Richtlijnen milieueffectrapportage. Dijkwerken Linkeroever Schelde tussen Wetteren en Schellebelle te Wetteren en Wichelen (AWZ-Afdeling Zeeschelde)

Transcriptie

1 administratie Milieu-, Natuur-, Land- en Waterbeheer afdeling Algemeen Milieu- en Natuurbeleid, cel Mer Graaf de Ferrarisgebouw Koning Albert II-laan 20, bus BRUSSEL tel: 02/ fax: 02/ Richtlijnen milieueffectrapportage Dijkwerken Linkeroever Schelde tussen Wetteren en Schellebelle te Wetteren en Wichelen (AWZ-Afdeling Zeeschelde) 13 oktober 2003 PRMER-0010-RL

2 1. Inleiding De Afdeling Zeeschelde van Administratie Waterwegen en Zeewezen (AWZ) heeft het voornemen op de linkeroever langs de Schelde tussen Wetteren en Schellebelle de bestaande dijk te verstevigen. Dit gebeurt in het kader van het Sigmaplan dat als doel heeft het Zeescheldebekken tegen stormvloeden te beschermen. Het is de bedoeling de dijk te verhogen tot 8,00 m TAW en te verzwaren om de nodige veiligheid te garanderen aan het laaggelegen achterland. Voor deze activiteiten is een stedenbouwkundige vergunning nodig. Overeenkomstig de huidige inzichten is deze activiteit onderworpen aan de MER-plicht volgens artikel 2, punt 15 van de m.e.r.-besluiten van 23/03/1989 met name waterhuishoudingsprojecten die het waterregime beïnvloeden in één of meer van de volgende gebieden: - ofwel een volgens het Gewestplan vastgesteld natuur- en/of reservaatgebied; - ofwel een volgens het Gewestplan vastgesteld ecologisch waardevol gebied; - ofwel een vogelbeschermingsgebied vastgesteld in toepassing van de richtlijn 97/409/EEG van 2 april 1979 en/of Ramsar-gebied. Omwille van de ligging in op het Gewestplan vastgesteld reservaatgebied en valleigebied met ecologische waarde enerzijds en de ligging in het Vogelrichtlijngebied Durme en Middenloop van de Schelde anderzijds maakt dit project MER-plichtig. Tevens bevindt het projectgebied zich in het Habitatrichtlijngebied Schelde- en Durmeëstuarium van de Nederlandse grens tot Gent. Initiatiefnemer is de Afdeling Zeeschelde van de administratie Waterwegen en Zeewezen van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Copernicuslaan 1 te 2018 Antwerpen. Het kennisgevingsdossier is door de Cel Mer van de afdeling algemeen Milieu- en Natuurbeleid volledig verklaard op 30 juli De terinzagelegging bij het gemeentebestuur van Wetteren liep van 8 september 2003 tot 8 oktober 2003 en bij het gemeentebestuur van Wichelen van 4 september 2003 tot 4 oktober Deze ter inzage leggingen werden aan de bevolking aangekondigd d.m.v. aanplakking aan de respectievelijke gemeentehuizen. Parallel werden de adviezen bij de administraties en openbare besturen gevraagd. Deze richtlijnen zijn opgesteld door de Cel Mer en ze hebben betrekking op de inhoudsafbakening van het MER. Ontvangen inspraakreacties en adviezen worden hierin meegenomen (zie bijlagen). 2. Vorm en presentatie Met betrekking tot de vorm en presentatie vraagt de Cel Mer: - recent kaartmateriaal te gebruiken, voorzien van een duidelijke bronvermelding, schaalaanduiding en legende; het kaartmateriaal is van goede kwaliteit, overzichtelijk, op het gewenste detailniveau (schaal) naar bruikbaarheid toe en met een volledige legende; - met het oog op het vergroten van de inspraakmogelijkheid van elke betrokken burger het kaartmateriaal zo te presenteren zodat het duidelijk en gemakkelijk begrijpbaar is, ook voor niet-deskundigen; - dat op de kaarten het studiegebied (het projectgebied + de zone waarop mogelijke effecten kunnen plaatsgrijpen) wordt afgebakend ; Cel Mer 13/10/2003 2

