Geïntegreerd Jaardocument 2011

Transcriptie

1 Geïntegreerd Jaardocument 2011 Vastgesteld door het College van Bestuur op 15 juni 2012 Goedgekeurd in de vergadering van de Raad van Toezicht op 26 juni 2012

2 Inhoudsopgave Inhoudsopgave vervolg Vooraf 4 Een beter Geïntegreerd Jaardocument 4 Afkortingen 5 Begrippenlijst 6 Een overzicht als leeswijzer 7 3 A Bestuursverslag A.1 Positionering 13 A.2 Organisatie en inrichting 13 A.3 De Arcus-structuur 14 A.4 Financiën 15 A.5 Treasury 18 A.6 Huisvesting 18 A.7 Specifieke ontwikkelingen 20 A.8 Regionaal netwerk 41 A.9 Samenwerking dochterbedrijven (holding): hét antwoord op de arbeidsmarktproblematiek 44 A.10 Instroommonitor 45 A.11 Betrokkenheid 47 A.12 Inzet innovatiegelden 49 A.13 De organisatie in cijfers 50 A.14 Personele zaken 54 A.15 Professionalisering 56 A.16 Klachten 60 A.17 Topsporters 60 A.18 School Ex A.19 Verslag en samenstelling van de Raad van Toezicht 62 C Overige Gegevens C.1 Controleverklaring 98 C.2 Statutaire bepalingen inzake resultaatbestemming 99 C.3 Gebeurtenissen na balansdatum 99 D Bijlagen D.1 Bijlagen in het kader van Helderheid 100 D.2 Innovatieboxen B Jaarrekening B.1 Grondslagen 65 B.2 Kengetallen 69 B.3 Geconsolideerde balans per 31 december B.4 Geconsolideerde staat van baten en lasten over B.5 Geconsolideerd kasstroomoverzicht B.6 Toelichting op de onderscheiden posten van de geconsolideerde balans 74 B.7 Toelichting op de onderscheiden posten van de staat van baten en lasten over B.8 Enkelvoudige balans per 31 december B.9 Enkelvoudige staat van baten en lasten over B.10 Toelichting behorende tot de enkelvoudige jaarrekening B.11 Niet uit de balans blijkende verplichtingen 94 B.12 Honoraria van de accountant 95 B.13 Bezoldiging bestuurders en toezichthouders 96 B.14 Gegevens over de rechtspersoon 97

3 Vooraf De samenleving van vandaag vraagt van ons allemaal een grote mate van transparantie. Show me is een standaard geworden. Prima, het is goed dat je kunt zien wat men doet en hoe. Voor het onderwijs is dat niet anders. De informatie die je door zulke transparantie geeft, laat echter niet alleen zien wat er gepresteerd is. Er wordt zowel horizontaal als verticaal verantwoording mee afgelegd. Verantwoording dus naar onze studenten en hun ouders, naar het lokale/regionale bedrijfsleven en de politiek, maar ook naar de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW), die uiteindelijk verantwoordelijk is voor goed onderwijs in dit land. Inhoudelijk vonden de onderzoekers dat er nog meer en concreter op diverse onderdelen een relatie gelegd moet worden naar onze strategische doelen. Daar hebben we in het Geïntegreerd Jaardocument 2011 dan ook extra oog voor gehad. Met deze aanpassingen hopen we niet alleen ook dit jaar weer een betrouwbaar en herkenbaar jaardocument te leveren, maar vooral een verantwoording van activiteiten, die voor de lezer aantrekkelijk, uitnodigend en vooral inzichtelijk genoeg is opgesteld. En ook hier geldt: reageer indien u suggesties heeft voor aanpassingen of verdieping dan wel vragen over de inhoud. Dat kan alleen maar tot verdere verbeteringen leiden. 4 In dit Geïntegreerd Jaardocument 2011 laten wij zien wat we in dat jaar ondernomen en gepresteerd hebben. Het totale document bestaat uit een verantwoording van beleid en activiteiten enerzijds (het Bestuursverslag) en de financiële verantwoording (de jaarrekening) anderzijds. In de bijlagen worden specifieke onderdelen beschreven, waarover apart verantwoording afgelegd dient te worden. Het zijn vooral prestaties van onze studenten natuurlijk, die wij hier willen benadrukken. Hun resultaten zijn het tastbare bewijs van onze gezamenlijke inzet. We zijn er trots op, dat we ook in 2011 vele honderden jonge mensen via een degelijke opleiding een goede start op de arbeidsmarkt of een opstap naar een vervolgopleiding bij het hebben kunnen geven. We hielden ze de afgelopen jaren graag een hand in de rug, nu gaan ze het, met hun welverdiende diploma op zak, zelf waarmaken. Het bedrijfsleven wacht op mbo ers, het is niet voor niets dat een mbo-diploma in meer dan 90% van de gevallen binnen enkele maanden tot een baan leidt. Een opstap naar een carrière met perspectief dus. Goed onderwijs moet onze drijfveer zijn en dat is het ook. Daarom hebben we in 2011 opnieuw stevig geïnvesteerd in onderwijsinnovatie. Wij zijn klaar voor de invoering van beroepsgericht onderwijs, zoals de minister het competentiegericht onderwijs (CGO) inmiddels noemt. Betrokkenheid daarbij van het regionale bedrijfsleven is noodzakelijk en belangrijk. We blijven de komende jaren investeren in onze samenwerking, we willen er nog meer inhoud aan geven. En dat allemaal in een nieuwe onderwijsomgeving, want de jarenlang voorbereide nieuwbouw komt nu echt in zicht. Moderne faciliteiten zijn een belangrijke pijler voor kwalitatief goed onderwijs. De Zorgacademie kon inmiddels begin mei 2012 betrokken worden; aan de Valkenburgerweg in Heerlen zijn de bouwactiviteiten eind 2011 van start gegaan. Daarmee zetten we gebouwen neer, waarin we de samenwerking verder kunnen verbeteren met collega-onderwijsinstellingen en werkgevers uit de sector waarvoor we opleiden. We nodigen u uit om de kritische vragen die u wellicht na het lezen van dit Geïntegreerd Jaardocument heeft aan ons voor te leggen. Dat kan via de website waar dit stuk beschikbaar is. Uw commentaar helpt ons onze toekomstige verantwoording te verbeteren. Maar nog beter: kom kijken wat we doen, loop eens binnen. Kom kijken naar enthousiaste studenten en gedreven medewerkers die samen werken aan een goede toekomst! We ontvangen u graag, ons Strategisch Beleidsplan heet immers niet voor niets: Arcus maak(t) werk van je eigen talent. College van Bestuur Toon Theunissen, voorzitter Jos Jongen, lid Een beter Geïntegreerd Jaardocument Sinds enkele jaren worden de geïntegreerd jaardocumenten van de mbo-sector in opdracht van het ministerie van OCW aan een kritische blik onderworpen door onderzoeksbureau Research voor Beleid. De beoordeling van het Geïntegreerd Jaardocument 2010 van Arcus in 2012 door Berdowski, Eshuis en De Jonge te Zoetermeer en de waardevolle suggesties daarbij hebben we bij de opstelling van het Geïntegreerd Jaardocument 2011 natuurlijk ter harte genomen. De conclusie uit de beoordeling was dat ons Jaardocument 2010 op de meeste onderdelen een sterke kwalitatieve vooruitgang liet zien ten opzichte van het Jaardocument Heel belangrijk vonden we de uitspraak dat ons Geïntegreerd Jaardocument transparant en adequaat is maar ook betrouwbaar en herkenbaar. De lezer kan er dus op vertrouwen dat hij een eerlijk inzicht krijgt in onze prestaties, ook als die wat minder waren dan we zelf hadden gewild. Helaas bleek het oordeel over de gebruiksvriendelijkheid in het algemeen afgenomen, ondanks de positieve kwalificaties als helder taalgebruik en begrijpelijke grafieken en tabellen. En dus is er alle reden om met name aan dit punt extra aandacht te besteden. Door een schematisch inhoudelijk overzicht van onze vorderingen op de verschillende terreinen van ons strategisch beleid als een soort van leeswijzer toe te voegen, hopen we de toegankelijkheid van het document dit jaar flink te verhogen. Met een verklarende woordenlijst en een lijst van afkortingen willen we de lezer een aantal handvatten ter verheldering bieden. Afkortingen, waar nodig met een toelichting Het onderwijs staat bekend om zijn talloze afkortingen. Ook in dit Geïntegreerd Jaardocument ontkomen we er niet aan om er daarvan veel te gebruiken. Het is daarom goed om de meest gebruikte afkortingen hieronder voluit weer te geven, aangevuld met hier en daar een korte verklaring. A&C : Dienst Audit en Control A&H : Unit Administratie en Handel BBL : Beroepsbegeleidende leerweg (in dienst bij een werkgever, één dag per week naar school) BOB : Bestuurlijk Overleg Beroepsonderwijs (besturen in het Limburgse Beroepsonderwijs) BOL : Beroepsopleidende leerweg (dagonderwijs) BPV : Beroepspraktijkvorming (ook wel stage genoemd) BVE : Beroepsonderwijs en Volwasseneneducatie CBB : Arcus-dochterbedrijf gericht op re-integratie, voorheen Centrum voor Baan en Beroep CGO : Competentie Gericht Onderwijs, tegenwoordig ook Beroepsgericht Onderwijs genoemd CvB : College van Bestuur CSR : Centrale Studentenraad E/T : Unit Educatie / Trajectbureau EOS : Expertisecentrum Onderwijsservices EVC : Erkenning Verworven Competenties GDW : Unit Gezondheidszorg, Dienstverlening en Welzijn H&T : Unit Horeca en Toerisme I&A : Dienst Informatie en Automatisering IPO : Integrale praktijkopdracht JOB : Jongeren Organisatie Beroepsonderwijs (vertegenwoordigers van mbo-studenten) KvK : Kamer van Koophandel LLL : Leven Lang Leren LVO : Stichting Limburgs Voortgezet Onderwijs M&C : Dienst Marketing en Communicatie OC : Opleidingscoördinator OCW : Ministerie van Onderwijs Cultuur en Wetenschappen OOK : Onderwijsovereenkomst (contract tussen student en Arcus over de opleiding) OR : Ondernemingsraad OS : Dienst Onderwijsservices OU : Open Universiteit POK : Praktijkovereenkomst (contract tussen stagiair, het leerbedrijf en Arcus) RvT : Raad van Toezicht SBB : Stichting Samenwerking Beroepsonderwijs Bedrijfsleven SMW : Schoolmaatschappelijk werk STIP : Studenten Informatie Punt SVO PL : Stichting Voortgezet Onderwijs Parkstad Limburg Techniek : Unit Techniek UD : Unitdirecteur VIR : Verwijsindex Risicojongeren VOA : Voorbereidende en ondersteunende activiteiten (t.b.v. zorgleerlingen) VSV : Voortijdig Schoolverlaten WAL : Werkgroep Aansluiting Limburg (overleg over doorlopende leerlijnen mbo-hbo) ZAT : Zorg Advies Team (samenwerking gericht op derdelijnshulp aan probleemjongeren) 5

4 Begrippenlijst Een overzicht als leeswijzer Geïntegreerd Jaardocument: Een ander woord voor een integraal jaarverslag met drie componenten: Jaarrekening, Bestuursverslag en Resultatenbox. Met de resultatenbox wordt een set van indicatoren bedoeld, waarmee de instelling verantwoording aflegt over de prestaties op diverse terreinen waarvoor geoormerkte subsidies werden toegekend. Verticale verantwoording: De verantwoording die mbo-instellingen afleggen aan de Rijksoverheid (of organisaties die de Rijksoverheid vertegenwoordigen) en de Onderwijsinspectie. Dit overzicht biedt op basis van de thema s in het Strategisch Beleidsplan en in het Jaarplan 2011 een overzicht van resultaten die we in 2011 op de verschillende terreinen boekten. Door de verwijzing naar de paragrafen waar de uitgebreide informatie is te vinden, kunt u dit overzicht als een soort van leeswijzer hanteren. De doelstellingen in het Strategisch Beleidsplan zijn: De kwaliteit van ons onderwijs staat als een huis De infrastructuur en de kwaliteit van het beroepsonderwijs in Parkstad zijn ontgroeningsbestendig Arcus staat voor maatwerkopleidingen, Leven Lang Leren, re-integratie en participatie Horizontale verantwoording: Horizontale verantwoording leggen de mbo-instellingen af aan de belanghebbenden in de maatschappelijke omgeving. Primair zijn dat de studenten/deelnemers, hun ouders en het personeel. Daarnaast gaat het om het afnemende beroepenveld (dus de lokale bedrijven), de lokale overheid, aanbieders van andere publieke diensten en producten (zoals re-integratiebedrijven, centra voor werk en inkomen, instellingen voor jeugdzorg en jeugdhulpverlening), regionale werkgevers- en werknemersorganisaties, brancheorganisaties in het bedrijfsleven, het toeleverend onderwijs (voortgezet onderwijs), het afnemend onderwijs (hoger onderwijs) en andere regionale partijen zoals de Kamer van Koophandel. Onderwijsboulevard Xperience Parkstad: Het samenwerkingsverband tussen de onderwijsinstellingen die alle gesitueerd zijn/worden rondom de Valkenburgerweg en het bedrijventerrein Coriopolis in Heerlen plus LVO. Het betreft de Open Universiteit, het Sintermeerten College (SVO PL), Zuyd Hogeschool, Arcus College en LVO. De samenwerking is vooral gericht op onderwijsinhoud, waar mogelijk worden in dat kader echter ook afspraken gemaakt rondom bedrijfsvoeringprocessen. De kwaliteit van ons onderwijs staat als een huis thema s Welke resultaten boekten wij in 2011? pagina CGO Onderwijsrendement 1. Het Expertisecentrum Onderwijsservices is structureel opgenomen in onze dienst Onderwijsservices, waardoor de opgedane expertise met betrekking tot contextrijk leren in onze organisatie werd verankerd. 2. Er werd een versnelling aangebracht bij de ontwikkeling van Integrale praktijkopdrachten. In totaal werden 309 nieuwe IPO s gemaakt, een flinke verbetering t.o.v. de enkele tientallen die in 2010 werden opgesteld. 3. De rendementen liepen helaas iets terug. De ongediplomeerde uitstroom bij met name de studenten van 24 jaar en ouder nam over de hele linie toe en dat beïnvloedt de rendementen negatief Professioneel Statuut: Als afspraak tussen werkgevers en werknemers is in 2009 het Professioneel Statuut tot stand gekomen. De kwaliteit en professionaliteit van het personeel en de ruimte die een docent bij zijn functioneren als professional moet krijgen, komt meer centraal te staan. Het statuut schetst de context: De medewerker in het onderwijs is een professional die zijn beroep bewust, verantwoord en met de benodigde vakbekwaamheid verricht. Voor de docent in het mbo zijn de vakbekwaamheidseisen gegeven in de Wet BIO maatgevend. Voor zover daaraan binnen de instelling nadere invulling wordt gegeven, worden de medewerkers die het betreft betrokken bij de besluitvorming daarover (artikel 1 van het Professioneel Statuut). Diploma s Zelfevaluaties en verbeterplannen Lesuitval 4. Het aantal diploma s liep terug van naar in 2011, de daling zit vooral in de BBL-hoek: 788 t.o.v in Het aantal diploma s binnen de contractopleidingen steeg echter t.o.v met 119 naar 668 in totaal. 5. Alle teams hebben hun zelfevaluatie afgerond, de verbeterplannen werden opgesteld. In het nieuwe schooljaar worden ze in werking gesteld. 6. We slaagden erin de lesuitval Arcus-breed beneden 2% te houden conform onze doelstelling Verwijsindex: De Verwijsindex Risicojongeren (VIR) is een digitaal systeem dat risicosignalen van hulpverleners over jongeren (tot 23 jaar) bij elkaar brengt. Door de meldingen in de verwijsindex weten hulpverleners sneller of een kind ook bekend is bij een collega, zodat zij kunnen overleggen over de beste aanpak. Dankzij de verwijsindex blijft iedere jongere in beeld en kunnen hulpverleners elkaar informeren en hun activiteiten op elkaar afstemmen. Inspectie Examinering 7. Arcus werd door de Inspectie diverse keren beoordeeld op VSV, onderwijstijd en kwaliteit van ons onderwijs. In alle gevallen bleek het resultaat voldoende. In 2015 willen we op het gebied van onderwijskwaliteit bij 25% van de criteria de kwalificatie goed behalen, de hoogst mogelijke waardering. 8. Het Handboek Examinering werd geactualiseerd, op het terrein van EVC werd een driejarige accreditatie gerealiseerd voor 22 crebo-opleidingen Focus op Vakmanschap: Het kabinet Rutte-Verhagen wil dat alle mbo-instellingen goed presteren. In het actieplan mbo Focus op Vakmanschap is een aantal maatregelen aangekondigd om de prestaties te verbeteren. De focus moet liggen op goed, initieel beroepsonderwijs voor jongeren. Leerlingen worden uitgedaagd, onderwijstijd is voldoende, onderwijsprogramma s en examens zijn degelijk, er wordt les gegeven door professionele docenten. Door uitvoering van de plannen moet deze route naar vakmanschap beter gewaardeerd worden door jongeren en ouders. Instellingen krijgen van studenten een dikke zeven als rapportcijfer. Stichting SBB: Bedrijfsleven en beroepsonderwijs vormen de stichting Samenwerking Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB). Samen werken zij aan thema s als kwalificatiestructuur, examens, beroepspraktijkvorming, en opleidingsaanbod. Daarmee levert SBB een bijdrage aan de verbetering van de aansluiting van onderwijs op de arbeidsmarkt, met als doel: voldoende en vakkundige vakmensen. Kwaliteitszorg VSV 9. Er werd een platform ingericht van kwaliteitszorgmedewerkers van EOS en van de units. Er is een eerste versie van een kwaliteitsbeleidsplan opgesteld. 10. Er is een goed overleg met Bureau VSV van Parkstad over voortijdig schoolverlaten. De inspanningen zijn groot, maar de effecten blijven achter: -17%. Dit ondanks de grote inspanningen die gepleegd worden. Er werd wel een nieuw convenant met de minister voorbereid, waarin een hogere doelstelling voor terugdringing van het aantal VSV ers is gesteld. Er werd een Limburg-breed gedragen side-letter aan toegevoegd met een waarschuwing voor te hoge verwachtingen

