rijk-regioprogramma Amsterdam-ere-Markermeer (RRAAM) As Stationsgebied echt - Leidsche Rijn echt-oost - Science Park A12-zone Oudenrijn - Lunetten Status projecten Optie KT Optie LT totaal Algemeen (0.6%) Majeure gebiedsopgaven (4.5%) (5.8%) (7.7%) Bereikbaarheid (45.2%) Landelijk gebied (12.3%) Water (11.0%) Energie (12,9%) totaal % 25,8% 11.6% met als hoofdopgave de optimalisatie van het fysieke vestigingsklimaat (blz. 4). deelopgave economische actieagenda Noordvleugel deelopgave 3.1 en 3.2: geconcentreerd ruimte bieden & aanpakken en herstructureren van leegstand 4. met als hoofdopgave het bereiken van een duurzame woningbouwontwikkeling (blz. 6). deelopgave 4.1: het op korte termijn op gang krijgen van de woningmarkt deelopgave 4.2: voldoen aan de kwantitatieve en kwalitatieve woningbouwbehoefte van netto woningen in 2040 deelopgave 4.3: stedelijke verdichting rondom OV-knooppunten 5. Bereikbaarheid met als hoofdopgave het op orde brengen houden van een goed functionerend internationaal, nationaal en regionaal/lokaal mobiliteitsnetwerk (blz. 7). deelopgave 5.1: beter benutten en versterken van de samenhang tussen vervoerssystemen (a goederenvervoer; b beter benutten bestaande infrastructuur; c opbouwen regionaal OV netwerk Amsterdam en echt) deelopgave 5.2: verbeteren van alle modaliteiten (a weg; b OV (en weg); c spoor; d water; e fiets) 5.3 Bereikbaarheidsprojecten die volgens het Rijk (nu) niet bijdragen aan de realisatie van de opgaven uit de gebiedsagenda 6. Landelijk gebied en groen in en om de stad met als hoofdopgave het versterken van zowel de functies natuur, recreatie, landbouw als de, cultuurhistorische en landschappelijke kwaliteiten en structuren (blz. 14). deelopgave 6.1: behoud en versterking van de kwaliteiten, voorkomen van fragmentatie en bewaren evenwicht tussen stad en land deelopgave 6.2: nieuwe financieringsconstructies voor landschap en groen in de stad 7. Water met als hoofdopgave het realiseren van een veilig, robuust en houdbaar watersysteem (blz. 16). deelopgave 7.1: het op orde brengen en houden van de waterveiligheid deelopgave 7.2: het op orde brengen en houden van de zoetwatervoorziening deelopgave 7.3: het op orde brengen en houden van de waterkwaliteit deelopgave 7.4: het voorkomen van wateroverlast, droogte en hittestress in stedelijk gebied 8. Energie met als hoofdopgave de verduurzaming van de energievoorziening (blz. 17). deelopgave 8.1: energiebesparing in bestaande bouw en in nieuwbouw deelopgave 8.2: ruimtelijk mogelijk maken van duurzame energieopwekking deelopgave 8.3: inpassing smart grids om decentraal opgewekte energie lokaal te gebruiken deelopgave 8.3: balans vinden tussen voldoende ruimte voor zowel uitbreiding elektriciteitsnet en buisleidingentracé als verstedelijking 1

2 TOELICHTING TABEL In bijgaande tabel is een overzicht opgenomen van de (mogelijke) projecten die bijdragen aan de realisatie van de ambities en opgaven uit de Gebiedsagenda Nood Holland echt evoland. Dit is een dynamische lijst die regelmatig wordt aangepast aan de bestaande inzichten en ontwikkelingen. In de projectenlijst staan concrete projecten, programma s maar ook andersoortige acties of maatregelen. In de tabel is voor al deze initiatieven de term project gebruikt. De focus ligt op die initiatieven waar Rijk en regio elkaar nodig hebben of die een duidelijke relatie hebben met een gezamenlijke prioriteit. In de Gebiedsagenda is het behouden, versterken en verduurzamen van de internationale concurrentiepositie van de Noordvleugel als centrale ambitie geformuleerd. Deze is uitgewerkt in 6 thematische opgaven met 17 deelopgaven. In de Noordvleugel staan daarbij 7 integrale gebiedsopgaven centraal die ieder voor zich raken aan de thematische opgaven. In deze projectenlijst is aangesloten bij deze indeling. De projecten zijn in de tabel opgenomen onder die deelopgave waar ze de grootste bijdragen aan leveren, maar vaak bestaat er ook een directe relatie/samenhang met andere opgaven. In meer of mindere mate dragen alle projecten bij aan de realisatie van de gemeenschappelijke ambitie en de daarmee verbonden opgaven. Het kan daarbij gaan om concrete projecten, programma s maar ook om andersoortige acties of maatregelen. De focus in de projectenlijst ligt op die initiatieven waar Rijk en regio elkaar nodig hebben of die een duidelijke gezamenlijke prioriteit kennen. Aanvullend wordt verwezen naar de tekst van de Gebiedsagenda. In de kolom status is aangeven of een project lopend of nieuw is. Daarbij is uitgegaan van: : Rijk en regio zijn het eens over doel en opgaven. Het project is gestart of in uitvoering. Dit zijn projecten waar al bestuurlijke afspraken over zijn gemaakt in het MIRT, Deltaprogramma of anders bestuurlijk. Dat wil niet zeggen dat er op onderdelen geen vervolgafspraken gemaakt moeten worden. Het project kan daarom nog (bestuurlijk) geagendeerd moeten worden in het BO MIRT. De status lopend is geen garantie tot uitvoering. : Rijk en regio erkennen dat de actie of het project bijdraagt aan de ambities en opgaven uit de Gebiedsagenda en zijn het er in principe over eens dat de actie of het project moet worden gestart. Dit moet nog worden bekrachtigd; er moeten (op korte nog concrete (bestuurlijke) afspraken gemaakt worden (o.a. organisatie, planning, fasering en financiën). : Regio en/of Rijk zien nut en noodzaak van een project of opgave en de verwachting is dat dit een bijdrage levert aan de ambities en opgaven uit de Gebiedsagenda, maar dit is op dit moment nog onvoldoende onderbouwd, aanvullend onderzoek en analyse is nog noodzakelijk. Het project kan op termijn een gespreksonderwerp worden tussen Rijk en regio. In de kolommen planning is voor zover op dit moment bekend informatie opgenomen over welke actie en afspraken in welke periode beoogd en van belang zijn. Deze kolom zal bij de monitoring geactualiseerd worden De beschrijving van de actie is mede afhankelijk van de status van het project: Bij lopend is onder meer aangegeven welke actie loopt en/of welke (deel)besluiten genomen moeten worden. Bij optie is als bekend aangegeven waarover afspraken gemaakt moeten worden (optie korte of dat het project een gespreksonderwerp is tussen rijk en regio (bij optie lange. In de kolom trekker en betrokken partijen is voor zover bekend aangegeven wie het project trekt en welke partijen nog meer betrokken zijn dan wel de partij waarvoor geldt dat het voor de hand ligt dat de trekkende dan wel betrokken partijen zijn. Bij trekker is onderscheid gemaakt tussen 1) Rijk, 2) Rijk en regio en 3) regio. Met regio wordt hier een of meerdere regionale overheden bedoeld (provincies, regio s en/of gemeenten). Bij betrokken partijen is dan aangeven welke regionale overheid trekker is. Bij betrokken partijen zijn de bekende specifieke partijen geduid. Daar waar regio staat wordt bedoeld regionale overheden. Als een regionaal samenwerkingsverband bedoeld wordt, is dit expliciet aangegeven. Bij de projecten met de status optie zijn veelal wel de waarschijnlijk betrokken partijen aangegeven, maar is nog niet bekend wie het project gaat trekken. In de kolom samenhangende deelopgaven zijn de belangrijkste opgaven benoemd waar het betreffende project een samenhang mee heeft. Het gaat daarbij om opgaven die ook in deze Gebiedsagenda zijn benoemd (majeure gebiedsopgaven of thematische opgave). Dit om aan te geven dat een bepaald project aan de realisatie van meerdere opgaven bijdraagt. Aanvullend zijn bij een aantal projecten relevante andere projecten benoemd waar een nadrukkelijke samenhang en afstemming mee is. Dit is geen totaal overzicht. In de kolom regiocode is aangegeven op welk gebied het project betrekking heeft: Provincie Noord-Holland Provincie evoland Provincie echt het totale grondgebied van de Gebiedsagenda Stadsregio Amsterdam ere R-Ut Regio echt G&V Gooi en Vechtstreek R-Af Regio Amersfoort de regio s behorend tot de Noordvleugel ZK Zuid- Kennermerland (incl IJmond) N Noord-Holland Noord Ov. Overig evoland Ov.Ut Overig echt (Zuidoost en West) de overige regio s in de drie provincies (incl West Friesland en Alkmaar) 2

3 1. ALGEMEEN Opgave/project Doel Status Planning Trekker en betrokken partijen Financiën Samenhangende deelopgaven Regiocode < > Monitoring Gebiedsagenda Regelmatige monitoring is noodzakelijk om meerdere redenen en op meerdere niveaus. Het kan helpen om het doel van de projecten scherper te formuleren en te volgen of deze doelen worden gerealiseerd. Het kan ook de samenhang tussen de projecten en tussen de majeure gebiedsopgaven in beeld brengen. Daarmee biedt het een handvat om adaptief programmeren vorm te geven. De uitkomsten dienen consequenties te hebben voor de uitvoering en sturing. Indien uit de monitoring naar voren komt dat doelen en opgaven aangepast dienen te worden, worden daarover afspraken in het reguliere BO-MIRT gemaakt. Voor de sturing op de samenhang van de majeure gebiedsopgaven is periodiek afstemmingsoverleg op directieniveau gewenst, zodat kan worden gestuurd op consequenties van ontwikkelingen in afzonderlijke projecten. Afspraken maken over: Monitoringssystematiek: in 2014 opzet uitwerken. Daarbij onder meer aandacht besteden aan de wijze waarop samenhangende thema s en projecten in beeld kunnen worden gebracht en hoe de governance vorm te geven. Deze voorstellen, inclusief een eerste vulling van de monitor, zijn gereed voor het BO MIRT van najaar Wijze van handelen n.a.v. uitkomsten monitor. In 2014 ook mogelijkheid nagaan van een digitale versie van de projectenlijst. Voortzetting Voortzetting en Regio Betrokken partijen: rijk, provincies, regio s en diverse gemeenten. Complete gebiedsagenda: ambities, opgaven en projecten. Monitoring is gewenst op meerdere niveaus: Monitoring van maatschappelijke ontwikkelingen als woningmarkt, bereikbaarheid en mobiliteit, demografie en economische ontwikkeling: is er aanleiding om de ambities te herzien, voldoen de projecten nog bij onze ambitie? Monitoring van realisatie doelen en opgaven: worden deze gerealiseerd en zo nee, waarom niet en is bijstelling nodig? Monitoring van uitvoering majeure gebiedsopgaven en projecten: wat is de voortgang en welke wisselwerking is relevant en wat vergt eventueel bijstelling? De projectenlijst is een dynamisch document. De visie, opgaven en doelen zijn een langere tijd houdbaar (geen jaarlijkse herijking). Vervolgens: Jaarlijkse actualisatie van de projectenlijst. Regelmatige monitoring van de maatschappelijke ontwikkelingen Regelmatige monitoring van de realisatie van doelen/opgaven. Regelmatige monitoring van de voortgang en wisselwerking tussen de majeure gebiedsopgaven 2. MAJEURE GEBIEDSOPGAVEN Opgave/project Doel Status Planning Trekker en betrokken partijen Financiën Samenhangende deelopgaven Regiocode < > Mainport Amsterdam Schiphol Haarlemmermeer (SMASH) Behoud en versterking mainportfunctie Schiphol in combinatie met accommoderen verstedelijkings- /transformatieopgave en andere ruimtelijke opgaven die mogelijk conflicteren (o.a. Haarlemmermeer, westflank, Amsterdam, Amstelveen) Kaderstelling Rijk i.k.v. SMASH. Keuze maken welk scenario wordt gekozen. Duidelijkheid over welke potentiële bouwlocaties wel/niet ontwikkeld kunnen worden. Betrokken partijen: rijk, provincies Noord-Holland, Zuid Holland, echt en evoland, gemeenten Haarlemmermeer en Amsterdam, MRA. RRAAM, SMASH en NZKG. Bereikbaarheid economie landelijk gebied. Verder: Twin Airport concept; Lelystad Airport/Alderstafel 2 Zuidas Realisatie hoogwaardig woon- en werkgebied en knooppunt van verbindingen. Realisatie Zuidas Dok (A10 Zuid), station en OV terminal Amsterdam Zuid. 3 Noordzeekanaalgebied/ZaanIJoevers (NZKG) Er is een samenhang met het Ombouw Amstelveenlijn, NZ-lijn en OV-SAAL Centrale doel is de internationale economische concurrentiepositie van de MRA te verstreken door het duurzaam ontwikkelen van het Noordzeekanaalgebied voor wonen, werken, recreatie en natuur. Planuitwerking Bewaken voortgang en start uitvoering (deelprojecten). Vaststellen ruimtelijk-economische visie 2040 met bestuurlijke uitvoeringsagenda. Strategisch reserveren Houtrak voor havenareaal Aanleg nieuwe zeesluis. Provinciaal Inpassingsplan geluidszones. 3 Realisatie diverse deelprojecten, oplevering voor Monitoring ruimtelijke ontwikkelingen en OV-gebruik Bij gebleken vraag en optimale intensivering van bestaand areaal besluit over nieuw te ontwikkelen haventerrein in Houtrak en compenserende maatrege- Bij voldoende ruimtelijke druk en gebleken capaciteitsknelpunten nader onderzoek naar mogelijkheden uitbreiding en eventueel ondergronds brengen spoor en metro. In geval van positief besluit de ontwikkeling van Houtrak voor havenareaal Betrokken partijen: rijk en gemeente Amsterdam (trekkers), Stadsregio Amsterdam, provincie Noord-Holland (alleen voor OV terminal) Noord-Holland, gemeenten IJmond, Zaanstad en Amsterdam, Rijk, KvK, Zeehaven IJmuiden en andere relevante partijen Realisatie project ZuidasDok 1385 mln businesscase RRAAM, Knooppunten., verstedelijking, bereikbaarheid Verder: Ombouw Amstelveenlijn SMASH,, bereikbaarheid. Verder: Zeetoegang Ijmond

