Raadsvergadering 08 november 2012

Transcriptie

1 RAADSVOORSTEL Datum en nummer 16 oktober 2012, nummer 080/2012 Raadsvergadering 08 november 2012 Agendapunt 03 Programmaveld Veiligheid Portefeuillehouder C.J.M. de Bruin Wettelijke basis Wet veiligheidsregio s (Wvr) Onderwerp Regionalisering brandweer gemeente Papendrecht Gevraagde beslissing 1. Instemmen met de regionalisering van de brandweer onder de in het ontwerpbesluit aangegeven condities. 2. Instemmen met de wijziging op de concernbegroting VRZHZ verband houdend met de regionalisering brandweer. 3. Instemmen met de wijziging van het beleidsplan VRZHZ en deze aan te merken als regionaal kwaliteitsniveau brandweerdekking. 4. Instemmen met de wijziging taakuitvoering brandweerzorg en deze te zien als akte van overdracht van brandweertaken en brandweerbevoegdheden, alsmede van bijbehorend personeel en materieel. Financiële consequenties De financiële gevolgen voor de begroting zijn als volgt (nadeel) (nadeel) (nadeel) (positief) (positief) Aan de raad Inleiding Op 3 oktober 2012 heeft het dagelijks bestuur van de VRZHZ per brief verzocht de gemeentelijke contrabesluitvorming benodigd voor overdracht van de brandweertaken en -bevoegdheden aan de VRZHZ ter hand te nemen. Op 9 oktober 2012 is per brief een verduidelijking op de gevraagde besluiten gegeven. Door middel van dit raadsvoorstel wordt de gemeentelijke besluitvorming aan de gemeenteraad voorgelegd. Op 26 september 2012 heeft het algemeen bestuur van de veiligheidsregio Zuid-Holland Zuid ingestemd met het per 1 januari 2013 overnemen van brandweertaken- en bevoegdheden van de gemeenten in Zuid-Holland Zuid op basis van het document Definitief voorstel regionalisering brandweer VRZHZ, met inachtneming van de gemaakte opmerkingen. Daarmee heeft het algemeen bestuur ingestemd met een voorstel voor definitieve besluitvorming dat: - per 1 januari 2013 voorziet in overdracht van de gemeentelijke brandweerzorgtaken en -bevoegdheden en bijbehorende middelen aan het bestuur van de VRZHZ, volgend uit de Wet veiligheidsregio s; - uitgaat van een financieel kader dat werkt volgens het boxenmodel, voor deze fase van de regionalisering het meest evenwichtige en gelijkmatig dempende verdeel- en verrekeningsmodel; 1

2 - de nieuwe geregionaliseerde brandweer met een zo minimaal mogelijke overhead in staat stelt de komende jaren te bouwen aan de verbetering van de kwaliteit van de organisatie zonder dat de stabiliteit van de organisatie en de kwaliteit van de presentatie als gevolg van de transitie in gevaar komt (tevens overweging bij het vaststellen van het O&F-rapport op hoofdlijnen); - perspectief geeft op een feitelijk te realiseren substantiële kostenverlaging op de totale gemeentelijke inbreng van het begrotingsjaar 2013, uit te werken in twee scenariovoorstellen (van 10% en 15%) die na bestuurlijke besluitvorming uiterlijk per begrotingsjaar 2016 volledig geëffectueerd is. Met het in werking treden van de Wet veiligheidsregio s (Wvr) op 1 oktober 2010 is voorzien dat de brandweertaken en -bevoegdheden van de gemeente worden overgedragen aan het bestuur van de veiligheidsregio. Waar aanvankelijk bij wet een mogelijkheid was om als gemeente zelfstandig de brandweertaak te blijven uitvoeren, is naderhand met een wijziging van de Wvr geregeld dat de regionalisering van de brandweer verplicht is. De Eerste Kamer heeft op 25 september 2012 ingestemd met de wetswijziging waarbij alle brandweergerelateerde taken naar het regionale niveau van de veiligheidsregio worden getild. Proces De regionalisering van de brandweer is volgens de Wvr verplicht. In Zuid-Holland Zuid is het regionaliseringsproces begin 2009 in gang gezet. Door vroeg te starten en niet