Vereenvoudiging en modernisering van het gemeenschappelijk Europees landbouwbeleid (GLB)

Transcriptie

1 Vereenvoudiging en modernisering van het gemeenschappelijk Europees landbouwbeleid (GLB) Suggesties voor antwoorden op de EU-consultatie over het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid Direct naar: Inleiding... 2 Sectie A: over U... 4 Sectie B: Landbouw, plattelandsgebieden en het GLB vandaag... 5 Sectie C: Doelstellingen en governance...12 Sectie D: Landbouw, plattelandsgebieden en het GLB morgen...16 Sectie E. Samenvatting: modernisering en vereenvoudiging...24 Contactgegevens Voor vragen en opmerkingen over deze vragenlijst en de antwoordsuggesties kunt u contact opnemen met: Klaas Johan Osinga: kjosinga@lto.nl Koert Verkerk: kverkerk@lto.nl Arie van Eck: aveck@lto.nl

2 Inleiding De Europese Commissie houdt een openbare consultatie over de toekomst van het Gemeenschappelijk Landbouw Beleid (GLB). Dit dient om input te verzamelen voor het GLB na Iedereen kan meedoen aan de consultatie. LTO Nederland roept boeren en tuinders, en onze partners in het agrocomplex, op om te reageren op de consultatie, om zoveel mogelijk de mening van de Nederlandse boeren te laten horen in Brussel. Precies hierom is deze leidraad geschreven. De consultatie bestaat uit een vragenlijst met open- en meerkeuzevragen. U moet er vanuit gaan dat invullen u zeker een half uur kost. De consultatie mag in het Nederlands ingevuld worden. U heeft hiervoor tot 2 mei 2017 de tijd. Dit advies biedt suggesties en informatie waarmee u uw standpunt kunt vormen. LTO Nederland heeft geprobeerd in dit advies zowel direct als indirect de belangen van boeren in tuinders in Nederland te behartigen, door ook de interpretatie van de uitkomsten van deze consultatie mee te nemen in de suggesties. Schroom niet bij vragen en opmerkingen contact op te nemen. Dit document kan niet opgevat worden als officieel standpunt van LTO, maar is juist bedoeld het gesprek over de toekomst van het GLB te openen. U heeft natuurlijk alle ruimte om uw eigen reactie mee te geven in de consultatie. Het belangrijkste is dat zoveel mogelijk sectorgenoten hun stem laten horen. Het GLB bepaalt immers voor een groot deel uw ondernemingsruimte. De Europese Commissie noemt nu al vijf mogelijke scenario s: 1. Geen wijziging 2. GLB afschaffen 3. GLB concentreren op risicomanagement, klimaat- en milieudiensten, en investeringen in kennis/innovatie, ICT en infrastructuur. 4. Inzetten op milieu/klimaat, risicomanagement op basis van taakverdeling tussen Brussel, lidstaten en agrariër (met andere woorden: keuze voor plattelandsbeleid, pijler 2) 5. Inzetten op steun voor kleine bedrijven, huisverkoop en boerenmarkten LTO ziet strategisch gezien scenario 3 als mogelijk het beste uitgangspunt. Dit omdat er in dit scenario een focus wordt aangebracht in waar het GLB steun levert en er wel zoveel mogelijk sprake blijft van een gelijk speelveld in de EU. Hoe de scenario s precies ingevuld gaan worden zal onder andere afhangen van de uitkomsten van deze consultatie. EU-Commissaris Phil Hogan heeft overigens al gezegd dat directe inkomenssteun niet zal verdwijnen. Landbouw is het enige beleidsdomein is dat alleen Europees gefinancierd wordt. Alle andere beleidsdomeinen zoals defensie, onderwijs, zorg en milieu/natuur worden grotendeels nationaal/regionaal betaald. Overheden geven in totaal 50% uit van het BNP. Minder dan 0,4% van het bruto nationaal product (BNP) van alle EU-lidstaten wordt via de EU en het GLB geïnvesteerd in de land- en tuinbouw. Op dit moment maakt het GLB 38% uit van het totale EU-budget. Vervolg van het proces

3 Op 7 juli 2017 organiseert de Europese Commissie in Brussel een brede conferentie om de resultaten van de consultatie te delen en te bespreken. In november 2017 kunnen we een communicatie van de Europese Commissie verwachten. Tot dan zal de discussie vrij algemeen en op hoofdlijnen zijn. In 2018 komen er wetsvoorstellen, maar daarvoor zal eerst de Europese Commissie een voorstel doen voor het EU-budget Meer achtergronden bij deze consultatie kunt u vinden via deze link: De rechtstreekse link naar de vragenlijst vindt u hier: d?draftid=b6192f8c-649f-416e b76fe212&surveylanguage=NL Mogelijk wilt u over het toekomstig GLB en deze raadpleging een informatiebijeenkomst beleggen met uw leden of bestuurders waarbij u ondersteuning van het Beleidsteam Internationale Zaken van LTO Nederland wenst. In dat geval horen wij graag van u.