4 4 Rijk-regioprogramma Amsterdam- ere-markermeer (RRAAM) Economisch offensief ere As Stationsgebied echt - /Leidsche Rijn Centrum Faciliteren verstedelijkingsopgave ere via adaptieve aanpak (richtpunt woningen, arbeidsplaatsen), realisatie van een toekomstbestendig ecologisch systeem inclusief recreatief-toeristische (economische) versterking en ontsluiting met o.a. SAA en OV SAAL (Lange termijn: keuze Ijmeerverbinding)en sociaaleconomische thema s (o.a. economie, sport, cultuur, onderwijs, duurzaamheid) Realisatie nationaal OV-knooppunt (bereikbaarheid en economische ontwikkeling) en faciliteren verstedelijkingsopgave echt (Stationsgebied en Leidsche Rijn Centrum, incl. tussenliggende ontwikkelingszone. 6 echt-oost / Science Park Ontwikkeling hoogwaardig cluster kenniseconomie en verbetering bereikbaarheid/groene kwaliteiten echt Oost (Uithof/Science Park echt, inclusief de science As De Bilt) 7 A12 Zone Oudenrijn Lunetten Realisatie hoogwaardig en multifunctioneel woonwerk- en recreatiemilieu op langere termijn, incl. OVschaalsprong. Gebied draagt bij aan het versterken van de economische kracht van de Noordvleugel. Uitvoeren bestaande (tansformatie)plannen. Monitoring woningbehoefte, intensiveringgraad en uitbreidingsbehoefte havenareaal. Rijksstructuurvisie RRAAM (Integraal Afsprakenkader 2 (IAK2); bestuursovereenkomst; uitvoering 1 e fase SBA, OV- SAAL, SAA, Monitoring ere 2.0 Realisatie 1ste deel woningen A-Poort, A-Hout/Nobelhorst, start ontwikkeling Oosterwold en oriade Luwtemaatregelen Hoornse Hop en 1 e fase Marker Wadden en pilot grondwaterstromen Externe veiligheid (Basisnet), DSSU, fietsparkeren, spoorinfra (spoor en brug) en spoorbediening Leidsche Rijn Centrum. Realisatie OV-terminal en Leidsche Rijn Centrum, afspraken over realisatie Jaarbeurskwartier/Westplein Afspraak maken Regionale overheden starten, met Rijk en andere organisaties, een proces op om ontwikkelingen en kansen in samenhang te bezien en te faciliteren zodat de potentie van dit gebied ten volle wordt benut. Faciliteren initiatieven op Science Park, verhuizing RIVM, uitvoering integrale visie incl. bereikbaarheid en groenopgave. T.a.v. bereikbaarheid gaat het om de tram; opvolging van OV-Mirt-onderzoek en Gebiedsuitwerking echt-oost. Invulling/uitvoering actief rentmeesterschap. In 2013 met private partijen opstellen handelingsperspectief (nadere invulling van fase van actief rentmeesterschap). Daarnaast zoeken naar oplossingen voor aantal korte termijnopgaven. Monitoren ruimtelijk-economische ontwikkeling. len. Afweging over tempo en condities van transformatie van de terreinen van Havenbedrijf Amsterdam NV binnen de ring. Poort, Hout/Nobelhorst, Centrum Weerwater, Oosterwold 2 e fase Marker Wadden Ontwikkeling Jaarbeurskwartier/ Westplein, resterende deelgebieden Leidsche Rijn Afhankelijk van ruimtelijkeconomische ontwikkeling al dan niet starten met voorbereiding integrale ontwikkeling Hout, Pampus, Oosterwold Afhankelijk van ruimtelijk-economische ontwikkelingen al dan niet starten met integrale ontwikkeling (na 2028) Samenwerking RRAAM (IenM/BZK/EL&I, provincies Noord-Holland, evoland, (echt), gemeenten Amsterdam, ere, Lelystad, ) Regio: gebiedsontwikkelingen en grondexploitaties Rijk: spoor/externe veiligheid Betrokken partijen: Regio/BRU en provincie, gemeente echt (trekker), Rijk echt, diverse gemeenten, U10, Rijk, kennisinstellingen, bedrijven en maatschappelijke organisaties echt (trekker) U10, Nieuwegein, Houten en echt) en bedrijfsleven), Rijk investeert op de A12 in het kader van de Ring echt, dit betreft alleen een 3 e strook op de parallelbaan, deze is vóór 2028 gereed. Verder zijn geen rijks investeringen op de A12 voorzien. Fonds verstedelijking ere 2.0; MIRT, provincie evoland, Grondexploitaties Grondexploitaties Stationsgebied en Leidsche Rijn), div. rijksbijdragen sleutelproject/infra SMASH, NZKG bereikbaarheid verstedelijking, Verder: oostelijke bereikbaarheid ere, SBA, OV-SAAL, SAA, bereikbaarheid, knooppunten, behoud landelijk gebied energie, Bereikbaarheid behoud landelijk gebied,, bereikbaarheid behoud landelijk gebied, R-Ut R-Ut R-Ut 3. ECONOMIE Hoofdopgave: optimalisatie van het fysieke vestigingsklimaat Opgave/project Doel Status Planning Trekker en betrokken partijen Financiën Samenhangende deelopgaven Regiocode < >2028 DEELOPGAVE ECONOMISCHE ACTIEAGENDA NOORDVLEUGEL 1 Economische actieagenda Noordvleugel Diverse opgaven en projecten uit de Gebiedsagenda. Om de positie in de top van Europese stedelijke regio s te behouden en versterken, zijn er een aantal uitdagingen gericht op creëren van meer massa; behoud en versterking van de hoogwaardige kennis- Om deze uitdagingen aan te pakken zijn forse investeringen van alle betrokken partijen nodig. Ruimtelijk en infrastructureel zijn deze terug te vinden in de Gebiedsagenda. De economische actieagenda geeft een samenvatting van de acties op economisch vlak. Het gaat daarbij om acties op het vlak van: - ICT - Agri&Food - Tuinbouw & uitgangsmaterialen Uitvoering van de economische actieagenda (wordt opgepakt via BO Noordvleugel) 4 s evoland, Noord-Holland, echt, en regio echt. gemeenten ere, Amsterdam en echt, Rijk Onder meer via nieuwe vormen van publiekpublieke (tussen Rijk en regio) en publiek-private investeringen, G&V ZK R- R-Af

5 infrastructuur; betere aansluiting tussen het (hoger) onderwijs en de - Life Sciences & Health (Amsterdam, echt en Lelystad) regionale arbeidsmarkt; optimalisatie - Creatieve industrie van het vestigingsklimaat en - High Tech Systemen en Materialen het woon- en leefklimaat - Logistiek - Verduurzaming energie voorziening - Financiële en zakelijke dienstverlening - Human capital - (Inter)nationale promotie en acquisitie (toerisme en congressen) DEELOPGAVE 3.1 en 3.2: GECONCENTREERD RUIMTE BIEDEN & AANPAKKEN EN HERSTRUCTUREREN VAN LEEGSTAND 2 oriade ere 2022 Spin off (ruimtelijk en economisch) oriade 2022, o.a. economische ontwikkeling Noordelijk Randstad, noodzakelijke inrichtingsplannen voor de organisatie van de oriade in 2022, gebiedsontwikkeling ere Centrum Weerwater, landschapsontwikkeling, stadslandbouw Er is een sterke samenhang met SAA 3 Luchthaven Lelystad Twin airport concept. Uitplaatsing van niet hub-functies Schiphol 4 Pallas centrale Petten Het PALLAS-project heeft tot doel de bouw en inbedrijfstelling van een nieuwe hoge flux reactor, PALLAS, die geschikt is voor medische isotopenproductie én nucleair technologisch onderzoek. Deze reactor dient ter vervanging van de huidige Hoge ux Reactor (HFR) in Petten. 5 Den Helder Airport Versterking van maritieme/energiecluster. De luchthaven maakt deel uit van de ontwikkeling van het havenen bedrijfscomplex. Goede ontwikkelmogelijkheden, en kansen op werkgelegenheidsgroei, respectievelijk behoud werkgelegenheid Defensie. Veiligstellen huidige werkgelegenheid op de luchthaven (ca. 500 fte civiel, 200 militair) en toename werkgelegenheid (ca. 500 civiel). Het project is regionaal gezien het belang van de werkgelegenheid voor de regio. 6 Schiphol trade park/ A4-zone West/ACT 7 Herstructurering bedrijventerreinen 8 Aanpak kantorenleegstand (inclusief transformatie) Realiseren van een hoogwaardig, internationaal concurrerend vestigingsmilieu voor drie bedrijventerreinen (Schiphol-Zuidoost, Schiphol, Logistics Park en in het bijzonder A4 Zone West) met het groenblauwe landschap als belangrijke kwaliteitsdrager. Terugdringen van verpauperde bedrijventerreinen ter verbetering van de leefomgeving met gebruik van de SER ladder. Het terugdringen van de kantorenvoorraad en verminderen van de plancapaciteit door regionale afstemming en t.z.t. bovenregionaal tussen echt en Amsterdam. Transformatie van kantoren: concrete (pilot) projecten 9 Aanpak leegstand detailhandel Regionale afstemming, herstructurering en segmentering van grote winkelvoorzieningen en afstemming beleid op internetwinkels Gebiedsontwikkelingsvisie Centrum Weerwater Uitwerking governance en economische programma making off. Onderdoorgangen en verlagen en aansluiting A6, rondje Weerwater Luchthavenbesluit in 2014 Ontwerp, aanbesteding en vergunningprocedure. Na beleidsplan (2012) wordt in 2013 bestemmingplan vastgesteld. In 2014 afronding MER. Implementatie loopt reeds. Vaststellen bestemmingsplan eind Start in 2014 met verkoop van kavels op Schiphol Trade Park (voorheen A4 Zone West) Afspraken maken over uitvoering regionale convenanten bedrijventerreinen Plabeka heeft al plancapaciteit teruggebracht. echt heeft een grondige analyse uitgevoerd en is zover om afspraken te maken. Nagaan mogelijkheid van fiscale maatregelen Waar gewenst inzet expertteam kantorentransformatie Afspraken maken en uitvoeren per regio. In : afspraak over opstellen regionaal detailhandelsbeleid en uitvoeren gedetailleerd onderzoek naar (ontbreken van) marktruimte. De Pallas-reactor kan in 2023 operationeel zijn. Verwachte voltooiing in 2040 Betrokken partijen: Rijk, ere, evoland Betrokken partijen: Rijk, evoland, Lelystad, Noord Holland Betrokken partijen: NRG, ECN, gemeente Schagen, provincie Noord-Holland en Rijk Betrokken partijen: Den Helder Airport, Rijk: Defensie, gemeente Den Helder, provincie Noord- Holland, Kamer van Koophandel Noord-Holland, gemeente Haarlemmermeer, Schiphol Group en Schiphol Area Development Company regio s, gemeenten, bedrijfsleven Betrokken partijen: rijk, provincies, regio, gemeenten en bedrijfsleven Betrokken partijen: rijk, provincies, regio s, gemeenten en bedrijfsleven Convenant ere Centrum Weerwater (irt IAK2) eind 2013' Bijdrage 40 mln Rijk en provincie Noord-Holland. Totale bouwkosten: enkele honderden mln (privaat gefinancierd). Landelijk gebied, bereikbaarheid Majeure gebiedsopgave: SMASH (tijdelijke functies). N N 5

