Bert Metz Oud-voorzitter IPCC Werkgroep Maatregelen Fellow, European Climate Foundation
|
|
- Paula van Dijk
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Bert Metz Oud-voorzitter IPCC Werkgroep Maatregelen Fellow, European Climate Foundation FRDO Forum, Brussel, 13 november 2008
2 Het klimaat is al veranderd Schadelijke effecten treden reeds op Het klimaat zal verder veranderen: 1,5 tot 6 graden warmer dan nu eind deze eeuw Droogtes en overstromingen Voedselproductie loopt terug Watergebrek neemt toe Natuur ernstig bedreigd Grote gebieden bedreigd door zeespiegelstijging Afsmelten Groenlandse ijskap mogelijk Maatschappelijke ontwrichting in kwetsbare landen
3 Lager kan niet De ernstigste effecten kunnen worden vermeden Dan ook forse aanpassing nodig Verdere schade zal optreden Politieke afweging
4 Wold CO2 Emissions (GtC) Equilibrium global mean temperature increase over preindustrial ( C) Post-SRES (max) Stabilization targets: E: ppm CO2-eq D: ppm CO2-eq C: ppm CO2-eq B: ppm CO2-eq A2: ppm CO2-eq A1: ppm CO2-eq 15 EU: niet meer dan 2 5 graden tov preindustrieel Post-SRES (min) GHG concentration stabilization level (ppmv CO2-eq) NU: 375 ppm Bron: IPCC, AR4
5 Wold CO2 Emissions (GtC) Wold CO2 Emissions (GtC) Equilibrium global mean temperature increase over preindustrial ( C) Equilibrium global mean temperature increase over preindustrial ( C) Post-SRES (max) Stabilization targets: E: ppm CO2-eq D: ppm CO2-eq C: ppm CO2-eq B: ppm CO2-eq A2: ppm CO2-eq A1: ppm CO2-eq Stabilization targets: E: ppm CO2-eq D: ppm CO2-eq C: ppm CO2-eq B: ppm CO2-eq A2: ppm CO2-eq A1: ppm CO2-eq Post-SRES (max) Post-SRES (min) 0 Post-SRES (min) GHG concentration stabilization level (ppmv CO2-eq) GHG concentration stabilization level ( Bron: IPCC, AR4
6 Stab level (ppm CO2-eq) Global Mean temp. increase at equilibrium (ºC) Year global CO2 needs to peak Year global CO2 emissions back at 2000 level to to to to to +85 Reduction in 2050 global CO2 emissions compared to to +140 Bron: IPCC, AR4
7 Scenario category A-450 ppm CO 2 eq 2) B-550 ppm CO 2 -eq C-650 ppm CO 2 -eq Region Annex I -25% to -40% -80% to -95% Non-Annex I 15-30% deviation from baseline in Latin America, Middle East, East Asia Annex I -10% to -30% -40% to -90% Non-Annex I Deviation from baseline in Latin America and Middle East, East Asia Annex I 0% to -25% -30% to -80% Substantial deviation from baseline in all regions Deviation from baseline in most regions, especially in Latin America and Middle East Non-Annex I Baseline Deviation from baseline in Latin America and Middle East, East Asia Bron: IPCC, AR4, den Elzen and Hoehne, 2008
8 Bron: IPCC, AR4
9 2000 A1F1 A2 A1B A1T B1 B2 95th 75th median 25th 2000 A1F1 5th A2 A1F1 A2 A1B A1T B1 B2 B2 A1B A1T B1 95th 75th median 95th 75th median 25th 5th 25th 5th IPCC SRES 80scenarios: % 60 toename in 2030 vergeleken 40 met F-Gases N2O CH4 CO2 GtCO2eq/yr Bron: IPCC, AR4
10 Er zijn al veel oplossingen beschikbaar Technische ontwikkeling gaat door Kosten van drastische reductie zijn bescheiden Aanpakken van klimaatverandering heeft vele nevenvoordelen voor een duurzame samenleving
11 NOW 2030
12 NOW 2030
13 NOW 2030
14 Let op: hierin zitten geen opties in de sfeer van verandering van levensstijl Bron: IPCC, AR4
15 Woongedrag, cultuur en keuze van woning heeft veel invloed op energiegebruik Autobezit, keuze van auto, en rijstijl hebben veel invloed op brandstofverbruik. Stadsontwikkeling en openbaar vervoer voorzieningen belangrijk voor keuze vervoer.
