Wat iedereen moet weten van het energiesysteem (en van CO 2 afvang en opslag)

Transcriptie

1 Wat iedereen moet weten van het energiesysteem (en van CO 2 afvang en opslag) Heleen de Coninck, NRC Klimaatacademie, Spitsbergen 27 juni

2 Inhoud Energie: huidige situatie Drie problemen Energiearmoede Energievoorzieningszekerheid Klimaatverandering Oplossingen: energieopties CO 2 afvang en opslag

3

4 De huidige situatie

5 Wat voor energie gebruiken we? Source: BP

6 Waarvoor gebruiken we het? Olie Transport, chemische industrie, warmte Kolen Elektriciteit en warmte (m.n. industrie) Gas Warmte, elektricteit, chemische industrie Kern Elektriciteit Waterkracht Elektriciteit Biomassa Warmte, elektriciteit Zon, wind Elektriciteit

7 Wereldenergieverbruik Bijna verdubbeld Groei gebruik hele wereld Voornamelijk meer gebruik van fossiele brandstoffen Duurzaam groeit ook, maar laag IPCC, 2007

8 en in de toekomst Mtoe Other renewables Hydro Nuclear Biomass Gas Coal Oil

9 Auto s in de toekomst.. Africa 2005 Middle East 2030 Other Asia OECD Pacific Latin America E. Europe/Eurasia India OECD North America China OECD Europe Million

10 Energie en armoede

11 Waarom energie en ontwikkeling? Ontwikkeling: energie is voorwaarde Gezondheid: - Jaarlijks sterven 3 miljoen mensen als gevolg van indoor luchtvervuiling - Ziekenhuizen hebben elektriciteit nodig Onderwijs - Vrouwen halen vaak het hout - Dorpen zonder elektriciteit krijgen geen leraren - Licht voor avondstudie

12 Energie en nationaal inkomen 350 >$25k/person: GJ/person little extra energy China India Source: IMF, BP, IIASA Korea Thailand Mexico Brazil EU Australia Japan US BNP/person ( $ PPP) >$15k/person: services dominate growth >$10k/person: industrialisation almost complete >$5k/person: industrialisation and mobility begin

13 Huishoudsinkomen en energiegebruik Wereldwijd: meer dan 2 miljard mensen geen toegang tot moderne energie Energiegebruik verandert met inkomen Traditional biomass Gas om te koken, vloeibare brandstoffen voor transport, elektriciteit Steeds meer mobiliteit en elektrische apparaten

14 Energievoorzieningszekerheid

15 Verdeling van fossiele brandstoffen Europe & Eurasia 62 North America Asia & Pacific Middle East & Africa coal Middle & South America oil natural gas 240 R/P-ratio (year) Bron:BP

16 Olie: raakt het op of niet?

17 Kosten lopen op Middle East US Gulf of Mexico 2006 Current Latin America North Sea Oil sands Gas to liquids Thousand dollars per barrel of oil per day of capacity Source: IEA, 2008

18 Meeste olie in handen van regeringen Saudi Arabia Canada Iran Iraq Kuwait UAE Venezuela Russia Libya Nigeria Kazakhstan United States China Qatar Algeria Brazil Mexico Angola Azerbaijan Norway Source: IEA, Billion barrels Inaccessible Restricted Accessible

19 EU: steeds afhankelijker van import 100% oil 100% gas 80% 80% 60% 60% 40% 40% 20% 0% Oil production Oil imports Source: POLES 20% 0% Imports (Russia and FSU) Imports (Africa, Latin America, Middle East) Natural gas production (Western Europe)

20 Klimaatverandering

21 Broeikasgasemissies

22 CO 2 -emissies: projecties tot 2030 Gigatonnes International marine bunkers and aviation Non-OECD - gas Non-OECD - oil 450 ppm: ca. 26 GtCO 2 in 2030 Non-OECD - coal OECD -gas OECD -oil OECD -coal

23 Energieopties

24 De trias energeticas Besparing van energie Verminderen van gebruik (bv. isolatie) Efficiëntere apparaten Niet-fossiele energie Duurzaam: Zon (PV, CSP), wind, biomassa, geothermisch, marine Kernenergie Fossiele energie Schonere opwekking Allerlei moeilijkheden Acceptatie en gedrag Milieugevolgen (ontbossing, afval, proliferatie) Technische en politieke lock-in huidig systeem Kosten (vooral investering)

