AGRESSIE EN GEWELD TEGEN POLITIEKE AMBTSDRAGERS IN OVERIJSSEL

Transcriptie

1 Rapport AGRESSIE EN GEWELD TEGEN POLITIEKE AMBTSDRAGERS IN OVERIJSSEL Secundaire analyse Monitor Agressie en Geweld openbaar bestuur Januari

2 COLOFON Uitgave I&O Research Piet Heinkade GM Amsterdam Rapportnummer 2017/003 Datum Januari 2017 Opdrachtgever Provincie Overijssel Auteur(s) Nora Löb Jaap Bouwmeester Het overnemen uit deze publicatie is toegestaan, mits de bron duidelijk wordt vermeld. Agressie en Geweld tegen politieke ambtsdragers in overijssel Colofon

3 INHOUDSOPGAVE 1. Samenvatting Inleiding Uitkomsten Incidentie van agressie en geweld Aard en ernst van het meest recente incident Intern melden, aangifte en registratie Nadelige gevolgen Reactie van de organisatie Invloed op besluitvorming Agressie en Geweld tegen politieke ambtsdragers in overijssel Inhoudsopgave

4 1 HOOFDSTUK Samenvatting Agressie en Geweld tegen politieke ambtsdragers in overijssel Samenvatting 4

5 1. Samenvatting Algemeen beeld Politieke ambtsdragers bij Overijsselse gemeenten en de provincie Overijssel hebben in ongeveer gelijke mate als hun collega ambtsdragers in de rest van het land te maken met agressie en geweld door burgers. Ook de wijze waarop zij omgaan met de incidenten en de gevolgen die het heeft voor hun eigen functioneren verschilt niet significant van het landelijke beeld. Binnen Overijssel zijn enkele verschillen te zien in stedelijke en minder stedelijke gemeenten en ook tussen gemeenten in het oostelijke en westelijke deel van de provincie. De meeste verschillen zijn echter indicatief vanwege de kleine aantallen geënquêteerde ambtsdragers. Slachtofferschap In totaal 30 procent van de politieke ambtsdragers (bestuurders en volksvertegenwoordigers) bij de provincie Overijssel en de Overijsselse gemeenten geven aan dat ze in de afgelopen 12 maanden (uit hoofde van hun functie) te maken hebben gehad met agressie of geweld door burgers. Hiermee komt het percentage van slachtoffers vrijwel overeen met het landelijke beeld (27 procent). Verbale agressie komt verreweg het vaakst voor. Het gemiddeld aantal incidenten per slachtoffer ligt in Overijssel op 4,7 en landelijk op 5,2. Face-to-face incidenten komen het meest voor gevolgd door agressieve uitingen via sociale media. Ook dit komt overeen met het landelijke beeld. In Overijssel zijn significant meer incidenten via de brief geuit dan landelijk. Melding van incidenten Iets meer dan de helft van de gemeentelijke politieke ambtsdragers uit Overijssel dat slachtoffer werd, heeft dit besproken of er melding van gedaan (65 procent). Dit komt overeen met het landelijke beeld (64 procent). Van zwaardere incidenten wordt vaker melding gedaan. De meeste zijn tevreden over de wijze waarop op hun melding is gereageerd. Bijna drie op de tien slachtoffers weet met zekerheid te kunnen zeggen dat het incident is geregistreerd. Ook deze cijfers wijken niet af van de landelijke cijfers. De belangrijkste reden om geen melding en/of aangifte te doen is dat het incident niet als ernstig genoeg wordt gezien. Nadelige gevolgen Een derde van de slachtoffers van agressie of geweld door burgers had te maken met één of meer nadelige gevolgen van het incident. Dit betreft vooral verminderd werkplezier. Negen procent zegt dat de mogelijkheid van geweldsincidenten invloed heeft op hun eigen besluitvorming. Van de slachtoffers die behoefte hadden aan nazorg (22 procent), was iets meer dan de helft hierover tevreden. Zeven procent was niet positief over de ontvangen nazorg. Deze uitkomsten komen overeen met het landelijke beeld. Inspanningen door de organisatie Twee derde van de gemeentelijke politieke ambtsdragers is positief over de reactie van de organisatie op incidenten. De meerderheid van de politieke ambtsdragers vindt dat er een duidelijke norm geformuleerd is en dat de organisatie voldoende doet om agressie en geweld door burgers te voorkomen. Het beeld over Overijssel is ook landelijk te zien. Een derde van de politieke ambtsdragers heeft zelf een voorlichting of een training gehad over het omgaan met geweldsincidenten. Politieke ambtsdragers uit de niet stedelijke gebieden geven vaker aan niet voldoende training te hebben gehad. Agressie en Geweld tegen politieke ambtsdragers in overijssel Samenvatting 5