16 Realisatie lage stabilisatieniveaus mogelijk met: Technieken die nu commercieel verkrijgbaar zijn, en Technieken die naar verwachting de komende decennia op de markt komen Mits: Juiste prikkels ( financiele bijdragen, normen, marktontwikkeling) aanwezig voor verdere ontwikkeling, toepassing en verspreiding Barrieres worden opgeruimd via gericht beleid En mits: Overheidsuitgaven voor onderzoek en ontwikkeling op peil (nu ca 50% van uitgaven in 1980) Bron: IPCC, AR4
17
18 Het cumulatief technisch potentieel van reductie opties is voldoende voor stabilisatie op laag niveau Energie efficiency: Wind/zon/ biomassa: Kernenergie: Niet-CO2: Sinks: CCS: Brandstof switch: > 1000 GtCO2 > 3000 GtCO2 > 300 GtCO2 eq > 500 GtCO2-eq > 350 GtCO2 > 2000 GtCO GtCO2-eq Cumulative reduction needed 650: 260 GtCO2 550: 3600 GtCO2 450: 4300 GtCO2
19 450 ppm CO2eq stabilisatie scenario; Bron: MNP, 2006
20 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% IMAGE MESSAGE AIM Non-CO2 Forests CCS Nuclear Renewables Fuel switch Energy efficiency Bron: IPCC, AR4
21 CCS learning rate compared with other industries Percentage cost decrease per doubled capacity Implied learning per doubled cap Learning rate experience from renewables and LNG as capacity is installed Capital cost 2004 USD/W LNG* % CCS learning rate is assumed to be 12% % Ethanol % Solar Thermal Solar PV** % Wind Power % Assumption is based on comparison with learning rates of LNG and renewables (see left) SO 2 and NO x capture systems (12%); comparable capture technology PV inverters 6% Cumulative capacity installed MW * LNG capital cost measured in USD/t and capacity measured in bcm ** Other sources indicate learning rates as low as 18% for solar PV Source: Worldwatch Institute; IEA; BTM consult; ABS; NREL; IIIEE; ABI; Drewry 2007; UC Berkeley ERG; Navigant consulting; Team analysis Bron: McKinsey
22 Pas op: dit zijn mondiaal gemiddelde kosten bij optimaal beleid Kosten omvatten alleen directe bestrijdingskosten en NIET de nevenvoordelen of de vermeden schade van klimaatverandering Trajectories towards stabilization levels (ppm CO 2 -eq) Median GDP reduction (%) Range of GDP reduction (%) Reduction of average annual GDP growth rates (percentage points) < < Not available < 3 < 0.12 Bron: IPCC, AR4
23 Geef CO2 een prijs: voor 2 o C scenario: in 2030 ca. Euro 80/ t De optimale mix van instrumenten hangt af van nationale omstandigheden Voor electriciteitsbedrijven en energie-intensieve industrie: verhandelbare emissierechten Voor marktontwikkeling duurzame electriciteit: feed-in tarieven Voor consumenten en kleine bedrijven werken financiele prikkels minder goed: bouwvoorschriften, efficiency normen Vormgeving, uitvoering en handhaving zijn cruciaal
24 Vermijden ernstige klimaatschade Maar ook: Gezondheidswinst tgv verminderde luchtverontreiniging kan aanzienlijk deel van reductiekosten compenseren. Energie voorzieningszekerheid Werkgelegenheid Verbetering handelsbalans Energievoorziening plattelandsgebieden Duurzame landbouw Bescherming natuur
25 Niet-klimaat beleid kan broeikasgasemissies even veel beïnvloeden als specifiek klimaatbeleid Development path with HIGH base emissions Development path with LOW emissions
26
Komt CCS op tijd of haalt duurzame energie in? Pieter Boot Vijfde nationaal CCS Symposium 25 juni 2010
Komt CCS op tijd of haalt duurzame energie in? Pieter Boot Vijfde nationaal CCS Symposium 25 juni 2010 Cutting Energy Related CO 2 Emissions Baseline Emissions 62 Gt BLUE Map Emissions 14 Gt 2030 Key aspects
Nadere informatieKlimaatverandering: uitdagingen en opportuniteiten
Klimaatverandering: uitdagingen en opportuniteiten Pr Jean-Pascal van Ypersele UCL-ELI (Université catholique de Louvain, Earth & Life Institute) Web: www.climate.be E-mail: vanyp@climate.be Vlaams Parlement,
Nadere informatieDolf Gielen. Brussel, 12 December 2008
Energy Technology Perspectives 2008 Dolf Gielen Brussel, 12 December 2008 OECD/IEA - 2008 Afbakening Deze studie beschrijft de rol van technologie Transitiepaden worden geschetst voor de belangrijkste
Nadere informatieKlimaatneutraal bouwen in de praktijk. 1. Uitdaging klimaat. klimaatverandering
Klimaatneutaal bouwen in de praktijk Chiel Boonstra directeur De uitdaging van het klimaat Wat is klimaatneutraal bouwen Waarom passief bouwen Projectvoorbeelden BergenopZoom, oktober 9. Uitdaging klimaat
Nadere informatieDiscussie over voor- en nadelen van windenergie
Argumenten in het maatschappelijke debat en de politieke besluitvorming rondom wind op zee Mogelijkheden en beperkingen van MKBA s 04/11/2014, KIVI, Den Haag Discussie over voor- en nadelen van windenergie
Nadere informatieKlimaatverandering: uitdagingen en opportuniteiten
Klimaatverandering: uitdagingen en opportuniteiten Pr Jean-Pascal van Ypersele UCL-ASTR (Université catholique de Louvain, Institut d astronomie et de géophysique G. Lemaître) Web: www.climate.be E-mail:
Nadere informatieKlimaatverandering: uitdagingen en opportuniteiten
Klimaatverandering: uitdagingen en opportuniteiten Pr Jean-Pascal van Ypersele UCL-ASTR (Université catholique de Louvain, Institut d astronomie et de géophysique G. Lemaître) Web: www.climate.be E-mail:
Nadere informatieHet Europese Klimaat en Energiebeleid voor 2030