6 4. VERSTEDELIJKING Hoofdopgave: bereiken van een duurzame woningbouwontwikkeling Opgave/project Doel Status Planning Trekker en betrokken partijen Financiën Samenhangende deelopgaven Regiocode < >2028 DEELOPGAVE 4.1: HET OP KORTE TERMIJN WEER OP GANG KRIJGEN VAN DE WONINGMARKT 1 Stimulering woningmarkt Op gang brengen woningmarkt en woningproductie die houdbaar is en meer in lijn met de verstedelijkingsopgaven van de Noordvleugel Het gaat daarbij ook om het creëren van een houdbaar kader voor de woningmarkt en woningbouw. Ook is het van belang te zoeken naar een verstedelijkingsmodel met minder onrendabele inzet en een duurzaam houdbaar investeringsklimaat. 2 Afspraken regionale afstemming Stimulering woningproductie door afspraken over afstemming woningbouwprogramma's op (sub)regionaal schaalniveau 3 Faciliteren tijdelijke functies (Omgevingswet) 4 Eenvoudig beter toepassen op regionaal / lokaal niveau Gebiedsontwikkeling stimuleren door meer ruimte te bieden aan tijdelijke functies in aanpassing Omgevingswet Gebiedsontwikkeling stimuleren door in navolging van Omgevingswet Rijk, ook op regionaal/lokaal niveau regels herijken en procedures vereenvoudigen 5 Relaties wonen en economie Meer inzicht in de verbanden tussen economische ontwikkeling en verstedelijking Uitvoeren landelijk Woonakkoord Stimuleren woningproductie o.a. door: - Lokale experimenten/pilots - Inzet expertteams Eigenbouw en Kantoortransformatie - Meer ruimte in Bouwregelgeving en Omgevingswet voor experimenten en adaptieve ontwikkeling - Ondersteuning Agenda bouw - Ondersteuning projectenpilots Bouwend Nederland en VNO/NCW Vervolgafspraken n.a.v. pilot Amersfoort, verkenning BRU, 25 prioritaire projecten + ere. Regionale Actieprogramma s wonen Noord- Holland. In Omgevingswet ruimte bieden aan tijdelijkheid Afspraak uitwisseling van initiatieven en kennis rond vereenvoudiging bij gemeenten/regio's Onderzoek en programmering bij wetenschappelijke instituten en universiteiten DEELOPGAVE 4.2: VOLDOEN AAN DE KWANTITATIEVE EN KWALITATIEVE WONINGBOUWBEHOEFTE VAN NETTO WONINGEN IN Uitwerken plancapaciteitsmonitor Borgen van voldoende locatiecapaciteit met het oog op de kwantitatieve en kwalitatieve behoefte op de langere termijn Relatie / afstemming met actie monitoring Gebiedsagenda. Gezamenlijk onderzoek plancapaciteitsmonitor Noord-Holland, echt en evoland 7 Kwaliteit van bestaande woningvoorraad 8 Ontwikkeling binnenstedelijke opgave Noordvleugel 9 Afronden Vinex-opgave (en overige grote uitleglocaties) Aandacht voor toekomstbestendigheid (bestaande) voorraad. Ontwikkeling grote binnenstedelijke locaties met name in echt, Amersfoort, Amsterdam, Haarlem/IJmond, Het Gooi, Zaanstreek en Waterland Afronden realisatie Vinex-locaties en overige grote uitleglocaties (o.a. Leidsche Rijn, Vathorst, IJburg, ere centrum, ere Buiten, Bloemendalerpolder) DEELOPGAVE 4.3: STEDELIJKE VERDICHTING RONDOM OV-KNOOPPUNTEN 10 Pilot s business case OV knooppuntontwikkeling Rond OV-knooppunten partijen samenbrengen, belangen scherp op tafel leggen, gezamenlijk doel/ambitie formuleren, financieringsconstructies bedenken, instrumentarium benoemen, wie voert regie en hoe is de taakverdeling? Afspraken maken over: Formuleren van uitgangspunten voor (door)ontwikkeling van de bestaande woningvoorraad Afspraken Rijk-Regio op maat per locatie indien nodig. Op zoek naar creatieve ontwikkelingsstrategie, oplossing specifieke knelpunten, mogelijkheden organische ontwikkeling. Oplossing voor tekorten transformatiegebieden Afspraak Rijk-Regio over regelgeving (bv. SWUNG) en hoogspanning/buisleidingen. Op zoek naar oplossing specifieke knelpunten. Oplossen problematiek grondexploitaties Onderzoek is medio 2013 afgerond. Daarna bepalen welke pilots worden opgepakt en gezamenlijk uitwerken van aantal businesscases rond stedelijke en landschappelijke knooppunten en hierover afspraken maken. Vervolg oppakken in de vleugels. 6 Rijk voor woonakkoord Regio voor specifieke voorbeeldprojecten/pilots Betrokken partijen: rijk, gemeenten, regio s provincies, corporaties en marktpartijen regio s en gemeenten Betrokken partijen: rijk, provincies en gemeenten Betrokken partijen: Rijk, provincies en gemeenten Betrokken partijen: rijk, provincies en gemeenten regio s en gemeenten Betrokken partijen: met name regio s en gemeenten Betrokken partijen: diverse gemeenten (trekkers), provincies, regio s en Rijk Betrokken partijen: Rijk (m.n. aanpassing regelgeving), provincies, diverse gemeenten (trekkers), private partijen Betrokkenheid partijen: OV bureau Randstad (trekker); diverse partijen met rol/belang bij het specifieke OV-knooppunt. Behoud landelijk gebied.. - Majeure gebiedsopgaven. Energieproject Verduurzaming van de Gebouwde Omgeving. Behoud landelijk gebied Bereikbaarheid Knooppunten Energie (werkgelegenheid) Behoud landelijk gebied Energie. Majeure gebiedsopgaven. Majeure gebiedsopgaven Bereikbaarheid.

7 11 Experimenten aangaan en belemmeringen wegnemen voor de realisatie van nog te bepalen pilots/opgaven. 12 Integraal perspectief (incl monitoring op) OV-knooppuntontwikkeling in de Noordvleugel. Input o.a. BBROVA rapport; MIRTonderzoek OV Regio echt; Leidraad OV-Knooppunten Noord- Holland. Nieuwe manieren om ontwikkelingen van de grond te krijgen. Integrale benadering voor investeringen in fysieke domein om middelen zo effectief mogelijk in te zetten. Prioriteren en kansen van decentrale knooppunten benutten om centrale stations Amsterdam en echt te ontlasten. Beginnen met stimuleren van de woningmarkt op OV knooppuntlocaties. Opgaven per OVknooppunt en corridor in beeld brengen Relatie met: bereikbaarheidsopgave t.a.v. overbelaste centrale stations op lange termijn, transformatieopgave van kantoren en vlot trekken van de woningmarkt. Afspraken maken over. Start onderzoek en bepalen pilots Start opstellen perspectief medio Perspectief moet gereed zijn voor het BO MIRT najaar Onderzoekskosten zijn nog niet gedekt. gemeenten. Rijk Betrokken partijen: Rijk, bedrijfsleven, NS, provincies, gemeenten, regio s Bereikbaarheid. Majeure gebiedsopgaven Majeure gebiedsopgaven Bereikbaarheid BEREIKBAARHEID Hoofdopgave: het op orde brengen en houden van een goed functionerend internationaal, nationaal, regionaal/lokaal mobiliteitsnetwerk Opgave/project Doel Status Planning Trekker en betrokken partijen Financiën Samenhangende deelopgaven Regiocode < >2028 DEELOPGAVE 5.1a: BETER BENUTTEN EN VERSTERKEN VAN DE SAMEANG TUSSEN VERVOERSSYSTEMEN. Speerpunt goederenvervoer 1 Programma Hoogfrequent Spoorvervoer (PHS) Faciliteren groei personen- en goederenvervoer in de brede Randstad. Zes Intercity s en zes Sprinters op geselecteerde corridors en toekomst vaste goederenroutering. Principekeuze planstudie corridors Alkmaar-Amsterdam-echt, echt- Den Bosch en Schiphol- echt- Arnhem/Nijmegen. Doorstroomstation echt. Amsterdam CS. Principekeuze goederenroutering. Definitieve afspraken over projecten, financiering en vervolgstappen DEELOPGAVE 5.1b: BETER BENUTTEN EN VERSTERKEN VAN DE SAMEANG TUSSEN VERVOERSSYSTEMEN. Speerpunt beter benutten bestaande infra 2 Beter Benutten fase 1 Verbeteren van de bereikbaarheid door inzet van een groot aantal verschillende kleinere maatregelen. Projecten zijn gedefinieerd, uitwerking loopt en uitvoering is voorzien uiterlijk eind Uitvoeren evaluatie fase 1, als basis voor besluitvorming over vervolg Beter Benutten 3 Regionaal Verkeersmanagement Beter benutten bestaande weginfrastructuur door informeren en sturen van verkeer 4 Implementatie R-net Verbeteren regionale bereikbaarheid door de implementatie van R-net. R-net is een hoogwaardig openbaar vervoernetwerk dat openbaar vervoerlijnen met elkaar en met ander vervoer (fiets en, auto) verbindt door middel van knooppunten. Het netwerk heeft een hoog kwaliteitsniveau en biedt betrouwbare, comfortabele en snelle verbindingen tussen de grote woonen werkgebieden in de Randstad. 5 Beter Benutten fase 2 Verbeteren van de bereikbaarheid door inzet van een groot aantal verschillende kleinere maatregelen 6 Kiezen voor Kwaliteit inclusief Investeringsagenda OV - Beter Benutten Regionaal OV (BBROVA) Betere benutting van het regionale en lokale OV en verknoping met het spoorproduct, zodat beide elkaar verder kunnen versterken en optimaler voor de reizigers en gunstig voor de exploitatie. In de Investeringsagenda OV wordt vastgelegd met regionale OV projecten in de periode tot 2025 en na 2025 aan de orde zijn. In 2013 definitief besluit over pilot gecoördineerd netwerkbreed verkeersmanagement op een deel van het wegennet in de MRA (Praktijkproef Amsterdam) en verkenning naar verdere samenwerking. Definitief akkoord over aantal maatregelen vanuit pakket RVM echt. Decentrale overheden hebben in 2012 een bestuursovereenkomst gesloten om R-net te implementeren. In stappen implementatie R-net: voertuigen, infrastructuur en haltes. Uitvoeren maatregelen opgenomen in het regionale programma Beter Benutten. Uitvoeren evaluatie voor Besluitvorming over vervolg Beter Benutten Selectie, uitwerking en uitvoering. Op basis van uitwerking Uitvoeringsagenda vaststellen urgente projecten en acties en verdere voorbereiding van de uitvoering noodzakelijke projecten, onder meer rondom de kwaliteit- knopen. (Ontwerp)tracébesluit en start uitvoering Noot: voor een aantal onderdelen is dit eerder Continueren samenwerking en implementatie van verdere innovaties In 2028 moet het in de Randstad geïmplementeerd zijn gemeenten, NS en Prorail (& bedrijfsleven) Betrokken partijen: rijk, provincies, regio s, gemeenten, bedrijfsleven. Betrokken partijen: rijk, provincies, regios en gemeenten. In echt is de regio (UVVB/ provincie) trekker van het programma RVM. Betrokken partijen: decentrale OV-autoriteiten in de Randstad (trekker vanuit regio);. (& bedrijfsleven) Betrokken partijen: rijk, provincies, regio s, gemeenten, bedrijfsleven Betrokken partijen: Gemeente Amsterdam, (trekker binnen MRA) provincie Noord-Holland, BRU, gemeente echt, provincie echt, ProRail en NS Landelijk budget 2747 miljoen (excl 515 miljoen OV SAAL). 50% rijksbudget Beter Benutten en 50% regionale dekking. Voor Praktijkproef Amsterdam is budget gereserveerd in MIRT, tevens regionale bijdragen. Ook in echt zijn middelen gereserveerd voor RVM Iedere OVautoriteit betaalt zijn eigen deel 50% rijksbudget Beter Benutten en 50% regionale dekking. Primair regionale financiering, m.u.v. grotere OV- en spoorprojecten (obv Lange Termijn Spooragenda) Majeure gebiedsopgaven: Stationsgebied echt-leidsche Rijn en NZKG. o.a. majeure gebiedsopgaven.. OV knooppunten o.a. majeure gebiedsopgaven.. Majeure gebiedsopgaven knooppunten,.. 7

8 7 Optimaliseren ketenmobiliteit Randstadspoor Doel is de ketenmobiliteit te optimaliseren (fiets, bus, tram, P+R, etc.). 8 Wayfinding OV knooppunten Verbetering reisinformatie en looproutes tussen diverse modaliteiten, gericht op het beter laten functioneren voor de reiziger en gunstig voor de exploitatie. Is opgenomen in programma Beter Benutten. 9 Samenwerking spoorsector en regio op vleugelniveau Goede samenwerking op Vleugelniveau conform Samenwerkingsmodel OV-bureau. Gezamenlijk opstellen ontwikkelagenda spoor Noordvleugel In wordt de corridor Woerden-Geldermalsen als pilot uitgewerkt In de periode tot 2020 wordt dit uitgerold over het hele Randstadspoornetwerk. Afspraken maken Besluitvorming en realisatie maatregelen wayfinding en reisinformatie door plaatsen informatiepanelen, uitbreiden aanbod P+R. Implementatie eerste fase maatregelen in periode Opstellen ontwikkelagenda voor HOV/spoorprojecten in samenhang met de ruimtelijke ontwikkeling volgens het model van OV-bureau Randstad DEELOPGAVE 5.1c: BETER BENUTTEN EN VERSTERKEN VAN DE SAMEANG TUSSEN VERVOERSSYSTEMEN. Speerpunt opbouwen regionaal OV netwerk A'dam en echt 10 RegioNet Spoor Verbeteren regionale bereikbaarheid per spoor door kleine infrastructuur uitbreidingen en nieuwe stations, waarvan een aantal zijn gerealiseerd. Bewaken voortgang uitvoering, besluitvorming over eventuele vrijval 11 Randstadspoor Verbeteren regionale bereikbaarheid per spoor door spoorverdubbeling en nieuwe stations, waarvan een aantal zijn gerealiseerd. 12 Herstelplan Spoor fase 2 Inlopen achterstallig onderhoud en verbeteren kwaliteit dienstregeling door uitbreiding spoorcapaciteit 13 Actieprogramma Regionaal OV Verbeteren regionale OV-bereikbaarheid en 1e stap naar netwerk met spinnenwebachtige structuur: projecten Westtangent, Westelijke tramlijnen, Zaanlijn, HOV Schiphol Oost, busbaan ere-amsterdam, HOV A9, HOV t Gooi, HOV corridor Leidse Rijn- Kanaleneiland-CS en HOV corridor Zuilen-Overvecht- CS. HOV Noord, Haarlem Velsen, Vertramming HOV Schiphol Haarlem Velsen 14 Noord/Zuidlijn Verbeteren regionaal OV door toevoegen nieuwe metrolijn tussen Amsterdam Noord en Amsterdam Zuid 15 De Uithoflijn Verbeteren regionaal OV door toevoegen nieuwe tramlijn tussen echt Centraal, echt Vaartsche Rijn en De Uithof DEELOPGAVE 5.2a: VERBETEREN VAN ALLE MODALITEITEN: weg 16 Planstudie Ring echt, 2 e fase en NRU Bereikbaarheid Randstad en regio De inpassing is hierbij een aandachtspunt. 17 Planstudie Knooppunt Hoevelaken, Verbeteren bereikbaarheid en robuustheid mobiliteitssysteem Randstad en regio De inpassing is hierbij een aandachtspunt. 18 Planstudie A1/A27 echt-eemnes- Bunschoten Verbeteren bereikbaarheid en robuustheid mobiliteitssysteem Randstad en regio De inpassing is hierbij een aandachtspunt. Bewaken voortgang uitvoering, besluitvorming over eventuele vrijval en discussie over invulling van het restbudget (Tweede Pakket), mede in relatie tot Lange Termijn Spooragenda en de verkenning echt-harderwijk Bewaken voortgang en gesprek indien vrije ruimte beschikbaar is binnen het programma en start uitvoering Bewaken voortgang en uitvoering van de AROV projecten. Uitvoering en ingebruikname metrolijn eind 2017 Uitvoering en ingebruikname tramlijn 2018 Vaststellen voorkeursvariant en start uitvoering. Vaststellen Tracébesluit en start uitvoering. Vaststellen Tracébesluit en realisatie (2016). Betrokken partijen: regio s, provincies, gemeenten, NS, ProRail, OV bureau Randstad Betrokken partijen: gemeenten, provincies, en echt, ProRail en NS (& spoorsector) Betrokken partijen: Rijk (IenM), NS, Prorail, provincies, gemeenten, OV-bureau Randstad (Prorail) Betrokken partijen: Rijk, Stadsregio Amsterdam, ere en provincies Noord-Holland, echt en evoland (Prorail) Betrokken partijen: Rijk, NS, provincie echt, regio echt, gemeenten (o.a. echt en Amersfoort) (Prorail) Betrokken partijen: Regio Betrokken partijen: Rijk, gemeenten en provincies. Betrokken partijen: gemeente Amsterdam (trekker), Rijk en Stadsregio Amsterdam Betrokken partijen: gemeente echt (trekker), Rijk en Regio echt (BRU) Betrokken partijen: Rijk (trekker A12/A27); provincie echt, gemeente echt (trekker NRU) Betrokken partijen: rijk, gemeenten en provincie Betrokken partijen: rijk, provincie echt Regio, Prorail, NS en rijk (via Beter Benutten en Ruimte voor de fiets) Budget vanuit MIRT Budget vanuit het MIRT. Projectbesluit Randstadspoor Financiering vanuit IenM, budget staat op de begroting van Prorail. 50% bijdrage rijk vanuit het AROV budget en overig regionale financiering Gemeente Amsterdam, rijk en bijdrage vanuit BONRoute 1 e fase 921 miljoen, 2 e fase 145 miljoen plus 158 gereserveerd in MIRT 676 miljoen is gereserveerd in MIRT 252 miljoen gereserveerd in MIRT. OV Knooppunten RRAAM Verder diverse bereikbaarheidsprojecten, MJPO ecoduct HOV t Gooi; oostelijke bereikbaarheid ere Majeure gebiedsopgaven: NZKG, Zuidas Verder: ontwikkelingen Amsterdam Noord,, Randstadspoor Majeure gebiedsopgave: echt-oost-sciencepark Ov.,.. R- R-Ut R-Af 8

