AGRESSIE EN GEWELD TEGEN POLITIEKE AMBTSDRAGERS IN GELDERLAND

Transcriptie

1 Rapport AGRESSIE EN GEWELD TEGEN POLITIEKE AMBTSDRAGERS IN Secundaire analyse Monitor Integriteit en Veiligheid openbaar bestuur Augustus

2 COLOFON Uitgave I&O Research Piet Heinkade GM Amsterdam Rapportnummer 2017/135 Datum Augustus 2017 Opdrachtgever Provincie Gelderland Auteur(s) Jaap Bouwmeester Nora Löb Het overnemen uit deze publicatie is toegestaan, mits de bron duidelijk wordt vermeld. Agressie en geweld tegen politieke ambtsdragers in Gelderland Colofon

3 INHOUDSOPGAVE 1. Samenvatting Inleiding Uitkomsten Incidentie van agressie en geweld Aard en ernst van het meest recente incident Intern melden, aangifte en registratie Nadelige gevolgen Reactie van de organisatie Invloed op besluitvorming Agressie en geweld tegen politieke ambtsdragers in Gelderland Inhoudsopgave

4 1 HOOFDSTUK Samenvatting Agressie en geweld tegen politieke ambtsdragers in Gelderland Samenvatting 4

5 1. Samenvatting Algemeen beeld Politieke ambtsdragers bij Gelderlandse gemeenten en de provincie Gelderland hebben in ongeveer gelijke mate als hun collega ambtsdragers in de rest van het land te maken met agressie en geweld door burgers. Ook de wijze waarop zij omgaan met de incidenten en de gevolgen die het heeft voor hun eigen functioneren verschilt niet significant van het landelijke beeld. Binnen Gelderland zijn enkele verschillen te zien in stedelijke en minder stedelijke gemeenten en tussen volksvertegenwoordigers en bestuurders. Slachtofferschap In totaal 25 procent van de politieke ambtsdragers uit Gelderland geeft aan dat ze in de afgelopen 12 maanden (uit hoofde van hun functie) te maken hebben gehad met agressie of geweld door burgers. Verbale agressie komt verreweg het vaakst voor, gevolgd door bedreiging/intimidatie. Twee derde van de slachtoffers geeft aan dat ze in de afgelopen 12 maanden meerdere incidenten van agressie en geweld meemaakten. Het gemiddeld aantal incidenten per slachtoffer ligt in Gelderland op 4,9. Face-to-face incidenten komen het meest voor, gevolgd door agressieve uitingen via sociale media. In de stedelijke gebieden in Gelderland zijn meer incidenten via sociale media geuit dan in de niet-stedelijke gebieden. Melding van incidenten Zes op de tien politieke ambtsdragers bij Gelderlandse gemeenten die slachtoffer werden van agressie of geweld hebben dit besproken of er melding van gedaan. Van zwaardere incidenten wordt vaker melding gedaan. De grote meerderheid is tevreden over de wijze waarop op hun melding is gereageerd. Een kwart van de slachtoffers weet met zekerheid te kunnen zeggen dat het incident is geregistreerd. De belangrijkste reden om geen melding en/of aangifte te doen is dat het incident niet als ernstig genoeg wordt gezien. Nadelige gevolgen Een derde van de slachtoffers van agressie of geweld door burgers had te maken met een of meer nadelige gevolgen van het incident. Dit betreft vooral verminderd werkplezier. Van de slachtoffers die behoefte hadden aan nazorg, was twee derde hierover tevreden. Inspanningen door de organisatie Bijna twee derde van de politieke ambtsdragers bij Gelderlandse gemeenten is positief over de reactie van de organisatie op incidenten. Een vergelijkbare groep (63 procent) vindt dat er een duidelijke norm geformuleerd is. Bijna acht op de tien gemeentelijke politieke ambtsdragers vinden dat de organisatie voldoende doet om agressie en geweld door burgers te voorkomen. Een derde van de gemeentelijke politieke ambtsdragers heeft zelf een voorlichting of een training gehad over het omgaan met geweldsincidenten. Bestuurders zijn hier tevredener over dan volksvertegenwoordigers. Agressie en geweld tegen politieke ambtsdragers in Gelderland Samenvatting 5

6 2 HOOFDSTUK Inleiding Agressie en geweld tegen politieke ambtsdragers in Gelderland Inleiding 6

