Es God bleef. Bundel sjetse mèt verhaolende inslaag en romantiese oetslaag

Transcriptie

1 Es God bleef. Bundel sjetse mèt verhaolende inslaag en romantiese oetslaag Léon Veugen bron. Met illustraties van Pieke Dassen. Boekhandel Veldeke, Maastricht 1974 (3de druk) Zie voor verantwoording: dbnl / erven Léon Veugen, erven Pieke Dassen

2 4 Wijs: Prélude à l'après-midi d'un faune (Claude Achille Debussy) Veur miene Pa zaoliger

3 5 Bij wijze van toelichting Iets, dat zo duidelijk en uitgesproken is als dit in genoegelijke schetsen vertelde leven in Maastricht, in het Maastrichts van een Maastrichtenaar, behoeft eigenlijk geen toelichting. Het spreekt voor zichzelf, zoals ook alle muziek, die enkel maar muziek wil zijn, zoals Debussy's Prélude à l'après-midi d'un Faune. De schrijver van Es God bleef heeft, zoals meerdere Maastrichtse kunstenaars en schrijvers, een grote bewondering voor dit Franse meesterwerk in tonen, dat zo volmaakt de stemming van een lome achtermiddag uitzingt. Maastricht is rijk aan zulke middagen. Er was De Zondag van een Maastrichtenaar van Jan Hul (vader en zoon). Er was De Zondagmiddag van een Stille Katholiek van Pierre Kemp. En er waren die stille middagen, die Léon Veugen wijdde aan het optekenen van zijn genoegelijk gezellige, modern Maastrichtse schetsen. En om de grage lezer goed te doordringen van de stemming van luchtig lome behagelijkheid, waarin hij à la Debussy aan 't mijmeren geslagen is en speels als een faun zijn kostelijke mémoires met een knipoog voor de begrijpende lezer aan het papier toevertrouwde, heeft hij van zijn proza een anachrosticon gemaakt. En zo vormen de beginletters van zijn losse herinneringen, als het snoer waaraan dit alles geregen is, de titel van het Franse orkestwerk, dat hem inspireerde. Dit moest even toegelicht. Maar dat wij héél blij zijn, dat dit boek, dat wij reeds in manuscript kenden en hogelijk bewonderden, thans in druk verschijnt, met illustraties van de geestige en fijngeestige Pieke Dassen, behoeft géén toelichting... Frans Brunklaus.

4 6

5 7 [I] Pa en Ma zien oet. Iech lik gans allein in de kamer, in mie klein bèdsje neve 't groet bèd vaan Pa en Ma, dat leeg is. D'r brandt e klein spaorlempke aon d'n aandere kant vaan dat groet bèd. Iech kin 'n hiel klein bitteke zien. Klaor wakker bin iech. Iech weet hiel zeker, tot Pa en Ma oet zien al höbbe ze dat miech neet gezag. Iech weet neet wat iech moot doen. Kriete of speule mèt mien hinnekes? Dat is e rónd plenkske, boerop e stök of vijf zès kippe stoon. In 't midde vaan 't plenkske zit e leukske en door dat geetsje loupe de tuikes, die aon de kippe zien vasgemaak. Onder het plenkske koume die tuikes bijein. Es iech aon die tuikes trèk pikke de kippe nao 't voor, dat op 't plenkske is gesjèlderd. Boe blieve Pa en Ma toch? Ze gónge neet dèks oet, want ze hadde 'n hiel drök leve. In 'n slachterij is altied hiel väöl werk, zoewel veur de maan es veur de vrouw. En daan waor 't bij us zoe mèt de kinderzege gestèld, tot ziech regelmaotig um de twintig maond get kaom aonmelle. Dat waor vas rech. Mia waor twintig maond veur miech gebore. Dao weet iech netuurlijk hielemaol niks vaan. Pa heet dèks genóg gezag, tot ze 'ne ganse lange kop had. Zoeget wie unne Zeppelin! Dat is in eder geval gans good gekoume, want 't is werechtig e knap vrommes gewore. Iech höb 't ins naogegaange wienie tot iech gebore bin. Op 'nen donderdag waor 't um èlf oor 's aovends en 't had dus neet väöl gesjeeld of 't waor vriedag gewore. Donderdag, daartig oktober negentienhónderdnegentien. Ze höbbe miech Bernardus genump nao de Pa vaan mien Ma, dee petere waor. En zoe heit iech dus Bèr. Sommige

6 8 lui höbbe d'r wel ins Bert vaan gemaak, umtot Bèr of Bèrke zoe benkelik plat Mestreechs klink. Iech bin nog vaan de wijsvrouw, Mevrouw Schiepers. Die had ouch Mia gehaold. De kinder, die nao us kaome woorte gehaold door Mevrouw Vliets. Meh, dat maak gei versjèl in de kwaliteit, geluif iech. De mieste lui wete pas nao 'n week, wat 't kènneke waog. Meh bij us waor dat aanders. In de winkel stónd 'n echte waog en die waor op bufstökke en viedele spek berekend. De gewiechte woorte geregeld nao 't ijkkentoer gebrach. 't Waor dus hiel betrouwbaar. Drei kilo zès óns en drei loed. Pa had 't veur Ma opgesjreve op 'n nota oet de winkel: Firma J. Leenders-Houben, Electrische Rund- Kalfs- en Varkensslagerij, Specialist in fijne vleeswaren. En Ma bewaorde 't breefke in 't geldkiske bij al de aander paperasse boe ze noets vaan kós sjeije. Iech waor dus nog sjus veur sletingstied binne. Noe neet tot Pa ziech nog gaw 'n dröpke góng drinke op de gooien aofloup en op ziene stamhawwer. Nein, Pa drónk geine sterken draank. Es koejong vaan e jaor of vieftien had heer ziech ins laote verleije um e paar gleeskes beer te drinke. Heer had zoeget op ziene kop gestande en thoes 'n roet kepot gemaak. Nou, 't pak rammel wat heer daonao vaan Ama had gekrege, um vaan de commentaar nog mer te zwiege, had häöm veur ieuwig vaan d'n alcohol geneze! Nein, Pa dach mer allein: Es heer d'n daag mer haolt, dee kleine wörm. Mörge, es God bleef, weurd heer geduip. Daan kin häöm niks mie gebäöre. En Pa sleep neet väöl deen ierste nach, want heer mós eder kier ins in 't weegske goon kieke of de kleine grummel nog aosemhaolde.

7 9 Dat heet heer bij eder keend gehad: vaan 't ierste tot 't negende. 't Liefste had heer nog mer eine, dee flink kwaakde. Daan hoofde heer zich nörgens bang veur te make. Deen daartigste oktober negentiennegentien. Dat is 'nen daag, boe de astrologe neet väöl goods vaan wete te vertèlle. Jao, iech höb dat mer ins allemaol laote naogoon. Ze kinne miech wel doezend kier vertèlle tot 't mer flawwe köl is. Meh wie Slivvenhier is gebore, zien d'r toch ouch drei Keuninge op 'n staar aofgegaange. En die kaome sjus op tied! Nou op deen daartigste oktober vaan negentiennegentien stónd de zon in 't teike vaan de sjorpioen en de maon in capricornus. Dat maak d'n óndergrónd vaan mie karakter centripetaal, dat wèl zègge: iech moot altied 't näödsje vaan de kous wete. En weijer zègge de gelierde: de sexualiteit späölt in eur leve 'n groete rol. Geer zölt leefhöbbe mèt hart en ziel, mèt passie en mèt jaloezij. Geer höb 'n vaste wèl en väöl geveul. Geer kint sjerp zien en sarcastisch. Geer moot oppasse veur wreedheid en hoevaardij. Geer zeet väöleisend en gereserveerd. In eur sympathie en antipathie zeet geer intuïtief. Noe vraog iech 't uuch: dao likste in d'n weeg, zoé stèl en zoè röstig tot Pa meint, totste d'n daag neet zals hole en dao höbbe de zon en de maon en de stare al evekes oetgemaak, totste 'ne gemeine valse kerel zals zien en totste zals mote sappele met de sexualiteit. Caspar, Melchior en Balthasar, geer wèt alles vaan stare, wat dunks uuch daovaan? In eder geval woord Pa ze gebed verhuurd. Iech haolde

8 10 d'n daag en iech woord gekleid in dat sjoen wit klèdsje vaan batist mèt kant. In datzelfde klèdsje is mien tant geduip en weijer al mien breurkes en zusterkes, de kinder vaan mien breurs en zusters en mien eige veer snake. Noe is heer zoe blaank wie 'nen ingel, zag Pa, wie veer weer thoes kaome. Iech höb zelfs d'n daag vaan vaandaog gehaold. Meh, jummig nog aon ton: wat höb iech daomèt 'ne sjoene kans gemis um dee blaanken ingel te bleve. Wat höbbe de zon, de maon en de stare miech gekoejeneerd!

9 11 [II] Regelmaotig um de twintig maond kaom dus e kènneke debeij in us hoeshawwe. Nao miech kaom Pol; toen Lieske, die later gestorve is; toen Cielke, die mèt d'n helm is gebore; toen Anneke; toen woord 't tied tot d'r weer ins e breurke kaom: dat waor Jeanke, meh dee höbbe veer neet lang mage hawwe; nao häöm is Fieneke gekoume en toen later - nao 'nen hiele lange tied - Pia. Meh toen Pia kaom waor iech al me broed aon 't verdene op 't kentoer vaan 't febrik. Dat bezeuk vaan d'n ooievaar gaof netuurlijk edere kier 'n groete consternatie. 't Hoeshawwe en de winkel zónder Ma? Dat ging neet. Gelökkig hadde veer Ama en Ampa um us te hellepe. En daobij hadde veer ouch nog 'n maog en 'ne knech. Caspar waor eigelijk nog mer e lierjungske. De snuiter waor zoe greun wie graas! Anna, zag heer tege de maog, wie Pol gebore waor: iech vind dat noe allemaol wel hiel sjoen mèt dat kènneke bove, meh wat heet Medam daomèt te make? Wee zörreg tot de kemissies op tied klaor zien, tot iech gein herrie krijg met de klante? Medam moot bove blieve bij 't keend, zag Anna. 'n Sjoen beweging, zag Caspar. En tot ze noe oetgerekend op zaoterdag mèt zoe keend koume aonzètte! Daan höbbe veer toch al niks te doen. 't Is godgeklaog! Anna leet häöm mer zoe wies. Meh Caspar wou toch gere get mie wete: Zèk Anna! Wat kreig zoe sjäöpke noe te ete? De maog stikde haos vaan de lach. 'nen Tleur ertesop, is 't noe good? sjaterde ze. Dat is toch väöl te zwoer veur zoe klein keend, meinde Caspar.

10 12

11 13 Ama en Ampa kaome altied wel get hellepe, ouch es d'r gein nuij kinderkes waore gebore. Iers kaome ze allebij vaan 's mörregens vreug tot 's aovends laat. Ama waor 'n hiel good mins, meh ze waor 'ne kaptein en ze kós 't neet naolaote um Ma gooje raod te geve en zelfs te kapittele. José, de mós de greunte mèt väöl mie water opzètte! José, dee luter is te werm veur de wolle was. Keend, zörreg tot Sjèf beter it; heer is neet zoe sterk; kookste wel lekker genóg veur häöm? En zoe ging dat door. Op 'ne kier moot Ma ins häör gedöld höbbe verlore en toen zien d'r e paar hel wäörd gevalle. Good José, zag Ama, iech veul 't wel: iech bin heij teväöl. De zals miech neet mie zien en Pa blijf daan vaanzelf ouch weg! Dat heet ze sjeins drei daog vol gehawwe. Toen zag ze tegen Ampa: Gaank ins kieke of ze diech neet nudig höbbe. En este straks nao hoes kumps, num daan de was mèt tot iech dee heij kin doen. Veer zien christene en veer mote us hellepe! En zoe gebäörde 't. Ampa bleef trouw ederen daag koume. Heer knejde 't gehak, heer stökkerde de bieste, heer völde de wurskes en heer leet us bajke reije op ziene knee. Want Ampa waor gek op us, al leet heer us dat eigelijk noets mèrke. Trouwens, heer verweende us ouch neet. De mins waor zelf zoe invoudig opgetrokke, tot 'm dat nog neet in z'ne kop zou zien opgekoume. En eder week naom heer de was mèt. Iers droog heer de körref allein, meh wie d'r miejer was waor en d'r 'ne groetere körref mós koume, leet heer ziech hellepe door Caspar, door Anna of - wie veer al get groeter waore - door eine vaan us. Ama zeukde de was daan oet en zat 't

12 14 allemaol op in de groete ketel. Es 't good gekook had woord alles euver gesjöp in 't wasmesjien. Dat mesjien had 'nen hiele gooje motor, merk Ampa. 't Waor nog zoe'n apparaat, dat geslage mós weure mèt 'ne stek. En dao kós deen erme Ampa ziech 'n haaf oor tot drei kerteer mèt ammezere. Iech geluif tot d'r noets op de wereld zoene twiede gooje söl gewees is wie mienen Ampa. Meh dát waor häöm toch wel e bitsje te mechtig. Foi, wat 'n eintoenig werk, zag heer, iech krijg 'ne lame erm devaan. Meh Ama had gein compassie mèt häöm. Doeg 't mer ter leefde Gaods, zag ze, en bèj diech mer get óndertösse. Dat is e good werk veur sjeetgebedsjes. Zoe kin iech miech rappelere, tot iech Ampa dao wel ins aon de slaag höb zien stoon op de steiweeg in zien hummesmouwe. Jao, riechtig aon de slaag. Jezus Maria Jozef eine slaag op; Jezus Maria Jozef eine slaag neer; Jezus Maria Jozef eine slaag op... en zoe door. Soms zag heer Mijn Jezus barmhartigheid Mijn Jezus barmhartigheid. (300 dagen aflaat telkens). Iech höb wel ins gedach, tot Sint Petrus deen erme mins wel verwins moot höbbe, es heer al die sjeetgebedsjes heet mote aoftörreve veur z'n administratie. 't Is netuurlik ouch hiel good meugelik, tot es eine vaan us later aon d'n hiemel kump, Petrus zal zègge: Wat? Bis tiech eine vaan Leenders vaan Mestreech. Loup mer door, dat is 'n femilie-vrijkaart.

13 15 [III] Es Ampa d'r neet waor of es heer geinen tied had um ziech mèt miech te occupere, zaot iech altied 't liefste bij Ma achter de winkelbaank. Ze had ziech dao 'n houte vluurke laote lègge en dat waor ouch wel nudig, want in 'ne slachterswinkel moot 't altied kaajd zien. Veural in winterdaag kreigste daan iespiegele vaan veu este orelaank op 'ne steine vloer moos stoon. Iech zaot daan in 'n heukske tösse 't keske vaan d'n èllentrik, boe ouch de zwoer gewiechte veur de baskuul stónte, en de winkelbaank, die aon d'n achterkant sjuifdeure had en boeïn 't vleispepier en de tuutsjes bewaord woorte. Iech ammezeerde m'ch dao mèt e potloed en e stökske pepier. Iech waor altied aon 't sjrieve! Menier Renkes, dee 'n vleisgrosseerderij had en eder week e paar kier bij us kaom, zag daan ouch dèks: Dat Bèrke vaan uuch, dat weurd vas 'ne sjrijver! Meh in de regel wiste de lui, die bij us op de winkel kaome, neet ins, tot iech dao achter die winkelbaank zaot, want iech waor hiel erg röstig, sjus zoe stèl wie Ampa, dee ouch bekans noets get zag. Toch waor 't gek, tot veer twieë us ónderein altied zoe good kóste opdrejje. Es Ampa 't meug waor miech peerdsje te laote rije vroog iech häöm altied: Ampa, teiken ins e bajke! Dao waos heer hiel good in, meh heer doog 't neet dèks. Ampa waor vaan boerelui. Heer waor pas mèt de slachterij begónne, wie heer mèt de dochter vaan 'ne gerinnomeerde slachter trouwde. Veur deen tied had heer allein mer boerewerk gedoon. En heer waos boer gebleve. Es heer 'n mop vertèlde waor 't 'n echte boeremop. Es heer veur miech e peerd teikende, waor dat 'n ech boerepeerd met flinke dikke batse. Heer teikende ouch altied 'ne ruiter d'rop, mèt 'n sjoen möts en op die

14 16 möts 'n pluim. Es iech vroog: Ampa, wie hèt dee maan?, daan zag heer altied: Keubeke. 't Waor ouch 'ne brave mins deen Ampa vaan us. Heer lierde miech 't ónzevader en 't weesgegroet en e kruiske make en alle sjeetgebedsjes die heer kós; en dat waore 'rs nogal get. Soms zaot heer stèllekes get te bèjje in 'n duuster heukske vaan de kamer. Daan had heer in zien han 'nen hiele lange roezekrans, dee tot op de grónd sleipde. Dee waor väöl langer es dee vaan Ma of dee vaan Pa. Dat is 'nen echte roezekrans, had Pa m'ch ins gezag, die veer höbbe zien neet ech, dat zien mer rozehoedjes. Iech dach totste de Pa vaan iemes z'ne Pa moos zien um aon zoene roezekrans te koume. D'r waore trouwens wel miejer zake boe iech zoe m'n eige idee euver had. Zoe zèk iech ins tege Ma, wie iech bij häör achter de winkelbaank zaot: Ma, iech höb jeuk aon miene soons. Wat zèkste Bèrke, zeet Ma, boe höbste jeuk? Hei Ma, zag iech en iech wees op m'ne navel. Aon m'ne soons. Meh jong, zeet Ma. wie kumpste debij um dao soons tege te zègge? Iech maakde häör 't kruus veur. Kiek, zag iech, veer zègge toch altied: in naam des vaders en des zoons... In us femilie is naoderhand noets mie euver navel gesproke. Bij us hèt dat soons! In deen tied hadde Pa en Ma hiel get leid aanders! Iers waor Ampa Houben, miene Petere, gestorve. Ma waor toen in verwachting vaan Pol. Ze kraog 't op häör

15 17

16 18 zenuwe en kós 'nen hielen tied neet wèrreke. Ederen daag mós ze 'n lang wandeling make. Daan kaom Tant Lie häör hole. Tant Lie waor gein echte Tant vaan us, meh dat wiste veer toen neet. Dat waor 'n echte lollige; ze doog Ma en Pa altied hiel erg lache mèt häör fratse en häör verhaole en es Ma terök kaom vaan de wandeling lepe häör dèks nog de traone euver de wange vaan 't sjatere, wat ze gedoon had ónderweeg. Jao, die Tant Lie heet häör ech de bovenop geholpe. Tot Ma naoderhand noets mie euverspanne is gewees, höb iech noets kinne begriepe. Want 't leid begós toen pas. Pa kraog 't aon de blinnen derm mèt boekvliesóntsteking! 'n Paar daog waor 't d'rop of d'rónder! De jonge Pol kraog 't aon de neerkes en wie 'r daovaan begós op te knappe kraoge Mia en Pol same exceem. Bij Mia doorde dat 'n haaf jaor. Bij d'n erme Pol bekans 'n haaf leve! Mia en iech kraoge diphterie. Iech heel 'n krengde aon de klere devaan euver, boe iech 'n haaf jaor mèt gesappeld höb. In deen tössentied mós Pa nog ins nao 't hospitaol veur 'n operatie en dat doorde in deen tied toch altied nog 'nen daag of tien. En dat mèt zoe'n drökke zaak! De lui bij us op straot zagte: Dao is geine stein dee vèlt of zie kriege 'm op z'ch. Meh diezelfde lui hollepe us good dedoor. D'n eine nao d'n aandere kaom vraoge of ze soms get kóste hellepe. Of ze kaome mèt gooje raod of mèt 'n krachtige medicijn. Of ze hadde gehuurd vaan 'n heilig menneke in Gellick of in Gölpen, dee mèt zalf vaan kruije en mèt bèjje de lui beter maakde, veural vaan exceem! En hiel dèks brachte ze us rillekwieë vaan lui, die wel nog neet heilig waore verklaord, meh die zaote te wachte op de gelegenheid um veur 'nen erme sappeleer e sjoen, dudelik, proper wónder te doen, zoe-

17 19 tot ze wel heilig verklaord zouwe kinne weure. Dao waor daan es regel wel e beukske bij mèt de gebèjje veur 'ne noveen en e printsje vaan de brave mins. 't Is 'n sjan tot 'ch 't moot zègge, meh miech heet 't noets väöl gehollepe. Dat waor ouch neet te verwachte, want es ze miech zoe'n rillekwie opspangde, zaot iech dao altied aon te peutere, sjus zoelang totdat 't stökske stof vaan 't kloesterhabijt, of wat 't daan ouch waor, örgens op de grónd terech kaom en neet mie te vinde waor. Iech höb dao al get steeg veur gekrege. Iech waor um zoe te zègge 'n marteleer veur 't gelouf vaan de braaf lui bij us oet de buurt.

18 20 [IV] Luuster ins Pol, iech geluif tot iech bove 't nuij kènneke huur kriete! Iech stónd aon Pol ze bèdsje te rammele, zoetot heer obbins wakker woord en metein begós te greine. Heer had 's mörgens noets gooj zin en iech geluif tot dat kaom, umtot heer zoe gaw es heer wakker woord, z'nen elend besefde. Heer zaot in deen tied vaan ónder tot bove vol puiste en oetslaag en ze móste häöm's aovends cartonne mansjètte aondoen. Aanders kretsde heer ziech z'n erm en bein en zienen hals gans ope. 't Dróng dus neet door tot Pol, meh dat waor trouwens e bitsje väöl gevraog, want heer waor toen nog gein twie jaor! Meh iech waor 'rs ruim drei en iech waor gans oetgelaote. De zuster, die miech ederen daag kaom verzörrege, had miech al weke en weke geleije gezag, tot iech mer good mós bèjje veur e nuij breurke of zusterke. En noe waor 't daan sjijns gekoume. Dao waor tenminste bove op de kamer vaan Pa en Ma get hiel kleins aon 't kriete. Dat hoort iech hiel duidelijk. Iech hoopde tot 't e zusterke zou zien, want vaan breurkes wie Pol, die de gansen daag jenkde, had iech mien tuut vol. Nao 'nen hiele lange tied kaome zwoer stappe d'n trap aof. Pa? Nein, neet Pa allein. D'r waor nog iemand aanders bij. Iech hoort ze tegenein praote. Iech dorf de deur vaan de kamer neet ope te doen um Pa te vraoge of 't 'n nuij breurke of 'n nuij zusterke waor. Ze gónge nao ónder. En dat kènneke bleef mer kriete. Pol waor weer in slaop gevalle; dee kuimde zoe noe en daan e bitsje. Eindelijk hoort iech de stappe vaan Pa weer nao bove koume. Weer wou heer veurbij loupe, nao bove tou. Meh iech reep hiel hel en toen kaom heer nao binne.