9 19 Uitvoeringsagenda aanpak Bereikbaarheid Noordkant Amsterdam Verbeteren van de bereikbaarheid en de robuustheid van het wegennetwerk aan de noordkant van Amsterdam op basis van de conclusies uit het MIRTonderzoek Noordkant Amsterdam Omlegging A9 Badhoevedorp Verbeteren leefbaarheid Badhoevedorp, uitbreiding wegcapaciteit en optimalisering verknoping met A4, waarbij rekening wordt gehouden met aanvullende maatregelen voor het AROV project HOV A9. Omlegging van de A9 maakt herontwikkeling bestaand tracé A9 en gebiedsontwikkeling Schipholdriehoek mogelijk 21 N50 Ens-Emmeloord Verbeteren wegbereikbaarheid door capaciteitsuitbreiding Ens en Emmeloord 22 A1-A6-A9 (SAA) Verbeteren wegbereikbaarheid door capaciteitsuitbreiding tussen Schiphol, Amsterdam en ere 23 Uitbreiding Tweede Coentunnel en aanleg Westrandweg Verbeteren verbinding Zaandam- Amsterdam/Schiphol en verbeteren bereikbaarheid havens Amsterdam. 24 N23 Alkmaar-Zwolle korte termijn Noodzaak tot verbeteren van de doorstroming op de N23 in verband met het stimuleren van de economische ontwikkeling en de verbetering van veiligheid en leefbaarheid. 25 Stedelijke Bereikbaarheid ere Verbeteren van de interne bereikbaarheid van ere, met een goede verknoping met het hoofdwegennet t.b.v. de Schaalsprong ere hiermee wordt woningontwikkeling Poort, Hout/Nobelhorst en binnenstedelijk mogelijk gemaakt 26 N201+ Eind 2004 hebben partijen met de ondertekening van de Realisatiebijeenkomst het startsein gegeven voor de uitvoering van het in de overeenkomst vastgelegde programma N Investeringsstrategie Weg Studie en opstellen investeringsagenda Weg inclusief herijking regionale en stedelijk wegennet, resulterend in de opgaven en projecten op het gebied van autobereikbaarheid start MIRT-onderzoek A9 volgens nieuwe aanpak bereikbaarheidsopgaven start MIRT-verkenning A7/A8 Coentunnels - Purmerend Noord MIRT-onderzoek A9 Alkmaar Raasdorp op basis van Bereikbaarheidsaanpak Rijk 2013 Samenwerkingsovereenkomst Verbinding A8-A Planstudie Verbinding A8- A9, financiering rond en onderzoek wijze van marktbenadering Realisatie Verbinding A8- A9 MIRT-Planstudie A7/A8 Coentunnels Purmerend Noord Omlegging gereed in Oude tracé beschikbaar voor ruimtelijke ontwikkeling in Start realisatie Masterplan Badhoevedorp Bespreken resultaat planuitwerking en vervolgafspraken, onder meer financiering. Realisatie 2014/2015 (convenant) Bewaken voortgang en nadere afspraken over planning en oplevering deelproject A6 ere in relatie tot oriade en besluitvorming over aangepaste scope deelproject Amstelveen A9 Oplevering deelprojecten A1/A10Oost, A1-A6 en A9 Gaasperdammerweg. Start woningbouw Bloemendalerpolder en inrichting A9-zone Gaasperdammerweg Bewaken voortgang en nadere afspraken over eventuele meevallers aan eind contractperiode met aannemer. Realisatie en oplevering van de weg en tunnel. Provinciaal Inpassingsplan, Realisatieovereenkomst, Aanbesteding, Realisatie Nadere planuitwerking en start realisatie 1 e fase pakket t.w.v. 142,5 mln. De provincie Noord-Holland realiseert de verbreding en omlegging van de N201 tussen Hoofddorp en Amstelhoek. Afspraken over gefaseerde oplevering en calamiteitenroute. Verwachte oplevering en openstelling in 2015, in 2013 eerste fase. Vaststellen resultaat en agendering Rijksprojecten en projecten op snijvlak HWN-OWN. Realisatie capaciteitsuitbreiding A7/A8 Coentunnels Purmerend Noord Monitoren verkeersontwikkeling en ruimtevraag Schipholdriehoek Realisatie deelprojecten ere A6 in samenhang met de oriade 2022 en A9 Amstelveen in samenhang met gebiedsontwikkeling Aanpak knelpunt Roggebotsluis (evoland) Realisatie 1 e fase pakket en gesprek over eventueel vervolg. A7/A8: trekker Rijk; Regio betrokken: Noord Holland,, gemeenten A9: trekker Rijk; Betrokken: Noord Holland,, gemeenten A8-A9. Trekker Noord Holland, Betrokken: Rijk, en gemeenten Betrokken partijen: rijk, Stadsregio Amsterdam, Noord-Holland en gemeenten Haarlemmermeer en Amsterdam. Betrokken partijen: rijk, provincie evoland Betrokken partijen: rijk, regionale partijen (o.a. 's, evoland, ere) Betrokken partijen: rijk Regionale partijen (o.a. Noord Holland,, N). s Noord Holland en evoland (trekkers). Diverse gemeenten Betrokken partijen: Gemeente ere, provincie evoland, Rijk (IenM) Betrokken partijen: Noord Holland (trekker),rijk (IenM), gemeenten,, Luchthaven Schiphol en ora Holland. Noord-Holland, gemeenten en A7/A8: 300 mln gereserveerd in Infrastructuurfonds A8/A9: 110 mln gereserveerd; inspanning om financiering rond te krijgen tijdens 1 e fase planstudie Financiering door rijk met aanvullende regionale bijdrage en bijdrage vanuit AROV voor OV onderdelen. In totaal 4,7 mld gereserveerd in MIRT, aanvullende regionale bijdrage voor onder meer HOV inpassing. provincie, gemeente. Rijksbijdrage 35 mln. Een 2 e kraal bijdrage van het rijk is in het voorjaar van 2013 geschrapt Voor de 1e fase is er een financiële afspraak tussen partijen. Rijksbijdrage, gemeenten en Stadsregio en provincie Noord- Holland Majeure gebiedsopgave: NZKG Majeure gebiedsopgave: SMASH, Verder: andere planstudies Majeure gebiedsopgave: SMASH, Zuidas; RRAAM Veder: oriade. Majeure gebiedsopgave: NZKG O.a. Greenport Majeure gebiedsopgave: RRAAM Verder diverse planstudies Diverse, voor regionale projecten tot 225 miljoen verantmajeure gebiedsopgaven overige deelgebieden in de Noordvleugel Ov. G&V Ov. N N Ov. 9

10 28 Aansluiting A9 Heiloo Verbeteren regionale bereikbaarheid Heiloo/Alkmaar en bedrijventerrein, mede door ontlasting van onderliggend wegennet door realiseren van een nieuwe aansluiting op de A9 ter hoogte van Heiloo 29 Bereikbaarheid oostkant Amsterdam In de NMCA 2011 is de A1 tussen 't Gooi en Amsterdam bij een laag en hoog scenario als knelpunt gesignaleerd na oplevering van de wegverbreding Schiphol-Amsterdam-ere en de A1 in Oost Nederland. 30 Duinpolderweg (wens regio) 31 Verbinding Randweg - Schipholweg Haarlem (wens regio) Realiseren van nieuwe verbinding tussen N206-A4, inclusief verdubbeling Bennebroekerweg en aantakking op de rijksweg A4 Optimaliseren wegennet van Haarlem, door toevoegen extra verbinding in -west richting. DEELOPGAVE 5.2b: VERBETEREN VAN ALLE MODALITEITEN: OV (en weg) 32 MIRT onderzoek OV station Schiphol Huidige OV knoop Schiphol kent verschillende knelpunten, in een MIRT onderzoek wordt de problematiek in beeld gebracht en mogelijke oplossingen. 33 Sporendriehoek echt Hilversum Amersfoort (Voorheen OV Harderwijk - Amersfoort ) 34 Bereikbaarheid Lelystad Airport (A6 ere-lelystad incl. mogelijke aansluiting. Lelystad Zuid, mogelijke station Lelystad Zuid en HOV) Bezien mogelijkheden voor verbeteren treinproduct, gericht op de capaciteit en betrouwbaarheid. Onderzoeken bereikbaarheid luchthaven Lelystad en ere 35 Ombouw Amstelveenlijn Verbeteren OV-bereikbaarheid Amstelveen, met verknoping Zuidas 36 Versterken regionale bereikbaarheid OV regio echt DEELOPGAVE 5.2c: VERBETEREN VAN ALLE MODALITEITEN: spoor Vervolgafspraak / Follow up van het OV MIRT onderzoek Regionaal OV echt Verbeteren van OV ontsluiting Uithof, Nieuwegein, en Zeist per tram, mede ter ontlasting van echt CS In 2013/2014 voorlopig ontwerp uitwerken en financiële afspraken maken met de regio; < 2020 realisatie aansluiting Monitoren verkeersontwikkeling en prognoses (NMCA). Maatregelen bijvoorbeeld in het kader van Beter Benutten. Mogelijk start verkenning afhankelijk van prioritering Infrafonds. Ruimtelijk reserveren mogelijke weguitbreiding. In 2014 wordt een breed MIRTonderzoek naar de Oostkant Amsterdam gestart, uitgaande van de andere 4 i s dan de i van investeren. Wens van de regio. Bepalen definitieve voorkeursvariant. Gesprek met rijk over mogelijke rijksbijdrage bij gebleken Rijksbelang (project randvoorwaardelijk voor ruimtelijke opgaven van nationaal belang en/of kosteneffectieve oplossing voor knelpunten hoofdwegennet) wordt onderzocht in het kader van SMASH. Doelstelling gereed voor Monitoren ruimtelijke ontwikkelingen en verkeersdruk in Haarlem. Realisatie maatregelen verkeersmanagement Medio 2014 besluit over resultaat MIRT onderzoek en vervolgstappen en oppakken deelprojecten. Afgesproken om een MIRT-onderzoek te starten om in de sporendriehoek echt-hilversum-amersfoort oplossingen in beeld te brengen. De verbinding echt - ere is hier onderdeel van. Besluit over resultaat MIRT-onderzoek, en eventueel vervolg Definitief besluit over voorkeursbesluit en uitvoeren planuitwerking. Start realisatie Vervolg OV MIRT onderzoek Regionaal OV echt. Afspraak hierover wordt waarschijnlijk BO MIRT najaar 2013 gemaakt 10 Gespreksonderwerp rijk en regio. Bij voldoende ruimtelijke druk start eventuele verkenning naar problematiek en integrale oplossingen. Rijk (RWS) Trekker: regio Betrokken: provincie Noord Holland, Rijk, gemeenten Alkmaar, Heiloo, Castricum Betrokken partijen: rijk en diverse regionale partijen (provincies en gemeenten) Betrokken partijen: Noord Holland (trekker), Stadsregio Amsterdam, gemeenten en provincie Zuid Holland en regio Holland Rijnland. Betrokken partijen: gemeente Haarlem (trekker) en andere gemeenten Zuid-Kennemerland Trekker: Luchthaven Schiphol Betrokken partijen: Rijk (IenM), gemeente Haarlemmermeer, Stadsregio Amsterdam en provincie Noord-Holland, Prorail en NS. Schiphol. Betrokken partijen: rijk, provincie echt (trekker) BRU, gemeenten, provincie Gelderland Betrokken partijen: rijk, provincie evoland, gemeente Lelystad en het bedrijfsleven Betrokken partijen: Rijk, gemeenten Amsterdam en Amstelveen en ZuidasDok Betrokken partijen: rijk, BRU (trekker), provincie echt., gemeenten woordelijkheid regionale partijen, voor HWN en grote regionale projecten rijk N.t.b. Betreft mogelijk een groot BDU project. Voor uitvoering MIRT onderzoek Europese subsidie, bijdrage betrokken partijen. Gemeenten, provincie evoland en Rijk., eigen bijdrage beide gemeenten (225 miljoen) en Rijk (minimaal 75 miljoen) Majeure gebiedsopgave: RRAAM, Verder andere planstudies. Majeure gebiedsopgave: SMASH Majeure gebiedsopgave: SMASH Majeure gebiedsopgave: SMASH Verder diverse andere bereikbaarheidsprojecten Majeure gebiedsopgave: RRAAM Verder: Lelystad Airport Majeure gebiedsopgave: Zuidas Majeure gebiedsopgave echt-oost - Science Park ZK Ov.