7 2. Inleiding Achtergrond van het onderzoek De Rijksoverheid streeft naar een veilig openbaar bestuur. De minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) is daarvoor verantwoordelijk. Een belangrijke voorwaarde voor een effectieve aanpak van agressie en geweld is inzicht in de aard en de omvang van het probleem. Hiervoor laat het ministerie van BZK periodiek monitoronderzoek uitvoeren onder medewerkers en politieke ambtsdragers in het openbaar bestuur. De meest recente meting is eind 2016 verschenen. De provincie Gelderland wil graag weten hoe de stand van zaken is onder politieke ambtsdragers bij Gelderse gemeenten en de provincie zelf. Om die reden is een secundaire analyse uitgevoerd op het landelijke databestand. In dit rapport worden de uitkomsten voor Gelderland afgezet tegen de landelijke cijfers. Doelstelling van het onderzoek De doelstelling van het onderzoek is het verkrijgen van inzicht over de stand van zaken omtrent agressie en geweld tegen politieke ambtsdragers. Hierbij gaan we in op de volgende thema s: incidentie van agressie en geweld aard en ernst van incidenten intern melden, aangifte en registratie nadelige gevolgen reactie van de organisatie invloed op besluitvorming Doelgroep Bij de politieke ambtsdragers gaat het om bestuurders en volksvertegenwoordigers van de provincie Gelderland en de Gelderse gemeenten. 1 Dit zijn: Commissaris van de Koning, Gedeputeerde Staten, Statenleden (provincie) Burgemeesters, wethouders en raadsleden (gemeenten) Uitvoering van het onderzoek De gegevens zijn ontleend aan een landelijke enquête. Daarin is aan de politieke ambtsdragers gevraagd naar hun ervaringen met de verschillende vormen van agressie en geweld bij het uitoefenen van hun publieke taken. Naast deze vragen over persoonlijke ervaringen en beleving hebben zij tevens hun mening kunnen geven over de wijze waarop de eigen organisatie omgaat met (inbreuken op) de veiligheid. De dataverzameling van de politieke ambtsdragers (voor de landelijke Monitor Veiligheid en Integriteit) was als volgt: in totaal zijn ruim tienduizend politieke ambtsdragers bij gemeenten benaderd en hebben er deelgenomen aan het onderzoek, een respons van 37 procent aan de statenleden, Commissaris van de Koning en GS-leden van de provincies is een persoonlijke mail gestuurd. Bij de provincies hebben 248 van de 641 deelnemers de vragenlijst ingevuld (39 procent) 1 In de cijfers zijn de uitkomsten voor de Gelderlandse waterschappen niet meegenomen omdat deze niet te herleiden waren tot het organisatieniveau. Agressie en geweld tegen politieke ambtsdragers in Gelderland Inleiding 7

8 Secundaire analyse In de secundaire analyse Monitor Agressie en Geweld openbaar bestuur is het onderzoek als volgt uitgevoerd. Het databestand is opnieuw geanalyseerd. Er zijn uitsplitsingen gemaakt voor de provincie Gelderland. De politieke ambtsdragers bij waterschappen zijn niet meer te herleiden naar de organisatie waaraan ze verbonden zijn. Deze zijn dus niet meegenomen in de analyse. Hieronder staan de aantallen respondenten die in de analyse betrokken zijn, uitgesplitst naar organisatietype en wat betreft gemeenten naar inhoud van de functie. Verder is te zien hoe de respons verdeeld is over stedelijke en niet-stedelijke gemeenten. Politieke ambtsdragers naar bestuurslaag AANTAL RESPONDENTEN Provincie Gelderland 28 Gemeenten 560 Totaal 588 Politieke ambtsdragers bij gemeenten Raadsleden 441 Wethouders 96 Burgemeesters 23 Politieke ambtsdragers bij gemeenten naar stedelijkheid Stedelijke gemeenten Niet-stedelijke gemeenten Hieronder vallen: Apeldoorn, Arnhem, Culemborg, Doetinchem, Duiven, Ede, Harderwijk, Nijmegen, Rheden, Tiel, Westervoort, Wijchen, Winterswijk, Zevenaar, Zutphen 3 Hieronder vallen o.a.: Aalten, Barneveld, Berg en Dal, Berkelland, Beuningen, Brummen, Buren, Doesburg, Druten, Elburg, Epe, Ermelo, Geldermalsen, Hattem, Heerde, Heumen, Lingewaal, Lingewaard, Lochem, Maasdriel, Neder-Betuwe, Neerijnen, Oldebroek, Oost Gelre, Oude IJsselstreek, Overbetuwe, Putten, Renkum, Rijnwaarden, Rozendaal, Scherpenzeel, Voorst, West Maas en Waal, Zaltbommel Agressie en geweld tegen politieke ambtsdragers in Gelderland Inleiding 8