Het Europese Klimaat en Energiebeleid voor 2030 Hoe de EU het Akkoord van Parijs implementeert Koninklijke Vlaamse Academie van België voor Wetenschappen en Kunsten 15 December 2018 Prof Dr Jos DELBEKE
Nadere informatieDuurzame energie De Wereld, Nederland en Nieuwegein
Duurzame energie De Wereld, Nederland en Nieuwegein Gert Jan Kramer Politiek Café Energietransitie, Nieuwegein, 5 juni 2019 Inhoud / onderwerpen Het Klimaat; Energie en Klimaat Het Politieke Klimaat rond
Nadere informatieZonnestroom en windstroom Samen meer
Zonnestroom en windstroom Samen meer Van niche naar impact Wim Sinke -- Peter Eecen Perslunch ECN Amsterdam, CASA 400 2 juni 2015 www.ecn.nl Structuur Context klimaat + economie Uitzicht op 2050 Wind Technologie,
Nadere informatieEnergyNL2050, een serie van 4 bijeenkomsten, Korte uitleg over de bijeenkomsten. KIVI-E/USI energynl2050 UvU 13 /10/16
EnergyNL2050, een serie van 4 bijeenkomsten, 2016-2017 Korte uitleg over de bijeenkomsten KIVI-E/USI energynl2050 UvU 13 /10/16 EnergyNL2050, een serie van 4 bijeenkomsten, 2016-2017 (1) Organisatie: KIVI
Nadere informatieKlimaat en energie in de EU. Bas Eickhout 1 december 2014 Oog voor het klimaat, Utrecht
Klimaat en energie in de EU Bas Eickhout 1 december 2014 Oog voor het klimaat, Utrecht Zware tijden Klimaat amper politiek thema op dit moment Economische crisis domineert; overcapaciteit Europese industrie
Nadere informatieDe potentie van diepe geothermie voor de transitie naar duurzame energie. Technologische kansen voor de Nederlandse industrie
De potentie van diepe geothermie voor de transitie naar duurzame energie Technologische kansen voor de Nederlandse industrie Diepe geothermie heeft vele voordelen Characteristics Geothermal Geothermal
Nadere informatieEnergie voorziening op weg naar duurzaamheid: biomassa? Chris Westra.
Energie voorziening op weg naar duurzaamheid: biomassa? Chris Westra www.ecn.nl energiegebruik Alarmerende stijging energiegebruik klimaatproblemen duurzame energievoorziening noodzakelijk Ambitieus &
Nadere informatieWind en regen in de toekomst - wat zeggen de KNMI'14 scenario's?
Wind en regen in de toekomst - wat zeggen de KNMI'14 scenario's? Andreas Sterl (KNMI) wind hurricanes (orkanen) regen zicht + mist weer van de toekomst Achtergrond: CO 2 en temperatuurstijging Stijging
Nadere informatieKosten en baten van het EUluchtbeleid
Kosten en baten van het EUluchtbeleid Conferentie luchtkwaliteit 2014, Minaraad Bob Nieuwejaers Herziening NEC-richtlijn Richtlijn uit 2001 December 2013: commissievoorstel herziening NEC-richtlijn Verminderen
Nadere informatieWind Werkt ook in 2050
Wind Werkt ook in 2050 Prof.dr. Gerard van Bussel TU Delft, leerstoel windenergie 13 juni 2013 Delft University of Technology Challenge the future Er is meer dan voldoende wind op aarde 200 x meer wind
Nadere informatieAggiornamento. Bedreigingen en uitdagingen voor de. industrie VWEC. Een perspectief voor Vlaanderen. Een perspectief voor Vlaanderen
Een perspectief voor Vlaanderen Bedreigingen en uitdagingen voor de Aggiornamento industrie Een perspectief voor Vlaanderen VWEC auteur functie datum Marc Van den Bosch Sr. Adviseur energie en milieu VOKA
Nadere informatieWind Werkt ook in 2050
Wind Werkt ook in 2050 Prof.dr. Gerard van Bussel TU Delft, leerstoel windenergie Delft University of Technology Challenge the future Wind Werkt 10 GW Sinds 1990: groei van 30%/jr Europa leidend vanaf
Nadere informatieDuurzame Warmte uit Biomassa
Duurzame Warmte uit Biomassa Ir. Kees W. Kwant Chair IEA Bioenergy Contents 1. Bioenergy Heat in the sustainable Global Energy Mix 2. Stimulering van duurzame warmte 1. ISDE 2. EIA 3. SDE 3. Subsidie budgetten
Nadere informatieHet IPCC Special Report on Carbon Dioxide Capture and Storage
Het IPCC Special Report on Carbon Dioxide Capture and Storage Bert Metz Co-voorzitter IPCC WG III on Mitigation Nationaal Symposium Schoon Fossiel, 23 november 2005 Over het IPCC Geen onderzoek, geen monitoring,
Nadere informatieReden = straalstroom
Europa juni2017 Reden = straalstroom Europa juni2017 Straalstroom ligt ten noorden Sterk hoge-drukgebied blokkeert de ligging van de straalstroom Straalstroom paar weken geblokkeerd Europa januari2017
Nadere informatieTechnisch-economische scenario s voor Nederland. Ton van Dril 20 mei 2015
Technisch-economische scenario s voor Nederland Ton van Dril 20 mei 2015 Overzicht Energieplaatje in historisch perspectief Hoeveel en hoe gebruiken we energie? Wat gebeurt er met verbruik en uitstoot
Nadere informatieNut en noodzaak van schaliegas vanuit energieperspectief
Nut en noodzaak van schaliegas vanuit energieperspectief Jeroen de Joode Schaliegasbijeenkomst provincie Noord-Brabant s-hertogenbosch, 27 september 2013 www.ecn.nl Hoofdboodschap Rol gas in NL energiesysteem
Nadere informatieKlimaatverandering: oorzaken, gevolgen en onzekerheden
Klimaatverandering: oorzaken, gevolgen en onzekerheden Bert de Vries Kargadoor Utrecht, 23 mei 213 http://www.sustainabilityscience.eu/textbook/about Wat is wetenschap? Wetenschap is niet meer wat het
Nadere informatieOp weg naar een duurzame energievoorziening in Mark Dierikx Directeur Generaal Energie, Telecom en Mededinging
Op weg naar een duurzame energievoorziening in 2050 Mark Dierikx Directeur Generaal Energie, Telecom en Mededinging Inhoudsopgave I. Mondiale ontwikkelingen II. Europese kaders III. Nationale inzet 2 I.
