Pleegkinderen en pleegzorg: twee decennia kennis verzamelen en delen

Transcriptie

1 6 Pleegkinderen en pleegzorg: twee decennia kennis verzamelen en delen Een schets van werk en persoon van dr. Piet Strijker ( ) Erik J. Knorth SAMENVATTING Het onderhavige artikel bevat een schets van het werk en de persoon van de op 31 juli 2010 overleden orthopedagoog dr. Piet Strijker. Strijker, als universitair hoofddocent /associate professor verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen, was de afgelopen twee decennia een van Nederlands belangrijkste onderzoekers op het terrein van de pleegzorg. Onderwerpen waar hij zich mee bezig heeft gehouden betreffen kenmerken van pleegkinderen, assessment van probleemgedrag, matching van pleegkinderen en pleeggezinnen, selectie en training van pleegouders, netwerk-pleegzorg, trauma en traumaverwerking bij pleegkinderen, en evaluatieonderzoek naar programma s ter ondersteuning van pleegouders en biologische ouders. Hij ontwikkelde o.m. een veelbelovend model ter verklaring van de ernst van probleemgedrag van pleegkinderen, wanneer zij al enige tijd in een pleeggezin verblijven. Tevens deed hij grensverleggend onderzoek naar het voortijdig ten einde komen van pleegzorgplaatsingen. Zijn bijdragen waren onveranderlijk van hoog niveau en werden/worden niet in de laatste plaats internationaal zeer gewaardeerd. Inleiding Ongeveer anderhalf jaar geleden, op 31 juli 2010, overleed dr. Piet Strijker aan de gevolgen van een slepende ziekte die hem al sinds begin 2006 achtervolgde. Piet was als universitair hoofddocent /associate professor werkzaam bij de afdeling Orthopedagogiek van de Rijksuniversiteit Groningen, en zou gelet op zijn grote verdiensten en prestaties in het najaar 2010 voorgedragen worden voor de functie van hoogleraar op het domein van de pleegzorg. Het heeft tot ons aller verdriet niet zover mogen komen. Met het overlijden van Piet Strijker heeft de orthopedagogiek, en in het bijzonder de (inter)nationale gemeenschap van onderzoekers en hulpverleners die zich bekommeren om kinderen in de pleegzorg, een van haar belangrijkste onderzoekers en denkers verloren. De aanzwellende stroom publicaties waarvoor hij tekende (zie de bijgevoegde publicatielijst in de Bijlage), met als voorlopig hoogtepunt zijn in 2009 uitgegeven Kennisboek Pleegzorg, vormt daarvan de stille getuige. Voorlopig omdat het boek in de optiek van Piet een tussenstation was. Toen hij mij, niet zonder trots, het eerste exemplaar overhandigde, zei hij: Je moet het maar eens bekijken. Het boek is eigenlijk nog niet klaar. Ik heb net weer enkele artike- Orthopedagogiek: Onderzoek en Praktijk, 51 (2012), 6

2 PLEEGKINDEREN EN PLEEGZORG: TWEE DECENNIA KENNIS VERZAMELEN EN DELEN 7 len gevonden die ik nog moet lezen. Over een jaar kan ik een volgende versie wel af hebben, of anders het jaar daarop.... Daar is het niet meer van gekomen. Werk Piet Strijker is bijna twee decennia actief geweest als onderzoeker van de pleegzorg. Na zijn middelbare schooltijd en de vervolgopleidingen HBO Chemie en MO Pedagogiek was hij tot 1990 in verschillende functies werkzaam in de (geestelijke) gezondheidszorg voor kinderen en volwassenen. Vanaf dat jaar maakte hij een overstap naar de universiteit. Met het zojuist verworven doctoraaldiploma orthopedagogiek op zak (dat hij behaalde in de avonduren) startte hij o.l.v. de Groningse oud-collega s Rink en Zandberg een onderzoek naar dagpleegzorg waarop hij begin 1995 promoveerde. De vraag in dit promotieonderzoek was of, en zo ja voor welke in hun ontwikkeling bedreigde kinderen de opvang overdag in een pleeggezin een goed alternatief was voor hulp vanuit een dagcentrum waar kinderen in groepsverband begeleiding krijgen. Een hiervan afgeleide vraag was die naar de effectiviteit van deze bijzondere vorm van pleegzorg. Om deze vraag te beantwoorden ontwierp Piet een structuurmodel van beinvloedende variabelen (Strijker, 1995, p. 109). Met het model trachtte hij factoren te identificeren die van invloed zijn op de ernst van de emotionele en gedragsmatige problematiek van het kind een jaar na plaatsing in het pleeggezin. Het model, hieronder afgebeeld (zie Figuur 1), toont op kenmerkende wijze Piet s benadering van wetenschappelijke vraagstukken: analytisch, empirisch, sober en vernieuwend. Het model laat zien dat de kans op ernstige emotionele en gedragsproblemen bij het Hulpcarrière moeder Kwaliteit gezinsrelaties T1.46 Kwaliteit gezinsrelaties T Achtergrond/ gezinsproblemen.36 Ernst problemen.34 pleegkind T1 Ernst problemen pleegkind T Organisatie huishouding T1 Interventiemethode T1-T2 FIGUUR 1 Structuurmodel van beïnvloedende factoren m.b.t. emotionele- en gedragsproblemen van pleegkinderen een jaar na plaatsing in een dagpleeggezin Toelichting: T1 = aan het begin van de pleeggezinplaatsing T2 = een jaar na het begin van de pleeggezinplaatsing T1-T2 = periode tussen begin van de pleeggezinplaatsing en een jaar later Alle correlaties in het model zijn significant (p.05)