9 3 HOOFDSTUK Uitkomsten Agressie en geweld tegen politieke ambtsdragers in Gelderland Uitkomsten 9

10 3. Uitkomsten Dit hoofdstuk geeft een beeld van de mate waarin politieke ambtsdragers in Gelderland de afgelopen twaalf maanden slachtoffer waren van agressie en geweld en hoe zij dat hebben beleefd. Naast de uitkomsten voor de provincie Gelderland worden ter vergelijking landelijke cijfers gepresenteerd. De gepresenteerde cijfers hebben betrekking op politieke ambtsdragers bij gemeenten en de provincie Gelderland. 4 Verschillen tussen Nederland en Gelderland worden alleen beschreven als deze significant zijn. 3.1 Incidentie van agressie en geweld Slachtofferschap van agressie en geweld naar aard Een kwart van de gemeentelijke politieke ambtsdragers in Gelderland zegt in de afgelopen 12 maanden tijdens het uitoefenen van hun functie geconfronteerd te zijn met een of meerdere vormen van agressie en geweld door burgers. Bijna de helft (46 procent) van de politieke ambtsdragers uit provincies in Gelderland wordt geconfronteerd met agressie en geweld 5. Verbale agressie komt verreweg het vaakst voor, gevolgd door bedreiging en intimidatie (figuur 3.2). Figuur 3.1 Figuur 3.2 Slachtofferschap van agressie en geweld in de afgelopen twaalf maanden (Gelderland; n=588) 50% 40% 30% 20% 10% 0% 25% 27% Gemeente 46% 36% Provincie Slachtofferschap van agressie en geweld naar soort agressie 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% 27% 28% 12% 12% 4% Gelderland Nederland verbale agressie bedreigimg/ intimidatie fysieke agressie Gelderland Nederland 4 De landelijke cijfers zijn gebaseerd op de uitkomsten bij gemeenten, provincies en waterschappen. 5 Vanwege de kleine aantallen (provincie n=28) dienen deze uitkomsten voorzichtig te worden geïnterpreteerd. Agressie en geweld tegen politieke ambtsdragers in Gelderland Uitkomsten 10

11 Slachtofferschap naar bestuurslaag Wanneer we kijken naar de verschillende functies binnen de gemeente valt op dat vooral burgemeesters en wethouders (respectievelijk 56 procent en 39 procent) slachtoffer zijn van agressie en geweld (tabel 3.1). Tabel 3.1 Slachtofferschap naar politieke functie (gemeenten) 6 NEDERLAND Raadsleden (n=411) Wethouders (n=96) Burgemeesters (n=23) 29% 24% 39% 38% 56% 55% Er is een significant verschil in het slachtofferschap tussen volksvertegenwoordigers en bestuurders. Laatstgenoemde hebben vaker agressie en geweld door burgers ervaren dan volksvertegenwoordigers (respectievelijk 36 en 23 procent). In stedelijke gebieden ligt het slachtofferschap op 26 procent en in niet-stedelijke gebieden op 24 procent. Het verschil is niet significant. Tabel 3.2 Slachtofferschap van agressie en geweld door burgers (totaal) in de afgelopen twaalf maanden naar functie en stedelijkheid Volksvertegenwoordigers (n=467) Bestuurders (n=121) Stedelijk (n=205) Niet-stedelijk (n=355) Slachtofferschap van agressie en geweld in de afgelopen 12 maanden 23% 36% 26% 24% Herhaald slachtofferschap In de provincie Gelderland maakt een slachtoffer gemiddeld 4,9 incidenten mee 7. Twee derde van de slachtoffers (67 procent) geeft aan dat ze in de afgelopen 12 maanden meerdere incidenten van agressie en geweld meemaakten. 8 In de stedelijke gebieden ligt het eenmalig slachtofferschap lager dan in de niet-stedelijke gebieden. De verschillen tussen de gebieden zijn niet significant. Bij politieke ambtsdragers die veel contact hebben met burgers is de kans op incidenten logischerwijs het grootst. Slachtofferschap doet zich juist onder deze doelgroep voor. 6 Uitkomsten voor wethouders en burgemeesters zijn indicatief. 7 Landelijk ligt het aantal op 5,2 incidenten. 8 Totaal politieke ambtsdragers Gelderland. Agressie en geweld tegen politieke ambtsdragers in Gelderland Uitkomsten 11