19 21 Heer had e ketelke mèt werm water bij z'ch. Iech zaog tot Pa gekrete had; heer had roei ouge en z'n lippe trilde. Iech had 't noets ieder mètgemaak - toen nog neet - meh iech wis op dat momint hiel zeker tot heer gekrete had. En toch waors heer neet bedreuf. Bèrke, de höbs e nuij zusterke gekrege, zag heer en heer puunde miech. Meh, de mós good veur Ma bèjje, want die is obbins kraank gewore en ze is hiel zwaak. 't Nuij zusterke hèdde Lieske en 't waor 'n hiel sjoen kènneke. Dat wis Mia m'ch te vertèlle, die al nao de bewaorsjaol góng en ziech zelf moch aonkleije. Ze had 't kènneke evekes mage zien en Ma waor zoe bleik! Die had tege häör gelache en gezag, tot 't neet zoe erg waor en tot ze wel gaw beter zou zien. Iech mós in bèd blieve ligge. Anna, de maog, brach miech iers e sneike broed en 'n eike en e glaas mèlk. Um tien oor kaom de zuster. Zuster Allecoq! Dao waors iech gek op. Die kaom m'ch wasse, me bèdsje opmake, verhäölkes vertèlle en zègge tot iech toch veural good mós ete es iech nog ins oets beter wou weure. En daan duijde ze miech zach op m'nen hals, boe 't gans dik waor vaan de klere. Hier, zag ze, dit moet allemaal weer mooi dun worden, maar dan moet je goed eten! Iech doog m'n bès, meh iech kreeg soms gein hepke door m'n keel en dèks gebäörde 't, tot Mia trök kaom oet de bewaorsjaol en tot iech dao nog zaot mèt e versawweld eike. Dat waor get um mistruustig vaan te weure en Ma kós hielemaol neet de tege. Daoveur had ze zuster Allecoq laote koume, die väöl mie gedöld mèt miech had. De zuster zörgde wel deveur, tot iech gooj zin had. Ze haolde alle meugelikke grepjes mèt miech oet. Iech had

20 22 in deen tied sjoen krolle. Kom hier, zag ze daan, ik zal je een strik in je haar make, dan ben je geen Bèrke meer, maar Bernardine; dat vind ik 'n veel mooiere naam. Jao, iech waor ech gek op zuster Allecoq. 'ne Kier zag ze tege Ma: Foei, die stoute Bèrke, die wil me alsmaar kusjes geve! Iech kin m'ch neet väöl mie devaan rappelere. Allein vraog iech miech aof, wie iech 't zou höbbe mote klaorspeule mèt die kopkleppe, die de begijnsjes in deen tied droge. 't Heet wel 'n haaf jaor gedoord veurtot iech eindelik waor opgeknap vaan die klere. Toen waor ouch veur miech d'n tied aongebroke um nao de bewaorsjaol te goon. In dee zelfden tied begós 't Ma te drök te weure mèt al die ape euver de vloer. Ze waor daan ouch hiel blij, tot Ama aonbooj um us op goonsdag- en zaoterdagmiddag te verzörrege. Direk nao de sjaol gónge veer daonao tou. Veer aote dao en dat ete waor gans aanders es thoes. Hiel dèks aote veer sop mèt eerappele en greunte daoin fien gemaak en daan daobij soppevleis en e klein unneke. Ampa pakde ziech 'nen hiele boel unnekes en e paar dikke komkommers. Daan aot heer wie 'ne sjeurendeerser. Es Ama häöm vroog: Wie vinste 't Sjeng?, daan zag heer altied: Köstelik Nèt. Daan zaot Ama hiel gruuts te kieke es of ze wou zègge: Iech bin nog ins 'n gooj hoesvrouw. Trouwens, dat zag ze dèks genóg vaan ziechzelf. Bij miech is altied alles eve proper, zag ze; In mien hoes vinste gein zwijnerij! De kins alle keskes ope make en alle laoje ope trèkke. Iech zèk mer zoe: opgeruimp is netjes!

21 23 Ze waor ouch hielemaol neet gruuts of get vaan deen aard! Iech maak m'ch neet op wie de gekke medamme, die alles aon hun vot haange! Meh dao kin ouch geine mins get vaan miech zègge. Iech bin proper op miechzelf. Es iech oet moot veur e kemissieke, al is 't mer veur ónder aon de straot... of es iech eve nao de kèrk gaon, daan gaon iech altied eve mèt 'ne nate punt vaan 'nen handdook door me geziech!

22 24

23 25 [V] Um 'n idee devaan te kriege wie proper en wie degelik Ama waor, zou me eigelik zoene zaoterdagaovend mote höbbe mètgemaak, es veer gewasse woorte. Mèt us lijfke nog aon woorte veer in 't houte kuupke gezat. In dat kuupke waor 'ne lawwe luter vaan water mèt greun zeip. Bij de lèste vaan us (in later jaore, wie veer mèt vijf of zès kinder achterein door dee koep móste) waor 't dèks modder mèt greun zeip. Meh dat hindert neet: in dee koep woorte toch allein mer de ónderpartije gewasse. Ama had dat good oetgekiend. Ze wèrrekde aon de loupende band. Ondertösse tot d'n twiede in de koep góng wèrrekde zie d'n ierste hielemaol aof. Dat ging zoe: de woors bij d'n kladde gepak, oet dat kuupke geluuf en met d'n nate batse op de taofel geplak. Pletsj, góng dat ederkier es dao e paar veerse batse op die taofel kaome. Die houte, sjoen witgesjoorde taofel! Daan trok ze us lijfke oet. Owee este probeerdes nao ónder te kieke. Dao hadste niks mèt te make, wat Slivvenier d'ch veur 'n oetrösting had mètgegeve. En daan kraoge d'n erm, boors, rök, hals, nek, oere, geziech, haore... alles inins 'n hiel gooj beurt. Mèt greun zeip! De klunters zaote us nog dèks in de haore of in de oere es veer thoeskaome. En pitse tot dat deeg! Meh, 't moot gezag zien: es Ama us gewasse had en us nog ins flink had opgewreve (soms ouch opegewreve) mèt häöre blauwe, geblokde handdook, daan blónke veer wie de spiegels. Daan plakde'n us haore of ze 'ne ganse kwak brillantine dr'in gedoon had.

24 26 Es veer 't allemaol gehad hadde, woord de koep en de kómp nao de bijkeuke gedrage en oetgesjöd. De taofel woord aofgeveeg mèt 'ne sjotelsplak. Op de plaots, op die sjoen houte, witgesjoorde taofel, boe veer iers mèt us batse gezete hadde, woord noe 't broed en 't euvergebleve soppevleis gesnoje. Of dat smaakde! Owee, es eine 'nen hap in z'ne mónd staok veur tot veer gebèjd hadde. Daan sjote häör ouge vuur en vlam. Dao! Dao begint weer eine te ete. Wie 'n bies! Jao, 'n bies, dat waor veur Ama alles wat neet dougde. Es veer 'n ónnöttig woord zagte, es veer aon de aandere get lete zien ondertösse tot veer us vaan óndere móste wasse, es veer us begaojd hadde mèt modder of mèt taar... daan waore veer 'n bies... niks mie of minder es 'n bies. 't Waor neet altied soppevleis wat veer op us broed bij Ama krege. Soms waor 't ouch sjroep. En in de winter kraoge veer dèks pere oet d'n eige hoof. Dat waor pas lekker. Ama en Ampa hadde in hunnen hoof bijna niks aanders es perebuim en deen tuin waor good besjöt. Iech kin miech neet ei seizoen herinnere, tot ze te weinig pere hadde. Ampa plökde ze zelf en heer lag daovaan 'n deil in de kelder en 'n aander deil op die leeg kamers in dat hiel groet hoes, bove örgens op 't twiede of op 't derde, of op de zolder. Iech geluif haos, tot ze dat groet hoes hadde veur de pere lekker zach en sjoen geel te laote weure. Zoe'n peer, in sjijfkes gesnoje bij de boterham, dat smaak! Nao 't ete mochte veer nog eve speule. Väöl speulgood waor d'r neet bij Ama. 'n Blokkedoes, boe ze hiel erg zuinig op waor; 'n does mèt wel hónderd versjèllende

25 27 knuip en tuikes en aander klómmele. Mèt dat lèste kóste veer us nog 't bèste ammezere. Meh daan... es veer zoe kerteerke gespäöld hadde en Ama en Ampa intösse alles vaan 't ete hadde opgeruimp, daan kaom 't ergste. Op d'n kneje op de baank zitte en bèjje. Iers 't aovendgebed, daan de roezekrans en daan 't gebed veur de vervolgde gelovigen van Rusland en Mexico en de vijf ónze vaders en weesgegroeten vaan de Derde Orde, boe Ama en Ampa lid vaan waore. En este daan dachs tot alles gedoon waors, kaome de sjeetgebedsjes, boe de aoflaote mèt verdeend móste weure veur de erm zielkes in 't vagevuur. Sjizzes-Maria... En dat waor nog niks: es veer zoe menuut of tien aon de geng waore, daan begóste de stumme vaan Ama en veural vaan Ampa zoe versjrikkelik eintoenig te weure, totste d'n ouge haos neet mie kós ope hawwe vaan de slaop. Gein wónder tot veer dèks mer einen oetweeg wiste um wakker te blieve: us aon te stoete of stiekum te stampe en te probere neet te stikke vaan de lach. Ongelökkig deginne dee ziech neet good kós hawwe. Wat, mós tiech heij de zaak op stelte zètte ónder 't gebed! Höbste oets zoene Guus gezeen? D'roet! Gaank mer in d'n duuster op 't huiske stoon! En daan stónste dao in d'n duuster op de gaank of op de W.C. en daan doorde 't nog ins zoe lang! Wie gelökkig waore veer es veer door de frisse aovendloch nao hoes tou mochte. Dat ierste stökske, boe nog gein hoezer stónte, waore veer altied bang. Want dao waor 't duuster en dao stónte böskes en buim en veer hadde Ampa wel ins get hure zègge euver 'ne werewouf.

26 28 Meh daan kaome veer al gaw in de bewoende wereld, boe nog leech brandde in de winkels; en daan rende veer oetgelaote nao hoes. Dao hadde ze nog al ins get leid mèt us um us stèl en mèt good fetsoen nao bèd te kriege. Ze höbbe de rooj weer vaan de kónt aof, zag Anna daan. En Pa zag daan niks, meh Ma lachde ins.

27 29 [VI] Dao heet op de stang vaan Pa z'ne fiets wel zeker tien jaore e klein zadelke gezete. Dat gebruukde heer zelde of noets mie in later jaore. Mer dat heet heer ins 'ne kier daorop gesjrouf, wie iech 't op m'n zenuwe had en heer mèt miech nao Sint Cornelis vaan Borghare góng. Dao haolde heer de Pestoer oet de Pastorie en daan gónge veer de kèrk in. De Pestoer hóng zich e breid lint um z'nen hals en pakde e vies beukske, boe-oet heer 'nen hiele boel laos wat geine mins verstónd. Es heer zoe noe en daan opheel en sjuin euver ze brèlke loerde, wis Pa tot heer Amen mós zègge. Nao 'n kier of vijf Amen waor 't gebed oet. De Pestoer leep mèt us nao boete en Pa gaof häöm geld veur de kèrk. Iech waor weer ins 'ne kier euverleze. Sint Cornelis heet good geholpe. Iech höb vaan deen tied aof geine las mie vaan m'n zenuwe gehad. Wie kaom iech aon die zenuwe? Iech geluif tot 't mèt Caspar begónne moot zien. Caspar, uzze knech, dee 't zoe vreiselik lollig vónd um us de stupe op 't lief te jaoge. Es eine vaan us euver de gaank of bove euver 't portaol leep, hadste alle kans, tot obbins 'n kasdeur of 'n kelderdeur opegóng en tot dao 'ne have wèlle mèt 'ne sjrieuw nao boete kaom. Soms sjrieuwde heer neet en deeg heer de deur pas ope este al veurbij waors. Meh daan snapde heer d'ch blimsemsgaw bij de hein. In eder geval: iech begós 's nachs te keke in m'ne slaop en daan kóste ze miech neet tot bedare bringe. Die zusterkes ónder de baoge, mèt hun bewaorsjaol, waore hiel leef begiene, meh iech höb zoe'n idee, tot die streek mèt Zwarte Piet ouch neet good is gewees veur m'n zenuwe. De jong, dee neve miech in de baank zaot,

28 30 had korehalme mètgebrach. Die móste in d'ne mouw steke; daan krope ze nao bove langs d'nen erm op en kaome ze aon d'nen hals weer oet. Tegen d'n tied tot ze aon d'n sjouwer zaote te kriebele, móste d'ch good höbbe um 't neet oet te keke vaan de jeuk en vaan de lol. Dat höb iech ins eine kier te lang geprobeerd. Toen iech 't neet mie hawwe kós, begós iech te kwake vaan de lach. Bèrke Leenders, kom voor de klas staan. Iech waor nog te slap um rech te koume. Enfin, die begijn wèlt miech oet de baank koume trèkke. Meh iech zat m'ne voot dweers. Um miech 'ne poet oet te riete, waors ze toch sjeins te christelijk of te zwaak. Ze góng 'n aander zuster debij hole. Mèt twie begiene tege miech kwake; mèt twie begiene aon miech trèkke. Iech lachde noe neet mie, meh keek wel hiel lielik en iech verdomde 't: ze kraoge miech neet veur die klas. De begiene trokke ziech trök. Nou Bèrke, daan moet je het maar zelf weten. Maar ik heb je gewaarschuwd! Dao kump obbins oet 'nen hook, oet de loch, of oet 't ruusterke ónder 't bord, 'n akelige, zwoer stum. Ik ben Zwarte Piet. Boe-oe... als dat stoute jongetje niet gauw voor de klas komt staan, zal ik naar beneden komen en hem in de zak stoppe... Boe-oe. De ganse klas sjrikde en beefde. Iech mós wel goon, al höb iech ierlik gezag toen veur d'n ierste kier getwiefeld aon Zwarte Piet. 't Waor miech teväöl doorgestoke kaart. Meh iech had toch floep. Had iech noe mer ins good gejenk veur die klas, daan hadde de begiene m'ch oet compassie weer laote goon zitte. Nein, iech verdomde 't en iech höb de ganse middag veur dat smerig ruusterke gestande. 't Mieste respek hadde veer eigelik veur Sjezeke. In de gooi kamer bij us thoes hóng 'n plaat, boe Sjezeke op

29 31 stónd. Mèt zien linkerhand wees heer op zien hart en vaan de rechterhand staok hier twie vinger op um us te wieze tot veer altied braaf móste zien es veer bij häöm in d'n hiemel wouwe koume. En mét z'n ouge keek heer d'ch rech aon, ofste noe bij de taofel stónds, of bij de kas of bij de deur vaan de winkel. Iech vroog ins aon Mia: Zou Zjezeke us noe euveral kinne zien? Die had 't pas op sjaol gelierd en ze kaom mèt 't gans verhaol: in de kelder zuut heer diech, op de zolder zuut heer diech, op 't huiske zuut heer diech, in de bèdsje zuut heer diech. Jao, al zouwste in 't midde vaan e groet bos kroepe in 'n hiel depe koul, daan zuut heer diech nog! Iech vroog of Sjezeke daan ouch door de moer zou kinne kieke. Jao, zeet Mia, zelfs in 't oerwoud. Oerwoud, vroog iech, wat is dat noe weer? Dat is get mèt hiel väöl buim en väöl bieste en mèt missionarisse. Toch kós iech 't neet geluive vaan dat kieke door de moer. Iech höb 't geprobeerd. Iers góng iech door de roet vaan de deur nao de winkel kieke. Sjezeke keek miech rech aon. Iech leep door de gaank nao de kamerdeur en doog die inins ope; en jawel huur. Sjezeke keek miech rech aon en staok nog altied die twie vinger op. Toen leep iech op m'n tiene door de gaank nao de steiweeg en iech kroop dao tot ónder de vinster, die vaan de kamer waor; wie iech miech obbins optrok en nao binne loerde, waor Slivvenier weer 't ierste. Heer keek miech streng aon, nog strenger es aanders, es of heer zègge wou: Bèrke, de mós miech neet belazere.

30 32 Meh iech waor nog neet hielemaol gerösgestèld, want iech had al ins gemèrk tot 't portret vaan Ampa Houben, wat in 'n duuster heukske hóng en wat veer neet zoe good kóste zien, miech ouch altied aonkeek. Iech höb ouch dat probleem mer weer aon Mia veurgelach. Die wis euveral raod op: Ampa zal daan wel heilig zien, meinde ze. Heilige kinne ouch alles zien. Ze kinne zelfs door de moer zweve. Iech zag: Wat is dat: Zweve? Mia mós d'r evekes euver naodinke. Dat is vlege, zag ze, zónder vleugels. En toen probeerde ze 't miech veur te doen. Meh ze veel ocherm op häör geziech en begós te kriete en Ma, die oet de keuke aon kaom loupe, dach tot iech häör get gedoon had en gaof miech 'n opdonder. En d'n heilige Ampa Houben, dee nóndepie toch miene Petere waors, is neet ins tössebei gekoume!

31 33 [VII] Es in deen tied twie auto's op einen daag door de straot kaome, waor get apaarts te doen in Mestreech. D'r waore netuurlik wel 'nen hieleboel kare. 's Mörreges es de boere nao de mert trokke, waor 't compleet drök. En zoe tegen 'n oor of ein, kaome ze weer terök, meh daan hadde ze neet mie zoe'n vaart. D'r waore trouwens altied wel e paar boere, die vaan 't ei heiligehuiske nao 't aander trokke op hunne weeg nao hoes. De kaar is leeg, de boer is gelaoje, zag Pa es heer door de kiekoet zoe'ne voormaan neve ze peerd zaog sukkele. Hoegerop, boe de straot weeg woord en boe groete dikke buim aon beids kante stónte, waore nog aander scènes te beleve: dao stónte de boerinne, die de ganse mörrege hun behoefte neet hadde kinne doen en 't amper hadde kinne oethawwe vaan de kaw en de natte veuj... die stónte of zaote tege 'ne boum. Ze hadde dao sjeins op gerekend, want ze hoofde niks aanders te doen es flink breidoet te goon stoon en de zaak mer te laote loupe. Es 't erg drök waor gewees op de mert, zaogste 's middags vaan al die buim e beekske loupe nao de geut. Sjoene, prachtige, röstige tied! De lui wèrkde hel en lang. Ze gónge neet väöl oet. Allein nao de Kèrmis netuurlik en daan mèt Vastelaovend...! Daan kóste ze z'ch ins good dedoor goeie. Miene Pa neet! Dee kraogste mèt geine stek de deur oet. En Ma, die 't altied d'reuver had, tot ze wel ins gere mèt Carnaval oet wou goon, heet 't mer eine kier geprobeerd. Toen hadde ze ziech get aongetóddeld, zie en Tant Lie, die häör waor koume hole; en toen waore ze goon jatse. Meh, wie ze drei straote wied waore, kaome ze vaan erremooj terök, want ze waore compleet slap vaan de lach. En ze waore nog

32 34 geine mins tege gekoume, dat waor 't sjoenste! De lui waore gaw content. Ze hadde neet väöl nudig um ziech te ammezere. 's Aovends, es 't werk gedoon waor, zatte ze z'ch mèt 'ne stool aon de deur en lete soms 'n kan beer hole; en daan mer klasjenere; ziech ónderein 't nuits vertèlle wat ze allang wiste; 't dreuvig nuits es 'n óngelök gebäörd waor of eine zwoer kraank waor gewore, 't plezerig nuits es get lolligs te doen waor. Ze vertèlde z'ch wel hónderd kier 't zelfde en ze móste altied weer d'rum lache. Wètste nog Sjèf, zag Ma tege Pa, wètste nog wie Pie Caris vaan heijneve op z'ne monica zaot te speule en wie heer begós mèt Drie Koningen zagen een sterre en oetsjeijde mèt Trink trink Brüderlein trink!? Jao José, zag Pa en lachde ins. Ma góng gewoen weijer, want dao waor mesjien eine vaan 't gezèlsjap, dee 't verhaol nog neet gans vaan boete kós: 's Zóndagsmiddags lèk iech m'ch altied evekes gere eweg, zoe vlak nao 't ete. Iech zèk tege Sjèf: Gaank diech noe nao bove, daan lèg iech m'ch wel eve mèt m'ne kop op taofel. Meh heer zeet: gaank diech noe nao bove, want de höbs vanach gein oug tougedoon mèt dat gejenk vaan Polke. Iech zèk: Dao slaop iech toch neet want Pie Caris zal wel weer op zienen trèkmonica goon speule. Meh enfin, iech gaon toch mer nao bove. Iech höb nog gein oug tougedoon of... jewel huur: dao begint 't kónzert. 't Ei leedsje nao 't aander, altied 'tzelfde repertoire. Heer späölt neet slech, dat maag iech neet zègge, meh op zóndagmiddag es 'ne mins wèlt slaope, daan höbste al gaw genóg devaan. Of 't häör, Mevrouw Caris, noe ouch get begós te vervele... iech weet 't neet. In eder geval huur iech häör obbins zègge: Allei Pie,

33 35 noe 'ne wals... En dao begint 't: Drie Koningen zagen een sterre. Iech dink: iech bin ins benuid boe dat op oet drejt. Nou, geer maag raoje... op Trink trink Brüderlei trink. Noe vraog iech d'ch! Mèt dat verhaol had Ma altied väöl succes.