11 37 Landelijk overwegenprogramma (LVO) Ongelijkvloers maken diverse gelijkvloerse kruisingen weg/fiets met spoor. Er zal een selectie van kruisingen plaatsvinden. 38 IJmeerverbinding (RRAAM) Verbetering OV-kwaliteit en capaciteit op spoor en/of regionaal OV tussen Schiphol-Amsterdam- ere en Lelystad 39 OV SAAL korte termijn Spooruitbreiding om tijdig frequentieverhoging tussen Amsterdam en Lelystad mogelijk te maken 40 OV SAAL Middellange termijn Capaciteitsuitbreiding om hoogfrequent spoorvervoer te realiseren tussen Amsterdam en ere (onderdeel PHS) (zie besluit 28 augustus 2013 aan TK) 41 Lange Termijn Spooragenda Rijk werkt aan een lange termijn visie spoor, is bepalend voor toekomstige lijnvoering en noodzakelijke infrastructuurprojecten 42 Metro Isolatorweg-Amsterdam CS/Noord Verbinding tussen huidig eindpunt metro Isolatorweg en Amsterdam Noord of Amsterdam CS, mede afhankelijk van voldoende vervoersomvang/ruimtelijk programma 43 NS dienstregeling Regio wil jaarlijks de wensen ten aanzien de dienstregeling met de NS bespreken. Formaliseren rol regio bij invulling vervoerconcessie en opnemen meer regionale specifieke indicatoren voor de output van de NS. Samenwerkingsmodel van OV-bureau Randstad DEELOPGAVE 5.2d: VERBETEREN VAN ALLE MODALITEITEN: water 44 Lichteren Buitenhaven Ijmuiden Verbeteren nautische veiligheid en doorvaart naar haven Amsterdam 45 Zeetoegang IJmond Verbeterde zeetoegang IJmuiden middels nieuwe zeesluis vanwege vervangingsopgave Noordersluis en behoefte grotere zeetoegang en snellere realisatie 46 Verbreding Lekkanaal en realisatie 3e kolk Beatrixsluis Op orde houdenbereikbaarheid over water door uitbreiding vaarweg capaciteit 47 Vaart in de Zaan! Verbeteren toegankelijkheid van De Zaan voor beroepsvaart. Opwaarderen van de Zaan tot een volwaardige CEMT-klasse vaarweg 48 Realisatie Quick Wins Binnenhavens Verbetering toegankelijkheid vaarwegennet en bereikbaarheid natte bedrijventerreinen 49 Havenontwikkelingen evokust (o.a. BB) Urk en ere Beter benutten (Lelystad) verbeteren verdeling goederenvervoer van weg naar water Actie en/of deelbesluit over: Duidelijkheid over de aan te pakken overwegen binnen het LVO. Nog onduidelijk of er een restprobleem is aan het eind van het project. Besluit over IJmeerverbinding bij realisatie woningen in ere na 2010 en uitzicht afronding IJburg 2. Bewaken voortgang uitvoering en oplossen eventuele knelpunten. Uitvoering no regret maatregelen eerste fase verdere uitwerking en uitvoeren van de maatregelen. Vaststellen lange termijn visie en bijbehorend actieprogramma (eventueel start MIRT onderzoek) Mede afhankelijk van financiële haalbaarheid. Consultatie regio's en besluitvorming in 2013 Vaststellen MER en bestemmingsplan locatie Averijhaven en realisatie Projectbeslissing Provinciaal Inpassingsplan. Realisatie nieuwe sluis om groei van de overslag naar 125 mln. ton per jaar mogelijk te maken Verbreding en aanleg 3e kolk voor uitbreiding capaciteit Vaarweg, voor binnenvaart tussen Amsterdam/echt en oost Nederland Uitvoering van diverse maatregelen (uitbaggeren vaargeul, vernieuwen Wilhelminasluis, vernieuwen Wilhelminasluis, vernieuwen Zaanbrug) Realisatie 1e en 2e tranche Anna Paulowna, De Zaan en t Horntje, Laag Weide en Nieuwegein. In gebruik Container terminal 2015 (Lelystad) Monitoren havenontwikkeling gekoppeld aan de opgaven t.a.v. intensivering, transformatie en mogelijke uitbreiding havenareaal Uitvoering lange termijn maatregelen Nadere uitwerking en studie, eventuele realisatie na 2028 Stadsregio's, ere, echt en Amsterdam. Weg- en spoorbeheerder (trekker) gemeenten Amsterdam ere en Lelystad, Stadsregio, ProRail en NS (Prorail) Betrokken partijen: Rijk, gemeenten, Stadsregio Amsterdam en provincies (Prorail) Betrokken partijen: Rijk, gemeenten, Stadsregio Amsterdam en provincies Betrokken partijen: Rijk, ProRail, NS en regionale overheden Betrokken partijen: Regio en Rijk Betrokken partijen: rijk, Regio en OV-bureau Randstad Betrokken partijen: rijk, Gemeente Velsen, provincie Noord-Holland, Haven Amsterdam en TATA Steel. Trekker Rijk Betrokken partijen: rijk, provincie Noord-Holland Betrokken partijen: rijk, provincie echt. Betrokken partijen: Noord Holland (trekker), Rijk en Gemeenten Betrokken partijen: rijk, gemeenten Betrokken partijen: Haven Amsterdam, bedrijfsleven, provincie Rijk Rijk MIRT budget 517 miljoen (korting bezuinigingen Q van 200 miljoen) Budget IenM, reservering van 65 miljoen. Rijksbijdrage 594 mln. regiobijdrage 275 mln. Algemeen gebiedsontwikkeling. Majeure gebiedsopgave: SMASH; RRAAM Verder: 2e fase IJburg Majeure gebiedsopgave: Zuidas; RRAAM Majeure gebiedsopgave: Zuidas; RRAAM Majeure gebiedsopgave: NZKG Majeure gebiedsopgave: NZKG G&V Ov. G&V Ov. G&V Ov.,, ZK ZK 216 miljoen. Rijk, provincie, gemeenten, hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier 50/50% verdeling tussen Rijk en Regio. evokust: BB rijk, provincie ERFO en lening 11

12 50 Verbetering vaargeul Amsterdam- Lemmer (VAL) 51 Verbetering Vaargeul IJsselmeer- Meppel (VIJM) 52 Vervanging Roggebotsluis door Revesluis in het kader van IJsseldelta-Zuid (SNIP3) 53 B&O projecten Amsterdam Rijnkanaal/Lekkanaal 54 Industriehaven evokust, Port of echt (Lage Weide en Het Klooster), watergebonden bedrijventerreinen Verbetering deeltrajecten om op diepte klasse Vb te realiseren Onvoldoende bereikbaarheid tussen West-Nederland en Noord- en Oost- Nederland voor klasse Va/Vb-schepen. De sluis en het nieuw te vormen Revemeer maken onderdeel uit van de IJsseldelta-Zuid, dat op zijn beurt weer deel uitmaakt van het project Ruimte voor de rivier. Overloopgebieden moeten ervoor zorgen dat bij hoog water in de IJssel de inwoners van Kampen en Zwolle droge voeten houden. KARGO (renoveren bruggen Amsterdam-Rijnkanaal), DARK (vervanging damwanden Amsterdam- Rijnkanaal); Inclusief recreatief en utilitair wandelen en fietsen langs het Amsterdam-Rijnkanaal Realiseren multimodale overslag / knooppunten 55 Vaarweg van ere naar Enkhuizen Onderzoek naar wenselijkheid uitwijkroute bereikbaarheid Amsterdam-Kornwerderzand en Meppel, aansluiting toekomstige containerterminal Enkhuizen op VAL. 56 Herstructurering en uitbouw van haven Den Helder Kunnen inspelen op ontwikkelingen in de offshore windenergie DEELOPGAVE 5.2e: VERBETEREN VAN ALLE MODALITEITEN: fiets 57 Uitbreiding fietsenstallingen bij stations Uitbreiding van de capaciteit van de fietsenstallingen in o.a. Amsterdam CS en echt CS, met optimale verknoping met fietsnetwerk en koppeling met OV knoop 58 Doorvoeren innovatie en aanleg snelfietsroutes fiets 59 Tegengaan barrièrewerking infrastructuur Doorvoeren innovaties voor de fiets, bijvoorbeeld de e-fiets en aanleggen snelfietsroutes naar de belangrijkste economische centra in de Noordvleugel, vooral van en naar regionale OV stations, werklocaties en scholen clusters) Delen gericht op woon werk verkeer en delen gericht op sociaal recreatief fietsverkeer O.a. aanleg van fietsverbinding tussen Amsterdam en Zaanstad als vliegwiel voor ontwikkeling Zaan-IJoevers en fietsverbinding tussen Velsen-IJmuiden en Haarlem. Gezamenlijk oplossen grotere knelpunten in utilitair en recreatief fietsnetwerk waaronder barrières over Rijksinfra (weg, water en/of spoor). Deels vervolg op Fiets Filevrij. Mogelijkheden werkmet-werk maken in grote projecten rijk/regio. Realisatie deeltraject 3 besloten is geen voorkeursalternatief vast te stellen omdat het rijksbudget voor de voorkeur van de regio niet voldoende is. De plannings- en inspraakfase zijn afgesloten. Binnenkort begint de aanbesteding van het project start bouwwerkzaamheden Oplevering in 2017 De werkzaamheden zijn medio 2015 gereed Afspraken maken: Nadere (plan)uitwerking. Haalbaarheid mede afhankelijk van ondernemers die hier financieel in willen participeren. Realisatie na 2020: daarvoor update planstudie voor voorkeursbeslissing en overleg met regio fase 2 IJsselmeerdelta-Zuid evoland, diverse gemeenten (trekkers?) en RWS Betrokken partijen: markt (zandwinbehoefte, VAL3 mogelijk i.c.m. evokust dijkomlegging Betrokken partijen: rijk, provincies Overijssel en Drenthe en de gemeenten Meppel en Zwartewaterland. Trekker: regio Betrokken partijen: Overijssel (trekker), RWS-ON, RWS IJG, provincie evoland, gemeenten. Dronten, Kampen. Betrokken partijen: Rijkswaterstaat? Trekker: Gespreksonderwerp rijk en regio Definitief akkoord over oplossing benodigde stallingsplaatsen en beheer, onderhoud en exploitatie. In regio Amsterdam voor totaal, in echt voor noodzakelijke verdere uitbreiding. Realisatie diverse locaties en uitvoering voor 2020 afgerond. Nadere planuitwerking en eventueel start MIRT onderzoek Nadere planuitwerking en eventueel start MIRT onderzoek Betrokken partijen: gemeenten. provincies evoland, echt, Noord Holland, Havenbedrijf Amsterdam, bedrijfsleven Betrokken partijen: RWS (, Haven Amsterdam (), markt (), provincies en gemeenten Betrokken partijen: Provincie Noord-Holland en gemeente Den Helder (trekker) (ProRail) Betrokken partijen: Rijk, gemeenten en Stadsregio s Betrokken partijen:. rijk, provincies, gemeenten Betrokken partijen: Rijk, gemeenten, provincies, en Stadsregio s Rijksbudget 35 mln. Budget op de begroting van IenM, aanvullende financiering vanuit regio en Ruimte voor de Fiets. Budget vanuit reservering budget voor fiets, dan wel mogelijkheden om in aanmerking te komen voor Ruimte voor de Fiets. Majeure gebiedsopgave: RRAAM, Energie Knooppunten Majeure gebiedsopgave: NZKG. 12