12 Tabel 3.3 Tabel 3.4 Slachtofferschap naar burgercontacten (n=146) in Gelderland Slachtofferschap naar burgercontacten Eenmalig slachtofferschap Herhaald slachtofferschap Gemeenten 32% 68% Provincie 38% 62% NEDERLAND Dagelijks 42% 40% Enkele keren per week 23% 27% Minder vaak 11% 12% Naar functie/ stedelijkheid Volksvertegenwoordigers (n=108) 34% 66% Bestuurders (n=28) 27% 73% Stedelijk (n=52) 26% 74% Niet-stedelijk (n=82) 36% 64% Getuige van agressie en geweld tegenover collega-ambtsdragers Vier op de tien politieke ambtsdragers (38 procent) in Gelderland geven aan getuige te zijn geweest van agressie of geweld tegenover een collega-ambtsdrager. 9 Verbale agressie wordt het meest waargenomen, gevolgd door bedreiging en intimidatie. Fysieke agressie tegenover collega ambtsdragers komt het minst voor. Figuur 3.3 Getuige van agressie en geweld in de afgelopen twaalf maanden (n=588) 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% 38% 37% 18% 17% 5% 4% Gelderland Nederland Verbale agressie Bedreiging/intimidatie Fysieke agressie 9 Landelijk ligt het percentage politieke ambtsdragers die dit waarneemt op 37 procent. De gevonden verschillen zijn niet significant. Agressie en geweld tegen politieke ambtsdragers in Gelderland Uitkomsten 12

13 3.2 Aard en ernst van het meest recente incident Uitingen van agressie en geweld Bijna vier op de tien politieke ambtsdragers geven aan dat het meest recente incident face-to-face geuit werd (tabel 3.5). Uitingen via sociale media heeft ongeveer een kwart van politieke ambtsdragers meegemaakt. Ongeveer een op de vijf politieke ambtsdragers zegt dat het laatste incident per geuit werd. Politieke ambtsdragers uit de stedelijke gebieden geven significant vaker aan dat het meest recente incident via sociale media geuit werd dan politieke ambtsdragers uit de niet-stedelijke gebieden (respectievelijk 37 en 12 procent) (tabel 3.6). Tabel 3.5 Uiting van meest recente incident (meerdere antwoorden mogelijk) (N=146) NEDERLAND Face to face 37% 39% Sociale media 23% 23% Per 14% 15% Tabel 3.6 Uiting van meest recente incident per regio (meerdere antwoorden mogelijk) STEDELIJK NIET-STEDELIJK Face to face (39%) Face to face (36%) Via sociale media (37%) Per brief (12%) Per (17%) Via sociale media (15%) Telefonisch 5% 7% Per brief 9% 7% Internet 0% 1% Onbekend 0% 1% Anders 12% 7% Vormen van agressie In dit onderzoek wordt onderscheid gemaakt in drie vormen van agressie. Hieronder volgt een aantal toelichtingen van politieke ambtsdragers in Gelderland over het meest recente incident dat ze hebben meegemaakt. Agressie en geweld tegen politieke ambtsdragers in Gelderland Uitkomsten 13