34 36 [VIII] Ampa... dát is 'nen erme mins! Dat hoort iech Anna ins tege Caspar zègge. En iech begreep dat neet good. Want bij us op de winkel kaome wel ins vaan die erm lui, die zónder get te vraoge bij de deur bleve stoon, miestal mèt de kop get sjuins nao óndere. Daan pakde Ma vaan achter 't snijmesjien e pekske vaan de stapel pekskes dee dao al gereid laog. Dao zaot e stökske huidvleis in. Dat woord bijnao neet verkoch in deen tied, al waor 't nog zoe lekker. Soms aote veer 't bij de boterham. Deh, noe preuf ins, zag Ma daan, dat kriege de bedeleers, umtot de klante 't neet wèlle. De lui vaan alleweil zien stiefgevrete. En lès kump zoene astrante kerel bedele... iech geef häöm e stökske huidvleis en heer goeit 't weer terök op de winkelbaank... Huidvleis, zag heer, das good veur 'nen hónd! Zoe'nen däögeneet! Ampa zou dus zoenen erme mins zien! Onbegriepelik! En Ama zag sjus zoe dèks, tot ze riek waor. Al bin iech riek, iech blijf einvoudig. Dat seert 'ne mins! En soms zag ze debij: Meh es eine vaan m'n kleinkinder priester weurd, daan gaon iech op mèt 'ne lange sleip, want dat is de groetste ier die ze miech kinne geve. En Ampa zou dus erm zien! Iech kós 't m'ch neet veurstèlle. Wie iech zoe d'rop begós te lètte, waore d'r toch wel dinger die miech opvele. Beveurbeeld: aander lui die iech kós hadde e wasmesjien en deen erme Ampa stónd m'ch dao edere maondag en soms twie kier in de week aon dat awwerwèts apparaat te zwungele Jezus Maria Jozef eine slaag op - Jezus Maria Jozef eine slaag neer! En veer hadde bij us thoes e klein meuleke veur de greunte te maole, meh Ama had dat neet en

35 37 daan mós Ampa de greunte mèt 'n hakmets op 'n houte plenkske fien houwe. Of 't zoe mós zien... veer aote twie kiere achterein bij Ama huidvleis op de boterham! Had iech toen mer m'ne bavvie opein gehawwe... Iech zag: Ama, huidvleis is dat neet allein veur de erm lui? Toen hadste m'ch get mote hure. Slivvenier woord obbenuits aon 't kruus geslage en mós iers nog drei kier d'rónder valle veurtot ze dee sjók te bove waor. En 't ergste waor: wie ze oetgelammenteerd waor zeet Pol, dee toen ouch al mèt moch nao Ama en Ampa: Iech lös dat neet! En heer sjoof z'n tleurke weg. Dat had geer vreuger mèt móte make..., zag Ama, in d'n tied tot iech nog in de slachterij waor... toen stónte de lui in 'n rij te wachte um aon de beurt te koume es veer huidvleis verkochte. En dao woord get gemaak... Dee groete ketel, jao dee groete zwarte ketel dee noe nog bij uuch in de kelder steit, dee góng hielemaol vol en daan mós iech nog twie kleinere debij opzètte. Mehhhh, dao kaome ouch de bèste kruije in. Iech goeide neet mèt de möts denao. Us huidvleis waor in de ganse stad bekind. Iech loerde neet op e paar cent es 't góng um de kwaliteit vaan de salpieter of de notemesjaot! En daan keek ze ins gruuts nao Ampa. Heh Sjeng? zag ze tege häöom. Ampa keek rech veur ziech oet en zag: Jao Nèt. Jao, Ama waor mesjien wel riek, meh Ampa waor 'nen erme mins. Heer had noets väöl cent op tes. In die platte portemonnaie vaan häöm zaot koelik e wöllemke. En die had 'r neet ins nudig, want heer roukde nog gei

36 38 sigeerke per daag en daan waor 't nog altied eint vaan Pa. En drinke deeg heer hielemaol neet. 't Is of dee mins noets doors had. Soms es veer 'n wandeling mèt häöm maakde, lepe veer ore achterein in de brandende hits vaan de zomer. Op 't lèste waore veer doedmeuj en daan hadde veer zoenen doors tot veer de peulkes neve de weeg zouwe leegdrinke. Noets höbbe veer vaan häöm gedoon gekrege tot heer us trakteerde op limmenaad. Heer zou us ouch noets op 't tremke zètte es veer dao mèt de tóng op us kneeje vaan Tournebride terök kaome. En es veer zagte: Ampa, draag miech ins, daan zag heer: Iech höb 'ne knook in m'nen erm. Of heer vertèlde us, tot heer vreuger tot Itteren of Beek mós loupe um de verkes te goon koupe. En daan vertèlde heer tot vreuger de verkes levend gekoch woorte en tot ze daan thoes op de steiweeg woorte vasgelag mèt 'n kètting aon 'nen iezere rink. Nou, dat is woer, want dat höb iech later aon Pa gevraog en dee heet miech nog einen iezere rink geweze, dee achter 'n rèk verborge waor. Ampa heel ziech gere erm es ze 't op z'ne portemonnaie hadde verzeen. Veer zien ins eine kier mèt häöm nao de kèrmis gewees en geluif noe mer tot veer häöm de kop höbbe vol gezanik um ins op de peerdsjes te mage. Meh veer kraoge nog gei zoerbuneke. Heer had mer ei zwaak! Op de vrije mert had heer 'n abonnemint. Dao kós heer ore loupe zwerreve. En daan bleef heer altied 't langste kieke bij die kerels, die op 'n hoeg kis gónge stoon en mèt hun rappe tóng en hun gepeperde möpkes de lui wiste vas te hawwe totdat ze begóste oet te pakke wat ze te verkoupe hadde. Geer kint dat wel: daan springe ze vaan die kis aof en pakke

37 39 't fleske of 't metske of 't karvattespengske in e klein stökske dun pepier en hawwe 't d'n ierste de bèste boer, dee nog neet 't bezej heet gehad um eweg te loupe, veur z'n neus: Ja, voor deze meneer, 'n dubbeltje astublieft; wie nog meer, haast u, het zijn de laatste! Kiek, deen ierste de bèste erme maan dee ze zoeget in z'n vioel kóste duije, dat waor hiel dèks mienen Ampa!

38 40 [IX] Loup ins gaw nao de kepotte vaas en hool m'ch vijf sigare, zag Pa tege miech. En iech in ein vaart devaan door mèt de twie wöllemkes stief in m'n hand. 't Sigarewinkelke vaan juffrouw Bellefroid waor aon d'n euverkant vaan de straot, e klein bitsje hoegerop. Pa hoofde neet bang te zien tot iech mèt de verkierde ligare terökkaom, want juffrouw Bellefroid kós ze merk. Heer hoofde ouch neet bang te zien tot iech ónder 'nen auto of ónder 'n kaar zou koume, want op zoe'ne röstige zóndagmiddag kaome huugstens e paar boeresjeeskes veurbij en de kans tot zoe'ne rare kwiebus mèt 'nen automobiel langs kaom, bij ús langs, waor neet erg groet. Trouwens dat verkier vaan die daog hoorste al 'n half oor vaan teveure aonkoume. Juffrouw Bellefroid waor hiel knap en slaank. Ze waor ouch vruntelik veur ederein dee dao in de winkel kaom. 't Waor häör niks te väöl um e stök of twintig kiskes oet de rèkke te pakke en ope te breke es d'n ein of aandere boeremins z'n käös neet good kós make. Zoe waor 't ouch dee middag. D'r stónte drei jong boere in de winkel; vaan de kante vaan Tóngere of dao in de buurt sjat iech, want die kaome hiel väöl bij us langs. Die boeremanslui hadde sjijns gedach: V'r zien d'r jao toch in Mesjtriech, v'r goon d'r jao ins 'n goow Hollendse sigaar koupe! En zoe stónte ze dao bij juffrouw Bellefroid, die vruntelik en behölpzaam achter de winkelbaank stónd aof te wachte wat de hiere beleefde. D'r stónte zeker al tien kiskes ope veur hun en dao waore ganse veerse bij, die nog noets waore ope gewees, en nog wiste ze neet wat ze zouwe doen. Wat zien dát veur ein?, zag eine vaan de kerels en heer wees op 'n kis die op de bovenste plaank stónd. De juffrouw pakde

39 41 weer häör trepke en zat 't tege 't aongeweze vak. Zien ze dat, menier? vroog ze en pakde 'n kis oet de rij. Nein, zag de kerel, d'r moot wiejer nao links rieke! 't Trepke stónd verkierd meh juffrouw Bellefroid heel z'ch good vas mèt ein hand en boog euver d'n tóp vaan 't trepke. Ze stónd noe nog mer mèt ei bein op d'n trej, 't aander had ze opgestoke um häör evewiech te hawwe. En die kerels hadde lol obbins. Pas d'r mer op, zag eine, tot d'r neet valt. En mer lache jonges! Toen zag 'nen aandere: Hoej, 't zou zund zien vaan zoe'n aardige pul. Toen de juffrouw mèt 't kiske weer ónder waor, zaog iech tot ze 'ne ganse roeje kop had gekrege. Mèt 'ne plumeau veegde ze de stöb vaan 't kiske. Ze duijde 't mets ónder d'n dèksel en snooj 't aon drei kante ope. Toen staok ze 't mets ónder d'n dèksel aon de väörkant, boe 't negelke zaot en ze wipde d'n dèksel mèt negelke en al op. En toen sloog ze de prachtig gekleurde schötblajer um. Dao laoge de sigare in 't gelid. 'n Prachtige sigaar, zag ze tege de boerehiere, die kump 'n döbbelsje! Ze had nog altied 'n roei kleur. De hiere kóste nog neet decidere. Dag Bèrke, zag ze obbins tege miech. Kin iech diech mesjien al hellepe. Vief sigeerkes veur Pa zeker, he? Iech knikde vaan jao. 't Merk vaan Pa stónd neet wied oet de buurt en 't kiske waor al haaf leeg. Meh ze maakde 't eve veurziechtig ope of 't e nuij kiske waor en mèt eve väöl zörreg vawde ze de schötblajer um veur tot ze 't tuutsje pakde; evekes in dat tuutsje bloze zoetot 't ope stónd en met die slaanke vinger vaan häör die sigare hiel dificiel vasgepak en in 't tuutsje gestoke. Heij Bèrke, zag ze en ze gaof 't m'ch zoe in m'n han, tot iech de sigare neet kepot kós duije. Iech gaof m'n

40 42 twie wöllemkes. Die vele rinkelend in de laoj en iech kraog 'n döbbelsje terök. Mèt tien, heh Bèrke? zag de juffrouw. Dag jong! Iech vónd dat 'n leef juffrouw, die juffrouw Bellefroid en iech waor altied e bitteke gesjokkeerd es Pa of Ma häör de Kepotte Vaas numde. 't Sjijnt tot ze Pa ins 'n haaf oor aon de klets had gehawwe, of nog langer. Wie heer thoes kaom, had Ma gezag: Meh Sjèf, boe hingste oet in Godsjuzzekesnaom!? Iech kin neet veuroet mèt me werrek es d'r geine is um eve op de winkel te passe! En toen had Pa vertèld tot juffrouw Bellefroid häöm zoelang had bezok mèt e verhaol. Boe ging dat daan euver, tot dat zoe lang mós dore? vroog Ma. Euver 'n kepotte vaas en nog get miejer vaan dee flawwe köl! zag Pa. 't Waor 'ne prachtige zomersen daag. De straot waor werm, de loch waor werm, 't leech waor werm. Al in 't winkelke bij juffrouw Bellefroid had iech geveuld, wie 't leech alles oppótsde en sjoener maakde. Dao hóng in die zaak 'ne lekkere reuk vaan toubak en sigare en mèt dat zonleech, dat mèt e paar sjuin straole door de zijkant vaan de kiekoet veel, waor 't sjus ofste dat leech kós ruke of totste de reuk kós zien. En boete waor 't nog sjoender. De loch waor deepblauw, de hoezer aon de zonkant hadde 'ne gouwe sjien. Hoeg in de loch vloog 'n koppel doeve. Iech hoort hun vleugels zoeve door de loch. Daan hoort iech nog hiel zach 't roekoewe vaan de doeve op 't plat vaan menier Raomekers. En wied eweg, mesjien wel in de buurt vaan Wolder, 't gerammel vaan 'n kaar op de weeg. Weijer niks. Gein beweging, gei geluid. 't Waor zoe vreemp tot

41 43 iech toen bleef stèl stoon midden op de straot mèt in m'n rechterhand 't tuutsje mèt de vijf sigare en in m'n linkerhand dat döbbelsje. 't Waor jummers es of 't leve stèl stónd... es of de deur vaan d'n hiemel ope waor... es of iech Slivvenier hiel stèllekes kós hure lache. Iech had m'n ouge ope, meh iech zaog gein hoezer of gein straot mie. Iech zaog allein nog e gekleurd leech. En iech hoord allein dat lache vaan die doeve of vaan Slivvenier, dat stónd m'ch eins, want lache waor 't. En iech voolt deep in m'ne rök e werm tintelend geveul nao bove kroepe. Dat greujde en dat woord erger en 't kroop langs m'ne nek en m'nen hals nog hoeger, nao m'n oere, m'n ouge en iech woord d'r compleet duzelig vaan, meh zoe plezerig duzelig tot iech zou wèlle lache en kriete tegeliek. De winkeldeur bij juffrouw Bellefroid góng ope. De drei boeremanslui kaome lachentere de straot op. Wat e spektakel maakde die kerels met z'n dreie. Iech leep door nao hoes mèt m'n sigare en m'n döbbelsje. Pa stónd aon de deur. Wat waorste dao aon 't druime? zag heer. Iech höb d'ch twie kier gerope en de bleefs mer stoon dao midde in de straot! Iech had 'm ech neet gehuurd. Trouwens, Pa waor neet koed op m'ch en Ma lachde ins, wie heer 't häör vertèlde. Nou, zag ze, dat druime heet heer vaan geine vreemde!!

42 44

43 45 [X] Alle kinder die de ierste heilige Communie mote doen, weure aonstaonde goonsdag um half veer verwach in de lange gaank. Dat beriech kaom op 'ne goojen daag oet de loch valle. Iech wis nog vaan niks. En thoes wiste ze ouch nörgens vaan. Veer gónge miestal bij de broun Paoters nao de Mès en dao woorte gein Parochieberiechte veurgeleze. Jummig-nog-aon-tou. Euver twie weke mós iech m'n Communie doen en iech had nog niks gelierd. Op sjaol neet, in de kèrk neet en thoes waor nog neet ins gezörreg veur e Communiepekske. En de kamer mós nog getappeseerd weure en de gaank mós noe ouch mer ins obbenuits geverf weure, want dat waor de lèste kier neet good gewore. Jao, in zoe groet hoeshawwe kin me 't koelik bijhawwe. Iech waor zónder väöl alteratie op de liersjaol terechgekoume. Iech zaot al in de twiede klas en Mia góng al nao de veerde! M'n ierste Heilige Communie euver veertien daog. Ze hadde us op sjaol vertèld: Dat is een groot feest, niet om de gebakjes, die je dan mag eten en ook niet om de cadeautjes, die je dan krijgt. Maar dan komt Onze Lieve Heer in je hartje wonen. Dat had netuurlijk depen indrök op us gemaak. Vaan Ama zou iech twie gouwe tiensjes kriege en die zouwe op e spaorbaankbeukske weure gezat. Dat had Mia ouch gekrege, wie ze häör Communie doog. Vaan Noonk Sjarel kraog iech vas en zeker e zèlvere völpotloed. Dat mós sjoen in 't duuske bewaord blieve totdat iech groet waor. Daan zou iech weijer get sjèlderijkes kriege mèt Slivvenierkes op en

44 46 ingelkes. En mesjien... mesjien zou iech 'nen echte lere voetbal kriege, of 'ne vlegende Hollender. Dat zou e vrundsje vaan m'ch kriege. Dat wis heer noe al. Iech zag 't ins tege Ma, meh die wis 't ouch al: Op deen daag kump Sjezeke bij diech woene en die cadeaukes, dat is mer bijzaak. Toch hoopde iech op 'ne voetbal of 'ne vlegende Hollender. Meh, 't ergste waor: iech wis nog hielemaol neet wat d'r noe eigelik gebäörde. Wie iech dee goonsdagmiddag um half veer in de lange gaank m'n opwachting góng make, kaom iech tot de óntdèkking, tot die kinder al alles wiste. 't Woord allein nog evekes gerippeteerd en de volgende week zouwe veer veur de lèste kier mote koume en daan zou 't allemaol in orde zien. Daan zouwe veer ouch kinne beechte. Ierlik gezag, vaan beechte wis iech nog hielemaol niks. Iech vroog Mia um raod. Die wis 't m'ch wel weer te vertèlle: Daan geiste op dat benkske zitte en es daan 't hökske ope geit, daan móste zègge: Eerwaarde Vader geef mij uw priesterlijke zegen, mijn laatste biecht is geleden... en daan zèkste mer tot 't d'n ierste kier is. Iech snapde niks devaan. En daan móste d'n zun vertèlle, zag Mia. Iech vónd 't mer erg lestig. Vaan dat hökske, dat ope zou goon es iech op 't benkske ging zitte, begreep iech niks. Ging dat zoe mer vaanzellef? En daan al die sjoen Hollandse wäörd, die iech zou mote opzègge... iech kós ze mer neet ónthawwe, wie dèks tot Mia ze m'ch ouch heet veurgeknawweld. Op 't lèste zag iech zoeget: Priestervader, geef mij uw eerwaardelijke zegen, mijn eerste biecht is geleden en dit is de laatste keer... Mia woord wie langer wie giftiger.

45 47 Op dee bewuste daag vaan de generaole rippetitie en vaan 't beechte barsde iech vaan de zenuwe. Die rippetitie ging nog, meh dat beechte... Aander jonges zaote z'ch te duije en te stampe, sjus of ze nog neet genóg op hunne kerfstek hadde. En iech zaot wie 'nen houteklaos nao al die houte ingele en apostele op de beechstool te kieke en óndertósse water en blood te zweite. 't Doorde vreiselik lang, meh eindelik waor iech aon de beurt. Iech had e geveul of iech vaan loed waor en iech kaom neet vaan m'n plaots. De aander jonges duijde m'ch in 't hökske. Vaanaof dat momint tot óngeveer e kerteer later moot iech zoeget boete weste zien gewees. Iech weet neet wat mèt m'ch gebäörd is en iech höb 't noets gewete. Iech geluif wel tot iech get gezag höb. Hiel vaag stónd miech dao nog get vaan bij. Meh of iech ouch get gehuurd had, wis iech gaaroet neet mie. Mesjien höb iech wel tege e geslote hökske zitte bazele, óndertösse tot de beechvajer mèt 'ne jong aon d'n aandere kant bezig waor. En bin iech toen daan mer vaan erremooj opgestande en weggegaange? Iech wis 't ech neet. Mia snapde toen op häör beurt niks devaan, wie iech haäör verslaag deeg vaan mien belevenisse. Wat höbste veur pinnetentie gekrege? vroog ze. Iech zèk gans verbouwereerd: Pinnetentie, wat is dat noe weer? Wieväöl totste mós bèjje veur straf, zag Mia. Iech wis 't neet. Höbste d'ch daan hielemaol niks gebèjd, vroog Mia. Iech had gaaroet niks gebèjd. Iech had dao gezete, wie 'nen hónd, dee aon 'n deur zit te wachte tot ze eindelik ins ope geit en heer 'm kin klipsere.

46 48 Daan móste terök goon en d'ch opnuij beechte, zag Mia. Dat noets. Noets! Este óngeldig höbs gebeech en de geis toch te Communie, daan deiste doedzun, zag Mia. Iech kaom e klein bitteke ónder d'n indöuk. En este d'n ierste heilige Communie verkierd gedoon höbs kumpste vas en zeker in de hèl. Dat heet de zuster us gezag. Iech voolt miech ei baar eelend! Iech zag: Mia, wat veur pinnetentie hads tiech gekrege d'n ierste kier? Dat weet iech neet mie, zag ze, meh iech höb wel ins 'ne ganse roezekrans opgekrege. Iech geluif tot ze gruuts d'rop waor. Iech zag: Wat hadste toen daan gedoon? Iers wou ze 't neet zègge. Meh iech wou 't wete. Iech mós noe einmaol d'rachter koume, wat veur tarieve ze hadde. Eindelik vertèlde ze 't. Sjaak Verjans had häör zien bloete vot laote zien. Meh de hads toch zelf niks gedoon? vroog iech verbaas. Iech had geloerd, zag Mia, en dat is ouch hiel erg zun. 't Woord 'n hopeloos geval. Iech had vaan me leve al zoeväöl bloete votte gezeen en nog noets m'n ouge tougepits. Iech zou wel op m'n bloete ven nao Scherpenheuvel mote goon um dat allemaol good te make. En wat nog erger waor: iech kós miech hielemaol neet rappelere of iech wel get euver bloete votte gebeech had. Iech höb toch m'n ierste Communie gedoon. M'n ierste heilige Communie. Zónder obbenuits te beechte. Zónder pinnetentie. Iech höb neet de mood kinne opbringe um nog ins te goon in dat duuster hökske.

47 49 Iech kraog de twie gouwe tiensjes vaan Ama en 't zèlvere völpotloed vaan noonk Sjarel en ouch nog 'nen hieleboel sjèlderijkes en beeldsjes. Geine voetbal en geine vlegende hollender. Iech begreep tot iech 't neet verdeend had. Dat veulde iech hiel good. Iech höb m'ch wel misselik kinne ete aon de tuurtsjes en dat höb iech daan ouch zoe good gedoon, tot iech 's middags neet capabel waor um nao 't lof te goon. Euver die Communie bin iech noets erg gerös gewees. Iech höb mesjien wel alles bijein twintig roezekranse gebèjd um die ierste vergete pinnetentie good te make. En naodat Pa m'ch vertèld had tot 'ne echte roezekrans vieftien tientjes had, waor iech wat dat betröf ouch al neet erg op me gemaak. Iech höb toen de roezekrans vaan Ampa 'ne kier geliend. Iech zeen m'ch nog zitte op dat houte steulke, dat miech zoe'n pijn deeg aon m'n kneeje. Wie mie pijn tot 't deeg wie beter tot iech m'ch begós te veule. De underste kralle vaan de roezekrans sleipde euver de grónd. 't Doorde 'n ieuwigheid veurtot 'ch 'm had róndgebèjd, meh iech had 't deveur euver want iech wou neet in de hèl kouwe. En 't holp neet. Iech heel deen angs tot iech 't noets mie good kós make. Toen höb iech 't daan toch mer ins gebeech aon 'ne Paoter en dat kosde miech 'n geweldige zelfeuverwinning. Meh de Paoter zag: late-we-dan-maar-alles-insluite en bid dan maar voor penitentie: drie wees-gegroetjes en nu dan een akte van berouw! Dat zag dee Paoter. Is 't neet veur d'ch in d'n pans te biete: drei weesgegroetjes!