3 8 ERIK J. KNORTH pleegkind een jaar na aanvang van de plaatsing (T2) groter is, wanneer er bij aanvang van de plaatsing (T1) al sprake is van ernstige emotionele en gedragsproblemen (r =.34), wanneer de kwaliteit van de gezinsrelaties op T2 negatief is (r = -.54), en wanneer moeder een langere periode van hulp achter zich heeft (r =.29). Daarnaast is de problematiek ernstiger wanneer de interventie (gericht op a. confrontatie en advisering van de biologische ouders, en b. contact tussen deze ouders en de pleegouders) minder goed gelukt (r = -.31). Het model toont eveneens een aantal factoren, die gerelateerd zijn aan de ernst van de emotionele en gedragsproblemen van het kind aan het begin van de plaatsing (T1). De betekenis van de dagelijkse gang van zaken in het biologisch gezin van het pleegkind (kwaliteit gezinsrelaties, r = -.49; organisatie huishouding, r = -.48) is evident. Ook de aanwezigheid van psychosociale achtergrondproblematiek in het biologisch gezin is gerelateerd aan de emotionele en gedragsproblemen van het kind bij aanvang van de plaatsing (r =.36). Wanneer een selectie van epidemiologisch valide variabelen 1 (blauw in Figuur 1) in een hiërarchische regressieanalyse worden ingebracht t.b.v. predictie van het niveau van emotionele en gedragsproblemen bij het kind een jaar na plaatsing (rood, N = 34), blijkt het model 54% van de variantie te kunnen verklaren. Dat is substantieel (vgl. Strijker & Zandberg, 1995, p. 174). Opmerkelijk is dat een zo elegant, veelbelovend model nooit verder in onderzoek is getoetst of aandacht heeft gehad in de literatuur, terwijl er zó n behoefte is aan theoretische verdieping in het veld van de zorg voor jeugdigen (vgl. bv. Stein, 2006). Piet was niet alleen theoretisch sterk, maar deed ook grensverleggende ontdekkingen, nog tot vlak voor zijn overlijden. Een van de onderwerpen waar hij veel onderzoek naar heeft gedaan is het verschijnsel van de voortijdige beëindiging of breakdown van een pleegzorgplaatsing (Strijker, 2010; Strijker & Zandberg, 2005; Strijker & Van de Loo, 2010; Van Oijen, Strijker & Knot-Dickscheit, 2010) een fenomeen dat zich bij grofweg 30-50% van de jeugdigen in de pleegzorg voordoet (Van Oijen, 2010). Naast de, ook internationaal gerepliceerde, predictoren van een breakdown zoals leeftijd van het kind bij plaatsing, ernst van de gedragsproblemen bij plaatsing en geschiedenis van verplaatsingen (Strijker & Knorth, 2009), kwam Piet op het spoor van een heel andere factor. In een sample van 60 pleeggezinnen en pleegkinderen (leeftijd jaar) werd nagegaan hoe pleegouders en -kinderen aankijken tegen de ernst van het probleemgedrag dat de laatsten ten toon spreiden; drie maanden na plaatsing en anderhalf jaar later. Hierbij werd ontdekt dat de mate waarin ouders en kind overeenstemden predictief was voor het plaatsingsverloop: gebrek aan overeenstemming wat betreft internaliserende problematiek voorspelde een voortijdige beëindiging (Strijker, Van Oijen & Knot-Dickscheit, 2011). Anders gezegd, wanneer de pleegouders niet onderkennen met welke soms immense intrapsychische problemen een pleegkind te kampen heeft en dienovereenkomstig handelen, is de kans op een breuk groot. De klinische betekenis van dit onderzoeksresultaat is groot: het betekent dat pleegouders van meet af aan een (emotioneel) luisterend oor moeten hebben voor hun nieuwe huisgenoot en responsief dienen te zijn (zie ook Grietens, 2011). Piet heeft de publicatie, waarin dit resultaat aan het internationaal forum werd gepresenteerd, niet meer gezien. Andere onderwerpen waar Piet Strijker onderzoek naar heeft gedaan betroffen: kenmerken van pleegkinderen, assessment van probleemgedrag, matching van pleegkinderen en pleeggezinnen, selectie en training van pleegouders, netwerk-pleegzorg, trauma en traumaverwerking bij pleegkinderen, en evaluatieonderzoek naar programma s ter ondersteuning van pleegouders en biologische ouders. Deze laatste twee thema s waren recent gestart en worden na Piet s overlijden voortgezet als promotieonderzoek aan de Rijksuniversiteit Groningen o.l.v. collega prof. Hans Grietens. Piet Strijker publiceerde in 15 jaar tijd negen boeken en 66 wetenschappelijke artikelen en boekbijdragen (waarvan 44 internationaal). Hij was vaak zelf eerste of enig auteur. Onder zijn leiding (als co-promotor) kwamen vier promotiestudies gereed. Hij maakte deel uit van enkele internationale