5 De infrastructuur en de kwaliteit van het beroepsonderwijs in Parkstad zijn ontgroeningsbestendig thema s Welke resultaten boekten wij in 2011? pagina Vmbo-mbo 11. Er is intensief gewerkt aan de verbetering van doorlopende leerlijnen, met name ten behoeve van het techniekonderwijs in Parkstad. Er werd voortgang geboekt rondom de ontwikkeling van een concept dat met name de toekomst van techniekopleidingen van vmbo naar mbo moet veiligstellen. Het proces kon nog niet worden afgerond, omdat nog onzekerheid bestaat over de uitvoeringslocatie 44 Ontgroeningsbestendigheid 12. Samen met de andere Limburgse ROC s en Citaverde zijn we na de zomervakantie van 2011 begonnen aan de pilot Macrodoelmatigheid. Op basis van deze pilot worden handvatten ontwikkeld op basis waarvan de Limburgse ROC s afspraken kunnen maken over het aanbieden van opleidingen inclusief de locaties. De basis voor deze pilot werd al eerder gelegd in goede afspraken over onderlinge afstemming bij het starten en stoppen van opleidingen. 41 Arcus staat voor maatwerkopleidingen, Leven Lang Leren, re-integratie en participatie thema s Welke resultaten boekten wij in 2011? pagina Doorstroom mbo-hbo 13. Vanuit Arcus stroomden 326 studenten in 2011 door naar het hbo. Dat is 55,8% van de afgestudeerde BOL niveau 4-studenten, een lichte daling t.o.v (57,4%). Nominaal is het aantal doorstromers vrijwel gelijk gebleven, de percentuele daling wordt veroorzaakt door het lagere aantal gediplomeerden in Maatwerktrajecten Samenwerking van de dochterondernemingen 14. Het aantal maatwerkactiviteiten vanuit Contracting groeide opnieuw. In 2011 werd voor 314 bedrijven scholing georganiseerd, een groei van ruim 22%. 15. Er is stevig werk gemaakt van de herstructurering van de Arcus-dochters. De nieuwe inrichting moet in het schooljaar zijn beslag krijgen. De expertise van de afzonderlijke Arcus-bedrijven wordt nu gebundeld om in nauwe samenwerking met overheden, instellingen en het bedrijfsleven, een krachtig antwoord te formuleren op de arbeidsmarktproblematiek School Ex-Programma 16. Het primaire doel van het School Ex-Programma is om deelnemers te attenderen op het feit dat de crisis het soms lastig maakt om een baan te vinden en dat het wellicht verstandig is om door te leren. Bijna afgestudeerden besloten op de een af andere wijze binnen Arcus (BOL en BBL) dan wel bij het hbo door te studeren 61 9 EVC 17. Gedurende het verslagjaar wist het EVC-centrum het aantal 3-jarig geaccrediteerde opleidingen te verhogen van 14 naar 36 (+22). Het aantal EVC-trajecten is ver achter gebleven bij het doel: 156 ten opzichte van de beoogde 400 trajecten. Het instrument van EVC moet nadrukkelijker als hulpmiddel in het kader van Leven Lang Leren onder de aandacht worden gebracht. 35 Om de doelen in het Strategisch Beleidsplan te kunnen realiseren, zal aan een aantal randvoorwaarden voldaan moeten worden: 1. Onze visie wordt breed gedragen. 2. Wij zijn een professionele organisatie. 3. Onderwijs staat centraal, de overhead is mean and lean, maar wel goed. 4. What we say, is what you get. 5. De nieuwbouw is gereed, onze voorzieningen zijn state-of-the-art. Onze visie wordt breed gedragen thema s Welke resultaten boekten wij in 2011? pagina Beroepskolom Netwerken 1. Er werd voortgang geboekt rondom de ontwikkeling van een concept dat met name de toekomst van techniekopleidingen van vmbo naar mbo moet veiligstellen. Het proces kon nog niet worden afgerond, omdat nog onzekerheid bestaat over de uitvoeringslocatie. 2. Naast het al bestaande Alliantieoverleg tussen de Limburgse ROC s en het Citaverde College werd het Bestuurlijk Overleg Beroepsonderwijs ingericht. De samenwerking binnen de (Limburgse) beroepskolom krijgt daarmee nog meer vorm en gewicht. Discussies leidden tot gezamenlijke standpunten over thema s als doorlopende leerlijnen, macrodoelmatigheid en VSV

6 Wij zijn een professionele organisatie thema s Welke resultaten boekten wij in 2011? pagina Ziekteverzuim Professionalisering 3. Het verzuim was het laagst in 7 jaren: 5,19%. Het blijft een belangrijk aandachtspunt, zeker gelet op de hoge gemiddelde leeftijd van Arcus-personeel. 4. Er werd aan de hand van diverse projecten extra ingezet op professionalisering van docenten. Sinds 2007 hebben 110 zij-instromers als docenten een maatwerkopleiding gevolgd bij Fontys Hogescholen om de juiste mbo-bevoegdheid te behalen. 16 docenten volgden een opleiding voor een tweedegraads bevoegdheid, 12 docenten en ondersteunende medewerkers volgden een master-opleiding. Teamontwikkeling staat hoog op de agenda, er werd een management development traject ingezet. Scholing en training van docenten is belangrijk Onderwijs staat centraal, de overhead is mean and lean, maar wel goed! thema s Welke resultaten boekten wij in 2011? pagina STIP 5. Het nieuw opgerichte Studenten Informatie Punt werd voor een deel ingevuld: de Centrale Servicedesk, Centrale Intake en Plaatsing, screeners, medewerkers rondom het project HOB en een medewerker van het Steunpunt Studie en Handicap zijn inmiddels in STIP opgenomen. De samenvoeging van back-office activiteiten moet een betere dienstverlening opleveren en na de samenvoeging ook efficiencywinst Stichting Leergeld Planning en Control 6. Via een donatie van ,- vanuit de Stichting Schoolfonds helpt de Stichting Leergeld Parkstad Arcus-leerlingen die vanwege financiële problemen dreigen niet meer aan het onderwijs te kunnen blijven deelnemen. 7. Er werd een dashboard ontwikkeld om real-time geïnformeerd te kunnen zijn over ontwikkelingen op een aantal kritische onderwijs- en bedrijfsvoeringprocessen Inkoopbeleid 8. Het proces van herijking van het inkoopbeleid kon in 2011 vrijwel afgerond worden, invoering daarvan vond begin 2012 daadwerkelijk plaats. 37 Managementletter 9. Aanpassingen o.b.v. de managementletter van de accountant (KPMG) werden voorbereid en waar mogelijk al doorgevoerd. 37 What we say, is what you get thema s Welke resultaten boekten wij in 2011? pagina Marketing en Communicatie Tevredenheid deelnemers Tevredenheid stagebedrijven Centrale Studentenraad 10. Binnen het bestaande budget is de PR-afdeling omgebouwd naar een zelfstandige dienst M&C, waardoor de profilering van Arcus alsmede de interne dienstverlening en communicatie naar de organisatie verbeterd konden worden. 11. GDW en H&T hielden een deelnemersenquêtes met gunstige resultaten t.o.v. de JOB-enquête. GDW scoorde op belangrijke thema s telkens hoger dan 4 op een 5-puntsschaal. Doel is 75% tevredenheid. 12. In de landelijk afgenomen BPV-enquête scoorde Arcus precies op het landelijk gemiddelde van 6,8. De verbeterpunten hebben ook bij ons vaak te maken met communicatie. We moeten naar 90% tevredenheid in Er werden verkiezingen gehouden voor een nieuwe centrale studentenraad. Ter ondersteuning werd een fulltime begeleidster aangesteld voor de duur van twee jaren. Bij de opstelling van het profiel alsook bij de werving en selectie van kandidaten is JOB nauw betrokken geweest

7 De nieuwbouw is gereed, onze voorzieningen zijn state-of-the-art thema s Welke resultaten boekten wij in 2011? pagina ICT ZAP Valkenburgerweg 14. Er werd een breed gedragen rapportage opgesteld omtrent de noodzakelijke ontwikkelingen op ICT-gebied, zowel voor het onderwijs (studenten, docenten) als voor de eigen werkorganisatie. 15. De bouw van de Zorgacademie Parkstad werd voortvarend ter hand genomen en al in mei 2012 (minder dan een jaar na aanvang van de bouw) konden de zorgopleidingen van Arcus het pand in gebruik nemen. 16. De lopende procedures in 2011 werden allemaal in eerste aanleg behandeld en de uitkomsten waren dermate vertrouwenwekkend, dat een aanvang werd gemaakt met de nieuwbouw aan de Valkenburgerweg. De verwachting is, dat in mei 2014 het nieuwe pand in gebruik genomen gaat worden A. Bestuursverslag A.1 Positionering Arcus College in Heerlen is een Regionaal Opleidingen Centrum voor beroepsonderwijs en volwasseneneducatie in het oostelijke deel van Zuid-Limburg. Het college biedt een breed pakket opleidingen in de BBL en BOL. In een groot aantal gemeentes binnen geheel Zuid-Limburg is Arcus actief op het gebied van de volwasseneneducatie en inburgering. Daarnaast wordt een breed scala aan cursussen en opleidingen op maat verzorgd, individueel maar vooral ook voor bedrijven. Arcus is vooral gevestigd in Heerlen. Daarnaast zijn er in Sittard een horecaopleiding en de opleiding schilderen. Met ingang van het schooljaar werd een nieuw gestarte opleiding in de mediavormgeving ook in Sittard gevestigd. De herkomst van de deelnemers is daarmee dus iets meer verspreid over Limburg, mede ook vanwege enkele unieke opleidingen die Arcus voor geheel (Zuid-)Limburg vervult. In 2011 kwam 35,3% van onze deelnemers van buiten de Parkstad-gemeentes, in 2010 was dat 33,6%. Deelnemersaantallen uit Parkstad t.o.v. totale aantal deelnemers, , peildatum telkens 1 februari Jaar Arcus totaal Vanuit Parkstad Percentage buiten Parkstad ,6% ,3% 12 Parkstad Limburg bestrijkt een gebied van acht gemeenten in Zuidoost-Limburg. Het samenwerkingsverband wordt gevormd door Brunssum, Heerlen, Kerkrade, Landgraaf, Onderbanken, Simpelveld, Voerendaal en Nuth. Zij werken met elkaar aan de economische structuurversterking van de regio. Het werkterrein van Arcus bestrijkt niet alleen deze acht gemeenten, activiteiten in het kader van inburgering worden binnen nagenoeg geheel Zuid-Limburg uitgevoerd. Arcus is in de afgelopen jaren uitgegroeid tot een van de belangrijkste kennisinstellingen in relatie tot de economische ontwikkelingen in Zuid-Limburg. We kunnen onze deelnemers een vrijwel compleet en hoogwaardig onderwijspakket aanbieden. Al sinds enkele jaren wordt er beleid gemaakt en uitgevoerd, rekening houdend met een stevige terugloop van het aantal inwoners van Parkstad. Rond 2040 zal bij ongewijzigd beleid de totale bevolking van Parkstad zijn teruggelopen van circa inwoners begin 2011 naar ongeveer Bovendien zal de samenstelling van de bevolking drastisch veranderen. Vergrijzing enerzijds en ontgroening anderzijds zorgen ervoor, dat Parkstad in versneld tempo met problematiek te maken krijgt rond een snel oplopende behoefte aan zorg, veranderende verhoudingen tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt, maar ook veranderende voorzieningen in het onderwijsaanbod. Dat alles vraagt om beleid, waarmee een nieuw en noodzakelijk evenwicht gevonden kan worden. 13 Dit betekent dat wij met onze partners op de arbeidsmarkt intensief moeten blijven samenwerken om de gevolgen voor individuele werknemers en ook voor jongeren die naar de arbeidsmarkt toegeleid moeten worden, zo goed mogelijk op te vangen. Dat kan onder andere door aanvullende scholing en diplomering. Daarmee worden de kansen op de arbeidsmarkt beter, maar wordt ook beter voorzien in specifieke vragen van de regionale arbeidsmarkt in bijvoorbeeld techniek en de zorg. A.2 Organisatie en inrichting Arcus College bestaat uit vijf units: Administratie en Handel, Horeca en Toerisme, Gezondheidszorg, Dienstverlening en Welzijn, Techniek en tot slot Educatie / Trajectbureau. Het Trajectbureau biedt Arcus-breed ondersteuning aan de units in de begeleiding van zogenaamde risicodeelnemers plus de tweedelijns begeleiding van alle deelnemers binnen de instelling. Bovendien worden er de niveau 1-opleidingen en de opleiding voor Arbeidsmarkt kwalificerend assistent (AKA) uitgevoerd. In het Bestuursbureau wordt de rechtstreekse ondersteuning van het College van Bestuur georganiseerd. Daarnaast is er een dienst Audit & Control. Het CvB en de units worden voorts ondersteund door diensten op het gebied van personeel en organisatie, financiën, huisvesting en facilitaire zaken, automatisering, marketing en communicatie, alsmede op het terrein van onderwijsinhoud en kwaliteitszorg. Met name voor de onderwijsinhoudelijke kant is bijzondere aandacht. In de aanloop naar de invoering van competentiegericht onderwijs werd daartoe een specifiek project ingericht, het Expertisecentrum Onderwijs Services (EOS). Het betrof een driejarig project, dat begin 2011 ten einde liep. EOS heeft samen met docenten een breed gedragen onderwijsmodel tot stand gebracht, dat nog steeds verder ontwikkeld en aangescherpt wordt.