6 2 HOOFDSTUK Inleiding Agressie en Geweld tegen politieke ambtsdragers in overijssel Inleiding 6

7 2. Inleiding Achtergrond van het onderzoek De rijksoverheid streeft naar een veilig openbaar bestuur. De minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) is daarvoor verantwoordelijk. Een belangrijke voorwaarde voor een effectieve aanpak van agressie en geweld is inzicht in de aard en de omvang van het probleem. Hiervoor laat het ministerie van BZK periodiek monitoronderzoek uitvoeren onder medewerkers en politieke ambtsdragers in het openbaar bestuur. De meest recente meting is eind 2016 verschenen. De provincie Overijssel wil graag weten hoe de stand van zaken is onder politieke ambtsdragers bij Overijsselse gemeenten, waterschappen en de provincie zelf. Om die reden is een secundaire analyse uitgevoerd op het landelijke databestand. In dit rapport worden de Overijsselse cijfers afgezet tegen de landelijke cijfers. Doelstelling van het onderzoek De doelstelling van het onderzoek is het verkrijgen van inzicht over de stand van zaken omtrent agressie en geweld tegen politieke ambtsdragers. Hierbij gaan we in op de volgende thema s: incidentie van agressie en geweld aard en ernst van incidenten intern melden, aangifte en registratie nadelige gevolgen reactie van de organisatie invloed op besluitvorming Doelgroep Bij de politieke ambtsdragers gaat het om bestuurders en volksvertegenwoordigers van waterschappen, provincies en gemeenten. Dit zijn: Commissaris van de Koning, Gedeputeerde Staten, Statenleden (provincie) Dijkgraaf, leden dagelijks bestuur en leden algemeen bestuur (waterschap) Burgemeesters, wethouders en raadsleden (gemeente) Politieke ambtsdragers op rijksniveau (leden van het kabinet) behoren niet tot de doelgroep van dit onderzoek In het kader van deze secundaire analyse zijn uitsluitend de politieke ambtsdragers bij gemeenten en de provincie Overijssel betrokken. In de cijfers zijn de uitkomsten voor de Overijsselse waterschappen niet meegenomen omdat deze niet te herleiden waren tot het organisatieniveau. Uitvoering van het onderzoek De gegevens zijn verzameld door middel van een landelijke enquête. De politieke ambtsdragers zijn gevraagd naar hun ervaringen met de verschillende vormen van agressie en geweld bij het uitoefenen van hun publieke taken. Naast deze vragen over persoonlijke ervaringen en beleving hebben zij tevens hun mening kunnen geven over de wijze waarop de eigen organisatie omgaat met (inbreuken op) de veiligheid. De dataverzameling van de politieke ambtsdragers (voor de landelijke Monitor Veiligheid en Integriteit) was als volgt: In totaal zijn ruim tienduizend politieke ambtsdragers bij gemeenten benaderd en hebben er deelgenomen aan het onderzoek, een respons van 37 procent. Aan de statenleden, Commissaris van de Koning en GS-leden van de provincies is een persoonlijke mail gestuurd. Bij de provincies hebben 248 van de 641 deelnemers de vragenlijst ingevuld (39 procent). Agressie en Geweld tegen politieke ambtsdragers in overijssel Inleiding 7

8 Secundaire analyse In de secundaire analyse Monitor Agressie en Geweld openbaar bestuur is het onderzoek als volgt uitgevoerd. Het databestand is opnieuw geanalyseerd. En er zijn uitsplitsingen gemaakt voor de provincie Overijssel. De politieke ambtsdragers bij waterschappen zijn niet meer te herleiden naar de organisatie waaraan ze verbonden zijn. Deze zijn dus niet meegenomen in de analyse. Vanwege de kleine aantallen (politieke ambtsdragers bij de provincies in Overijssel) zijn deze uitkomsten over deze groep afzonderlijk, om die reden indicatief. De uitkomsten geven dus vooral het beeld van politieke ambtsdragers bij de Overijsselse gemeenten. Deze groep bestaat voor een belangrijk deel uit raadsleden en verder uit wethouders en burgemeesters. Hieronder staan de aantallen respondenten die in de analyse betrokken zijn, uitgesplitst naar organisatietype en wat betreft gemeenten naar inhoud van de functie. Verder is te zien hoe de respons verdeeld is over stedelijke en niet stedelijke gemeenten en regio (Twente tegenover West-Overijssel). Politieke ambtsdragers naar bestuurslaag AANTAL RESPONDENTEN Provincie Overijssel 21 Gemeenten 277 Totaal 298 Politieke ambtsdragers bij gemeenten Raadsleden 237 Wethouders 31 Burgemeesters 9 Politieke ambtsdragers bij gemeenten naar stedelijkheid Stedelijke gemeenten Niet stedelijke gemeenten Politieke ambtsdragers bij gemeenten naar regio Twente West-Overijssel Hieronder vallen: Almelo, Borne, Hengelo, Enschede, Oldenzaal, Zwolle, Kampen, Deventer 2 Hieronder vallen o.a.: Dalfsen, Dinkelland, Haaksbergen, Hardenberg, Hellendoorn, Hof van Twente, Losser, Olst-Wijhe, Ommen, Raalte, Rijssen- Holten, Staphorst, Steenwijkerland, Tubbergen, Twenterand en Wierden 3 Onder Twente vallen de gemeenten: Almelo, Dinkelland, Enschede, Haaksbergen, Hellendoorn, Hengelo, Hof van Twente, Rijssen- Holten, Tubbergen en Twenterand Agressie en Geweld tegen politieke ambtsdragers in overijssel Inleiding 8

