1 4-D A A G S C H T IJD SC H R IF T, G E W IJD AAN SC H E E P SB O U W, SC H E E PV A A RT EN HAVENBELANGEN

Transcriptie

1 S c h i p en W e r f 1 4-D A A G S C H T IJD SC H R IF T, G E W IJD AAN SC H E E P SB O U W, SC H E E PV A A RT EN HAVENBELANGEN W AARIN OPGENOMEN HET MAANDBLAD DE TECHNISCHE KRONIEK 10e JAARGANG t DE V E R E E N IG IN G V A N T E C H N IC I OP SC H E E PVAARTG E B IE D ORGAAN V AN ] DEN CENTRALEN BOND VAN SCHEEPSBOUWMEESTERS IN NEDERLAND l HET INSTITUUT VOOR SCHEEPVAART EN LUCH TVAART fiïïïïïïmïïïïïmmiiinïïüïïïïïïïïiïïïïiïïiïïiïïïïi^^ EERE-COMITE : P. A. ARRIËNS, Directeur der N. V. Hollandsche Stoomboot Maatschappij, Amsterdam J. D. BRAND, Directeur der N. V. Koninklijke Paketvaart Maatschappij, Amsterdam A. F. BRONSING, Directeur der N. V. Stoomvaart-Maatschappij Nederland, Amsterdam N. W. CONIJN, Directeur der N. V. W erf Gusto v/h. Firma A. F. Smulders, Schiedam G, H. CRONE, Voorzitter van de Kamer van Koophandel, Amsterdam Ir. M. FI. DAMME, Directeur der N. V. W erkspoor, Amsterdam L. C. M. VAN EENDENBURG, Administrateur der N. V. Vereenigde Nederlandsche Scheepvaart-M aatschappij, s-gravenhage. D. C. ENDERT Jr., Directeur der N. V. De Rotterdamsche Droogdok Maatschappij, Rotterdam W. A. ENGELBRECHT, Voorzitter van de Kamer van Koophandel, Rotterdam J. W. B. EVERTS, President-Directeur Koninklijke Paketvaart Maatschappij in Nederlandsch-Indië D. GOEDKOOP Dzm, Directeur der N.V. Nederlandsche Scheepsbouw-Maatschappij, Amsterdam A. J. M. GOUDRIAAN, Voorzitter van den Raad van Beheer der N.V. Van Nievelt, Goudriaan & Co. s Stoomvaart-Maatschappij, Rotterdam J. W, J. BARON VAN FIAERSOLTE, Directeur van het Instituut voor Scheepvaart en Luchtvaart, Rotterdam M. C. KONING, oud-directeur-der N.V. Stoomvaart-Maatschappij Nederland, Amsterdam Prof. P. MEYER, Hoogleeraar aan de Technische Hoogeschool, Delft B. C. VAN OMMEREN, Directeur der N. V. Phs. van Ommeren s Scheepvaartbedrijf, Rotterdam Ir. J. OVERWEG, Directeur der N. V. Machinefabriek Gebrs. Stork & Co., Hengelo C. POT, Directeur der N. V. Electrotechnische Industrie v/h. W. Smit & Co., Slikkerveer P. J. ROOSEGAARDE BISSCHOP, Directeur der N. V. Java-China-Japan Lijn, Amsterdam B. E. RUYS, Directeur der N. V. Rotterdamsche Lloyd, Rotterdam S. M. D. VALSTAR, Directeur der N. V. Koninklijke Nederlandsche Stoomboot Maatschappij, Amsterdam W. VAN DER VORM, Directeur der N.V. Scheepvaart & Steenkolen-Maatschappij, R o t terdam Ir. H. C. WESSELING, Directeur der N.V. Koninkl. Maatschappij De Schelde, Vlissingen Ir. J. W. HEIL, w. i. HOOFD-RED ACTIE: Secretaris der Redactie: G. ZANEN, Ir. G. DE ROOIJ, s.i. Westnieuwland 12, Rotterdam C, Telefoon (2 lijnen) Prof. J. C. ANDRIESSEN J. BAKKER Ir. L. W. BAST Ir. W. VAN BEELEN Ir. G. BEERENBORG Prof. Dr. ir. C. B. BIEZENO Ir. P. BOELE W. VAN DER BORN Ir. A. H, TEN BROEK Prof. ir. G. BROUWER Ir. B. E. CANKRIEN Ir. J. CRAMER P. F. DE DECKER Ir. E. VAN DIEREN L. F. H, DIRKZWAGER Prof. ir. D. DRESDEN Ir. W. GERRITSEN TI-I. VAN DER GRAAF J. F. GUGELOT Ir. M. F. GUNNING F. C. HAANEBRINK W. A. HOEK Ir. L. B. DE HOOP P. INTVELD Ir. L. JACOBS Ir. I-I. E. JAEGER Ir. J. JANSZEN Ir. M. C. DE JONG Prof. N. KAL J. DE KANTER Ir. C. KAPSENBERG J. VAN KERSEN N. KLEIN Ir. F. W. K. DE KLERK Ing. E. KLINGELFUSS Dr. Ing. J. J. KOCI-I Ir. H. J. KOOY Jr. Ir. W. KROPHOLLER Ir. W. H. KRUYFF D. DE KWAADSTENIET Ir. H. W. VAN DER LEE Prof. ir. A. J. TER LINDEN G. J. LUGT Mr. G. J. LYKLAMA A NIJEHOLT Ir. H. J. MATHLENER LODERUS F. C. MATZINGER Ir. I-I. M. MEIER MATTERN MEDEWERKERS: Ir. P. E. MEYER Dr. ir. W. M. MEIJER Ir. J. C. MILBORN Ir. A. J. MOLLINGER Ir. F. MULLER Dr. ir. W. J. MULLER Prof. ir. J, MUYSKEN A. A. NAGF.LKERKE Ing. L. VAN OUWERKERK J. M. Lzn." Ir. J. S. PEL J. C. PIEK Ir. IC. VAN DER POLS Mr. Dr. ir. A. W. QUINT M. ROBAARD Ir. W. H. C. E. RÖSINGH Ir. J. ROTGANS Ir. D. T. RUYS C. J. RIJNEKE Ir. W. P. G. SARIS Dr. Ing. F. SASS F. A. SCHIEFER Ir. A. M. SCHIPPERS Dr. F. SCHOENMAKER J. J. SCHOO Prof. Dr. Ing. E, H. SCI-IULZ Ir. R. SMID Ir. I-I. C. SNETHLAGE R. F. C. STROINK Prof. ir. E. J. F. THIERENS Ir. C. THOMS J. VADER Dr. ir. H. VAN DER VEEN B. VERHEY C. VERMEY C. VEROLME Ir. J. VERSCHOOR E. VLIG A. A. VOETELINK Dip. Ing. F. B. VOS Prof. E. J, VOSSNACK Ir. G. DE VRIES H. DE VRIES IJ. L. DE VRIES J. W. WILLEMSEN Dr. ir. E. B. WOLFF Prof. ir. C. M. VAN WIJNGAARDEN Ir. A. H. VAN IJSSELMUIDEN C. ZUL VER Ja a r-a b o n n e m e n t (bij v o o r u itb e ta lin g ) ƒ 7., v o o r h e t b u ite n la n d ƒ 8.5 0, losse n u m m ers ƒ 0.40 A d v e rte n tie s 40 cen ts p e r reg el, bij c o n tr a c t re d u c tie UITGAVE N.V. DRUKKERIJ M. WYT & ZONEN P O S T R E K E N IN G , T E L E F O O N (4 lijnen) PIETER DE HOOCHWEG 1 1 1, ROTTERDAM WEST

2 Jaargang 1936 Jaargang 1937 W A A R D E heeft Uw jaargang 1936 eerst, als hij gebonden is in band m et gouddruk. Zend ons slechts ƒ 1.50 en U ontvangt den band franco. 26 maal per jaar leveren wij U een nummer Schip en W erf. Mogen wij als tegenprestatie op spoedige toezending rekenen van abonnementsgeld 1937? (ƒ 7. binnen, ƒ 8.50 buiten N ederland.) STEL DIT NIET UIT! D A N K U B IJ V O O R B A A T N.V. DRUKKERIJ M. WYT & ZONEN PIETER DE HOOCHWEG ROTTERDAM W POSTREKENING RUWOLIE SCHEEPSMOTOREN SLOOPHAMERS Klink-, Hak- en Kookham ers Rotary-, Boor- en Ruimmachines Ro tar y-t apmachines R otary-vuilw aterpom pen N.V. APPINGEDAMMER BRONSMOTORENFABR1EK APPINGEDAM W at zij doen, wat zij presteer en, hoe goedkoop zij in onderhoud zijn, za l iedere werfbaas U kunnen zeggen. VAN EYLE & RUYGERS FIJNSTAAL- EN GEREEDSCHAPPENHANDEL N.V. ROTTERDAM BOOMPJES 64 TELEF (2 liinen) GRONINGEN SCHOOLSTRAAT 13 TELEFOON 2814

3 S c h i p en W e r p 14-DAAGSCH TIJD SC H RIFT, G EW IJD AAN SCH E EPSBO U W, SCHEEPVAART EN HAVENBELANGEN WAARIN OPGENOMEN HET MAANDBLAD DE TECHNISCHE KRONIEK 10e JAARGANG DE VEREEN IG IN G V AN TECH N ICI OP SCH EEPVAARTGEBIED ORGAAN VAN j i DEN CENTRALEN BOND VAN SCHEEPSBOUWMEESTERS IN NEDERLAND l HET INSTITUUT VOOR SCHEEPVAART EN LUCH TVAART H O O F D -R E D A C T IE : Ir. J. W. H E IL, w.i. en Ir. G. D E R O O IJ, s.i. Secretaris der Redactie ; G. Z A N E N, W estnieuwland 12, Rotterdam, Telefoon (2 lijnen) DE R D E JAARGANG OVERNEMEN VAN ARTIKELEN ENZ, VERBODEN (ART. 15 DER AUTEURSWET 1912) 27 NO V No, 24 ENKELE GRONDSLAGEN VOOR DE BEOORDEELING VAN DIESELMOTORJNSTALLATIES OP SCHEPEN DOOR Prof. P. M EYER CURSUS, GEHOUDEN OP 16 EN 30 MAART, 20 APRIL EN 11 MEI 1936 VOOR DE VEREENIGING VAN TECHNICI OP SCHEEPVAARTGEBIED, AFDEELING ROTTERDAM O m over de beoordeeling van D ieselm otor-installaties op schepen n iet te algem een te m oeten spreken, zijn vier bijzondere onderw erpen gekozen, die ook hier achtereenvolgens zullen w orden behandeld, zonder op andere dingen in te gaan. I. Afm etingen en gewichten Bij het projecteeren van elke m achine-installatie op een schip spelen de afm etingen van de noodige ruim te en het gew icht een b elan grijke rol, w an t ruim te en draagverm ogen hebben het com m ercieele doel van het schip te dienen en m oeten zoo m in m o gelijk voor niet betalende vrachten opgeofferd worden. Of, w anneer m en het andersom w il u itd ru k ken : W anneer een schip van een bepaalde n u ttige ruim te en een bepaald draagverm ogen ontw orpen w ordt, m oet m en trachten de ruim te en het d raagverm ogen w elke daarboven noodig zijn, zooveel m ogelijk te beperken. De afm etingen van de m achinekam er w orden n iet geheel, m aar toch grootendeels door de afm etin gen van de hoofdm achine bepaald. Bij het gew icht van deze kom t nog het gew ich t van de brandstof, d at afh an gt van het specifieke verb ru ik en van den duur van de reis. H et brandstofgew icht kan echter bij vergelijkin gen buiten beschouwing blijven, omdat het voor verschillende D ieselm otoren w einig uiteenloopt, en de d u ur van de reis gelijk geacht m oet worden. Zoodoende kom en alleen afm etingen en gew ichten van de hoofdm achines in aan m erk in g, w elke twee grootheden op zoodanige w ijze m et het verm ogen van de m achines in verband zullen w orden gebracht, dat daardoor een algemeene onderlinge v ergelijk in g van verschillende m otorconstructies m ogelijk w o rd t; ook w anneer de m otoren van verschillend verm ogen zijn. Voor d it doel w o rd t in hoofdzaak van bekende vergelijkingen voor h et verm ogen geb ruik gem aakt, n.l: voor enkelw erken de m otoren: TVT / TV' /IX N e = piï)m V i D - s a n q p k ( x) voor d ubb elw erkend e m otoren: No =»lm */* [p il D ' + PI* (D 2 d2) ] s a n p k ( 2) Hierin beteekent: pi in kg/cm2 gemiddelde geïndiceerde druk van enkelwerkende motoren, Pu in kg/cm2 gemiddelde geïndiceerde druk op de bovenzijde van dubbelwerkende motoren, pi2 in kg/cm2 gemiddelde geïndiceerde druk op de onderzijde van dubbelwerkende motoren, pe in kg/cm2 gemiddelde effectieve druk van enkelwerkende en dubbelwerkende motoren, 'Om het mechanisch nuttig effect ('Om pe/pi), D cylinderdiameter in m, d diameter der zuigerstang in m, s slaglengte in m, a aantal cylinders, n toerental; omwentelingen per minuut. Vs A D2sa m3 (,}) is het slagvolume van enkelwerkende en dubbelwerkende motoren, c = sn/30 m/sec ( 4) is de gemiddelde zuigersnelheid, zr , 75 5 q is de typencoëfficiënt, q2 = 1 voor tweetact 1 [en kelw erken d en dubbel w erkend. q4 = l/2 voor viertact J ( Voor de berekening van po uit (*) wordt aangenomen pe = pivjin, voor de berekening bij dubbelwerkende motoren uit (2) wordt pu = pin = pi aangenomen en pe = pi'om, 2 D 2 - d2 q«iw = -gï = 2 d2/d2 ( 5) is de coëfficiënt voor de dubbelwerking van dubbelwerkende motoren, die dus kleiner is dan 2,0. Brengt men nu vergelijking ( x) in den vorm No = 2,22 q pe Vs n ( ) of No/Vb ~ 2,22 q pe n (7) dan is 0,001 Ne/V8 = Nut ( 8) het aantal pk per liter slagvolume, een uitdrukking, die vooral bij auto- en vliegtuigmotoren gebruikt wordt, om het specifieke vermogen van een