overhaast te regionaliseren, is bewust gekozen voor de weg van zorgvuldigheid en draagvlak. Aan de basis ligt een bestuurlijk plan van aanpak met inrichtingskaders voor de nieuwe regionale brandweerzorg en -organisatie. Wat zich laat aanzien als een technische taakoverdracht, is in de praktijk de overdracht van een zorgfunctie die als geen ander geschoeid is op de leest van lokale zorg voor de burger: zorg voor elkaar. De vrijwillige brandweerman en -vrouw dragen daartoe in grote mate bij. Steeds is voor ogen gehouden dat een spreekwoordelijke verwijdering van de lokale identiteit afbreuk zou doen aan die verbondenheid bij uitstek. Niet alleen is zorgvuldig en transparant samen gerekend, maar vooral is ook veel gecommuniceerd met op de eerste plaats de brandweerlieden die het betreft en natuurlijk ook colleges, brandweercommandanten, gemeentesecretarissen en gemeenteraden. Juist dit procesverloop zou het vertrouwen moeten geven dat de overgedragen brandweertaak in goede handen is, in de toekomst professioneel en met gevoel voor de lokale binding wordt aangestuurd. Taken- en bevoegdhedenoverdracht De Wvr verplicht gemeenten hun taken en bevoegdheden op het gebied van de brandweerzorg over te dragen aan het bestuur van de veiligheidsregio. Aangezien de gemeenschappelijke regeling Veiligheidsregio Zuid- Holland Zuid een collegeregeling is, doen in feite de negentien colleges van B&W dat. Bij de overdracht gaat het bijbehorende personeel en materieel mee naast de financiële middelen die nodig zijn om de overgedragen taak te kunnen uitvoeren volgens de Wvr. De colleges blijven individueel belast met de organisatie van de brandweerzorg, maar zij doen dit samen in de door hen getroffen gemeenschappelijke regeling. De burgemeester houdt het gezag bij brand en ongevallen anders dan bij brand voor zover de brandweer daarbij een taak heeft, en blijft bevoegd de benodigde bevelen te geven. Kortom, de brandweer blijft net als anders voor de burger haar werk doen, in opdracht van de gemeente en de burgemeester is en blijft bevoegd. Perspectief financieel Onderdeel van de regionalisering van de brandweer is de financiële ontvlechting van de gemeentelijke brandweer uit de gemeentelijke begroting. De begrotingen van de zeventien gemeentelijke brandweren en de regionale brandweer zullen de financiële basis vormen voor de nieuwe geregionaliseerde brandweer. De VRZHZ heeft samen met de gemeenten gewerkt aan een gezamenlijk financieel afsprakenset: het financieel kader. De condities voor overdracht zijn uitgebreid onderzocht en besproken, uitmondend in een gemeentelijke rekenrapport. In het rapport Financiële ontvlechting, gemeente Papendrecht geeft de VRZHZ aan hoe de regionalisering voor de gemeente Papendrecht financieel uitwerkt bij toepassing van het financieel kader. Totaal resultaat In onderstaande tabel is aangegeven wat het totale financiële effect is van de regionalisering. Voorgesteld zal worden om onderstaand totaal resultaat op te nemen in de ontwerpbegroting 2013, wat vanaf 2016 uitkomt op een positief saldo voor de gemeentebegroting. Het nadeel over 2013 tot en met 2015 moet voornamelijk als frictiekosten worden bestempeld en gaat over een tijdvak, waarin de VRZHZ moet groeien naar een efficiëntere organisatie. Onderstaande tabel geeft een vergelijking tussen de huidige kosten voor de lokale brandweer en de bijdrage aan de VRZHZ aan met ingang van 1 januari 2013 voor de lokale brandweerzorg. In deze tabel zijn voor 2012 de reële bedragen opgenomen. 2