Nadere informatieKlimaatverandering en beleid. Ruud van den Wijngaart HOVO, Utrecht, 29 november 2010
Klimaatverandering en beleid Ruud van den Wijngaart HOVO, Utrecht, 29 november 2010 Wat is IPCC en wat is het niet? Intergovernmental Panel on Climate Change van de VN Opgericht door World Meteological
Nadere informatieIntergovernmental Panel on Climate Change (IPCC(
Intergovernmental Panel on Climate Change (( ) The scientific state of the art Gastcollege door Sander Brinkman Haagse Hogeschool Climate & Environment 11 september 2008 Beginvraag: Hoe reageerde jullie
Nadere informatieShell NL & Shell New Energies
Shell NL & Shell New Energies An outlook towards a clean and renewable energy system Dr.-Ing. Peter Breithaupt September 2017 1 Contents New Energies Themes New Fuels Renewable Power Connected Customer
Nadere informatieCopernicus Institute of Sustainable Development. Koe en klimaat. Dr. Jerry van Dijk Dr. Karin Rebel. Copernicus Institute of Sustainable Development
Copernicus Institute of Sustainable Development Koe en klimaat Dr. Jerry van Dijk Dr. Karin Rebel Inhoud presentatie Hoe zat het ook al weer met klimaatverandering? Broeikasgasemissies in Nederland Klimaatbeleid
Nadere informatieHet klimaat verandert, wat nu?
Het klimaat verandert, wat nu? Lesley De Cruz, Rozemien De Troch Koninklijk Meteorologisch Instituut De Limburgse Klimaattop, 18 september 2017 De Cruz et al. (KMI) Klimaatverandering 20170918 1 / 23 1
Nadere informatieKlimaatbeleid en hernieuwbare energie: het EU pakket voor Ger Klaassen DG Milieu Europese Commissie
Klimaatbeleid en hernieuwbare energie: het EU pakket voor 22 Ger Klaassen DG Milieu Europese Commissie Overzicht Lange termijn visie en doelstellingen 22 Het EU pakket voor 22 Gevolgen van het pakket Lange
Nadere informatieCO 2 capture overview
CO 2 capture overview Ruud van den Brink, Daan Jansen www.ecn.nl CO 2 emissions are rising faster than in the most pessimistic scenario Source: PNAS, 22 May, 2007 Energy scenario: 65% lower CO 2 emission
Nadere informatieUitgangspunten Doelen Klimaatakkoord Parijs Houd ruimte in beschikbare carbon budget voor BV
Uitgangspunten 1 Doelen Klimaatakkoord Parijs Houd ruimte in beschikbare carbon budget voor BV Nederland 1 (versnel waar mogelijk) Organiseer zo optionaliteit / ruimte om tegenvallers op te vangen 2 Impact
Nadere informatiePress release Statistics Netherlands
Press release PR00-277 8-12-2000 9:30 AM Inflation rate in November levelling out Consumer prices in November were up 3.0% on November last year. The inflation rate is therefore 0.1% lower than last month,
Nadere informatieKlimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering 8-10-2012. Klimaatverandering
Zonne-energie 2012: prijs 21 ct per kwh; 2020 prijs 12 ct kwh Groen rijden; energiehuizen, biologisch voedsel Stimular, de werkplaats voor Duurzaam Ondernemen Stichting Stimular www.stimular.nl 010 238
Nadere informatieProvinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL
Provinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL Doelstellingen - Mondiaal Parijs-akkoord: Well below 2 degrees. Mondiaal circa 50% emissiereductie nodig in
Nadere informatieHet KlimaatAkkoord (ieder z n opinie; hier is de mijne)
Het KlimaatAkkoord (ieder z n opinie; hier is de mijne) Gert Jan Kramer Tilburg Science Café, 15 Januari 2019 Haalbaarheid en Draagvlak 300 Dutch GHG emissions emissions (Mton CO 2eq ) 200 100-12% -49%
Nadere informatieMilieu-actualiteit NON-ETS. 3 mei 2018
Milieu-actualiteit NON-ETS 3 mei 2018 Europees beleid NON-ETS sectoren (effort sharing regulation) Welke doelstellingen 2021-2030? Europese doelstellingen 2030 (tov 2005) - 40 % BKG emissies - 30 % voor
Nadere informatieDe club van Rome had toch gelijk!