9 3 HOOFDSTUK Uitkomsten Agressie en Geweld tegen politieke ambtsdragers in overijssel Uitkomsten 9

10 3. Uitkomsten Dit hoofdstuk geeft een beeld van de mate waarin politieke ambtsdragers in Overijssel de afgelopen twaalf maanden slachtoffer waren van agressie en geweld en hoe zij dat hebben beleefd. Naast de uitkomsten voor de provincie Overijssel worden ter vergelijking landelijke cijfers gepresenteerd. De gepresenteerde cijfers hebben betrekking op politieke ambtsdragers bij gemeenten en de provincie Overijssel. De landelijke cijfers zijn gebaseerd op de uitkomsten bij gemeenten, provincies en waterschappen. 3.1 Incidentie van agressie en geweld Slachtofferschap van agressie en geweld naar aard In totaal 30 procent van de gemeentelijke politieke ambtsdragers in Overijssel zegt in de afgelopen twaalf maanden tijdens het uitoefenen van hun functie geconfronteerd te zijn met één of meerdere vormen van agressie en geweld door burgers. Landelijk bedraagt het slachtofferschap 27 procent. De verschillen tussen Overijssel en het landelijke beeld zijn echter niet significant. Verbale agressie komt verreweg het vaakst voor, gevolgd door bedreiging en intimidatie. Figuur 3.1a Figuur 3.1b Slachtofferschap van agressie en geweld in de Slachtofferschap van agressie en geweld naar soort agressie afgelopen twaalf maanden (Overijssel; n=298) 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% 30% 29% 27% Gemeente 36% Provincie 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% 28% 14% Overijssel 27% 12% Nederland Verbale agressie Bedreiging/int imidatie Fysieke agressie Overijssel Nederland Er is geen verschil in het slachtofferschap tussen politieke ambtsdragers uit Twente en West-Overijssel. In stedelijke gebieden ligt het slachtofferschap op 27 procent en in niet stedelijke gebieden op 33 procent. Het verschil is echter door de lage aantallen in de respons niet significant. Tabel 3.1 Slachtofferschap van agressie en geweld door burgers (totaal) in de afgelopen twaalf maanden naar regio OVERIJSSEL Twente (n=143) West-Overijssel (n=134) Stedelijk (n=134) Niet stedelijk (n=143) Slachtofferschap van agressie en geweld in de afgelopen 12 maanden 30% 31% 27% 33% Agressie en Geweld tegen politieke ambtsdragers in overijssel Uitkomsten 10