3 - dat het onderzochte gebied even groot of, indien gewenst, groter is dan dit afgebakende studiegebied; - een verklarende woordenlijst, lijsten met figuren en tabellen, afkortingenlijst en literatuurlijst bij het rapport op te nemen; - de inhoudstafel een logische en homogene struktuur te geven die analoog is voor de verschillende disciplines; - dat de inhoud van de overzichtstabellen over ingreep- effectrelaties en milderende maatregelen overeenkomt met de gedetailleerde tekst over deze onderwerpen; - dat de inhoud van paragraaf overeenkomt met de titel van die paragraaf - achtergrondinformatie in de bijlagen op te nemen - in een inleiding tevens de benodigde vergunningen, incl. een korte beschrijving van de procedure, en de rol van het MER in een dergelijk proces te schetsen. 3. Doelstelling, verantwoording en besluitvorming art ,1, a en b De verantwoording toegelicht in de kennisgeving geeft aan dat de voorgestelde activiteiten tegemoet wil komen aan het optimaliseren van de waterkering tussen Wetteren en Schellebelle. De doelstelling en verantwoording dient ook aan te geven hoe de geplande activiteiten zich verhouden tot het huidige SIGMA-plan en de toekomstige inzichten inzake integraal waterbeheer. 4. Voorgenomen project en alternatieven art ,1,c, d en e Het voorgenomen project is de verhoging en verzwaring van een bestaande dijk, zoals in deel 2 van de kennisgeving verder toegelicht. De geplande handelingen zijn dijkverhoging, versteviging en verzwaring van een bestaande dijk, het vernieuwen van 2 uitwateringssluizen t.h.v. de Oude Schelde, de afwerking van het dijklichaam en de ingebruikname (de aanwezigheid). Het MER zal de verschillende mogelijke stappen in de realisatie van de dijk procesmatig beschrijven (incl. de aanvoer van de nodige specie) en dit in een helder stroomschema weergeven. Mogelijke herkomst van de aangevoerde specie dient in beeld te worden gebracht. In het MER zal eveneens opgave worden gedaan van mogelijke sites die noodzakelijk zijn voor het uitvoeren van de werkzaamheden waarvan de locaties nog niet zijn gekend (bv. voor het plaatsen van de werfkeet, de aanleg van een extra werfweg). Dit is noodzakelijk t.b.v. het inschatten van locatiegebonden effecten (vb. tijdelijk biotoopverlies). Er zijn geen doelstellingsalternatieven te onderzoeken. Het MER dient opgave te doen van de locatiealternatieven. Gezien de kennisgeving geen opgave heeft gedaan van concrete locatiealternatieven voor het te vernieuwen dijklichaam verder van de Schelde af gelegen, zal het MER het meest milieuvriendelijke tracé generen op basis van de meest relevante negatieve en positieve milieueffecten. Hierbij zal rekening worden gehouden met de gekende elementen uit het Vernieuwde Sigmaplan (zie verder). Dit meest milieuvriendelijke locatiealternatief zal op basis van zijn milieueffecten getoetst worden aan het basistracé, beschreven in het kennisgevingsdossier. Cel Mer 13/10/2003 3