4 Sectie A: over U Onder A dient u een aantal persoonlijke gegevens in te vullen. U dient o.a. aan te geven of u zelf agrariër bent. Tevens kunt u er voor kiezen om uw anonimiteit te beschermen. Als u invult namens een organisatie deze vragenlijst in te vullen, krijgt u aanvullende vragen. Een land- of tuinbouwbedrijf en een coöperatie zijn beide een particuliere onderneming. Er wordt u dan ook gevraagd naar de inschrijving in het Transparantie Register van de EU. LTO Nederland is hier ingeschreven. Als u aan de consultatie meedoet op persoonlijke titel, hoeft u zich hier niet voor aan te melden.

5 Sectie B: Landbouw, plattelandsgebieden en het GLB vandaag Suggesties: 1. Een redelijke levensstandaard voor landbouwers. 2. Klimaatverandering (matiging en aanpassing). 3. Druk op het milieu en de natuurlijke hulpbronnen. Argumentatie: De landbouw speelt een belangrijke rol in het onderhouden van het milieu. De regelgeving rondom milieu en kringlopen bieden argumenten voor het behoud van inkomensondersteuning en een functionerende markt. Suggesties: 1. Ontkoppelde betalingen aan landbouwers. 2. Marktvangnetten (bijvoorbeeld marktinterventie). 3. Risicobeheerregelingen. Argumentatie: Belangrijk is dat het GLB aan boeren en tuinders een vangnet biedt. We willen in principe geen gekoppelde steun en plattelandsontwikkelingsmaatregelen omdat dat de deur open zet naar een ongelijk speelveld in de EU. Subsidies voor producentenorganisaties hebben onze concurrentiekracht niet geholpen. Op handelsmaatregelen en regeltjes zitten we gezien onze exportbelangen ook niet te wachten. Ontkoppelde inkomenssteun echter zal op de één of andere wijze gelinkt zijn aan klimaat/milieumaatregelen, zoals die gericht op mestverwerking, mestvergisting, onderwaterdrainage van veengronden en methaanoxidatie.

6 Suggestie: In redelijke mate. Argumentatie: Verbetering in het GLB is zeker mogelijk. Echter, het afkraken van het beleid speelt op dit moment alleen maar in de kaarten van hen die het Europees landbouwbeleid helemaal willen afschaffen. Suggesties: 1. Gezonde, veilige en diverse producten leveren (voedselkwaliteit). 2. Zorgen dat er voldoende voedsel beschikbaar is. 3. Behoud van economische activiteit en werkgelegenheid in plattelandsgebieden Argumentatie: Voedselzekerheid is altijd prioriteit van het GLB geweest. Echter, op dit moment zijn we ook een van de grootste exporteurs van landbouwproducten. De inkomensondersteuning voor actieve agrariërs dient om te compenseren voor het concurrentienadeel dat voortvloeit uit de relatief strenge eisen die Europa stelt. Hierdoor is voedselkwaliteit een belangrijke bijdragen van landbouwers aan de samenleving. Als u vooral voedselzekerheid belangrijk vindt en u vindt de andere minder belangrijk, kies dan alleen Zorgen dat er voldoende voedsel beschikbaar is.

7 Suggestie: Allemaal grotendeels mee eens. Argumentatie: Dit is een van de meest sturende vragen van deze consultatie. 1 en 2 zijn feitelijk juist. Daarnaast weten we dat landbouwers slechts een beperkt aandeel van de prijs die de consument betaald krijgen en dat landbouwers zware investeringen moeten doen om hun bedrijf levensvatbaar te houden. Suggesties: 1. Vermindering van bodemdegradatie. Hier zou u het bij kunnen laten om zo meer zwaarte te geven aan dit belang. Eventueel ook 2. Milieurisico s zoals branden, overstromingen enz. 3. Vermindering van waterverontreiniging. Argumentatie: Een gezonde bodem is van belang voor het groeien van gewassen. Hier komt ook waterverontreiniging bij kijken, hiervoor heeft de EU op dit moment het nitraatbeleid. Milieurisico s, door extreem weer, zijn daarnaast zeker ook een uitdaging. Denk bijvoorbeeld aan hagelbuien, extreme regenval of droogte, maar ook uitbraken van ziekten/plagen. Bescherming hiertegen in het nieuwe GLB is gewenst.