48 50 [XI] Paoter Verentius, dee zoe good kin preke, heet ins ónder 'n lijdensmeditatie gezag: Gij moet Adam en Eva niet veroordelen om de zonde die zij bedreven, al begrijpt ge ook niet, dat zij de paradijselijke gelukzaligheid voor een appel hebben prijsgegeven, want zelf zoudt gij precies hetzelfde gedaan hebben. Iech moot dee gooje mins geliek geve, want iech höb ins het lèste oordeil euver miech aofgerope veur get wat nog in de verste verte geinen appel waor. Ampa had in zienen hoof 'nen hieleboel buim stoon. Aon die buim greujde heerlikke pere. 't Waor noe wel neet de bedoeling, tot veer op us goonsdag- en zaoterdagmiddage die buim zouwe kaal plökke, want in 't naojaor woorte die pere geplök en oetgespreid in de vakke ónder in de kelder en bove op de zolder, meh 't waor toch neet erg es veer us ins 'n peer pakde vaan zoe'ne boum. Meh... Ama en Ampa hadde geinen eine appeleboum. Dat vónte ze sjus zoe erg wie die lui, die bij us tegeneuver woende en die um de twie jaor 'n döchterke debij krege en noets, meh daan ouch noets, e jungske! 't Probleem vaan Ama en Ampa waor neet lestig op te losse zou me zègge. Ze hoofde mer get plaots te make veur zoe buimke en eint te koupe. Nou jeh, dat höbbe ze daan ouch gedoon. Ampa kaom op 'ne goojen daag demèt aonzètte. Boe heer 't gekoch had is neet bekind. Aon de vröchte kin me de boum en aon die vröchte zou me zègge, tot heer 't op de vrije mert in z'ne maog gesplits heet gekrege, veur e wöllemke! Meh 't waors 'ne gooje boum zag heer. Kiek mer Nèt, en heer wees op 't geel huitsje, dat mèt 'n iezerdräödsje zaot vasgemaak aon 't ónnuzel stekske, dat oet de zak mèt drek nao boete staok. Op 't huitsje stónd mèt potloed gesjreve:

49 51 Cox Oranje. En dat waor toch 't soort wat Ama zoe lekker vónd. Ama zag, tot veer mer 't bèste devaan móste hope en röstig aofwachte. Dat aofwachte lieverde de volgende resultate op. 't Ierste jaor höbbe veer met groete zörg nao 't buimke gekeke en mèt väöl water en mès höbbe veer gedoon gekrege vaan 't stekske, tot d'r e paar bleedsjes aon kaome. 't Twiede jaor woorte de bleedsjes zijtekskes mèt bleedsjes. 't Derde jaor zaote d'r werechtig e paar bluimkes aon. Meh die doge niks. 't Veerde jaor, wie 't al ech op 'ne boum begós te lieke, kaome d'r nog get miejer bluimkes aon en - hoera - nao e paar weke zaote d'r e paar sjitskes vaan eppelkes aon dat buimke te greuje. Ze waore nog mer koelik te zien en nog zoe greun wie graas, meh... 't zouwe echte Cox Oranges weure, dat stónd vas. Noe moot iech dit debij vertèlle: in die veer jaore waor Ampa hel achteroet gegaange. De gooje maan sukkelde mèt verkalking in de kop. In 't begin mèrkde veer dao neet zoeväöl vaan. Heer begós ziech mèt versjeije dinger te vergisse en heer vergaot de kemissiekes, die heer mètkraog. Meh dat woord wie langer wie erger en tege d'n tied tot die greun klitskes aon dat buimke zaote, had heer hielemaol neet mie 't bezej tot dat appele mooste weure. Ama had intösse de zörreg veur d'n hoof op ziech genome. En speciaal veur häör en in häör opdrach waor dee Cox Oranje boum gekoch. Ama waor dus hier en meister euver d'n hoof en Ama had us gezag, tot veer vaan alle buim oet deen hoof mochte ete - es veer 't neet te gek maakde - allein vaan deen eine neet. Iech had al ins 'n opdonder gekrege

50 52 umtot iech zoe greun klitske tösse doum en wiesvinger eve had vasgepak um te veule wie hel 't waor! Heij hadde veer dus de situatie vaan Adam en Eva. Allein mèt dit versjèl, tot d'r in d'n tied vaan Eva nog slange in zoe'ne boum zaote die d'ch vaan alles belaofde. Iech höb noets 'n slang zien zitte in dat appelebuimke. De orders woorte nog strenger geformuleerd toen nao 'ne störm alle klitskes op eint nao waore aofgevalle. Dat eint waor ouch nog e grensgeval! Meh 't bleef zitte en 't woord al e bitteke valer vaan kleur en 't kraog de gruutte vaan 'n walneut. Ama kaom ederen daag kieke. Iech bleef mer zoe väöl meugelik oet de buurt. Meh ins op 'ne zaoterdagmiddag, wie iech wis tot Ama evekes 'n kemissie waor doen, stónd iech veur deen appel. Iech kós op m'n vief vinger naotèlle tot die huif zoe hel en zoe zoer zou zien estot ze greun waor. Obbins höb iech geplök. Verstand en gewete höbbe dus stèl gestande. Allein m'n hand had sjöld. Die huif, die greun huif, die verrèkte hel greun huif. Wat had 't nog veur zin te preuve? Iech höb toch mer gepreuf! D'r zaot noe einmaol niks aanders op. En boe zou 't noe nao gesmaak höbbe? Nao get wat nog te gemein waor um zoer te mage heite! Iech höb 't dink weggegoeid euver de moer, zoe wied es iech mer kós en iech bin zoe gaw meugelik nao boete gegaange um veur 't alibi te zörrege. Dezelfde aovend waor de misdaad óntdèk. En veer allemaol veur 't Tribbenaol: - Wee heet deen appel geplök?

51 53 - Wee is in d'n hoof gewees? - Wee is heij dee gemeine deef? - Wee is heij dee laffe huicheleer? Geine dee z'ne bavvie opedeeg. Sedert deen aovend höb iech 'n veurstèlling vaan d'n ingel mèt 't vlammend zweerd. Want Ama had 'n tóng wie e zweerd! Dee bouw heet noets appele gedrage. Wie heer 't volgend seizoen vergaot bloesem te kriege, heet Ama häöm direct laote oetgraove en weggoeje. Iech zeen 't nog gebäöre. En iech huur häör nog tege Ampa zègge: Wee kuip noe ouch 'nen appeleboum op de vrije mert. Dao weurste toch altied besajs! En Ampa, dee ocherm al zoe suf waor, tot heer z'n eige wäörd neet mie bijein kós dinke, gaof 't direk tou: Wee kuip zoeget op de vrije mert. En vlak d'rachter zag heer Mijn Jezus Barmhartigheid. Want die sjeetgebedsjes kós heer nog allemaol en dat waor altied good, al waor 't allein mer veur de aoflaote.

52 54 [XII] Rech bij us tegeneuver in dat klein smal huiske, moot destieds 'n juffrouw Forreau gewoend höbbe. En die juffrouw had 'n kat. Die kat van juffrouw Forreau zaoliger is 'n legendarische kat in us femilie. Es d'r bij us get kepot waor of eweg en es niemand get devaan wis, daan zag Ma altied: Daan heet de kat van juffrouw Forreau zaoliger 't zeker weer gedoon! Good begriepe: 't zaoliger sleit op 't mins en neet op de kat. Jummers, 'n kat die nao 'n hardnekkig sterfbèd gein rös kin vinde en in de buurt bleif róndspoke en daan ouch nog deit wat ze tijdens häör leve gedoon heet, naomelik alles weg klawwe, kepot make en opvrete... zoe'n bies kin me ónder gein veurwaarde zaoliger numme. Wie dèks höbbe veer 't neet gehuurd?! Wee heet die reziene opgegete (of die appelekouwe, of dee pudding!)? Diech Mia? Diech Bèr? Diech Pol? Geine vaan uuch allemaol? Daan heet de kat van juffrouw Forreau zaoliger 't gedoon! Iech dink tot veer allemaol wel ins die kat zien gewees. Iech rappeleer m'ch tenminste tot iech ins e lekker stökske riestevlaoj in m'ne gielis had gehoud. Wie Ma binne kaom, zaog ze direk dat leeg tleurke. Ze kaom rech veur miech stoon en dreigde mèt 'ne vinger: Bèr, diech höbs die vlaoj opgegete, zèk 't noe mer direk! Nou, iech stónd d'r neet good veur, want iech had al 'n roej kleur en m'n vinger plakde nog get nao vaan de sókker dee op 't keurske gesmolte waor. Iech zèk in d'n ambras: Nein Ma, ierlik woer! Iech höb 't neet gedoon, meh iech höb wel 'n kat de vinster oet zien springe wie iech de kamer binnekaom. Dat zal de kat vaan juffrouw Forreau wel gewees zien, tunks m'ch. Ma rammelde m'ch ins good doorein, meh ze

53 55 kós häöre lach neet hawwe en ze heet 't verhaol deen daag wel tien kiere vertèld. Pol had ouch nog al ins get te make mèt die kat. Wie heer nog klein waor, e jaor of veer sjat iech, moos heer 's middags nao ze bèdsje tou um te slaope. De kamer vaan us laog aon 't groet platform boe Pa 'n rij potte en kiskes had stoon. Pa waor gek op blomme en heer vónd 't hiel jaomer tot veer gein hoof hadde. Daoveur had heer ziech dat häöfke op 't platform gemaak en dao zaot heer ore nao te kieke. Soms moch iech mèt goon um de bluimkes water te geve. En zoe gebäörde 't op 'ne middag tot veer op us tiene nao bove lepe, hiel stèl um Pol neet wakker te make, wie veer obbins bove in de kamer vaan Pol 'ne vreiselikke slaag huurde. Dao vèlt Pol oet ze bèd! zag Pa, dee dadelik aon 't ergste moos dinke. Stèl, luuster! Gespanne stónte veer te luustere nao 't gebröl, dat bij Pol altied pas nao 'ne hiele langen aonluip kaom. Meh 't bleef stèl, gans stèl. Veer begóste erg óngerös te weurde. Gaw nao bove! zag Pa, de koejong zal toch neet z'ne nek gebroke höbbe... Meh Pol laog wie 'nen ingel zoe braaf en zoe röstig in ze bèdsje op zien zij en heer haolde aosem. Gans verbouwereerd keke veer in de runte. Op 't ierste oug waor alles in orde. Toen zaoge veer tot op de sjouw 'n leeg plaots waor. Sint Joezep waor pleite. Op de grónd laoge wel nog e paar witte sjölferkes. Iech lag miech op m'ne boek en keek ónder de kas. Gans achteraon tege de moer laog 'ne rómp, 'ne kop mèt baard en al compleet, 'ne losse aureool, 'nen haven erm en nog get scherve. Pa dee neve miech op de grónd waor gekrope zag: Aha, noe snap iech 't. En heer keek ins euver z'n sjouwer nao Pol dee nog altied eve röstig laog te snörreke.

54 56 Pol, sliepste? vroog Pa. Eve waor 't stèl. Toen hoorte veer 'n hiel klein stumke zègge: Jao Pa! 't Beeld waor toch kepot. Pa heet häöm mer laote slaope. Pol had ouch ins vief cent gevónde: aon de wei vaan Calvarie. Dat waor 'n groete wei, die bij 't hospitaol huurde. En umtot dat hospitaol Calvariënberg hèdde, numde veer die wei: de wei vaan Calvarie. Meh die kwestie vaan die cent zaot zoe: Pol had veur Ma 'ne kilo sókker mote hole bij Merie Sijns, die veer Merie de Sjroepstek numde. Deezelfde middag had Pol 'ne geweldig dikke knap in ziene mónd en in z'n brookes-tes zaoten 'rs nog twie. Boe kumpste aon die knabbe? vroog Ma. Gekoch, zag Pol. Heer kós dat woord haos neet zègge, want dee knap zaot 'm lielik in de weeg. Wat koste die knabbe? vroog Pa, dee ouch debij stónd. Eine cent per stök, zag Pol. Heer pakde iers de knab oet z'ne mónd, leet 'm zien en staok 'm toen weer terök in dee bavvie. Boe kumpste aon die cent? vroog Ma. Gevónde, zag Pol. Boe? zag Pa. Pol vertrok gein spier. Aon de wei vaan Calvarie, zag heer. Es 't zóndagsmiddags good weer waor en es Pa en Ma neet al te meuj waore, gónge veer get wandele. In deen tied maakde veer gein groete tochte mer bleve veer zoe bitsje in de buurt vaan de bere, 't hertekamp en de eendsjes. Dee zóndag nao dat verhaol mèt die knabbe, waor 't prachtig weer. Veer gónge op stap. Iers kaome veer aon de wei vaan Calvarie. Pol, zag Pa, kom diech ins heij, wies miech ins aon boe die cent laoge. Pol góng mèt häöm nao 't hèk en wees e pläötske aon vlak bij e päölke. Dus heij laoge drei losse cent?

55 57 vroog Pa. Jao Pa, zag Pol, twie laoge 'rs heij en d'n derde laog dao. Heer wees 't gans secuur aon. Wie veer de bere gezeen en gevoord hadde, begós Pa e verhäölke te vertèlle euver 'ne jong dee geloge had en dee mèt die zwarte leuge op ze zielke euver de leugebrök had mote goon. Netuurlik waor 't brökske ingezak en de jong waor in 't water gevalle en verdrónke. Ondertösse wandelde veer hiel röstig in de riechting vaan 't hertekamp. Veer kóste 't brökske euver de Jeker al zien ligge. Pol begós te kriete. Heer had boekpijn, zag heer en heer wou nao hoes tou. Dat is good, zag Pa, daan pakke veer de kortste weeg: heij de brök euver nao de herte tou en daan bij de Pieterstraot weer de brök euver nao de Zwingelepöt... daan zien veer zoe thoes. Pol bleef obbins stoon; veer waore al vlak bij dat brökske gekoume. Iech höb die cent neet gevónde, sjrieuwde heer, iech had ze euvergehawwe vaan de cent veur de sókker. Heer had 'n geweldige kleur gekrege. Bès meugelik tot heer op dat momint ech kraank waor! Wat iech noets begrepe höb, is tot Pa neet door die brök zakde, want heer wis hiel good tot dat neet de kortste weeg nao hoes waor!

56 58

57 59 [XIII] Es 'ne kleine jong get minder klein weurd, wèlt heer neet mie mèt de vroului speule en interesseert heer ziech miejer veur z'n vrundsjes. Meh dat bleif neet zoe... dat geit weijer. Op zeker ougenblik wèlt me gein korte brook mie drage. Tege deen tied begint me te twiefele aon Sinterklaos. Daan, op zekere leeftied, begint d'r weer belangstelling te koume veur de meitskes en z'n vrun liet me daan links ligge. Me geit zelf veur Sinterklaos speule, es me iers d'n ooievaar concurrentie heet aongedoon. En es die klein snake get groeter weure, späölt Pa weer mèt treinsjes, trèk heer de korte brook weer aon en geit heer wejjers oplaote op de Pietersberg of heer dondert weer ins 'ne kier in 't water es heer probeert mèt 'n eigegemaak nètsje koeleköpkes te vaange. Iech geluifde nog aon Sinterklaos wie iech dao bij de berekoul stónd en wie die twie groete jongens us wouwe koume vertèlle tot Pa en Ma Sinterklaos waore. Iech versjrók miech allein mer, meh Jean Hameleers, m'ne vrund oet deen tied, maakde ziech hiel erg giftig. Heer ging nao die groete knölle tou en zag hun rech in 't geziech: Geer mós uuch sjaome um euver 'ne Heilige laster te vertèlle. Meh die groete knape zagte nog get euver al die Sinterklaoze bij de Nuij en de Aw Zon en bij de Bazar en al die aander groete winkels boe me versjèllende heilige maander kós zien zitte. Jean wis ouch dao 'n antwoord op: Es God op alle plaotse tegeliek is, zal 'ne groete heilige wie Sinterklaos ouch wel op versjèllende plaotse tegeliek kinne zien. Meh e paar daog later waore veer zelf ouch d'rachter gekoume. Jean stónd m'ch nao de sjaol op te wachte.

58 60 Heer trok 'n hiel gewiechtig geziech. Bèr, zag heer, die jonges hadde toch geliek: Pa en Ma speule veur Sinterklaos. Wètste... iech vónd gisteremörge e breefke in m'ne sjoon en toen veel miech op tot 't de hand vaan Ma waor. Iech höb 't ins gehawwe neve 't beukske boein ze alle commissiekes opschrijf en 't is ein en dezelfde hand. Iech höb häör gisterenavond direk gezag, tot iech neet mie in Sinterklaos geluifde. Ze heet 't neet óntkind, meh ze heet miech wel gevraog 't neet aon de klein kinder te vertèlle. Iech vónd 't fijn, tot Jean miech neet bij de kleiner kinder tèlde. 's Aovends vertèlde iech 't tege Mia. Zie waor noe einmaol m'n awwer zuster en zie mós 't zeker wete. Meh die woord zoe giftig wie 'n kalkoen, want ze vónd 't hiel erg tot zoe'n snótneus wie iech 't al wis, want zie had 't zelf pas e paar weke geleije gehuurd en ze had 't al deen tied veur miech mote verzwiege. Mét Mia höb iech toen mote aofspreke, tot veer 't Pa en Ma neet zouwe laote mèrke, want daan waor veur hun de lol d'r aof. 'n Paar daog later vroog Pa miech, wat iech gere veur miene Sinterklaos zou kriege. Nou, iech had m'ne zin gezat op e filmapparaat. Veer gaove zoe noe en daan veurstèllinge veur de Missie. En daan kóste veer e good filmapparaat hiel good gebruke. Dao móste netuurlik ouch e paar filmkes bij. Pa vónd 't e prachtig idee. Heer zelf had ouch altied e filmapparaat wèlle höbbe. Meh heer vónd wel tot 't get goods mós zien. Met 'ne klómmel zouwe veer jummers gein fatsoenlikke veurstèllinge veur de missie kinne geve. Dat idee vaan die missie-veurstèllinge waor get vaan

59 61 Jean Hameleers. Ze woorte altied bij häöm thoes gegeve. 't Waor begós mèt e zandtapijt! Op 'ne gooje zaoterdagmiddag kaom heer miech hole. Iech mós ins koume kieke. Achterin z'nen hoof op 't peedsje had heer 'nen hieleboel witte zand oetgespreid. Vaan gekleurd kriet had heer poejer gemaak en dee had heer ónder de zand gemingd. Mèt e stekske had heer figure in 't zand getrokke. 'nen Ooievaar, 'ne kwakvos, 'n eendsje en e klaverbleedsje vaan veer. Heer waor al aon d'n ooievaar begónne, meh 't veel häöm tege wat 't werk betrof. Es iech häöm get wou helpe, kaom 't mesjien nog op tied klaor om 't te kinne laote zien aon alle kinder oet de buurt tege eine cent entree. Iech vónd 't e leuk werkske en begós direk mèt te hellepe. Veer sjote toen good op. Wat móste mèt die cent doen? vroog iech. Iech zaog al ganse tute mèt keneknabbe of krissiekes veur m'ch. Dat geld, zag Jean, is veur Paoter Daniëls, dee binnekort nao de Missie geit. 't Waor e prachtig doel, meh neettemin: 't waor jammer vaan de snóp. Enfin, mesjien tot toch nog wel e paar cent veur knebkes euversjote. Dat zandtapijt waor e geweldig succes gewore. Binne drei kerteer waore alle veer de figuurkes mèt kleur opgevöld. Jean góng in 't sjeurke en heer kaom nao boete mèt e stök carton, boe-op mèt groete ónregelmaotige lètters gesjreve waor:

60 62 Nou, 't is aordig drök gewees dee middag. Veer haolde zèsenvieftig cent bijein en veer höbbe nao dee kier noets mie zoe'n gooi recètte gehad, wat veer ouch höbbe oetgehaold. 'n Complete mislökking woord de toneelveurstèlling. Veer hadde op 't terras bij Jean 't toneel opgebouwd. Steul en taofels waore opein gezat en euver dat alles waore deuk gespanne. 't Zaog d'r hiel sjoen oet, dat moot iech zègge. Weijer hadde veer us allemaol e stökske ingestudeerd. Iech had 't lied vaan Boerke Naas en iech weet nog good tot iech rammelde vaan de plaankekoorts, want iech kós 't hielemaol neet good vaan boete. Meh iech höb neet ins hove op te trejje. Want Jean kraog al hielemaol in 't begin 'n óngelök en daomèt veel de ganse veurstèlling in 't water. 't Waor 'ntans drök boete, dat moot iech zègge. D'r zaote toch zeker wel twintig maan op 't weegske neve 't terras. 't Waor 'n prachtige pantomine. Achter de décors, ónder 'n täöfelke zaot Lou Wassenberg, dee mós soufflere. Heer had 't versje veur ziech ligge, wat Jean mós opzègge. Dee zou naomelik veur zaatlap speule in 't ierste nommer vaan de veurstèlling. Meh Lou kós neet good zien, dao in d'n duuster of heer kós mesjien hielemaol neet good leze... in eder geval Jean kraog niks te hure en heer waor z'nen teks kwiet. Heer had al 'ne kier of drei gezag: Ik heb zode hik... ik ben zo in de olie... meh weijer kaom heer neet. Vaan erremooj begós heer dus nog get erger de zaatlap te speule es heer bij de ginneraol rippetitie gedoon had. Heer zwejde en heer sloog mèt erm en bein en obbins, dao verluis heer z'n evewiech en vèlt door de roet vaan de kamer. 't Waor noe wel neet zoe versjrikkelik erg, want heer had allein mer

61 63 e wundsje aon z'nen doum, meh 't bloojde flink en veer hadde us allemaol hiel erg versjrik. Trouwens de roet waor gans kepot en 't waor dao op 't terras levensgevaarlik mèt al die sjerreve. Veer höbbe dus de veurstèlling mer aofgelas en 't publiek gevraog of ze ins 'nen aandere kier veur 't zelfde geld wouwe terökkoume. Meh veer höbbe noets 'n nuij veurstèlling gegeven en dat höbbe us gaste dus nog altied te good. Nao dee middag lapte veer us miejer tou op filmveurstèllinge. Paul Theunissen had 'ne klómmel vaan 'n apparaat. Iech geluif tot heer dao 'n gewoen lamp in had zitte. Me kós de kamer nog zoe good verduustere, vaan 't beeld op 't wit lake kós me koelik get zien. 't Beeld bleef trouwens ouch neet sjoen vas stoon; 't trilde hiel erg en eder ougenblik verspróng 't en daan wis geine vaan us, wie 't weer rech getrokke mós weure. Nein, mèt alle respek veur 't apparaat vaan Paul, 'n serieus missie-veurstèlling kós me neet demèt verzörrege. Jean waor daan ouch hiel erg blij wie iech häöm vertèlde, tot iech e filmapparaat aon Sinterklaos had gevraog en tot Pa miech gezag had: daan moot 't wel get goods zien!