8 De ervaringen met EOS zijn zodanig positief, dat besloten werd om deze expertise een vaste plek te geven in de organisatie. Vanaf 2011 is dit Expertisecentrum, zij het in een afgeslankte vorm, opgenomen als onderdeel van de Dienst Onderwijsservices. De borging van de ingevoerde vernieuwingen en de verdere onderwijskundige innovatie binnen Arcus moeten immers ondersteund blijven worden. Gedurende het verslagjaar is gewerkt aan het verder verbeteren van de administratieve ondersteuning van het onderwijs. Er is natuurlijk ook een relatie met onze nieuwbouw. Daarin zal een aantal afdelingen bijeen gebracht worden, terwijl die nu nog elk in hun eigen schoolgebouwen apart zijn ondergebracht. Vooruitlopend daarop is ervoor gekozen om de met elkaar samenhangende ondersteunende processen bijeen te brengen in een apart organisatieonderdeel, dat voor studenten en personeel makkelijk toegankelijk is. Het gaat om processen rondom intake, inschrijving, ICT, tweedelijns hulp en daaraan verbonden werkzaamheden van administratieve en financiële aard. Begin 2012 is formeel tot inrichting overgegaan en in het organogram van Arcus is STIP, het Studenten Informatie Punt, op dezelfde hoogte als de units geplaatst. A.3 De Arcus-Structuur Raad van Toezicht College van Bestuur Bestuursbureau Arcus College heeft tevens een holding, waarvan deel uitmaken het CBB, Arcus Contracting BV en TransferWerkt BV. Daarnaast zijn er nog de Stichting Volksuniversiteit en de Stichting Arcus Schoolfonds. Binnen het College van Bestuur zijn de portefeuilles als volgt verdeeld: Dhr. drs. Toon Theunissen (voorzitter) is verantwoordelijk voor de portefeuilles strategie, financiën, omgeving, onderwijs en huisvesting. Dhr. drs. Jos Jongen (collegelid) draagt de verantwoordelijkheid voor de portefeuilles personeel, organisatie, onderwijs, kwaliteitszorg en ICT. A.4 Financiën Begroting en realisatie 2011 Arcus maakt jaarlijks een begroting met een positief resultaat. De wijze van begroten is behoudend te noemen. Inkomsten worden begroot wanneer er een redelijke mate van zekerheid over is. Datzelfde geldt voor de kosten die met deze inkomsten samenhangen. Daarnaast wordt altijd rekening gehouden met een bedrag dat ingezet wordt voor onderwijsvernieuwing en om onvoorziene uitgaven te kunnen opvangen. Kijkend naar de realisatie is te zien dat een aantal omzetcategorieën aanzienlijk hoger eindigt dan begroot. De oorzaak ligt in het feit dat het omzetten betreft waarvan bij het opmaken van de begroting niet bekend was dat deze bij Arcus terecht zouden komen. Voorbeeld is de omzet voor de private activiteiten (baten werk i.o.v. derden). De toename van die omzet heeft uiteraard ook een toename van de personele kosten tot gevolg. Er werd een hogere omzet uit gemeentelijke educatiebudgetten gerealiseerd van 1,3 miljoen door ter beschikking stelling Dienst Audit & Control Ondernemingsraad 14 Ondersteunende diensten: - Onderwijsservices - Personeel en Organisatie - Financiën - Informatisering en Automatisering - Huisvesting en Facilitaire zaken - Marketing en Communicatie 15 Administratie en Handel Gezondheidszorg, Dienstverlening en Welzijn Techniek Horeca en Toerisme Educatie / Trajectbureau Studenten Informatie Punt STIP aansturing coördinatielijn horizontale afspraken en samenwerking informatie, advies- of instemmingsrecht Arcus College kent een Raad van Toezicht die een toezichthoudende, controlerende en adviserende functie heeft. De Raad ziet met name toe op onderwijskundige en strategische zaken alsmede op financiële zaken als de jaarrekening en begroting. De dagelijkse leiding berust bij het College van Bestuur, daarbij ondersteund door het Bestuursbureau. De ondersteunende diensten verrichten administratieve, beheers- en beleidstaken voor het CvB en voor de units. In de loop van 2012 zal door de verdere inrichting van STIP een verschuiving van activiteiten plaatsvinden vanuit units en diensten naar STIP.

9 van extra middelen binnen de Parkstad-gemeenten. Ook bij de Inburgeringstrajecten bleek voor een bedrag van 0,8 miljoen meer aan opdrachten gerealiseerd te zijn. Dit hangt samen met het succesvol inschrijven op aanbestedingen ook buiten Parkstad. Er wordt in de jaarrekening voor 0,7 miljoen aan incidentele baten verantwoord, waarvan een belangrijk deel de WVAsubsidies betreft. De rentebaten uit liquide middelen zijn 0,4 miljoen hoger dan begroot door stijging van de rentetarieven gedurende het jaar en door de latere start van de nieuwbouw. Analyse financiële situatie, inclusief meerjarenbegroting In de meerjarenbegroting is rekening gehouden met negatieve scenario s die opdoemen uit de keuzes van de politiek en de economische omstandigheden waarin wij momenteel allemaal verkeren. Er is sprake van een gezonde financiële situatie bij Arcus en daardoor konden we in de afgelopen jaren ook extra activiteiten ondernemen met een toegevoegde waarde voor (de kwaliteit van) het onderwijs en het personeel. De komende jaren zullen we echter goed op de financiën moeten blijven letten, willen we ook in de toekomst financieel gezond blijven. De huisvestingslasten zijn 0,3 miljoen hoger dan begroot door een dotatie aan de voorziening Groot onderhoud voor gebouwen. Dit bedrag is gereserveerd voor aanpassingen aan bestaande panden, die tijdelijk aangehouden moeten gaan worden nadat de nieuwbouw in gebruik wordt genomen. Ratio s meerjarenbegroting Rentabiliteit 2,11 4,95 5,86-2,08-0,39-0,41-0,46-0,50-0,36-0,64 Solvabiliteit 0,82 0,64 0,68 0,68 0,69 0,70 0,70 0,71 0,71 0,72 Liquiditeit 4,53 2,12 1,52 1,73 1,94 2,06 2,18 2,29 2,40 2,51 Balans In 2011 hebben enkele mutaties plaatsgevonden, die van invloed waren op de samenstelling en de hoogte van de balans: De debiteurenpositie is met 8% gestegen door hoofdzakelijk de toegenomen activiteiten van de commerciële dochteronderneming Contracting BV. Er is een toename van 0,3 mln. te constateren bij de kortlopende overige vorderingen als gevolg van met name de toegenomen rentevergoedingen over de banksaldi. De liquide middelen zijn met 1,1 mln. toegenomen door hogere saldi op de rentedragende spaarrekeningen; Een onttrekking aan en vrijval van de voorziening Mobiliteit voor 0,5 miljoen (aflopende regeling) valt grotendeels weg tegen een additionele dotatie van de voorziening Onderhoud in verband met het beter geschikt maken van de bestaande en, ondanks nieuwbouw aan te houden, gebouwen voor modern onderwijs. De totale crediteurenpositie is met 13% gedaald door met name een halvering van deze schuldpositie bij zowel de dochteronderneming Contracting BV als CBB BV. Rentabiliteit: het verhoudingsgetal van het resultaat uit de gewone bedrijfsvoering t.o.v. het totaal aan baten en financiële baten. Solvabiliteit: het verhoudingsgetal van het totaal eigen vermogen t.o.v. het totaal aan passiva. Liquiditeit: het verhoudingsgetal van de vlottende activa t.o.v. de kortlopende schulden. Voor de sector BVE, onderdeel ROC s, zijn de onderstaande gemiddelden van deze kengetallen berekend (op basis van de officiële cijfers 2010): ROC Gemiddeld Rentabiliteit 0,50 Solvabiliteit 0,44 Liquiditeit 0,83 16 Vergelijking 2010 De rijksbijdragen OCW zijn 1,1 miljoen lager dan in 2010, hetgeen voornamelijk veroorzaakt werd doordat wij in het schooljaar 2008/2009 een groot aantal BBL-studenten ingeschreven hebben binnen de zorgsector. Het betreft een incidentele groei, waarbij vanwege de wijze van bekostiging (t-2) de inkomsten een boekjaar later ontvangen worden. In 2011 (het verslagjaar) zijn deze inkomsten dus niet meer van toepassing. Ook het aantal VOA-deelnemers liep met 250 deelnemers terug waardoor de rijksbijdrage negatief beïnvloed is. De overige baten zijn aanzienlijk hoger door incidentele baten in 2011 als gevolg van teruggaven WVA van de belastingdienst ( 0,1 miljoen) en correcties 2010 ( 0,6 miljoen) voor vrijval van in 2010 gereserveerde kosten. De personele lasten zijn 1,7 miljoen hoger door extra personeel met een Arcus aanstelling voor ondersteuning aan het secundaire of nieuwbouwproces, door hogere lasten bij de dochters voor 0,3 miljoen en door een nagekomen last in 2011 van 0,3 miljoen voor de eindejaarsuitkering 2010 van flex-personeel. De huisvestingslasten zijn 0,3 miljoen hoger dan in 2010 door een dotatie aan de voorziening Onderhoud, bestemd voor de bestaande gebouwen. De meerjarenkengetallen van Arcus veranderen in de komende tien jaren door de inmiddels gestarte nieuwbouwactiviteiten, doch blijven met uitzondering van de rentabiliteit boven ROC-gemiddelden. De afwijkende rentabiliteitspercentages zijn het gevolg van het eerder genoemde behoudende begrotingsbeleid. Bovendien werden de financiële voordelen van de unilocatie nog niet in deze cijfers verwerkt. Met het realiseren van de nieuwbouw zullen de liquide middelen naar een aanzienlijk lager niveau afnemen. Er wordt vanuit gegaan dat vreemd vermogen aangetrokken wordt, waardoor de rentebaten zoals we die de afgelopen jaren kenden, zullen veranderen in rentelasten. Daarnaast zal met het betrekken van de nieuwbouw een aantal grote investeringen voor installaties en inventaris plaatsvinden, waardoor de komende tien jaren een piek ontstaat binnen de afschrijvingen. 17 Rentabiliteit in 2011 De rentabiliteit bij Arcus (3,0%) is hoger dan de gemiddelde ROC-score van 0,5%. De reden is dat op een aantal kostenposten zeer terughoudend omgegaan wordt met het doen van uitgaven en het aangaan van verplichtingen, zoals de huisvestingskosten en -investeringen als gevolg van de nieuwbouw. Naast deze kostencomponenten leveren ook de hoge rente-inkomsten op de liquide middelen van de afgelopen jaren een positieve bijdrage aan de rentabiliteit. Uit bovenstaande ratiotabel blijkt dat na het betrekken van de nieuwbouw in 2014 de rentabiliteit negatief wordt door het wegvallen van bovengenoemde voordelen en door een voorzichtige inschatting van de inkomsten. Solvabiliteit in 2011 De solvabiliteit is relatief hoog door het hypotheekvrij in eigendom hebben van het onroerend goed en het jaarlijks aan het eigen vermogen toevoegen van de positieve exploitatieresultaten. Na het realiseren van de nieuwbouw ontstaat er een situatie waarbij ook vreemd vermogen benodigd is, hetgeen een lager niveau van de solvabiliteit tot gevolg heeft. Liquiditeit in 2011 Door de eerder genoemde terughoudendheid bij het aangaan van verplichtingen zijn de liquide middelen wederom toegenomen. Per januari 2012 is de nieuwbouw gestart, waardoor de liquide middelen worden ingezet en overeenkomstig zullen dalen. Na de realisatie van de nieuwbouw (mei 2014) zullen weer jaarlijks kasoverschotten ontstaan, die de liquiditeitspositie en het verhoudingsgetal doen verbeteren.