8 Suggestie: In redelijke mate. Argumentatie: Opnieuw geldt dat er ruimte is voor verbetering, maar we willen strategisch gezien liever niet het hele beleid ter discussie stellen. Suggesties: 1. Geringe rentabiliteit 2. Gebrek aan beschikbare grond 3. Moeilijke toegang tot krediet 4. Administratieve voorschriften 5. Toegang tot geactualiseerde kennis/technologie. Argumentatie: Het lage inkomen is een barrière om landbouwer te worden. De toegang tot grond en krediet evenzo. Administratieve voorschriften, regeldruk, is ook geen reden om boer te worden. Daarnaast noemen wij het gebrek aan de toegang tot geactualiseerde kennis en de mogelijkheden om die kennis toe te kunnen passen in de praktijk.

9 Suggesties en argumentatie: 1. Betere betrokkenheid van de producenten in de volledige waardeketens (tot bij de consument). Ondernemers moeten een leidende rol spleen bij innovaties. Meer sturing vanuit de praktijk leidt tot meer gerichte innovaties. 2. Nieuwe partnerschappen tussen de verschillende actoren. Praktische kennis delen tussen groepen boeren/tuinders, maar ook tussen agrariërs en onderzoekers, kan leiden tot die vanuit de praktijk gestuurde innovatie. 3. Onderzoek en het verspreiden van kennis die op de behoeften van boeren en tuinders is afgestemd. 4. Financiële stimulansen / investeringsstimulansen / steun voor innovatieve projecten. 5. Kennisverspreiding. Suggestie: Allemaal neutraal.

10 Argumentatie: In Nederland wordt dit instrument minimaal benut. De landbouwvoorlichting is in Nederland al lange tijd geprivatiseerd. In andere EU-lidstaten bestaat er nog wel steeds overheidsvoorlichting. Suggestie: Allemaal in redelijke mate. Argumentatie: Beleidscoherentie voor ontwikkeling doelt op de invloed van het GLB op ontwikkelingslanden, omdat inkomenssteun geen negatieve effecten zou moeten hebben voor boeren in ontwikkelingslanden. EU-exportsubsidies zijn feitelijk afgeschaft. De EU-markt is open voor boeren in ontwikkelingslanden. De EU is s werelds grootste importeur van landbouwproducten uit Afrika. Er zijn klachten over EU-eisen aan importproducten, maar die zijn over het algemeen privaat en staan los van het GLB. Hygiënecodes zijn er gekomen op aandringen van consumentenorganisaties. Kritiek van actiegroepen is vaak ook dat Europese boeren nog steeds inkomenssteun krijgen en dat dat marktverstorend is. Echter, aan Europese boeren worden hogere eisen (milieu, klimaat, dierenwelzijn) gesteld. Suggestie: zie ook de suggestie bij vraag 13. Gebruik bij voorkeur eigen woorden en de dikgedrukte woorden uit de tekst. Het GLB van nu heeft zich geëvalueerd in een regeltjesmachine die niet altijd direct bijdragen aan de doelen die de EU voor ogen had. Op dit moment schrijft het GLB niet alleen voor dát

11 boeren moeten vergroenen, maar ook op welke manier zij moeten vergroenen. De huidige strikte regels doen geen recht aan de diversiteit tussen boeren in de verschillende lidstaten en leidt regelmatig tot problemen bij boeren in bijzondere situaties. Het zou beter zijn wanneer het GLB zich meer gaat richten op doelen die gesteld worden. Het is nodig de biodiversiteit te verhogen dus stellen we de boeren daartoe doelen die ze op hun eigen manier mogen bereiken. Suggestie: Gebruik bij voorkeur eigen woorden en de dikgedrukte woorden uit de tekst. Het GLB is nu te veel gebaseerd op middelvoorschriften en te weinig op doelvoorschriften. Vaak gaat dat gepaard met data en termijnen. Voorbeeld: de voorschriften voor het vergroenen. Er zijn diverse voorschriften voor hoe lang een akkerrand moet blijven liggen. Hierbij wordt gerefereerd aan het kalenderjaar. Het bleek voor LTO lastig om uitvoerende instanties aan het verstand te peuteren dat op veel bedrijven een teelt niet van 1-1 tot plaatsvindt, maar bijvoorbeeld van september tot augustus. En dat de akkerrand in dat ritme mee zou moeten, omdat er anders niemand meer een mooie akkerrand gaat aanleggen. Uiteindelijk mocht daar dan in bepaalde gevallen van afgeweken worden. Een ander voorbeeld is de zogenaamde gewasdiversificatie. Dit ging uit van drie gewassen per bedrijf (>30 ha bouwland) maar hield geen rekening met gewasrotatie. Op sommige bedrijven vinden op één perceel meerdere teelten plaats. Het GLB hield daar geen rekening mee. Dat leidt bij controles soms tot absurde situaties. Dat toont aan dat teveel detail het GLB helemaal dicht regelt. Uiteindelijk gaat dan veel energie zitten in controles en bureaucratie. Het GLB moet kijken naar doelen. Bijvoorbeeld klimaat en biodiversiteit. Agrariërs moeten dan de vrijheid krijgen om zelf de instrumenten te kiezen om deze doelen te bereiken. Hiervoor is nodig dat overheden de private sector vertrouwen geven om dat te doen. Met instrumenten als verbindend verklaren van activiteiten van erkende producentenorganisaties en interbranche organisaties (in de Gemeenschappelijke Markt Ordening) is dat mogelijk.