4 PLEEGKINDEREN EN PLEEGZORG: TWEE DECENNIA KENNIS VERZAMELEN EN DELEN 9 wetenschappelijke netwerken (zoals EUSARF, IAOBER, IFCO, INFOCARE en INTRAC) 2, was lid van de editorial board van Child and Youth Care Forum en International Journal of Child and Family Welfare, en veelgevraagd reviewer zowel nationaal als internationaal. Voorts was hij lid van de jury van de Horizon Studieprijs, een landelijke prijs voor onderwijsgebonden orthopedagogisch onderzoek in het veld van de zorg voor jeugd. Het onder leiding van Elizabeth Fernandez en Rick Barth geschreven, internationaal prestigieuze overzichtswerk How does foster care work? (2010) bevatte één Nederlandse bijdrage, die van Piet Strijker. Ook dit boek heeft hij niet meer in handen gehad, het verscheen één week na zijn dood. Persoon Nadat bij Piet begin 2006 een carcinoom gediagnosticeerd, behandeld en naar het scheen effectief bestreden was, stak deze rotziekte in 2009 toch weer de kop op. De wijze waarop Piet zich teweer stelde tegen de ellende die hem opnieuw trof was indrukwekkend. Ondanks het feit dat hij belastende therapieën moest ondergaan, er vaak letterlijk beroerd aan toe was en in grote onzekerheid verkeerde over wat de toekomst hem zou brengen, bleef hij vanuit zijn thuisbasis in Amersfoort heel actief betrokken bij het werk dat in Groningen te doen was. Nog tot vlak voor zijn dood heeft hij een belangrijke rol gespeeld bij de begeleiding van masterstudenten en promotieonderzoekers. Via de had hij met hen en met de andere collega s contact. Dat was Piet ten voeten uit: altijd verder willen met zijn vak, met zijn passie mag je wel zeggen. Dat merkte ik ook altijd als ik bij hem op bezoek kwam toen hij niet meer naar Groningen kon komen. Nadat ik hem vroeg hoe het met hem ging, gaf hij kort de laatste medische feiten, concludeerde vrijwel altijd...dat het goed gaat, en stuurde het gesprek zo snel mogelijk in de richting van het werk. Vijf à tien minuten na mijn binnenkomst waren we uitgebreid in gesprek over onderzoeksprojecten, over publicaties, over ontwikkelingen in Groningen, over nieuwe inzichten rond traumaverwerking, over hechting van pleegkinderen, over nieuwe vragenlijsten, statistische analysetechnieken, over boeken die waren uitgekomen, enz. enz.; kortom, over zijn tweede liefde: het wetenschappelijk werk. Als collega was Piet Strijker, naast uiterst vakbekwaam, ook een heel aimabel iemand. Het was een zachte man, soms leek hij kwetsbaar. Hij was wars van phony gedrag, moest niets hebben van drukdoenerij of opschepperij, en was zeer loyaal en servicegericht jegens degenen die van zijn begeleiding afhankelijk waren: studenten en promovendi. Velen hebben dankzij hem de eindstreep bereikt. Hoe gepassioneerd hij in zijn werk was komt goed naar voren in het volgende voorbeeld. Piet en ik namen september 2009 deel aan een internationaal congres over pleegzorg in het mooie Zwitserse stadje Rorschach aan de Bodensee. We hadden samen een lezing voorbereid die Piet zou voordragen. Op de avond voorafgaand aan de dag van zijn optreden zei hij dat hij de volgende ochtend wat later wilde komen omdat hij zich niet goed voelde, veel pijn had en slecht sliep. Ik zei hem dat ik de lezing natuurlijk prima kon overnemen, maar dat wimpelde hij beleefd en stellig af. Ik was er niet gerust op en bereidde mij voor als zou ik misschien tóch het verhaal moeten doen. Om 11.30u die ochtend verscheen Piet in de conferentiezaal met de opmerking: Zo! Ruim op tijd, hè! (hij moest om 14.00u zijn verhaal houden) Waar ging het vanochtend over? Kun je mij even bijpraten? Altijd inhoudelijk geïnteresseerd! Piet hield zijn lezing. Het ging goed, maar niet gemakkelijk. Hij had veel pijn, maar maakte er geen woord aan vuil, en deed zijn ding. Er zou nog heel veel méér over Piet gezegd kunnen worden. Over de feilloze manier waarop hij mij in de auto, al kaart lezend, een keer door het hartje van Parijs loodste, maar mij, al even serieus kaart lezend, liet verdwalen op het Duitse platteland; over zijn soberheid als het ging om de aanschaf van studieboeken Je hebt er maar een paar nodig, dat is genoeg; de rest kun je op internet vinden ; over zijn trefzekere analyse van de weersgesteldheid Erik, het waait toen wij gezamenlijk na

5 10 ERIK J. KNORTH een nieuwjaarsbijeenkomst van de afdeling vanuit Groningen op weg naar Amersfoort in een ijzige storm belandden; over zijn muziekvoorkeur en de verliefde wijze waarop hij kon spreken over zijn Rickenbacker basgitaar waarmee hij jarenlang de ondertonen in een stevige rockband verzorgde de bas stond parmantig in het midden van zijn huiskamer, en over zijn zéér avontuurlijke reizen (het kostte hem bijna zijn leven) in verre landen, samen met zijn vrouw. Ten slotte Duidelijk mag zijn dat wij in Groningen zéér op Piet gesteld waren. We verliezen met hem een kei van een onderzoeker en docent, en een geweldig fijne collega. Zijn dood treft ons nog steeds in het hart. Twee maanden na zijn overlijden vond een groot internationaal congres plaats in Groningen over de zorg voor kwetsbare jeugd. Een belangrijk deelonderwerp was de pleegzorg. Piet was betrokken bij de voorbereiding van maar liefst zes lezingen. Uit erkentelijkheid en dankbaarheid voor wat hij heeft betekend voor de Groningse orthopedagogiek maar ook veel breder voor het kwaliteitsondersteunend onderzoek en de praktijkvoering in de pleegzorg in Nederland en daarbuiten, is het bronnenboek dat ter gelegenheid van dit congres is gepubliceerd onder de titel Inside Out (Knorth, Kalverboer & Knot-Dickscheit, 2010) opgedragen aan dr. Piet Strijker. Wij zullen zijn werk voortzetten. NOTEN 1 Strijker en Zandberg (1995) baseren zich hier op Stanger, McConaughy en Achenbach (1992). 