10 Begroting 2012 De begroting over 2012 betreft de normale exploitatie, aangevuld met de kostenbegroting voor de beleidsmatige voornemens van Arcus over Deze beleidsmatige voornemens zijn beschreven en financieel gefaciliteerd in het Jaarplan 2012 en bedragen in totaal 3,4 miljoen. Dit bedrag wordt geheel afgedekt uit de toe te kennen extra middelen van OCW in In tegenstelling tot 2011 wordt de voorfinanciering op de uitgaven voor de nieuwbouw niet meer als kosten behandeld in 2012, maar als investeringen. Voor 2012 wordt uitgegaan van een reguliere investeringsbegroting van 3,2 miljoen en een nieuwbouwbegroting van 25,0 miljoen. In onderstaande tabel is ervoor gekozen om de enkelvoudige cijfers op te nemen. Het resultaat van de dochterbedrijven is separaat als regel in de tabel weergegeven. Begrotingen 2012/2011 (realisatie 2011) Realisatie 2011 Baten (x 1 mln.) Rijksbijdragen OCW 46,7 46,5 46,8 Overige overheidsbijdragen 3,1 2,7 2,6 Bijdrage Educatie 2,0 2,0 3,3 Baten werk derden 3,9 3,9 4,7 Rentebaten 0,6 0,7 1,0 Overige 1,0 0,9 2,3 Totaal baten 57,3 56,7 60,7 locatie, nieuwbouw voor de techniekopleidingen op Coriopolis, is vanwege de vertraagde besluitvorming over de invulling van de samenwerking met het vmbo nog aangehouden. 18 Lasten (x 1 mln.) Personeel 40,3 39,0 41,5 Algemene lasten 7,2 6,8 5,8 Afschrijvingen 1,7 1,9 2,2 Huisvestingslasten 3,5 2,7 3,2 Financiering nieuwbouw 0 1,0 1,7 Jaarplannen 3,4 4,1 4,3 Totaal lasten 56,1 55,5 58,7 Resultaat dochters 0,3 0,2 0,1 Resultaat 1,5 1,4 2,1 Opvallend in de begroting is de toename van de huisvestingslasten met 0,8 miljoen als gevolg van de ingebruikname van de Zorgacademie Parkstad onder betaling van een zogenaamde beschikbaarheidsvergoeding van jaarlijks 0,9 miljoen (over acht maanden in 2011 dus 0,6 mln.). A.5 Treasury Het beleid is om beschikbare middelen in deposito s of spaarproducten te beleggen. Er wordt daarmee voldaan aan het treasury-statuut dat in 2009 werd aangepast en opnieuw vastgesteld. Dat was nodig vanwege de invoering van de regeling Beleggen en belenen voor instellingen voor onderwijs en onderzoek Daarin wordt de mogelijkheid geopend in aandelen te beleggen (uiteraard na voorafgaande uitdrukkelijke toestemming van de Raad van Toezicht). De Raad heeft echter bij de vaststelling van de gewijzigde regeling vastgesteld niet de intentie te hebben in aandelen te gaan beleggen. A.6 Huisvesting Na jaren van voorbereidingen op papier is in het afgelopen jaar de daadwerkelijke bouw van twee van de drie nieuw te bouwen locaties in Heerlen dan ook werkelijk van start gegaan. De bouw van de Zorgacademie startte in juni 2011 en bereikte op 11 november van dat jaar zijn hoogste punt al. Voor de nieuwbouw aan de Valkenburgerweg werden medio december 2011 de eerste grondwerkzaamheden verricht. Er is inmiddels op de bouwplaats veel activiteit te zien. De aanbesteding van de derde De nieuwbouw van de Zorgacademie kon in mei 2012 al in gebruik genomen worden. De nieuwbouw aan de Valkenburgerweg zal begin 2014 opgeleverd moeten worden. De ingestelde beroepen bij de rechtbank in Maastricht tegen de bouwvergunning van de Zorgacademie zijn alle afgewezen. De klagers hebben afgezien van verdere juridische stappen. De beroepen tegen de bouwvergunning van de nieuwbouw aan de Valkenburgerweg werden niet ontvankelijk verklaard en deels afgewezen. Drie van de zes klagers hebben daarna hoger beroep aangetekend bij de Raad van State te Den Haag. Deze beroepen werden begin mei 2012 door de Raad van State behandeld. Middels een voorlopige voorziening is tussentijds ook opschorting van de uitvoering van de bouw geëist. De Raad van State zag echter geen aanleiding om te veronderstellen dat de verleende bouwvergunning in hoger beroep geen stand zal houden en heeft die eis dus afgewezen. Voor ons was dat een voldoende signaal om de bouw nu met voortvarendheid door te zetten. De bouw aan de Valkenburgerweg wordt binnen de Arcus-organisatie begeleid door het projectteam Nieuwbouw. Daarin is niet alleen technische kennis verzameld, maar is ook een stevige controle op de besteding c.q. uitputting van het bouwbudget georganiseerd. De dagelijkse begeleiding op de bouw, zoals directievoering en toezicht, is uitbesteed aan specialistische bedrijven. Zij vertegenwoordigen de opdrachtgever en hebben regelmatig contact met leden van het projectteam. Doordat bij de aanbesteding van de Zorgacademie gekozen is voor de constructie van een DBFMO-contract (Design, Build, Finance, Maintenance, Operate) is Arcus geen eigenaar van dat gebouw. Alle betrokken partijen zijn als bewoner en gebruiker dus huurder. Het pand is op precieze aanwijzingen van de gebruikers ontwikkeld en neergezet door een consortium van bouw- en exploitatiebedrijven: De Huismeesters. De twee bestuurders van de Zorgacademie Parkstad zorgen voor de contacten en communicatie tussen De Huismeesters en de gebruikers, waarvan Arcus met ruim 70% van het gebouw veruit de grootste zal zijn. De andere partners zijn Zuyd Hogeschool en de zorginstellingen Mondriaan en Atrium Medisch Centrum. De afgelopen jaren is de interne en externe communicatie over de nieuwbouw vanwege de trage voortgang in de procedures minimaal geweest. Alleen als er echt iets te melden was, is een gelegenheid gekozen aandacht te besteden aan de nieuwbouw. Er is lange tijd veel onzekerheid geweest over het doorgaan van de bouwplannen, niettemin is binnen de organisatie met overtuiging doorgewerkt aan de voorbereidingen en verbetering van de bouwplannen. Nu twee van de drie projecten daadwerkelijk gerealiseerd gaan worden, is de communicatie weer stevig ter hand genomen. Tijdens ons jaarlijkse gezamenlijke ontbijt op de vrijdag vóór aanvang van het nieuwe schooljaar is de speciale website aan het personeel getoond en meteen daarna live gegaan. Belangstellenden kunnen de bouwactiviteiten en vorderingen bijhouden en o.a. via een webcam ook op de voet blijven volgen. Hoogtepunten en planningszaken worden er vermeld. Daarnaast zal ook met nieuwsbrieven en publicaties in regionale huis-aan-huisbladen gewerkt worden, waarbij we onze directe buren in Welten/Benzenrade natuurlijk zoveel mogelijk via persoonlijke correspondentie zullen informeren. Begin april 2012 werd onder de titel Inzicht de eerste nieuwsbrief bij hen bezorgd. Op de bouwlocatie is bovendien een speciale plek gecreëerd voor toeschouwers, waar men op elk moment van de dag op een veilige afstand de voortgang van de werkzaamheden persoonlijk kan bekijken. De verwachtingen voor 2012 zijn hooggespannen. De Zorgacademie wordt op 27 juni officieel geopend. Vanaf schooljaar 2012/2013 zal het gebouw volledig in gebruik zijn. De bouw aan de Valkenburgerweg zal eind 2012 al ver gevorderd zijn. De verwachting is dat de aannemer dan volop bezig is met de ruwbouw en de contouren van het gebouw geheel zichtbaar zullen zijn. Voor Coriopolis geldt dat in de loop van 2012 een besluit genomen wordt over de samenwerking met het vmbo en het bedrijfsleven, zodat daarmee bekend wordt hoe dat traject vervolgd wordt. 19

11 20 A.7 Specifieke ontwikkelingen Strategisch Beleidsplan Met de titel Maak(t) werk van je eigen talent geven we aan dat wij studenten stimuleren om het beste uit zichzelf te halen. Maar ook dat zij met een Arcus-diploma op zak werk krijgen! Het is echter tevens een belangrijke opdracht aan onszelf: Arcus maakt werk van jouw talent. Het betekent dat wij het beste uit onszelf zullen halen om de talentontwikkeling van onze deelnemers optimaal te realiseren. Zo bereiden we hen goed voor op werk of een vervolgstap in hun studie of loopbaan. We hebben ons doelen gesteld, waar we de komende jaren naartoe werken. In 2015 zijn de onderwijsboulevard Xperience Parkstad en de Zorgacademie voorbeelden van het gemeenschappelijk antwoord van het onderwijs op de ontgroening en de vraag naar een hoogwaardige onderwijsinfrastructuur. Jongeren kunnen kiezen uit een breed aanbod van uitstekende beroepsopleidingen. Volwassenen, werkend en werkzoekend, worden prima bijscholingsmogelijkheden geboden om zo hun arbeidsparticipatie en maatschappelijke participatie te vergroten. Het Arcus-onderwijs is over de gehele linie van prima kwaliteit. Deelnemers en bedrijven zijn dik tevreden over onze prestaties. En op een aantal punten excelleren we. De techniekopleidingen van het vmbo, Arcus en het hbo werken samen. Zo worden - ook in nauwe samenwerking met het bedrijfsleven - dure onderwijsvoorzieningen in stand gehouden. Op het terrein van Procestechniek en Life Sciences zijn we excellent: samen met partners in het onderwijs en bedrijfsleven is de kans gegrepen om een Centrum voor Innovatief Vakmanschap te ontwikkelen. De Zorgacademie is een voortreffelijk voorbeeld binnen en buiten Parkstad. Daar werken de zorginstellingen, Arcus en de Zuyd Hogeschool samen aan de competenties van toekomstige en huidige werknemers. En die zijn hard nodig in de vergrijzende samenleving. Samen met de horecabranche is een topopleiding voor toekomstige topkoks en topgastheren/-gastvrouwen ontwikkeld. Iedereen vanaf 16 jaar die een achterstand heeft in ontwikkeling/competentieverwerving en daardoor in maatschappelijke participatie, kan vertrouwen op een uitstekende ondersteuning en begeleiding van Arcus. Dat doen we samen met gemeenten, collega-scholen, jeugdzorg etc. Uiteraard hebben we te maken met tal van omgevingsfactoren die meebepalen of en in welke mate we onze doelen kunnen realiseren. We zijn onderdeel van een samenleving in beweging. Daarom hebben we geprobeerd zo goed mogelijk in te schatten met welke ontwikkelingen we de komende jaren geconfronteerd worden. Door de bril van 2015 bezien, bestaat de volgende verwachting: De overheid Als we in 2015 terugkijken, zien we dat de economische groei beperkt is geweest. De overheidsfinanciën zijn aanzienlijk gesaneerd. Ook het onderwijs is hierdoor geraakt. Investeringen in re-integratie zijn sterk teruggebracht, alleen voorzieningen die structureel resultaat opleveren, worden nog gefinancierd. De marktwerking in het onderwijs voor volwassenen is verder doorgevoerd. Maatschappelijke vraagstukken Door de overheidsbezuinigingen is de maatschappelijke discussie op tal van terreinen sterk beïnvloed. Denk daarbij aan: collectieve versus individuele verantwoordelijkheid, integratie, culturele verscheidenheid, ontgroening en vergrijzing, maatschappelijke participatie en de kwaliteit van het onderwijs. Ontgroening en vergrijzing De ontgroening in Parkstad heeft in 2015 geleid tot een vermindering van 15-20% van het aantal jongere deelnemers bij Arcus. De vergrijzing is verder gevorderd en werknemers verlaten het arbeidsproces later. De arbeidsmarkt Ondanks de beperkte economische groei is de arbeidsmarkt in 2015 door de ontgroening redelijk krap. Arcus kan met het reguliere onderwijs niet voldoende werknemers leveren om aan de vraag te voldoen. Parkstad Er is werk gemaakt van de uitvoering van het regioprogramma Naar een duurzaam vitale regio en Arcus heeft daaraan stevig bijgedragen. Met het Strategisch Beleid wil Arcus een passend antwoord geven op de lage participatie, de ontgroening en de vergrijzing in de regio. Zo wil Arcus een essentiële bijdrage leveren aan de totstandkoming van een duurzaam vitale regio. Arcus wil tegemoetkomen aan de wens van deelnemers om een breed aanbod van hoogwaardige opleidingen te bieden en wil zo adequaat mogelijk inspelen op de eisen die de arbeidsmarkt stelt aan de beroepsbevolking. Arcus zoekt daarbij expliciet de weg van samenwerking en strategisch partnerschap. Ons strategisch beleid is de afgelopen jaren herkenbaar gepresenteerd in een eenvoudig en overzichtelijk schema, waarmee aan de hand van speerpunten en de voor ons noodzakelijke randvoorwaarden inzichtelijk gemaakt wordt waar wij naartoe willen. Onze omgeving heeft op die aanpak heel positief gereageerd, de eenvoud van het schema bleek bij de stakeholders in de smaak te vallen. Bij het verder doortrekken van ingeslagen wegen past het vasthouden van een herkenbare presentatie daarvan. We hebben namelijk dezelfde boodschappen als de jaren ervoor, maar aangescherpt, geactualiseerd vanwege veranderende omstandigheden om ons heen en weer verder uitgediept. Maar in de kern van de zaak zijn ze hetzelfde gebleven. Daarom is het strategische beleid voor de periode opnieuw in dit herkenbare schema weergegeven, maar met nieuw geformuleerde doelen en randvoorwaarden: 21 Strategisch beleid De kwaliteit van ons onderwijs staat als een huis De infrastructuur en de kwaliteit van het beroepsonderwijs in Parkstad zijn ontgroeningsbestendig Wij zijn het regionaal opleidingencentrum voor beroep, participatie en re-integratie Arcus staat voor maatwerkopleidingen, leven lang leren, re-integratie en participatie Onze visie wordt breed gedragen We zijn een professionele organisatie Onderwijs centraal, overhead lean mean, wel goed What we say is what you get Nieuwbouw, state-ofthe-art voorzieningen