14 Verbale agressie Hierbij gaat het voornamelijk om schelden, schreeuwen, kwetsen of negatieve of discriminerende opmerkingen. Aangeven dat men wist waar ik woonde om de mening te komen bijstellen inzake een nieuw AZC. AZC rellen waarbij de raadsvergadering ernstig werd verstoord. Ook via sociale media zijn nare zaken geuit door een selectieve groep tegenstanders. Bezoek van woedende scheldende man in mijn voortuin en bij mijn voordeur het hele scala aan verwensingen kwam over mij heen. Gesprek met een ondernemer over een door hen graag te realiseren plan waar voor omwonenden behoorlijke nadelen aan kleven. De ondernemer vond dat ik daar teveel rekening mee hield en barstte in woede uit en dreigde het plan te stoppen en mij daarvoor aansprakelijk te houden. Huishoudelijke hulp medewerkers waren het niet eens met een raadsbesluit, waarvan ik woordvoerder was. Ze hebben ons buiten staan opwachten. Stonden als een ondoordringbaar intimiderend bos voor de deur. Ik ben gewoon naar buiten gelopen. Men ging net genoeg aan de kant waarbij cynische opmerkingen werden gemaakt. In verband met besluit komst azc zijn kwetsende en dreigende opmerkingen gemaakt via mail, Facebook, bijeenkomsten burgers en raadsbijeenkomsten. Daarnaast via Facebook discriminerende opmerkingen tav mijn vrouwelijke moslim fractiegenoot. Haar hoofddoek is kennelijk genoeg reden om haar verantwoordelijk te maken voor terrorisme. Dat doet pijn en kwetst mij ook persoonlijk. Gevoelens van schaamte en kwaadheid kan ik niet kwijt publiekelijk. Dat roept alleen maar meer agressie op. Intimiderend aangeven dat ze het met een besluit niet eens waren en dat ze wel wisten waar ik woon. Je wordt uitgescholden per telefoon, per twitter etc. dit had te maken met mijn politieke standpunt inzake vluchtelingen problematiek. Bedreiging of intimidatie Bij bedreiging of intimidatie gaat het om dreigen, stalken, chanteren, onder druk zetten en het bedreigen van gezinsleden. Anonieme brief n.a.v. mijn mening over vluchtelingen heb ik als zeer intimiderend ervaren. Anonieme brieven met negatieve inhoud over gezinsleden, iemand die vindt dat hij onrechtvaardig behandeld is en dreigt dat het hierdoor verkeerd zal aflopen met een aantal mensen, waaronder ikzelf. Hij zoekt me ook op bij verscheidene activiteiten, al dan niet bewust. Intimiderende, beledigende brief met onwaarheden over mij als persoon en wethouder, afgeleverd op huisadres terwijl ik alleen thuis was. Omdat er een andere mening is werd er gedreigd met benen breken en ander lichamelijke geweld. Daarnaast is smaad op sociale media veel gebruikt. Onder druk zetten om iets te regelen voor een psychisch gestoorde. Meerdere keren thuis opgezocht. Fysieke agressie Fysieke agressie heeft betrekking op duwen, slaan, schoppen, spugen, vastgrijpen, verwonden, fysiek hinderen en obstructie. Bij een wegafzetting reed een automobilist door. Toen ik daar een opmerking over maakte stapte hij uit en trok verbaal én fysiek flink van leer met o.a. schoppen tegen fiets en benen. Raadsvergadering Geldermalsen 16 december Agressie en geweld tegen politieke ambtsdragers in Gelderland Uitkomsten 14

15 3.3 Intern melden, aangifte en registratie Bespreken incident Van de politieke ambtsdragers bij Gelderlandse gemeenten die te maken kregen met een incident, hebben zes op de tien dit besproken of gemeld. Ongeveer een kwart van de politieke ambtsdragers bij de provincies heeft het incident gemeld of besproken. Van zwaardere incidenten zoals bedreiging/intimidatie en fysieke agressie wordt vaker melding gedaan. Raadsleden in Gelderland doen vaker melding in vergelijking met hun collega s in de rest van het land. Door de kleine aantallen zijn de uitkomsten indicatief. Er lijken ook verschillen te zijn tussen volksvertegenwoordigers en bestuurders en stedelijke gebieden en niet-stedelijke gebieden. Ook voor deze uitkomsten geldt dat het om kleine groepen gaat en de uitkomsten zijn daarom indicatief. Tabel 3.7 Bespreken/melden van incidenten naar bestuurslaag NEDERLAND Gemeenten (n=84) 61% 55% Provincies (n=12) 10 23% 32% Raadsleden (n=60) 58% 47% Wethouders (n=17) 11-73% Burgemeesters (n=7) % Naar functie/ stedelijkheid Tevredenheid In totaal 89 procent van de melders uit de provincie Gelderland is (zeer) positief over de wijze waarop men het incident met anderen kon bespreken, 7 procent heeft hier geen uitgesproken mening over en 5 procent is ontevreden. Volksvertegenwoordigers (n=108) 53% - Bestuurders (n=28) 72% - Stedelijk (n=52) 42% - Niet-stedelijk (n=82) 74% - Politieke ambtsdragers die het incident niet besproken of gemeld hebben, hebben dit vooral niet gedaan omdat ze het incident niet ernstig genoeg vonden of het vinden horen bij de functie (tabel 3.8). Tabel 3.8 Belangrijkste redenen om incident niet te bespreken/melden NEDERLAND incident niet ernstig genoeg (52%) incident niet ernstig genoeg (57%) incidenten horen bij de functie (48%) incidenten horen bij de functie (43%) 10 Uitkomsten zijn indicatief. 11 Uitkomsten zijn indicatief. 12 Aantallen zijn te klein, geen uitspraak mogelijk. 13 Aantallen zijn te klein, geen uitspraak mogelijk. Agressie en geweld tegen politieke ambtsdragers in Gelderland Uitkomsten 15