2 EUSARF: EUropean Scientific Association on Residential and Family care for children and adolescents; IAOBER: International Association for Outcome-Based Evaluation and Research on family and children s services; IFCO: International Foster Care Organization; INFOCARE: International Network on Foster Care Research; INTRAC: International research Network on Transitions to Adulthood from Care. GERAADPLEEGDE LITERATUUR Fernandez, E., & Barth, R. P. (eds.) (2010). How does foster care work? International evidence on outcomes. London/Philadelphia: Jessica Kingsley Publishers. Grietens, H. (2011). Kleine stemmen, grote verhalen!? Over pleegkinderen in orthopedagogisch onderzoek. Antwerpen/Apeldoorn: Garant. Knorth, E. J., Kalverboer, M. E., & Knot-Dickscheit (eds.) (2010). Inside out. How interventions in child and family care work: an international source book. Antwerp: Garant Publishers. Stanger, C., McConaughy, S. H., & Achenbach, T. M. (1992). Three-year course of behavioral/emotional problems in a national sample of 4- to 16-year-olds, II: Predictors of syndromes. American Journal of Child and Adolescent Psychiatry, 35(5), Stein, M. (2006). Young people aging out of care: The poverty of theory. Children and Youth Servicees Review, 28(4), Strijker, J. (1995). Dagpleegzorg: Methoden van beïnvloeding en risicovariabelen. Academisch proefschrift. Groningen: Uitgeverij Stichting Kinderstudies. Strijker, J. (2009). Kennisboek Pleegzorg. Utrecht: Uitgeverij STILI NOVI. Strijker, J. (2010). Foster care in the Netherlands: Correlates of placement breakdown and successful placement. In E. Fernandez, & R. P. Barth (Eds.), How does foster care work? International evidence on outcomes (pp ). London/Philadelphia: Jessica Kingsley Publishers.

6 PLEEGKINDEREN EN PLEEGZORG: TWEE DECENNIA KENNIS VERZAMELEN EN DELEN 11 Strijker, J., & Knorth, E. J. (2009). Factors associated with the adjustment of foster children in the Netherlands. American Journal of Orthopsychiatry, 79 (4), Strijker, J., & Van de Loo, S. (2010). Placement breakdown among foster children with intellectual disabilities. British Journal of Developmental Disabilities, 56 (111), Strijker, J., Van Oijen, S., & Knot-Dickscheit, J. (2011). Assessment of problem behaviour by foster parents and foster children. Child and Family Social Work, 16 (1), [published online: 6 september DOI: /j x]. Strijker, J., & Zandberg, T. (1995). The effect of supplementary education on problema tic children. In J. J. Hox, et al. (eds.), Advances in family research (pp ). Amsterdam: Thesis Publishers. Strijker, J., & Zandberg, T. (2005). Breakdown in foster care. International Journal of Child and Family Welfare, 8 (2/3), Van Oijen, S. (2010). Resultaat van pleegzorgplaatsingen. Een onderzoek naar breakdown en de ontwikkeling van adolescente pleegkinderen bij langdurige pleegzorgplaatsingen. Academisch proefschrift. Groningen: Rijksuniversiteit Groningen. Van Oijen, S., Strijker, J., & Knot-Dickscheit, J. (2010). A research study on breakdown and foster adolescents development in long-term foster care. In E. J. Knorth, et al. (eds.), Inside out. How interventions in child and family care work: an international source book (pp ). Antwerp: Garant Publishers. Bijlage: Selectie van publicaties van Piet Strijker Boeken Strijker, J. (1995). Dagpleegzorg. Methoden van beïnvloeding en risicovariabelen. Groningen: Stichting Kinderstudies. Academisch proefschrift (ISBN ). Strijker, J., & Zandberg, T. (1999). Pleegzorg in Nederland: Een beschrijving van de populatie. Maastricht: Shaker (ISBN ). Strijker, J., & Zandberg, T. (1999). Competentie van dove jongeren: Een evaluatie-onderzoek naar een residentiële voorziening Maastricht: Shaker (ISBN ). Strijker, J., & Zandberg, T. (2001). Matching in de pleegzorg: Hulpvraag versus aanbod. Amsterdam: Uitgeverij SWP (ISBN ). Rink, J. E., Strijker, J., Lutje Spelberg, H. C., & Boersma, C. J. (Eds.) (2003). The Trondheim papers. Youth, societal norms and values: Cross-cultural comparisons. Aachen: Shaker Publishing (ISBN ). Rink, J. E., Potočárová. M., Potočar, M., & Strijker, J. (Eds.) (2004). Youngsters between freedom and social limits. Volume V. Aachen: Shaker Publishing (ISBN ). Strijker, J. (2006). Pleegzorg. Overzicht van wetenschappelijk onderzoek. Utrecht: Uitgeverij STILI NOVI. Knorth, E. J., Nakken, H., Oenema-Mostert, C. E., Ruijssenaars, A. J. J. M., & Strijker, J. (Red.) (2008). De ontwikkeling van kinderen met problemen: gewoon anders. Garant: Antwerpen/Apeldoorn (ISBN ). Strijker, J. (2009). Kennisboek Pleegzorg. Utrecht: Uitgeverij STILI NOVI (ISBN ). Wetenschappelijke artikelen en bijdragen in boeken Internationaal Strijker, J., & Zandberg, T. (1994). Some pros and cons of foster day care. In J. E. Rink, R. C. Vos, K. P. van den Bos, R. van Wijck, & P. L. Vriesema (Eds.), The limits of orthopedagogy: Changing perspectives. Part 2 (pp ). Leuven: Garant Publishers.