4 Vermist er geen duidelijkheid is i.v.m. de werkwijze voor de aanvoer van materialen en de benodigde specie zullen de aanvoer via scheepvaart en via vrachtwagens als uitvoeringsalternatieven worden bestudeerd. Hiervoor zal ook uitgegaan worden van reële hoeveelheden aan te voeren specie. 5. Juridische en beleidsmatige context art ,f De kennisgeving heeft opgave gedaan van het juridische/ beleidsmatige kader dat voor dit MER van belang is. Het MER zal zorgvuldig nagaan waar de projectrelevantie zich situeert en in het bijzonder ook aangeven of de voorwaarde onderzoekssturend kan zijn dan wel procedurebepalingen bevat of de combinatie van beide. De juridische en beleidsmatige randvoorwaarden met een duidelijke ruimtelijke component worden duidelijk cartografisch gepresenteerd (vb. de locatie van beschermde monumenten binnen het studiegebied). Het is van belang om ook tijdens het opstellen van het MER de stand van zaken hiervan op te volgen (vb afbakening VEN, gewestelijk milieubeleidsplan, provinciaal structuurplan ). Voor de gebieden waarop artikel 36ter van het wijzigingsdecreet natuurbehoud van 19 juli 2002 (BS ) van toepassing is, dient in het MER de passende beoordeling te worden opgenomen. Voor de soorten waarop het wijzigingsdecreet natuurbehoud van 19 juli 2002 (BS ) van toepassing is, dienen de eventuele effecten te worden onderzocht. Gezien de aard van het project zal het MER naast de opgave van de Wet op de onbevaarbare waterlopen tevens opgave doen van de Wet op de bevaarbare waterlopen. In het MER zal onderzocht worden wat de bepalingen van het MAP inhouden m.b.t de landbouwpercelen in het studiegebied, die door het project buiten bedrijf zullen gesteld worden. Hierbij dient het MER rekening te houden met de BWK, vogelrichtlijngebieden, habitatrichtlijngebieden, kwetsbare zones, De kennisgeving heeft tevens opgave gedaan van vroegere en lopende studies die voor dit MER van belang kunnen zijn. Het MER zal de informatie uit deze studies die relevant zijn voor het project en het beschouwde studiegebied indien deze nog actueel zijn beschrijven. Tevens zal ze voor wat de actualisatie van het Sigmaplan betreft minstens nagaan of het onderzoeksgebied nog tot de potentiële overstromingsgebieden behoort. 6. Bestaande toestand en milieueffecten 6.1. Bestaande toestand en ontwikkelingsscenario s art ,1, g Als referentiesituatie dient de huidige toestand van het gebied met de onmiddellijke omgeving te worden behandeld. Per discipline worden de relevante aspecten, zoals voorgesteld in deel 5 van het kennisgevingsdossier, duidelijk beschreven. Deze referentiesituatie dient te worden aangevuld met de beslissingen, die worden verwacht te zijn uitgevoerd, vooraleer het voorgenomen project zal aanvangen. Relevante ontwikkelingsscenario s op basis van de juridische en beleidsmatige randvoorwaarden zijn Cel Mer 13/10/2003 4

5 o.a. de volledige realisatie van het Gewestplan, incl. de mogelijke natuurontwikkeling in de groene bestemmingsgebieden en het behoud van de monumenten en landschappen (op basis van de visie in de landschapsatlas). Indien er tijdens het opstellen van het MER andere ontwikkelingsscenario s naar voor zouden komen dienen deze toegevoegd te worden aan het afwegingskader. Hier kan bijvoorbeeld gedacht worden aan de door het Vlaams gewest gevoerde beleid inzake waterzuivering. Ook een grondige toetsing van het project en zijn effecten aan een mogelijk ontwikkelingsscenario waarbij het studiegebied geheel of gedeeltelijk deel zou gaan uitmaken van een actieve alluviale vlakte van de Schelde (vb. via gecontroleerd overstromingsgebied), zoals beschreven in het kennisgevingsdossier onder 4.2 zal deel uitmaken van het afwegingskader voor dit project en zijn mogelijke alternatieven. Het Richtlijnenboek m.e.r. Deel 2 geeft verdere aanbevelingen met betrekking tot het gebruik van deze begrippen en de invulling ervan. De kennisgeving geeft een goede beschrijving per discipline van de wijze waarop de referentiesituatie zal worden beschreven, welke bestaande gegevens daarvoor zullen gebruikt worden en waar, in het raam van het MER, bijkomende inventarisatie noodzakelijk is. Aanvullend kan hierbij nog aangegeven worden dat *Met betrekking tot de discipline bodem en grondwater: - de informatie van de webstek dov.vlaanderen.be te gebruiken voor wat de beschrijving van de geologie betreft; - de gegevens uit bodemanalyses, welke zouden ter beschikking komen in de loop van het m.e.r.-proces, te gebruiken om de bestaande toestand inzake bodemkwaliteit te beschrijven; - (hand-)boringen in het studiegebied uitvoeren indien de beschikbare informatie ontoereikend, verouderd of achterhaald zou zijn; - indien binnen het studiegebied een kwelsysteem actief zou zijn dit te beschrijven *Met betrekking tot de discipline oppervlaktewater: - recente overstromingsproblematiek binnen het studiegebied in beeld brengen; - eventuele NOG s (natuurlijke overstromingsgebieden) en ROG s (recent overstroomde gebieden) in het studiegebied op een kaart gevisualiseerd worden; - het debiet (gemiddeld en piekdebiet) van de Steenbeek, de Driesesloot en de relevante delen van de Oude Schelde in te schatten indien geen afvoergegevens gekend zijn en dit ten behoeve van mogelijks te onderzoeken opstuwingeffecten ; *Met betrekking tot de discipline geluid en trillingen: - de beoordeling van het aanwezige geluidsniveau dient niet enkel te gebeuren t.o.v. de VLAREM-normen (bedoeld voor de discipline Mens) maar ook in functie van de faunaelementen; - de meetpunten van het geluidsniveau op een kaart aangeduid worden; - nagegaan wordt of het gebied niet in aanmerking komt voor stiltegebied *Met betrekking tot de discipline fauna en flora: - flora- en faunagegevens bij het Instituut voor Natuurbehoud opvragen; - veldwaarnemingen in het studiegebied uitvoeren indien de beschikbare informatie ontoereikend, verouderd of achterhaald zou zijn. Indien zou blijken dat een voorjaarsopname noodzakelijk zou zijn om de waarde van het gebied correct in te schatten, deze opname ook in de geschikte periode uitvoeren; - binnen de Vogelrichtlijngebieden dient ook de situatie in 1988 beschreven te worden (cfr. Vogelrichtlijn). Voor de Habitatrichtlijngebieden moet dit eigenlijk ook voor het Cel Mer 13/10/2003 5