62 64 [XIV] Sinterklaos waor aon 't reije euver de dake. Veer ginge de lèste nach in en veer kóste neet slaope. Ouch zónder de spanning zou 't lestig zien gewees um 'n oug tou te doen mèt al dat getouver en gerammel op de gooi kamer, boe Sinterklaos geweend waor te koume. Meh eindelijk vele veer daan toch in slaop en veer woorte pas wakker, wie 't al volop zès december waor. 't Waor wel nog neet klaor daag, meh de wèkker waor aofgeloupe bij Ma en Pa en veer woorte gerope. Ma zag, tot veer us móste hajje, want veer móste netuurlik iers nao de kèrk tou. Iech geluif neet tot veer väöl bezej hadde vaan wat d'r in de kèrk gebäörde. Meh wie de Paoter aon 't altaar Ite Missa est zag, dachte veer Deo Gratias en vloge veer nao hoes, boe veer direk nao bove machte: nao de gooi kamer, Pa en Ma mèt de sleutel veurop. De taofel stónd hielemaol vol: speulgood, pupkes, duuskes, chocolaad, peperkook, appelesene. En op pepèrkes stónd gesjreve veur wee tot zoe'n porsie waor. Obbins zaog iech noe tot Ma die pepèrkes gesjreve mós höbbe, want dat waor häör hand van sjrieve; de ierste lètter hiel groet en daan vaan väör nao achter wie langer wie kleiner. Ao, zag Mia, iech höb 'n handwèrkdoes. Kiek ins, wat 'n sjoen meccanodoes tot iech gekrege höb, zag Pol, dee gere klómmelde en hiel erg gelökkig waor mèt zien meccano. En Cielke pakde al 'n prachtige póp oet 'n eve prachtige does en ze lag häör in 't póppeweegske, dat ze 't veurig jaor gekrege had, meh dat noe weer ins sjoen opnuij geverf waor. Lieske waor gans gruuts op de sjaoltas, die ze ouch gevraog had, umtot ze al nao de liersjaol góng. En veur wee waor dee sjoenen

63 65 autoped??? Neet veur miech! Wat waor daan wel veur miech? Op de taofel stónd allein 'nen teleur mèt peperkook, speculaas, 'n chocolade-lètter en appelesene. Iech dorf niks te zègge of te vraoge. Bèr, kom diech ins heij in deen hook kieke, zag Pa obbins. Iech stónd veur 'n groete taofel en op die taofel stónd 'n groete zwarte kap. Sjus zoeget wie e nejmesjien, meh daan nog e gans stök groeter en hoeger. En Pa pakde die kap devaan en iech kós m'n ouge neet geluive. Dao stónd 'n apparaat veur m'ch zoe groet en zoe sjoen es iech nog noets gezeen had: e filmapparaat, meh daan 'n ech. Pa pakde de lens devaan en zat ze weer terök. Toen maakde heer 't lampehoes ope: 'ne knaap vaan 'n lamp zaot dao in: Viefhónderd watt! zag Pa. En toen zat Pa 'n rol op. Nóndepie, dao kóste wel zeker 'ne film vaan 'n half oor mèt opzètte. Pa trok 'n laoj ope, die ónder 't taofelblaad zaot. Veurziechtig, zag heer, want dat is hiel erg brandbaar en es dat in brand vluig kinste 't bijnao neet geblös kriege. Dao laoge wel e stök of tien filme. Dao zaot 'ne reuk aon dee iech al direk lekker vónd: 't ruukde nao pupkes en rammeleers en nao speulgoodeendsjes, die op 't water kinne drieve. Iech wis neet wat iech zègge mós. En Pa, dee mie verbouwereerd geziech zaog, zag: Biste blij demèt Bèr? Noe móste wel good begriepe, tot dit cadeau neet veur diech allein is, meh veur us allemaol. En de maags netuurlik veurluipig ouch neet allein demèt speule, want daan gebäöre d'r óngelökke. Trouwens iech moot iers nog e sjoen sjerm make en daan geve veer koumende zóndag 'n veurstèlling. Dit heij is 'ne nuije film en dee

64 66 hèt Heintje als voerman ; de res, dat zien aw journale, dat mote veer mer aofwachte wat daobij is... Iech vónd 't toch hiel lestig um m'n gedeiltelikke teleurstèlling te verbiete. Alles good en wel: 't waor e prachtig apparaat, meh veurluipig moch iech allein mer denao kieke! Vaan 'n veurstèlling mèt m'n vrundsjes zou netuurlik hielemaol niks koume... wat zou Jean devaan zègge? Dus zóndag Pa, zóndag geve veer 'n veurstèlling? rippeteerde iech. Jao Bèr, zóndag, es God bleef. Jao, iech waor toch wel erg gruuts op dat sjoen apparaat en iech höb Jean daan ouch gaw debij gehaold um 't häöm te laote zien. Dee waor väöl miejer optimistisch. Heer zeet: Wach mer ins e paar weke, totste 't good kins bedene, daan liet d'ne Pa d'ch wel allein demèt gewere. Meh dao had iech neet väöl fiducie in. Jean wis neet wie miene Pa waor. Wat mós iech doen de res vaan deen daag? Iech probeerde Pol te hellepe mèt zien Meccano. Meh Pol kós mien hölp misse wie tandpijn en 't doorde daan ouch neet lang of veer hadde ruizing en Pol begós te jenke. En toen Pa bove waor gekoume en miech 'n pats had gegeve en gezag had, tot veer zóndag neet mèt d'n Optica (zoe hèdde 't mesjien) zouwe speule, umtot iech zoe gemein waor veur me klein breurke... toen bin iech nao bove gegaange en dao höb iech op me bèd ligge beuke, mesjien wel 'n oor laank. Toen is Ma nao bove gekoume um miech te truuste: Pa zou nog vaanaovend aon dat sjerm beginne en zóndag zou die veurstèlling doorgoon... es God bleef!

65 67 Dee volgende zóndag stónd alles gereid. D'n Optica, dee op 't portaol mós stoon, umtot 't beeld aanders neet groet genóg zou weure; de steul veur 't publiek, want d'r waore nog e stök of veer nónkes en tantes gekoume; 't sjerm hóng tege de vinster, 't sjerm mèt dee sjoene rand, boe Pa e paar aw gordijne veur vermassacreerd had en boeveur heer hoegloupende ruizing had gehad mèt Ma; d'n ummer mèt water veur de brand, want iech geluif tot Pa d'r zeker vaan waor tot veer brand zouwe kriege... iech höb nog noets zoe'n zenuwpees gezeen! De hiere mochte neet rouke; dat waor levensgevaarlik. Es d'r brand kaom, zoe vertèlde Pa, zouwe veer door de vinsters nao boete mote springe - in Godsnaom - de straot op, want mèt deen Optica op 't portaol zaote veer wie ratte in de val! Heintje als Voerman waor 't ierste stök. Dat ging good. 't Waor 'ne komische film mèt väöl gebroke potte en panne en 't publiek kós 't humoristische vaan dit geval good waardere. De kwaliteit vaan de veurstèlling waor prima. 't Beeld waor mer drei kiere versprónge, meh me kós 't op dit apparaat weer gemekelik rechtrèkke. Nao e minuut of tien zou de res koume. Meh dao höbbe veer neet väöl vaan gezeen, want al in de ierste minuut vaan 't stök journaal, veurtot veer good en wel wiste wat 't zaakske mós veurstèlle, sprong get in 't apparaat. En toen zaoge veer allein nog mer striepe euver 't beeld loupe. Pa dorf 't neet stop te zètte, want daan zou de film te heit weure en daan zouwe veer vas en zeker brand kriege - daoveur hadde ze häöm sjus zoe streng gewaarsjouwd - en dus höbbe veer e kerteer laank nao die striepe zitte kieke. Toen waor de rol op en de lol waor euver, veur Pa, veur de gaste en ouch veur

66 68 miech. D'r is e buitsje aofgebroke, zag Pa, en iech geluif tot dat gelas moot weure. De deskundige nónkes kaome debij. Ze kóste 't neet d'reuver eins weurde of 't gelas of gesoldeerd mós weure. Ze zagte wel allemaol tot dee sjoenen Optica 'ne vergölde klómmel waor en toen woord Pa hiel erg giftig. 't Buitsje is trouwens noets gelas gewoorde. 't Waor al te dèks gelas gewees en 't kós sjijns ouch neet weurde vervaange. En Pa had geine zin um nog ins 'nen twiede kier water en blood te zweite bij zoe'n veurstèlling. Heer leet us zien wie gevaarlik tot 't waor: e klein stökske film in de kachel... ppffoemm!... Geleutige, wat 'n steekvlam. Veer höbbe noets mèt die filme dörreve speule. Iech hoord Ma zègge: Sjèf, de höbs d'ch veur viefentwintig gölde in d'ne nek laote kieke. Hadste mer nao miech geluusterd! Wat heet zoe keend dao aon! Vaan dee sjoene stevige stäönder heet Pa later twie prachtige salontäöfelkes gemaak. Dat waor hiel gemekelik: me kós die twie stökke zoe vaanein zege. Zoe'n twie sjoen eike täöfelkes kin me allewijl neet veur viefentwintig gölde kriege. 't Waor dus toch nog e kuipke gewees. En d'n Optica zelf? D'r is jaore later ins 'ne Missionaris bij us thoes op bezeuk gekoume. Dee vroog of veer neet get wouwe bijdrage aon 't filmapparaat wat heer wou koupe um filmveurstèllinge te geve veur de zwartjes vaan Afrika. Want me moot die zielkes mèt moderne middele probere te winne veur Slivvenier, neetwoer!? Toen höbbe ze häöm mienen Optica mètgegeve, mèt 't buitsje, wat nog altied gelas mós weure, mèt Heintje als voerman en mèt al die stökke journaal oet negentienhónderdviefentwintig. Dat buitsje kaom wel in orde,

67 69 zag heer, ze hadde op hunne missiepos 'ne broeder missionaris dee dao hiel hendig in waor. Komp geer dus oets in de buurt vaan Portugees Oost Africa en huurt geer dao iemand in 't mestreechs hiel erg vloke... gaot daan nao binne en tien tege ein tot geer dao 'n apparaat zeet stoon, e sjoen groet apparaat, zoeget wie 'n awwerwèts nejmesjien, mèt 'n groete zwarte kap. Op de kap steit mèt gouwe lètters te leze: Optica!

68 70

69 71 [XV] Mesjien moot 't zoe zien, tot 'ne mins in ze leve vaan die episodes mètmaak, tot heer d'n eine slaag nao d'n aandere krijg. Bij us waor dat obbins hiel erg. Op 'ne mörrege kump Pa bij us de slaopkamer binne, wat heer aanders bekans noets deeg. Jeanke is zoe erg kraank gewoorde tot heer noets mie beter kin weure, zag heer mèt zoe'n raar stum tot veer iers dachte tot heer flawweköl maakde. Meh wie veer Pa ze geziech zaoge begrepe veer tot heer kreet en tot Jeanke doed waor. Jeanke waor pas ein jaor aajd. Heer had nog gein groete rol in us leve. 't Waor e breurke... eindelik nao 'n hiel struip vaan vroului eindelik weer ins e breurke. 't Waor e leef menneke. Gistere hadde veer häöm nog zien zitte in 't kuupke: pódelnaaks. Heer had zitte pletsje in 't water... heer had aon dat dingske zitte trèkke boe heer neet aon moch koume en boeveur Ma häöm veurziechtig 'n tikske op z'n vingerkes had gegeve. En heer had neet gekrete meh ins hiel vruntelik gelache en 't weer geprobeerd. En noe waor heer doed, gestorreve aon de stuupkes, wie d'n dokter vertèlde. Heer mós begraove weure. En Pa, dee vaan us allemaol 'nen hieleboel foto's had - die maakde heer zellef - had nog noets 'ne foto gemaak vaan Jeanke. Dat vónte Pa en Ma hiel erg. Um toch get vaan häöm te höbbe, lete ze toen 'ne foto make vaan 't liekske, dat mèt e blauw neuske en mèt akelige vlekskes op de wange in 't weegske laog. Wekelaank waor 't erg stèl in hoes. De radio späölde neet. Pa luusterde allein zoe noe en daan nao 't weerberiech. Eine kier zaog iech Pa en Ma mèt de erm umein geslage. Ze stónte allebeij te kriete. Ma zag: Heer waor toch zoe leef menneke. En Pa zag: Iech weet 't José,

70 72 iech weet 't. Toen bin iech de kamer oetgeloupe, want e klein keend kin 't verdreet vaan groete lui gaaroet neet verdrage. Meh 't ergste leid kaom nog. Lieske woord kraank. Lieske waor 'ne kier gevalle bij de trepkes vaan de Sjezwietekèrk, umtot ze dao obbins zoe erg duzelig waor gewoorde. Mèt 'ne smak waor ze tege de grónd geslage. 'n Paar daog later kraog ze hiel erge koppijn. Ze kreet aon ei stök door en kós neet ete en alles wat ze aot mós ze direk weer euvergeve. D'n dokter kaom en dee sjöddelde mèt de kop. Heer haolde nog 'n aanderen dokter debij en toen woord 'ne specialis geconsulteerd. Lieske mós nao Calvarie. Veer höbbe hiel väöl en hiel vurig gebèjd, meh ze woord neet beter. Mèt alle lui oet de ganse naobersjap doge veer ederen aovend bèjweeg nao Slevrouw Sterre der Zee, meh veer woorte neet verhuurd. 't Woord wie langer wie erger. Umtot ze toch de leeftied had kraog ze op häör bèdsje häör ierste Heilige Communie. 't Zou tegeliekertied häör lèste Communie zien, want e paar daog later waor ze doed. Pa en Ma zien debij gewees. Wie 'n ingelke waor ze gestorreve. Vaan häör had Pa versjèllende foto's. Veur 't doedsprintsje heet heer eint oetgezeuk boe ze vruntelik op lachde. Iech höb Pa naoderhand geholpe mèt fotografere in de mansarde-kamer. Heer maakde 'n sjoen vergroeting vaan dat portrètsje. Zoe heel heer ziech bezig en dat deeg häöm good. Ma had e paar haorlokke aofgesnoje; 't waor prachtig golvend, goudblónd haor. Die bewaorde ze in 'n does mèt nog e paar strikke en die does lag ze weg in 'n laoj, boe ze ouch de sjaoltas, die nog noets ech gebruuk waor,

71 73 bewaorde en 'n póp. Ins zaot Ma stèllekes veur ziechzelf te kriete op de slaopkamer. Toen bin iech nao häör tougegaange en höb get gebazeld euver Lieske is noe in d'n hiemel en die zal veur us bèjje, tot 't us good geit en tot veer allemaol braaf zalle blieve en dat heet Ma toen hiel erg getruus. Iech begreep dat neet good, want iech höb allein mer get naovertèld vaan wat iech zelf in die daog opvóng vaan wat de lui vertèlde en menier Kaplaon en d'n ónderwijzer op sjaol. Toch vónd iech 't fijn, tot 't Ma good deeg. Veer zien toen allemaol bij d'n dokter gewees, want Lieske waor sjijns aon 'n bacil doedgegaange en noe mós d'n dokter kieke of veer gein krengde hadde. Meh veer waore gelökkig allemaol gezónd. Allein Cielke mós nog ins terök koume veur 'n foto, want die had e vlekske op de long gehad. Meh ouch dat waor alweer sjoen geneze. En wie veer dachte: noe kin us niks mie gebäöre, toen woord Pol obbins hiel erg kraank. Heer kraog 'n dik geziech en ganse klein uigskes en heer laog te razele vaan de koorts. Umtot uzzen eigen dokter op vakantie waor, höbbe veer d'n dokter vaan de geneeskundige diens gaw debij gehaold. Dee zaog al direk tot Pol nao Calvarie mós. Heer had 'n vergiftiging vaan de nere. Weer woord gebèjd tot de stökke d'raof vloge. Weer góng de ganse naobersjap ederen aovend nao Slevrouw. Veer doge de bèjweeg, veer kaome weer terök in de kapel en daan bèjde veer nog 'ne ganse litaneij. Ondertösse laog Pol mèt stupe. Tien daog aon ei stök waors heer stekeblind. Veer dachte: Ouch al geneus heer, daan hèlt geer toch get devaan euver. Meh veer bleve

72 74 bèjje. En op 'ne goojen daag kós heer weer zien en toen woord heer langzaam meh zeker hielemaol beter. Slevrouw had häöm gered. Op 'ne mörrege dee gans sjoen en klaor waor, droog Pa häöm oet d'n auto, de winkel binne. Veer hadde häöm al deen tied neet gezeen en veer zaote nao häöm te kieke of 't e wereldwónder waor. Heer vónd 't mer klein bij us in de kamer. En heer mer opsjöppe euver al de ströppestreke wat ze hadde oetgehaold op de zaol in Calvariënberg. Pa en Ma móste ouch demèt lache. Jao, Pol kós noe wel e pötsje breke. Pol waor haverweeg 't graaf terökgekoume en heer lierde us weer lache nao al die maonde vaan elend.

73 75 [XVI] In e groet hoes heet me netuurlik 'ne hieleboel werk en me bewaort ouch in de regel väöl te väöl rotsooi. Meh veur de kinder is 't wel 'n prachtige speulplaots. Es iech naogaon, wat veer neet allemaol in dat hoes kóste oetspoke. Veer hadde twie kelders, meh dao kaome veer neet väöl; gelökkig mer, want dao waor 't 'ne riechtige zwijnekraom. In d'n ierste kelder stónte de piekelbek, boe 't spek in gepiekeld woord. Vaan kleinsaofaon hadde ze us gewaarsjouwd, tot veer móste oppasse, tot veer dao neet in vele. Dao hadde veer daan ouch alle respek veur. In d'n twiede kelder laoge de kole, 't aajd hout, de wien en achter en tösse al dee rotsooi zaot Lou, de gesnoje kater, dee zoe sjouw waor, tot heer ziech noets leet zien, behalve es Ma häöm ze sjeutelke mèlk, z'n mèlt of z'n aander ete brach. Daan hadste bove op 't ierste 't vleiskemerke. Vreuger woord dao 't vleis geruik, höb iech m'ch laote vertèlle, meh dat gebäörde in uzzen tied neet mie, vaanwege de hinderwèt. Noe waor 't zoe kemerke, boeste vaan allerlei klómmele kós vinde op al de rèkke, die dao stónte; en dat waore 'rs hiel get. Daan hadste weijer op de gaank vaan 't portaol 'n moerkas. Dao zaote miestal allein mer aw lappe en kleijer in. Es 't Carnaval waor vónte veer alles wat veer höbbe móste in die kas. Daan waor d'r nog de kas op de väörkamer, de gooj kamer. Die kas waor altied aofgeslote. Dat vónte veer hiel erg jaomer, want in die kas woorde de groete ingebónde illustraties bewaord; dao stónd ouch alles vaan de keerskrib en vaan de versering vaan de keersboum. Meh wat us in die kas 't mieste interesseerde dat waore de grote beuk vaan Biltz of zoeget. In die beuk stónte alle krengdes besjreve mèt gekleurde printsjes debeij. Veer hadde die

74 76 beuk ins eine kier in us han gehad, wie Ma ze vergete had weg te slete. Toen hadde veer gezeen, wie 'ne naakse groete maan en 'n naakse groete vrouw oetzien. Dat waor netuurlik hiel interessant. Veer loerde altied op de kans um de sleutel vaan die kas te pakke te kriege; meh dat gebäörde practisch noets. 't Sjoenste speulterrein waor wel de zolder. Dao stónd ouch vaan alles. 'n Groet sjokkelpeerd, wat iech vreuger ins gekrege had, meh boe de mot in waor gekoume, 'n ganse awwerwètse marmere waog, e paar aofgedaanke bèdde, matrasse en weet iech wat nog mie. Op de zolder waor ouch de mansarde-kamer, boe de maog sleep. Op dat kemerke höb iech veur d'n ierste kier gehuurd, tot de kinderkes neet vaan d'n ooievaar koume. Meh dat höb iech neet gehuurd vaan Anna, die 't langste bij us gewees is vaan allemaol. Nein, dat vertèlde m'ch ein vaan die totebelle, die veer daonao gehad höbbe: vaan Bets, die vaan de kante vaan Slenake kaom, die zelf zestien jaor waor en neet kós begriepe tot 'ne flinke jong vaan èlf jaor dat nog neet wis. Enfin, iech höb 't miech in geure en kleure laote vertèlle, reken mer! Daan hadde veer nog de steiweeg, boe Pa zoe klein bitsje wèrkplaots vaan had gemaak. Dao stónd zoeget vaan alles aon gereidsjap en aander klómmele op 'n hiel aw rèk, die noets vaan z'n plaots is gewees en ouch noets woord opgeruimp. Die rek höbbe veer altied in iere gehawwe, want es me get nudig had, wat 't daan ouch waor, op die rèk kós me altied wel get vinde, wat d'rop leek of boe me ziech tenminste mèt kós behelpe. Iech waor stomverbaas tot iech dao op 'ne goojen daag e stök of veer lere voetballe oethaolde, compleet mèt binnebal.

75 77 Ze waore wel haaf verrot vaan 't voch en vaan de sjummel, meh d'r waor toch nog eine bij dee veer höbbe kinne opkallefatere en boe veer mèt höbbe kinne voetballe, al veel heer daan ouch e klein bitteke sjeif oet. 't Waor e prachtig hoes um verbergemenneke te speule en dat dege veer daan ouch hiel dèks. Es me de gooj pläötskes wis, kós me eder kier de pot vrij make. Iech rappeleer m'ch tot iech ins in de moerkas waor gekrope en dao in 'ne körf waor goon zitte. Neet in de beuvenste körf, want es iech mós stoon keek iech zelf altied eve in de kas en in dee körf. Nein, iech waor in d'n underste goon zitte en had de beuvenste weer bovenop miech getrokke. Geine mins, dee miech kós zien zitte..., geine mins, dee op 't krankzinnig idee zou koume um in deen underste körf te kieke. Iech wachde tot ze allemaol gevónde waore. Mia, die stoon mós, probeerde miech oet m'n tent te lokke: Jao iech höb d'ch Bèr, zag ze, heij op de vleiskamer achter de rèk. Dat waor netuurlik neet woer, meh ze kós 't probere, want op die rèk laog zoeväöl zwijnerij, tot 't altied wel meugelig waor, tot ziech dao eine had weggeduijd. Ze stónd toen vlak bij de kas boe iech in zaot en iech heel m'ch mer zoe stèl meugelik, want dee körf kraakde al es iech allein mer aosem haolde. Obbins geit Mia nao 't vleiskemerke tou, ze waor dus veurbij de moerkas. Es iech noe d'roet spróng, beteikende dat, tot de deur 't portaol veur häör aofsloot en zie neet terök kós loupe um miech aof te tikke. Iech probeerde de beuvenste körf op te duije, meh dat veel neet mèt: dee zaot stevig vas. En krake...! Dao hadste 't al. Mia had 't gekraak gehuurd en kaom aonrenne. Jao, zag ze, iech höb d'ch: in de moerkas! Meh 'n kat in noed maak raar sprung. Iech waor zoe'n

76 78 kat op dat momint en iech spróng mèt körf en al nao väöre, zoetot de deur vaan de moerkas opevloog en iech mèt die twie körf nao boete rolde. Die erm Mia kreeg de kasdeur tege häöre kop. En aon 't jenke... Neet veur die öts, die ze op häöre kop had gekrege... dat waor mer comedie... nein, vaanwege 't dreuvig feit, tot ze mèt al häör meujte en pijn mós aonzien tot iech de pot vrij maakde. En dat waor al d'n derde kier in suksessie. Um nog eve op dee steiweeg terök te koume: dat waor ouch zoe klein bitteke uzzen dierentuin. Dao stónd uzzen aquarium mèt goudvèsse. Dat wèlt zègge: dao begós 't mèt. Goudvèsse en 'n paar veugelkes in e kuike, dat höbbe veer altied wel gehad. Die goudvèsse zaote in 'ne sjoene bak mèt witte zand en 'n peurtsje vaan krejje en cemint, dat Pa zelf had gemaak. Dao kóste veer ore nao stoon kieke op 'ne regenechtige daag. En Caspar, uzze knech, dee dat zaog, belaofde tot heer us wel hónderd vèskes mèt zou bringe. Veer waore benuijd. Op 'ne mörrege kaom heer aondrage mèt 'ne groeten ummer. Daorin zaote mesjien wel doezend vaan die hiel klein sjitskes vaan vèskes. 'nen Hieleboel dreve bovenop 't water. Die waore kepot. Caspar sjöpde die devaan mèt 'ne sjoemlepel. De res zatte veer in 't aquarium. Deezelfde middag nog waor e gans regimint nao d'n hassemedije en ouch de volgende daog waore nog hiel get lieke. Meh d'r waore 'rs toch e stök of twintig die veer dedoor haolde. In 't begin hadste meujte um ze te zien, zoe klein en zoe doorziechtig waore ze. Meh veer voorde ze good mèt hiel fien gewreve besjute en nao e paar weke kós me toch al good zien tot 't vèskes waore. Meh vreug of laat woorte de vèskes vergete; daan woort de

77 79 bak gans greun en smerig zoetot 't water begós te stinke en al de bieskes die drin zaote kepot ginge. Veer brachte alles mèt nao hoes, wat veer vónte aon bieste. Mösje, merels, koeleköpkes, sallemanders, hagedisse, goudslengskes en eine kier: 'ne kwakvos. Dee kwakker had iech gevaange in 'n wei in de buurt vaan Canne. 't Bies waor al half oetgedruug wie veer thoeskaome, meh 't waor aanders geine kleine. Heer waor gries en beige mèt broun vlekke. Veer dorreve häöm neet te laote zien, want daan zouwe veer häöm mesjien mote terökbringe. Meh veer wiste ouch neet good boe veer 'm móste laote. Toen kraog Pol e prach-idee. Aon de moer op de steiweeg hónge jummers altied vaan die leeg vogele-kuikes. Veer pakde eint aof mèt 'ne stek. Jaomer genóg veel 't op de grónd en 't drinkbekske vloog netuurlik aon sjerreve. Neet erg: niemand had 't nog gemèrk: gaw al die sjerreve in d'n drekbak. 't Deurke ope gemaak, d'n erme kwakker d'rin gezat dee haos door z'n kneeje zakde, get graas d'rin gegoeid en 't kuike mèt dee stek weer aon dezelfde nagel aon de moer gehaange. Es heer good geweend is, zag Pol, geit heer mesjien wel kwake. Dat zou geweldig zien: 'ne kwakvos in e vogele-kuike dee kwaakde. Veurtot veer nao bèd ginge, nog gaw eve nao de steiweeg um nao de nuije zenger te kieke. Meh veer kraoge neet de kans um 't kuike aof te pakke, want Pa kaom ins kieke, wat veer waore aon 't oetspoke. Veer zagte, tot veer 'ne bal zeukde. Mörrege is nog 'nen daag, zag Pa, noe moot geer nao bèd. Veer hoorte häöm evekes later tege Ma zègge: Die jonges höbbe weer get; iech zou wel ins wèlle weite wat 't is.