7 12 ERIK J. KNORTH Strijker, J., & Zandberg, T. (1995). The effect of supplementary education on problema tic children. In J. J. Hox, B. F. van der Meulen, J. M. A. M. Janssens, J. J. F. ter Laak, & L. W. C. Tavecchio (Eds.), Advances in family research (pp ). Amsterdam: Thesis Publishers. Strijker, J., & Zandberg, T. (1995). Foster day care in the Netherlands. Characteristics, method, results. In: Du! Ich brauche Eltern. Pflegekinder; Aktuelle Probleme, Zukunftsweise Modelle. Saltzburg: Amt der Salzburger Landesregierung. Strijker, J., & Zandberg, T. (1997). Selection criteria for foster daycare parents. International Journal of Child and Family Welfare, 2 (2), Strijker, J., & Zandberg, T. (1998). Decision-making in the selection of problematic families for foster daycare. International Journal of Child and Family Welfare, 3 (3), Knot-Dickscheit, J., Rink, K., & Strijker, J. (2000). Rearing and its influence on the attitudinal coping strategies of youngsters regarding social limits; suggestions for a research survey. In K. Rink, W. Ott, J. Schlee, & M. Wittrock (Eds.), Youngsters between freedom and social limits. Volume III (pp ) Oldenburg: Carl von Ossietzky Uni/DIZ Verlag. Strijker, J., & Zandberg, T. (2000). Tagespflegesorge; der Zusammenhang zwischen Familienkohäsion und Auβerhausunterbringung. Sonderpädagogik, 30 (2), Strijker, J. (2002). Psychometric properties of the SRI. In W. Ott, & K. Rink (Eds.), Youngsters between freedom and social limits. Volume VI (pp ). Aachen: Shaker Publishing. Boersma, C., Lutje Spelberg, H., Rink, K., & Strijker, J. (2002). Longitudinal research with the ASL. In W. Ott, & K. Rink (Eds.), Youngsters between freedom and social limits. Volume VI (pp ). Aachen: Shaker Publishing. Strijker, J., Zandberg, T., & Van der Meulen, B. F. (2002). Indicators for placement in foster care. British Journal of Social Work, 32 (2), Strijker, J., Zandberg, T., & Van der Meulen, B. F. (2002). Taxonomy of foster children in foster homes. International Journal of Child and Family Welfare, 5 (1/2), Strijker, J., Zandberg, T., & Van der Meulen, B. F. (2003). Kinship foster care and foster care in the Netherlands. Children and Youth Services Review, 25 (11), Strijker, J., & Rink, J. E. (2003). Cross-national study on the attitude of normal and juvenile youngsters towards social limits. International Journal of Child and Family Welfare, 6 (3), Strijker, J. (2003). Cross-cultural orthopedagogy? In J. E. Rink, J. Strijker, H. C. Lutje Spelberg, & C. J. Boersma (Eds), The Trondheim papers. Youth, societal norms and values: Cross-cultural comparisons (pp ). Aachen: Shaker Publishing. Strijker, J., Rink, J. E., & Everts, H. (2004). Profiles of rearing tasks: New Zealand data compared with Dutch data. In J. E. Rink, M. Potočárová, M. Potočar, & J. Strijker (Eds.), Youngsters Between Freedom and Social Limits. Volume V (pp ). Aachen: Shaker Publishing. Strijker, J., Zandberg, T., & Van der Meulen, B. F. (2005). Typologies and outcomes for foster children. Child and Youth Care Forum, 34 (1), Strijker, J., & Zandberg, T. (2005). Breakdown in foster care. International Journal of Child and Family Welfare, 8 (2/3), Huyghen, A. M., Strijker, J., & Zandberg, Tj. (2006). Difficult children, different approach? A survey on parents rearing of youngsters with severe behavioral probems and/or psychiatric disorders. In J. Oudhof, & J. E. Rink (Eds.), Youngsters Between Freedom and Social Limits. Volume VI (pp ). Aachen: Shaker Publishing. Boersma, C., Lutje Spelberg, H. C., Strijker, J., & Rink, J. E. (2006). A preliminary view on test results on Den Engh subpopulations: Longitudinal research. In J. Oudhof, & J.E. Rink (Eds.), Youngsters between Freedom and Social Limits. Volume VI (pp ). Aachen: Shaker Verlag. Strijker, J., & Knorth, E. J. (2007). Family fostering behind the dykes: Practice and research. In H. Grietens, et al. (Eds.), Promoting Competence in Children and Families (pp ). Leuven, Belgium: Leuven University Press.