16 Aangifte Twee op de tien politieke ambtsdragers uit gemeenten van Gelderland deden aangifte van het incident: bij 9 procent was dat het slachtoffer zelf en bij 10 procent van de gevallen deed de organisatie aangifte. Tabel 3.9 Percentage slachtoffers dat aangifte heeft gedaan (zelf of de organisatie) TOTAAL AANGIFTE DOOR SLACHTOFFER AANGIFTE DOOR ORGANISATIE Gelderland (n=84) Nederland Gelderland (n=84) Nederland Gelderland (n=84) Nederland Gemeenten 19% 16% 9% 9% 10% 7% Provincies 0% 5% 0% 4% 0% 1% Waterschappen (n=0) - 0% - 0% - 0% Als men kijkt naar uitsplitsingen zoals bestuurders/volksvertegenwoordigers en stedelijkheid valt op dat vaker aangifte gedaan wordt door de organisatie dan door volksvertegenwoordigers. Een vergelijkbaar verschil is te zien als men kijkt naar stedelijkheid. In de niet-stedelijke gemeenten wordt er vaker aangifte gedaan dan in de stedelijke gebieden. Gezien de lage aantallen zijn deze cijfers indicatief. Tabel 3.10 Percentage slachtoffers dat aangifte heeft gedaan (zelf of de organisatie) TOTAAL AANGIFTE DOOR SLACHTOFFER AANGIFTE DOOR ORGANISATIE Raadsleden 16% 5% 11% Wethouders Burgemeester Naar functie/ stedelijkheid Volksvertegenwoordigers (n=108) 13% 4% 9% Bestuurders (n=28) 26% 19% 7% Stedelijk (n=52) 6% 3% 3% Niet-stedelijk (n=82) 26% 13% 13% 14 Aantallen zijn te klein, geen uitspraak mogelijk. 15 Aantallen zijn te klein, geen uitspraak mogelijk. Agressie en geweld tegen politieke ambtsdragers in Gelderland Uitkomsten 16

17 De belangrijkste redenen om geen aangifte te doen voor de politieke ambtsdragers uit Gelderland zijn: dat de incidenten niet ernstig genoeg zijn, het bij de functie hoort of het al ter plekke opgelost is.. Tabel 3.11 Top 3 redenen om geen aangifte te doen (meerdere antwoorden mogelijk) NEDERLAND 1. Incident niet ernstig genoeg (58%) Incident niet ernstig genoeg (59%) 2. Hoort bij de functie (35%) Hoort bij de functie (28%) 3. Ter plekke opgelost (10%) Ter plekke opgelost (9%) Registratie incidenten Een kwart geeft aan dat het incident is geregistreerd door de eigen organisatie. Een meerderheid van de politieke ambtsdragers uit Gelderland zegt dat het laatste incident niet is geregistreerd of ze weten niet of dit is gebeurd. De registratie van incidenten blijkt per regio te verschillen. Incidenten door de organisatie vinden volgens de politieke ambtsdragers bij de stedelijke gemeenten minder vaak plaats dan bij de niet-stedelijke gemeenten. Door de lage aantallen in de respons zijn echter ook deze uitkomsten indicatief. Figuur 3.4 Registratie incidenten door organisatie volgens slachtoffers (n=88) Tabel 3.12 Registratie incidenten door organisatie volgens slachtoffers (n= 88) 100% NEDERLAND 80% 27% 22% onbekend Gemeenten 27% 20% Provincie 16 8% 12% 60% 40% 20% 0% 48% 60% 24% 18% Gelderland Nederland niet geregistreerd geregistreerd Naar functie/ stedelijkheid Volksvertegenwoordigers (n=68) 25% - Bestuurders (n=23) 21% - Stedelijk (n=27) 14% - Niet-stedelijk (n=53) 33% - 16 Uitkomsten zijn indicatief door de kleine aantallen. Agressie en geweld tegen politieke ambtsdragers in Gelderland Uitkomsten 17