De club van Rome had toch gelijk! Bernard Dam MECS, Chemical Engineering, Faculty of Applied Science, Delft University of Technology 11 november 2009 Delft University of Technology Challenge the future
Nadere informatieMondiale en Europese energie trends Uitdagingen, prioriteiten en kansen
Mondiale en Europese energie trends Uitdagingen, prioriteiten en kansen 28/09/2015 Kees van der Leun Klimaat raakt al ontwricht bron: John Mason, skepticalscience.com bron: Guardian 2 100% duurzaam? Energie-efficiëntie
Nadere informatieDe VNPI vertegenwoordigt 10 oliemaatschappijen in Nederland
De VNPI vertegenwoordigt 10 oliemaatschappijen in Nederland Argos Oil Q-8 BP Shell Esso Gulf North Sea Group Tamoil Delek Total 1 Het Spagaat 5 onderwerpen 1. Het spagaat 2. Raffinaderij Emissies 3. Verduurzaming,
Nadere informatieHet Europese Emissiehandel systeem ( ETS) Speerpunt van het Europese klimaatbeleid Impact op de Europese Staalsector
Het Europese Emissiehandel systeem ( ETS) Speerpunt van het Europese klimaatbeleid Impact op de Europese Staalsector R. Mortier Opwarming is een natuurlijk verschijnsel Probleem : evenwicht is verstoord
Nadere informatieGROENE KOOLWATERSTOFFEN. Marcel Weeda, Remko Detz, Jeffrey Sipma
GROENE KOOLWATERSTOFFEN Marcel Weeda, Remko Detz, Jeffrey Sipma AANLEIDING: Grote belangstelling voor waterstof in de aanloop naar, en binnen het Klimaatakkoord Scenario s, projecties en schattingen voor
Nadere informatieDe landbouwsector als essentieel onderdeel van het Vlaams- en Europees klimaatbeleid
De landbouwsector als essentieel onderdeel van het Vlaams- en Europees klimaatbeleid Rondetafel Transport en Klimaat Julien Matheys Afdeling Lucht Dienst Klimaat Tania Van Mierlo Afdeling Lucht, Hinder,
Nadere informatieEnergie en geopolitiek
Energie en geopolitiek Pieter Boot Groningen, 15 juni 2009 Deze presentatie Introductie Internationale energiemarkt Energie voorzieningszekerheid Energie en beleid 1 Introductie Dalende prijzen na juli
Nadere informatieCO 2 : kansen en bedreigingen voor de olie industrie
CO 2 : kansen en bedreigingen voor de olie industrie Stijn Santen International KiVi-Niria lezing Sectie petroleum techniek Den Haag, Nederland 28 Juni 2005 Inhoud Introductie economische groei, energie
Nadere informatieSonEnergie, 25 maart 2019 Jacques Hagoort
SonEnergie, 25 maart 2019 Jacques Hagoort Klimaat & Klimaatverandering Gevolgen klimaatverandering Opwarming van de Aarde Broeikaseffect Klimaatmodellen An Inconvenient Truth VN - Akkoord van Parijs Nederlands
Nadere informatieUitwegen voor de moeilijke situatie van NL (industriële) WKK
Uitwegen voor de moeilijke situatie van NL (industriële) WKK Kees den Blanken Cogen Nederland Driebergen, Dinsdag 3 juni 2014 Kees.denblanken@cogen.nl Renewables genereren alle stroom (in Nederland in
Nadere informatieWaterstof. Niets nieuws! Ton van Wingerden. 7 februari 2019 SAFER, SMARTER, GREENER
Waterstof Niets nieuws! Ton van Wingerden 7 februari 2019 1 SAFER, SMARTER, GREENER Global reach local competence 150 350 82 13,500 years offices countries employees The role of Hydrogen in the energy
Nadere informatieEnergie transitie. het grote plaatje. Prof.dr.ir. Vianney Koelman. Photo: Andrew Glaser
Energie transitie het grote plaatje Prof.dr.ir. Vianney Koelman Photo: Andrew Glaser Hoeveel kcal per persoon per dag moeten geproduceerd worden om onze samenleving draaiende te houden? a. 2 000 kcal b.