3 Het totaal resultaat, zoals opgenomen in de ontwerpbegroting 2013, laat zich als volgt verklaren. Het verschil met betrekking tot de kapitaallasten (activum) heeft te maken met een verschil in afschrijvingstechniek. Het resultaat op overhead betreft het verschil tussen het aandeel in de regionale overhead VRZHZ en de huidige kosten lokale brandweer. Bij de taakstelling VRZHZ wordt uitgegaan van tenminste een 10% netto opbrengst op basis van de Papendrechtse inbreng. De afgesproken bezuiniging leidt vanaf 2016 tot een structurele plus. Basisbrandweerzorg en overhead brandweer Papendrecht Recapitulatie MJB 2012 Loonkosten Kapitaallasten (activum) Overige goederen en diensten Kosten overhead/scd Totaal begroting Papendrecht Bijdrage aan VRZHZ Loonkosten Kapitaallasten (activum) Overige goederen en diensten Kosten overhead/scd Taakstelling VRZHZ Totaal bijdrage aan VRZHZ Verschil bijdrage -/- MJB 2012 Loonkosten Kapitaallasten (activum) Overige goederen en diensten Kosten overhead/scd Taakstelling VRZHZ Resultaat VRZHZ (+ = nadeel) Financieel kader Samengevat dient het financieel kader op basis waarvan de regionalisering plaatsvindt, een tweeledig doel. Aan de ene kant is het een instrument om de gemeentelijke brandweertaak in financieel-technische zin zorgvuldig te kunnen ontvlechten. Aan de andere kant dient het als model om na regionalisering van de brandweertaak zorgvuldig te kunnen verrekenen en verantwoorden. Het financieel kader is op 26 september 2012 in het algemeen bestuur vastgesteld. Waar aanvankelijk werd gestreefd naar een volledig solidair mechanisme dat uitging van een gezamenlijk gekozen verrekenmodel, is later de voorkeur uitgesproken voor een mechanisme dat effecten van ontvlechting en verrekening zoveel mogelijk zou dempen (een as-is-model ). Dit houdt in dat gemeentelijke brandweerbegrotingen worden overgenomen zoals zij zijn, uitgaande van een kostenanalyse. Daarbij is geredeneerd dat de hoofdcomponenten binnen deze begroting herkenbaar zouden moeten zijn, opdat het daaraan verbonden financieel volume zo zuiver mogelijk zou kunnen worden beoordeeld en vastgesteld. Aldus is gekozen voor het zogenaamde boxenmodel, met drie belangrijke uitgangspunten: - onderscheid is gemaakt tussen de meest belangrijke kostensoorten om een zuiver mogelijk onderscheid te kunnen maken; - de gemeentelijke brandweerbegroting wordt gezuiverd overgedragen, hetgeen betekent dat het geld dat meekomt één-op-één aan de overkomende taken is gerelateerd. Geld voor achterblijvende taken blijft achter bij de gemeente; - gekeken is of de gemeentelijke brandweerbegroting voldoende middelen had om aan de wettelijke taken te kunnen voldoen. Waar dat niet het geval was is berekend wat nodig was om het been bij te trekken. Waar het boxenmodel ideaal is om de transitie en opbouw van de nieuwe brandweerorganisatie zorgvuldig en beheerst te managen, moet in de praktijk blijken of het voldoende robuust is voor een verdere efficiënte doorontwikkeling van de brandweer. In feite ligt hier de kern van de besluitvormingsvraag: de huidige systematiek en volumes voor ontvlechting en regionalisering worden aanvaard. Er is ruimte voor inhoudelijke en financiële doorontwikkeling, maar dan wel op een wijze dat op termijn geen financieel nadeel voor Papendrecht ontstaat als gevolg van de aanpassing van de financiële, c.q. rekensystematiek. 3