4 GEGEVENS EN VERGELIJKBARE CIJFERS VAN VERSCHILLENDE -SCHEEP5DIE5ELMOTOREN Naam van Kei schip Uitvoering en type van de motor Systeem Ne (aspk) Aantal cylindcrs. a Cylinder-diameter D Slaglengte s Toerental. n Nüt : 0,001 pk/lit Ne Vs 'D I/O r ra ra L/aD O ra VI ra R I : V S ra h, ra E ak D ra >- B/S! i L.B.H, ra Hl/S 5=5 D j j Vs R1 N1 rar j/ N era L. B. Hl Ne m3/pk Pk Pa V% Opmerkingen Bron 1929 '31.Batavier V I I I "... Alva", motorjacht. M.A.N. Krupp.. e.w. 4-t. z. k. l.i. d.i V X 480 X 700 X X 600 X 1050 X 150 0,92 0,88 1, ,92 1,7(1 2,19 1,6 2,9 4,7 0,056 0,061 ILS. - Apr p. I l l 1,96 2,1 2, ,044 0, % overbelasting mogelijk M.S. - Febr p. 66 '25 '30 '31 '33 34 '35 '35 Katendreebt"...,.Columbia" Macuba". Toulouse" Anglo Saxon tanker Manoora",,San Alberto"... Feyenoord-M. A. N. Werkspoor.... Werkspoor... Deutsche W erke.. Werkspoor... ]. Kincaid & C o.-b.& W. J, Kincaid & Co.-B. & W. c.w. 4-t, X 630 X 1100 X X 780 X 1400 X X 630 X X X 750 X 1400 X X 650 X 1400 X 12(1 8 X 740 X 1500 X X 650 X 1400 X 123 0,57 0, ,69 0,92 1,02 0,94 2, , ,96 2, , ƒ M.S. - Juli 25 - p. 128 ; 2,52 1,6 2,5 4,7 0,080 0,140 2,3 1,37 3,7 \ H.S. - April 25 - p. 89 2,45 4,0 2,7 5,6 0,085 0,114 _ Drukvulling H. S. - Nov p ,51 3,0 2,7 2,5 5,8 5,4 0,087 0,080 2,45 0,94 3,7 DrukvulHng M.S. - Sept. *31 - p. 218 M. S. - Dec p. 320 / M.S. - Oct, '34 - p. 238 ; \ S.W. - Oct. '34 - p ,05 1,7 2, ,067 0,073 2,45 0,98 2,75 Drukvulling 3,23 7,2 2,8 5,0 0,118 0, Drukvulling systeem Büchi *) M.S. - Mrt, 35 - p ,12 1,6 2,2 5,2 0,075 0,080 Drukvulling M.S. - Mrt. '35 - p. 439 '26' '28 '33 '35 '35 Stentor".,, Vulcania" Mal ai ta,,calabar".... Dunedin-Star N. E. M. E.-Werkspoor. S. T. T.-B.& W... J. Kincaid & Co.-B. & W. Harl. & Wolft7-B. en W. Sulzer.... d.w. 4-t. e.w. 2-t. z. k. d.i , , X 820 X 1500 X 95 8 X 840 X 1500 X X 500 X 900 X X 500 X 900 X X 720 X X 120 0,85 1, , , ,80 1,74 2,00 1,92 2,18 1,96 2,84 5,1 2,9 6,1 0,119 0,140 _ 4, M.S. - Juni '26 p. 86 ƒm.s. - Jan. '29 - p. 382; 2,25 2,6 2,7 6,1 0,093 0,052 2,13 0,94 I h.s. - Dec, '27 - p ,55 2,8 3,8 5,0 0,111 0,090 2,08 0,65 Met spp.; langssp.; (20 % overbelastbaar) M.S. - Sept. '33 - p ,34 1,9 3,3 5,0 0,089 0,056 Met blower; langssp. M.S. - Apr. '35 - p. 24 2,6 4.4 Met spp.; langssp. M.S. - Oct. '35 - p. 240 '28 '28 '30 '30 '32 '32 '33 34 '34 '35 '27 '27 '29 '30 31 '32 '32 '32 '34 '34 '34 ÖA Sibajak" ,.Christiaan H try ge B arbarigo"...,,w olga"; Newa Kaban" ; Riou Prinses Juliana" Isipingo... Durham... Jachcwv... G. S. Waiden Kota Inten., Sud-Expri Tajantloen Amerika. Berganger * Mod jokert o... Siantar... Aagtekerk' ; Alrakcrk Devon-City... Schelde-Sulzcr. Sulzer.... A. E. G... Fiat... M.A.N.... Werkspoor-SuJzer. W, C.-Sulzer... W. C.-Sulzer. Scott.... Krupp... Feyenoord-M, A. N, Nel. Se. Co.-M. A. N. Deutsche W erk e... Jorgenson-Earle... Sulzer... B. & W... Slork-IIessel man... Vickers-M. A. N... Feyen oord-m. A.N... Schelde-Sulzer... Stork-Hesselman..... Doxford,.. e.w. 2-t. d.w. 2-t. 2-t. d. i. 1. i. d.i. d.i , X 760 X 1540 X X 680 X 1200 X X 580 X 1000 X X 750 X 1250 X X 600 X 1000 X X 360 X 680 X X 600 X 1040 X X 720 X 1250 X X 670 X 1090 X X 650 X 1250 X X X X X X X X X X X X X 600 X 1200 X 86 X 1200 X 115 X 1050 X 115 X 910 X 100 X 1200 X 106 X 1400 X 95 X 1200 X 115 X 900 X 130 X 760 X 215 X 760 X 215 X X 122 f \ + X { 980 X 93 j 980 1,06 1, ,30 2, , ,12 2,00 1,49 2,08 3,14 2, ,61 5,63 2,23 1, ,66 1,67 1, ,62 1, , , ,85 2,08 1,98 2,00 2,08 1,97 1,78 1,80 1,88 1, ,08 2,18 2,35 1, , , ,86 5,0 2,8 5,8 0,105 0,099 _ Met spp. M.S. - Febr. '28 - p ,56 5,7 2,6 5,6 0,117 0,088 2,7 0,69 2,3 Met spp. H. S. - M rt. '28 - p. 52 2,40 2,4 3,0 5,2 0,077 0,050 2,4 1,08 2,3 Aparte spp. M.S. - Oct. '30 - p ,45 5,0 2,6 6,2 0,083 0,067 Met spp. M.S. - Oct. '30 - p ,83 5,2 3,4 5,4 0,108 0,083 _ _ Met spp. H. S. - M rt. '32 - p. 68 2,23 3,6 3,2 5,4 0,091 0,042 2,5 1,02 3,45 Met spp,; electr. aandr. M.S, Apr. '32 - p. 32 2,44 3,9 2,4 5,2 0,068 0,050 2,95 1,1 2,17 Met spp. M.S. - Dec. '33 - p ,56 5,4 2,6 5,2 0,084 0,062 4,15 1,59 3, Met spp. { M.S. - Juli '34 - p. 13 4; \s.w.~ Mrt. '35 - p. 89 2,45 3,2 2,2 4,4 0,050 0,076 3,2 1,45 2,27 Onderzij zuiger spp.; kan overbelast worden M.S. - Jan. '34 - p ,45 2,5 2,7 5,7 0,086 0,079 Met spp. ƒ M.S. - Dec. '35 - p, 3 1 ; \ S. W. - Sept. '35 - p ,12 7,3 3,3 6,8 0,149 0,093 Met spp. M.S. - Juli '27 - p ,05 7,5 2,8 7,0 0,094 0,084 2,07 0,85 2,33 Met spp. H. S. - Oct. '27 - p ,86 3,1 3,3 7,4 0,169 0,085 1,82 0,75 1,75 Aparte spp. M.S. - Oct. '29 - p ,76 3,6 4,2 7,6 0,146 0,098 3, 1,61 3,45 Met spp. M.S. - Sept. '30 - p ,23 8,3 3,1 6,6 0,138 0,066 Met spp. ƒ M.S. - Mei '31 - p. 46; \ H. S. ~ Jan. '32 ~ p. 5 2,57 5,0 3,2 6,S 0,184 0,059 2,38 0,88 3,23 Met blowers M.S. - Dec. '31 - p ,71 5,9 3,2 6,7 0,124 0,060 2,45 1,09 2,64 Met spp. 1 M.S. - Juni '32 - p. 80; JH.S. - Mrt. '33 - p. 53 2,23 1,8 3,8 6,6 0,106 0,040 2,38 1,28 2,64 Aparte spp. M.S. - Sept. '31 - p en 40-2,18 1,7 3,6 6,6 0,117 0,032 2,85 1,32 3,23 Spp. door ketting gedreven ƒ M.S. - Aug. '34 - p. 15 1; \. S. W. - Juli '33 - p ,64 4,4 3,7 6,9 0,131 0,036 2,08 1,06 3,33 Spp, door ketting gedreven M.S. - Mci 34 - p. 46 2,88 4,9 3,3 5,8 0,136 0,061 Met spp, S. W. - Oct. '34 - p ,12 3,8 1,6 3,6 0,117 0/105 1,37 0,96 2,63 Met voorgebouwde spp. M.S. - Dec. '33 - p. 303 'öb Delwa Barclay»Doxford X 560 X f 700 X 128 1,59 3,00 3,55 4,20 3,3 1,7 5,8 0,105 0,066 1,82 1,26 2,13 Met voorgebouwde spp. M.S. - Nov. *35 - p. 280 A F K O R T IN G E N ; C.w, 4-t. z. k. enk.werk. 4-tact zonder kruisk. e.w. 4-fc. ^ enk.werk. 4-tact met kruisk. d.w. 4-t» = dubb.werk, 4-tact met kruisk. e.w. 2-t. z. k. s= enk.werk. 2-tact zonder kruisk. e.w. 2-t. enk.werk. 2-tact met kruisk. d.w. 2-t. = dubb.werk. 2-tacfc met kruisk. 2-t. == 2-tact met tegenw. zuigers Li. d.i. spp. brandst.insp. met gecompr. directe brandst.insp. : spoel pomp N. E. M. E. == North Eastern M ar. Eng. S. T, T. == Stab. Teen. Triest W. C. ra W ork man-clark M.S. == tijdschrift Tbc Motorship H. S. r a tijdschrift Het Schip S, W, ==: tijdschrift Schip en W erf Het apparaat slaat in 't verlengde der machine en is bij L en R inbegrepen. t

5 motor uit te drukken. Ook kan men q pl>n I (0) intensiteit noemen, waarmee van het slag volume gebruik wordt gemaakt. Bij dubbelwerkende motoren zou men moeten schrijven Iciw qa«- q p.. n ( 1M). Voor het gewicht van den motor en voor de door dezen ingenomen ruimte zijn eenige belangrijke grootheden af te leiden, en wel: a. Het zoogenaamde litergewicht (kg/lit). Gut = G/1000 Vs kg/lit (ll). G is het gewicht van den motor, Gut is dus het gewicht van den motor per liter slagvolume. b. De specifieke ruimte v. v = R/Vs (12)> waarin R = L.B. H. (13); R = blokruimte van den motor, L = geheele lengte, B = geheele breedte, H = geheele hoogte. v is dus de blokruimte in m3 per m3 slagvolume, een dimensieloos getal. Gut en v zijn voor de constructie van een motor kenmerkende grootheden; hierdoor zijn ook weer de vóór deze afgeleide relaties tusschen vermogen en slagvolume van groote beteekenis. c. Verder is nog G n = G/Ne ( 14) het specifiek gewicht in kg/pk en d. Rn = R./Nc (15) de specifieke blokruimte in m8 /pk. I Irni {, ^ * n i m r v l Voor onderlinge vergelijking van verschillende constructies kunnen bovendien dienen: k = 1/D ( 17), de verhouding van den minimalen cylinderafstand van hart tot hart, die tevens de minimale ruimte voor één cylinder aangeeft, tot de cylinderdiameter D. Schrijft men r = L/aD dan blijkt uit de verhouding r/k de coëfficiënt, welke aangeeft met hoeveel de uit de cylinders alleen resulteerende lengte door bijkomstige stukken wordt vermeerderd. L = akd + od (1S), waarin de geheele lengte L der machine uitgedrukt is door het aantal cylinders maal onderlinge cylinderafstand plus een product od, dat het overblijvende deel in cylinderdiameters uitdrukt. De geheele hoogte der machine wordt verdeeld in H = Hi + H2 ( 1U), waarbij Hi = h:is vanuit het hart van de krukas naar boven en H2 = h2s naar beneden is gemeten, h, hi en h2 (h = hi + h2) zijn de voor vergelijking dienende dimensielooze getallen, terwijl als maateenheid de slaglengte s is gebruikt; omdat de hoogte van een motor, behalve van constructiebeginselen, van de slaglengte afhangt. De breedte van den motor wordt uitgedrukt door B = bs (20) omdat deze ook hoofdzakelijk van de slaglengte afhangt. Fig. 1 geeft eenige der hier gebruikte maten in beeld. Men drukt verder zoowel de diameters als de lengten van de tappen uit in den cylinderdiameter. voor de krukpen dt = dkd, li = lkd ( 21) voor de ashalzen d2 = dad, 2 12 = lad (" ) voor de zuigerpen d3 = dzd, 13 = 1ZD ( 23) De specifieke belasting dezer pennen, betrokken op de eenheid van den gasdruk, 1 kg/cm2, vindt men direct als: c.. t L ) t ^ p k = %/i dk lk ( 21) p,i = V s da la ( M ) pz = V 'i dz U ( 20) 1 - k D l j I L-afe D +od ' u ] iu r-u r L l _ Bij nadeie bestudeering van een bepaalden motor kan men nagaan hoe de constructeur door het kiezen van een bepaald type, door beperking van afmetingen, door de keuze van de materialen en door het toelaten van bepaalde materiaalspanmngen tot een bepaald litergewicht Gut is gekomen. Verder kan men hieruit en uit p en n, dus de factoren die, met den typenfactor q, de intensiteit I uitm aken, zien, op welke ingewikkelde w ijze het zeer belangrijke GN = G/No = Gut/Nut ( 10) is ontstaan. u r ~ L j H= H,+ Ha H - h,s, &) - h>i Fig. 1. VERGELIJKBARE UITWENDIGE AFMETINGEN VAN SCHEEPSMOTOREN Vermenigvuldigt men pk, p a of pz met den maximalen gasdruk P mx-, dan krijgt men den druk op de tappen in kg/cm2. In de bijgaande tabel zijn uit de literatuur de gegevens van een aantal scheepsdieselmotoren verzameld en de daaruit berekende, voor vergelijking bestemde cijfers bijgevoegd. Deze tabel heeft geen verdere verklaring noodig. Slechts zij er op gewezen, dat inplaats van H slechts Hx is gemeten; wat ook in v en R n tot uitdrukking komt (v* = Ri/Vs; R'x = Ri/Ne) ; B-i L. B. Hi. Een bruikbare aanvulling in deze zouden de gegevens van onderdeelen van motoren, op soortgelijke wijze verzameld, geven. Maar hiervoor biedt de literatuur te weinig gelegenheid. DOKGELEGENHEID TE GENUA Er wordt voortgang gemaakt met de werkzaamheden, die beoogen het droogdok van Genua te maken tot het grootste van Europa, opdat het in staat zij ook de grootste stoomschepen der wereld op te nemen. De uitgaven voor het nieuwe dok, dat 350 m lang zal zijn, bedragen 50 millioen lire.