6 referentiejaar Daardoor zal binnen dit MER voor deze gebieden de evolutie van de fauna en flora tussen 1988/1992 en kunnen beschreven worden; - naast avifauna wordt informatie verzameld m.b.t. amfibieën en reptielen en zoogdieren; - aanwezige knelpunten in het studiegebied m.b.t. vismigratie (bv. t.h.v. de uitwateringssluizen), worden in beeld gebracht. Er wordt nagegaan of de Driesesloot, de Steenbeek en de relevante delen van de Oude Schelde en de Schelde, prioritaire gebieden zijn i.v.m.vismigratie. Informatie hierover kan opgevraagd worden bij het Instituut voor Bos-en Wildbeheer, bij de provinciale visserijcomissie van provincie Oost-Vlaanderen; *Met betrekking tot de discipline monumenten en landschappen: - ook niet-beschermd waardevol cultureel erfgoed binnen het studiegebied, d.m.v. een terreinopname, in de beschrijving opnemen; - positieve en negatieve landschapselementen op meso- en/of microschaal in kaart brengen. *Met betrekking tot de discipline mens: - wordt het studiegebied, ook op microschaal, niet beperkt tot het projectgebied. Per definitie is het studiegebied het projectgebied + de zone waarop mogelijke effecten kunnen plaatsgrijpen; - wordt tevens het functioneel fietsnetwerk beschreven Tijdens het opstellen van het MER dient gebruik gemaakt te worden van de disciplinespecifieke delen van het Richtlijnenboek m.e.r. meer bepaald de hoofdstukken met betrekking tot (bronnen van) Basisinformatie, (afbakening van het) Studiegebied en (analyse van de) Referentiesituatie Milieueffecten en milderende maatregelen art ,2, a, b, c De kennisgeving geeft een beschrijving per discipline van de wijze waarop de effecten zullen worden onderzocht en beoordeeld en geeft aan dat in functie van het effectenonderzoek milderende maatregelen zullen worden voorgesteld (ook op een geschikte kaartschaal) en uitgewerkt. Belangrijk hierbij is dat in de tekst van het MER voor elk onderzochte effectgroep wel duidelijk de gebruikte methodologie wordt uiteengezet en dat er wordt gestreefd naar een maximale kwantitatieve beschrijving van het effect. Aanvullend kan hierbij nog aangegeven worden dat: *Met betrekking tot bodem en grondwater: - een inschatting wordt gemaakt van mogelijke verlaging van het grondwater (verdroging) welke wordt veroorzaakt door het herdimensioneren van de grachten langs het nieuwe dijklichaam. Indien relevant zullen andere disciplines de indirecte gevolgen daarvan ook beschrijven; *Met betrekking tot oppervlaktewater: - een inschatting wordt gemaakt van het risico van het buiten de oevers treden van de Steenbeek, de Driesesloot en de relevante delen van de Oude Schelde en dit gekoppeld aan de hoge waterstanden in de Schelde; - verder lijkt het eveneens zinvol, refererend naar het natuurontwikkelingsplan voor de Schelde, om na te gaan in welke mate het hydrodynamisch mogelijk is een verharde dijkbekleding te vervangen door een alternatieve dijkuitvoering (bv. perkoenpalen en wiepen); - minstens kwalitatief beschreven wordt welke de voordelen kunnen zijn inzake de waterhuishouding van een dijklichaam verder landinwaarts gelegen; Cel Mer 13/10/2003 6