78 80 Heer zou 't gaw genóg hure. 's Aovends hadde ze visite vaan Tant Fien en Tant Truus. Die kaome luustere nao de radio, dee Pa zelf gemaak had. 't Waor werm weer en de deure nao de gaank stónte allemaol ope. Obbins kump m'ch dao get nao binne gesprónge (Heer moot door dat look vaan 't drinkbekske nao boete zien gekrope!). Ze hadde nog mer koelik gezeen wat 't waor of Tant Truus stónd bove op de taofel en Tant Fien had 't al in häör brook gedoon. Pa heet d'n erme kwakker bij z'n kladde gepak en häöm mèt eine tramp nao d'n euverkant vaan de straot gestamp. Veer höbbe häöm noets hure kwake.

79 81 [XVII] Dat waor in de zèsde klas, tot euze gooje hier Bekkers kraank woord en heer vervaange mós weure. Veer wiste neet of 't lang zou dore, want menier Bekkers mós in observatie. In eder geval kraoge veer zoelang 'ne zekere menier Weustenberg. 't Waor 'ne ganse jonge mins, mèt e klein zwart knievelke en zwarte kraoläögskes. Heer had moderne ideeë en heer waor gek op meziek. Muziek, dat is mijn hartstocht, zag heer al in de ierste lès. Veer begrepe neet wat heer daomèt bedoelde, want veer wiste vaan hartstochte allein nog mer tot 't hiel slech waor. Menier Weustenberg vónd 't erg tot veer gein solfège hadde gehad. Hoe is het mogelijk? zag heer en heer trok e geziech of heer had mote hure tot veer de taofels vaan vermenigvuldiging nog móste liere. Enfin, heer zou us dat wel ins eve bijbringe. Heer had 'n viool en dao zou heer vaanmiddag op speule. Veer keke us ins aon ónderein. Dat is nog ins 'ne fijne vent, waor de conclusie. Veer kraoge ouch nuij potloejer, want mèt die aofgeknawwelde stökskes hout, die veer noe hadde, kós me jummers gei fetsoenlik werk make. Heer sjikde dus 'ne jong de klas oet mèt e breefke veur de porteer en dee jong kaom werechtig nog gein vief minute later terök mèt 'n groete does potloejer. Veer kraoge allemaol zoe prachtig fónkelnuij broen potloed. Iech pak dat vaan miech vas en iech dink: Laot 'ch noe oppasse tot iech 't good in iere haw: neet d'rop knawwele, neet demèt in d'n oere of in d'n neus peutere. Mèt tot iech die gedachte krijg, zeen iech tot iech 't potloed al bijnao in m'ne mónd gestoke höb. Um 't 'n rösplaots te geve parkeer iech 't dus mèt de botte achterkant tege m'n bove-lip.

80 82 En op datzelfde momint kiek d'n hier Weustenberg nao miech en zeet heer triomfantelik: Kijk! Daar hebben we allemaal 'n mooi nieuw potlood gekrege en daar zal Leenders 't eventjes inwijden en ermee in z'n neus gaan peuteren. De ganse klas schaterde 't oet en iech kraog 'n kleur tot achter m'n oere. Meh Jean dee neve miech zaot en miene bèste vrund waor, had gezeen tot iech 't neet in m'n neus had gestoke. Dee lachde neet en dee gromde veur ziechzelf: Wat 'ne patser! Jean z'ne Pa waor lieraar op de H.B.S. en Jean leet ziech neet zoe gaw op z'ne kop zitte door 'nen ónderwijzer! Evekes later hadde veer aardrijkskunde. Heer vertèlde get euver de wereldstad Roermond. Dat waor de stad boe d'n hier Weustenberg waor gebore en getoge en in die stad hadde ze de groetste eiermijn vaan Europa. En - ram daobovenop - dao vraog heer miech: Leenders, wat is een eiermijn? Geer kint miech geluive of geer wèlt of neet, meh iech wis verrèkde good tot 'n eiermijn gein gewoen mijn waor. Meh iech voolt tot dee knaap miech 'ne poet oet wou riete en iech waor gans vaan m'ne sus aof. Op zoe'n mominte zèg iech altied de stomste dinger. Iech dink nog: Laot iech noe oppasse, laot iech dat noe neet zègge... Meh sjus daomet zag iech 't: Dat is waar ze de eierkolen uit de grond halen. Dacht ik 't niet? zag Weustenberg. Heer keek mèt dat lachend knievelke vaan links nao rechts es of heer zègge wou: Zie je wel, dat ik weet wat voor vlees ik in de kuip heb! Meh Jean woord noe pas good giftig. Dee stampde miech tege m'n sjene en zag: Nóndedsjou! Zèk daan ouch niks. De zuus toch tot heer diech moot höbbe.

81 83

82 84 Weustenberg dach tot heer e nuij slachoffer had gevónde: Jij daar, naast die slimme Leenders, 's kijken hoe jij ook weer heet... o ja, Hameleers: zeg jij het maar eens wat 'n eiermijn is. Meh Jean trok e gans verbaas geziech. Dat weet ik niet, meneer, dat hebben we nog niet gehad! Nein mer, die waor prachtig. Jean Hameleers, de knapste vaan de klas zag tot heer 't neet wis en tot veer 't nog noets gehad hadde! Is hier iemand anders, die 't wel weet? vroog Weustenberg. Of 't noe kaom tot de res ziech had laote intimidere door Jean, iech weet 't neet, meh geine staok z'ne vinger op. En Jean had lol. Deh, zag heer, noe kreig heer z'n streke thoes. Straks weit nog geine boe Roermund lig! 's Middags begós dus de solfège. Dao laog al 'n vioolkis op de lèsseneer vaan menier Weustenberg en heer had al, veurtot veer in de klas waore, 'ne notebalk op 't bord getrokke mèt 'ne solsleutel en note vaan do tot en mèt do. Toen heer 't us had oetgelag en 't de nudige kiere had veurgezónge, mós de ganse klas mètbölleke: dooo - reee - miii - faaa - soll - laaa - siii - dooo. En terök! 't Doorde neet lang of veer kóste us ierste solfège-lès. Toen drèjde heer 't bord um en dao stónd e gans leedsje op. Meh dao mós iers de viool aon te pas koume. Eerst even stemmen, zag Weustenberg. Heer haolde 'ne klómmel oet z'n tes - e soort forsjèt met twie tan - en houde daomèt op ziene lèsseneer. Toen stumde heer zien viool en wie dat allemaol gebäörd waor, begós heer 't leedsje te speule, wat dao op 't bord stónd. Veer waore gans verbaas toen veer huurde, tot dat leedsje niks ganders waor es: Klein vogelijn op groene tak, wat zingt

83 85 ge een lustig lied. Nou zal ik het nog één keer spele, zag heer, en dan moeten jullie proberen 't mee te neurieën. De woorden leer ik jullie straks wel. Dao wou al eine z'ne vinger opsteke um te zègge, tot veer 't al lang kóste, meh Jean houde dee knaap z'n hand neer en zag: Haw d'n moul. Heer zal 't wel mèrreke. Veer zatte'n us sjrap en veer neuriede zoe hel tot heer koelik mèt zie vioolgesjraom de bovenoet kaom. Of 't noe daovaan kaom, iech weet 't neet, meh d'n twiede kier kaom heer neet weijer es de groenen tak, want toen knapde 'm 'n snaor. Noe hadde veer pas lol, Jean en iech. Veer hadde us al d'n hiele tied zitte opstange, wie heer ziech zaot te vermaore op die verdölde maoje-kis mèt dat vogelijn. Veer höbbe daan ouch mèt väöl plezeer gezeen, tot 't häöm neet wou lökke 'n nuij snaar op te zètte, wat heer ouch probeerde. Ik zal de volgende keer wel verder gaan, zag heer. Meh heer heet die viool toch neet mie mètgebrach in die twie weke, tot veer de ier hadde d'n hier Weustenberg veur de klas te höbbe. En veer waore hiel blij wie nao die twie weke d'n hier Bekkers weer veur de klas kaom te stoon. D'n hier Weustenberg had z'n populariteit vaan d'n ierste daag al gaw verlore, want de jonges hadde al hiel gaw in de gate, tot 't 'n hatelik stök sjagrijn waor. Veur Jean en veur miech waor 't mer e groet gelök, tot menier Bekkers terök kaom, want veer hadde gezwore tot veer 't ieskaajd zouwe verdomme en geine steek zouwe oetvoere, zoelang es dee patser veur de klas stónd.

84 86 [XVIII] Iech mós noe toch zoe langzamerhand ins goon decidere, wat iech eigelik wou weure. Vreuger had iech al ins gedach tot iech tummermaan zou wèlle zien. Meh iech kós nog gei plenkske rech zege of 'ne nagel rech inhouwe. Dat waor dus hiel dudelik. Ouch voolt iech niks veur de slachterij. Want dat waor altied dezelfde vèttige kraom en dao had iech de pes aon gezeen. Pa naom 't miech trouwens hielemaol neet koelik, want dee brave mins had geluif iech alles liever gedoon es slachter gewoorde. Meh jeh, wie heer neet mie wou liere en tege Ama einmaol had gezag: daan kom iech thoes in de slachterij toen had heer daomet z'n eige vonnis geteikend, want Ama waor 'n hel taatsj in die dinger. Meh veer zaote noe in de zèsde klas en ouch op sjaol vónte ze tot veer us ins móste oetspreke. Iech spraok ins mèt m'n bèste vrundsjes dao euver. Dat waore Jean Hameleers en Lou Wassenberg. Wat gaot geer doen es geer euvergaot? Ze ginge allebij nao 't gymnasium. Wat gaot geer dao daan liere? vroog iech. Iech wèl Pestoer weure, zag Jean. En iech Kaplaon, zag Lou. Heer waor geweend bij Jean in de buurt te blieve en 't kós häöm niks sjele um gecommandeerd te weure. Nou, zag iech, daan vraog iech aon Pa of iech ouch nao 't gymnasium maag, want iech wèl Paoter weure. D'n hier Bekkers, dee 'ne hiele brave mins waor en mer vaan ein dink spiet had: tot heer zelf neet geistelikke waor gewore, kraog de traone in z'n ouge wie veer 't häöm ginge vertèlle. Daar heb ik nou altijd op gehoopt, zag heer, ik wil jullie wel verklappen, dat ik daar speciaal voor gebeden heb. Jullie zijn zo'n prachtig stel vrienden en jullie zijn zo'n knappe koppen. Ik heb altijd gedacht: als die nou eens alledrie Priester zouden

85 87 worden. Wat zou ik me dan gelukkig voelen! En zoe heet heer nog e kerteer laank doorgerateld, dee brave menier Bekkers. 't Is tot heer neet mie leef, aanders zou iech zegeziech wel ins wèlle zien es iech häöm ging vertèlle tot veer mèt z'n dreije noe allemaol getrouwd zien en bijein al e stök of twelf kinder höbbe! Meh 't enthousiasme vaan d'n hier Bekkers waor nog niks bij dat vaan Ama vergeleke. Dat wèlt zègge: Ama Leenders, want Ama Houben waor neet zoe hevig in die dinger. Wie Ama Houben 't hoort, zag ze: José, de mós 't miech neet koelik numme, meh dat grepke kos d'ch 'nen houp geld en es 't neet euver geit, krijg zoene koejong 't ouch nog hoeg in z'ne bol. Meh Ama Leenders dach dao gans aanders euver: Jong, es diech miech die ier wèls aondoen tot iech e kleinkeend veur 't altaor zeen stoon, daan zal iech de studie bekostige. En este good wèls liere op 't gymnasium, daan krijgs tiech vaan miech 'ne sjoene nuije fiets! En ze ging 't vertèlle tege ederein dee 't mer hure wou. Pa zag neet väöl. Heer waor óntroerd, dat zaog iech wel. Meh heer kós nog neet erg d'raon geluive, want heer had zelf ouch ins planne gehad um paoter te weure en heer waor zelfs twie jaor op 'n kossjaol daoveur gewees, meh 't waor op niks oetgeloupe en heer had slachter mote weure. En wat dach Ma devaan? 't Verwónderde häör niks, want had iech häör neet zoe prachtig wete te truuste toen Lieske gestorreve waor? Ze kreet ins stèllekes in 'ne zakdook en puunde m'ch ins. Caspar, dee neet lang mie knech bij us zou zien, want

86 88 heer góng euver e paar weke op 't staolfebrik wèrke, zag tot heer 't mer 'n sjan vónd tot 'n flinke jonge kerel op 'n sjaol de fijne menier ging oethaange en z'ne Pa mer leet doorsappele in die slachterij. En Truda, die toen maog bij us waor en die zelf vónd tot ze op de filmster Lien Deijers leek, begreep neet wat 'ne knappe jonge jong d'raon vónd um in 't kloester weg te kroepe. En wie Pa dat hoort, waor dee zoe giftig, tot heer Truda de deur zou höbbe oetgestamp es Ma häöm neet aon ze verstand had wete te bringe, tot dat daan de vijfde maog zou zien op veer maond tied. Mia, Pol en de aandere thoes hadde gein meining. Es ze ierlik hun meining hadde mage zègge, hadde ze mesjien wel gezag: Bèr stèlt ziech mer e bitteke aon. En mesjien hadde ze nog geliek ouch. In eder geval: m'n bèste vrun gónge nao 't gymnasium en iech moch mèt hun mètgoon. En es iech dao good zou kere kraog iech 'ne sjoene fónkelnuije fiets. Noe höbbe veer, wat de steun vaan Ama betröf, allemaol zwoer pech gehad. Want sjus in deen tied, tot iech nao 't gymnasium zou goon, hadde d'r groete veranderinge plaots in 't leve vaan Ama en Ampa. 't Waor mèt Ampa zien herseverkalking wie langer wie erger gewore. Ama kós häöm neet mie allein laote en mós häöm in alles controlere, want heer had 't al 'ne kier klaorgespäöld um in zien ónderbrook nao de kèrk te goon en es heer de kans kreeg góng heer in alle mèsse twie of drei kiere te communie. Dao mós get aon gedoon weure. Enfin, iers trokke Ama en Ampa daan mer in bij Tant Els, die vlak bij häör in de buurt woende. Meh dao gaof 't ouch niks, want Tant Els waor neet sterk en kós dat ónmeuge-

87 89 lik volhawwe. Toen zaot d'r niks aanders op es tot Ama en Ampa in e pension veur aw lui terech kaome. En umtot ze in Mestreech neet kóste vinde, wat ze zeukde, zien ze nao e pension in Meerssen gegaange. Dao hadde ze 't hiel good. Ze woorte prachtig verzörg en 't ete waor lekker. Dao kós Ama daan ouch neet euver klaoge, meh me moot 'nen awwe boum neet mie euverplante zag ze edere kier tot veer bij häör koume, want daan geit heer kepot. Noe had Ama wel gezag, tot ze mien studie zou betaole, meh mèt al deen elend dee häör zelf euverkoume waor, wou Pa liever neet op de körref stoete. En Pa betaolde dus mer alles zellef, de studie en de beuk. En de fiets höb iech twiedehands gekoch vaan 't geld wat nog op me spaorbaankbeukske stónd vaan m'n ierste heilige Communie. Dat waor per slot vaan rekening toch nog 't geld vaan Ama. Mèt Ama waor 't nog gaw aofgeloupe. D'n awwe boum, dee noets get mankeerde, woord neet good 'nen aovend en d'n daag denao waor häör tóng gaans laam en kós ze neet mie spreke. Ze had ouch hielemaol gein mach in häör han en kós neet sjrieve, wat ze us te vertèlle had. Dat heet toen zoe'nen daag of drei gedoord. Toen heet ze häöre lèste aosem oetgebloze en iech waor daobij. Iers had ze ziech nog eve rech getrokke en op miech geweze en geprobeerd get te zègge. Meh wat 't daan ouch gewees is, wat ze wou zègge: Slivveneer heet 't häör neet vergund um die wäörd oet te spreke. En zoe bin iech devaan gespaord gebleve um aon e sterfbèd dinger te belaove, die iech later neet zou kinne woer make!

88 90

89 91 [XIX] Dao is niks in de wereld wat zoe röstig is es 'ne goudvès. Höb geer al ins 'ne goudvès zien zwumme in zie bokaal? Zoene sjoene glanzende vès, met die glinsterende sjöbbe en z'n doorziechtige vinne? Mèt die kralle vaan ouge en die kieuwe, die langzaam ope en tou goon. Ope en tou, aon ei stök door. Behalve in de winter es 't water hiel erg kaajd is en 't sjus is of de vès sliep mèt z'n ouge ope. Zeet wie heer mèt ziene mónd hap in 't water of in 't zand, wie heer snuffelt euver de bojem vaan 't aquarium, wie heer de zand opzoek, knawwelt, knawwelt en nog ins knawwelt en 'm daan weer oetblaos of 't rouk is dee vèlt. 't Is 'nen deftige vès, zoene goudvès, mèt al dat goud en mèt die bezadigde manere. Heer vèlt noets oet d'n toen, behalve es heer 'ne centimeter of tien keutel achter ziech aonsleip. Meh dat kump daan umtot geer häöm gei good voor te ete höb gegeve. Veer höbbe destieds mote lache, wie veer Ama die twie goudvèsse hadde gegeve, umtot ze get kompenij zou höbbe dao in Meerssen. Al jaore had ze dat klein aquarium, dat op e vootstök stónd vaan eerdewerk. Dat stèlde e peurtsje veur mèt e vèsserke, dat 'n geert bove 't water heel. Nog noets hadde veer e vèske daorin zien zitte. En wie ze toen nao Meerssen góng, kaom eine vaan us op de gooi gedachte um dat bekske te völle met get water, get kiezelsteintsjes, e paar aordige waterplentsjes en twie neet al te groete goudvèsse. Ama, die noets denao gebierd had, waors gans gelökkig demèt. Ze vónd tot ze aon die vèskes mie kompenij had daan aon Ampa, want dee zag gei stom woord mie, behalve e paar sjeetgebedsjes, die neet al te lestig waore, wie Jezus, Maria, Jozef of Mijn Jezus Barmhartigheid.

90 92 Wie iech 'n week later weer bij Ama kaom, zaog iech mèr eine vès mie in 't bekske. Iech vroog wat mèt d'n aandere gebäörd waor. Dee is doedgegaange, zag Ama. Ze kós miech neet vertèlle wat 't bies gemankeerd had. De goudvès dee waor euvergebleve keek ins filosofies nao boete en zwóm toen nao bove um get loch te happe. Iech zeen tot heer zuver water moot höbbe, zag Ama. Iech vroog: Boe zeet geer dat aon? Meh, zeet Ama, de zuus toch zelf tot dat bies nao loch kump happe. Dat kump, probeerde iech oet te lègge, umtot geer de waterplante d'roet höbt gehaold. Die zörrege deveur tot genóg zuurstof in 't water is. Dat höbbe veer pas op sjaol gelierd. Die plante, dat waor 'n zwijnerij, zag Ama, en ze höbbe miech gezag, tot iech häöm zuver water moot geve, zoe gaw es heer nao loch hap. En gebäört dat dèks, vroog iech. Twie of drei kier per daag, zag Ama, meh vaandaog is 't werechtig al de veerde kier. Dus Ama ging de vès water geve. Ze pakde de bokaal op en ging demèt nao de vaste wastaofel op häör kamer. Meh iers pakde zenog 'n zeibaor, die ze vaan de keuke had geliend, en dao goeide ze 't water in oet mèt vès en al. Wie de zeibaor good waor oetgeleek, zat ze die op 'n deukske op 't dressoir. Tokke-tokke-tokke-tok zag de goudvès in de zeibaor. Ama zag: 't Glaas is gans voel, iech zal 't evekes pótse mèt 'ne lap. Iech zag: Ama, geer moot dee vès neet druug laote stoon. Meh Ama zag tot heer gans naat waor. En de goudvès zag mer weer ins: tokke-tokke-tok. Wie ze 't bokaal zuver had, maakde dee vès trouwens neet mie zoeväöl spektakel. Ze

91 93 goeide de zeibaor weer um in 't bokaal en zat 't toen ónder de kraon. Iech zag: Ama, geer moot iers 't water d'rin doen en daan pas de goudvès. Meh Ama had miech dao: De zèks jummers zelf, tot iech 'm neet zoe lang druug maag laote stoon! De vès zwóm nog, mèt get minder euvertuiging es iers, verbeelde iech m'ch, meh heer dreef in eder geval nog neet op 'n zij. In de zeibaor laoge e paar vaan die sjoen gouwe sjöbbe. Wie iech 'n week later weer bij Ama kaom, waor 't bokaal hielemaol leeg. 't Blónk wie 'ne spiegel. Iech mós nog eve aon die goudvèsse dinke, wie iech 't had euver 't sterve vaan Ama. En iech moot ouch aon die goudvèsse dinke, noe iech miech rappeleer wie Ampa dao achter bleef in dat pension, boe ze zoe good veur häöm zörgde, boe ze häöm ederen daag zuver bèddegood móste geve, boe ze eder halfoor kaome kieke of heer gei klein kemissieke mós doen, boe ze häöm z'n ete bijnao veurknawwelde en 't häöm tot wied achter in ze keelgaat duijde um häöm te hellepe bij 't slikke. 't Heet neet väöl kinne helpe. Ampa heet Ama neet lang euverleef. En wie heer storf bin iech ouch debij gewees. 't Waor bijnao neet te mèrke tot dee mins doedging. Iech mós toen de roezekrans bèjje, umtot iech jummers veur geistelik lierde. Dat had de zuster zoe verordeneerd. En ze móste op e gegeve ougenblik zègge: Haw noe mer op, Ampa is ingeslaope.