Nadere informatieCIR-Isolatie Raad vzw
15 de ISOLATIEDAG energetisch renoveren bestaande gebouwen Georges Timmermans gti@skynet.be CIR-Isolatie Raad vzw koepel Belgische isolatiesector Duurzame Bouwsystemen 1 CIR-Isolatie Raad vzw jaarlijkse
Nadere informatieEnergy2050NL Klimaatneutraal energiesysteem. Frans Rooijers - directeur CE Delft
Energy2050NL Klimaatneutraal energiesysteem Frans Rooijers - directeur CE Delft CE Delft - Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 - Energie, transport en grondstoffen - Economische, technische en
Nadere informatieNRC Infographic, Prinsjesdag
Naar een volgende fase in het milieubeleid: Urgentie vanuit de wetenschap Let wel: Wetenschap gaat over het verleden en heden (begrijpen van processen), terwijl beleid de toekomst omvat (beïnvloeden van
Nadere informatieBiomassa, ruimte en klimaat Beoordeling ruimtelijke gevolgen stimulering biobrandstoffen; gezamenlijk eindproduct IC2, IC3 en ME04
Biomassa, ruimte en klimaat Beoordeling ruimtelijke gevolgen stimulering biobrandstoffen; gezamenlijk eindproduct IC2, IC3 en ME04 Dr. Tom Kram (PBL) Dr. Eric Koomen (VU-RE) Dr.Ir. Bert Annevelink (WUR
Nadere informatieKlimaatbeleid na Kyoto
Klimaatbeleid na Kyoto Martin Scheepers ECN Beleidsstudies Euroforum CO 2 -Reductie Scheveningen, 27 september 2006 www.ecn.nl Inhoud 1. Wat is nodig voor effectief klimaatbeleid? 2. Wat is er veranderd
Nadere informatieEffectiviteit van Europees klimaatbeleid: emissiehandel tussen nationale allocatie, Brusselse harmonisatie en mondiale lastenverdeling
Effectiviteit van Europees klimaatbeleid: emissiehandel tussen nationale allocatie, Brusselse harmonisatie en mondiale lastenverdeling Jos Sijm ECN-MNP symposium Think globally, but where to act? Den haag,
Nadere informatieCaro De Brouwer 27/11/2013
Caro De Brouwer 27/11/2013 Caro De Brouwer 2e Master Irw Energie, KUL Erasmus Imperial College London Thesis: Solvent storage for postcombustion CCS in coal fired plants Voorzitter YERA Young Energy Reviewers
Nadere informatieDe voortgang van het Nederlandse energie- en klimaatbeleid
De voortgang van het Nederlandse energie- en klimaatbeleid Wouter Wetzels Presentatie voor het HVC Innovatieplatform, 15 juli 2010, Petten www.ecn.nl Werkprogramma Schoon en Zuinig Doelen van het kabinet
Nadere informatieDe potentie van diepe geothermie voor de transitie naar duurzame energie. Technologische kansen voor de Nederlandse industrie
De potentie van diepe geothermie voor de transitie naar duurzame energie Technologische kansen voor de Nederlandse industrie IF Technology: advies en ingenieursbureau duurzame bodemenergie (WKO en geothermie);
Nadere informatieSTRATEGO: Coaching session
STRATEGO: Coaching session 19-11-2014 www.warmtebedrijfrotterdam.nl Content Integrated business model al chart Heat chain Sources heating grid Rotterdam Delivery of industrial waste heat History & lessons
Nadere informatieMilieu- en klimaatuitdagingen voor de 21ste eeuw: van Europese visie naar lokale betekenis en actie. Hans Bruyninckx, Mortsel, 9 oktober 2105
Milieu- en klimaatuitdagingen voor de 21ste eeuw: van Europese visie naar lokale betekenis en actie Hans Bruyninckx, Mortsel, 9 oktober 2105 Presentation by Dr. Hans Bruyninckx, Executive Director, EEA
Nadere informatieLuchtkwaliteit: een Europees perspectief
Luchtkwaliteit: een Europees perspectief Conferentie Luchtkwaliteit Brussel, 5 december 2014 Dr Hans Bruyninckx Executive Director European Environment Agency EEA rapporten 2014 Luchtverontreiniging een
Nadere informatieDe KNMI 14 klimaatscenario s Ontwikkelingen De scenario s Voorbeelden
De KNMI 14 klimaatscenario s Ontwikkelingen De scenario s Voorbeelden Bart van den Hurk KNMI 2006 2009 2011 2014 KNMI 06 8 jaar verder IPCC 2007 en 2013 IPCC, 2007 IPCC, 2013 IPCC 2007 en 2013 IPCC, 2007
Nadere informatieRECHTBANK DEN HAAG Team handel zaaknummer / rolnummer: C/09/ / HA ZA Vonnis van 24 juni 2015 in de zaak van de stichting STICHTING
RECHTBANK DEN HAAG Team handel zaaknummer / rolnummer: C/09/456689 / HA ZA 13-1396 Vonnis van 24 juni 2015 in de zaak van de stichting STICHTING URGENDA, optredend voor zichzelf en in haar hoedanigheid
Nadere informatieEnergy2050NL Klimaatneutraal energiesysteem. Frans Rooijers - directeur CE Delft
Energy2050NL Klimaatneutraal energiesysteem Frans Rooijers - directeur CE Delft CE Delft - Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 - Energie, transport en grondstoffen - Economische, technische en
Nadere informatieRelevantie van (carbon) footprinting voor telers. Jasper Scholten 23 juni 2011
Relevantie van (carbon) footprinting voor telers Jasper Scholten 23 juni 2011 Inhoud 1. Blonk Milieu Advies 2. Levenscyclusanalyse (LCA) 3. Carbon Footprinting 4. Footprint van brouwgerst 5. Footprint
Nadere informatieWat betekent het klimaatakkoord van Parijs voor de Europese reductiedoelstellingen
Wat betekent het klimaatakkoord van Parijs voor de Europese reductiedoelstellingen Michel den Elzen 11 maart 2016 2 The making of.(korte versie) 2011: Durban onderhandelingsmandaat 2012: Doha amendering
Nadere informatieVos Logistics : maak de markt vrij voor LNG-transport in NL
: maak de markt vrij voor LNG-transport in NL Groningen, 1 november 2012 Energy Delta Institute Haiko Meijer Director Purchasing Group feiten en cijfers Opgericht in 1944 Omzet 250 miljoen euro 30 locaties
Nadere informatieTitel: The impact of net metering regulations on the Dutch solar PV market
Scriptie Titel: The impact of net metering regulations on the Dutch solar PV market Begeleiders: prof. dr. ir. G.P.J. Verbong J.J.C.M. Huijben MSc Inhoud: 1. Historische reconstructie ontwikkelingen 2004-2013
Nadere informatieRE-INVENT OUR REGION
RE-INVENT OUR REGION Future scenario s on the economic development of the South Eastern part of the Netherlands TIM 7 With close guidance on process and methods by Peter Kopeczek* * Re-invent your business
Nadere informatiePeter Wagener Voorzitter
Peter Wagener Voorzitter Duurzame energie, omdat U de wereld niet heeft geёrfd van uw ouders, maar geleend van mijn generatie. 1/37 2 1 Dat van dat erven en lenen weet u nu dus wel, maar: Wat gaat U daar
Nadere informatieEnergie-ingenieur = fun. W. D haeseleer & R. Belmans infoavond masterkeuze, 16 maart 2016
Energie-ingenieur = fun W. D haeseleer & R. Belmans infoavond masterkeuze, 16 maart 2016 Globale energie-uitdagingen Klimaatverandering 2 1912 2000 Dreigende klimaatverandering 3 en meer emissies Globale
Nadere informatieRoel.DeConinck@3e.eu Roel.DeConinck@mech.kuleuven.be. Slim bouwen: welke energietechnieken maken het verschil?