25 Technologische vooruitgang van naar 50 kwh / year 500 kwh / year En van naar 6 liters / 100 km 20 liters / 100 km

26 Kosten duurzame energie Dollars (2007) per MWh Hydro Geothermal Wind onshore Wind offshore Biomass Concentrating solar IEA, 2008 Solar PV

27 Broeikasgas opties voor emissiereductie IEA,

28 CO 2 afvang en opslag

29 Wat is CO 2 afvang en opslag? Brandstoffen Transport Processen Opslag opties IPCC,

30 Bronnen van CO 2 Elektriciteitscentrales Cementfabrieken Staalfabrieken Gasverwerking Ammonia productie Coal-to-liquids Raffinaderijen Global distribution of large stationary sources of CO 2 (Based on a compilation of publicly available information on global emission sources, IEA GHG 2002) IPCC,

31 Waar kunnen we CO 2 opslaan? Storage prospectivity Highly prospective sedimentary basins Prospective sedimentary basins Non-prospective sedimentary basins, metamorphic and igneous rock Data quality and availability vary among regions Uitgeputte olie/gas velden Zoutwaterlagen Enhanced Oil Recovery (EOR) Enhanced Coal-bed Methane Recovery (ECBM) Mineralisering Prospective areas in sedimentary basins where suitable saline formations, oil or gas fields, or coal beds may be found. Locations for storage in coal beds are only partly included. Prospectivity is a qualitative assessment of the likelihood that a suitable storage location is present in a given area based on the available information. This figure should be taken as a guide only, because it is based on partial data, the quality of which may vary from region to region, and which may change over time and with new information (Courtesy of Geoscience Australia). IPCC,

32 CCS kost energie Afvanginstallatie = kleine chemische fabriek Extra energiegebruik van 10-40% (zelfde output) Capture efficiency: 85-95% Netto CO 2 reduction: 80-90% Aangenomen dat alles veilig opgeslagen blijft IPCC,

33 State of the technology Oxyfuel combustion Post-combustion Pre-combustion Industrial separation Mineral carbonation Enhanced Coal Bed Methane Ships Saline formations Gas and oil fields Pipelines Enhanced Oil Recovery Research phase Demonstration phase Economically feasible under specific conditions Mature market IPCC, 2005

34 Huidige CCS projecten Sleipner Snøhvit In-Salah Weyburn/Midale Images Courtesy of BP, Statoil, and PTRC Images Courtesy of BP, Statoil, and PTRC

35 Kosten, risico s en publieke perceptie van CCS Kosten lopen sterk uiteen - CCS is goedkoop - CCS is duur - Elektriciteitssector euro/tco 2 ; sommige industrieën duidelijk goedkoper (huidige CO 2 prijs: ca. 12 Euro/tCO 2 ) - Extra elektriciteitskosten: 2-8 cent/kwh Risico s en milieu-effecten - Weglekken CO 2 : onwaarschijnlijk goed gekozen en beheerd reservoir - Effect op energiebesparing, hernieuwbare energie? - Meer gebruik kolen; watergebruik Hoe denkt het publieke erover? - Instinctief: onverschillig tot negatief - Verandert met het geven van informatie en bij specifieke projecten

36 Barendrecht

37 Barendrecht VROM en EZ willen kosteneffectief CO 2 reductie Shell/NAM: Pure CO 2 bron van Pernis 2 Net uitgeputte gasvelden in Barendrecht Transportinfrastructuur aanwezig Milieu-effect rapportage gedaan Informatiebijeenkomst

38 Wat ging er mis? VROM/EZ en Shell verwachtten geen problemen Aantal zaken onderschat: Klunzige voorlichting (boodschapper) Geen inspraak Barendrecht had al een paar grote infrastructuurprojecten achter de rug Geen voordeel voor Barendrechters Goed georganiseerde weerstand Gevolg: wantrouwen, angst en grote weerstand Polarisatie van hele CCS discussie

39 Dus..? Vanuit het perspectief van de Nederlands energieconsument, gaat het prima met het energiesysteem Problemen zijn complex en verborgen De tijden van goedkope energie lijken voorbij Weinig gevoel voor urgentie Geen energieoptie is perfect; ze hebben allemaal (grote) nadelen CCS is zinloos als je denkt dat CO 2 in de lucht geen probleem is Maar het kan mitigatiedoelen realistischer maken als publiekscommunicatie beter wordt aangepakt

40 Bedankt voor uw aandacht Heleen de Coninck Energy research Centre of the Netherlands Unit Policy Studies Radarweg NT Amsterdam, Netherlands Tel