18 3.4 Nadelige gevolgen Een derde van de slachtoffers uit Gelderland zegt na het incident te maken hebben gehad met nadelige gevolgen. Het meest ervaart men een negatief effect op het werkplezier (25 procent), een klein percentage kreeg klachten over zijn of haar geestelijke gezondheid (12 procent). Veertien procent noemt iets anders op zoals bijvoorbeeld: verdriet, gevoel van machteloosheid, overleg (wat ten koste gaat van werk), slapeloosheid, verminderd vertrouwen in de medemens. Hieronder twee toelichtingen: Ik kijk om mij heen of ik deze zelfde mensen tegenkom een ben op mijn hoede voor evt. verdere vervelende opmerkingen...die overigens (nog) niet hebben plaatsgevonden. Ik neem tegenwoordig de hond mee naar de voordeur zodra er een vreemde voor de deur staat. Figuur 3.5 Effecten op het slachtoffer (meerdere antwoorden mogelijk) (n=146) Geen effecten 62% 65% Effecten op werkplezier 25% 25% Effecten op geestelijke gezondheid Effecten op lichamelijke gezondheid 12% 7% 4% 2% Gelderland Nederland Materiële effecten Ander effect 1% 14% 13% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% Volksvertegenwoordigers geven iets vaker aan geen effect te ondervinden dan bestuurders. In de stedelijke gebieden geven slachtoffers iets vaker aan geen effect te ondervinden van het incident dan slachtoffers in de niet-stedelijke gemeenten. Dit verschil is niet significant. Tabel 3.13 Effecten op het slachtoffer naar functie en stedelijkheid GEEN EFFECT EFFECT OP WERKPLEZIER Naar functie/ stedelijkheid Volksvertegenwoordigers (n=108) 65% 21% Bestuurders (n=28) 52% 38% Stedelijk (n=52) 67% 23% Niet-stedelijk (n=82) 54% 31% Agressie en geweld tegen politieke ambtsdragers in Gelderland Uitkomsten 18

19 3.5 Reactie van de organisatie Twee derde is tevreden over de geboden nazorg Van de politieke ambtsdragers van Gelderland die behoefte hadden aan nazorg, beoordeelde 66 procent deze als voldoende. De overige slachtoffers geven aan dat nauwelijks op hun hulpvraag is gereageerd of dat de nazorg onvoldoende was (respectievelijke 21 procent en 13 procent). Tabel 3.14 Beoordeling nazorg door slachtoffers die daar behoefte aan hadden NEDERLAND Voldoende nazorg 66% 56% Onvoldoende nazorg 13% 7% Nauwelijks op gereageerd 21% 38% Reactie op incidenten De meerderheid van de politieke ambtsdragers uit de verschillende bestuurslagen vindt dat de organisatie adequaat reageert op incidenten van agressie en geweld. De nazorg is volgens de meerderheid van de ambtsdragers goed geregeld. Volksvertegenwoordigers verschillen wel significant van de bestuurders. Zo zijn bestuurders iets positiever over de manier hoe de organisatie reageert op een incident en over de nazorg die vanuit de organisatie geregeld is dan volksvertegenwoordigers. Dit verschil is niet te zien tussen de stedelijke en niet-stedelijke gebieden. Tabel 3.15 Reactie op incidenten van agressie en geweld (% (helemaal) mee eens) alle politieke ambtsdragers (n=588) DE ORGANISATIE REAGEERT ADEQUAAT OP INCIDENTEN NAZORG INCIDENT IS DOOR DE ORGANISATIE GOED GEREGELD Gelderland Waterschap (n=0) - - Provincie (n= 28) 65% 44% Gemeente (n=560) 80% 62% Naar functie/ stedelijkheid Volksvertegenwoordigers (n=108) 76% 56% Bestuurders (n=28) 92% 77% Stedelijk (n=52) 84% 65% Niet-stedelijk (n=82) 77% 60% Agressie en geweld tegen politieke ambtsdragers in Gelderland Uitkomsten 19