7 - onderzocht wordt of de dijkversterking op linkeroever gevolgen heeft voor de risico's inzake wateroverlast op de rechteroever en dit zowel voor het basistracé als voor een verder landinwaartse locatie van de Sigmadijk. *Met betrekking tot fauna en flora: - de gevolgen van de verlaagde overstromingsfrequentie op de fauna en flora-elementen aan de landzijde van het nieuwe dijklichaam zullen uiteraard worden begroot en beoordeeld. Deze informatie zal de basis vormen voor de passende beoordeling in het kader van de beschermde Natura 2000-gebieden; - biotoopwinsten of verliezen, tijdelijk of permanent, direct of indirect, zowel voor het basistracé als voor een verder landinwaartse locatie, worden in een eenheid, lengte- of oppervlaktemaat uitgedrukt; - de impact op vismigratie van de voorziene uitwateringssluizen dient te worden beschreven, alsook in welke mate de vismigratie op een eenvoudige manier kan worden verbeterd. *Met betrekking tot geluid en trillingen: - de impact van het inheien van damplanken beschrijven en toetsen aan de bestaande normen; - effecten op het potentieel stiltegebied, indien relevant. *Met betrekking tot mens: - de impact van onteigeningen zullen beschreven worden, met inbegrip de gevolgen van het verlies aan landbouwpercelen en het verlies van mestafzetmogelijkheden voor de betrokken landbouwers (zowel voor het basistracé als voor een verder landinwaartse locatie); - het verlies aan landbouwgrond als gevolg van de werkzaamheden zullen tevens kwantitatief worden uitgedrukt; daarnaast zullen ook de potenties (winst) worden beschreven voor een mogelijks intensiever landbouwgebruik als gevolg van het verminderde overstromingsrisico aan de landzijde van het nieuwe dijklichaam en dit voor alle behandelde alternatieven; - de wijziging van het veiligheidsgevoel voor de verschillende alternatieven wordt omschreven - duidelijk wordt omschreven wat er telkens wordt bedoeld met er wordt bekeken welke de invloed is van enerzijds en er zal aandacht besteed worden aan anderzijds; - de potenties van de dijk in het functioneel fietsnetwerk evalueren. Tijdens het opstellen van het MER dient gebruik gemaakt te worden van de disciplinespecifieke delen van het Richtlijnenboek m.e.r. meer bepaald de hoofdstukken met betrekking tot (karakterisering van de) Effectgroepen, Effectuitdrukking en Beoordelingscriteria, en (analyse van de) Geplande situatie Vergelijking van de alternatieven art ,2, e Vermits op p.15 is aangegeven dat de materialen zullen aangevoerd worden via de Schelde of via de weg zal het MER deze 2 aanvoerwijzen als uitvoeringsalternatieven onderzoeken (zie eerder). Het MER zal tevens duidelijk de methodologie beschrijven om deze alternatieven op basis van de effecten t.o.v. elkaar af te wegen. Een locatiealternatief waarbij een dijk verder van de Schelde wordt aangelegd, zelfs tot op de rand van de natuurlijke Holocene alluviale vallei van de Schelde, en waarbij er dus meer ruimte aan de rivier wordt gegeven wordt in eerste instanties gegenereerd en dit op basis van Cel Mer 13/10/2003 7