8 PLEEGKINDEREN EN PLEEGZORG: TWEE DECENNIA KENNIS VERZAMELEN EN DELEN 13 Strijker, J., Knorth, E. J., & Knot-Dickscheit, J. (2008). Placement history of foster children. A study of placement history and outcomes in long-term foster care. Child Welfare, 87 (5), Strijker, J., & Van Oijen, S. (2008). Agreement in foster care. Discrepancies between foster child and foster parent about the severity of problem behaviour. International Journal of Child and Family Welfare, 11 (2/3), Huyghen, A. M. N., Zandberg, T., & Strijker, J. (2008). Do training programmes work? Evaluation of the training Coping with Social Limits. In C. Canali, T. Vecchiato, & J. K. Whittaker (Eds.), Assessing the evidence-base of intervention for vulnerable children and their families (pp ). Padova: E. Zancan Publishing. Huyghen, A. M. N., Zandberg, T., & Strijker, J. (2008). I programmi di formazione funzionano? Valutazione della formazione Coping with Social Limits. In C. Canali, T. Vecchiato, & J. K. Whittaker (Eds.), Conoscere i bisogni e valutare l efficacia degli interventi per bambini, ragazzi e famiglie in difficoltà (pp ). Padova: E. Zancan Publishing. Knorth, E.J., Knot-Dickscheit, J., & Strijker, J. (2008). The Netherlands. In M. Stein, & E. R. Munro (Eds.), Young people s transitions from care to adulthood. International research and practice (pp ). London/ Philadelphia: Jessica Kingsley Publishers. Strijker, J., & Van Oijen, S. (2008). Agreement between foster child and foster parent in the severity of problem behavior. In C. Canali, T. Vecchiato, & J. K. Whittaker (Eds.) (2008). Assessing the evidence-base of intervention for vulnerable children and their families (pp ). Padova: E. Zancan Publishing. Strijker, J., & Van Oijen, S. (2008). Il punto di vista dei bambini in affido e dei genitori affidatari sulla gravità dei problem comportamentali. In C. Canali, T. Vecchiato, & J. K. Whittaker (Eds.), Conoscere i bisogni e valutare l efficacia degli interventi per bambini, ragazzi e famiglie in difficoltà (pp ). Padova: E. Zancan Publishing. Knorth, E. J., Knot-Dickscheit, J., Tausendfreund, T., Schulze, G. C., & Strijker, J. (2009). Jugendhilfe, ambulant und stationär: Plädoyer für ein Kontinuum. Praxis der Kinderpsychologie und Kinderpsychiatrie, 58 (5), Strijker, J., & Knorth, E. J. (2009). Factors associated with the adjustment of foster children in the Netherlands. American Journal of Orthopsychiatry, 79 (4), Knorth, E. J., Knot-Dickscheit, J., & Strijker, J. (2009). Intervention und Prävention. In S. Andresen, R. Casale, T. Gabriel, R. Horlacher, S. L. Klee, & J. Oelkers (Eds.), Handwörterbuch Erziehungswissenschaft (pp ). Weinheim/Basel: Beltz Verlag. Strijker, J. (2009). Validation d une échelle d évaluation des mères d accueil aus Pays-Bas. La Revue Internationale de L Éducation Familiale, 12 (26), Daus, N., Van den Berg, R., Strijker, J., & Van Oijen, S. (2010). Behavioural problems, trauma and foster family characteristics: An exploratory study. In E. J. Knorth, et al. (Eds.), Inside out. How interventions in child and family care work: an international source book (pp ). Antwerp: Garant Publishers. Strijker, J. (2010). Foster care in the Netherlands: Correlates of placement breakdown and successful placement. In E. Fernandez, & R. P. Barth (Eds.), How does foster care work? International evidence on outcomes (pp ). London/Philadelphia: Jessica Kingsley Publishers. Strijker, J. (2010). Commentary on Robert J. Flynn, Marie-Pierre Paquet & Robyn A. Marquis: Can tutoring by foster parents improve foster children s basic academic skills? A Canadian randomized field trial In E. Fernandez, & R. P. Barth (Eds.), How does foster care work? International evidence on outcomes (pp ). London/Philadelphia: Jessica Kingsley Publishers. Strijker, J., & Van de Loo, S. (2010). Placement breakdown among foster children with intellectual disabilities. British Journal of Developmental Disabilities, 56 (111), Strijker, J., Voorintholt, E., & Van der Kamp, T. (2010). Treatment of chronically sexual abused girls aged In E. J. Knorth, et al. (Eds.), Inside out. How interventions in child and family care work: an international source book (pp ). Antwerp: Garant Publishers.