11 Herhaald slachtofferschap In de provincie Overijssel maakt een slachtoffer gemiddeld 4,7 incidenten mee. Landelijk ligt het aantal op 5,2 incidenten. Zes op de tien slachtoffers (61 procent) geven aan dat ze in de afgelopen twaalf maanden meerdere incidenten van agressie en geweld meemaakten. 4 Landelijk ligt het aantal herhaalde slachtoffers op twee derde (67 procent). In West-Overijssel ligt het herhaald slachtofferschap hoger dan in Twente. In de stedelijke gebieden ligt het eenmalig slachtofferschap hoger dan in de niet stedelijke gebieden. De verschillen tussen de gebieden zijn niet significant. Bij politieke ambtsdragers die veel contact hebben met burgers is de kans op incidenten logischerwijs het grootst. Slachtofferschap doet zich juist onder deze doelgroep voor. Tabel 3.2 Tabel 3.3 Slachtofferschap naar burgercontacten (n=88) in Overijssel Slachtofferschap naar burgercontacten OVERIJJSEL OVERIJSSEL NEDERLAND Eenmalig slachtofferschap Herhaald slachtofferschap Gemeenten 41% 59% Provincie 0% 100% Dagelijks 46% 40% Enkele keren per week 28% 27% Minder vaak 16% 12% Naar regio/ stedelijkheid Twente (n=42) 46% 54% West- Overijssel (n=40) 36% 64% Stedelijk (n=29) 50% 50% Niet stedelijk (n=53) 36% 64% Slachtofferschap naar bestuurslaag Ruim een derde van de politieke ambtsdragers uit provincies worden geconfronteerd met agressie en geweld. In Overijssel ligt dit percentage op 29 procent 5. Bij de gemeente is een klein verschil tussen Overijssel en landelijk slachtofferschap te zien (respectievelijk 30 en 27 procent). De twee verschillen zijn niet significant. Wanneer we kijken naar de verschillende functies binnen de gemeente valt op dat vooral burgemeesters en wethouders (resp. 55 procent en 38 procent) slachtoffer zijn van agressie en geweld. Er zijn geen verschillen gevonden tussen Overijssel en de landelijke cijfers. Figuur 3.2 Tabel 3.4 Slachtofferschap naar bestuurslaag 6 Slachtofferschap naar politieke functie (gemeenten) 7 40% OVERIJSSEL NEDERLAND 20% 30% 29% 27% 36% Raadsleden (n= 237) 29% 24% 0% Gemeente Overijssel Provincie Nederland Wethouders (n=31) Burgemeesters (n=9) 39% 38% 56% 55% 4 Totaal politieke ambtsdragers Overijssel. 5 Vanwege de kleine aantallen (provincie n=21) dienen deze uitkomsten voorzichtig te worden geïnterpreteerd. 6 Vanwege de kleine aantallen (provincie n= 21) dienen deze uitkomsten voorzichtig te worden geïnterpreteerd. 7 Uitkomsten voor wethouders en burgemeesters zijn indicatief. Agressie en Geweld tegen politieke ambtsdragers in overijssel Uitkomsten 11

12 Getuige van agressie en geweld tegenover collega-ambtsdragers Vier op de tien politieke ambtsdragers (42 procent) in Overijssel geven aan getuige te zijn geweest van agressie of geweld tegenover een collega-ambtsdrager. Landelijk ligt het percentage politieke ambtsdragers die dit waarneemt bij 37 procent. De gevonden verschillen zijn niet significant. Verbale agressie wordt het meest waargenomen, gevolgd door bedreiging en intimidatie. Fysieke agressie tegenover collega ambtsdragers komt het minst voor. Figuur 3.3 Getuige van agressie en geweld in de afgelopen twaalf maanden (n=298) 50% 40% 30% 40% 37% 20% 10% 0% 21% Overijssel 17% Nederland Verbale agressie Bedreiging/intimidatie Fysieke agressie 3.2 Aard en ernst van het meest recente incident Uitingen van agressie en geweld Face-to-face incidenten komen het meeste voor. Net als bij de landelijke uitkomsten staat sociale media als andere belangrijke uitingsvorm op de tweede plaats. Eén op de vijf politieke ambtsdragers zegt dat het laatste incident via sociale media werd geuit. Opvallend is dat politieke ambtsdragers uit Overijssel vaker aangeven dat het meest recente incident via een brief geuit werd. 8 Tabel 3.5 Uiting van meest recente incident (meerdere antwoorden mogelijk) OVERIJSSEL (N=88) NEDERLAND Face to face 33% 39% Social media 22% 23% Per 11% 15% Telefonisch 7% 7% Per brief 18% 7% Internet 9 5% 1% Onbekend 2% 1% Anders 2% 7% Tabel 3.5 Uiting van meest recente incident per regio (meerdere antwoorden mogelijk) STEDELIJK NIET STEDELIJK Face to face (38%) Face to face (31%) Via social media (31%) Per brief (25%) Per (16%) Via social media (19%) Politieke ambtsdragers uit de niet stedelijke gebieden geven vaker aan dat het meest recente incident via een brief geuit werden dan politieke ambtsdragers uit de stedelijke gebieden. 8 Dit verschil is significant. Agressie en Geweld tegen politieke ambtsdragers in overijssel Uitkomsten 12