6 HET MOTORTANKSCHIP LOOSDRECHT MOTORTANKSCHIP LOOSDRECHT' In werd een op de Staalskibsvaerft te Odense op stapel staand m otortankscliip door de N. V. Stoom vaart M aatschappij De M aas overgenomen van de reederij A. P. M pller te K openhagen, H oew el op d at m om ent slechts een gedeelte van de bodem p laten was gelegd, kon toch aan de constructie van het schip of aan de m ach in e-in stallatie w ein ig meer w orden veranderd. Elke reederij geeft n.1. de voorkeur aan bepaalde constructies, die, behalve steunend op opgedane ervaringen, ook afhankelijk z ijn van het in z ich t van h aar technici. Veranderingen in machinekamer U it dien hoofde zijn daarom toch eenige veranderingen aangebracht, w aarvan men hoopt, dat zij verbeteringen blijken te zijn. Op het gebied der h ulpw erktuigen heeft men gemeend w at meer reserve-m ateriaal te moeten inbouwen. Zoo is een tweede aanzetluchtketel in de m achinekam er aangebracht voor het starten van den hoofdm otor en is het arrangem ent van de sm eerolie- en koelw aterpom pen gew ijzigd, w aarb ij te g elijk ertijd het probleem van den nooddynam o op een royalere w ijze w erd opgelost. H et oorspronkelijk voor dit schip ontw orpen pom pstel, aan gedreven vanaf de tusschenas, is vervangen door een pompstel dat door de M achinefabriek Pannevis te U trecht is vervaardigd. D aarbij is de enkelvoudige k ettin g door een dubbele vervangen en heeft men de spanrol voor dezen kettin g w eggelaten. Bovendien is de constructie uitgevoerd m et leibanen in plaats van m et trunkzuigers. A angezien het aantal om wentelingen per m in uut van dit pom pstel afh a n k elijk is van het aan tal toeren van den hoofdm otor, moeten reservepompen worden ingeschakeld, zoodra m et de m achine gem anoeuvreerd w ordt. H iervoor w aren oorspronkelijk stoom -duplexpom pen aangebracht, hetw elk het bezw aar had, dat de ketels bijgestookt zouden moeten worden m et olie, om voldoenden stoom te kunnen houden. Gedurende de v aart w orden de ketels m et de uitlaatgassen van den hoofdm otor verw arm d. Deze stoompompen zijn wel gebleven, m aar daarnaast is een geheel onafhankelijk pompstel geplaatst, bestaande u it twee pompen en een dynamo, gedreven door een Bolnes-D ieselm otor van 50 pk bij 600 omwentelingen per m in u u t. De eene pomp is voor de smeerolie en de andere voor het koelwatersysteem van den hoofdmotor. Hiervoor zijn H outtuin-pom pen gekozen, met een capaciteit van 140 ton per u u r elk en w aarvan de eene door middel van een kettin gkast (fab rik aat Radem akers) m et het dubbele aan tal om w entelingen w o rd t aan gedreven. Veranderingen aan dek Ook de indeeling van de hutten, speciaal in het brugdekhuis, heeft belangrijke veranderingen ondergaan, w aarbij bovendien de messroom van de officieren en de vertrekken van den kapitein een modernere betim m ering hebben gekregen d an oorspronkelijk was bedoeld. Voor de ontw erpen v an die betim m e ringen werd de hulp ingeroepen van den heer H. W, de Voogt te H aarlem. In den salon van den kapitein is een op leer gem aakt decoratief paneel van het plaatsje Loosdrecht te vinden. Hoofdafmetingen U it onderstaande gegevens b lijkt, dat de Loosdrecht op dit oogenblik het grootste N ederlandsche tan kschip is: Lengte tusschen de lo o d lijn e n '-0 " of 146,50 m Breedte op de s p a n te n... 65'-3" 19,90 H o lt e... 35'~10" 10,90 Diepgang op z o m erm erk... 28'-%" 8,57 Bruto registerton ton Laadvermogen (d.w.) op z o m e rm e rk Klasse Lloyd's tb 100 A l, carryin g petroleum In bulk. Goedgekeurd door Scheepvaart-Inspectie. Laadruim en H et schip is voorzien van 2 langsschotten, w aardoor er in de breedte 3 tanks naast elkaar gevormd worden. Er zijn 7 van dergelijke groepen van 3, zoodat in het geheel de laadruim te in 21 tanks is verdeeld.

7 ALGEMEEN PLAN MOTORTANKSCHIP LO O SD RECH T

8 rrftcx or Tusschen het tweede en derde en ook tusschen het vierde en vijfde stel zijn pompkamers gebouwd, in elk waarvan 2 stoompompen zijn geplaatst voor de lading. Deze zijn van het fabrikaat Hayward Tyler en hebben elk een capaciteit van ± 230 ton per uur. De hoofdleidingen zijn 10" en door een zeer uitgebreid stelsel van afsluiters en verbindingen is het mogelijk aan eiken voorkomenden wensch van beladers of ontvangers te voldoen. Op alle ladingtanks is een stoom bluschinrichting aangesloten, waarmee stoom in de tanks geblazen k an worden in geval van gevaar of van brand. Met het oog op de voorschriften van het Panam akanaal en ook om verdam ping tegen te gaan, is een inrich tin g aan boord, bestaande uit wegneembare leidingen m et gaatjes, die op de dekwaschleiding kunnen worden aangesloten en waarm ede zoodoende het dek met w ater kan worden besproeid, ten einde dit koud te houden.

9 Zoowel de ladingpompen als het ankerspil, de deklieren, de verhaallier en de stuurmachine worden door stoom gedreven. Voor den voorsten kofferdam is nog een laadruim m et een inhoud van 575 m:' ingebouwd, waaronder zich 2 bunkertanks voor Dieselolie bevinden. De andere bunkertanks zijn in de m achinekam er uitgebouw d. Alle te zamen kunnen 1050 ton D ieselolie bergen. De radiohut, die achter de kaartenkam er is aangebracht, bevat de meest moderne installaties, zooals een r'ichtingzoeker, een u ltra-ko rtego lfzen der, een autom atisch alarm toestel enz. Aan den achtermast is een laadboom van 4 ton bevestigd, welke kan dienen om zware machinedeelen in de machinekamer te laten zakken. Machine De voortstuw ingsinstallatie bestaat uit 1 hoofdmachine van epk, die bij een verb ru ik van 15 ton per dag h et schip een snelheid geeft van 12% m ijl, in beladen toestand. De machine is een enkelwerkende 4 -tact Dieselmotor van Burm eister & W ain, Kopenhagen, m et directe inspuiting onder hoogen druk en 7 cylinders van 740 m m diam. en 1500 m m slag, w erkend met een gem iddelden druk van 8,55 k g bij 105 om wentelingen per m inuut. D rukvulïing O m dezen hoogen gem iddelden druk te verkrijgen, is gebruik gem aakt van d ru k v u lïin g (oplading). De benoodigde lu ch t w o rd t geleverd door een direct door den m otor aan gedreven roteerende luchtpom p, die in staat is een toevoerdruk van 280 cm w aterd ru k te behouden. Ten einde met een betrekkelijk kleine luchtpomp te kunnen volstaan, is een systeem toegepast, waarbij niet de geheele hoeveelheid lucht door deze luchtpomp geleverd behoeft te worden (het bekende B. & W. hoogedruk-opladingssysteem). Slechts aan het eind v an den uitlaatslag en aan het eind van den aanzuigslag staat de toevoerleiding van de drukluch t m et de cylin d erruim te in verb in d in g, terw ijl gedurende den eigenlijk en aanzuigslag, dus bij het neergaan van den zuiger, de cylinderruim te op de norm ale w ijze met de buitenlucht in verbinding staat. D it is bereikt door de inlaatklep van een extra luch tsch uif te voorzien, die zoodanige poorten heeft, dat bij de eerste m illim eters lichthoogte alleen de onder d ru k staande persleidin g van de luchtpomp in verbinding staat m et de cylin d erruim te. D it beteekent, d at dan de uitlaatgassen weggespoeld w orden door de dan ook nog openstaande uitlaatklep, en er reeds bij het begin van den aanzuigslag een overdruk in de com pressieruim te heers cht. Bij h et verder openen van de inlaatklep w ordt het toevoerkanaal van de d ruklucht afgesloten en kan de lu ch t v an b u iten af direct in den cylin d er stroomen. Zoodra echter de klep weer bijna dicht is, is er weer verbinding met de oplaadleiding en dan wordt dus de eigenlijke oplading gegeven en begint de compressieslag met een druk in den cylinder, die hooger is dan in een niet opgeladen machine. H et eigenaardige van elk oplaadsysteem is, dat de u itla a t- tem peraturen bij dezen hoogeren gemiddelden druk ( ± 8,5) toch gelijk zijn aan die in een norm aal werkenden m otor bij ± 6,5 k g gem iddelden d ru k (n.1. ± 420 C ). D it m oet in hoofdzaak worden toegeschreven aan het koelend effect van de spoellucht en aan de betere verbranding, die het gevolg is van een schoonere luch tladin g. Daar bij het oplaadsysteem spoeling mogelijk is, moeten de in- en uitlaatkleppen gedurende een korte periode tegelijk geopend zijn. Het is duidelijk, dat o. a. daarvoor de nokken op de nokkenas anders zijn dan bij een motor zonder oplading. Hulpketels De 2 ketels zijn elk ingericht met 2 vuren. Behalve de daarbij hoorende bundels vlampijpen is in het midden van eiken ketel een derde bundel vlampijpen aangebracht, waardoor de uitlaatgassen van den hoofdmotor geleid kunnen worden. Op zee is deze laatste wijze van verwarming voldoende om stoom te leveren voor de stuurmachine, den stoomdynamo, de voedingpompen en de verwarming van de verblijven. Zoodra echter bij langzame vaart of in de haven deze bron van warmte vermindert, of geheel verdwijnt, wordt de oliestookinrichting in bedrijf gesteld. Het voordeel van deze ketelconstructie is, dat men niet, zooals bij twee afzonderlijke ketels, behoeft over te schakelen met de stoom- en voedingwater-circulatie. Verder zijn in de machinekamer opgesteld: Een stoomdynamo. Twee door stoom gedreven compressoren. Een motorpompstel, bestaande uit een Bolnes-motor, een hulpdynamo en twee Houttuin-pompen voor koelwater en smeerolie. Een door de tusschenas aangedreven pompstel met koelwater-, smeerolie-, lens- en dekwaschpompen, geconstrueerd door Pannevis, Utrecht. Twee stoom voedingpompen voor de ketels. Twee centrifuges voor het reinigen van brandstof en smeerolie. En als stoom-duplexpomp uitgevoerd: Een brandstoftrimpomp. Een lenspomp alleen voor den achter-kofferdam. Een reserve-koelwaterpomp. Een reserve-smeeroliepomp. Een reserve-lenspomp voor de machinekamer. Een reserve-dekwaschpomp. Behalve deze hulpwerktuigen vinden wij in de machinekamer nog: Twee luchtvaten voor de aanzetlucht. Een condensor. Een smeeroliekoeler. Een fan en een stoompomp voor de oliestookinrichting. Een ammoniak ijsmachine, in een afgesloten ruimte opgesteld. Twee settlingtanks. Drie dagtanks, één voor den motor en twee voor de ketels. De noodige smeerolietanks en filters. Roer Het is onmogelijk te zeggen, welke van de tegenwoordig in gebruik zijnde roerconstructies het beste is. Verschillende systemen concurreeren met elkaar. Wil men een klein draaimoment op de koning en ziet men niet op tegen groote reactiekrachten in de lagers, dan is een balansroer aangewezen. Het hier toegepaste roer is wel een balansroer, maar toch van een bijzonderen vorm, aangezien het principe van de contrapropeller, waarmede men tracht nog een vooruit werkende reactiekracht uit het draaiende schroefwater te halen, in zeer sterke mate is toegepast. De hoekverdraaiing tusschen het boven- en ondervlak, die in vleugelprofiel zijn uitgevoerd, is bij dit roer zeer groot en men meent hiermede inderdaad het rendement van de voortstuwing te hebben verbeterd.