4 Efficiëntie Bij de regionalisering is door de burgemeesters in het algemeen bestuur aandacht gevraagd voor de financiële ontwikkelingen op dit moment en met het oog op de toekomst. Schaalvergroting bij een uitvoeringsorganisatie als de brandweer geeft voldoende basis voor efficiëntiewinst. Door de veiligheidsregio is daarnaast nadrukkelijk rekenschap gegeven aan de vraag en het feit dat de gemeenten op financieel gebied in zwaar weer verkeren. Aan de ene kant is het noodzakelijk dat de regionaal commandant brandweer ruimte krijgt om zijn nieuwe organisatie te zetten, exogene ontwikkelingen te kunnen inpassen en aan de kwaliteitsvereisten kan voldoen. Aan de andere kant is het wenselijk dat gemeenten het perspectief van een goedkopere brandweerzorg wordt geboden, zonder af te doen aan de kwaliteitsvereisten, om deze twee belangrijke principes te verenigen is proactief gekozen voor een concreet bezuinigend begrotingsperspectief. Rekening houdend met de noodzaak tot beheersing en de verbetering van de kwaliteit legt de regionaal commandant voorstellen voor aan het bestuur van de VRZHZ voor een bezuiniging van 10% en 15% op de gemeentelijke inbreng, behorende bij de boxen 1 (basisbrandweerzorg) en 5 (overhead). Bij de beoordeling van de voorstellen wordt uitgegaan van tenminste een 10% netto opbrengst op basis van deze Papendrechtse inbreng per 1 januari 2013, uitgaande van de op die datum bestaande regionale organisatieopbouw en begroting. Na besluitvorming op de bezuinigingsscenario s wordt in de periode een nieuw model voor financiering en verdeling bezien, welke volgens de vanaf 2016 te effectueren bezuinigingen worden ingeboekt. Het model zal werken vanaf 2016 en dient tijdig tot besluitvorming te worden gebracht voor de gemeentelijke begrotingsronde Daarbij worden ook voorstellen gedaan voor financiering en verdeling op basis van de verdeling van inkomsten vanuit het gemeentefonds. In de vergadering van het algemeen bestuur van de VRZHZ is door de burgemeester van Papendrecht ingebracht dat voor de gemeente Papendrecht geldt dat het geen nadelige gevolgen mag hebben voor de meerjarenbegroting. In de vergadering van het algemeen bestuur is ten aanzien van de wijziging van de concernbegroting gesteld dat de bestuurlijke begeleidingscommissie (BBC) wordt gevraagd om een uitwerking wat wel en wat niet onder de 10% en 15% bezuinigingsopties begrepen wordt. Vanuit Papendrechts perspectief zijn in het algemeen bestuur hierbij de navolgende randvoorwaarden benoemd: - het meerekenen van de 10% formatiekorting op het Berenschotmodel voor de berekening van de benodigde nieuwe overhead na regionalisatie als onderdeel van de 10% en 15%-scenariovoorstel is niet van toepassing; - voor de toekomst wordt gekeken naar een ander financieringsmodel dan het boxensysteem. Het nieuwe model mag niet leiden tot een negatief resultaat voor de bijdrage van de gemeente Papendrecht; - uitgangspunt met betrekking tot het huidige gebouw van de gemeente Papendrecht is behoud van het eigendom en het sluiten van een huur/gebruikersovereenkomst. Perspectief personeel De overdracht van brandweertaken betekent ook de overgang van personeel van de gemeente naar de veiligheidsregio. Daarnaast dient, als uitvloeisel van de uitvoering Wvr, op grond van de afspraken daarover, vastgelegd in het Onderhandelaarsakkoord aan de medewerkers van de gemeentelijke brandweer eervol reorganisatieontslag verleend te worden onder het gelijktijdig in dienst nemen bij de VRZHZ. Alle medewerkers die nu onder de Papendrechtse afdeling Brandweer vallen, worden per 1 januari 2013 bij de VRZHZ geplaatst, Een aandachtspunt vormde de buiten de formatie voor de basisbrandweerzorg beschikbare personele capaciteit voor overhead. Veel gemeenten hebben de overhead (deels) buiten de brandweer georganiseerd en dat betekent dus dat gemeenten geconfronteerd worden met doorlopende overhead. Voor zover deze doorlopende overhead achterblijvende formatiekosten betreft zijn grofweg twee soorten: boventalligheid en taakleegloop. Van boventalligheid is bij geen enkele gemeente sprake. Dat wil zeggen: bij de gemeenten blijven geen functionarissen achter waarvan de taak voor meer dan 70% aan de lokale brandweer gehangen is. Bij enkele gemeenten is sprake van taakleegloop