13 Vormen van agressie In dit onderzoek wordt onderscheid gemaakt in drie vormen van agressie. Hieronder volgen een aantal toelichtingen van politieke ambtsdragers in Overijssel over het meest recente incident dat ze hebben meegemaakt. 10 Verbale agressie Hierbij gaat het voornamelijk om schelden, schreeuwen, kwetsen of negatieve of discriminerende opmerkingen. In een gesprek over een collega-raadslid werd het collega-raadslid als 'hork' betiteld. Ik werd uitgescholden: ik werd ervan beticht een leugenaar te zijn en 'een grote eikel'. In de kroeg, schreeuwende man i.v.m. AZC, dreef mij in de hoek, dreigde mijn reputatie via sociale media en pers kapot te maken etc. Anonieme twitteraar achtervolgt mij al ruim 4 jaar dagelijks / wekelijks! Zet de partij en wethouders ook telkens via anonieme tweets te kijk! 2 x aangifte gedaan bij de politie en die doet er verder niets mee! Erg vervelend! Bedreiging of intimidatie Bij bedreiging of intimidatie gaat het om dreigen, stalken, chanteren, onder druk zetten, dreigbrieven, en het bedreigen van gezinsleden. Dreigbrief en op regionale nieuwssite een denigrerend en badinerend beledigend stuk. Digitaal gestalkt op sociale media, fora en kranten. Ik word al sinds 2006 beledigd en vals beschuldigd. Sommige mensen geloven het ook nog. Telefonische bedreiging en seksuele intimidatie. Dreigbrief bij komst AZC ontvangen. 10 Voor de derde vorm van agressie, fysieke agressie, zijn geen voorbeelden of toelichtingen beschikbaar. Agressie en Geweld tegen politieke ambtsdragers in overijssel Uitkomsten 13

14 3.3 Intern melden, aangifte en registratie Bespreken incident Van de politieke ambtsdragers bij Overijsselse gemeenten die te maken kregen met een incident, heeft ruim zes op de tien dit besproken of gemeld. Het landelijke beeld voor politieke ambtsdragers bij gemeenten ligt op 55 procent. Van zwaardere incidenten zoals bedreiging/intimidatie en fysieke agressie wordt vaker melding gedaan. Dit geldt niet alleen landelijk maar ook voor Overijssel. Raadsleden in Overijssel doen vaker melding in vergelijking met hun collega s in de rest van het land. Door de kleine aantallen zijn de uitkomsten indicatief. Er lijken ook verschillen te zijn tussen het gebied Twente en West- Overijssel en stedelijke gebieden en niet stedelijke gebieden. Ook voor deze uitkomsten geldt dat het om kleine groepen gaat en de uitkomsten daarom indicatief zijn. Tabel 3.6 Bespreken/melden van incidenten naar bestuurslaag OVERIJSSEL NEDERLAND Gemeenten (n=82) 61% 55% Provincies (n=6) 11 33% 32% Raadsleden (n=67) 64% 47% Wethouders (n=10) 12-73% Burgemeesters (n=5) % Naar regio/ stedelijkheid Twente (n=42) 75% - West- Overijssel (n=40) 57% - Stedelijk (n=29) 76% - Niet stedelijk (n=53) 62% - Tevredenheid In totaal 83 procent van de melders is (zeer) positief over de wijze waarop men het incident met anderen kon bespreken, 10 procent heeft hier geen uitgesproken mening over en 7 procent is ontevreden. Van de melders uit de provincie Overijssel is 78 procent (zeer) positief. Vooral in de stedelijke gebieden ligt de tevredenheid veel hoger (91 procent) dan in niet stedelijke gebieden (69 procent). Tabel 3.7 Drie belangrijkste redenen om incident niet te bespreken/melden OVERIJSSEL NEDERLAND Incident niet ernstig genoeg (62%) incident niet ernstig genoeg (57%) incidenten horen bij de functie (47%) incidenten horen bij de functie (43%) niet aan gedacht (14% niet aan gedacht (12%) 11 Uitkomsten zijn indicatief. 12 Uitkomsten zijn indicatief. 13 Aantallen zijn te klein, geen uitspraak mogelijk. 14 Aantallen zijn te klein, geen uitspraak mogelijk. Agressie en Geweld tegen politieke ambtsdragers in overijssel Uitkomsten 14