9 14 ERIK J. KNORTH Van Andel, H., Strijker, J., Van der Gaag, R. J., Grietens, H., & Knorth, E. J. (2010). A Dutch intervention for young foster children under stress. In E. J. Knorth, et al. (Eds.), Inside out. How interventions in child and family care work: an international source book (pp ). Antwerp: Garant Publishers. Van de Loo, S. J. M., Mulder, H., Grietens, H., Knorth, E. J. & Strijker, J. (2010). Treatment and assessment of parenting capacities in a family psychiatric centre: Context, workings methods and research. In E. J. Knorth, et al. (Eds.), Inside out. How interventions in child and family care work: an international source book (pp ). Antwerp: Garant Publishers. Van Oijen, S., Strijker, J., & Knot-Dickscheit, J. (2010). A research study on breakdown and foster adolescents development in long-term foster care. In E. J. Knorth, et al. (Eds.), Inside out. How interventions in child and family care work: an international source book (pp ). Antwerp: Garant Publishers. Strijker, J., Van Oijen, S., & Knot-Dickscheit, J. (2011). Assessment of problem behaviour by foster parents and foster children. Child and Family Social Work, 16 (1), [published online: 6 september DOI: /j x]. Tausendfreund, T., Knorth, E. J., Knot-Dickscheit, J., Strijker, J., & Schulze, G. C. (2011). Familien in Multiproblemlagen: Hintergründe, Merkmale und Hilfeleistungen. Praxis der Kinderpsychologie und Kinderpsychiatrie, 60 (submitted). Van Andel, H. W. H., Strijker, J., Grietens, H., Van der Gaag, R. J., & Knorth, E. J. (2011). Searching for effective interventions for young foster children under stress: A meta-analysis. Child and Family Social Work, 16 (accepted pending revision). Nationaal Strijker, J., & Zandberg, T. (1995). Dagpleegzorg, een hulpvariant in ontwikkeling. Elim-post, 60, Strijker, J., & Zandberg, T. (1995). De plaatsing van kinderen in dagpleeggezinnen: random of rationeel? Nederlands Tijdschrift voor Opvoeding, Vorming en Onderwijs, 11 (3), Strijker, J., & Zandberg, T. (1995). De invloed van de communicatie tussen de ouder en de dagpleegouder. Tijdschrift voor Orthopedagogiek, 34 (10), Strijker, J., & Zandberg, T. (1997). Kwaliteitsverbetering in de pleegzorg vanuit een besliskundig pedagogisch perspectief. Nederlands Tijdschrift voor Opvoeding, Vorming en Onderwijs, 13 (1), Strijker, J., & Zandberg, T. (1998). Dagpleegzorg: de kracht van aanvullende opvoeding voor gezinnen in een problematische opvoedingssituatie. In W. Hellinckx (Red.), Pedagogische thuishulp in problematische opvoedingssituaties (pp ). Leuven/Apeldoorn: Garant. Strijker, J., & Zandberg, T. (1999). Typologie van pleegkinderen. Tijdschrift voor Orthopedagogiek, 38 (9), Strijker, J., Zandberg, T., & Van der Meulen, B. F. (2000). Taxonomie van probleemge drag van pleegkinderen in pleeggezinnen. Tijdschrift voor Orthopedagogiek, Kinder psychiatrie en Klinische Kinderpsychologie, 25 (3), Strijker, J., Zandberg, T., & Van der Meulen, B. F. (2001). Verschillen tussen netwerkgezinnen en bestandsgezinnen in de pleegzorg. Pedagogiek, 21 (3), Strijker, J., Bijstra, J. O., Doornenbal, J., Zandberg, T., & Van Houten-Van den Bosch, E. J. (2002). Noodzaak van een intersectorale aanpak van probleemgedrag. Tijdschrift voor Orthopedagogiek, 41 (4), Zandberg, T., & Strijker, J. (2002). Pleegzorg. In J. Dewispelaere, R. Vecht-Van den Bergh, & D. M. C. Van Zeben-Van der Aa (Red.), Handboek Kinderen en Adolescenten: Problemen en risicosituaties (pp. F 020: 1-17). Houten/Mechelen: Bohn Stafleu Van Loghum. Strijker, J., & Rink, J. E. (2003). Een cross-nationale studie naar de houding van jongeren ten opzichte van sociale grenzen. Pedagogiek, 23 (4), Strijker, J., & Zandberg, T. (2004). Over-Leven in de pleegzorg. Pedagogiek, 24 (3),

10 PLEEGKINDEREN EN PLEEGZORG: TWEE DECENNIA KENNIS VERZAMELEN EN DELEN 15 Van der Meulen, B. F., Oenema-Mostert, C. E., Strijker, J., & Zandberg, T. (2004). Orthopedagogische aspecten van chronische ziekten bij kinderen. In A. J. M. Bonnet-Breusers, et al. (Red.), Praktijkboek jeugdgezondheidszorg (pp. III III ). Maarssen: Elsevier Gezondheidszorg. Van Oijen, S, Strijker, J., & Knorth, E. J. (2005). Voorspellen van breakdown bij pleegzorgplaatsingen. In M. van der Steege, & C. Konijn (Red.), Jeugdzorg in onderzoek, focus op effectiviteit (pp ). Den Haag: Ministerie van VWS. Strijker, J., & Van Oijen, S. (2006). (On)gelijkenis van pleegouder en pleegkind in hun rapportage van probleemgedrag. Tijdschrift voor Orthopedagogiek, Kinderpsychiatrie en Klinische Kinderpsychologie, 31 (2), Strijker, J., & Knorth, E. J. (2007). Verplaatsing van