12 Arcus zal moeten zorgen dat aan de noodzakelijke randvoorwaarden wordt voldaan om de doelstellingen te realiseren. Een breed gedragen visie is daarvoor een vereiste. Als organisatie moet Arcus professioneel zijn en doen wat we beloven. Het onderwijs moet centraal staan met goede support van onderwijsondersteunende afdelingen. De geplande nieuwe, state-of-the-art voorzieningen zijn nodig voor de toekomst. Het huidige strategisch beleidsplan kwam tot stand in de periode dat een lange kabinetsformatie zich afspeelde. Het regeerakkoord dat daaruit voortkwam, bleek een aantal belangrijke veranderingen voor het beroepsonderwijs in zich te dragen. Inmiddels heeft de minister in haar actieplan Focus op Vakmanschap meer richting gegeven aan de plannen die in het regeerakkoord werden beschreven. Deze zullen bij verdere uitvoering verstrekkende gevolgen hebben voor Arcus en op onderdelen een bijstelling van de strategische doelen vergen. Jaarplan 2011 Binnen het strategisch beleidsplan wordt elk jaar een nieuw Jaarplan opgesteld en 2011 was het eerste jaar in de cyclus van het Strategisch Beleidsplan We meten de voortgang van de activiteiten daarvan mede aan de hand van prestatie-indicatoren en de beschikbare middelen die in het Jaarplan zijn opgenomen. Daarvoor gebruiken we een voortgangsrapportage met verkeerslichten. Zes speerpunten uit het Jaarplan worden op basis van kritische succesfactoren op de voet gevolgd. Voor een aantal kwantitatieve doelstellingen is een dashboard opgesteld. In de loop van 2012 zal dit verder vorm en inhoud krijgen. Het geheel biedt een goed inzicht in de mate van realisatie van onze doelen. 22 Speerpunten in de Verkeerslichtenrapportage/Jaarplan a De kwaliteit van het onderwijs staat als een huis a Het beroepsonderwijs in Parkstad is ontgroeningbestendig a Arcus staat voor maatwerkopleidingen: een leven lang leren, re-integratie en participatie a Marketing en communicatie a De ondersteuning van het onderwijs a De nieuwbouw Kwantitatieve doelstelling in het dashboard a In-, door- en uitstroom van deelnemers a Tevredenheid van studenten, bedrijfsleven en medewerkers a HR-gegevens, waaronder ziekteverzuim a Financiële gegevens Wat werd bereikt? Ten aanzien van de speerpunten die we in ons Jaarplan 2011 stelden, konden belangrijke stappen gezet worden, hoewel er ook tegenvallers bleken. De kwaliteit van het onderwijs staat als een huis We ontvingen in 2011 diverse keren de onderwijsinspectie over onderwijs, examinering, de onderwijstijd, EVC, inburgering en het totale proces. In alle gevallen ontvingen we daarvan een positief rapport met de kwalificatie: voldoende. De ambities voor de nabije toekomst reiken echter verder, we willen met 25% van alle opleidingen in de categorie goed scoren. Het was de bedoeling dat elke onderwijsafdeling een zelfevaluatie (nulmeting) zou hebben uitgevoerd en een eerste verbeterplan voor zou opstellen. De eerste fase van de evaluaties en de jaarplannen op afdelingsniveau kwam gereed, de teamdoelstellingen zullen echter pas in het schooljaar geformuleerd worden. In het kader van de afspraken rondom het Professioneel Statuut is de inzet, dat het statuut op zich doorleefd en in de praktijk gehanteerd wordt. Uit de Benchmark MBO blijkt dat Arcus meer dan gemiddeld in de ontwikkeling van personeel investeert, maar desondanks is de doorleving van het Professioneel Statuut nog niet op het niveau dat we graag zouden willen. Dat wil niet zeggen dat we ontevreden zijn, maar de invoering van dit traject is gecompliceerd. 23 Het beroepsonderwijs in Parkstad is ontgroeningsbestendig De insteek van het vmbo en mbo in Parkstad was om met name op het punt van de opleidingen in de technische beroepen een stevige samenwerking op te zetten, gericht op goede doorlopende leerlijnen in een aantrekkelijke onderwijsomgeving (zo mogelijk de Arcus-nieuwbouw voor techniek). Het is onder andere in de technische vakken, dat een tekort aan personeel gaat ontstaan en dus is het van belang om extra inspanningen te plegen om dit onderwijs te behouden en aantrekkelijk te laten zijn voor jongeren. De betrokken besturen Arcus, SVO PL en LVO vonden elkaar op het onderwijsconcept, maar tot op heden kon de gemeente nog niet overtuigd worden van de grote voordelen om ook vmbo-leerlingen gebruik te laten maken van de nieuwe Arcus-faciliteiten op Coriopolis. Het concept wordt wel ondersteund, maar de gemeente Heerlen is nog niet bereid gebleken om de huisvesting voor vmbo-leerlingen op Coriopolis te betalen. Tevreden zijn we over de ontwikkelingen rondom het thema macrodoelmatigheid. Binnen het alliantieoverleg van de Limburgse ROC s en Citaverde waren al afspraken gemaakt om gezamenlijk af te stemmen bij het starten en stoppen van opleidingen. Doel: erop toezien dat we in Limburg in goed overleg de noodzakelijke onderwijsinfrastructuur in de lucht kunnen houden. Inmiddels is via het Bestuurlijk Overleg Beroepsonderwijs ook het vmbo nadrukkelijk bij dit soort afstemmingen betrokken. Gezamenlijk hebben wij deelgenomen aan de pilot macrodoelmatigheid die namens de minister werd uitgevoerd door Bèta Techniek. De pilot is weliswaar inmiddels met een advies aan de minister afgerond, maar er wordt nog steeds gewerkt aan en met de producten die de pilot voor ons heeft opgeleverd.

13 24 Arcus staat voor maatwerkopleidingen: een leven lang leren, re-integratie en participatie Dit soort opleidingen wordt binnen onze structuur voor een belangrijk deel georganiseerd en uitgevoerd door dochterbedrijven binnen de holding. In het verslagjaar 2011 is veel werk gemaakt van de herinrichting van activiteiten door die dochters. De invoering van de Wet werken naar vermogen en ook de terugloop van inburgeringsactiviteiten vergen een slagvaardige en flexibele organisatie. Educatieactiviteiten die sinds jaar en dag bij Arcus via aan- bestedingen zijn binnengekomen, worden nu ook ondergebracht bij een van de dochterbedrijven. De stappen daartoe zijn gezet, het overleg met de betrokken ondernemingsraden verloopt goed en de verwachting is dat dit traject voor het schooljaar afgerond en verder ingericht kan zijn. Marketing en Communicatie Begin 2011 is een geheel nieuwe dienst Marketing en Communicatie tot stand gebracht. In het verleden was er binnen Arcus wel aandacht voor communicatie, maar minder voor de marketing. Nu de behoefte is ontstaan om onszelf in de markt beter en vooral duidelijker te profileren, is ervoor gekozen om aan de hand van een herschikking van de bestaande budgetten meer aandacht te besteden aan de wijze waarop Arcus in de markt opereert. De marketingaanpak is een integraal deel van het Jaarplan 2012 geworden. Er werd een verbeterde website gelanceerd, inmiddels zijn de voorbereidingen voor een geavanceerd intranet voor studenten, personeel en mogelijk ook externen omgezet in een pilotfase. De ondersteuning van het onderwijs Op dit punt heeft het CvB zich in het verslagjaar vooral geconcentreerd op de vraag hoe wij onze dienstverlening rondom ICT-gebruik in het onderwijs en m.b.t. de ondersteunende processen kunnen verbeteren. Daarnaast is de ondersteuning van de units vanuit onze dienst Financiën onder de loep genomen. Er is een breed gedragen rapportage opgesteld omtrent de noodzakelijke ontwikkelingen op ICT-gebied, zowel voor het onderwijs (studenten, docenten) als voor de eigen werkorganisatie. Aanleiding daarvoor was de razendsnelle toename van het internetverkeer met een teruglopende performance als gevolg. De uitwerkingen van het plan zijn inmiddels in gang gezet. Ten aanzien van Financiën zijn stappen gezet, maar we moeten verder geraken. De inspanningen rondom de verbeteringen die in de managementletter van de accountant werden genoemd, krijgen extra aandacht. Met de ontwikkeling van STIP, het Studenten Informatie Punt, is een weg ingeslagen waarmee de dienstverlening aan (aankomende) studenten maar vooral ook een verbetering van de ondersteuning van het primaire proces kan worden gerealiseerd. Het samenbrengen van zulke activiteiten loopt ook vooruit op de verhuizing naar de nieuwbouw in Er wordt niet alleen een kwaliteitsslag gemaakt, er zal ook efficiënter (en dus uiteindelijk met minder formatie) gewerkt kunnen worden. Behalve de Centrale Service Desk (de plek waar je telefonisch binnenkomt bij Arcus) zijn momenteel ook de Centrale Intake en Plaatsing (CIP), de screeners, een medewerker van het Steunpunt Studie en Handicap en de mensen van het project HOB (Herinrichting Onderwijs Bedrijfsprocessen) ondergebracht bij STIP. De nieuwbouw Op dit punt kon na langjarige verwikkelingen dan toch eindelijk een aantal grote stappen gezet worden. In het verslagjaar werd een aanvang gemaakt met de bouw van de Zorgacademie en gingen de voorbereidende bouwactiviteiten van start aan de Valkenburgerweg. De Zorgacademie is ten tijde van de vaststelling van dit Jaardocument inmiddels in gebruik genomen. De eerste bewoonde mijlpaal in het nieuwbouwdossier is dus een feit. Switchers zijn studenten die wisselen van opleiding. Meestal gaat daar een heroriëntatietraject aan vooraf en vooral wanneer wordt overgestapt naar een opleiding in een andere unit of afdeling. Om de switchers te meten, is de wisseling van crebo (opleiding) als graadmeter genomen. Het tussentijds wisselen van opleiding is een typisch probleem binnen de mbo-sector. Als belangrijke oorzaak daarvan wordt vooral een onvoldoende gefundeerde opleidingskeuze gezien. In de laatste drie schooljaren waren er gemiddeld switchers per jaar. We hebben in genoemde periode overigens geen duidelijke omslag in aantallen kunnen constateren. De verschuiving in 2011 wordt veroorzaakt door de verschuiving van het schooljaar. Dit jaar is er bij de intake, meer nog dan voorheen, de nadruk gelegd op beroepsinteresse en het niveau van taal en rekenen. De verwachting is dat daardoor een beter gefundeerde opleidingskeuze kan worden gemaakt. Tijdens het intakeproces wisselt 10% van de nieuwe studenten nog van opleiding. 1 oktober is voor bekostiging een belangrijke datum en daarmee landelijk gevoelig gebleken voor strategisch gedrag. Het behoort standaard tot de werkzaamheden van de accountant om wisseling van opleidingen die (betrekkelijk) kort na 1 oktober plaatsvinden te onderzoeken. Daarnaast wordt er gekeken naar de uitstroom in de maanden januari tot november Studenten stromen voor het merendeel aan het einde van een schooljaar uit (juli) en in beperktere mate ook in februari. Dit laatste, omdat er ook opleidingen zijn die tussentijds starten (van februari tot februari). De verschuiving van de uitstroom medio 2011 wordt veroorzaakt door de verschuiving van het schooljaar. Er is geen duidelijke trend te zien in het aantal uitstromende studenten. Dat is overigens ook niet het eerste aandachtspunt. Het gaat er immers vooral om, dat de studenten gediplomeerd uitstromen. 1 oktober is voor bekostiging een belangrijke datum en daarmee landelijk gevoelig gebleken voor strategisch gedrag. Het behoort standaard tot de werkzaamheden van de accountant om uitstroom die (betrekkelijk) kort na 1 oktober plaatsvindt, te onderzoeken. Tevredenheid van studenten, bedrijfsleven en medewerkers De enquêtes over het bedrijfsleven zijn pas in het najaar van 2011 afgenomen. De resultaten van de BPV-monitor laten zien, dat we op dit punt precies op het landelijke gemiddelde zitten qua beoordeling van onze inzet. Intern werd door de units GDW en H&T een enquête gehouden naar de deelnemerstevredenheid. Daarbij scoorden we gunstiger dan in de JOB-enquête. HR-gegevens, waaronder ziekteverzuim Kijkend naar verzuim wordt het verloop van het ziekteverzuim per maand aangegeven. De streefwaarde van het ziekteverzuim is maximaal 5,25% (waarvan 4,5% korter dan één jaar). Er is ook inzicht gegeven over de aantallen niet-zieke medewerkers (per maand in een percentage). Er is goed te zien dat de griepgolf in januari 2011 niet aan Arcus voorbij is gegaan. Financiële gegevens Hier wordt inzichtelijk gemaakt hoe het verloop van het exploitatieresultaat van de stichting en van de holding is. Het dashboard is breed binnen de organisatie beschikbaar en zal verder worden opgebouwd. Met name de verbetering van de kwantitatieve gegevens heeft onze aandacht. De thema s diplomaresultaten en de VSV-cijfers worden als grafiek in de loop van 2012 toegevoegd. 25 De meer kwantitatieve doelstellingen worden aan de hand van tabellen en grafieken in een dashboard verwerkt, dat als instrument wordt gebruikt om een overzicht te bieden van de ontwikkelingen. Het is de bedoeling dat dit op termijn realtime-informatie kan bieden aan het management. Momenteel zijn de volgende onderdelen in het dashboard verwerkt: In-, door- en uitstroom van deelnemers Tot 1 oktober 2011 zijn er in totaal studenten door het instroomproces gegaan (aanmelding, studiekeuzetest, (vaak) intakegesprek, kennismakingsproces, voldoen aan allerlei formele verplichtingen). Resultaten: 68% werd definitief ingeschreven en is begonnen met de studie. 22% is afgehaakt tijdens de inschrijving. 10% was eind september nog in behandeling. Vanaf oktober is de instroom natuurlijk teruggevallen om in januari vervolgens weer licht toe te nemen.