Roel.DeConinck@3e.eu Roel.DeConinck@mech.kuleuven.be Slim bouwen: welke energietechnieken maken het verschil? Leuven, woensdag 6 april 2011 Content Evolution of energy consumption in buildings Challenges
Nadere informatieParkstad Limburg Energy Transition Implementation Program PALET 3.0. Discussie en vragen
Parkstad Limburg Energy Transition Implementation Program PALET 3.0 Discussie en vragen Ambition Document 1.0 2.0 Potention Research Parkstad Limburg Energy Transition (PALET 3.0) Basic principles PALET
Nadere informatieECLI:NL:RBDHA:2015:7145
ECLI:NL:RBDHA:2015:7145 Instantie Rechtbank Den Haag Datum uitspraak 24-06-2015 Datum publicatie 24-06-2015 Zaaknummer C/09/456689 / HA ZA 13-1396 Rechtsgebieden Civiel recht Bijzondere kenmerken Bodemzaak
Nadere informatieFHI dag 3 april 2013 Wiep Folkerts, directeur SEAC
FHI dag 3 april 2013 Wiep Folkerts, directeur SEAC Innovaties in Zonne-energie ~~~~ een bloeiend stukje Nederlandse kenniseconomie Waarom zonne-energie? Prijsdaling PV modules Average module spot price
Nadere informatieHet nieuwe Europese klimaatplan voor 2030: behoudt de EU haar voortrekkersrol?
Het nieuwe Europese klimaatplan voor 2030: behoudt de EU haar voortrekkersrol? Dr. Jos Delbeke, DG Klimaat Actie, Europese Commissie, Universiteit Hasselt, 25/2/2014 Overzicht 1. Klimaat en energie: waar
Nadere informatieHet klimaat, broeikasgassen en wij...!
Inhoud:! Het klimaat, broeikasgassen en wij...! DvhN Klimaatlezing, Groningen, 6 januari 2011! Prof.dr. Harro A.J. Meijer! Energy and Sustainability Research Institute Groningen (ESRIG)! Rijksuniversiteit
Nadere informatie(1) De hoofdfunctie van ons gezelschap is het aanbieden van onderwijs. (2) Ons gezelschap is er om kunsteducatie te verbeteren
(1) De hoofdfunctie van ons gezelschap is het aanbieden van onderwijs (2) Ons gezelschap is er om kunsteducatie te verbeteren (3) Ons gezelschap helpt gemeenschappen te vormen en te binden (4) De producties
Nadere informatieECLI:NL:RBDHA:2015:7145
ECLI:NL:RBDHA:2015:7145 Instantie Rechtbank Den Haag Datum uitspraak 24-06-2015 Datum publicatie 24-06-2015 Zaaknummer C/09/456689 / HA ZA 13-1396 Rechtsgebieden Civiel recht Bijzondere kenmerken Bodemzaak
Nadere informatieOnderzoek door: Thomas van Cann Rijksuniversiteit Groningen
Onderzoek door: Thomas van Cann Rijksuniversiteit Groningen *Probleemstelling *Theorie *Scenarios *Deel 1: Technisch potentieel *Deel 2: Vergelijking met andere gemeenten *Deel 3: Maatschappelijk potentieel
Nadere informatieKlimaatverandering: uitdagingen en opportuniteiten
Klimaatverandering: uitdagingen en opportuniteiten Prof. Jean-Pascal van Ypersele IPCC Vice-chair UCL-ASTR (Université catholique de Louvain, Institut d astronomie et de géophysique G. Lemaître) Web: www.climate.be
Nadere informatieHumidity Roadmap. Aansluiting van NMi VSL op de Europese roadmap voor vochtontwikkeling. Rien Bosma. NMi - the Art of Measurement
Humidity Roadmap Aansluiting van NMi VSL op de Europese roadmap voor vochtontwikkeling Rien Bosma Inhoud imera Roadmap Humidity Huidige status bij het NMi VSL Ontwikkelingsprogramma 2009-2012 imera imera
Nadere informatieBioMCN: Advanced Sustainable Biofuels BIObased Industry april 2015 Jeroen Koot -CEO
BioMCN: Advanced Sustainable Biofuels BIObased Industry 2015 9 april 2015 Jeroen Koot -CEO Content Bio-methanol belangrijke grondstof voor o.a. transport en chemie BioMCN ontwikkelt duurzame en bio-based
Nadere informatieDe toekomst van WKK en andere energieopties in de energievoorziening: Schoon & duurzaam?