10 H r. M s. o n d e r z e e b o o t o k t Op 26 October j.]. werd op de w erf van de K oninklijke M aatschappij De Schelde te V lissingen op plechtige w ijze en onder groote belangstelling H r. Ms. nieuwe onderzeeboot O 16 in dienst gesteld. Dit nieuwe schip is bijna 20 % grooter dan Hr. Ms. K XVIII en behaalde op de proeftochten met hetzelfde vermogen, zoowel boven als onder water, een iets grootere snelheid. De boot is gebouwd naar het ontwerp van het bureau Scheepsbouw bij het D epartem ent van Defensie. De kiel w erd gelegd op 2 Jan u ari 1934, de te w aterlatin g had plaats op 27 Ja n u ari j.1. De w aterverplaatsing bedraagt boven w ater bijna 1000 ton en onder w ater 1200 ton. De lengte is 77,523 m, de breedte 6,20 m en de gem iddelde diepgang bijna 4 m. De boot is geconstrueerd voor een duikdiep te van 80 m. De bewapening is gelijk aan die van H r. Ms. K X V III en bestaat u it één kanon van 8,8 cm, twee m itrailleurs von 40 mm en ach t torpedolanceerbuizen voor torpedo s van 53 cm. H et schip is u itgerust m et twee Dieselmachines van het M.A.N.-typ e, elk m et een verm ogen van 1600 apk en twee hoofdelectrom otoren, elk m et een verm ogen van 500 apk. d. R. DE S C H E E P V A A R T IN HET DERDE K W A R T A A L In de tiende afleverin g van het m aandschrift van het C entraal Bureau voor de Statistiek komen mededeelingen voor om trent den gang van zaken in de zee- en binnenscheepvaart gedurende h et derde k w artaal van A an deze m ededeelingen is h et volgende ontleend: Zeescheepvaart De algemeene toestand in het reedersbedrijf, w at de lijn - bedrijven betreft, was in bedoeld kw artaal over het algemeen iets gunstiger dan in het voorafgaande k w artaal; een enkel b ed rijf m eldt geen verandering in den bedrijfstoestand. Aan het einde van het kw artaal was het aantal opgelegde schepen nog 13, m et een totalen inhoud van bruto registerton (einde tweede k w artaal resp. 26 schepen en rond bruto registerton). In het verkeer met Groot-Brittannië is het vervoer sinds half Augustus wat toegenomen en toont de bedrijfstoestand eenige verbetering. In het verkeer met Britsch-Indië viel voor de inkomende vrachten een prijsstijging waar te nemen, ten deele als gevolg van seizoensinvloeden, ten deele door verbeterde conjunctuur. De toestand wordt iets gunstiger beoordeeld. Het aanbod voor uitgaande lading voor Oost-Azië was groot en ook de gelegenheid tot het verkrijgen van retourlading was gunstig. Voor enkele artikelen konden de zeer lage vrachtprijzen op een iets hooger peil gebracht worden. De toestand toonde eenige verbetering. Het aanbod voor uitgaande lading naar Australië was klein, de gelegenheid tot het verkrijgen van retourlading normaal. De prijzen voor inkomende vrachten bewogen zich in opgaande lijn voor graan en erts, voor wol bleven zij onveranderd. Het ladingaanbod voor Zuid-Afrika was groot, voor Oost-Afrika normaal. Vergeleken met hetzelfde kwartaal in het voorafgaande jaar was de toestand iets gunstiger. Zoowel het aanbod van uitgaande lading als de gelegenheid tot het verkrijgen van retourlading voor Zuid-Amerika s Oostkust was normaal tot groot. Gunstig werkten het groote aanbod van aardappelen naar Argentinië en Uruguay, de belangrijke hoeveelheden sinaasappelen in koelruimen aangevoerd uit Brazilië en een prijsstijging voor de graanvrachten van de La Plata. De toestand werd door twee lijnen als gunstiger beoordeeld. Twee lijnen meldden een prijsstijging voor de retourvrachten. In den toestand van het verkeer op Noord-Amerika kwam weinig verandering. De toestand in de algemeene vrachtvaart wordt zonder uitzondering gunstiger geacht dan in het voorafgaande kwartaal. De vrachtprijzen bewogen zich in opgaande lijn. Begin September zijn de vrachtprijzen voor steenkolen aanzienlijk gestegen, terwijl ook de vrachtprijzen voor hout een stijging toonden. De gelegenheid tot het vinden van emplooi was ruim voldoende; speciaal in Augustus en September is de vraag toegenomen. De verbetering in den toestand was vooral van beteekenis voor de groote schepen in de lange vaart. Voor de tankvaart was de toestand minder gunstig dan in het voorafgaande kwartaal; de vrachten bewogen zich in neergaande lijn. Binnenscheepvaart In den toestand van de binnenscheepvaart kwam nog geen verbetering. Het verkeer in de Amsterdamsche haven toont nog steeds een daling, die deels veband houdt met de tijdsomstandigheden; ook de toenemende concurrentie van de vrachtauto werkt nog steeds nadeelig op den bedrijfstoestand. Ook in de Rotterdamsche haven neemt het aantal bevrachtingen over de beurtlijst nog af. Voor de kleinere schepen onder 150 ton is slechts zeer weinig emplooi. In de noordelijke provincies bleef de toestand ongewijzigd. De vrachtprijzen werden ten deele iets verlaagd in verband met de concurrentie met andere vervoermiddelen. EEN INTERESSANTE VERLAD IN G In de "Waalhaven te Rotterdam ligt momenteel het Noorsche m.s. B el n o r van de reederij Christen Smith te Oslo. Dit schip is in de haven gekomen om vier in Nederland gebouwde cutterzuigers aan boord te nemen en deze naar de bestemming Argentinië te vervoeren. Vrijdag, 20 November, heeft men de eerste twee zuigers, gebouwd bij de N. V. J. & K. Smit s Scheepswerven te Kinderdijk, aan boord geplaatst. De beide andere zuigers, gebouwd bij de N. V. Verschure & Co s Scheepswerf en Machinefabriek te Amsterdam, moesten nog arriveeren. Door de agenten van de maatschappij, de N.V. Algemeen Vrachtkantoor te Rotterdam, zijn wij in de gelegenheid gesteld een kijkje te nemen bij het aan boord nemen van de eerste der vier zuigers.

11 Een en ander is geschied met het eigen laadgerei van het schip en verliep vlot. De cutterzuigers wegen elk 125 ton. Zij worden naast elkaar aan dek geplaatst. Eenige kleinere onderdeden voor eiken zuiger ongeveer een gewicht van 25 ton worden in de ruimen meegenomen. De laadmasten van de Bel-schepen zijn berekend op het hijschen van extra zware lasten. Met het eigen gerei kunnen de schepen lasten tot 200 ton aan boord nemen of van boord lossen. Verder zijn de schepen speciaal geconstrueerd om dergelijke zware en groote objecten veilig naar de plaats van bestemming te kunnen vervoeren. De bouw. van de schepen is zeer zwaar en vooral valt het dek op, waarop ook nu bij de B eln o r niet minder dan vier cutterzuigers geplaatst worden. De schepen van de reederij Sinith zijn eenig op de wereld. Er is geen andere reederij, welke zich zoodanig heeft gespecialiseerd op het vervoeren van zware ladingen. Vroeger had men bij verzending van zware objecten de keuze tusschen twee methoden. De eerste was het verladen van deze objecten in gedeelten per gewoon zeeschip. De tweede was het sleepen van het geheele object door zeesleepbooten naar de bestemming. Op sleepen heeft het verschepen met een schip van Smith voor, dat de overtocht sneller geschiedt. Op verlading in gedeelten, dat geen staf van technisch personeel behoeft te worden uitgezonden om op de plaats van bestemming de objecten in elkaar te zetten. De tegenwoordige grootere lijn booten nemen thans ook wel zwaardere objecten mede, doch niet in een aantal als de schepen van de reederij Smith dit kunnen. Bovendien missen zij het sterke laadgerei van de Belschepen, zoodat zij zijn aangewezen op kraanmateriaal uit de havens. Dat beteekent een bezwaar bij verscheping naar meer afgelegen of kleinere niet zoo goed geoutilleerde havens. De Bel-schepen zijn in Nederland geen onbekenden. Reeds eerder heeft een schip van de Belship Company een drietal lichters te Schiedam aan boord genomen voor Indië. En nog niet zoo lang geleden heeft een ander schip van deze reederij Amsterdam aangeloopen om een klein lichtschip in zijn geheel aan boord te nemen. Bovendien komen de schepen wel eens in onze havens met een gewone tramplading, wanneer zij op dat moment geen ander emplooi kunnen vinden. Sedert 1921 hebben ongeveer 200 verschepingen van zwaar materieel met de schepen van Christen Smith plaats gevonden naar alle mogelijke deelen van de wereld. Daarbij waren ladingen spoorwagons, locomotieven, groote cylinders, lichters, sleepbooten, baggermateriaal en, zooals zooeven reeds gezegd, kleinere lichtschepen. N EDERLANDSCHE SCH EEPSBOUW Voor de afdeeling s-gravenhage van de Vereeniging Nederlandsch Fabrikaat hield op 13 November ir. W. Royer een causerie over den Nederlandschen scheepsbouw. Spreker wees in de eerste plaats op het bijzondere van de scheepsbouwindustrie, n.1. dat zij geheel afhankelijk is van de scheepvaart en daar alleen voor werkt. De diepe depressie van nu bijna 7 jaar, waar de scheepvaart zoo zwaar onder heeft geleden, heeft dan ook ten gevolge gehad, dat de scheepsbouw tot de diepst getroffene industrieën van Nederland behoort. Gelukkig gaat het in de scheepvaart en ook dus in den scheepsbouw het laatste halfjaar wat beter. W il de Nederlandsche scheepvaart de uit de crisis overgebleven restanten van haar bedrijf niet geheel teloor zien gaan, dan dient binnen zeer korten tijd de vernieuwing van de vloot met kracht ter hand genomen te worden. De financieele positie van de scheepvaartmaatschappijen heeft echter zoo zwaar geleden, dat voor vele de toekomst er nog zeer donker uitziet, tenzij de regeering, het groote belang van de scheepvaart voor onze volkshuisvesting beseffend, de helpende hand biedt. De toekomst van de Nederlandsche scheepsbouwindustrie zal voor een groot gedeelte afhangen van de financieele kracht der Nederlandsche reederijen. De scheepsbouw is in Nederland sinds eeuwen een nationale industrie geweest. Zij is gebonden aan water en heeft steeds voorkeur voor bepaalde districten. Rotterdam en de omgeving langs de groote rivieren is het grootste centrum, waarnaast Amsterdam en Vlissingen genoemd mogen worden, terwijl ook Groningen een zeer intensieve scheepsbouwindustrie bezit. Een bijzonderheid van den Nederlandschen scheepsbouw is voorts, dat naast den zeebouw ook steeds de bouw van binnenschepen en vooral Rijnschepen, op een gedeelte der werven gezamenlijk dan wel afwisselend, wordt uitgeoefend. De invloed van scheepsreparatie op den aan dezelfde werven gedreven nieuwbouw is groot. De band tusschen den bouw van schepen en de daarvoor bestemde machines is belangrijk veranderd sinds de invoering van den verbrandingsmotor. Het in Nederland goed gefundeerde scheepshypotheekwezen heeft, vooral voor de Rijnvaart, zeer stimuleerend gewerkt op den scheepsbouw. De laatste 10 jaren hebben merkwaardige verschuivingen plaats gehad. De kleine werven in de groote industrie-centra zijn belangrijk in aantal achteruitgegaan. De kleine werven op het platteland hebben over het algemeen de crisis beter doorstaan. De scheepsbouwindustrie in Groningen is belangrijk ingekrompen, doch heeft zich anderzijds zeer versterkt door het bouwen van een geheel nieuw type kleine motor-zeeschepen de zoogenaamde coasters waarmede het aanzien is gegeven aan een nieuwen tak van zeescheepvaart, waar Nederland in vooraan staat. Op het gebied van baggermateriaal, tinmolens, drijvende bokken, Thames-barges en zeesleepbooten heeft Nederland in het buitenland een zeer goeden naam. Aan de hand van eenige lantaarnplaatjes werd de gang van het bedrijf toegelicht. SCH EEPSW ERF COCKERILL Voor enkelen tijd hebben wij reeds kunnen melden, aldus wordt uit Hoboken aan de Volksgazet geschreven, dat de scheepswerf Cockerill, die sedert enkele maanden haar w erkzaamheden heeft hervat, drukke bezigheden in het vooruitzicht had. De directeur, de heer Grimard, heeft rust noch duur gekend om overal het werk op te diepen, dat te verrichten was door scheepswerven. Met een onvergelijkelijke geestdrift is hij aan den arbeid getogen om zekere werkwijzen te veranderen, wat het blijkt nu zeer goede resultaten heeft afgeworpen. De vooruitzichten voor werk hebben nu vaste vormen aangenomen en het Belgische blad, waaraan het volgende is ontleend, is in staat de volgende opsomming te doen: Met de reederij Deppe werd een contract gesloten voor het bouwen van twee schepen van 4000 ton, benevens een schip van ton. Onderhandelingen met de reederij Oceaan, van M. Dens, zijn reeds zoover gevorderd, dat kwasi zekerheid bestaat dat ook voor deze firma twee schepen van 4000 ton zullen worden gebouwd. De scheepswerf Cockerill heeft daarenboven aangenomen de overzetboot voor Hoboken-Kruibeke 'te bouwen. Voor rekening van de Huileries de Bruxelles zullen twee platbodems met achterwiel, voor de vaart in Congo, worden gebouwd.