14 Competentiegericht Onderwijs (CGO) Door Arcus College is in de afgelopen jaren op planmatige wijze gewerkt aan de invoering van competentiegericht onderwijs (nu: beroepsgericht onderwijs). Daarbij heeft Arcus inhoudelijk gezien, gekozen voor een helder Arcus-breed onderwijsmodel om competentiegericht onderwijs uit te voeren. Vertrekpunt daarbij zijn de (competentiegerichte) kwalificatiedossiers met daarbinnen de kerntaken en de werkprocessen. In het onderwijsmodel vormen integrale praktijkopdrachten de rode draad. Met de ontwikkeling van een eigen onderwijsvisie, vastgelegd in de CGO kapstok 2, hebben we een uitstekend handvat om ons onderwijs naar een hogere kwaliteit te brengen, en bovendien up-to-date te houden. Omdat de wettelijke invoering van de kwalificatiestructuur met ingang van het schooljaar zou gaan plaatsvinden, zijn bij Arcus praktisch alle, met ingang van dat schooljaar startende opleidingen reeds aangeboden via deze competentiegerichte kwalificatiestructuur. Versnelling curriculumontwikkeling Arcus College heeft voor een onderwijsmodel gekozen, waarbij integrale praktijkopdrachten (IPO s) de rode draad van de opleiding vormen. De IPO s hebben betrekking op de kerntaken en werkprocessen uit de kwalificatiedossiers van de opleiding. Bij deze integrale praktijkopdrachten hoort flankerend onderwijs in de vorm van kennislessen en vaardigheidstrainingen. De curricula van alle opleidingen worden volgens dit model vormgegeven. Dit gebeurt doordat een aantal docenten uit elk onderwijsteam onder begeleiding van een onderwijskundig adviseur van de interne Expertisegroep Onderwijsservices (EOS) samen aan dit curriculum werken volgens een hiervoor ontwikkeld format voor integrale praktijkopdrachten. Soms kunnen IPO s worden ingekocht en moet het flankerend onderwijs erbij gezocht en gemaakt worden, soms is flankerend onderwijs in te kopen en moeten de IPO s gemaakt worden. In alle curriculumtrajecten (incl. begeleiding en beoordeling) zijn de kwalificatiedossiers expliciet het uitgangspunt. In het format voor ontwikkelen van IPO s is de link met het kwalificatiedossier uitgangspunt. 26 Via het project versnelling curriculumontwikkeling is in 2011 geïnvesteerd in een versnelling in de ontwikkeling van competentiegerichte curricula volgens het Arcus-onderwijsmodel. De in 2011 behaalde resultaten zijn: De infrastructuur met projectleiding, kartrekkers van EOS en ontwikkelteams per afdeling voor het project versnelling curriculumontwikkeling is geïmplementeerd en werkt. Onderwijsmodel met integrale praktijkopdrachten (IPO s) raakt ingeburgerd bij Arcus. Er zijn plannen van aanpak gemaakt per afdeling. Er is een overall overzicht met te ontwikkelen IPO s en flankerend onderwijs. Er is een helder en bruikbaar IPO-format ontwikkeld voor IPO s om te leren en voor IPO s om te kwalificeren, waar ook het bij de IPO behorend flankerend onderwijs een plaats in heeft. Door gebruik van dit format is/wordt in het onderwijs daadwerkelijk de link tussen kennis, vaardigheden en houding/bewustwording gelegd. Ontwikkeling curricula volgens steeds meer gedragen format IPO s is in volle gang. Er zijn Arcus-breed in IPO s om te kwalificeren volgens format tot stand gekomen. Er zijn Arcus-breed in IPO s om te leren met bijbehorend flankerend onderwijs volgens format tot stand gekomen. 27 De wettelijke invoering van competentiegericht onderwijs is in de afgelopen jaren enkele keren uitgesteld. Arcus heeft zich er door deelname aan de experimenten en door de onderwijskundige ondersteuning bij CGO te organiseren in een Expertisegroep Onderwijs (EOS), goed en uitgebreid op voorbereid. Binnen Arcus is het vervolg van de invoering van CGO in 2011 als volgt inhoud gegeven: De samenhang tussen inhoud, onderwijsbedrijfsvoering, ICT en professionalisering die bij de invoering CGO succesvol is gebleken, is in 2011 in stand gehouden. De ondersteuning door de Expertisegroep Onderwijsservices (EOS) in de omvang zoals die de afgelopen jaren heeft plaatsgevonden, kon niet worden voortgezet. De innovatiegelden t.b.v. de invoering CGO zijn t.o.v gehalveerd. Per heeft de dienst EOS, die de beleidsvoorbereiding en onderwijskundige ondersteuning van de invoering CGO in de afgelopen jaren heeft verzorgd, een structureel karakter gekregen. Daarnaast is een belangrijk gedeelte van de (gehalveerde) innovatiegelden bij EOS en units ingezet om een versnelling in de curriculumontwikkeling te realiseren. Het project Herinrichting Onderwijsbedrijfsprocessen op basis van CGO is in 2011 voortgezet. De lead bij het vervolg van de invoering CGO is in het afgelopen jaar al wat meer komen te liggen bij de onderwijsteams, onder leiding van de opleidingscoördinatoren. Deze belegging van het eigenaarschap voor het onderwijs bij de onderwijsteams zal in de komende jaren verder zijn beslag moeten krijgen heeft in het teken gestaan van de implementatie van bij CGO passende adequate ICT-ondersteuning in de vorm van de systemen KRD en de satellieten DBS, Participatie, Resultatenmodule, die noise hebben vervangen. Daarnaast is de verdere professionalisering van docenten, teams en management in 2011 een belangrijk thema geweest. Wij zullen daar hierna nog uitgebreider over rapporteren. Kwantitatieve gegevens invoering CGO Vanaf 1 augustus 2012 moeten alle opleidingen in het mbo gebaseerd zijn op de kwalificatiedossiers. Met de invoering van de Wet beroepsgerichte kwalificatiestructuur zijn de kwalificatiedossiers niet meer experimenteel. Studenten die vóór het schooljaar zijn gestart, kunnen hun opleiding afmaken op basis van eerder vastgestelde eindtermendocumenten of experimentele kwalificatiedossiers.

15 Kwaliteitszorg In 2011 is fors geïnvesteerd in de verdere verbetering van de (onderwijs) kwaliteitszorg binnen Arcus. Er is een platform kwaliteitszorg in de steigers gezet, bestaande uit kwaliteitszorgmedewerkers van EOS en kwaliteitszorgmedewerkers per unit. De JOB-monitor en Instroommonitor zijn in 2011 via een nieuwe (uniforme) Arcus aanpak voor verwerking en analyse van enquêtes uitgevoerd. Deze aanpak van enquêtes zal in de toekomst ook voor de andere (centraal georganiseerde) enquêtes worden toegepast. Er is in 2011 gewerkt aan een kwaliteitsbeleidsplan, gebaseerd op het nieuwe waarderingskader van inspectie Er zijn bij drie units door EOS audits gehouden; op basis daarvan zijn door de units verbeterplannen gemaakt. Er is een format voor zelfevaluaties, gebaseerd op het nieuwe waarderingskader inspectie 2012, tot stand gekomen. De invoering van teamjaarplannen, volgens een uniform format, is in 2011 in gang gezet. Bij alle onderwijsafdelingen heeft in 2011 een zelfevaluatie plaatsgevonden. Op basis daarvan zijn verbeterplannen per afdeling gemaakt. Diploma s Contractonderwijs versus het aantal diploma s in het beroepsonderwijs, Onderwijsvorm CGO Eindtermen Totaal Contractonderwijs Beroepsonderwijs Totaal Voorbereiding invoering Focus op Vakmanschap In februari 2011 heeft de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap het actieplan mbo Focus op Vakmanschap gepresenteerd. De ambities en doelstellingen zijn duidelijk: de basis op orde, de lat omhoog. Bij Arcus zijn in de loop van 2011 de voorbereidingen voor invoering van het actieplan ter hand genomen. Veel van de in Focus op Vakmanschap genoemde actiepunten komen niet uit de lucht vallen. Het mbo werkt al geruime tijd aan het verbeteren van onderwijstijd, examinering, professionalisering van docenten, uitvalbestrijding en er is meer aandacht voor taal en rekenen. Het actieplan Focus op Vakmanschap sluit derhalve aan bij de reeds ingeslagen weg en bouwt daarop voort. Binnen het Arcus-onderwijsmodel en met gebruikmaking van de ontwikkelde integrale praktijkopdrachten, zullen de curricula heringericht worden op basis van de eisen die Focus op Vakmanschap stelt. Ontwikkelen en invoeren van een integrale begeleidingsvisie In 2011 is gewerkt aan de ontwikkeling van een integrale visie op begeleiding van leerlingen. In deze visie worden de diverse rollen binnen de begeleiding van leerlingen (docent, mentor, schoolmaatschappelijk werk, derdelijns begeleiding) verder verhelderd en vormt de bejegening van studenten een belangrijk onderdeel. 28 Op basis van deze integrale visie is inmiddels een aantal zaken gebeurd: Pilot FD met mogelijke nieuwe invulling leren en loopbaan / mentoraat Begeleiding IPO s wordt meegenomen in project versnelling curriculumontwikkeling Andere werkwijze schoolmaatschappelijk werk is ingevoerd (één begeleider als casemanager bij de units voor alle problematiek) Bij een aantal afdelingen vinden, ondersteund door EOS, trajecten plaats gericht op de invulling van de mentoraatsrol. Gezien de stappen die op dit terrein nog gezet moeten worden zou een meer gerichte training en intervisie met mentorgroepen en de invoering van methodische groepsbegeleiding goed zijn. Dit thema wordt nader opgepakt. Toch is er in de komende jaren wederom sprake van een behoorlijk verandertraject. Het gaat om de realisatie van een inhoudelijk samenhangend pakket van acties, die betrekking hebben op alle aspecten van de schoolorganisatie. De verschillende maatregelen zijn te bundelen in de volgende categorieën: Herontwerp opleidingen: programmering, inrichting, examinering Leerlingbegeleiding: intake, selectie en plaatsing, begeleiding tijdens de studieloopbaan De onderwijsbedrijfsvoering: organisatie van het onderwijs, onderwijslogistiek, huisvesting, kwaliteitszorg, informatiemanagement Professionalisering 29 In samenwerking tussen EOS en Educatie / Trajectbureau is een trainingsprogramma opgezet voor docenten over het omgaan met bijzondere studenten (gedragsproblemen, leerlingen met een rugzak). Het trainingsprogramma is in 2011 enkele malen uitgevoerd. CGO-thermometer Specifiek lieten wij voor CGO een zogenaamde CGO-thermometer ontwikkelen in samenwerking met de Open Universiteit. Eind 2011 promoveerde Miriam Goes op het proefschrift Competent gemonitord met als ondertitel Van constructie van een CGOmonitor tot cocreatie binnen het middelbaar beroepsonderwijs in Nederland. Uit de conclusies van het onderzoek blijkt onder andere: dat innovaties als de invoering van CGO ingrijpen op alle aspecten van de organisatie. Door dit concept kunnen leraren niet langer in een louter uitvoerende rol fungeren, maar worden zij gedwongen om mede-ontwikkelaar en ontwerper van leerprocessen te worden. Daarbij worden zij geacht verantwoordelijkheid te nemen voor hun deel van de organisatieontwikkeling en te leren van hun leerervaringen in de organisatie. Indien leraren deze rollen op zich nemen, worden innovaties vanzelfsprekende processen binnen onderwijsorganisaties. Voor het ontwikkelen van dergelijke rollen is echter ondersteuning en stimulans van het management nodig. De huidige praktijk is een overgangssituatie, waarin nog niet alle leraren en teams in staat zijn deze nieuwe professionele rollen op zich te nemen en verder te ontwikkelen. Er is op dit vlak dus nog werk aan de winkel en dat terwijl met de komst van maatregelen uit Focus op Vakmanschap de aanpak weer verder zal moeten worden bijgestuurd. Diploma s Ons uitgangspunt is, dat een student van Arcus niet zonder diploma de school verlaat. We stoppen veel energie in de begeleiding van studenten, zodat dit uitgangspunt ook zo goed mogelijk waargemaakt kan worden. Het totale aantal diploma s in 2011 is in vergelijking met 2010 afgenomen. Weliswaar werden er in het contractonderwijs wat meer diploma s behaald, het beroepsonderwijs daarentegen liet een flinke daling zien. Die is vooral veroorzaakt doordat er minder diploma s werden behaald in zgn. eindtermenopleidingen. Die worden immers beëindigd. Het aantal leerlingen in die opleidingen neemt dus af. De terugloop van het aantal diploma s kon niet helemaal goedgemaakt worden met diploma s in CGO-opleidingen, ook al was dat aantal 180 diploma s hoger dan in 2010.

16 Rendementen per unit en niveau Het rendement van onze opleidingen is in het afgelopen schooljaar over vrijwel de hele linie iets teruggelopen. In de onderstaande tabellen wordt per unit en naar niveau de ontwikkeling weergegeven van het rendement over de jaren 2009 t/m In het bovenste deel van deze tabellen staat het unitrendement per niveau van dat jaar. Vervolgens wordt in de twee blokken daaronder een uitsplitsing gemaakt naar leerlingen jonger/ouder dan 23 jaar. Jaarresultaat unit A&H Diploma Uitstroom Rendement Diploma Uitstroom Rendement Diploma Uitstroom Rendement ,67% ,09% ,00% ,01% ,78% ,70% ,11% ,62% ,53% ,23% ,17% ,71% t/m 23 t/m 23 t/m ,64% ,09% ,00% ,73% ,90% ,00% ,67% ,68% ,35% ,22% ,54% ,93% 24 en ouder 24 en ouder 24 en ouder ,73% ,00% ,00% ,90% ,36% ,49% ,43% ,46% ,61% ,57% ,09% ,21% 31 Jaarresultaat unit GDW Diploma Uitstroom Rendement Diploma Uitstroom Rendement Diploma Uitstroom Rendement ,62% ,00% ,00% ,22% ,06% ,13% ,59% ,49% ,31% ,84% ,03% ,12% t/m 23 t/m 23 t/m ,24% ,33% ,00% ,48% ,81% ,33% ,96% ,03% ,67% ,85% ,11% ,45% 24 en ouder 24 en ouder 24 en ouder ,05% ,67% ,00% ,18% ,34% ,79% ,78% ,19% ,91% ,54% ,11% ,46%