20 Inzet organisatie De meerderheid van de politieke ambtsdragers van de gemeenten (78 procent) is van mening dat de organisatie voldoende doet om incidenten te voorkomen. Ook is er in de meeste gevallen een norm geformuleerd zodat men weet wanneer ze moeten optreden. Politieke ambtsdragers van provincies zijn hier iets neutraler over dan politieke ambtsdragers van de gemeente. Training of voorlichting komt aanzienlijk minder voor. Op dit aspect zijn vooral de politieke ambtsdragers van de provincies positiever (46 procent) dan politieke ambtsdragers van gemeenten (33 procent). Bestuurders zijn vaker van mening dat de organisatie voldoende doet om incidenten te voorkomen en men voldoende training heeft gehad dan volksvertegenwoordigers. Er is geen verschil tussen politieke ambtsdragers uit stedelijke gebieden en niet-stedelijke gebieden. Tabel 3.16 Inzet organisatie op voorkomen van incidenten van agressie en geweld (% (helemaal) mee eens) alle politieke ambtsdragers (n=588) ORGANISATIE DOET VOLDOENDE OM AGRESSIE EN GEWELD DOOR BURGERS TE VOORKOMEN ER IS DUIDELIJKE NORM OP BASIS WAARVAN POLITIEKE AMBTSDRAGERS GRENZEN WETEN EN WANNEER ZIJ MOETEN OPTREDEN HEEFT VOLDOENDE VOORLICHTING/TRAINING GEHAD OVER HOE OM TE GAAN MET AGRESSIE EN GEWELD DOOR BURGERS Gelderland Waterschap (n=0) Provincie (n=28) 85% 45% 46% Gemeente (n=560) 78% 63% 33% Naar functie/ stedelijkheid Volksvertegenwoordigers (n=68) 76% 61% 31% Bestuurders (n=23) 92% 69% 47% Stedelijk (n=27) 79% 61% 36% Niet-stedelijk (n=53) 78% 64% 32% Agressie en geweld tegen politieke ambtsdragers in Gelderland Uitkomsten 20

21 3.6 Invloed op besluitvorming Slechts een klein deel van de politieke ambtsdragers uit Gelderland zegt dat het risico om in aanraking te komen met agressie en geweld van invloed is op hun beslissingen. Drie kwart van de politieke ambtsdragers bij gemeenten zegt dat het bestuur de rug recht houdt bij bestuurlijke beslissingen rond handhaving en dat het risico van agressie en geweld daar geen invloed op heeft. Bijna een kwart van de gemeentelijke politieke ambtsdragers uit Nederland ziet dat standpunten van collega-ambtsdragers (binnen of buiten hun eigen organisatie) wél beïnvloed worden door de (dreiging van) agressie en geweld. Dit standpunt deelt ook een derde van de provinciale politieke ambtsdragers uit Gelderland. Er is geen verschil tussen politieke ambtsdragers uit stedelijke gebieden en niet-stedelijke gebieden. Zes op de tien bestuurders zijn het vaker niet eens dat collega-ambtsdragers standpunten beïnvloed worden door agressie en geweld dan volksvertegenwoordigers (45 procent). Tabel 3.17 Invloed agressie en geweld op besluiten (% (helemaal) mee eens) alle politieke ambtsdragers (n=588) HET RISICO OM IN AANRAKING TE KOMEN MET AGRESSIE EN GEWELD BEÏNVLOEDT MIJN BESLISSINGEN BIJ BESLISSINGEN HANDHAVING HOUDT BESTUUR RUG RECHT, OOK ALS RISICO OP BEDREIGINGEN MEEBRENGT HET KOMT VOOR DAT STANDPUNTEN VAN COLLEGA- AMBTSDRAGERS BEÏNVLOED WORDEN DOOR AGRESSIE EN GEWELD Gelderland Provincie (n=21) 0% 60% 32% Gemeente (n=277) 5% 77% 22% Naar functie/ stedelijkheid Volksvertegenwoordigers (n=68) 5% 74% 24% Bestuurders (n=23) 1% 83% 17% Stedelijk (n=27) 4% 79% 24% Niet-stedelijk (n=53) 5% 76% 21% Agressie en geweld tegen politieke ambtsdragers in Gelderland Uitkomsten 21