pleegkinderen. Een onderzoek naar verplaatsingsgeschiedenis en plaatsingsverloop bij kinderen in de lange termijn pleegzorg. Kind en Adolescent, 28 (1), Zandberg, T., Knorth, E. J., & Strijker, J. (2007). Uithuisplaatsing van kinderen. In D. M. C. B. van Zebenvan der Aa, R. Vecht-van den Bergh, J. Dewispelaere, M. van der Meulen-van Dijk, V. H. C. Soyez, & G. A. Bakker (Red.), Handboek Kinderen en Adolescenten: Problemen en Risicosituaties (F 110/1-18). Houten/ Diegem: Bohn Stafleu van Loghum. Ruijssenaars, A. J. J. M., Strijker, J., Oenema-Mostert, C. E., Nakken, H., & Knorth, E. J. (2008). De ontwikkeling van kinderen met problemen beschouwd: gewoon anders. In E. J. Knorth et al. (Red.), De ontwikkeling van kinderen met problemen: gewoon anders (pp ). Antwerpen/Apeldoorn: Garant. Strijker, J. (2008). Diagnostiek en het multiple informantenprobleem. In E. J. Knorth, H. Nakken, C. E. Oenema-Mostert, A. J. J. M. Ruijssenaars, & J. Strijker (Red.), De ontwikkeling van kinderen met problemen: gewoon anders (pp ). Garant: Antwerpen /Apeldoorn. Strijker, J., & Van Oijen, S. (2008). Taxatie van probleemgedrag door ouders en kinderen zelf: Vergelijking van pleeggezinnen en eigen kind -gezinnen. Kind en Adolescent, 29 (2), Strijker, J. (2010). Pleegzorg. In A. Autrique, J. E. Baggerman, F. Boer, P. Cuijpers, et al., Gezin. Deel 6: Kinderen en adolescenten: Problemen en risicosituaties (pp ). Houten: Bohn Stafleu van Loghum. Van Oijen, S., & Strijker, J. (2010). Het verplaatsen van kinderen. In P. M. van den Bergh, & A. M. Weterings (Red.), Pleegzorg in perspectief. Ontwikkelingen in theorie en praktijk (pp ). Assen: Van Gorcum. Zandberg, T., Knorth, E. J., & Strijker, J. (2010). Uithuisplaatsing van jeugdigen. In A. Autrique, J. E. Baggerman, F. Boer, P. Cuijpers, et al., Gezin. Deel 6: Kinderen en adolescenten: Problemen en risicosituaties (pp ). Houten: Bohn Stafleu van Loghum. Strijker, J., & Van de Loo, S. J. M. (2012). Afgebroken plaatsingen bij pleegkinderen met een verstandelijke beperking. Orthopedagogiek: Onderzoek en Praktijk, 51 (dit nummer). Begeleide dissertaties Van der Mooren, F. C. T. (2006). Opvoeding op school en in het gezin. Enschede: Print Partners Ipskamp (207 pp.) [ISBN ]. Proefschrift Rijksuniversiteit Groningen, 19 oktober Promotor: Prof. Dr. J.E. Rink; Co-promotor: Dr. J. Strijker. Huyghen, A. M. N. (2007). Grensverleggend. Onderzoek naar een leerlingpopulatie van Cluster 4 en evaluatie van de training Omgaan met Sociale Grenzen (159 pp.) [ISBN ]. Proefschift Rijksuniversiteit Groningen, 22 februari Promotor: Prof. Dr. T. Zandberg; Co-promotor: Dr. J. Strijker. Drost, J. Y. (2008). Residentiële justitiële opvoeding en de houding van jongens ten opzichte van sociale grenzen. Utrecht: Uitgeverij Agiel (176 pp.) [ISBN ]. Proefschrift Rijksuniversiteit Groningen, 4 september Promotor: Prof. Dr. J.E. Rink; Co-promotor: Dr. J. Strijker. Van Oijen, S. (2010). Resultaat van pleegzorgplaatsingen. Een onderzoek naar breakdown en de ontwikkeling van adolescente pleegkinderen bij langdurige pleegzorgplaatsingen (183 pp.) [ISBN ]. Proefschrift Rijksuniversiteit Groningen, 21 januari Promotor: Prof. Dr. J.E. Rink; Co-promotor: Dr. J. Strijker.

11 Erratum: Correctie Figuur 1 Hulpcarrière moeder Kwaliteit gezinsrelaties T1.46 Kwaliteit gezinsrelaties T Achtergrond/ gezinsproblemen.36 Ernst problemen.34 pleegkind T1 Ernst problemen pleegkind T Organisatie huishouding T1 Interventiemethode T1-T2 FIGUUR 1 Structuurmodel van beïnvloedende factoren m.b.t. emotionele en gedragsproblemen van pleegkinderen een jaar na plaatsing in een dagpleeggezin Toelichting: T1 = aan het begin van de pleeggezinplaatsing T2 = een jaar na het begin van de pleeggezinplaatsing T1-T2 = periode tussen begin van de pleeggezinplaatsing en een jaar later Alle correlaties in het model zijn significant (p.05) Erratum: Deel toelichtende tekst bij Figuur 1 op pagina 8, linkerkolom, tweede alinea (regel 25). Hier dient gelezen te worden: Wanneer een selectie van epidemiologisch valide variabelen (lichtgrijs in Figuur 1) in een hierarchische regressie-analyse worden ingebracht t.b.v. predictie van het niveau van emotionele en gedragsproblemen bij het kind een jaar na plaatsing (donkergrijs, N=34), blijkt het model 54% van de variantie te kunnen verklaren. Dat is substantieel (vgl. Strijker & Zandberg, 1995, p. 174). Opmerkelijk is dat een zo elegant, veelbelovend model nooit verder in onderzoek is getoetst of aandacht heeft gehad in de literatuur, terwijl er zó n behoefte is aan theoretische verdieping in het veld van de zorg voor jeugdigen (vgl. bv. Stein, 2006).