17 2009 Diploma Uitstroom Rendement ,71% ,27% ,41% ,48% t/m 23 Jaarresultaat unit H&T 2010 Diploma Uitstroom Rendement ,67% ,51% ,77% ,41% t/m Diploma Uitstroom Rendement ,50% ,27% ,23% ,01% t/m 23 Nadere analyse van de rendementen Opmerkelijk is de terugloop van de rendementen bij de studenten van 24 jaar en ouder. Dat zijn voornamelijk studenten die via Contracting binnenkomen. Het is opmerkelijk, omdat het aantal behaalde diploma s bij Contracting aanzienlijk is toegenomen: van 549 in 2010 naar 668 in Deze verbetering wordt echter teniet gedaan door de hogere uitstroom van ongediplomeerden in die groep. In de bovenstaande tabellen is dat duidelijk terug te lezen. Het totale aantal BBL-gediplomeerden nam flink af (van in 2010 naar 788 in 2011) en gelet op de diplomagroei bij Contracting moet die daling dus vooral binnen het reguliere beroepsonderwijs zijn ontstaan. Ook dat is in de tabellen hiervoor terug te zien, de ongediplomeerde uitstroom nam op een aantal plekken flink toe ,05% ,53% ,99% ,13% 24 en ouder ,43% ,19% ,39% ,94% 24 en ouder ,00% ,96% ,99% ,66% 24 en ouder Binnen de units wordt in samenwerking met de medewerkers kwaliteitszorg inmiddels een verdiepingsslag gemaakt in de analyses. Daarbij worden de rendementen naar afdeling en opleiding vergeleken met ontwikkelingen van voorgaande jaren. Ook externe omstandigheden zoals de invloed van contractonderwijs en afnemende leerlingenaantallen spelen daarin een rol. Over het verslagjaar 2011 hebben de units deels nu al een aparte analyse opgesteld ,40% ,00% ,67% ,67% ,00% ,42% ,38% ,63% ,00% ,86% ,29% ,00% Administratie en Handel Bij A&H zijn er drie redenen die negatief van invloed zijn op het rendement: In schooljaar was er relatief gezien een groter aandeel ongediplomeerde schoolverlaters bij Contracting. Deelnemers maken veelal de opleiding niet af. Daar zijn verschillende oorzaken voor aan te wijzen. Gebrek aan motivatie is er een van, maar niet zelden is men al tevreden met een stuk specifieke kennis uit de opleiding. Men is dan kennelijk 2009 Diploma Uitstroom Rendement ,00% ,30% Jaarresultaat unit Techniek 2010 Diploma Uitstroom Rendement ,14% ,46% 2011 Diploma Uitstroom Rendement ,23% ,92% minder geïnteresseerd in het diploma en breekt de studie voortijdig af. Het wegvallen van de arbeidsrelatie (ontslag, faillissement) ligt vaak ten grondslag aan het beëindigen van de opleiding. Daarnaast is de unit A&H landelijk een van de weinige aanbieders van economisch-administratief onderwijs EAO aan volwassenen, overdag en in de avonduren. Studenten beginnen er enthousiast aan, maar door veranderingen in persoonlijke omstandigheden blijkt tijdens de schoolcarrière dat de motivatie om de studie af te ronden, afneemt ,44% ,31% t/m ,52% ,14% ,03% ,83% 24 en ouder ,81% ,61% ,53% ,44% ,60% ,23% ,34% ,82% t/m ,71% t/m ,33% ,61% ,72% ,15% ,54% ,65% ,43% 24 en ouder ,43% 24 en ouder ,76% ,26% ,38% ,02% ,57% ,05% ,32% Jaarresultaat unit Educatie / Trajectbureau Afdeling EAO Binnen de afdeling EAO zijn er een viertal opleidingenclusters herkenbaar. Bij administratieve opleidingen is het grootste deel van de uitvallende deelnemers van niveau 2 toe te wijzen aan de opleidingen voor volwassenen en het contractonderwijs. 3 lijkt minder te scoren, maar het rendement wordt negatief beïnvloed doordat deelnemers (voor diplomering, na het behalen van alle examens) besluiten hun arbeidskansen te vergroten door verder te gaan met de hogere niveau 4-opleiding. Overigens kent niveau 4 een voldoende rendement. De secretariële niveau 3-opleiding kent een minder rendement vanwege het negatieve effect van de uitvallers bij het volwassenenonderwijs, terwijl de aanpalende niveau 4-opleiding een rendement kent dat boven de inspectienorm ligt. De commerciële opleiding op niveau 3 kent twee uitstromen. Een algemene (die overigens door twee kenniscentra wordt aangeboden) met een klein aantal deelnemers en een specifieke (op bank- en verzekeringswezen gericht), waar deelnemers gericht op inschrijven met een hoog rendement tot gevolg. De niveau 4-opleiding (medewerker marketing en communicatie) is een brede opleiding die een beperkt aantal oudere studenten aantrekt, die deze de opleiding via het volwassenenonderwijs volgen. Helaas kent deze opleiding weinig gediplomeerden. De juridische opleiding, ten slotte, kent weinig deelnemers, waar uitval van een paar deelnemers al snel van grote invloed is op de rendementen Diploma Uitstroom Rendement ,12% ,00% ,00% ,00% t/m ,85% ,00% ,00% ,00% 24 en ouder 2010 Diploma Uitstroom Rendement ,75% ,00% ,00% ,00% t/m ,11% ,00% ,00% ,00% 24 en ouder 2011 Diploma Uitstroom Rendement ,94% ,00% ,00% ,00% t/m ,36% ,00% ,00% ,00% 24 en ouder Afdeling Handel De logistieke opleidingen op de niveaus 2, 3 en 4 laten alle een dalend rendement zien t.o.v Ondanks de daling bij niveau 2 en 3 liggen de rendementen nog altijd boven de inspectienorm. Bij niveau 4 is de daling veroorzaakt doordat gediplomeerden van de niveau 3-opleiding in er niet in zijn geslaagd de niveau 4-opleiding met succes af te ronden. Bij de detailopleidingen is niveau 2 (Verkoper) t.o.v in rendement gestegen. Deze opleiding kent al vele jaren veel laat-aanmelders. Blijkbaar is de gewijzigde plaatsingsprocedure debet aan de rendementstijging. Het rendement van niveau 3 laat ook een stijging zien t.o.v. het vorige schooljaar, terwijl dat van niveau 4 gedaald is door dezelfde reden als bij de logistieke niveau 4-opleiding. De opleiding Interieuradviseur is een jonge, nog niet voldragen opleiding met een onevenwichtige verdeling van studenten (met nog weinig deelnemers in de hogere leerjaren), waardoor het rendement nog vrij laag is. Door een wijziging in de kwalificatiedossiers van de opleidingen vrede & veiligheid, met gevolgen voor de opleidingsduur, zijn er in geen gediplomeerde uitstromers ,24% ,95% ,88% ,00% ,00% ,00% ,00% ,00% ,00% ,00% ,00% ,00%

18 Afdeling ICT Negatieve invloed op de rendementen bij alle niveaus komt doordat een deel van de studenten, ondanks de vooraf verstrekte informatie, met een minder duidelijk beroepsbeeld aan de opleiding begint. Daarnaast is er bij de niveau 2-opleiding een negatief effect van contractdeelnemers. Bij de niveau 3-opleiding zijn er in veel niet door school beïnvloedbare oorzaken de reden voor het afbreken van de opleiding. 4, ten slotte, voldoet aan de inspectienorm, ondanks dat er gediplomeerde doorstromers van lagere opleidingen de opleiding voortijdig verlaten. Horeca en Toerisme De rendementen bij Horeca en Toerisme zitten allemaal boven de inspectienorm, behalve niveau 2 bij deelnemers ouder dan 23 jaar. 4-opleidingen hebben allemaal een rendementsverbetering laten zien t.o.v. vorig jaar. 3 blijft vrijwel stabiel, maar op niveau 2 is wel een teruggang te zien, vooral in de groep ouder dan 23 jaar (Contracting). Het rendement wordt voor een belangrijk deel beïnvloed door de toename van zorgleerlingen. Bij de unit constateert men de laatste jaren een forse toename van zorgleerlingen op niveau 2 (zichtbaar en onzichtbaar) bij de horeca. Het beeld bestaat dat toch veel studenten vanuit een laatste twijfel dan maar voor horeca kiezen. Daarbij blijkt ook sprake te zijn van een toenemend aantal zorgleerlingen. Daarnaast blijkt een groot aantal studenten niet het juiste beroepsbeeld te hebben en pas later tot de conclusie te komen de verkeerde opleiding te hebben gekozen. Ook deze groep behoeft extra aandacht en zorg. Om de uitval te beperken is er een plan van aanpak opgesteld, dat bestaat uit verschillende fases: Analyse van de instroom vmbo-mbo Analyse van de (vroegtijdige) door- en uitstroom Probleemanalyse met Plan van Aanpak Inspectiebezoeken Arcus is ook in 2011 meermaals bezocht door de Inspectie van het Onderwijs. Daarbij ging het om een onderzoek i.v.m. examinering bij de opleiding Onderwijsassistent, een heronderzoek naar de onderwijstijd bij de opleiding Administratief medewerker, een kwaliteitsonderzoek bij de opleidingen AKA en Procesoperator B, twee onderzoeken naar de onderwijstijd (bij de opleidingen medewerker ICT en Signmaker), er was een VSV-onderzoek bij de unit Educatie / Trajectbureau en Arcus-breed vond een examenonderzoek plaats Al deze onderzoeken werden positief afgesloten. De resultaten ervan zijn in de vorm van rapporten per onderzoek terug te vinden op de site van de Onderwijsinspectie. Dat stemt tot tevredenheid, niet in de laatste plaats omdat daarmee de inzet en prestaties van onze medewerkers om onderwijs naar een hoger niveau te tillen, extra worden onderstreept. De conclusie van dit alles is ook, dat Arcus voor wat betreft het toezicht vanuit de Inspectie valt in de categorie: basisarrangement. Inmiddels werden wij begin 2012 opnieuw flink onder het vergrootglas gelegd, nu in het kader van de driejaarlijkse instellingsanalyse. Hoewel het definitieve oordeel nog moet worden ontvangen, is ons uit het conceptrapport over de Staat van de Instelling gebleken, dat de inspectie ons beschouwd als een organisatie die in control is. Met name de wijze waarop we onze kwaliteitszorg hebben ingericht wordt positief beoordeeld. Dat wil niet zeggen, dat binnen alle opleidingen alles exact loopt zoals we dat wilden. Maar daar waar volgens de Inspectie verbeteringen mogelijk zijn, werden die al eerder binnen de instelling geconstateerd en zijn verbeterplannen opgesteld. Op sommige plekken waren die al in werking getreden. 34 Onderzoek en aanpak zijn erop gericht, dat er minder uitval is van studenten en dat zij op de juiste wijze worden begeleid naar het beroep. Dit alles moet leiden tot een begeleidingsmodel waarbij de actoren helder hebben welke rol zij hebben en hoe zij de student kunnen ondersteunen. Daarnaast vindt er een professionalisering plaats van de begeleidingsrol. Educatie / Trajectbureau Ook bij Trajectbureau liepen de rendementen terug t.o.v. vorig jaar. Het betreft hier allemaal risicodeelnemers, waarvoor extra inspanningen worden gepleegd als zij zonder diploma de school verlaten. Die zijn erop gericht om samen met zo n deelnemer een plek op de arbeidsmarkt te bemachtigen. Dat lukt in toenemende mate, in weerwil van recessie en alle gevolgen van dien voor de werkgelegenheid. Hoewel dit soort resultaten niet in de cijfers worden meegenomen, bleek de inspectie er afgelopen jaar tijdens een onderzoek bij de unit wel van onder de indruk. Sinds 2011 worden bij het Trajectbureau ook opleidingen op niveau 2 gegeven. GDW Bij de unit GDW is de invloed van Contracting goed zichtbaar in de cijfers. Daarmee wordt uiteindelijk het totale rendement op niveau 3 en 4 gedrukt. De terugloop wordt overigens ook voor een deel geweten aan de ruimere instroom. Daardoor blijkt de uitval in de loop van het schooljaar wel toegenomen te zijn. Techniek Het resultaat bij de unit Techniek wordt de afgelopen jaren sterk beïnvloed door de vele, relatief kleine lesgroepen bij Contracting. Door een hogere ongediplomeerde uitstroom binnen de BBL-ers bij een gelijkblijvende instroom binnen die leerweg, wordt het rendement naar beneden gedrukt. In de categorie tot en met 23 jaar zien we eenzelfde beeld. Het aantal gediplomeerden steeg gering, maar het aantal ongediplomeerde uitstroom groeide beduidend meer. 4 is daarin afwijkend met een beter rendement dan in In de niveau 2-opleidingen is de invloed van minder diploma s tegenover meer ongediplomeerde uitstroom duidelijk te zien. Erkenning Verworven Competenties Het Arcus EVC-centrum heeft in 2011 de focus op met name drie onderdelen gericht: 1. Verbreden van de accreditatie 2. Uitvoeren van EVC-procedures 3. Kwaliteitsverbetering Daarnaast is gericht actie ondernomen, in samenwerking met EOS en de Examencommissies van de beroepsunits, om het proces van verzilvering (maatwerk-opleiden en diplomeren) te verbeteren. Tot slot is er aandacht geweest voor de positionering van het EVC-centrum binnen de holding, de afstemming van de diensten die binnen de holding worden aangeboden en de gewenste sales en marketing van EVC. Accreditatie van EVC-centra gebeurt op crebo-niveau. Was begin 2011 het EVC-centrum geaccrediteerd voor 14 crebo s met een driejarige- en voor 22 crebo s met een eenjarige-erkenning, eind 2011 zijn ook deze laatste op basis van positieve beoordelingen omgezet naar een driejarige erkenning. In 2011 heeft de minister van OCW de Beleidsregel Afgifte EVC-verklaringen, mede op basis van voorstellen van het Landelijk Platform EVC waarvan Arcus EVC-centrum lid is, aangepast. Voor crebo s die verwantschap vertonen aan reeds erkende crebo s kan nu, via een lichtere procedure, ook een erkenning aangevraagd worden. Twintig crebo s zijn langs deze weg aan het Arcus EVC-centrum toegekend. In 2011 zijn 156 EVC-procedures uitgevoerd. Vooral in de sectoren techniek, gezondheidszorg, welzijn, maatschappelijke dienstverlening en in mindere mate in de sectoren administratie en handel. Een enkele procedure is in de sector horeca uitgevoerd, vanuit toerisme is géén aanvraag ontvangen. Vrijwel alle procedures worden gestart met het vooropgezette doel van de kandidaat om aansluitend, via een maatwerktraject, een mbo-diploma te behalen. De gewenste groei in de aantallen uit te voeren procedures is niet gehaald. Het doel was gedurende het verslagjaar 400 EVC-trajecten uit te voeren. Om de achterblijvende groei in te halen moet meer effort gestoken worden in het bekend maken van het instrument van EVC. In samenwerking met EOS en Examencommissies van de beroepsunits, is het proces van verzilvering van Ervaringscertificaten (maatwerk-opleiden en diplomeren) verbeterd en gedocumenteerd. Naast een checklist ten behoeve van Examencommissie is in het Examenreglement van Arcus een passage toegevoegd hoe om te gaan met verzilvering van Ervaringscertificaten door de beroepsunits. 35 Planning en Control Het Strategisch Beleidsplan is uitgangspunt voor het dagelijkse handelen. Dat wordt vormgegeven aan de hand van een Arcus Jaarplan. Daarin worden de specifieke doelen van de gehele organisatie voor het komende jaar beschreven. Aan de hand van het Arcus Jaarplan maken de units een eigen Unit Jaarplan, waarin een vertaling van de Arcus-doelen is beschreven en waaraan ook meer unitspecifieke zaken en onderwerpen kunnen worden toegevoegd. De ondersteunende diensten stellen een jaarplan op, waarbij aangegeven wordt op welke wijze zij de ondersteuning bij de doelen van Arcus en de units helpen realiseren. Daarnaast formuleren zij hun eigen taakstellingen op basis van de het Strategisch Beleidsplan.