12 Op 1 December zal de kielplaat worden gelegd voor een groot schip van 8000 ton. Op de andere hellingen op de werf staan nu eenerzijds de mailboot en anderzijds een schip van 7500 ton. Wat de mailboot betreft, verwacht men dat deze drie maanden vroeger zal vervaardigd zijn dan werd vermoed. We stippen hierbij nog aan, dat de scheepswerf Cockerill de werf Antwerp Engineering, die naast de hare ligt, voor een tijd van 3 jaar heeft gehuurd. In de droge dokken van deze firma zullen schepen worden gebouwd, wat als een innovatie in ons land mag worden beschouwd. De directie schijnt nog niet tevreden te zijn en voert nog voortdurend onderhandelingen, opdat nog meer werk naar de scheepswerf Cockerill zou worden gericht. Voor enkele maanden telde Hoboken nog ongeveer werkloozen en nu nog nauwelijks 1400, wat dus een vermindering van meer dan 2000 beteekent. IN TERN ATIO N AL TIN RESEARCH AN D DEVELOPMENT COUNCIL M icro-plasticiteit v a n tin -k ristallen Het Augustus-nummer van de Proceedings of the Royal Society bevat een artikel van Bruce Chalmers B.Sc., Ph.D. over bovenstaand onderwerp, hetwelk thans is uitgegeven door de International Tin Research and Development Council als Technische Publicatie Serie A No. 44. Vele vraagstukken, verband houdende met de fundamenteele eigenschappen der metalen, kunnen het best worden nagegaan door experimenteel onderzoek met behulp van één-kristallen. In dit onderzoek werden de aard en de eigenschappen van de elasticiteitsgrens nagegaan, ten einde te weten te komen of de hiervoor verkregen waarde reëel is, of slechts een functie van de nauwkeurigheid van meting. Het verband tusschen spanning, lengte en tijd voor één-kritallen van zeer zuiver tin werd bepaald; hierbij werden de uiterst kleine verlengingen gemeten langs optischen weg, berustend op interferentie. Een aantal nieuwe verschijnselen werd opgemerkt, o. a. het plastisch worden van het tin beneden de aangenomen elasticiteitsgrens, door den schrijver micro-plasticiteit genoemd. Ten slotte worden de verkregen resultaten besproken met betrekking tot glijding en vervorming van het kristalrooster. Tin-zcm ten onderd rukken spontane verb ran ding De auto-oxydatie van textiel-oleïnen en oliën heeft soms aanzienlijke verliezen veroorzaakt, door het bederven van materiaal dat er mee behandeld wordt, en zelfs door brand te veroorzaken. Om deze zelf-oxydatie tegen te gaan zijn verschillende organische reductie-middelen in gebruik, maar vele ervan zijn te verwerpen, omdat zij vlekken veroorzaken, ruiken en meestal giftig zijn. De International Tin Research and Development Council heeft zoo juist de Technische Publicatie Serie A No. 45, getiteld: De vertraging der oxydatie van oleïnen en oliën door stanno-zouten doen verschijnen. Dit is een verslag van werk, uitgevoerd voor de Council door Dr. Ir. S. H. Bertram van de Nederlandsche Research Centrale te s-gravenhage, aantoottende, dat de in olie oplosbare zouten van tweewaardig tin goede negatieve katalysatoren zijn, die de oxydatie vertragen en die de genoemde nadeelen niet bezitten. Het toevoegen van -circa 0,1 /o stanno-oleaat, stearaat of benzoaat aan textieloliën houdt het begin van oxydeeren geruimen tijd tegen en vertraagt deze reactie sterk, wanneer ze eenmaal begonnen is. Het mechanisme der vertraging door stanno-zouten werd onderzocht en men vond, dat er een direct verband bestaat tusschen de oxydeerbaarheid van de sm eeroliën in de spinnerijen en hun gehalte aan peroxyden. De oxydatie-producten zijn w aarschijnlijk de stoffen, die de reactie versnellen, de stanno-zouten w erken rem m end, om dat zij deze sterk k a ta lytisch w erkende oxydatie-p ro ducten k u n n en reduceeren. E xem plaren van deze beide p ub licaties z ijn voor b elan g stellenden op aanvrage gratis verk rijgb aar bij de International T in Research and Development C ouncil, Prinsessegracht 21, s-g ravenhage. 2. BERGING V A N SCHEPEN In de technische wereld is men de laatste dagen twee maal verwittigd van een nieuwe uitvinding op het gebied van bergen van schepen. De eerste uitvinding een Italiaansche blijft eenigszins vaag. Het blijkt, dat in de nabijheid van Napels proeven genomen zijn met een instrument, uitgevonden door een duiker uit Nice. De uitvinder nam plaats in een cabine van een walvischbootje, dat tot zinken werd gebracht, waarop de duiker zijn instrument liet manoeuvreeren en in minder dan vier minuten tijds het schip weer vlot bracht. De uitvinder verzekert, dat het door hem uitgevonden instrument ook kan dienen om op zee gevallen vliegtuigen te redden, daar zij er door in staat gesteld worden drijvende te blijven tot hulp opdaagt. De tweede uitvinding geldt feitelijk een verbetering van een reeds vroeger geconstrueerd toestel, ontworpen door den heer J. L. Geerligs, dat gebruikt kan worden bij het lichten van gezonken schepen. Een proefneming met het toestel is dezer dagen te Amsterdam genomen. Het principe van deze uitvinding berust op het onder water wegzagen van een ronde schijf in de scheepshuid. Op hetzelfde moment, dat het gat ontstaat, valt er een anker met uitslaande klauwen doorheen, waarmede men het schip vast heeft. Door nu op verschillende plaatsen op deze wijze verbindingen tot stand te brengen, zal het mogelijk zijn het schip te lichten. In tegenstelling met vroeger genomen proeven wist de roteerende zaag zich thans door de onder de oppervlakte op een vlet liggende scheepsplaat van 8 mm dikte na ongeveer 3 5 minuten heen te werken, waarop het anker omlaag schoot. Aangenomen moet worden, dat dit inderdaad door het aangebrachte gat is verdwenen, aangezien de tijd ontbrak om de scheepsplaat boven water te halen. Proeven op het droge toonden evenwel aan, dat het anker op de goede plaats moet zijn neergevallen. Hoewel de constructie nog belangrijk zal moeten worden geperfectionneerd, was men reeds zeer tevreden over de tot nu toe bereikte resultaten. Men wees er op, dat toestellen als deze nuttig werk zouden kunnen doen bij het lichten van schepen, welke op groote diepte zijn gezonken en dus voor gewone duikers onbereikbaar zijn. DE SCH EEPVAARTPOLITIEK V A N AU STRALIË In het Verre Oosten wordt reeds geruimen tijd een felle concurrentie gevoerd tusschen de Engelsche en Amerikaansche lijnen. Thans heeft dit een vorm van een conflict aangenomen. De regeeringen van Australië en Nieuw-Zeeland zijn overeengekomen, dat het voor schepen onder Amerikaansche vlag verboden zal zijn om passagiers tusschen beide landen te vervoeren, tenzij aan de Britten wordt toegestaan passagiers mee te.nemen tusschen Honolulu en het Amerikaansche vasteland.

13 De scheep vaartwctge ving is in de Vereenigde Staten voor het verkeer tusschen Amerikaansche gebieden rechtstreeks zóó chauvinistisch, dat het voor buitenlandsche schepen practisch onmogelijk gemaakt is aan dit verkeer deel te nemen. In de zitting van de Kamer van Koophandel te Wellington is deze kwestie nog eens behandeld. Voorgesteld is aan de regecringen van Engeland en de Dominions, om bevoorrechting te verleenen aan schepen van andere nationaliteiten, die tusschen Britsche havens varen, doch welker naties aan Britsche schepen dezelfde voorrechten bieden. Zooveel mogelijk zal verder de Britsche lijnvaart op de groote wereld-scheepvaartwegen, zoo noodig met subsidies, moeten worden gesteund, om niet te worden verdrongen van haar vooraanstaande plaats. HET OUDSTE MOTORSCHIP Over enkele maanden zal het een kwarteeuw geleden zijn, dat het eerste motorvrachtschip ter wereld zijn eerste reis begon. Men wordt hieraan herinnerd door de mededeeling van de Deensche Oostaziatische Compagnie, dat zij haar motorschip S elan d ia na bijna 25 jaren trouwen dienst aan een Noorsche reederij heeft overgedaan, die het schip onder de vlag van Panama verder zal laten varen, daar de Noorsche wet den aankoop van schepen, die ouder dan 20 jaar zijn, practisch verbiedt, ook al zijn die nog zoo goed als de Selandia. Dat Denemarken het eerste motorschip ter wereld kreeg is te danken aan den vroegeren directeur van de Oostaziatische Compagnie H. N. Andersen. Vijf-en-twintig jaar geleden was men bij de bekende Kopenhaagsche scheepsbouwmaatschappij Burmeister & Wain bezig aan de constructie van een Dieselmotor, die op schepen te gebruiken zou zijn. Van de zijde der Oostaziatische Compagnie interesseerde men zich voor de plannen en beloofde men een motorschip te laten bouwen voor de lijn op Bangkok, wanneer Burmeister & Wain er inderdaad in zou slagen een Dieselmotor te bouwen voor een schip van 7000 ton en niet, zooals eerst bescheiden in de bedoeling lag, voor een bootje van een paar honderd ton. Er wordt verteld, dat de Selandia, toen hij zijn eerste reis naar het Oosten maakte, ten gevolge van het ontbreken van een schoorsteen herhaaldelijk aangezien werd voor een schip dat averij had geleden, maar desondanks uitstekend manoeuvreeren kon. NOORSCHE VORDERING OP DE VEREENIGDE STATEN De Amerikaansche regeering heeft de Noorsche nota inzake een schadevergoeding van 20 millioen Kronen afgewezen en de vraag gesteld in welke hoedanigheid de reeder Hannevig tot het instellen der vordering is overgegaan. Zooals wellicht bekend is, heeft de Noorsche regeering de nota ingediend naar aanleiding van het feit, dat in den wereldoorlog de werven en schepen van den heer Hannevig door Amerika in beslag zijn genomen. De Amerikaansche regeering is van meening, dat de heer Hannevig, als voornaamste aandeelhouder van de maatschappij, wier werven en in aanbouw zijnde schepen in beslag zijn genomen, zulk een vordering niet kan instellen, omdat volgens de Amerikaansche wet de betreffende maatschappijen in Amerika opgericht zijn en formeel dus niet als filialen van Noorsche ondernemingen te boek staan. In deze zaak moeten de betreffende instanties in de Vereenigde Staten tot overeenstemming trachten te komen met de Amerikaansche ondernemingen, die in den oorlog benadeeld zijn, terwijl Noorwegen zoodoende het recht verliest zich hierin te mengen. Van Amerikaansche zijde heeft men de Noorsche regeering verzocht bewijsstukken te willen overleggen, waaruit moet blijken, dat Noorwegen inderdaad het recht tot indiening van een vordering heeft. Slechts dan zou de mogelijkheid bestaan deze zaak door een internationale rechtbank te laten behandelen. ITALIAAN SCH E ZEEVAART Een technische commissie, door de Italiaansche regeering benoemd, heeft thans de reorganisatie-plannen ten behoeve van de Italiaansche zeevaart uitgewerkt. Deze plannen zijn vanuit een financieel en technisch oogpunt uitgewerkt en beoogen een evenredige verdeeling van de verschillende lijnen onder de reederijen aangesloten bij de Italia. De lijnen naar Noord-Europa en de kustvaart om het Italiaansche schiereiland, welke tot nu toe door de Adriareederij zijn geëxploiteerd, zouden moeten worden overgenomen door de Tirrenia. Het reorganisatie-plan zal waarschijnlijk op 1 Januari 1937 in werking treden. V E R E E N IG IN G V A N T E C H N IC I OP SC H E E P V A A R T G E B IE D Opfiericht L Juli 1898 Secretariaat: Westnieuwland 12, Rotterdam BALLO TAG E Voorgesteld voor het g eiv o o n lidm aatschap, de heer: D. W. A. KAPELLEN, assistent-bedrijfsleider Ned. Dok Mij., Amsterdam, Buiksloterdijk 188, Amsterdam N. Voorgesteld door W. van I)uyn. Voorgesteld voor het b u iten g ew o o n lidm aatschap, de heer: P. JACOBS, Technisch Handels Bureau, Sarphatikade 2, Amsterdam. Voorgesteld door B. Smalbil. Eventueele bezwaren schriftelijk binnen 14 dagen aan het algemeen secretariaat, Westnieuwland 12, Rotterdam. NIEUWE UITGAVEN Leerboek der radiotechniek, deel I, door B. J. Oosterwijlt. Uitgave N. V. J. Noorduyn & Zoon, Gorinchem. Dit leerboek is geschreven ten dienste van studeerenden voor radiotelegrafist bij de scheepvaart en de luchtvaart. Al is de stof van de radiotechniek voor de examens voor a.s. radiotelegrafisten, vergeleken bij andere radio technische examens, uiteraard eenvoudig te noemen, toch vormt juist het examenvak: radiotechniek voor de toekomstige radiotelegrafisten vaak een struikelblok. Voor een deel is dat toe te schrijven aan de specifieke moeilijkheid van het radiotechnisch denken; dit vereischt een gedegen kennis van de fundamenteele begrippen der electrotechniek, gecombineerd met gespecialiseerde kennis van de hoogfrequenttechniek, èn een ruime practische ervaring. Genoemde kennis vordert een vrij goed inzicht in de wiskunde en eenige natuurkundige en werktuigkundige vorming van de studeerenden. Voor een ander deel is het examenvak: radiotechniek voor a.s. radiotelegrafisten zwaar, omdat de exameneischen zeer toegenomen zijn, vergeleken bij vroegere jaren. Wie op de hoogte is van de groote moeilijkheden van het elementair onderwijs in de electro- en radiotechniek aan leer

14 i S c H I P EN W e RE lingen met gering wiskundig inzicht en met beperkte natuurkundige vorming, beseft de bijzondere waarde van het leerboek der radiotechniek van den heer Oosterwijk. De betoogtrant is over het algemeen duidelijk en eenvoudig. De illustratie is goed en veelvuldig. In de inleiding wordt op de belangrijkheid van het oplossen van radiotechnische vraagstukken gewezen, ter verkrijging van een goed inzicht in de theorie. Om technische vaardigheid te verkrijgen is experimenteeren strikt noodzakelijk, en dat laat de schrijver de studeerenden bij de lezing van zijn boek op een ongemerkte wijze doen, doordat hij telkens weer de experimenten op heldere wijze mededeelt, apparaten demonstreert en tot in de perfectie beschrijft, gebruikte materialen naar oorsprong en fabrikatie nauwkeurig vermeldt. Wij achten dit van zeer groot belang. In het eerste deel worden in de gebruikelijke volgorde behandeld: Hoofdstuk I. De beginselen van den gelijkstroom. De stroomverdeeling. De arbeid van den electrischen stroom. De warmte-ontwikkeling van den electrischen stroom. Hoofdstuk II. De electrolytische werking van den electrischen stroom. De polarisatie. De elementen. De elementenschakelingen. De lood- en nikkel-ijzer-accumulatoren. Hoofdstuk III. De beginselen van de statische electriciteit. De condensator. Condensatorschakelingen. Di-ëlectricum-invloed. Capaciteitsberekeningen. Verliesbepaling in de condensatoren. Condensatorconstructies. Het bemeten van condensatoren. Hoofdstuk IV. Grondbeginselen van het magnetisme. Magnetiseeringskrommen. Hoofdstuk V. Het electromagnetisme en de electromagnetische inductie. Zelfinductie. Schakelingen van zelfinductiespo.elen. Wervelstroomen. Spoelconstructies. Wet van Biot en Savart. Hoofdstuk VI. Wisselstroomtheorie, waarvan de behandeling niet verder gaat dan de gemengde schakelingen met Ohmschen weerstand, zelfinductie en capaciteit. Dan volgt in een aanhangsel een zeer beknopt gehouden overzicht van de benoodigde wiskunde, eenige aanteekeningen over scheikundige verbindingen en over de bepaling van het soortelijk gewicht in verband met het onderhoud van accumulatoren. Voorts omvat het boek een lijst van aanduidingen van onderdeden in teekeningen en een lijst van gebruikte lettersymbolen en teekens. De notatie is in hoofdzaak die van het C. N. B., met uitzondering van de wisselstroomgrootheden. Aan het einde van elke paragraaf is een korte samenvatting van de belangrijkste gedeelten van de behandelde stof gegeven. Dat is voor studeerenden bij het repeteeren ongetwijfeld een groot gemak. Wij hebben het vertrouwen, dat de wensch van den schrijver aan het eind van zijn voorwoord vermeld, n.1. dat dit boek moge bijdragen tot de verbetering van het radio-onderwijs, in vervulling zal gaan bij gebruik van dit leerboek als leidraad bij mondelinge radio-cursussen; experimenteele verduidelijking bij die lessen achten wij noodig. Vergeleken bij andere leerboeken met dezelfde doelstelling heeft dit boek het groote voordeel zakelijk en elementair te zijn en gegroeid te zijn uit een veeljarige onderwijs-ervaring. Met belangstelling zien wij de verschijning van de volgende deelen tegemoet. In verband met een eventueelen herdruk zij het ons vergund eenige bedenkingen te opperen. Uit didactisch oogpunt lijkt het ons beter de behandeling van de stof der 52 en 53 (resp. Wet van Hopkinson, Magnetiseeringskrommen en hysteresislus) te verschuiven tot na 55 (Het electromagnetische veld). Het verloop der electrische krachtlijnen tusschen de geladen bollen van fig. 50 komt ons aanvechtbaar voor. W ij besluiten deze bespreking m et den schrijver en den u itgever succes toe te wenschen m et deze vo o r het nijverheidsonderwijs zeer bruikbare uitgave. Ir. J oh. C ramer Door de N. V. Nederlandsche Gasaccumulator Maatschappij te Amsterdam werd ons toegezonden het Congres-nummer van het A G A-Journal, waarin de voordracht van Mr. Eskilson is opgenomen. Deze voordracht, getiteld Shrinkages and shrink stresses in fusion welding, behandelt zeer uitvoerig de krimp en de krimpspanningen voor een zeer groot aantal laschconstructies, zoowel voor het autogeen als voor het electrisch lasschen. Een zeer groot aantal figuren verduidelijkt den tekst. Voor de meeste gevallen geeft het autogeen lasschen minder krimpverschijnselen dan het electrisch lasschen. De lezing van deze voordracht kan ten zeerstè worden aanbevolen. d. R. Personalia C. Prins f Te Arnhem is op 54-jarigen leeftijd overleden de heer C. Prins, lid van de directie der N. V. De Arnhemsche Stoomsleephelling Mij. S. W. Hoekstra f Te Haarlem is op 62-jarigen leeftijd overleden de heer S. W. Hoekstra, inleven president-commissaris van de N. V. Fabriek van Stoom- en andere W erktuigen Hk. Jonker & Zoon te Amsterdam. W. G. Bogaerts f Te Heemstede is, 67 jaar oud, overleden de heer W. G. Bogaerts, oud technisch-inspecteur bij de Kon. Nederl. Stoomboot Mij. te Amsterdam. W erktuigkundigen-examens Geslaagd voor diploma B de heeren: J. A. C. Faber, Rotterdam; A. Kuipers, Amsterdam; H. T. de Recht, Vlaardingen, en J. Th. Nolles, Bussum. Geslaagd voor het theoretisch gedeelte van diploma B de heeren: L. P. van Krimpen, Rotterdam; J. Hagesteyn, Dordrecht; P. J. v. d. Waals, Leiden, en J. C. van den Ende, Amsterdam. NIEUWSBERICHTEN Geslaagd voor diploma C de heer: H. G. Ahlers, Amsterdam. Geslaagd voor het theoretisch gedeelte van diploma C de heer: C. P. Sondermeijer, Voorburg. Stuurlieden- examens Geslaagd voor 3en stuurman groote stoomvaart de heeren: J. F. Kolk, J. v. d. Bergh, J. Roos, H. W. Tuts, J. van Dusschoten, J. Monteiro en J. Harinck. Geslaagd voor stuurm an kleine stoomvaart de heeren: K. J. Westers, B. C. Smeding en J. Olthuis. W erktuigkundigen-exam ens De Minister van W aterstaat heeft voor 1937 in de commissie, belast met de afneming van de examens ter verkrijging van een diploma als machinist aan boord van koopvaardijschepen en als machinist voor de sleepvaart benoemd: tot lid en voorzitter: den heer A. H. Voetelink; tot lid en plaatsvervangend voorzitter: Ir. A. Korving; tot lid en secretaris: den heer C. Habich; tot lid en plaatsvervangend secretaris: den heer H. J. Schreuder; tot leden, de heeren: J. Ages, H. J. Colenbrander, Ir. PI. W. Haverkamp, A. P. Noorlander; tot plaatsvervangende leden, de heeren:

15 J. C. Andriessen, Ir. F. A. Begemann, Ir. E. J. Benthem, J. van der Brugge, A. A. Deelder, Dr. Ir. P. N. Degens, G. J. van Donk, Ir. C. F. M. Duyzings, H. P. E. J. Gorter, B. J. de Groot, U. Hcmpenius, J. M. Jansen, J. N. de Jel, EI. J. V. Kolstee, Ir. W. Kootstra, Ir. W. H. Kruyff, A. C. Metzelaar, Ir. E. M. Netierbttrg, M. C. den Ou ter, H. C. van der Pols, G. D. Roona, J. J. Scltoo, O. O. Schuurmans, Ir. A. C. van de Stadt, B. Thell, L. Vecnstra, Ir. J. A. P. Verscltraage, J. H. Voorthuyzen en J. J. Wesselman. De commissie zal te s Gravenhage zitting houden. Commissies van deskundigen voor de R ijn vaart De Minister van Waterstaat heeft voor den tijd van vijf jaren, ingaande 25 November, benoemd: in de commissie van deskundigen voor de Rijnvaart te Dordrecht: tot lid en voorzitter: den heer L. W. Ijzerm an, havenmeester en directeur van het veerbedrijf van de gemeente Dordrecht, te Dordrecht; tot leden, de heeren: B. EI. Eloebee, directeur van de N. V. Scheepswerf De Rijn te Dordrecht, te Dordrecht (als lid-scheepsbouwkundige); L. H. Gelissen, recder, te Dordrecht (als lid- scheepvaartkundige); tot plaatsvervangende leden, de heeren: H. J. Koopman, machinefabrikant, te Dordrecht (als plaatsvervangend lidscheepsbouwkundige); A. P. E. Kruyt, onderdirecteur van de Scheepswerf en Machinefabriek De Biesbosch te Dordrecht, te Papendrecht (als plaatsvervangend iid-scheepvaartkundige); A. Hoebee, mededirecteur van de N. Y. Scheepswerf,,Dc R ijn te Dordrecht, te Dordrecht (als plaatsvervangend lid-scheepsbouwkundige), In de commissie van deskundigen voor de Rijnvaart te Amsterdam: tot lid en voorzitter: den heer W. N. van de Poll, havenmeester van de gemeente Amsterdam, te Amsterdam; tot leden, de heeren: B. de Vries, onderhavenmeester van de gemeente Amsterdam, te Amsterdam; Chr. Baars, oud-rijnschipper, te Amsterdam (als lidscheepvaartkundige); D. Goedkoop Dzn., directeur van de Nederlandsche Scheepsbouw-Maatschappij te Amsterdam, te Amsterdam (als lid-scheepsbouwkundige); tot plaatsvervangende leden, de heeren: J. J. de Ruyter, onderhavenmeester van de gemeente Amsterdam, te Amsterdam; J. Potgieser, chef van den technischen dienst van de N. V. Koninklijke Nederlandsche Stoomboot Maatschappij te Amsterdam, te Amsterdam (als plaatsvervangend lid-scheepsbouwkundige); P. A. van der Linden, oud-rijnschipper, te Amsterdam (als plaatsvervangend lid-scheepvaartkundige). In de commissie van deskundigen voor de Rijnvaart te Rotterdam: tot lid en voorzitter: den heer A. Kortlandt, havenmeester van de gemeente Rotterdam, te Rotterdam; tot leden, de heeren: H. Kortlandt, te Rotterdam (als lid-scheepsbouwkundige); H. G. L. Yaux, te Rotterdam (als deskundige, bekend met het scheepsstoomwerktuig) ; G. C. Nuy, directeur van de N. V. Nederlandsche Stoomsleepdienst te Rotterdam, te Rotterdam (als lid-scheepvaartkundige); tot plaatsvervangende leden, de heeren: A. de Bakker, te Rotterdam (als plaatsvervangend lid-scheepsbouwkundige); H. Kortlandt, te Rotterdam (als plaatsvervangend lid-deskundige, bekend met het scheepsstoomwerktuig); A. Kuypers, te Rotterdam, inspecteur van de N. V. Gebrs. van Uden s Scheepvaart- en Agentuur Maatschappij te Rotterdam, te Rotterdam (als plaatsvervangend lid-scheepvaartkundige). Examencommissie machinist-stoker en machinist De Minister van Waterstaat heeft voor het jaar 1937 benoemd in de commissie voor de examens ter verkrijging van diploma s van machinist-stoker en van machinist aan boord van stoomzeevisschersvaartuigen: tot lid en voorzitter: den heer A. H. Voctelink, te s Gravenhage; tot lid en secretaris: den heer C. Elabich, te s Gravenhage; tot lid en plaatsvervangend secretaris: den heer H. J. Schreuder, te s Gravenhage; tot leden, de heeren: Ir. A. Korving, te s Gravenhage; Dr. H. F. Minkema, te s Gravenhage; H. C. van der Pols, te Heemstede; Ir. A. C. van de Stadt, te s Gravenhage; tot plaatsvervangende leden, de heeren: H. J. Colenbrander, te Voorburg; F. EI. Meihuizen, te R otterdam; P. Roggeband, te s Gravenhage; J. J. Schoo, te Schiedam. W ilton s Machinefabriek en Scheepswerf De Nederlandsche Elandel Maatschappij, Labouchère & Co. en Heldring & Pierson hebben de inschrijving op ƒ nominaal 4 Vn (/0 hypothecaire obligaties, in stukken van ƒ 1000 aan toonder, ten laste der N. V. Wilton s Machinefabriek en Scheepswerf (Wilton/s Engineering and Shipway Company) te Rotterdam, opengesteld op Vrijdag 20 November j.1. tot den koers van 100 %. Deze uitgifte maakt deel uit van een obligatieleening, groot nominaal ƒ , aangegaan met goedkeuring van den raad van commissarissen. Naar emittenten ons mededeelen is de 4 V«% hypothecaire obligatieleening, groot ƒ , van W ilton s Machinefabriek en Scheepswerf ruim volteekend. Scheepsbouwkundig Gezelschap W illiam Froude Het bestuur van het scheepsbouwkundig gezelschap W illiam Froude te D elft, heeft zich als volgt samengesteld: H. t Hooft, president; F. Stoop, secretaris-penningmeester; Th. H. Navis, commissaris. Nieuwe opdrachten De Koninklijke-Shell-groep heeft aan de Rotterdamsche Droogdok Mij. den bouw van een dubbelschroef-tankstoomschip opgedragen van ton draagvermogen, met een machinevermogen van 2500 pk. Elet schip is bestemd om dienst te doen in Nederlandsch West-Indië. De Ostasiatiske Kompagni heeft bij de Nakskov Skibsvaerft een nieuw motorschip besteld, dat met den naam Si'landia in de vaart komt. Het thans onder dezen naam varend motorschip, dat in 1912 gebouwd werd, zal einde dezer maand buiten bedrijf worden gesteld en is aan de A/S Olymp te Oslo verkocht. Tewaterlatingen Donderdag 12 November werd van cén der hellingen van De Rotterdamsche Droogdok-Maatschappij met goed gevolg te water gelaten het voor de Petroleum Maatschappij La Corona van de Koninklijke/Shell groep in aanbouw zijnde m.s. Eitsis. Elet schip is van dc volgende afmetingen: lengte tusschen de loodlijnen 425'-0", breedte op buitenkant spanten S4'-3", holte tot opperdek 31 '-0 ", laadvermogen 9200 ton. De voortstuwing van het schip zal geschieden door middel van een Werkspoor 4-tact enkelwerkenden 6-cylinder supercharged Dieselmotor van 2800 pk. De afmetingen der cylinders zijn 650 mm diameter bij 1400 mm slag. De doopceremoniën en het wegnemen van de laatste beletselen voor de tewaterlating geschiedden door mevrouw T. G. de Kempenaervan W ulfften Palthe. Bij de plechtigheid waren o. m. tegenwoordig de heeren J. U de Kempenaer, manager van de Bataafsche Petroleum Mij. te Rotterdam; Ir. N. Th. Koomans, directeur van het Havenbedrijf; Mr. Dr. EI. J. D. van Lier, met dame; EI. Lucardie, met dame; Ir. A. van Driel, scheepsbouwkundig adviseur van de scheepvaart-inspectie; Dr. A. H. Philipse en mej. A. de Kempenaer, alsmede de heeren D. C. Endert Jr. en Ir. A. Knape, directeuren van De Rotterdamsche Droogdok Maatschappij. Op Zaterdag 7 November j.1. is op de werf van Wilton-Fijenoord te Schiedam met goed gevolg te water gelaten het motortankschip Eulhna, voor de Koninklijke/Shell groep. Het schip is een zusterschip der beide in den loop van dit jaar aan de Koninklijke/Shell door Wilton-Fijenoord geleverde schepen Elusa en Eulota. De afmetingen zijn: lengte 425'~0", breedte 54'-3'', holte 31'-0", diepgang 25'-6", draagvermogen 9100 ton d.w., snelheid geladen 12 knoopen. Het schip is een enkclschroef-schip. De voortstuwingsmotor is een enkelwerkenden viertact motor met oplading, type Fijenoord-M.A.N., met een vermogen van 2800 apk; deze is gebouwd door W ilton- Fijenoord. Op Zaterdag 7 November j.1. is op dc werf van de N. V. E. J. Smit & Zoon te Westerbroek met goed gevolg te water gelaten het m.s. Remark, bouwno. 647, in aanbouw voor kapitein Kramer te Groningen. De afmetingen zijn: lengte over den steven 42 m., breedte op spant 7,70 m en holte 3/4,25 m. Het is een raised quarterdektype, met vollen, dubbelen bodem en is 399 bruto-registerton groot. Het schip zal worden voorzien van een 6-cylinder direct omkeerbaren Deutz- Dieselmotor van 3 00 pk. Bij de Neptunwerft te Rostock is met goed gevolg te water gelaten het m.s. Najade, in aanbouw voor de Dampfschiffahrts Ges. Neptun te Bremen. Elet schip heeft een draagvermogen van 1800 ton. Het kan 10 passagiers vervoeren en is bestemd voor den geregelden dienst tusschen de Duitschc Oostzeehavens en den Rijn. De vaarsnelheid zal 12 knoopen bedragen. Op de Deutsche Schiff- en Maschinenbau A. G. Werk Weser is Donderdag 12 November j.1. het m.s. Kaudclfeh met goed gevolg te water gelaten. Het schip is gebouwd in opdracht van de Dampfschiffahrts-Gesellschaft Hansa. D it vaartuig, dat ton laadvermogen heeft, is het eerste van 2 motorschepen van hetzelfde type,