doordat gemeentelijke functionarissen een relatief klein percentage van hun taak voor de brandweer uitvoerden. Voor de gemeente Papendrecht betekent de 70%- grens dat de medewerkers met een bedrijfsvoeringfunctie werkzaam bij de afdeling brandweer per 1 januari 2013 geplaatst worden bij de VRZHZ. Eén van de maatregelen om aan de doorlopen overhead tegemoet te komen is solidariteit bij de vervulling van resterende vacatures. Vacatures bij de veiligheidsregio kunnen bij voorrang door de gemeenten worden gevuld, mits de betrokken medewerker geschikt is en een aan de vacature gerelateerde functie bekleedt. Daartoe wordt een apart belangstellingenprocedure gevolgd. De uitkomst van die procedure is nog niet bekend. Vanzelfsprekend is deze maatregel alleen als solidair te bestempelen als enerzijds de vullingsrechten netjes verdeeld zijn en anderzijds het totaalvolume van de verkleinde loonsom aan alle gemeenten ten goede komt. 4

5 Wat betreft de vullingsrechten geldt: Hoeksche Waard 25%, Drechtsteden 50% en Alblasserwaard- Vijfheerenlanden 25%. De verdeling van de verkleinde (inverdiende) gemeentelijke loonsom wordt overgelaten aan de gemeenten zelf. Daarbij gaan de secretarissen onderling het gesprek aan over de meest rechtvaardige inverdienverdeling. Dit is een praktische insteek, door eerst te kijken wat de mogelijkheden voor vacaturevulling feitelijk hebben opgeleverd, bezien op de drie gebieden en de gehele regio. Mocht een inverdieneffect onevenwichtig uitwerken, dan kunnen de secretarissen, vertegenwoordigd door een secretaris per gebied, een eerlijke praktische oplossing voorstellen. Dit inverdien-verdeelmechanisme wordt in tijd begrensd tot Perspectief huisvesting Uitgangspunt van de gemeente Papendrecht is behoud van het eigendom van het huidige gebouw en het sluiten van een huur/gebruikersovereenkomst. Hierbij moet nog bezien worden wat de beste constructie is. Dat is een discussie die voor meer gemeenten geldt en op regionaal niveau plaatsvindt. Nadere uitwerking vindt plaats in 2012/2013, effectuering vindt plaats vanaf Brandbeveiligingsverordening Het algemeen bestuur heeft ingestemd met een uniforme aanpassing van de brandbeveiligingsverordening. Deze dient te worden verwerkt in de Papendrechtse huisstijl. De besluitvorming hierover zal plaatsvinden bij afzonderlijk raadsvoorstel en ontwerpraadsbesluit die worden aangeboden te behoeve van de decembervergadering van de gemeenteraad. Besluitvorming De taakoverdracht vindt plaats aan de hand van een overdrachtsbesluit dat uiterlijk 15 december 2012 getekend dient te worden door het college op basis van het raadsbesluit. Dit raadsbesluit omvat de navolgende punten: 1. Instemmen met de regionalisering van de brandweer onder de in het ontwerpbesluit aangegeven condities. 2. Instemmen met de wijziging op de concernbegroting VRZHZ verband houdend met de regionalisering brandweer. 3. Instemmen met de wijziging van het beleidsplan VRZHZ en deze aan te merken als regionaal kwaliteitsniveau brandweerdekking. 4. Instemmen met de wijziging taakuitvoering brandweerzorg en deze te zien als akte van overdracht van brandweertaken en brandweerbevoegdheden, alsmede van bijbehorend personeel en materieel. Akte van overdracht Uitgaande dat beschreven punten positief worden beoordeeld dient een door het college getekende overeenkomst taakuitvoering brandweerzorg uiterlijk 15 december 2012 aan de VRZHZ aangeboden te worden. Deze overeenkomst wordt gezien als akte van overdracht van brandweertaken en brandweerbevoegdheden en bijbehorend personeel en materieel. Alle relevante stukken zijn voor u ter inzage gelegd. Burgemeester en wethouders van Papendrecht, de secretaris, de burgemeester, R.G. Beek C.J.M. de Bruin 5