19 36 In de cyclus van deze plannen wordt al vroeg in het kalenderjaar (maart) gestart met een voorjaarsconferentie, waar, binnen de kaders van het strategisch beleid, in gezamenlijkheid bezien wordt welke klemtonen in het volgende jaar gelegd moeten worden. In de bespreking worden de unitdirecteuren en de directeur van Arcus Contracting BV betrokken, alsmede een aantal diensthoofden. Van de uitkomsten wordt een eerste schets voor het nieuwe Arcus Jaarplan gemaakt. Deze schets wordt in de verschillende managementteams besproken. Ook de ondernemingsraad is in dit stadium betrokken. Het conceptplan wordt voor commentaar aan alle medewerkers voorgelegd. Eind september wordt het nieuwe Arcus Jaarplan vastgesteld en kunnen de Unit Jaarplannen hun precieze uitwerking krijgen. De vaststelling ervan vindt plaats door het College van Bestuur en het Jaarplan dient goedgekeurd te worden in de Raad van Toezicht. In het licht van de samenhang van de diverse beleidsterreinen gaan we in 2012 deze aanpak verder verbeteren. In een basisdocument (Kaderbrief) wordt een aantal omgevingsfactoren en beleidskeuzes beschreven, die voor de opstelling van een jaarplan van belang zijn. De besturingsfilosofie voor de aansturing en het functioneren van onze organisatie, het begrotingsmodel zoals we dat voor de toedeling van middelen in het bijzonder en de financiële sturing is het algemeen willen gebruiken, maar ook de kaders voor onze formatievaststelling en -toedeling komen daarin aan de orde. Daarnaast zijn er jaarlijkse variabelen die van invloed zijn op de keuzes en prioriteiten die wij in het daarop volgende jaar kunnen of moeten stellen: de financiële middelen voor het komende jaar, de externe en de interne ontwikkelingen plus de (onderwijs)innovatie die we willen realiseren. In de verantwoording over de voortgang van de gestelde doelen wordt gebruik gemaakt van een zogenaamde verkeerslichtenrapportage. Daarin zijn op overzichtelijke wijze de doelen en de actoren weergegeven. Per periode wordt de stand van zaken beschreven. Door middel van een verkeerslicht wordt snel duidelijk of de voortgang voldoende is om het gestelde doel ook feitelijk te realiseren. Inmiddels is er ook een dashboard ontwikkeld waarmee de voortgang van een aantal belangrijke processen helder in kaart wordt gebracht: verschuivingen van instromers, tevredenheid van stakeholders, ziekteverzuim en niet-zieke medewerkers, financiële resultaten en rendementen. Het aantal thema s zal in 2012 verder uitgebreid worden, de stap naar real-time information komt steeds dichterbij. Risicomanagement Zoals hiervoor al opgemerkt hebben we met tal van omgevingsfactoren te maken, die meebepalen of en in welke mate we onze doelen kunnen realiseren. In ons Strategisch Beleidsplan hebben we geprobeerd zo goed mogelijk in te schatten hoe onze omgeving zich de komende jaren zal ontwikkelen: De overheid Er is een beperkte groei, de overheidsfinanciën staan flink onder druk, Focus op Vakmanschap bevat belangrijke aanpassingen in ons onderwijs en onze bedrijfsvoering. Maatschappelijke vraagstukken De bezuinigingen leiden tot discussies over verantwoordelijkheden, veranderingen in regelgeving en kwaliteitsvragen. Ontgroening en vergrijzing Parkstad vergrijst en ontgroent sneller dan andere regio s, deze processen worden nu zichtbaar in aantallen. De arbeidsmarkt Vergrijzing en ontgroening zorgen ervoor dat de arbeidsmarkt in onze regio relatief krap blijft. De economische ontwikkelingen kunnen wel leiden tot een verschuiving van werkgelegenheid. Parkstad We willen een bijdrage leveren aan de noodzakelijke hogere participatie van mensen in onze regio. Daarbij zoeken we de samenwerking op, gericht op de eisen die de arbeidsmarkt aan de regio stelt, maar de bezuinigingen treffen ook gemeentes. Beleidskeuzes kunnen daardoor makkelijk verschuiven. Beleidsvorming en bedrijfsvoering gaan per definitie samen met onzekerheden. Arcus wil ten behoeve van stakeholders open communiceren over haar ambities. Daarbij hoort ook het inzicht geven in de mate van realisatie van die ambities en de wijze waarop we sturing geven aan de processen om onze doelen te bereiken. Dit geldt niet alleen voor het onderwijs en het personeelsbeleid maar ook ten aanzien van de financiële huishouding. Bij risicomanagement gaat het om de beheersing van mogelijke risico s op al deze terreinen. Willen we in control zijn, dan moet er zicht zijn op zulke risico s. Na een juiste inschatting van mogelijke risico s die we lopen, worden beheersingsmaatregelen vastgesteld en actieplannen uitgevoerd. Op beleidsniveau worden de uitgangspunten zoals verwoord in het Strategisch Beleidsplan in een jaarlijkse evaluatie kwalitatief en kwantitatief beoordeeld. Op procesniveau is de focus gericht op efficiënte en effectieve bedrijfsvoering en handelen binnen wet- en regelgeving, alsmede binnen interne procedures. 37 In het verslagjaar hebben we op dit punt een aantal kritische processen ter hand genomen. De intake is verbeterd en mede aan de hand van een procesmonitor kan door direct betrokken managers realtime informatie opgevraagd worden over de voortgang van de intake-activiteiten. Met de invoering van STIP wordt de kwaliteit van dienstverlening aan leerlingen en het onderwijs verbeterd, maar ook de coördinatie rondom een aantal ondersteunende processen geconcentreerd en daarmee beter beheersbaar. Het betreft processen rondom intake als screening en de verwerking van administratieve documenten als OOK en POK. Maar ook planning en roostering, het functioneel beheer van onderwijssystemen en examinering/diplomering worden bij STIP ondergebracht. Er werd een dashboard ontwikkeld aan de hand waarvan met vaste regelmaat op tal van meer kwalitatieve terreinen de voortgang van activiteiten gerapporteerd wordt. Dit dashboard moet verder ontwikkeld worden. Gedurende het verslagjaar is gewerkt aan de herijking van het inkoopbeleid, dat begin 2012 kon worden vastgesteld. Bestaande procedures zijn met elkaar in overeenstemming gebracht. De vereenvoudiging moet tot efficiency en effectiviteitsvoordelen leiden. De Managementletter 2010 van de accountant bevatte een aantal verbeterpunten rondom onze financieel administratieve processen. In het verslagjaar zijn de voorbereidingen getroffen om die verbeteringen in 2012 door te voeren. Op deze en andere punten werden aanzetten gegeven, er worden in 2012 nieuwe stappen gezet. Zo wordt er gewerkt aan een early warning-systeem, waarmee we goed kunnen volgen of alle noodzakelijke administratieve zaken van deelnemers tijdig op orde zijn en tijdig gewaarschuwd worden als er op dit punt nog zaken moeten worden afgehandeld. Dat is immers een belangrijke voorwaarde rondom de bekostiging en ook om andere redenen (verzekeringstechnisch bijvoorbeeld als het om de praktijkovereenkomsten gaat) is het van belang dat op dit punt de risico s zover mogelijk worden gereduceerd.

20 Aanval op de Uitval Het voorkomen van voortijdige ongediplomeerde uitval van jongeren heeft een hoge prioriteit. Zuid-Limburg was tot 2008 een van de regio s in Nederland die het slechtst scoren op dit punt. Een startkwalificatie voor een goede baan wordt echter steeds belangrijker en dus is het zaak om ervoor te zorgen dat jongeren hun geplande opleiding succesvol afronden. Onze inzet om een trendbreuk in de groei van het aantal uitvallers te bereiken bestaat uit drie activiteiten: VSV-cijfers, doelstelling versus realisatie ( ) schooljaar realisatie extern realisatie voorlopig t.o.v. nulmeting ,6% ,7% ,7% ,1% Er is destijds een zorgequipe ingesteld, die afwezigheid en dreigende uitval sneller signaleert maar ook helpt bij het aanpakken van de oorzaken van afwezigheid. Bij deze zorgequipe zijn niet alleen medewerkers van Arcus betrokken, maar ook leerplichtambtenaren uit Parkstad. De werkzaamheden zijn in het afgelopen jaar opgegaan in de activiteiten van het schoolmaatschappelijk werk, zodat de mentor nog maar één aanspreekpunt heeft indien er zorgvragen zijn over zijn deelnemers. De eerste ervaringen van dat éne aanspreekpunt voor de mentor zijn goed. Er is extra aandacht voor een nauwe afstemming met de unit VSV-acties en de mentor. 2. Daarnaast is er een switchervoorziening ingericht, waarmee deelnemers die tussentijds van opleiding willen wisselen de kans geboden wordt om alvast kennis te maken met hun nieuwe beroepskeuze. Bijkomend probleem voor deze jongeren is namelijk, dat je bij de meeste opleidingen niet meteen volledig kunt instromen. Om de periode tussen de twee opleidingen niet verloren te laten gaan, wordt een programma aangeboden waarbij de blik meteen op de vervolgstudie is gericht. Het gaat om een centraal georganiseerde voorziening. Over deze switchervoorziening zijn we zeer tevreden. Een hoog percentage van de studenten stroomt uiteindelijk door naar een nieuwe opleiding naar keuze binnen of buiten Arcus waardoor ze behouden blijven voor het onderwijs en de kans op het behalen van een starkwalificatie binnen bereik blijft. 3. De begeleiding van studenten van niveau 1 naar het eerste leerjaar niveau 2 (in die groep is de kans op voortijdige uitval het grootst) is sterk geïntensiveerd. Deze begeleiding scoorde vorig jaar minder goede resultaten. Redenen voor uitval lijken echter vooral te komen door het niet halen van cognitieve eisen, maar ook doordat er sprake is van een ander onderwijsconcept. De vraag is of doorstroom vanuit de niveau 1-TB/educatieomgeving naar unitniveau 2-opleiding niet te hoog gegrepen is voor veel deelnemers in deze groep. De cijfers daarbij Uitgangspunt voor de evaluaties op dit punt is het gesloten convenant met de overheid om jaarlijks een terugloop van 10% in het aantal VSV ers te bewerkstelligen. De nulmeting daarvan is de score in het schooljaar , voor Arcus was dat aantal 653 VSV ers. Ook Arcus heeft het convenant met de minister van OCW ondertekend, met prestatieafspraken over het aantal terug te dringen VSV ers. Het blijkt sinds een aantal jaren dat Arcus bij de voorlopige cijfers altijd goed tot zeer goed scoort en landelijk gemiddeld positief afsteekt. Helaas geven de bijgestelde definitieve cijfers een ander beeld. In plaats van de beoogde -20% en -30% haalt Arcus de laatste twee jaar slechts -17% VSV t.o.v. het peiljaar De voorlopige VSV-cijfers voor zijn wederom erg positief, maar naar verwachting zullen ook dit jaar de definitieve cijfers toch weer onder het beoogde doel uitkomen. Het verschil blijkt de afgelopen jaren te zijn ontstaan doordat bij nader onderzoek rondom de jaarcijfers met terugwerkende kracht deelnemers alsnog buiten de bekostiging vallen. Zij worden daardoor in veel gevallen alsnog tot de groep VSV gerekend, waardoor het totale cijfer van uitval hoger wordt. Aangezien OCW de voorlopige cijfers altijd publiceert voordat de jaarcijfers worden opgemaakt, kan een dergelijk verschil ontstaan. Toelichting bij de tabel VSV-cijfers Realisatie extern: het aantal VSV ers volgens het ministerie Realisatie voorlopig t.o.v. nulmeting: het verschil tussen het voorlopige aantal VSV t.o.v VSV blijft, ondanks alle inzet, een erg weerbarstige materie. We komen namelijk steeds dichter bij de harde kern, de deelnemers met wie het t moeilijkst is om de draad samen weer op te pakken. Alle betrokkenheid en inzet van zorg ten spijt zijn we kennelijk nog onvoldoende in staat om deelnemers te binden en te boeien. Gezien de uiteindelijk tegenvallende resultaten, zijn we op dit moment hard bezig met het verzamelen en analyseren van best practices en mogelijke verbeteracties in het kader van VSV. Uit recent onderzoek van het Zadkine College blijkt dat de ROC s de afgelopen jaren vooral gericht zijn geweest op de klassieke VSV ers. Een groep waarbij ingrijpen minder invloed lijkt te hebben als bij de geruisloze VSV er : Uit onderzoek blijkt dat er in sterke mate wordt gefocust op de klassieke uitvaller (dit geldt op landelijk niveau). Hierover is weliswaar de meeste informatie beschikbaar, maar deze is het slechtst te beïnvloeden door de onderwijsinstellingen. Tevens is er in de afgelopen jaren veel aandacht geweest en nadruk gelegd op de overbelaste jongeren. Hierdoor is over het algemeen zorg een (te) dominante factor in het beleid omtrent VSV-bestrijding. Voorts ligt er hierdoor minder nadruk op de geruisloze uitvaller. Dit is, afhankelijk van de regio, een groep waar gemiddeld 70% van de jongeren uitvalt. De risico-indicatoren die onder deze groep vallen, zijn juist goed op te vangen door het onderwijs. Er valt te denken aan keuzebegeleiding, betrokkenheid bij student, studiebegeleiding en match docent - leerling. Zet meer inspanning en meer beleid op de geruisloze uitvaller en benut hier gerichte activiteiten op die reeds ontwikkeld zijn (uit: populatieonderzoek Zadkine, februari 2011). Het proefschrift van Louise Elffers ( The transition to post secondary vocational education, december 2011) laat onder andere zien dat de invloed van emotionele betrokkenheid meer van invloed is op de resultaten dan gedragsmatige betrokkenheid en dat dit goed te beïnvloeden is. Emotionele betrokkenheid is, in tegenstelling tot gedragsmatige betrokkenheid, niet overdraagbaar van school op school. Tevens heeft minister Van Bijsterveldt bij haar kamerbrief Kwaliteit van het mbo-onderwijs (december 2011) een bijlage gevoegd met daarin het inspectierapport Aandacht voor kwetsbare studenten in het mbo. Het rapport betreft een verkennend onderzoek bij vijftien mbo-opleidingen. Uit het onderzoek blijkt dat de aandacht voor kwetsbare studenten de afgelopen jaren bij alle bezochte instellingen sterk is geïntensiveerd. Een belangrijke constatering is dat veel van de geboden aandacht voor ondersteuning van kwetsbare jongeren niet direct is gerelateerd aan onderwijsdoelen. De geboden aandacht gaat eerder uit naar sociaal-emotionele en sociaal-maatschappelijke problemen. Voor de toekomst ziet de inspectie graag dat scholen de geboden zorg relateren aan de beoogde leerwinst. Extra begeleiding moet niet alleen buiten het leerrooster plaatsvinden, maar moet een integraal onderdeel zijn van de reguliere programmaonderdelen van een opleiding. Bovenstaande zaken en de veranderingen in het kader van passend onderwijs, benadrukken het belang van aandacht voor goede begeleiding. Arcus heeft vorig jaar het begeleidingsconcept ter discussie gesteld. Op dit moment zijn we hard aan de slag met het uitwerken van concrete acties in het kader van een nieuw begeleidingsconcept. Niet omdat de oude werkwijze onjuist was maar omwille van het feit dat we denken de deelnemer nog beter in zicht te krijgen en te houden en dus nog aanscherpingen te kunnen plegen die uitval verder kan terugdringen. 39