15 Aangifte Een kwart van de politieke ambtsdragers uit gemeenten van Overijssel deed aangifte van het incident: bij twaalf procent was dat het slachtoffer zelf en bij veertien procent van de gevallen deed de organisatie aangifte. Landelijk heeft zestien procent van de gemeentelijke politieke ambtsdragers aangifte gedaan van het incident. In negen procent van de gevallen gebeurde dit door het slachtoffer zelf en in veertien procent van de gevallen door de organisatie. De aangiftebereidheid in Overijssel ligt iets hoger dan landelijk. Tabel 3.8 Percentage slachtoffers dat aangifte heeft gedaan (zelf of de organisatie) TOTAAL AANGIFTE DOOR SLACHTOFFER AANGIFTE DOOR ORGANISATIE Overijssel (n=88) Nederland Overijssel (n=88) Nederland Overijssel (n=88) Nederland Gemeenten 26% 16% 12% 9% 14% 7% Provincies 11% 5% 11% 4% 0% 1% Waterschappen (n=0) - 0% - 0% - 0% Als men kijkt naar de uitsplitsingen naar deelgebieden zoals Twente t.o.v. West-Overijssel valt op dat in Twente vaker aangifte gedaan wordt door de organisatie dan in West-Overijssel. Dit verschil is niet te zien als men kijkt naar stedelijkheid. In de stedelijk en niet stedelijke gemeenten zijn de verschillen minder groot. Gezien de lage aantallen zijn deze cijfers indicatief. Tabel 3.9 Percentage slachtoffers dat aangifte heeft gedaan (zelf of de organisatie) TOTAAL AANGIFTE DOOR SLACHTOFFER AANGIFTE DOOR ORGANISATIE Raadsleden 25% 11% 14% Wethouders Burgemeester Naar regio/ stedelijkheid Twente (n=42) 34% 8% 26% West- Overijssel (n=40) 15% 15% 0% Stedelijk (n=33) 25% 8% 17% Niet stedelijk (n=49) 26% 13% 13% 15 Aantallen zijn te klein, geen uitspraak mogelijk. 16 Aantallen zijn te klein, geen uitspraak mogelijk. Agressie en Geweld tegen politieke ambtsdragers in overijssel Uitkomsten 15

16 De belangrijkste redenen om geen aangifte te doen zijn: dat de incidenten niet ernstig genoeg zijn, het bij de functie hoort of het al ter plekke opgelost is. De uitkomsten van Overijssel wijken niet af van de landelijke uitkomsten. Tabel 3.10 Top 3 redenen om geen aangifte te doen (meerdere antwoorden mogelijk) OVERIJSSEL NEDERLAND 1. Incident niet ernstig genoeg (50%) Incident niet ernstig genoeg (59%) 2. Hoort bij de functie (30%) Hoort bij de functie (28%) 3. wordt niets mee gedaan (7%) Ter plekke opgelost/ (9%) Registratie incidenten Ruim een kwart geeft aan dat het incident is geregistreerd door de eigen organisatie. Hiermee ligt het percentage hoger dan in de rest van het land waar achttien procent van de slachtoffers aangeeft dat het incident door de organisatie geregistreerd is. Een meerderheid van de ambtsdragers zegt dat het laatste incident niet is geregistreerd of ze weten niet of dit is gebeurd. De registratie van incidenten blijkt per regio te verschillen. Politieke ambtsdragers in Twente geven aanzienlijk vaker aan dat het incident is geregistreerd in vergelijking met hun collega s in West Overijssel. Een iets minder groot verschil is ook te zien bij de politieke ambtsdragers bij de stedelijke gemeenten en niet stedelijke gemeenten. Door de lage aantallen in de respons zijn echter ook deze uitkomsten indicatief. Figuur 3.4 Registratie incidenten door organisatie volgens slachtoffers (n=88) Tabel 3.11 Registratie incidenten door organisatie volgens slachtoffers (n= 88) 100% 80% 60% 40% 20% 0% 23% 22% 50% 60% 27% 18% Overijssel Nederland onbekend niet geregistreerd geregistreerd OVERIJSSEL NEDERLAND Gemeenten 31% 20% Provincie 17 11% 12% Naar regio/ stedelijkheid Twente (n=42) 46% - West- Overijssel (n=40) 14% - Stedelijk (n=33) 17% - Niet stedelijk (n=49) 36% - 17 Uitkomsten zijn indicatief door de kleine aantallen. Agressie en Geweld tegen politieke ambtsdragers in overijssel Uitkomsten 16