13 5.3 Bereikbaarheidsprojecten die volgens het Rijk (nu) niet bijdragen aan de realisatie van de opgaven uit de gebiedsagenda Opgave/project Doel Status Planning Trekker en betrokken partijen Financiën Samenhangende deelopgaven < >2028 en/of projecten DEELOPGAVE 5.2a: VERBETEREN VAN ALLE MODALITEITEN: weg 60 A4 Amsterdam-Schiphol-Burgerveen Op termijn bij hoog economisch groeiscenario onvoldoende Majeure gebiedsopgaven: (mogelijk uitbreiding middels parallelstructuurmale capaciteit, slechte robuustheid en geen opti- SMASH en Zuidas aantakking op het onderliggend wegennet. Rijk: geen NMCA knelpunt; geen lopend project 61 Ring Alkmaar West Rijk: geen NMCA knelpunt; kleinschalig project 62 Vervangingsopgave kunstwerken A44 Rijk: geen NMCA knelpunt; regulier beheer en onderhoud 63 Aanleg weefvak A22/A208 Velsertunnel Rijk: geen NMCA knelpunt; onbekend en kleinschalig project 64 Oostelijke Bereikbaarheid ere via de weg (A27, N301/N305) en OV, HOV A27 Rijk: geen NMCA knelpunt Verbeteren bereikbaarheid, leefbaarheid en veiligheid door opwaardering en verbeteren van de doorstroming Ring Alkmaar Instandhouden hoofdverbinding A44. Vanwege einde levensduur moeten de bruggen over de Hoofdvaart en de Ringvaart en het viaduct over de Lisserweg worden vervangen. Daartoe moet de weg mogelijk worden verlegd met ruimtelijke consequenties Aanleg weefvak ter verbetering van veiligheid en verkeersafwikkeling Beoordeling noodzaak tot extra maatregelen op hoofdwegennet, onderliggend wegennet en OV. Het gaat hier om meer dan de weg alleen; ook HOV verbinding. Kleinere HOV maatregelen worden vooruitlopend opgepakt, financiering vanuit Beter Benutten. DEELOPGAVE 5.2b: VERBETEREN VAN ALLE MODALITEITEN: OV (en weg) 65 (Intercity) verbinding ere- echt Realiseren van deze verbinding. Mede in relatie met woningbouwopgave RRAAM. Rijk: geen NMCA knelpunt. zo nodig bespreken in het dienstregeling proces regio en NS De verbinding echt ere maakt onderdeel uit van MIRT-onderzoek sporendriehoek echt- Hilversum-Amersfoort. (project 34) In kader van SMASH besluitvorming over prioritaire opgaven (vliegverkeerwoningbouw-bereikbaarheid). Monitoren ruimtelijk-economische ontwikkeling en verkeersprognoses. Ruimtelijk reserveren mogelijke weguitbreiding met parallelstructuur In 2013 definitief akkoord over concrete maatregelen. Uitvoering voorzien in 2015 Onderzoek naar onderhoudstoestand, planologische procedure en benodigde ruimte. Afspraken maken voor nadere planuitwerking Besluit over nadere studie of verkenning in relatie tot besluitvorming woningbouw en Rijksbesluiten ere- Amsterdam-IJmeer (RRAAM) Gespreksonderwerp rijk en regio Besluit over nadere studie of verkenning in relatie tot besluitvorming woningbouw (RRAAM). Eventueel start MIRT onderzoek Afhankelijk van verkeersgroei a.g.v. ruimtelijke ontwikkelingen al dan niet uitvoeren MIRTverkenning. Mogelijke kantelpunten: verdere groei Schiphol (na 2025) en ruimtelijke ontwikkelingen in Haarlemmermeer (bijv. ACT / woningbouw) Afhankelijk van uitkomst onderzoek prioritering vervangingsinvestering vanaf Start planuitwerking en voorbereiding O.b.v. MIRTverkenning mogelijke realisatie van maatregelen (parallelstructuur) Betrokken partijen: rijk, provincie Noord-Holland, Stadsregio Amsterdam, Schiphol en gemeenten Amsterdam en Haarlemmermeer Trekker: regio Betrokken partijen : Rijk, Noord Holland (trekker); gemeenten Alkmaar en Bergen Betrokken partijen: Rijk, Gemeente Haarlemmermeer en Regio Noord-Holland, gemeenten en RWS Trekker: Betrokken partijen: Rijk, Noord- Holland, evoland, gemeenten ere en echt, Gooi en Vecht. Regio echt, Regio Amersfoort Trekker: regio en NS Betrokken partijen: rijk en regio Bijdragen, provincie, gemeente en Rijk (Meer Veilig 3,6 mln.) RRAAM OV SAAL RRAAM Regiocode N Ov. ZK G&V DEELOPGAVE 5.2c: VERBETEREN VAN ALLE MODALITEITEN: spoor 66 Spooraansluiting HSL-ACT Rijk: hierover zijn al afspraken gemaakt in BO MIRT 2010; deze moeten door regio uitgevoerd worden 67 Verbeteren spoorverbinding echt met Zuidvleugel irt capaciteit sporen Woerden-Gouda en Woerden- Leiden Rijk: geen NMCA knelpunt. 68 Haarlem-Amsterdam Sloterdijk- Zuidas Versterken luchtvaartlogistiek op logistiek bedrijventerrein Amsterdam Connecting Trade (ACT) door aansluiting op HSL-Zuid Verbeteren van treindiensten tussen echt (Leidsche Rijn) en Leiden en Gouda/Den Haag/Rotterdam. Hoort bij afstemming in noord-zuidvleugel over regionaal OV cq spoor ontwikkelagenda Mogelijk maken directe trein verbinding tussen Haarlem, Sloterdijk via Zuidas naar Amsterdam Bijlmer en Afspraken maken: Analyses zijn gedaan. Afspraken over financiering bij gebleken marktvraag (businesscase) en gekoppeld aan ontwikkeling ACT Onderzoek Zuidvleugel naar haalbaarheid van uitbreiding en versnelling echt-leiden Overstap in Gouda op IC s Den Haag en Rotterdam moeten worden verbeterd bij ingebruikname ARK-brug (2018) Eventueel start MIRT onderzoek. Na 2020 eventuele start verkenning Trekker: regio Betrokken partijen: regio, rijk Trekker: Betrokken partijen: Zuidvleugel (stedenbaan en provincie), Prorail, NS, provincie echt, regio echt, Trekker:. Majeure gebiedsopgave: Zuidas 13

14 Rijk: geen ambitie Rijk 69 OV SAAL Lange Termijn, (nieuwe) railverbinding Zuidas-Schiphol Rijk: Nut en noodzaak is nu nog vraagstuk: uit NMCA komen na PHS namelijk geen knelpunten naar voren. Holendrecht. DEELOPGAVE 5.2d: VERBETEREN VAN ALLE MODALITEITEN: water 70 Verwijdering sluiseiland Zeeburg Rijk: project is afgerond Uitbreiding OV capaciteit en versterken netwerk door aanleg verbinding tussen Zuid en Schiphol, via toekomstige tweede terminal Schiphol (mogelijk doortrekken Noord-Zuidlijn). Mogelijk gespreksonderwerp rijk-regio op langere termijn (na 2020) In kader van SMASH besluitvorming over prioritaire opgaven (vliegverkeerwoningbouw-bereikbaarheid) en ruimtelijke reservering tracé Realisatie deel 2 gestart in Oplevering medio 2015 naar problematiek en integrale oplossingen Afhankelijk van ruimtelijke ontwikkeling (o.a. Schipholdriehoek) en bij gebleken noodzaak van tweede terminal start verkenning naar nut en noodzaak en oplossingen O.b.v. resultaten onderzoek eventuele realisatie nieuwe railverbinding Zuidas- Schiphol Betrokken partijen: rijk, Amsterdam, provincie Noord- Holland, Haarlem en Amsterdam Betrokken partijen: stadsregio Amsterdam (trekker), Gemeenten, provincies en Rijk Betrokken partijen: Rijkswaterstaat N.t.b. 17 mln (incl. BLD-bijdrage 3 mln). Majeure gebiedsopgave: SMASH en Zuidas G&V Ov. 6. LANDELIJK GEBIED EN GROEN IN EN OM DE STAD Hoofdopgave: versterken van zowel de functies natuur, recreatie, landbouw als de cultuurhistorische en landschappelijke kwaliteiten en structuren Opgave/project Doel Status Planning Trekker en betrokken partijen Financiën Samenhangende deelopgaven Regiocode < >2028 DEELOPGAVE 6.1: BEHOUD EN VERSTERKING VAN DE KWALITEITEN, VOORKOMEN VAN FRAGMENTATIE EN HET BEWAREN VAN EVENWICHT TUSSEN STAD EN LAND 1 Realisatie N2000 Voldoen aan Europese afspraken voor behoud en versterking biodiversiteit; stikstofreductie (uitvoering PAS afspraken), uitvoering Decentralisatieaccoord Realisatie beheerplannen N2000- gebieden PAS-programma Afronding Realisatie EHS Realisatie herijkte EHS (in echt via het Akkoord van echt) en het Decentralisatieaccoord. Realisatie o.b.v. herijkte EHS 3 Beheerbijdragen rijk N2000/EHS Behoud biodiversiteit Doorlopende aandachtspunt 4 Toekomst IJmeer-Markermeer Onderdeel RRAAM 5 Realisatie programma westelijke Veenweide-gebieden 6 Realisatie meerjarenprogramma Ontsnippering (MJPO) 7 Ontwikkeling recreatiegebied Park21: deelgebied 1 8 Ontwikkeling recreatiegebied Park21; overig Realisatie van een toekomstbestendig ecologisch systeem (TBES) inclusief recreatief-toeristische (economische) versterking kustgebieden Integrale herstructurering om de bodemdaling te remmen en het watersysteem duurzaam en robuust te maken (afspraken ikv nota Ruimte budget) Opheffen ecologische barrières veroorzaakt door rijksinfrastructuur. Versterken kwaliteit en gebruikswaarde recreatiegebieden rond en aan de stad, internationale en regionale bestemming creëren op het gebied van grootschalige vrijetijdsbeleving, stad en platteland verbinden en beleefbaar maken, contramal bieden voor verder gaande verstedelijking in omgeving Schiphol. Versterken kwaliteit en gebruikswaarde recreatiegebieden rond en aan de stad, internationale en regionale bestemming creëren op het gebied van grootschalige vrijetijdsbeleving, stad en platteland verbinden en beleefbaar maken, contramal bieden voor verder gaande verstedelijking in omgeving Schiphol. Start uitvoering luwtemaatregelen Hoornse Hop 2015 (MIRTvoorkeursbeslissing voorjaar 2014). Start uitvoering 1 e fase Marker Wadden Pilot Grondstromen: start uitvoering Realisatie Wormer, Jisperwater, Groot Wilnis/Vinkeveen, Zegveld-Noord en Maarssenveen-Westbroek Uitvoering en actualisatie MJPOprogramma Realisatie deelgebied 1 Voorbereiding overige deelgebieden gestart: Recreatieplassen en parkhart Verbreding en transformatie agrarische landschap 14 Afronding in 2027 Betrokken partijen: rijk, provincies, gemeenten, particulier en privaat, Waterschappen s (trekker), gemeenten, particulier, privaat doorlopend doorlopend Doorontwikkeling TBES voor Markermeer-IJmeer Realisatie Kalverpolder, Westzaan en Zeevang. Uitvoering nieuw vast te stellen programma Uitvoering nieuw vast te stellen programma s Betrokken partijen: Rijk, Noord- Holland, evoland, Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, Natuurmonumenten, gemeenten. gemeenten, waterschappen, particulier en privaat Betrokken partijen: rijk, provincies en gemeenten Beheer Beheer Afronding recreatieplassen, leisurezone, verbinding A4- Westeinderplassen Beheer Betrokken partijen: Haarlemmermeer (trekker), provincie, HHR, omringende gemeenten, particulier en privaat Betrokken partijen: gemeente Haarlemmermeer (trekker), provincie, HHR, omringende gemeenten, particulier en pri- Deelgebied 1: gemeentelijk fonds + gronduitgifte. Combinatie publiek, deels uit afronding compensatie Mainport en Groen, en privaat Majeure gebiedsopgave: RRAAM Water Verder OV SAAL bereikbaarheid Bereikbaarheid Water Bereikbaarheid Water

15 9 Programma Groen in en rond de stad 10 Realisatie Groen / Blauwe Ruggengraat 11 Beheer Stelling van Amsterdam; Oude & Nieuwe Hollandse Waterlinie; Beemster 12 Beheer en toegankelijkheid van het landschap met inbegrip van voormalige nationale landschappen en rijksbufferzones 13 Verbeteren ruimtelijke kwaliteit kustzones 14 Realisatie Groenblauw ere Onderdeel RRAAM 15 Verkenning gebied rond de A2- zone tussen Amsterdam en echt 16 Realisatie programma Nieuwe Natuur in evoland 17 ankerende groen- en langzaam verkeer opgave bij alle vormen van ruimtelijke ontwikkeling Versterken kwaliteit en gebruikswaarde groenstructuur in en aan de stad wordt bij stedelijke verdichting en intensiever gebruik steeds belangrijker maar is niet uit afzonderlijke bouwprojecten op te vangen. Rijksbeleid gestopt in 2010 Realisatie van een robuuste en aantrekkelijke ecologische en recreatieve verbinding tussen het IJsselmeer en de Zuidhollandse en Zeeuwse wateren Rijksbeleid gestopt in 2010 Behoud en duurzaam beheer van (wereld)erfgoed door ontwikkeling en integratie in landschap en recreatie. Rijksbeleid gestopt in 2010 Verbeteren van de toegankelijkheid van het landschap. Behoud, duurzaam beheer en versterking kernkwaliteiten. Rijksbeleid gestopt in 2010 Verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit in combinatie met mogelijkheden voor toerisme en versterking van de kustverdediging Ontwikkeling stad en groenblauwe raamwerk in balans in integrale gebiedsontwikkeling ere (Onderdeel Uitwerkingsovereenkomst ere 2.0). Nadere verkenning van de daar aanwezige kwaliteiten en kansen, het (beter) in beeld brengen van de specifieke ruimtelijke kwaliteiten als basis voor behoud en versterking van het gebied. De exercitie kan vervolgens input vormen voor een op te stellen ontwikkelperspectief voor dit gebied en is daarvoor randvoorwaardelijk. Realiseren van programma Nieuwe Natuur in evoland waarbij veel aandacht wordt besteed aan de natuurontwikkeling dichtbij grotere stedelijke concentraties Nieuwe en verbeterde verbindingen (spoor, water, auto), woningbouwopgaven, economische ontwikkeling vereisen allemaal ook aandacht voor flankerend groenbeleid voor ecologie en recreatie, bereikbaarheid langzaam verkeer. Deze dragen bij aan de ruimtelijke kwaliteit en het versterken van het vestigingsklimaat. DEELOPGAVE 6.2: NIEUWE FINANCIERINGSCONSTRUCTIES VOOR HET LANDSCHAP EN GROEN IN DE STAD 18 Mogelijkheden nieuwe financieringsconstructies, compensatiebeleid en knellende / beperkende regelgeving (EHS vs. recreatiebehoefte vs. groei Noodvleugel) 19 Mogelijkheid financieringsmodel op basis van Value Capture Finance voor duurzame financiering van ontwikkeling en beheer Inventarisatie van mogelijke modellen en hiermee experimenteren. Uitgangspunten voor pilots: wederzijds profijt zoeken van groen en andere ruimtelijke functies; één financieringsstrategie; betrekken private partijen en één uitvoeringsstrategie waarin rollen privaat en publiek belegd zijn. Bouwen aan nieuwe instrumenten/aanpassing regelgeving. (Regelgeving o.a. Spaarnwoude en Oostervaarderswold Verkennen van de mogelijkheden van een nieuw financieringsmodel, waarbij overheden de financiële opbrengsten afvangen en daarmee duurzame financiering van ontwikkeling en beheer van landschap en groen in de stad borgen Ontwikkelen intensieve grootschalige leisurezone Actie en/of besluit over: Opnieuw definiëren vraag en herformuleren opgave; opgave blijft bestaan, parallel aan groen in verstedelijking, infra, economie Actie en/of besluit over: De realisatie afhankelijk van beschikbare middelen/ grond Doorlopend aandachtspunt. O.a. nodig ontwikkelen strategie Herdefiniëren en -formuleren van de opgave binnen de vastgestelde hoofdlijnen van beleid. Realisatie en financiering recreatief routenetwerk Keuze voor voorkeursvariant Kust op Kracht (zwakke schakels) Voortzetten programma en realisatie prioritaire gebieden. Afspraken maken voor verkenning met relevante partners verkenning opstellen consultatierondes vervolgstappen bepalen Afspraken maken over voorbereiding en uitvoering Nadere afspraken maken Nadere afspraken maken. Kennisdelen, kennisopbouw, actualisering compensatiebeleid. Start pilots Nadere afspraken maken. Kennisdeling, kennisopbouw, beslissen welke pilot Start pilot binnen MRA Opstellen realisatiestrategie en start uitvoering Realisatie afhankelijk van beschikbare middelen/ grond Doorlopend Beheer Uitvoeren nieuwe realisatiestrategie Doorlopend Beheer vaat Doorlopend Doorlopend Uitvoeren kustbescherming en basis ruimtelijke kwaliteitsverbeteringen Realisatie Programma Groenblauw in balans met stedelijke ontwikkeling. Verdere impuls en uitvoering ruimtelijke kwaliteitsverbetering Realisatie Programma Groenblauw in balans met stedelijke ontwikkeling. gemeenten, particulier en privaat gemeenten, particulier en privaat gemeenten, particulier en privaat gemeenten, particulier en privaat Noord-Holland, gemeenten Betrokken partijen: gemeente ere (trekker) in samenwerking met o.a.. Rijk (EZ), Staatsbosbeheer en evo-landschap. Later in te vullen Later in te vullen. s Noord-Holland, echt. gemeenten Stichtse Vecht, Ronde Venen, echt, Amsterdam, Rijk. evoland, gemeenten en natuurbeheer organisaties Betrokken partijen: Rijk en Regio Betrokken partijen: Rijk en Regio Betrokken partijen: Regiopartners (EZ neemt deel aan Green Deal Finance Lab, waar deze verkenning een onderdeel van is), TBO s, Milieufederatie, marktpartijen uitvoering met nieuwe financieringsconstructies Uitvoering met nieuwe financieringsconstructies Op basis van afspraken RRAAM, IAK en intentieovereenkomst dec Te financieren door verbindingsfunctie van het Oostervaarderswold los te laten Bereikbaarheid Programma westelijke veenweide gebieden en EHS Majeure gebiedsopgave: RRAAM, Bereikbaarheid Majeure gebiedsopgave RRAAM Gebiedsagenda breed Gebiedsagenda breed.., 15