92 94 [XX] Uzze klasse-lieraar in de ierste klas vaan 't gymnasium had 't gelökkig good op miech stoon. 't Sjijnt tot ziene Pa ouch 'n slachterij had gehad, of zelfs mer e klein slachterijke, en tot heer ziech good kós veurstèlle tot e slachterszäöntsje neet altied eve sjoen gekleid kós zien; tot d'r neet altied gelegenheid waor um de sjeun te pótse; tot Ma nog wel get aanders te doen had es de veur te zöirrege tot us haore op tied woorte getóp. Meh d'r waore netuurlik ouch lierare, die d'ch good lete mèrreke, tot wee ziech bij de deftige lui wou aonslete, ziech daan ouch mer deftig te gedrage had. Eine vaan die lierare keek altied mèt groete belangstèlling nao mien pruuk. Ik geloof, dat jij een dure bent bij de kapper, hè? zag heer zoe'ne kier of twie per week. En daan had de ganse klas dao väöl lol euver. Ins heet dezelfde hier m'ch hiel lielik besjeemp gemaak. Toen had iech e groet look in m'nen èllenbaog. Dao kós iech ech niks aon doen, want dat waor op de speulplaots gekoume, doordat ein vaan de groete jonges miech aon m'ne mouw getrokke had. Nou, iech weet wel tot die blouse al erg aajd waor en tot 't stof zoe dun waor wie zij, meh zoe'n óngelökske kin toch ederein gebäöre neetwoer? Iech deeg m'n bès um 't look neet te laote zien. Meh netuurlik kós iech 't veur die awmen neet verberrege. Zo, zag heer, Leenders moet maar niet te hard studere, als hij z'n mouwen zo hard verslijt! Ouch noe had de groetste hèlf vaan de klas lol d'reuver, veural de sjieke deur jungskes, die mèt d'n auto gebrach en gehaold woorte, meh jonges wie Jean Hameleers en nog e stèl aandere zagte hiel hel: Ha ha, hoe geestig! en toen trok dee lieraar e geziech wie 'n snoets. In 't vervolg waor heer get veurziechtiger.

93 95 Erger waor 't tot iech miech de vijandsjap vaan Jean en Lou op d'n hals haolde door 'n riechtige stommiteit. Lou had nogal get las mèt latien in die ierste klas en Jean deeg ouch dat netuurlik weer op z'n slóffe. Iech waor soms hiel erg good (es iech miech meujte deveur had gegeve) en op aander tije bar slech (es veer weer niks aanders hadde gedoon es gesjot op de Paotersbaon). Noe hadde Jean en Lou aofgesproke um 't hoeswerk vaan Latien en nog e paar aander vakke same te make. Ze hadde miech ouch geinviteerd, mer iech had 't al bij de ierste de bèste gelegenheid te drök gehad mèt voetballe en iech had dus verstek laote goon. Dat hoeswerk same make wou neet zègge, tot ze vaanein euversjreve. Nein, meh ze kóste ziech wel ónderein vraoge stèlle en ze keke 't iers vaanein nao en es ze daan versjèlle hadde, woord dat iers oetgesproke. Zoe gebäörde 't daan, tot Jean en Lou veur bijnao alle thema's 'n tien kraoge. Dat woord daan in de klas bekind gemaak. Iech haolde 'ne kier of drei achterein nog gein voldoende. De sjaloezij staok miech toen wel hiel erg op 'ne kier en wie de lieraar aofreep: Jean Hameleers: tien!; Lou Wassenberg: tien!, toen reep iech: euvergesjreve. Iech had m'n tóng kinne aofbiete, want iech had 't neet zoe gemeind of iech had 't in eder geval mer 'n ónderdeil vaan 'n seconde zoe gemeind, meh dat lielik woord waor gesproke en 't hóng in de loch wie 'n zwarte wolk. Noe neet tot die lieraar ziech dao get vaan aon trok; dee wis wel beter. Meh 't waor 'n gemein streek en de vrundsjap waors kepot. In deen tied kraoge veer thoes nogal ins bezeuk vaan Noonk Sjarel. Dat waor 'nen erme sappeleer. In Indië had heer 'n prachtige betrèkking gehad, meh de crisis

94 96 had 'm dao z'n gooj baon aofgenómme en toen waors heer mèt e klein kapitäölsje nao Mestreech terökgekoume. Heer woord heij mèt ope erm óntvaange door z'n twie aander breurs, die e lampefebrikske waore begós en e flink proces aon hun brook gesmeerd hadde gekrege, umtot noe einmaol in dit land mer eine mins lampe moch make. Die hadde de cent hiel hel nudig en dat proces zouwe ze zeker winne. 't Is 'n hiel bekind leedsje mèt 'n hiel bekind refrein. 't Kosde Pa ouch zoeget veerdoezend gölde. Nou 't kosde Nónk Sjarel ze kapitaol. Umtot de gooje mins e groet hoeshawwe had mós heer op alle meugelikke manere zien z'ne kos te verdene. Dat deeg heer daan ouch: heer reisde in wiks en in gereidsjappe en in radiolampe en in auto-ónderdeile en alles tegeliek. En alles, tenminste mónsters en munsterkes vaan alles, sleipde heer mèt ziech mèt in zienen auto. Nou dat waor wel de gammelsten auto dee iech oets gezeen höb. Alles rammelde d'raon, niks wèrrekde good. Es heer mós starte, mós heer 'm zelf aonduije. Daoveur zat heer 'm altied op 'n hellend stök vaan de weeg mèt de neus nao óndere. Meh noe had heer 't naodeil tot ouch de remme niks weerd waore. De koejonges die dat gaw in de gate hadde, stuurde de wage daan weg vaan de stóprand, woe heer tege geleund stónd, en duijde häöim de straot aof. Dèks genóg heet heer z'ne wage ónderaon de straot tege 'ne moer gevónde mèt e paar veerse deuke in 't spatbord (meh dat zaogste neet ins). En daan moch heer nog vaan gelök spreke es de batteraove häöm niks geklajd hadde. Want in die crisisjaore kóste ze alles gebruke. Nónk Sjarel kaom neet veur de commerce bij us, want heer had noets 'n artikel wat veer in de winkel kóste verkoupe. Heer kaom ziech allein mer 'n gooj tas koffie drinke. Es heer

95 97 dao waor zat Ma 'ne flinke pot en dee kraog daan e werm pläötske op de cuisinière. Binnen 'n eurke waor Nónk Sjarel oetgerös, oetgepraot of oetgekaankerd (wie me 't numme wèl) en daan waor dee pot hielemaol leeg. Soms sjödde heer nog get kokend water door de filter in de lege pot, umtot heer nog wel 'n extra teske lösde. Lou Wassenberg heet ins 'ne kier in de klas 'n sjamper opmèrking gemaak euver miene Nónk Sjarel en euver zienen auto. Toen höb iech häöm boete opgewach en 'm 'ne slaag op z'n oug gegeve. Heer gaof miech 'ne flinke stamp en zoe waore veer allebei aon 't jenke wie de klasselieraar detösse kaom. Veer höbbe 't gans verhaol mote opbeechte, ouch vaan miene laster euver dat hoeswerk, wat perse neet euvergesjreve waor. Veer höbbe us ónderein vergiffenis gevraog en belaof tot veer weer gooj vrun zouwe zien. En zoe zien veer nao hoes gegaange: wie dikke vrun. Lou mèt z'n blauw oug en iech mèt 'n blauw sjeen. Naoderhand is noets mie get tösse die vrundsjap gekoume!

96 98 [XXI] Nao sjaol góng iech altied voetballe, op de Paotersbaon, mèt de jonges vaan bij us op straot en dat waor 'ne sjoenen tróp batteraove! De Paotersbaon waor e prachtig voetbalveld. Jammergenóg dachte de Paoters en de kwezelkes d'r aanders euver. Veural de kwezelkes. Want die wèlle allein mer zónder erm of bein te breke in de kèrk koume en vaan daoroet langzaam meh zeker in d'n hiemel. Es 't woer is tot de weeg nao de hèl geplavvejd is mèt gooj veurneumes, daan is - wie 't sjijnt - de weeg nao d'n hiemel bezejd mèt koejonges die achter 'ne bal aonrenne en die de gemeinste slebrikke make. Kwezelkes begriepe dat neet. Es zoe ein 'ne bal tege häör kouf aon krijg, sjelt ze d'ch oet veur batteraof, stök sjendaol en soms zelfs stök krapuul. En daan goon ze nao Broeder Porteer vaan de Paoters en es ze dao neet weijer mèt koume, vraoge ze nao Paoter Gardiaan, es of dee gooje en gelierde mins niks beters te doen heet. En es ouch dat niks hölp, dan goon ze op de Vriethof bij de Pelisie reclamere. Want d'r sjijnt wel altied 'n verordening te zien tege 't plezeer wat 'ne mins kin make. Es veer dao aon 't sjotte waore op de Paotersbaon, mós de kieper, dee ónderaon stónd, neet allein good op de bal lètte, meh ouch good op de Pelisie. Dee kós de straot opkoume of aofkoume of - es 't 'ne hiel gemeine govie waor - achterum koume sloepe euver de Kakkeberg. Dee kieper had 't dus hiel hel en dee leet altied miejer balie door es de kieper bovenaon de Paotersbaon. Netuurlik gebäörde 't wel ins, tot de kieeper 't te drök had mèt 't tegehawwe vaan balle um good op te kinne lètte en 't is daan ouch dèkser es ins veurgekoume tot dao obbins 'ne zwiegende Govie vaan z'n fiets aofstapde

97 99 en tot veer geine kant mie oet kóste. Geine kant mie??? Nou, veer lete us neet zóe gaw vaange. Want de kèrk is d'r neet allein veur de kwezelkes, meh veural veur de boetvaardige zondaar. En op zoe momint hadste alle reije um spiet vaan d'n zun te höbbe. Veer rende dus de baon op en de kèrk in. Ederein wèt, tot de Pelisie d'ch in 'n kèrk neet maag arrestere, umtotste 't rech vaan asyl höbs. Hah, iech rappeleer m'ch tot Sjèr Hupkens ins gepak woord, umtot heer in 't portaol achter de deur waor blieve stoon. Dao waorste neet veilig; dat had heer kinne wete! Geine vaan us, dee compassie mèt häöm had. De res vaan us zaot wel in de kèrk, dee kier tot ze Sjèr te graze hadde. De mieste zaote weggedoke achter de pilare. Eine keek veurziechtig euver de rand vaan de preekstool. Iechzelf zaot bij 'ne beechstool. Obbins huur iech de deur vaan de kèrk ope goon. Iech sjrók miech 'n óngelök, want de kós persijs noets wete of zoe'ne Govie 't asyl zou respectere. En es 't de Greune waor - dat waor e pluurtsje - daan waor iech al gesjochte genóg es heer miech heij zou zien zitte, want daan ging heer vas en zeker nao Pa ton! Veur alle veiligheid stapde iech dus subiet dee beechstool binne en dao zat iech miech op m'n kneeje. Meh toen sjrók iech pas ech good, want obbins geit dao 't sjuifke ope en dao kump 'n zwoer stum, die zeet: En mijn zoon, wat hebt gij misdreven...? Iech waor gans de kluts kwiet en iech wis neet wat iech zègge mós. Meh toen hoort iech achter die traliekes eine stikke vaan de lach. En toen zaog iech pas, tot 't Pie Paulissen waor, dee op de plaots vaan Paoter Viventius waor goon zitte. Heer had mieljaar ouch nog de stola um z'ne nek gehaange. Zoe'nen antichrist. Zuuste Twain op de preekstool stoon? vroog Pie. Iech zag: Ja Pater en veer stikde vaan de lach. Heet

98 100 de Govie geine te pakke gekrege? vroog Pie weer. Iech zag: Sjèr stónd achter de deur in 't portaol. Iech hoort 'm kwake tot heer niks gedoon had! Dee stommen hings, zag Pie. Zèk, wètste tot Lewie en Lambeer in de sappristie zien gegaange? Iech zag: 't Is Sacristie en neet sappristie! Zeg kwajongen, zag Pie toen weer, wil jij de Pater lere vloeke, Sappristie! D'r uit zeg ik je! En veer mer weer stikke vaan de lach. Es noe mer geinen echte Paoter kump, zag iech, want daan zien veer de sigaar! Veer hoorte 'n bel in 't kloester. Kom gaw mèt, zag Pie, dat is dee Govie, dee geit de Paoters waarsjouwe! Veer dee beechstool oet. Iech volgde Pie in blind vertrouwe. Iers trok heer miech mèt nao de sacristie en vaan dao oet ginge veer 'nen hieleboel geng door, tot veer eindelik oetkaome in d'n hoof. Dao lepe wel e paar Paoters te breveere, meh die kóste toch mer neet zoe midde in 'nen Antifoon ophawwe en veurtot ze vaan de sjrik bekoume waore, zaote weer al aon de poort, die aon de Abtstraot oetkaom. Twie minute later stónte veer ónderaon de Paotersbaon mèt huive te speule, sjus op 't momint boe-op de Greune - jao 't waor werechtig de Greune! - mèt Sjèr de baon aof kaom. Zou Sjèr us neet verraoje höbbe? vroog iech. Iech dink vaan wel, zag Pie, daorum mote veer sjus heij blieve stoon! De Greune bleef bij us stoon kieke es of heer ziech obbins veur huive interesseerde. Iech razelde vaan d'n angs. Ik dacht, zag de Greune tege Sjèr en ouch e bitteke tege us, ik dacht, dat Pie Paulissen en Bèr Leenders ook bij dat voetballe waren?! Heer had us dus toch verraoje dee lafaard. Pie lachde hel op: Mes-

99 101 jien ware ze d'r niet bij, zag Sjèr stamelentere. Kom maak 't 'm ins gaw, zag Pie tege Sjèr (heer negeerde de Greune totaal!); veer koume mèt us twieje sjus oet sjaol. Veer höbbe mote naoblieve umtot veer vaanmörrege te laat in de Mès zien gekoume! Dat waor 'n brutaol leuge vaan Pie, want heer zaot neet bij miech op sjaol. Op de Mulo, boe heer zaot, hoofde de jonges hielemaol neet ederen daag nao de Mès te goon, wie dat bij us waor. Meh dat wis de Greune neet en dee slikde 't verhaol vaan dat sjaolblieve. Heer zou us neet geluif höbbe es veer gezag hadde tot veer nog 'n keers veur Sint Teuneke hadde mote aonsteke. Dao kós heer us te good veur. Toch kós heer neet naolaote us 'n gooj waarsjouwing te geve: Als ik jullie hier nog ooit trappeer met sjotte of wat ter duivel ook, dan zullen jullie eens wat zien! En tege Sjèr zag heer: En jij mee vriendje, en heer pakde häöm weer bij z'ne kraag. Sjèr is de gansen daag neet mie boete mage koume en heer heet zeker 'n week denao neet mie dörreve voetballe. Eige sjöld, vónte veer!

100 102

101 103 [XXII] Figuurlik gesproke had iech miech wel veur miene kop kinne sjete, wie iech op sjaol op de speulplaots obbins door twie vaan die sjieke jungskes woord aongehawwe en wie ze tege miech zagte: Zo slager, moet je vandaag geen vlees uitbrenge? Waar is je mandje? Die rotzakke hadde netuurlik gezeen tot iech zaoterdags kemissiekes mós róndbringe. Daan waor 't altied hiel erg drök en daan mós Pa wied weg nao Wolder tou en nao Smeermaos, boe veer e paar klante hadde zitte en daan móste Pol en iech de kemissiekes in de stad bezörrege, want nao Caspar hadde veer geine nuije knech genómme. Pol vónd dat gaaroet neet erg. Heer waor erg populair bij de lui en es heer mèt 't vleis kaom, daan waor 't altied: Zo dag menneke, kom mer gaw binne en zèt d'ch lekker werm bij de kachel, daan zal iech 't vleis wel evekes naokieke. En daan zat heer ziech in de compenij en daan vroge ze häöm: En Pol, wètste nog e paar moppe?! Heer had altied wel nuij moppe in veurraod. 't Waore rechte en sjeive en soms hiel erg sjuinse. Die begreep 'r zelf mer half, mer heer wis ze toch altied good veur te drage. En de lui lachde z'ch kepot es ze häöm zoeget hoorte vertèlle, want heer waor erg klein veur ziene leeftied en trouwens... heer waor väöls te jónk veur de moppe die heer tapde. Es heer daan weg ging, kraog heer altied royaol drinkgeld! Pol zaot altied beter in zien cent es iech. Heer kós snóppe wat heer wou en iech mós altied bij häöm bedele um e knepke vaan vijf of zoeget, want iech kraog in deen tied mer 'n döbbelsje zóndagscent en dat vónd Ma nog te väöl. Noe waor 't beroerde tot Pol bij us deftige klante neet moch koume, want dao had heer ouch al ins zoe sjoen

102 104 verhaol geprobeerd en dat waor dao neet good oetgevalle. Die deftige klante kaome dus veur mien rekening. En dat waor veur miech 'n complete ramp. Vaan die lui kraogste noets of te nimmer 'ne cent teväöl. Deftige lui zien altied principieel tegenstander vaan fooie of vaan drinkgeld. Die wèlle de smeerlapperij neet in de hand wèrreke. Versjèllende vaan die deftige klante hadde jonges op 't gymnasium of op de H.B.S. Die knape hadde 't dus oet de ierste hand tot iech mèt vleis langs de deur ging! En 't ergste bij die deftige lui waor nog wel, tot ze neet kóste gewene aon de gedachte tot iech die kalfslepkes of dat stökske ossenhaos in mien han nao hun tou had gedrage. Nein, dat mós netsjes in e körfde gelag weurde en mèt 't körfke weure aongereik. En zoe leep iech dus hielemaol veur gek... dat wèl zègge: veur e bepaold soort lui luip me al gaw veur gek. Jao, iech had miech wel veur m'ne kop kinne sjete. Meh 't waor toch gans per óngelök tot iech dat keugelke leet óntploffe in de lès vaan d'n Oehoe. D'n Oehoe waor 'ne gezèllige lieraar en heer vertèlde gere 'n gooj mop t'rwèlle vaan de gooje geis in de klas. Nou, iech zit m'ch dao ins ónder de lès vaan d'n Oehoe te peutere in get wat op e flobèrtkeugelke leek. 't Keugelke waor al d'roet en wat iech veur miech had ligge waor allein 't hulske mèt de polver, dee wie 'ne gestolde dröppel op de bojem zaot. Iech had 't dink gevónde op 't voetbalveld. Mèt de botte punt vaan 'ne passer probeerde iech de polver d'roet te sjore. Paaftigg! 'n Groete vlam vlak veur m'n ouge en 'ne geweldige damp. En ederein zoe wit wie e pasgesteve beddelake! D'n Oehoe neet minder es de res. En heer mer razele vaan: wat is d'r in hemelsnaam gebeurd! Iech zaog alles in 'ne grijze

103 105 nievel. Iech zag: Ik kan u niet meer goed zien, 't is allemaal grijs wat ik zie... Heer sjikde 'ne jonge mèt miech nao boete, nao de speulplaots um m'n ouge oet te wasre bij de kraon. Meh wat iech speulde mèt dat water, iech kraog dee nievel neet oet m'n ouge. Toen ging dee jong nog evekes nao binne tou um te vraoge wat veer noe doen móste en wie heer terök kaom brach heer miech nao de ouge-kliniek, die vlak bij us sjaol waor. Iech woord direk gehollepe. 't Deeg neet ins väöl pijn. D'r zit wat roet op je ogen, maar dat halen we er wel uit, zag d'n ougarts. Iech kraog get dröppelkes op m'n rechteroug en dao kós iech al direk e stök beter mèt zien en op mien linker oug kaom 'ne sjoene lap te zitte, zoene zwarte lap, geer wèt wel, zoeget wat de zierovers altied drage. Dat waor m'ch toch wel get erg ermeutig. Iech hoofde pas euver twie daog terök te koume en iech bin die twie daog lekker thoes gebleve. Wie iech terök kaom in de Ougekliniek zag d'n dokter, tot alles sjoen geneze waor. Kun je weer eve goed zien als vroeger, vroog heer. Iech wis 't neet. Iech meinde, tot mien ouge neet mie zoe good waore. Wacht maar, zag d'n ougarts, we zullen meteen eens kijken of je geen bril nodig hebt. En jawel huur: iech had 't plakke. Bijziende! Iech dach aon al de möpkes, die iech al ins geleze had euver bijziende oude heertjes. Meh d'n dokter stèlde m'ch gerös. Dat waor hiel normaal bij studente, zag heer, en 't waor neet erg, want iech zou mèt dees ouge - es 't neet erger woord - hielemaol neet weure aofgekäörd veur militairen deens. Iech kraog dus, um mèt Olterdissen te spreke: 'ne brèl met de bijnaom: de Sjele.

104 106 Iech vónd 't toch wel zoe erg, tot ze miech op sjaol veur slachtersjong oetsjelde, tot iech Ma vroog of iech in 't vervolg gein kemissiekes mie hoofde te doen. Meh Ma en Pa woorte allebei hiel erg koed en Ma zag: Bommeke heet nog geliek gehad, wie ze zag: dat geit d'ch 'nen houp geld koste en este neet oppas krijg heer 't ouch nog hoeg in z'ne bol. En dus zweeg iech mer wieselik en trok zaoterdags mèt dat dörfke ónder m'nen erm door de stad. Iech probeerde altied te wachte tot 't duuster waor, want daan had iech minder kans um gezeen te weurde. D'r waor mer ein plaots boe iech wel ins 'n döbbelsje of vief cent kraog en dat vónd iech 't ergste vaan allemaol. Want dat waor bij de femilie Renkens. Jules Renkens zaot bij miech in de klas en weer waore ouch same op 't zaankkoer vaan de congregatie. 's Zóndagsmörreges nao de congregatie góng iech mèt nao zien hoes tou. Daan ginge veer sjake of sjoelbakke. En iech waor harstikke verleef op zie zuster Corrie. Wie gere tot iech ouch dao in hoes kaom um 'ne blik vaan häör op te vaange of twie wäörd te wissele... iech stónd edere zaoterdag doedsangste oet tot juffrouw Corrie zou ope doen en miech dao zou zien stoon mèt me körfke. Toch is miech dat eine kier gebäörd. Ze waor pas in 't bad gewees en ze had nate vlechte langs häöre kop haange en ze had 'ne kimono of zoeget aon. Deh, zag ze, noe zuug wie iech oetzeen. Meh dao is niemand aanders in hoes, want ze zien allemaol nao de bèjweg tou... Kom evekes binne stoon, daan gaon iech dat döbbelsje hole, wat Ma gereid heet gelag in de keuke. Ze waor um op te vrete, ierlik, meh iech bin hiel hel weggerend!