8 minimale negatieve milieueffecten in combinatie met maximale positieve milieueffecten. Een dergelijk wordt daarna als een evenwaardig alternatief beschouwd en zal derhalve afgewogen t.o.v. het basisproject Het MER zal heel duidelijk de methodologie voor deze afweging beschrijven: er zal met name aangegeven worden hoe de alternatieven op basis van hun milieueffecten t.o.v. elkaar zullen worden afgewogen. Het rapport zal aantonen of het voorgestelde project het best haalbare project is voor het milieu en voor de natuurwaarden, ook op lange termijn, en of het al dan niet een hypotheek legt op het vernieuwd Sigmaplan. 7. Leemten in de kennis art ,4 Het MER dient opgave te doen van de leemten in kennis die tijdens het uitvoeren van het onderzoek werden vastgesteld. Deze leemten kunnen opgedeeld worden naar aard van de leemte waarbij dan onderscheid dient gemaakt tussen leemten m.b.t. project, m.b.t. inventarisatie en aangaande methode en inzicht. Het MER zal eveneens aangeven hoe met deze leemten is omgegaan en hoe zij kunnen doorwerken naar de besluitvorming. 8. Monitoring en evaluatie art ,2, d In het MER zal per discipline aangegeven worden of er eventueel opvolgingsmaatregelen voor te stellen zijn, bijvoorbeeld vanuit de vergunningsreglementering of vanuit de leemte in de kennis. 9. Integratie en eindsynthese art ,2, e In een afzonderlijk deel zal het rapport een disciplineoverschrijdende, leesbare samenvatting geven over de verwachte gevolgen voor het milieu en hoe en in welke mate de voorgestelde maatregelen deze kunnen milderen. De elementen welke noodzakelijk zijn voor de passende beoordeling in het kader van de Natura2000 worden hierin duidelijk opgenomen. 10.Tewerkstelling, investering en gebruikte materialen art ,3 In dit hoofdstuk geeft het rapport aan welke de verwachte tewerkstellings- en investeringseffecten zijn van de voorgenomen activiteit. In dit hoofdstuk zal tevens worden aangegeven welke materialen (aard en hoeveelheid) er voor dit project zal worden gebruikt, indien dit nog niet beschreven werd bij de projectbeschrijving. Cel Mer 13/10/2003 8

9 11.Niet-technische samenvatting art ,5 De niet-technische samenvatting vormt een afzonderlijk leesbaar deel van het rapport dat de essentie van de overige delen beknopt weergeeft. De tekst moet zodanig geschreven zijn dat hij begrijpelijk is voor een gemiddelde lezer. Figuren, kaarten of tekeningen dienen ter ondersteuning van de tekst in deze samenvatting te zijn opgenomen. Cel Mer 13/10/2003 9

10 Bijlagen Bijlage 1: Bekendmaking en terinzagelegging gemeente Bijlage 2: Lijst van inspraakreacties vanwege burgers - Gemeente Schellebelle: 2 reacties - Gemeente Wetteren: 2 reacties Bijlage 3: Lijst van reacties administraties, overheidsinstellingen en openbare besturen - AMINAL, afdeling Natuur, Gebr. Van Eyckstraat 4-6, 9000 GENT (contactpersoon: Delphine De Hemptinne) De volgende instanties hebben laten weten geen opmerkingen te hebben op de inhoudsafbakening en methodologie: - AMINAL, Afdeling Bos & Groen, Gebr. Van Eyckstraat 4-6, 9000 GENT - AROHM, Afdeling ROHM - Oost-Vlaanderen, Cel Monumenten en Landschappen, Gebr. Van Eyckstraat 4-6, 9000 GENT - De Gouverneur van de provincie Oost-Vlaanderen, Gouvernementstraat 1, 9000 GENT - College van Burgemeester en Schepenen van de gemeente Wetteren, Markt, 9230 WETTEREN - College van Burgemeester en Schepenen van de gemeente Wichelen, Dorp 16, 9260 WICHELEN Bijlage 4: Lijst van aangeschreven administraties, overheidsinstellingen en openbare besturen die niet reageerden op het kennisgevingdossier: - Afdeling Milieuvergunningen, Apostelhuizen 26, 9000 GENT - AMINAL, Afdeling Land, Gebr. Van Eyckstraat 4-6, 9000 GENT - AMINAL, Afdeling Water, Elfjulistraat 43, 9000 GENT - AROHM, Afdeling ROHM - Oost-Vlaanderen, Cel Ruimtelijke Ordening, Gebr. Van Eyckstraat 4-6, 9000 GENT - Instituut voor Natuurbehoud, Kliniekstraat 25, 1070 BRUSSEL - Afdeling Natuurlijke Rijkdommen en Energie, Elfjulistraat 39b, blok A, 9000 GENT - OVAM, Stationsstraat 110, 2800 MECHELEN - Instituut Archeologisch Patrimonium, Phoenixgebouw, Koning Albert II-laan 19, 1210 BRUSSEL Cel Mer 13/10/