17 3.4 Nadelige gevolgen Een derde van de slachtoffers uit Overijssel zegt na het incident te maken hebben gehad met nadelige gevolgen. Deze uitkomsten wijken niet af van het landelijke beeld. Het meest ervaart men een negatief effect op het werkplezier (Overijssel 22 procent en landelijk 25 procent), een klein percentage kreeg klachten over zijn of haar geestelijke gezondheid (respectievelijk 6 en 7 procent). Ongeveer één op de tien procent noemt iets anders op zoals bijvoorbeeld: verdriet, gevoel van machteloosheid, overleg (wat ten koste gaat van werk), slapeloosheid, verminderd vertrouwen in medemens. De uitkomsten voor Overijssel komen overeen met het landelijke beeld. Figuur 3.5 Effecten op het slachtoffer (meerdere antwoorden mogelijk) (n=88) Geen effecten Effecten op werkplezier Effecten op geestelijke gezondheid Effecten op lichamelijke gezondheid 6% 7% 0% 2% 22% 25% 68% 65% Overijssel Nederland Materiële effecten Ander effect 1% 9% 13% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% In de stedelijke gebieden geven slachtoffers iets vaker aan geen effect te ondervinden van het incident dan slachtoffers in de niet stedelijke gemeenten. Slachtoffers uit niet stedelijke gemeenten ervaren het meest een negatief effect op het werkplezier. Door de kleine aantallen zijn de gevonden verschillen indicatief. Tabel 3.12 Effecten op het slachtoffer naar regio en stedelijkheid GEEN EFFECT EFFECT OP WERKPLEZIER Twente (n=42) 66% 21% West-Overijssel (n=40) 76% 19% Stedelijk (n=29) 77% 15% Niet stedelijk (n=53) 69% 22% Behoefte aan nazorg Bijna drie op de tien politieke ambtsdragers van Overijssel die slachtoffer zijn geworden van agressie en geweld hadden behoefte aan nazorg. Landelijk hebben twee op de tien politieke ambtsdragers die slachtoffer zijn geworden behoefte aan nazorg. Er is geen significant verschil tussen Overijssel en het landelijk beeld. Agressie en Geweld tegen politieke ambtsdragers in overijssel Uitkomsten 17

18 3.5 Reactie van de organisatie Ruim de helft is tevreden over de geboden nazorg Van de politieke ambtsdragers van Overijssel die behoefte hadden aan nazorg, beoordeelde 52 procent deze als voldoende. Dit komt overeen met het landelijke beeld. De overige slachtoffers geven aan dat nauwelijks op hun hulpvraag is gereageerd (Overijssel 48 procent en landelijk 38 procent). Tabel 3.13 Beoordeling nazorg door slachtoffers die daar behoefte aan hadden OVERIJSSEL NEDERLAND Voldoende nazorg 52% 56% Onvoldoende nazorg 0% 7% Nauwelijks op gereageerd 48% 38% Reactie op incidenten De meerderheid van de politieke ambtsdragers uit de verschillende bestuurslagen vindt dat de organisatie adequaat reageert op incidenten van agressie en geweld. De nazorg is volgens de meerderheid van de ambtsdragers goed geregeld. Dit beeld komt overeen met het landelijke beeld. Bij de verschillende deelgebieden lijken politieke ambtsdragers in Twente meer tevreden te zijn over de nazorg die vanuit de organisatie is geregeld dan in West Overijssel. Dit verschil is niet te zien tussen de stedelijke en niet stedelijke gebieden. Er zijn geen verschillen gevonden tussen Raadsleden (landelijk t.o.v. Overijssel). Tabel 3.14 Reactie op incidenten van agressie en geweld (% (helemaal) mee eens) alle politieke ambtsdragers (n=298) DE ORGANISATIE REAGEERT ADEQUAAT OP INCIDENTEN NAZORG INCIDENT IS DOOR DE ORGANISATIE GOED GEREGELD Nederland Waterschap (n=161) 84% 75% Provincie (n=248) 63% 53% Gemeente (n=4.014) 77% 61% Overijssel Waterschap (n=0) - - Provincie (n= 21) 67% 67% Gemeente (n=277) 74% 65% Naar regio/ stedelijkheid Twente (n= 143) 77% 72% West- Overijssel (n=134) 70% 57% Stedelijk (n=112) 77% 63% Niet stedelijk (n=165) 72% 66% Agressie en Geweld tegen politieke ambtsdragers in overijssel Uitkomsten 18