105 107 [XXIII] Alle meitskes, die bij de Ursulinen op de H.B.S. zaote, móste 'n blauw blouse drage en 'nen dónkerblauwe overgooier. Ze leke dus allemaol 'n bitteke op ein este ze vaan wied zaogs aonkoume. Bij eder blauw bluuske, dat iech op 'ne fiets zoag zitte, dach iech: Dat is Corrie! En daan klopde m'n hart e bitteke helder. 's Mörregens zaog iech häör neet, want zie móste um kerteer veur nege op sjaol zien en veer móste al um ach oor in de kapel zitte veur de Mès. Este te laat kaoms woorste opgesjreve. Daan móste veer nao sjaoltied twintig minute strafwerk make. Este neet kaoms, daan woorste ouch opgesjreve en este gein gooj reije hads, kosde d'ch dat d'n vrije goonsdag- of zaoterdagmiddag! Jao, ze maakde wel braaf jonges vaan us, dat moot iech zègge! Meh later höb iech dao get op gevónde. Iech woord mèssendener bij de zusterkes vaan de Capucijnestraot. Noe mós iech nog vreuger opstoon, want die Mès begós al um haaf ach. Dat waor neet erg: noe waor iech tenminste m'nen eige baas. Es iech ins te laat kaom, daan had de Zuster Kösteres de wien en 't water al gereid gezat op 't altaar veur de Paoter en daan zaot zie zelf mèt 't belke aon 't zij-altaor. 't Gebäörde gelökkig neet zoe dèks tot iech te laat kaom. En 't fijnste waor wel tot iech daan nao hoes kós um te ete en tege haaf nege op weeg nao sjaol kós goon, want daan had iech alweer 'ne kans mie um Corrie tege te koume. 's Middags es iech nao hoes ging, kaom iech häör miestal tege. En wie ging 't 's middags, es iech weer terök nao sjaol ging? Dat hóng devaan aof of veer op tied hadde kinne ete. Miestal waor Ma erg laat daomèt en daan mós iech 't inslókke. Daan mós iech mèt m'ne volle maog ouch nog renne um op tied te koume en daan had iech practisch

106 108 geine kans mie um Corrie nog te zien. Nao de middaglèsse zaoge veer us zelde, want us sjaole ginge neet op dezelfde tied oet en die vroului bleve miestal get bijein róndhaange es de lès oet waor. Noe zou me ziech zwoer vergisse es me meinde tot veer us hartelik goojendaag zagte es veer us tegekaome. Nein, veer zaoge us wel al deen tied tot veer us naderde, zie op häöre fiets, iech te voot op de stóp; meh es veer us passeerde loerde veer miestal allebei 'nen aandere kant oet. Wis zie 't wel vaan miech tot iech vaan häör heel?? Dèks höb iech miech gekweld mèt de gedachte tot Corrie niks um miech gaof en tot ze verleef waor op 'nen aandere jong: ein vaan die deur, sjieke kerelsjes, die bij us op sjaol zaote en die iech neet oet kós stoon. Iech had häör ins eine kier zien stoon praote en gekke met 'nen tróp meitskes en e paar vaan die knölle, wie ze terök kaome vaan 't hockeyveld. Bah, dat waor op de koup tou de misselikste sport, die iech kós. Tot ze miech daan mer voetbalie gaove! Dao waor mer eine jong dee 't oets gewete heet tot iech zoe gek waor op die Corrie Renkens. En dee moch 't wel wete, want heer had 't zwoer te pakke vaan Ella Schiepers, de hartsvriendin vaan Corrie. Veer höbbe gezwore, tot veer 't noets vaan ein zouwe verraoje. 't Waor op us sjaol 'n riechtige sjan es eine ziech opheel mèt eine vaan die Ursuline-geite, wie ze die meitskes numde. 't Waor trouwens ten strengste verboje um mèt de meitskes te loupe, zoelang este bij us op sjaol zaots. Dee getrappeerd woord mós bij d'n Awwe koume en dee maakde korte mètte mèt zoeget: ofwel direk 'ne koumaof d'raon make of aanders 'ne stamp ónder d'n vot. En

107 109 daan mochste nog vaan gelök spreke este op de Openbaar sjaol e pläötske kós kriege, want aanders kóste nao 'n kossjaol of nao de Mulo. Dee jong, dee 't zoe zwoer te pakke had vaan Ella Schiepers, is jaorenlang m'n bèste vrund gewees. Mesjien waor 't tegeliekertied ouch wel m'n slechste vrund. Want veer waore slechte studente en veer vónge vaan alles aon, wat neet dougde. Harie - zoe hèdde m'ne nuije vrund - woende aon de rand vaan de stad. Vlak bij häöm tegeneuver leepste langs e klein weegske 't veld in. De jonges en de meitskes vaan die buurt hadde zoe soort club ónderein. Op hunne vrije zaoterdag- en goonsdagmiddag trokke ze dèks same d'rop oet. Daan ginge ze salamanders vaange of stekelbeerskes in de koul, of ze ginge wejjers oplaote, of ze ginge 'n hut bouwe in 't bos, of ze ginge op ratte goeje met stein langs 't water, of ze ginge zwumme... Soms ginge ze speule tösse de huijberg op 't veld. Daan späölde ze wie haalt mij uit de put of pandverbeure of zoe get op d'n aard en daan woord dat 'n kwestie vaan muilkes geve. Ella Schiepers woende in die buurt, meh toen ze einmaol bij de Ursulinen op de H.B.S. zaot, kós ze dao netuurlik neet mie aon mètdoen. Harie vónd dat hiel jaomer, want heer had vreuger al ins mèt Ella in 'nen huiberg gezete en dao kaom heer mer neet euver oetgepraot: Nóndepie, die meid kin lekker duije! zag heer. Heer leet miech ins e book zien, wat heer gevónde had op 't stort; dat waor vlak bij de koul boe veer de salamanders en de stekelbeerskes vónge. Dat book waor 'ne geïllustreerde catalogus vaan 'n veiling vaan aw stökke, ónder andere 'n collectie sjèlderije. Dao wanre 'ne hiele-

108 110 boel vies printsjes bij. Slapende Venus ; Amor en Psyche en Nymphen door Saters bespied en nog 'nen hieleboel aandere. Iech had Harie gevraog of iech 't ins mèt nao hoes moch numme, meh heer had 't zelf nog nudig; zoe zag heer. Op zekere middag vertèlt heer miech tot heer 't aon Ella had laote zien en die had 't weer doorgegeve aon Corrie Renkens. Iech snapde neet wie heer 't dorf. Sjaompste d'ch neet? vroog iech. Veur wat, zag Harie, iech höb gezag, tot iech 't vaan diech gekrege höb! Potverdomme, dat waor 'n gemein streek! En wat zagte de meitskes devaan? vroog iech. Nou, Ella vónd 't hiel sjoen sjèlderije, zag Harie, meh die Corrie vaan diech, dat is ouch 'n preutse totebel! Die woord giftig, toen ze 't zaog en die heet gezag, tot 't häör hiel erg vaan diech waor tegegevalle! Iech had de smeerlap wel kinne vermaore. Zoe'nen huicheleer. Meh wach mer, iech zou häöm nog wel kriege. Iech maakde vaan dees gelegenheid gebruuk um 't book nog ins te vraoge. Noe moch iech 't vaan häöm mètnumme. Thoes duijde iech 't weg tösse al m'n lierbeuk. Meh iech waor nogal slordig vaan aard. Op 'nen aovend tot iech weer ins had zitte neuze in dat book, mós iech obbins nao ónder tou en toen vergaot iech 't op te ruime. Mét tot iech terök nao bove gaon, huur iech Ma bove op mien kamer. Wat mós iech doen? Wegloupe? Nein, dach iech, iech kin beter direk nao bove goon. Ma had 't book al in häör hand en 'ne kop wie vuur en vlam. Iech wachde de störm neet aof. Iech zag: Dao Ma, dat heet Harie op straot gevónde. Snap geer noe, tot de lui zoeget kinne laote slingere! Meh Ma had m'ch wel door. Ze zeet: Geer zeet ónnötte, diech en Harie en iech wèl neet mie höbbe totste mèt dee jong umgeis! En dat book, dat vluig in de kachel!

109 111 [XXIV] Umtot iech geweldige floep had veur 't exame vaan de derde nao de veerde klas, zag iech tege Pa: Iech weet 't neet mie Pa, meh iech höb hielemaol geine zin mie um Paoter te weure. Iech geluif tot iech mer beter vaan sjaol kin koume. Meh Pa had m'ch in de gate. Iech weet 't wel, Bèr, zag heer, de deis 't in d'n brook veur d'n exame, want de höbs dit jaor mer get devaan gemaak! Meh good, dat is ouch mien sjöld, want iech höb lang neet genóg achter d'ch aon gezete en de kins sjus zoe good liere wieste wèls. Wètste wat? zag heer, maak d'ch noe mer ins gein koppijn, want 't is hielemaol neet erg um ins eine kier te doublere. De bis trouwens jónk genóg op 't gymnasium gekoume! Meh, daar móste noe wel weijer good d'n bès doen, want este noe de aander klasse good haols, kumpste toch nog mèt achttien jaor vaan 't gym aof. Iech vónd tot iech de bèste Pa vaan gans Mestreech had. Die aander knape zaote toen ocherm te blokke veur hun examen, de bèste sjus zoe hel wie de slechtste en iech... iech had practisch al vakansie. Wat kós miech dat rapport sjele. Iech hoofde m'ch jummers hielemaol gein koppijn te make! Toch vónd iech 't e bitteke spietig, wie iech me rapport kreeg en zaog tot iech mèt e klein bitteke miejer meujte hielemaol neet had hove te blieve zitte. En iech vónd de gedachte toen ouch hielemaol neet zoe plezerig, tot 'ch noe in 'n klas mét snuiters kaom te zitte, die 'ch neet kós en boe veer tot noe tou niks mèt te make hadde wèlle höbbe. 't Truusde m'ch neet ins, tot ouch Harie waor blieve plakke. Want dee waor 't mesjien nog wel 't mieste sjöld tot 'ch neet waor euvergegaange. En Harie dach mesjien 't zelfde euver miech; in die ganse groete

110 112 vakansie leet heer ziech mer eine kier zien en dat waor um miech oet te nudige veur e feeske, wat ze thoes hadde op Slevrouwendaag ter iere vaan zien Ma, die Maria of zoeget hèdde. Op dat feeske höb iech m'ch geweldig good geammezeerd. Die ganse club vaan de buurt waor debij en ouch Ella had ziech deze kier neet terökgetrokke. Ella waor ouch neet euvergegaange. Ik ben veel te dom voor de H.B.S., zag ze. 't Veel miech toen pas veur d'n ierste kier op, tot Ella 'n hollandse waor. Maar ik versta wel Mestreechs! zag ze. Iech vónd 't 'n aordige meid. Enfin, dee middag vloog um. Veer dege allerlei späölselkes, veer drónke limmenaad en aote heerlikke tuurtsjes. Vaan 'ne groete broor vaan Harie kraog iech m'n ierste sigarèt. Iech woord d'r neet ins misselik vaan, meh iech had toch geine zin op 'n twiede! Noe veel 't miech op, tot iech bij bijnao alle späölselkes, die veer dege, Ella Schiepers es partnerin kraog. Iech höb dao toen neet bij stèl gestande, meh Harie heet m'ch later gezag, tot dat doorgestoke kaart waor. Ein vaan die meitskes vaan Ummels, die de ganse kraom dirigeerde, had 'n uigske op Harie en daomèt zörgde die deveur, tot Ella bij häöm oet de buurt bleef. Netuurlik kaom zoe op 't ind vaan de middag 't sjoen späölselke: Wie haalt mij uit de put op de proppe. Harie had die vaan Ummels al oet de pöt mote hole. Noe zaot Ella d'rin. Wee mós häör d'roet hole? Bert, zag Ella. Ze vónd Bèr 'nen ordinaire naom, veur häör waor iech dus Bert. En wat mós d'r gedoon weure um Ella oet de pöt te hole? Tien minute mét häör in 't priëelke zitte vrije! zag die vaan Ummels. Dat kin toch gei

111 113 koed, want Bèr weurd Paoter! Ze hadde allemaol groete lol en iech kraog 'n kleur tot achter m'n oere. Kom Bert, zag Ella, wij gaan vrije! Iech geluif tot iech m'ch weer zoe bitteke geveuld höb es wie iech veur d'n ierste kier mós beechte. Iech wis ech neet wie iech 't aon mós lègge en Ella zaot dao mer neve m'ch en lachde ziech slap. Nou, zag ze, ik kan wel zien, dat jij Pater wilt worden. Iech zag: Ja, ik heb 't nog nooit eerder gedaan, dan moet jij 't me maar leren! Toen heet ze nog evekes zitte lache en toen heet ze miech de brèl vaan me geziech aof gepak en häöre mónd tege miene mónd aongeduijd en häör tan tege mien tan en toen duijde ze ziech hielemaol tege miech aon. En sjus wie iech m'n erm vrij had gemaak um häör te pakke en vas te hawwe, toen trok ze ziech los en rende 't priëelke oet nao de aandere. Iech zeukde m'ne brèl dee op de grónd waor gevalle en zat 'm terök op m'n neus. Meh 't waor sjus of iech neet mie zoe good kós zien wie iers. Dat klopde: wie iech e paar daog later nao d'n ougarts ging um m'ne brèl te laote controlere, zag heer: Je ogen zijn iets zwakker geworden; ik zal je 'n paar sterkere glazen voorschrijven. Zoe lierde iech dus tot leefde blind maak.

112 114

113 115 [XXV] Noe had 't toch al gaaroet geine zin mie um te doen es of m'n neus blooide. Boeveur waors iech op dat gymnasium gekoume: umtot mien vrun ouch nao 't gymnasium ginge en umtot iech gezag had: es die Pestoer en Keplaon weure, daan weur iech Paoter. Bij Jean Hameleers en bij Lou Wassenberg hadde ze de sjouwers ins opgehaold bij de kemissie. Geinen haon dee nog denao krejde. Meh bij miech thoes: umtot Ama 't ziech in häöre bölles, zaoliger gedachtenis, had gehaold, tot eine vaan häör kleinzäöns veur 't altaor mós stoon, inkel en allein daoveur hadde ze ziech vastgebete aon de gedachte tot iech veur giestelik wou liere. En daoveur zaot iech op 'n sjaol tösse de deftige sjieterkes en de braaf jungskes. Daoveur mós iech nao de Congregatie en de Derde Orde en nao alles wat heilig en braaf waors. En iech dougde d'n duvel in z'n vot neet! Iech waor op twie drei vroului tegeliek verleef; iech ging 'n half jaor aon ei stök neet beechte; es d'r algemene maandelijkse heilige Communie waor vaan de sjaol of vaan de congregatie of vaan de Derde Orde, daan had iech alle meugelikke smoesjes um de zaak te óntduke, want iech wou en iech zou neet te Communie goon. Iech voold miech allermiserabelst en iech wis neet wie iech ze dat thoes aon 't verstand mós bringe. 't Woord Keersemis. Mèt väöl leid en meujte had iech 't vaan miechzelf gedoon gekrege tot iech gebeech had en te Communie waor gegaange. Iech had nog gaw 't gebed gedoon veur de vollen aoflaot O Goede en Allerzoetste Jezus, zie mij hier voor Uw Goddelijk Aanschijn neergeknield... en wie iech de kèrk oetkaom dach iech: Es iech noe ónder 'nen auto kaom... daan góng iech tenminste regelrech nao d'n hiemel! Meh iech kaom

114 116 neet ónder 'nen auto en deezelfden daag bezweek iech wel aon de ein of aander slechte gedachte, want 't leve zit vol verleidinge; en daan wis iech tot 't alweer neet geholpe had. Iech kós 't neet langer verdrage. Iech zag tege Pa en Ma, 's middags nao 't ete, toen ze e bitteke wouwe oetröste want ze waore doedmeuj vaan de nachmès: Iech wèl neet mie Paoter weure, iech kin 't neet. Laot m'ch toch get aanders liere. Pak miech desnoeds in de slachterij! Meh Pa vónd tot iech neet zoe gaw 'n beslissing mós numme. Heer wou iers ins mèt 'ne verstendige Priester d'reuver praote. Veurluipig móste veer 't nog mer eve aonzien. Dee verstendige Priester kaom nog dezelfde week mèt us praote. 't Waor 'nen hiele awwe Priester. Heer had mer raar opvattinge. 't Waor bijveurbeeld flawwe köl zag heer, wie heer 't broed op de taofel zaog stoon, tot veer wittebroed aote, want krobbroed waor väöl gezonder en trouwens stökker veurdeiliger. 't Waor ouch good veur de zelfbeheersing vaan de kinder es ze vaan jóngsafaon lierde sober te zien. Dat zag heer allemaol en Ma had geine zin um ziech mèt häöm daoreuver te vreigele. Ja, zag heer wie heer miech eindelik ónder 't mets pakde, ja, waarom zou jij eigenlijk geen Priester willen worden. De Kerk heeft de Priesters hard nodig. En je hebt toch roeping gehad, want anders had je er nooit over gesproken! Iech wou zoe gere 'ne hieleboel zègge, meh iech had al evemin wie Ma zin um miech mèt dee verstendige Priester te enzele! Je bent toch braaf? vroog heer aon miech, boe Pa en Ma bij stónte. Nietwaar, je bent toch braaf? Iech

115 117 knikde vaan jao. Dan is er toch ook geen enkele reden, waarom je geen Priester zou kunnen worden? Nietwaar?! Iech zag: Ik heb geen zin. Ik wil niet! en iech voolt miech zoe elendig tot iech wel had kinne jenke. Dat zijn zo van die episodes, jongeman, dat gaat wel over. Denk eraan, we moeten hier niet te gauw aan toegeven, want wat we nooit of te nimmer mogen doen is Gods roeping negeren, omdat we eens een keer geen zin hebben! Iech had zoeget al ins ierder gehuurd. Denk daar maar eens goed aan! zag de Priester en heer ging en heer gaof miech iers nog ziene zege. Meh heer had ouch nog e gesprek mèt Pa en wat dat inheel kaom iech pas e paar daog later te wete. Toen leet Pa m'ch 'ne prospectus zien vaan e college, e klein-seminarie, en zag: Bèr iech geluif tot 't beter is este ins 'n tiedsje op d'n rös kumps tösse jonges, die allemaol veur Paoter liere. Iech höb miech ins denao geinformeerd en de kins nog mèt Dreikeuninge op die sjaol koume. Iech vin tot veer dat mer mote doen! 't Waor in de naomiddag, tege 'n oor of drei. Iech rappeleer 't miech wie d'n daag vaan gistere. Iech leet Pa redenere, meh wie heer evekes later woord weg gerope bij 'ne klant in de winkel, toen bin iech 't 'm geclipseerd, regelrech nao de Sjezwietekèrk, meh die waor geslote op dat oor. Toen bin iech nao de Broeder Porteer vaan 't kloester gegaange en höb iech gevraog of iech Paoter Leeflang kós spreke. Ja, zag dee broeder, Pater Leeflang is al niet meer zó jong, die zal nu wel z'n middagdutje doen. Iech zag: Maak 'm dan maar wakker, want 't is heel belangrijk. 'n Kerteerke later zaot iech mèt Paoter Leeflang in 't spreekkemerke. Iech weet neet boe iech 't lef vaandan höb gehaold, meh

116 118 iech vertèlde häöm alles: vaan Ama en vaan Jean Hameleers en Lou Wassenberg, vaan Harie en vaan Corrie Renkens en vaan Ella Schiepers en noe daan vaan dee verstendige Priester, dee vónd tot iech paoter mós weure, umtot iech toch braaf waor. Iech zèk: U weet 't, dat ik niet braaf ben, want ik heb met Kerstmis bij u gebiecht. Meh, dat wis de brave mins neet allemaol mie, want heer had mèt die daog zoeväöl mote hure. Toen höb iech 't nog ins allemaol obnuij gebeech. Enfin, heer is mèt miech mètgekoume, nao Ma en nao Pa en veer höbbe toen vergaderd op de gooj kamer en dee gooje Paoter Leeflang heet toen vertèld tot iech häöm permissie had gegeve um oet de beech te klappe. Heer zag: ze hoofde z'ch hielemaol neet óngerös te make euver miech, want iech waor 'ne gans gewoene, nette jong, wie ze allemaol waore in die jaore en die wèl haore die iech had zou iech ouch wel verlere es iech mer tied vaan leve had. Maar Priester worden, neen beste Ouders, zet u dat toch maar liever uit uw hoofd. Daar zit geen priestervlees aan! Toen waor 't pleit gaw beslech. Ze höbbe Paoter Leeflang bedaank veur z'n bemiddeling en iech höb häöm wel doezend kier bedaank. Iech bin häöm op dit momint nog daankbaar. En Ma heet ins evekes gekrete. Iech had 't miech allemaol zoe sjoen veurgestèld; vaan toen Lieske doed is en diech miech zoe fijn höbs wete te truuste. Iech dach: dee jong weurd vas en zeker Priester! En Pa heet neet väöl gezag. Heer voolt ziech wel verpliech um miech dao en toen nog de nudige veurliechting te geve, want 't is lestig um braaf te blieve veur 'ne mins dee roping heet gehad. Dat zag heer!

117 119 [XXVI] En zoe is 't daan gegaange mèt Bèr Leenders, dee geine paoter hoofde te weure en dee daan ouch mer neet mie langer op dat deur gymnasium is gebleve. Want veur dokter of advekaot of ingenieur hadde z'n awwers toch gein cent. En heer zelf vónd tot 't noe tied waor um ins get te goon verdene. Heer had al genóg gekos. Heer ging dus aofscheid numme vaan de Rector en vaan dee gooie klasse-lieraar oet de ierste, dee häöm altied geholpe had, en vaan al de aander lierare en de jonges. De Rector heet häöm toen nog 'ne raod mètgegeve: Als je nou in een betrekking gaat, zorg dan dat je blijft studeren, wat het dan ook is, want zonder studeren kom je niet ver meer in de maatschappij. En ga in Godsnaam nu niet beginnen met achter de meisjes aan te lopen, want in dat geval... dan geef ik geen rooie cent voor je toekomst! 't Ierste deil vaan dee gooje raod höb iech opgevolg, want iech höb miech direk goon aonmelle bij de Handelssjaol. Nog diezelfde week zaot iech tot euver mien oere in de problematiek vaan 't Eenvoudig Handelsrekenen en vaan 't Dubbel Boekhouden. Meh vaan 't twiede deil vaan de gooje raod is neet zoe väöl terechgekoume. Want nog diezelfde week zaot iech in de klas boe ouch Ella Schiepers zaot. En veer zaote bekans in ein baank! Ze had jummers zelf gezag, tot ze te dom waor veur de H.B.S. Nou, heij waor ze ouch neet vaan de slumste, meh ze zaog d'r nog altied eve verleidelik oet. D'n ierste de bèste aovend nao de lès lepe veer same op. Zo, zag Ella, jij bent dus maar geen Pater geworden. Nou, eerlijk gezegd, vind ik je daar ook niet het type voor! Iech zag: Wat voor type

118 120