16 welke in den dienst op Britsch-Indië zullen worden opgenomen. Het zusterschip zal over ca. 4 weken van stapel loopen. Bij Burmeistur & Wain is het motortankschip Esso Belgium te water gelaten. Dit werd gebouwd voor de Panama Transport Comp. in Panama (Standard O il), doch gaat van Antwerpen varen onder Belgische vlag. Het schip heeft een draagvermogen van ton en is uitgerust met het nieuwste type B. & W.-motoren, welke een vermogen van ihp hebben. De nieuwe tanker is gebouwd volgens den Arcform. Proeftochten Het m.s. I}stroom, voor rekening der N. V. Hollandsche Stoomboot Mij. te Amsterdam door C. van der Giessen & Zonen s Scheepswerven te Krimpen a. d. IJssel gebouwd, hield Woensdag 18 November j.1. een goed geslaagden proeftocht. De afmetingen van het schip zijn: 207'-0" bij 29'-6" bij 17'-9". Het draagvermogen bedraagt ongeveer 5 80 ton. De voortstuwingsinstallatic bestaat uit een 4-tact Werkspoor 7-cylinder Dieselmotor van 750 apk, die het geladen schip een snelheid van 12 mijl geeft. Op de proefvaart van Hoek van Holland naar IJmuiden voldeden schip en machine geheel aan de eischen, waarna het door de reederij werd overgenomen. Op de Eerns heeft de proefvaart plaats gehad van het nieuwe ni.s. Brimla, gebouwd op de werf Gideon van den heer J. Koster Hzn. te Groningen, voor rekening van kapt. Brinkman te Groningen, onder klasse Bureau Veritas en Scheepvaart-Inspectie voor de groote kustvaart. Het heeft een laadvermogen van 26 5 ton en is voorzien van een Bolnes Dieselmotor van 150 pk. Het schip is voorzien van een Oertzroer en behaalde een snelheid van ca. 9 mijl per uur. Op de Ecnis heeft de geslaagde proefvaart plaats gehad van het nieuwe Ned. m.s. Kemphaan, kapt./eigenaar J. Kars te Delfzijl. Het schip is gebouwd op de Scheepswerf Gebr. van Diepen te Waterhuizen, onder klasse Bureau Veritas. In het schip is een 300 pk Deutzmotor geplaatst, waarmee het een snelheid behaalde van ruim 101 o mijl. In de machinekamer is als hulpmotor een 10 pk Deutzmotor geplaatst voor aandrijving dynamo en waterpomp. Op het dek staat een 10 pk Deutzmotor bij de winch. De Kemphaan heeft ca. 420 ton d.w. Op de Eems heeft de proefvaart plaats gehad van het nieuwe Ned. m.s. Bornrif, kapt./eigenaar H. Salomons te Wildervank. Het schip is gebouwd op de N. V. Noord-Nederlandsche Scheepswerven te Groningen, onder klasse Bureau Veritas. In het schip is een 150 pk Bronsmotor geplaatst, waarmede het een snelheid van ruim 8 1 > mijl behaalde. Als hulpmotor is in de machinekamer een 7 pk Benzniotor geplaatst voor ballastpomp en dynamo. Op het dek staan twee 7 pk Benzmotoren voor de winchen. De Bornrif heeft ca. 280 ton d.w. Verkochte schepen Het Nederlandsche zee-motorschip Apolliiiaris 4, 260 ton d.w., gebouwd in 1929 door J. Meyer & Co., Scheepsbouw Maatschappij te Zaltbommel, voorzien van een 4-cylinder 150 pk Appingedammer Brons-Dieselmotor, toebehoorende aan de N. V. Scheepvaart Maatschappij Duiveland, te Voorburg (P. Fauchey te Rotterdam), is aan de reederij Hal te Plymouth verkocht en is herdoopt in Western Star. Het Nederlandsche s.s. Sf. Janslainl, 3120 ton d.w., gebouwd in 1916 door Jan Smit Czn. te Alblasserdam, toebehoorende aan de Scheepvaart- en Steenkolen-Maatschappij te Rotterdam, is aan de N. V. Stoomschip Rambon te Rotterdam verkocht en zal worden herdoopt in Farkani. De passagierstender Columbus, gebouwd in 1910 door Bonn & Mees te Rotterdam, toebehoorende aan de Holland-Amerika Lijn te Rotterdam, is aan de N. V. Nederlandsche Stoomsleepdienst v/h P. Smit Jr. te Rotterdam verkocht. De sleepboot Waterweg, aangekocht door de Nederlandsche Stoomsleepdienst v/h P. Smit jr., van de Internationale Sleepdienst Mij. te Rotterdam, is herdoopt in Borneo. Het Engelschc s.s. Monas Belle (ex Jotly Diana, ex Willy), gebouw'd in 1917 door de Werf Hubertina te Haarlem, metende 241 ton bruto en 97 ton netto, is door de Mona Steamship Ltd. te Castletown verkocht aan de J. B. Kee Ltd., eveneens te Castletown. Het schip is herdoopt in ƒ. B. Kee. De sleepboot RctlesJalc (ex Grabam Menzics), 71 ton bruto, in 1912 te Geertruidenberg gebouwd, van Richard Abel and Sons, Ltd., te Liverpool, is aan Messrs. Kay and Dennitt, te Rock Ferry verkocht. Het Noorsche s.s. Beira (ex Dago), 1607 ton bruto, in 1924 bij Akers. Mek. Vaerks,, te Oslo gebouwd, van de Skibs A/S Beira (Mr. Jcns Bing), te Oslo, is aan de Skibs A/S Thor Thoresens Linje, te Oslo, verkocht. Het Zweedsche s.s. Wellam de Bcsche (ex Menvede), 1932 ton bruto in 1917 bij J. en A. van der Schuyt te Papendrecht gebouwd, is aan Jonsson, Stemhagen & Co. (Förnyade Angfartygs A/B Gotha) te Gothenburg verkocht. Deze reederij onderhoudt geregelde diensten van Gothenburg op Rotterdam en Amsterdam. Het schip zal worden herdoopt in Ilollandia. Iiet Deensche s.s. Phönix, 1894 ton bruto en 1145 ton netto, gebouwd in 1916, is door P. Brown Jr. & Co. te Kopenhagen aan een Finsche reederij verkocht. Het schip is herdoopt in Fcnix. Het Noorsche s. Grey County (ex Turkistan, ex War Lurk), groot 5194 bruto en 3184 netto ton, in 1918 te Huil gebouwd, is door de reederij Lorentz W. Hansen te Bergen verkocht aan de reederij Songa. De Grey County heeft in de County Line een groot aantal reizen tusschen Rotterdam en Canada gemaakt. Het s.s. Aeacaia (ex Roma), 1497 bruto en 863 netto ton groot, in 1905 bij Jan Smit Czn. te Alblasserdam gebouwd, is verkocht aan de reederij Frode te Stockholm en herdoopt in Senta. Het s.s. Risor (ex Nor ma), 1422 bruto en 85 5 netto ton groot, in 1904 bij Jan Smit Czn. te Alblasserdam gebouwd, is verkocht aan de reederij Vestra te Flaugesund en herdoopt in Vestra. Het s.s. Majestic, dat door de Cunard White Star Line is verkocht oni te dienen als opleidingsschip, zal worden verdoopt in Caledonia. Er komt aan boord woonruimte voor ruim 2500 personen. Het s.s. Caledonia zal te Rosyth worden gestationneerd. De in 1904 bij de firma Gebr. Pot te Bolnes gebouwde motorschoener Kdte Hamn (ex Nederlandsche logger Voorwaarts) is door kapt. Johannes Hamn te Finkenwarder verkocht aan E. Gustafsson te Graverne. Deze zal zelf als kapitein varen op het schip, dat onder Zweedsche vlag is gebracht met den naam Hcllfrid. Het Duitsche m.s. St. Avtonim, 170 ton bruto en 105 ton netto, in 1927 bij de N. V. Scheepswerf De Vooruitgang te Alphen a. d. Rijn gebouwd voor Joh. Schepers te Emden, is verkocht aan Peter Heinrich Frese te Hamburg. Het schip is herdoopt in Horst. Het Italiaansche m.s. Carolina (ex Vittorian, ex Erika, ex Emmy Sfein, ex Möwe, ex Fricdebnrg, ex Oldambt), 222 ton bruto en 170 ton netto, in 1912 bij E. J. Smit & Zoon te Westerbroek gebouwd, is verkocht aan Ignazio Messina & Co. te Genua. Het schip is herdoopt in lmpeira. De in 1908 bij de firma H, Kroese te Hoogezand gebouwde rnotorgaljas Herbcrt (ex Nederlandsche Catherinc), is door kapt. Otto Klunder te Stralsund ondershands aan kapt. Johann Albrecht te Stolpemünde verkocht. Het Duitsche s.s. Alimnia (ex Nederlandsche Themisto) is door den Norddeutschen Lloyd te Breinen aan de Atlas Levante-Linic aldaar verkocht en herdoopt in Kythera. Het Engelsche s.s. Cromarty (ex Petersficld), groot ton bruto en 3151 ton netto, gebouwd in door de Northumberland Shipbuilding Co. Ltd. te Newcastle, en toebehoorende aan B. J. Sutherland & Co. Ltd. te Newcastle is verkocht aan de Mij. Zeevaart (directie Hudig & Veder) te Rotterdam. Het schip zal worden herdoopt in Arundo. De Bremer-Vegcsacker Fischerei Ges. te Grohn heeft haar in 1908 bij de firma M. van der Kuyl te Slikkerveer gebouwde loggers Doble en Falke ondershands verkocht, resp. aan kapt. P. Oosteijwind te Oldenbourg en de Köhlbrandwcrft te Hamburg. Het in 1899 gebouwde Nederlandsche m.s. Rival is ondershands aangekocht door kapt. Harni Schaa te Westerhauderfehn en is onder Duitsche vlag gebracht met den naam Möwe. Plet Duitsche s.s. Nieea van de Hamburg-Amerika Linie, groot 1948 bruto en 1103 netto ton, gebouwd in 1922, is verkocht aan de reederij Carl Granimerstorf te Kiel-Holtenau.

17 Het Engelsche s.s. Nnoria (ex Nautilus), 3 64 ton bruto, 176 ton netto, in 1918 bij Gebr. van der W indt te Vlaardingen gebouwd, van de Anglo-Americ.m Oil Comp., Ltd. (Mr. F. J. W olfe), te Londen, is aan een firma te Kopenhagen verkocht. Het Duitsche s.s. Goldenfels, groot 7463 bruto en 4703 netto ton, in 1911 gebouwd, is door de Hansa Linie te Bremen verkocht aan de Atlas-Reederci (Schulte & Bruns) te Emden. Het schip zal worden herdoopt in Amerika. De Deensche motorschoener Maja (ex Twee Broeders), 140 ton bruto en 100 ton netto, gebouwd in 1914 door J. Boot te Leiderdorp, is door kapitein Chr. L. Sörensen te Troense verkocht aan kapitein L. Hansen te Marstal. Het Noorsche s.s. Thuhaug, 2850 ton bruto en 1701 ton netto, gebouwd in 1919 te Montreal en toebehoorende aan M. Johansen te Bergen, is aan een andere Noorsche reederij verkocht. Het schip zal worden herdoopt in Hallebjorg. Het enkeldek-vracht- en passagiersschip New Londoner, 1374 ton bruto en 679 ton netto, gebouwd in 1912 bij Irvine s Shipbuilding and Dry Doek Company te W. Hartlepool, met accommodatie voor een 80-tal passagiers en eigendom van de Tyne-Tees Steam Shipping Company Ltd. te Newcastle-on-Tyne, is verkocht aan J. A. Billmeis te Londen. Het schip zal worden herdoopt in Kenwood. De New Londoner was vroeger ook in de Rotterdamsche haven geen onbekende. Het Noorsche s.s, Granheim (ex Avecappellc, ex IJselveer), 1923 ton bruto en 1107 ton netto, gebouwd in 1920 door de N. V. Scheepsbouwwerf en Machinefabriek De Klop te Sliedrecht, en toebehoorende aan Sam Marcussens Rederi A/S te Oslo, is aan Finsche koopers verkocht. Voor sloop verkochte schepen Het voor sloop aan Frank Rijsdijk s Industrieele Ondernemingen N. V., te Hendrik-Ido-Ambacht, verkochte Amerikaansche s.s Bogota is, gesleept door de Engelsche sleepboot Seaman, van H uil in Nederland aangekomen. Door Frank Rijsdijk s Industrieele Ondernemingen N. V., te Hendrik-Ido-Ambacht, is aangekocht het tankschip Lucellmn, groot 5184 bruto-registerton. Het schip ligt momenteel op de Tyne en zal dezer dagen naar Hendrik-Ido-Ambacht worden gesleept, om aldaar gesloopt te worden. De in 1903 bij Bonn & Mees te Rotterdam gebouwde stoomtrawler IJM. 3 5, Wilhelmina, van de Algemeene Visscherij Maatschappij, welke indertijd ingericht was voor de Ijsland-visscherij, doch reeds geruimen tijd buiten bedrijf was, is thans voor sloop aangekocht door den heer R. de Ruiter te Pernis. De Engelsche treilers Beatricc, Raven, Bnzzard, Reeve, Merlin, Trogon, ]assica en Coot, alle groot ongeveer 200 ton bruto, van de Huil Steam Fishing & Ice Company Ltd. te H uil, zijn voor sloop verkocht aan de N. V. Holland te Hendrik-Ido-Ambacht. De schepen worden een dezer dagen van Huil te Hendrik-Ido-Ambacht verwacht. Het Braziliaansche tankstoomschip Ivahy (ex Florianopolis), 1491 ton bruto en 98 5 ton netto, dat in 1912 gebouwd is door Gebr. Pot te Bolnes, en toebehoorende aan de Cia. Commercio e Navegapao te Rio de Janeiro, is voor sloop verkocht. Het Engelsche motortankschip Shell Mex (ex Hera), groot 545 ton bruto en 203 ton netto, in 1915 te Dordrecht gebouwd, is door de Anglo-Saxon Petroleum Company Ltd. te Londen voor sloop verkocht aan Thos. W. Ward Ltd. te Sheffield. De stoomtrawler Tubantia, van de reederij Loendersloot & Gomes te IJmuiden, welke reeds geruimen tijd buiten bedrijf was gesteld, is voor sloop aan een binnenlandsche firm a verkocht. De stoomtreiler Vios Hl, van W. Kramer & J. P. Booy te IJmuiden, gebouwd in 1892, is voor sloop verkocht. De IJmuider reederij V. E. M. heeft 25 van haar oudste schepen, die alle reeds langen tijd uit de vaart zijn, voor sloop verkocht aan Frank Rijsdijk s Industrieele Ondernemingen N. V. te Plendrik-Ido- Ambacht. Tot deze schepen behoort de Kennemerduin (ex Betsy), de eerste trawler, die, thans ruim 40 jaar geleden, door een IJmuidensche reederij in de vaart werd gebracht. De stoomtrawler IJM. 5, In ie, bruto 145 ton, gebouwd in 1891, en de IJM. 20, Olga, bruto 155 ton, gebouwd in 1895, beide behoorende aan de N. V. Exploitatie Mij. Zuider Haaks te IJmuiden, zijn aan Frank Rijsdijk s Industrieele Ondernemingen N. V. voor sloop verkocht. Koninklijke Hollandsche Lloyd Naar de Msb. verneemt, zal binnen zeer afzienbaren tijd worden opgericht de N. Y. Maatschappij tot Voortzetting van den Koninklijken Hollandschen Lloyd. De maatschappij zal worden opgericht door de Koninklijke Nederlandsche Stoomboot Mij. en door f m H. Müller & Co., en zal tot doel hebben de tot dusver door den Koninklijken Hollandschen Lloyd ondehouden scheepvaartdienst voort te zetten. Het aandelenkapitaal zal door beide bovengenoemde participanten worden gefourneerd, terwijl de Benas de nieuwe vennootschap in staat zal stellen de vloot van den Koninklijken Hollandschen Lloyd over te nemen. Daar het door den Koninklijken Hollandschen Lloyd gebruikte materiaal niet meer voldoet aan de eischen, welke daaraan voor een economische exploitatie van den dienst behooren te worden gesteld, zal de regeering gedurende een periode van vijf jaren met een daartoe te verstrekken subsidie aan deze bezwaren tegemoet komen. De directie der vennootschap zal te Amsterdam worden geevstigd. De nieuwe schepen van den Rotterdamschen Lloyd Flet m.s. Brastagi en het s.s. 'Weltevreden, die voor rekening van den Rotterdamschen Lloyd in aanbouw zijn, resp. bij de Koninklijke Maatschappij De Schelde te Vlissingen en bij de N. V. Machinefabriek en Scheepswerf van P. Smit Jr. te Rotterdam, zullen volgens het nieuwe vaarplan van de reederij hun eerste reizen naar Batavia aanvangen op resp. 4 en 25 Jun i Nieuwe schepen voor Holt & Co.? De reederij Alfred Holt & Co., te Liverpool (de Blue Funnel Line), heeft, volgens de Bremer Nachrichten, bij verschillende werven prijsopgaaf gevraagd voor het bouwen van verschillende schepen ter grootte van a ton d.w. elk. Deze nieuwe schepen vermoedelijk vijf in getal zouden bestemd zijn voor den dienst op het Verre Oosten. Honderd jaren grofsmederij Op Zaterdag 28 November a.s., des avonds 8 uur, zal door het bestuur van de N. V. Koninklijke Nederlandsche Grofsmederij te Leiden aan het personeel een feestavond worden aangeboden, ter gelegenheid van de herdenking van het honderdjarig bestaan der onderneming. Deze feestavond zal gehouden worden in de Stadsgehoorzaal. Ter gelegenheid van dit herdenkingsfeest zal door het personeel, bij monde van 'het feestcomité, dat zich gevormd heeft, een bronzen herdenkingsplaat, ontworpen en vervaardigd door de Rijnlandsche kunstgieterij van de firma H. W. Stöxen & Zn., te Leiden, op dezen avond aan het bestuur van de vennootschap worden aangeboden. Buitendien zal door het bestuur van de vennootschap op Vrijdag 4 December a.s., des middags van 3 tot 5 uur, in de bovenzaal van de sociëteit Amicitia een receptie gehouden worden. GEZOCHTS GEZOCHTS EEN BEDRIJFSLEIDER V O O R D E S C H E E P S R E P A R A T IE A F D E E L IN G V olledig bekend m et het opm aken van begrootingen. K ennis der D uitsche en E ngelsche taal vereischt. EEN HOOFDBAAS V O O R D E A F D E E L tn G S C H E E P S B O U W E rv a rin g m et m o d ern e arbeidsm ethoden is vereischte. A lleen zij m et m eerjarige praktijk op dit gebied kom en in aanm erk in g. H et beheerschen d er D uitsche taal is noodzakelijk. B riev en m et verm eld in g v an opleiding, levensloop, afschriften van getuigschriften, foto, even als verlangd salaris en eventueele datum van in diensttreding te zenden a a n : DANZIGER Werft und Eisenbahnwerkstätten A. G. P E R S O N A L A B T E IL U N G D anzig