16 7. WATER Hoofdopgave: realiseren van een veilig, robuust en houdbaar watersysteem Opgave/project Doel Planning Trekker en betrokken partijen Financiën Samenhangende deelopgaven Regiocode Status < >2028 DEELOPGAVE 7.1: HET OP ORDE BRENGEN EN HOUDEN VAN DE WATERVEILIGHEID 1 Reductie overstromingsrisico Centraal Holland (dijkringen 14, 15 en 44) vanuit Neder-Rijn en Lek (Deltaprogramma Veiligheid met Rivieren/Nieuwbouw en Herstructurering en nieuw Hoogwaterbeschermingsprogramma) 2 Reductie overstromingsrisico Gelderse Vallei vanuit Neder-Rijn middels Deltadijk bij Grebbedijk (Deltaprogramma Veiligheid met Rivieren) 3 Reductie overstromingsrisico evoland (Deltaprogramma Veiligheid met DP IJsselmeergebied en Nieuwbouw en Herstructurering) 4 Deltaprogramma Kust: nationale visie en strategische agenda Actualiseren beschermingsniveau waterveiligheid rond Neder-Rijn en Lek zodat het past bij het aantal inwoners en economische waarde achter de dijken. Aanpassing aan klimaatopgave (zeespiegelstijging) en nieuwe technische inzichten (o.a. piping). Oplossing voor afgekeurde C-keringen langs Amsterdam-Rijnkanaal, gekanaliseerde Hollandse IJssel en Spaarndammerdijk. Hierbij ook meerlaagsveiligheid meenemen. Actualiseren beschermingsniveau voor Grebbedijk zodat deze past bij het aantal inwoners en economische waarde achter de dijken en voldoen aan nieuwe technische inzichten (o.a. piping). Actualiseren beschermingsniveau voor evoland zodat het past bij het aantal inwoners en economische waarde achter de dijken. Hierbij ook meerlaagsveiligheid meenemen. Nationale visie kust met strategische agenda voor meegroeiconcepten kustveiligheid, in combinatie met economische kansen kustplaatsen (Zandvoort, IJmuiden en Den Helder). 5 Toekomst Afsluitdijk Renovatie dijk en sluizen, in combinatie met andere maatschappelijke doelen zoals pilots met duurzame energie uit water 6 Deltaprogramma IJsselmeergebied: peilstrategie 7 Hoogwaterbeschermingsprogramma 8 Ruimte voor de Rivier (korte termijn rivieren) 9 Pilot Meerlaagse veiligheid Marken Vaststellen van een peilstrategie voor de watervoorraad in het IJsselmeergebied (incl Markermeer), gelet op de rol van het IJsselmeergebied in de landelijke zoetwaterstrategie op korte en lange termijn en de waterveiligheidsopgave voor het IJsselmeergebied op korte en lange termijn. Versterking van afgekeurde primaire waterkeringen. O.a. vernieuwing Houtribdijk, bouw extra spuicapaciteit afsluitdijk, Meerlaagsveiligheid Marken, verbetering maatregelen waterkering sluiscomplex IJmuiden, verbetering van de Randmeer en Eemdijken en oplossing C- keringen Centraal Holland. Ruimte voor de riviermaatregelen bij Neder-Rijn en Lek: Obstakelverwijdering Elst en Uiterwaardvergraving Bossenwaard, Pontwaard en Heerenwaard Onderzoek naar de toepassingsmogelijkheden van meerlaagse veiligheid voor Marken Projectoverschrijdende gebiedsverkenning Waterveiligheid Centraal Holland Deltabeslissing veiligheid en Deltabeslissing Ruimtelijke Adaptatie (2015) Deltabeslissing veiligheid en Deltabeslissing Ruimtelijke Adaptatie (2015). Deltabeslissing veiligheid, Deltabeslissing IJsselmeergebied en Deltabeslissing Ruimtelijke Adaptatie (2015). Nationale visie Kust: najaar Deltabeslissing Veiligheid 2014 (met cruciaal besluit zandig systeem ). Uitvoeringsprogramma Kust 2015 Realisatie (vanaf 2017) Deltabeslissing IJsselmeergebied 2015 Keuze flexibel peil cm., flexibel beheer en flexibele inrichting van omliggende watersystemen Realisatie Hoogwaterbeschermingsprogramma 2 (t/m 2017) en nieuw Hoogwaterbeschermingsprogramma (vanaf 2017). Oplevering MIRT-onderzoek Meerlaagsveiligheid Marken Realisatie t/m 2015 Uitvoeren MIRT-onderzoek 16 Afhankelijk van te maken keuzes treffen van maatregelen Afhankelijk van te maken keuzes treffen van maatregelen Betrokken partijen: Rijk (IenM en RWS), provincies, waterschappen, gemeenten, maatschappelijke organisaties Betrokken partijen: Rijk (IenM en RWS), provincies, waterschap, gemeenten, maatschappelijke organisaties Betrokken partijen: Rijk (IenM en RWS), provincies, waterschap, gemeenten, maatschappelijke organisaties en Regio gemeenten, waterschappen, maatschappelijke organisaties (dijk) en regio (pilots) Betrokken partijen: Rijk (IenM), provincies, gemeenten, waterschappen, maatschappelijke organisaties gemeenten, waterschappen, maatschappelijke organisaties en Waterschappen Betrokken partijen: Rijk (IenM en RWS), provincies, gemeenten, waterschappen, maatschappelijke organisaties Betrokken partijen: Rijk, provincie, Regio Trekker Rijk, hoogheemraadschap Holland Noorderkwartier, gemeente Waterland Deltafonds Deltafonds en mogelijk regionale budgetten Deltafonds en mogelijk regionale budgetten Deltafonds (meekoppelkansen uit andere budgetten) Rijk met bijdragen uit de Regio voor regionale ambities Deltafonds en mogelijk regionale budgetten Deltafonds en Waterschappen Deltafonds (voorheen infrafonds) Korte en lange termijnopgaven zijn verweven (nhwbp, Ruimte voor de Rivier en Deltaprogramma). Relatie met projecten Reductie overstromingsrisico Gelderse Vallei en Ruimte voor de Rivier. Deltaprogramma Deltaprogramma Deltaprogramma Deltaprogramma Bij flexibel peil boven 20 cm. (ook voor 2028): relatie met inrichting buitendijkse gebieden; boven 50 cm. ook dijkverhogingen Deltaprogramma Deltaprogramma Relatie met projecten Reductie overstromingsrisico Centraal Holland en Reductie overstromingsrisico Gelderse Vallei. Deltafonds HWBP DEELOPGAVE 7.2: HET OP ORDE BRENGEN EN HOUDEN VAN DE ZOETWATERVOORZIENING 10 Deltaprogramma IJsselmeerge- Bevorderen klimaatbestendigheid van deze belangrijke Keuze voor na 2050: Deltafonds en Deltaprogramma

17 bied: lange termijn 11 Deltaprogramma zoetwatervoorziening (regio West Nederland) 12 Robuust watersysteem in West- Nederland (veenweiden en droogmakerijen, o.a. in de Haarlemmermeer) zoetwaterbuffer. Zie verder toelichting bij waterveiligheid Veiligstellen van kwalitatieve en kwantitatieve zoetwatervoorziening mede gericht op bestrijding van de verzilting en optimalisering van de zoetwateraanvoer naar Midden-west Nederland. O.a. opschaling kleinschalige wateraanvoer in combinatie met Betuwepand Amsterdam-Rijnkanaal en voorkoming verzilting vanuit zee bij IJmuiden en Den Helder Verbetering van het droogmakerijsysteem in combinatie met langetermijnbeleid westelijke veenweiden. DEELOPGAVE 7.3: HET OP ORDE BRENGEN EN HOUDEN VAN DE WATERKWALITEIT 13 Toekomstbestendig ecologisch systeem (TBES) Markermeer- IJmeer Onderdeel RRAAM Verbetering van de ecologische kwaliteit om ruimtelijke en economische ontwikkelingen in het gebied mogelijk maken. 14 Onderzoeksprogramma Autonome Neerwaartse Trend (ANT) IJsselmeer en Natuurlijker Markermeer- IJmeer 15 Verbeteren waterkwaliteit conform Kaderrichtlijn water Onderzoeken naar de haalbaarheid van de Natura-2000 doelstellingen en de noodzaak van de maatregelen die zijn vastgelegd in het concept-beheerplan N2000. Verbeteren van de ecologische en chemische waterkwaliteit.o.a. verbrakking vispassages en natuurvriendelijke oevers in Noordzeekanaalgebied, Neder-Rijn, Lek en Amsterdam Rijnkanaal. Ondiepe zones, duurzame visserij, vispassages in IJsselmeer, Markermeer, Randmeren Zuid, randmeren oost, Ketelmeer/Vossemeer en Zwarte meer. DEELOPGAVE 7.4: HET VOORKOMEN VAN WATEROVERLAST, DROOGTE EN HITTESTRESS IN STEDELIJK GEBIED 16 Deltaprogramma Nieuwbouw & Herstructurering Ontwikkelen instrumentarium (beleidskader) voor tegengaan wateroverlast, watertekort en hittestress. Instrumentarium benutten bij ruimtelijke (her)inrichtingprojecten en meerlaagsveiligheid. 17 Wateropgave IJmond & Deltastrategie Amsterdam Maatregelen opvangen-bergen-afvoeren in relatie tot verstedelijking en bedrijvigheid. De Deltastrategie is een initiatief om meerdere trajecten op elkaar af te stemmen en toe te spitsen op één strategie voor een klimaatbestendige regio Amsterdam Deltabeslissing IJsselmeergebied (2015) Start regionale maatregelen en/of extra buffer 20-40cm flexibel peil Deltabeslissing Zoetwater 2015 met mogelijk besluit tot Capaciteit calamiteitenaanvoer via kleinschalige wateraanvoer en Amsterdam-Rijnkanaal vergroten Realisatie uitvoeringsprogramma Westelijke Veenweiden Rijkstructuurvisie najaar 2013 MIRT-voorkeursbeslissing voorjaar 2014 en start uitvoering luwtemaatregelen Hoornse Hop Start uitvoering 1 e fase Marker Wadden Pilot Grondstromen: start uitvoering Advies in 2013/2014 (ANT) en 2015 (NMIJ) Start gebiedsproces en opstellen concept beheerplan Deltabeslissing Ruimtelijke Adaptatie (2015) Afspraken maken Nadere planuitwerking Capaciteit calamiteitenaanvoer via kleinschalige wateraanvoer en Amsterdam-Rijnkanaal vergroten (vervolg vorige periode) Op lange termijn een besluit over doorontwikkeling TBES Realisatie uiterlijk in 2027 toename buffer IJsselmeer en Markermeer Mogelijk verder uitbreiden capaciteit calamiteitenaanvoer via kleinschalige wateraanvoer en Amsterdam-Rijnkanaal gemeenten, waterschappen, maatschappelijke organisaties gemeenten, waterschappen, maatschappelijke organisaties, private partijen gemeenten, waterschappen, maatschappelijke organisaties, gemeenten, maatschappelijke organisaties eb regio Betrokken partijen: Rijk, Noord- Holland en evoland. waterschappen, gemeenten, maatschappelijke organisaties gemeenten, waterschappen Betrokken partijen: Rijk, Noord- Holland, gemeenten, o.a. Amsterdam, waterschappen, waternet mogelijk regionale budgetten Deltafonds en mogelijk regionale budgetten Provincies en waterschappen (met onder meer Rijksbudget) Rijk, Natuurmonumenten, evoland en Nood Holland en andere private partijen Rijk Rijk en regionale overheden Deltafonds en mogelijk regionale budgetten Bij flexibel peilbeheer: relatie met inrichting buitendijks gebieden Deltaprogramma Bellenscherm Nieuwe Waterweg, getijdenatuur Haringvliet en mogelijke uitdieping Nieuwe Waterweg Deltaprogramma Zoetwater O.a. transitieopgave Haarlemmermeer RRAAM ontwikkelingsruimte. Ijsselmeergebied Markerwadden, Houtribdijk, Luwtemaatregelen, Hoornse Hop N2000, Markerwadden, Verkenning Hoornse Hop, Zwarte Meer, Zuidelijke Randmeren, TBES Binnen RO beslissingen afwegen of Ruimtelijke Adaptatie aan de orde is, c.q. kan worden toegepast l 8. ENERGIE Hoofdopgave: verduurzaming van de energievoorziening Opgave/project Doel Planning Trekker en betrokken partijen Financiën Samenhangende deelopgaven Regiocode Status < >2028 DEELOPGAVE 8. 1: ENERGIEBESPARING IN DE BESTAANDE BOUW EN IN NIEUWBOUW 1 Verduurzaming van de Gebouwde Omgeving Doel: met lagere kosten en meer zekere energievoorziening en dus minder risico's een aantrekkelijke woon- en vestigingsplaats te Investeringen zijn nodig om duurzame energieopwekking en -besparing te realiseren in de gebouwde omgeving. Enkele voorbeelden zijn: - Aanleg Zonne-akkers (N) - Ontwikkeling Warmtenetten (waaronder MRA, Alkmaar, Den Helder en Warmerhuizen) - Ontwikkeling en pilots Smart Grids (MRA, Heerhu- Afspraken maken over: Opstellen gezamenlijk gemeenschappelijke agenda die bijdraagt aan het halen van de doelen uit het Energieakkoord (doelen moeten in 2020 gehaald zijn). In agenda afspraken over bijvoorbeeld 17 Doorzetten programma Doorzetten programma regio s en gemeenten. Bedrijfsleven. Op dit moment trekkracht van- Energieakkoord