19 Figuur 3.5 Reactie op incidenten van agressie en geweld (% (helemaal) mee eens) (n=237) Nazorg incident is door de organisatie goed geregeld De organisatie reageert adequaat op incidenten 56% 61% 73% 70% 0% 20% 40% 60% 80% Raadsleden (Nederland) Raadsleden Inzet organisatie De meerderheid van de politieke ambtsdragers is van mening dat de organisatie voldoende doet om incidenten te voorkomen. Ook is er in de meeste gevallen een norm geformuleerd zodat men weet wanneer ze moeten optreden. Training of voorlichting komt aanzienlijk minder voor. Op dit aspect zijn vooral de politieke ambtsdragers van de provincies positiever dan politieke ambtsdragers van de gemeente. Politieke ambtsdragers uit stedelijke gebieden vinden vaker dat ze voldoende voorlichting en training hebben gehad dan politieke ambtsdragers uit niet stedelijke gebieden. Dit verschil is significant. Tabel 3.15 Inzet organisatie op voorkomen van incidenten van agressie en geweld (% (helemaal) mee eens) alle politieke ambtsdragers (n=298) ORGANISATIE DOET VOLDOENDE OM AGRESSIE EN GEWELD DOOR BURGERS TE VOORKOMEN ER IS DUIDELIJKE NORM OP BASIS WAARVAN POLITIEKE AMBTSDRAGERS GRENZEN WETEN EN WANNEER ZIJ MOETEN OPTREDEN HEEFT VOLDOENDE VOORLICHTING/TRAINING GEHAD OVER HOE OM TE GAAN MET AGRESSIE EN GEWELD DOOR BURGERS Nederland Waterschap (n=161) 85% 76% 38% Provincie (n=248) 70% 54% 30% Gemeente (n=4.014) 76% 66% 33% Overijssel Waterschap (n=0) Provincie (n=21) 68% 65% 57% Gemeente (n=277) 76% 58% 29% Naar regio/ stedelijkheid Twente (n= 143) 83% 64% 33% West- Overijssel (n=134) 69% 52% 25% Stedelijk (n=112) 81% 59% 40% Niet stedelijk (n=165) 73% 57% 22% Agressie en Geweld tegen politieke ambtsdragers in overijssel Uitkomsten 19

20 Figuur 3.6 Inzet organisatie op voorkomen van incidenten van agressie en geweld (% (helemaal) mee eens) alle politieke ambtsdragers (n=237) heeft voldoende voorlichting/training gehad over hoe om te gaan met agressie en geweld door burgers 29% 27% duidelijke norm op basis waarvan politieke ambtsdragers grenzen weten en wanneer zij moeten optreden de organisatie doet voldoende voldoende om agressie en geweld door burgers te voorkomen 61% 56% 73% 74% Raadsleden (Nederland) Raadsleden 0% 20% 40% 60% 80% 3.6 Invloed op besluitvorming Slechts een klein deel van de politieke ambtsdragers zegt dat het risico om in aanraking te komen met agressie en geweld van invloed is op hun beslissingen. Dit percentage ligt in West-Overijssel wel wat hoger dan in Twente. Zeven op de tien politieke ambtsdragers bij gemeenten zegt dat het bestuur de rug recht houdt bij bestuurlijke beslissingen rond handhaving en dat het risico van agressie en geweld daar geen invloed op heeft. Een kwart van de gemeentelijke politieke ambtsdragers uit Nederland ziet dat standpunten van collega-ambtsdragers (binnen of buiten hun eigen organisatie) wél beïnvloed worden door de (dreiging van) agressie en geweld. Dit beeld komt overeen met het beeld uit Overijssel. Dit standpunt deelt ook een derde van de provinciale politieke ambtsdragers uit Nederland en ligt daarmee hoger dan bij de collega-ambtsdragers bij gemeenten. Bij ambtsdragers van de provincie Overijssel ligt dit percentage ook hoger en bevestigd het beeld wat landelijk gevonden is. Door het kleine aantal geënquêteerde politieke ambtsdragers moeten de uitkomsten voorzichtig geïnterpreteerd worden. Tabel 3.16 Invloed agressie en geweld op besluiten (% (helemaal) mee eens) alle politieke ambtsdragers (n=298) HET RISICO OM IN AANRAKING TE KOMEN MET AGRESSIE EN GEWELD BEÏNVLOEDT MIJN BESLISSINGEN BIJ BESLISSINGEN HANDHAVING HOUDT BESTUUR RUG RECHT, OOK ALS RISICO OP BEDREIGINGEN MEEBRENGT HET KOMT VOOR DAT STANDPUNTEN VAN COLLEGA- AMBTSDRAGERS BEÏNVLOED WORDEN DOOR AGRESSIE EN GEWELD Nederland Provincie (n=248) 5% 69% 36% Gemeente (n=4.014) 6% 76% 24% Overijssel Provincie (n=21) 6% 67% 60% Gemeente (n=277) 6% 71% 25% Naar regio/ stedelijkheid Twente (n=143) 3% 70% 25% West-Overijssel (n=134) 8% 71% 25% Stedelijk (n=112) 6% 74% 21% Niet stedelijk (n=165) 5% 68% 27% Agressie en Geweld tegen politieke ambtsdragers in overijssel Uitkomsten 20