18 TIJDSCHM FTEN-REVUE TITEL SCHRIJVER TIJDSCHRIFT DATUM EN PAGINA SCHEEPSBESCHRIJVINGEN (SCH) The City of Benares (concluded from page 527). (Turbinedriven passenger and cargo steamship for the United Kingdom India Service) Japanese geared-turbine cargo steamships (the new Ileito Mam class for the Japan-Far Eastern Service of the Osaka Shosen Kabushiki Kaisha, equipped with Mitsubishi-Zoelly 3000S.H.P. turbine propelling machinery); '-9'\ b. dr. 23'-51L", d.w tons, gr. t tons, speed 16,37 Coal carrying by motorships. The Eildon, first oil-engined vessel in this country specially built for the service. A 870 b. h. p. 6-cylinder Polar Diesel engine. Maierform vessel over 2000 tons d.w.c. The famaica Planter in service. (Twin-screw, 2 str. trunk piston poppet-valve Kincaid-B. & W. engines of 4100 b. h. p., ', b. 50', dr. 23'-2", displ tons, d.w tons, speed 15 V2 kn.) Whale factory ship Ter je Viken (built by the Deutsche Schiff - und Maschinenbau A.G. for United Whalers L td.); ', b. 80', dr. 38', gr. t , d.w tons, displ tons, i. h. p. 5500, speed 11,5 kn. Triple-expansie engines with Bauer-Wach exh. turb. steam pressure 250 lbs per Q '' Turbine s.s. City of Benares (built for the Ellerman Lines Ltd. by Barclay, Curie & Co. L td.); I. 509', b. 62'-4", d. 43'-3'', gr. t , Parsons geared turb., boiler pressure 275 lbs per speed ± 1 5 knots The British Tanker Co s new fleet (completion of the British Endurance representative of nine ton 11,5 knot Doxford-engined tankers); ', b. 6 l'-9 '', dr. 27'-6", d.w tons, 11,5 knots, 4000 i. h. p. V OORT STU WIN GSM ACHINES, HULP WERKTUIGEN, OVERBRENGING, ENZ. (MO; MA; TUR; P) The B. & W. 2 stroke engine. (Abstract of a paper read by Dr. H. H. Blache before the Institute of Marine Engineers. London, 20 Oct. 36) Wege zur richtigen Auswahl und Pflege der Wälzlager im Schiffsbetrieb The Burmeister & Wain 2 stroke engine. (Paper of the Institute of Marine Engineers) Noise and vibration on naval vessels. (Journal of the American Society of Naval Engineers. 1936) KETELS EN TOEBEHOOREN (KE) Die neuen Vorschriften für geschwcisste Dampfkessel VOORTSTUWERS, WEERSTAND ENZ. (VO) Power, speed, economy and seaworthiness of medium-sized fast liners MATERIALEN; BEWERKING, BEPROEVING, LASSCHEN (TE) Progress in liner wear reduction. (The Listard process is discussed.) Listard { Lister-hard) is based on a Dutch invention brought to R. A. Lister & Co. Ltd., in Febr. 3 5 BRANDSTOFFEN, SMEERMIDDELEN, PARKING, ISOLATIE (BR) Betriebsstoffüberwachung auf Seeschiffen. (Vortrag Schiffbautechn. Gesellschaft, 2 Oct. 3 6) DIVERSEN Die Berechnung des Druckverlustes in Rohrleitungen und Kanälen Blache Mundt Blache Klein Vigener Foerster Prof. Schäfer Steffes-Welter The Shipbuilder and Marine Engine Builder Nov The Shipbuilder and Marine Engine j Nov Builder 5 The Motorship The Motorship The Marine Engineer The Marine Engineer The Motorship Shipbuilding and Shipping Record Werft, Reederei, Hafen The Motorship Shipbuilding and Shipping Record Zeitschrift des Vereins deutscher Ingenieure Shipbuilding and Shipping Record The Marine Engineer Schiffbau Die Wärme Nov Nov Nov Nov Nov Oct Nov Nov Nov Oct Nov. ' Nov Oct Oct Bovenstaand literatuur-overzicht is ontleend aan het literatuur-kaartsysteem, dat sinds jaren wordt bewerkt door den inlichtingendienst van het Instituut voor Scheepvaart en Luchtvaart. Alleen de voornaamste artikelen worden opgenomen in Schip en W erf. Meerdere literatuur wordt op aanvrage ook telefonisch (telefoon ) verstrekt. De vermelde literatuur is tegen vergoeding van postkosten ter leen verkrijgbaar van het Instituut voor Scheepvaart en Luchtvaart, Haringvliet 68 te Rotterdam.

19 INSTITUUT VOOR SCHEEPVAART EN LUCHTVAART H A R IN G V L IE T 68, R OTTERDAM L IJS T V A N N IE U W AANGESCHAFTE B O E K E N G E D U R E N D E le HALF JA A R 1936 TITEL Neckarkanal Schiphol", Gemeente-luchthaven van Amsterdam Über die W irkung des T-Gases (Ätox) auf verschiedenen Warmblüter und Gliederfüssler u.s.w Ethylene oxyde as a fu m igan t T-Gas Verfahren. Fragebogen für die Amtärzliche Prüfung 1932 Ethylene oxide as a fumigant for dried f r u it Verordnung über den Gebrauch von Äthylen oxyd zur Schädlingsbekämpfung Literatur über Äthylenoxyd. T -G as *Annuaire pour l an The Airmen s Yearbook and Light Aeroplane Manual Kartenkunde. Samml. Göschen Grundriss der allgemeinen Erdkunde. III. Aufl Schweissverbindungen im Kessel- und Behälterbau Marine air preheating The Howden-Johnson improved airjacketed Scotch boiler....n. d. *75 Jahre Steinmüller (Erzeugnisse-Daten).. Liesco-Ekonomiser... o. J. 'Wärmetechnische Tabellen Elektrofilter in Drehrohrofenbetrieben (Heft. 6. Mitt. Metalges.)... Die Bedeutung des Elektrofilter für den Betrieb moderner Staubkohlenkessel (Heft. 10. Mitt. Metalges.)... Planstoker... Hochdruck-Steilrohrkessel... PIolland-Kessel... Holland-Kessel Typ. R... Zonen-Wanderrost... Hochdruck-Sektionalkessel... Oil burning for landinstallations. Ed. L n. d. The low air pressure system of oil b urning... n. d. Steam Jet system of oil b u rn in g... n. d. Löffler LIochdruck-Dampfkessel für 150 at 500 C... Untersuchungen am Löfflerkessel Lopulco-Strahlungskessel mit Rostfeuerung Bericht über Verdampfungsversuche auf den Zechen Carolus Magnus und Friedrich Ernestine Leistungsversuche an einem Hochleistungs-Strahlungskessel 1931 Strahlungskessel mit kombinierter Kohlenstaub-Holzfeuerung 1933 Mehrleistung und höhere W irtschaft für Kleinkessel 1932 Mechanische Feuerungen fü r Stein- und Braunkohlen 1932 Schrägrohr-Teilkammerkessel in Bauart, Montage und Betrieb o. J. Versuche an Wanderrostfeuerungen Unterwindzonenwanderroste für Magerfeinkohlen W anderroste... Beschreibung und Versuchsergebnisse einer neuen Dampfkesselanlage zur Verheizung von Magerfeinkohle Vorschalt-K raftwerk Die Entwicklung der elektrischen Gasreinigung Elektrische Gasreinigung Elektrische Fiilling Metallhaltigen Staubes aus Industrlegassen 1927 Die physikalischen Grundlagen der elektrischen Gasreinigung 1934 Siemens, Lurgi-Cittrell Elektrofilter... o. J. Epuration et dépoussiérage électriques de gas par le procédé Cittrell Moeller... o. J. Reingasbeheizung von Industrieofen Elektrofilter-Anlagen für M etallhütten Staubverluste in der Industrie Neuere Anwendungsgebiete der Elektroentteerung nach Cittrell-Möller Elektrische Entleerung von Generator- und Koksofengas, Die elektrische Gasreinigung unter besonderer Berücksichtigung der Elektroentteerung in Gaswerken und Kokereien 1934 Dampfkessel-Betrieb. Rechentafeln für Wärmetechniker Schuppcnwanderrost... o. J. JAAR S C H R 1J:V E R N u m m er v a n d e B ib lio th e e k Südwestdeutschcr Kanalverein für Rhein, Donau und Neckar... HA. 473 Gemeente Handels Inrichtingen, Amsterdam... HA.LV. 3 Th. Sailing & H. Kemper (Zeitschrift für Desinfektion) (Überdruck)... R, T. Cotton & R. C. Roark (Industrial and engineering chemistry) (Reprint)... A noniem... FI Y. 71 J. E. Thomas (Journal of the Council for Scientific and Industrial Research)..... A noniem... Anoniem... Bureau des Longitudes... JA C. G. Bürge (The Royal Aero Club)... JA.LV. 1 M. Eckert-Greifendorf... KA. 109 W. U le... KA. 111 E. H o h n... KE. 289 Marine Engineer (Reprint)...\ KP 29ft James Howden & Co... ƒ L. & C. Steinm üller... KE. 291 Liesen & Co... KE. 292 L. & C. Steinm üller... KE. 293 F. Blass KE. 294 F. Rotherc... Vereinigte Kesselwerke A. G. KE. 295 Id em... KE. 296 Id e m... The Wallsend Slipway and Engineering Co. Ltd. Id e m... Id em... Walther & Cie... E. Josse (W itkowitzer Bergbau und Eisenhütten Gewerkschaft)... K. Heinrich R. Terdich... Kohlenscheidungs Gesellschaft A. N ym phuis... K. Heinrich... Fr. Biester... D. Giesecke... Walter & Cie... W. Kocniger... R. Schulze... Walther & Cie... R. Schulze... A, Gramberg... N. Heymann (Montanistische. Rundschau) (Sonderabdruck)... W. Deutsch (Zeitschrift für technische Physik) (Abdruck)... W. Deutsch (Metall und Erz) (Sonderdruck).. G. Mierdel (Zeitschrift für technische Physik) (Sonderdruck)... Lurgi Apparatebau Gesellschaft... Idem... H. Eiring (Die Feuerung) (Sonderdruck)... F. Blatt (Metallwirtschaft) (Sonderdruck)... H. Fiesel (Der Werkleiter) (Sonderdruck)... H. Eiring (Wasser und Gas) (Sonderabdruck).. J. Weil (Stahl und Eisen) (Sonderabdruck)... H. Eiring (Das Gas-und Wasserfach) (Sonderdr.) Anoniem... Kohlenscheidungs-Gesellschaft... KE. 297 KE. 298 KE. 299 KE. 300 [KE KE k e. 303 KE. 304 KE KE. 306 KE. 307 KE KE KE. 310 KE. 311