Ruud van den Wijngaart, De toekomst van WKK en andere energieopties in de energievoorziening: Schoon & duurzaam? Presentatie Symposium COGEN Nederland, 22 oktober 2004, Zeist Milieu en Natuur Energie in
Nadere informatieWKK en de Handel. Cogen Nederland symposium Zeist, 11 november 2005
WKK en de Handel Cogen Nederland symposium Zeist, 11 november 2005 Programma Opening, welkom en programma KdB CNl WKK nu en verder, hoe flexibel? KdB CNl Handel: Wat is het, wat kan wel/niet? RH EnGl Hoe
Nadere informatieDe rol van brandstof en vliegtuig
Emissieloze luchtvaart in 2050? De rol van brandstof en vliegtuig Paul Peeters, Breda University of Applied Sciences; Utrecht, 24-05-2019 Alternatieve brandstof noodzakelijk Emissieloze vliegtuigen vanaf
Nadere informatie... Eneco België B.V. Le coût-vérité de l énergie Energie tegen werkelijke prijzen. 25 oktober 2012. CMS DeBacker / Edora
Eneco België B.V.... Le coût-vérité de l énergie Energie tegen werkelijke prijzen CMS DeBacker / Edora 25 oktober 2012 Christophe Degrez Algemeen Directeur Eneco België Prijs en kosten: wat is de juiste
Nadere informatieKlimaat & CO 2, Parijs, Polen Wereldwijde doelen, NL-doelen Energie in de gemeente Wierden Opties duurzame opwek:
Scenario s Jaap de Boer Energy Watch Klimaat & CO 2, Parijs, Polen Wereldwijde doelen, NL-doelen Energie in de gemeente Wierden Opties duurzame opwek: Twence Zon (particulier, bedrijven, zonneparken) Wind
Nadere informatieHernieuwbare energie: noodzaak, visie op 2050 en beleid
Hernieuwbare energie: noodzaak, visie op 2050 en beleid Remko Ybema Lezing Den Bosch 12 oktober 2010 www.ecn.nl Inhoud Noodzaak van duurzame energie Een duurzame energievoorziening in 2050 Doelen van het
Nadere informatieMAATSCHAPPIJ ONDERSCHAT ERNST EN TAAIHEID KLIMAATPROBLEEM
MAATSCHAPPIJ ONDERSCHAT ERNST EN TAAIHEID KLIMAATPROBLEEM De maatschappelijke discussie over klimaatverandering wordt onvoldoende scherp gevoerd. Er wordt nauwelijks nagedacht over de ernst van de problematiek
Nadere informatieOnderzoek kosten actualisatie BEES B Pieter Kroon/Wouter Wetzels; ECN Beleidsstudies
Onderzoek kosten actualisatie BEES B Pieter Kroon/Wouter Wetzels; ECN Beleidsstudies Ten behoeve van doelgroepen overleg VROM maart 2008 www.ecn.nl Inhoud 1. Nederlandse situatie 2. Positie BEES B ten
Nadere informatieUpdate Renewable Energy in the Netherlands. Maarten Arentsen University of Twente
Update Renewable Energy in the Netherlands Maarten Arentsen University of Twente Dutch political climate since late 2010 Right wing coalition in power with passive parliamentary support of popular party
Nadere informatieFigure 1 Shares of Students in Basic, Middle, and Academic Track of Secondary School Academic Track Middle Track Basic Track 29 Figure 2 Number of Years Spent in School by Basic Track Students 9.5 Length
Nadere informatieRoadmap 2050 en bedrijvigheid in Nederland voor hernieuwbare energie Remko Ybema
Roadmap 2050 en bedrijvigheid in Nederland voor hernieuwbare energie Remko Ybema Ambassadeursconferentie - 20 januari 2011 www.ecn.nl Onderzoek van ECN Zonne-energie Biomassa, kolen, milieu Windenergie
Nadere informatieberekeningen ten behoeve van het NMP4
RIVM rapport 728001018/2001 'LIIHUHQWLDWLHYDQ7RHNRPVWLJH,QVSDQQLQJHQLQKHWNDGHUYDQKHW.OLPDDWYHUGUDJ Enkele verkennende berekeningen ten behoeve van het NMP4 M.M. Berk, M.G.J. den Elzen, B. Metz Dit onderzoek
Nadere informatieKlimaatbeleid moet leiden tot
Een perspectief voor Vlaanderen Beperken broeikasgasemissies Aggiornamento Bedreiging of kans? Een perspectief voor Vlaanderen auteur functie datum Marc Van den Bosch Sr. Adviseur energie en milieu VOKA
Nadere informatieHet onmogelijke (toch) mogelijk maken
Het onmogelijke (toch) mogelijk maken Mark Schweitzer April 2011 Mogelijk, maar ik heb géén gouden ei! 1 Waar hebben we het eigenlijk over? uitgaven maatschappelijk bijdrage investeren kosten geld verdienen
Nadere informatieMaarten Timmerman. Offshore Windenergie. Staalbouwdag / 2 oktober 2014
Maarten Timmerman Offshore Windenergie Staalbouwdag / 2 oktober 2014 Wat doet TKI Wind op Zee? SEmuleert en faciliteert de ontwikkeling en implementaee van offshore windtechnologie voor de industrie (MKB)
Nadere informatie