18 blijven Ook belangrijk vanwege economische relevantie van deze 'groene groei' sector gowaard, Amersfoort en Texel) - Green ICT (MRA) - Programma echtse energie. - Circular procurement EBU - Blok voor blok aanpak Amersfoort en echt - Energiemaatregelen bestaande (particuliere) woningen, bijvoorbeeld Programma Duurzaam Hilversum. - Energiebesparing rijksgebouwen: rijksvastgoedportefeuille - Programma wonen provincie echt - Portfoliogarantie Energie provincie echt - Aanjaagfaciliteit energie DEELOPGAVE 8.2 RUIMTELIJK MOGELIJK MAKEN VAN DUURZAME ENERGIEOPWEKKING 2 Energieakkoord In het Energieakkoord is de inzet opgenomen voor een lagere CO2-uitstoot en op 14% duurzame energie in Naast windenergie betekent dit vooral investeren in warmte (geothermie, bodemenergie en biomassa) en zonnepanelen en zonne akkers. 3 Windenergie op land Uitvoering afspraken i.k.v. landelijk realisatie 6000 MW in In Rijksstructuurvisie Wind op Land (> 100 MW): Opgave in evoland 1370 MW en Noord-Holland 580 MW. Bod Noord Holland 685,5 MW, evoland 1391 MW en echt 65,5 MW. Naast grootschalige locaties uit SV WOL moeten dus ook kleinschalige locaties ontwikkeld worden. Ad opgave evoland: door herstructurering van oude molens meer energie opwekken met minder molens. evoland is hiertoe samen met gemeenten, rijk en inwoners en huidige turbine-eigenaren een gebiedsproces opgestart. Daarnaast kleinschalige initiatieven (< 100 MW) in landelijk en stedelijk gebied. Grootschalige opgave voor Noord Holland in Wieringermeer. Sanering en opschaling. Voor het project is rijkscoördinatieregeling gestart 4 Biomassateelt op zee NIOZ kennishaven is bezig met infrastructuur, onderzoek en op korte termijn economische spin-offs van concrete projecten op het gebied van algen- en wierenteelt voor diverse toepassingen zowel chemie als energie 5 Testen duurzame technieken ACCRES: testlocaties voor wind, zon, bio-energie, algenteelt CAH: Leerstoel duurzame energie en groene grondstoffen 6 Gebiedsontwikkeling Afsluitdijk Mogelijkheden benutten voor opwekken duurzame energie, zoals plaatsen van windmolens of zonnepanelen op de dijk, getijde-energie en osmose 7 Faciliteiten t.b.v. offshore wind energie Het faciliteren van offshore windenergie door b.v. - Uitbreiding van aanlandingspunten off-shore windenergie, bijvoorbeeld in de Kop (momenteel alleen in Beverwijk); - Ruimte creëren voor Offshore wind test- en oefenfaciliteiten, - Aanleg van energy- Grids, - Ontwikkelingen van het straatje of dienbladconstructie in NZKG waar assembleren van turbines(onderdelen) geschakeld wordt. 8 Verduurzaming glastuinbouw Investeringen in Geothermie (Greenport, N en Noordoostpolder); Warmtekoude opslag; Zonne- ener- 1) zichtbaar maken wat nu al individueel gebeurt, 2) opschaling van toepassingen korte termijn (gemeenten, bedrijven en burgers); 3) ontwikkelingsagenda lange termijn (gemeenten, bedrijven, onderzoekinstellingen) 3O's; 4) kruisbestuiving 1 t/m3 en 5) effecten (CO2, maar ook bijdrage BNP, groene groei) Uitvoering wordt opgepakt via eigen traject van het Energieakkoord. Planning is daarbij gericht om eind 2013 een PvA vast te stellen gericht op het de realisatie van de doelen uit het Energieakkoord. Dus gericht op de uitrol van duurzame energie. Het PvA wordt opgesteld door Rijk en provincies (IPO). Realisatie: windmolens moeten in 2020 draaien. 18 uit MRA als het gaat over warmtenetten, en regie op energiebesparing in de gebouwde omgeving door Servicepunt Duurzame Energie in Betrokken partijen bij opstellen PvA: Rijk, provincies (IPO).. Actie of (deel)besluit over: Trekker: regio Betrokken partijen: Ad > 100 MW: Rijk (trekker), evoland, Noord-Holland, betrokken gemeenten Ad < 100 MW: provincies en gemeenten (trekkers) Provincies zijn verantwoordelijk voor halen doelen wind op land in 2020 en voor ruimtelijke inpassing (inpassingsplan of gemeentelijke bestemmingsplan) en coördinatie vergunningaanvragen. Betrokken partijen: NIOZ (trekker), Energy Valley, Den Helder, Noord-Holland afspraken maken Eind 2013 moet aan de TK gemeld worden (op basis van studie IenM) wat kansen voor windenergie en andere vormen duurzame energie op de Afsluitdijk zijn. Dan vervolg afspraken afspraken maken uitrol Duurzame energie opwekking Afsluitdijk is een feit evoland s Noord-Holland en Fryslân, Rijk, waterschappen, gemeenten. Projectbureau gemeenten Amsterdam en Den Helder, markt (stichting AYOP (is met name de trekker), Haven Amsterdam Waddenfonds Waddenfonds, rijksbijdrage ambities afsluitdijk Met name rijk, ook bedrijfsleven Energieakkoord Inpassingsopgave afspraken maken N N N/

19 9 Clusterontwikkeling bij expertisecentrum Biomassavergassing (incl. MILENA-OLGA, TORRGAS) in Alkmaar gie; Warmtenetten; CO2-transport/opslag Pilot biomassavergassing Glastuinbouwbedrijf echt Om met de MILENA-OLGA-techniek de stap naar de markt te kunnen maken, is een demonstratie-installatie nodig van MW. Vanuit het Rijk (Green Deal, innovatiecontract) wordt de komst van de demo-installatie ondersteund. 10 Zonne-energie Zoveel mogelijk zon-pv op publieke (en ook private) daken. Overheden geven zelf het goede voorbeeld door te beginnen met aanleg van zonnecellen op het eigen dak. Daarnaast voorlichting van burgers, ondersteund door Servicepunt Duurzame Energie. 11 Biomassa naar waarde (kansenkaart biomassastromen) 12 Biobased connections van de Amsterdam Economic Board 13 (Wadden)havens gereed maken voor verwerking LNG-/ BioLNG Inventariseren van de diverse deelstromen aan biomassa in de MRA-regio en kijken behalve naar duurzame energieopwekking naar het verwaarden van biomassastromen, waarbij de ladder van Lansink ofwel de afval hiërarchie als uitgangspunt wordt genomen. 6 projecten waaronder het Biomassa naar waarde maar bijv. ook een biovergister van de luchthaven, de eiwitfabriek van AEB/Jagran en bedrijfskringen van de WUR. Het uiteindelijke doel van dit project is partijen elkaar te laten vinden (triple helix) en nieuwe samenwerkingen realiseren O.a.: het ontwikkelen bunkerplaatsen (i.e. opslag) voor (Bio)LNG, vervanging en aanleg van nieuwe infrastructuur. Project is onderdeel van groter investeringstraject samen met alle Waddenhavens maar speelt ook in NZKG/Amsterdam. 14 Transport biogas Aanleggen van (ring)leidingen voor transport biogas tussen producenten en afnemers (ere, Noordoostpolder, Zuidelijk evoland, echt en N) 15 Opwekken groen gas uit gras Het grootschalig opwekken van groen gas uit gras t.b.v. biolng voor transport. Zoekproces naar inpassing van 2 productielocaties in evoland en 2 in Noord-Holland Noord (agriport en NZKG) Pilot biograsvergisting echt DEELOPGAVE 8.3: INPASSING VAN SMART-GRIDS OM DECENTRAAL OPGEWEKTE ENERGIE LOKAAL TE GEBRUIKEN 16 Proeftuin smart grid Zaanstad Gestart als pilotproject waarbij kennis en ervaring wordt gebruikt om het smart grid uit te breiden naar omliggende bedrijven en woningcorporaties in de regio 17 Project rendement voor iedereen zie ook project Verduurzaming van de Gebouwde Omgeving 18 Uitrol Warmtenetten zie ook project Verduurzaming van de Gebouwde Omgeving in Amersfoort en echt worden in de praktijk business cases en financieringsconstructies ontwikkeld rondom smart grids en breedbandtoepassingen. Soortgelijke ontwikkelingen vinden plaats in Nieuwegein en Amsterdam Osdorp. Uitrol van warmtenetten, gebaseerd op het aanbod van warmte. Dit speelt in Purmerend, maar met name Amsterdam. afspraken maken Opschaling van de demoplant biomassavergassing Milena-Olga (vanuit topsector Energie) en oprichting van een Nationaal Expertisecentrum afspraken maken. Nadere planuitwerking DEELOPGAVE 8.4: BALANS VINDEN TUSSEN VOLDOENDE RUIMTE VOOR ZOWEL UITBREIDING ELECTRICITEITSNET EN BUISLEIDINGENTRACE ALS VERSTEDELIJKING 19 Balans tracés hoogspanning en buisleidingen en opgave verstedelijking 20 Balans verkabeling 150 KV hoogspanningsverbindingen en opgave verstedelijking Helderheid over tracés hoogspanning en buisleidingen en i.v.m. kwaliteitsverbetering eventueel zoeken naar alternatieven voor bestaande kabels en leidingen bijv. door bestaande kabels 110 en 150 kv ondergronds te brengen i.r.t. verstedelijkingsopgave noordvleugel Wegnemen knelpunten hoogspanningslijnen in bewoonde gebieden en belemmeringen voor verstedelijking in o.a. Veenendaal, Nieuwegein,. Definitieve vaststelling tracés zodat duidelijkheid ontstaat over de (gevolgen) verstedelijkingsmogelijkheden. In 2017 rijksprogramma over uitplaatsing en verplaatsing kv Inventariseren knelpunten en locaties. Nagaan mogelijke oplossingen. Verder ontwikkelen van Expertisecentrum Biomassavergassing in Boekelermeer Alkmaar Uitrol en doorontwikkeling Betrokken partijen: Greenport (trekker) Aalsmeer, gemeenten, Amsterdam Economic Board Betrokken partijen: Alkmaar, provincie Noord-Holland, Rijk TACQ, ECN, HVC, Dahlman, Gasunie, Energy Valley Trekker: Betrokken partijen: o.a. gemeenten Betrokken partijen: o.a. Gemeente Haarlemmermeer (trekker) en Amsterdam, Betrokken partijen: Betrokken partijen: Energy Valley (trekker), Den Helder, Amsterdam, Fryslân en Noord- Holland Trekker: Betrokken partijen o.a. provincie evoland Trekker: Betrokken partijen o.a. provincie evoland Betrokken partijken: gemeente Zaanstad (trekker) Betrokken partijen: regio Betrokken partijen: gemeenten, energiebedrijven, afvalenergiebedrijf, woningbouwcorporaties regio, gemeenten Betrokken partijen: rijk, provincies, regio, gemeenten Fonds duurzame participaties, Rijk, markt Fondsen (van belang dat panelen zich zelf terugverdienen). EFRO, Noord Holland Waddenfonds Financiering voor verkabeling nodig Bijdrage energiebedrijven. Energieakkoord, economie. Inpassingsopgave. Landschap N N/ N N 19