12 Sectie C: Doelstellingen en governance Suggesties: 1. Stimulering van investeringen, groei en werkgelegenheid. 2. Deelname aan de wereldhandel. 3. Versterking van de eengemaakte markt van de EU. Argumentatie: Deze vraag gaat over het 10-puntenplan van Jean-Claude Juncker, de voorzitter van de Europese Commissie. Deze vraag heeft dus een redelijk politiek karakter. 1. Stimulering van investeringen, groei en werkgelegenheid is goed. 2. De wereldhandel is belangrijk voor ons gezien onze exportbelangen. We willen toegang hebben tot externe markten. 3. Een gelijk speelveld op de Europese interne markt is voor de Nederlandse boeren en tuinders van groot belang. Wij vinden dat alle landen aan dezelfde regels moeten voldoen. Suggesties en argumentatie: 1. Landbouwers een redelijke levensstandaard bieden. Het gaat hier om het landbouwbeleid! 2. De voorziening van voedsel veiligstellen tegen redelijke prijzen voor de consument. Dit is al sinds 1957 een GLB-doelstelling en vereist inkomenssteun aan boeren om niet afhankelijk te worden van import. 3. De levering van gezonde en hoogwaardige producten stimuleren. Hier zit concurrentiekracht en innovatie bij in. 4. Matiging van en aanpassing aan de gevolgen van klimaatverandering. Denk met name aan aanpassing aan

13 extreme weersomstandigheden. 5. Onzekerheid op de markt aanpakken. Dit houdt in een vangnet blijven bieden in geval van calamiteiten (zoals marktinterventies). Suggesties: Gebruik bij voorkeur eigen woorden en de dikgedrukte woorden uit de tekst. Er spelen op dit moment verschillende zaken waar het GLB een grotere rol moet spelen: - De sector aantrekkelijker maken voor jongeren. De sector vergrijst namelijk. Er zijn te weinig jongeren die boer of tuinder kunnen worden. Dit heeft deels te maken met de gevraagde financiering, deels met het imago (hard werken, weinig verdienen) en deels met marktperspectieven (klein bedrijf levert te weinig op). - Duurzaamheid is een belangrijk discussiepunt. Agrariërs en consumenten willen graag verduurzamen, maar als ze hierover afspraken maken met supermarkt- en industrie-organisaties, gaat de mededingingsautoriteit dwars liggen. Een voorbeeld is: de Kip van Morgen. Het is belangrijk dat het GLB, als uitzondering op mededinging, ook duurzaamheidsinitiatieven de ruimte biedt. - De Russische boycot en de gevolgen van Brexit confronteren ons met afzetrisico s als gevolg van geopolitieke ontwikkelingen. Ook andere ontwikkelingen (zoals El Niño, valutaschommelingen, olieprijzen, uitbraken van ziekten en plagen) dragen bij aan extreme prijsschommelingen. Deze zijn groter dan vroeger, omdat het GLB minder aan marktbeleid doet. Het GLB moet agrariërs en hun coöperaties instrumenten aanreiken om de scherpe kantjes van die volatiliteit af te halen.

14 Suggestie bij alle antwoorden: grotendeels mee eens. Dit is een mooie sturende vraag voor alle pro-europeanen. Als boeren zijn we afhankelijk van het Europees beleid en de Europese markt Hier kritisch op antwoorden zou onszelf tegenspreken.

15 Suggestie bij alle antwoorden: EU-niveau. Behalve plattelandsgebieden tot ontwikkeling brengen met zorg voor het platteland: Regionaal/lokaal niveau. Argumentatie: Nederlandse boeren en tuinders hebben belang bij een functionerende EUmarkt inclusief gelijk speelveld. Dit betekent dat we het harde beleid, zoals inkomenssteun en markt regels op EU niveau moeten regelen. De beleid rond plattelandsontwikkeling wordt al grotendeels uitgevoerd door provincies en zou op dat niveau geregeld kunnen worden. Dit houdt ook rekening met de diversiteit aan regio s in de Europese Unie.

16 Sectie D: Landbouw, plattelandsgebieden en het GLB morgen Suggesties en argumentatie: 1. Rechtstreekse inkomenssteun: hebben agrariërs directe inkomenssteun nodig? Dat hangt er van af. Als alle landbouwbeleid in de wereld wordt afgeschaft, zouden wij vermoedelijk ook zonder kunnen (NB onze grondprijzen zijn wel de hoogste van Europa!). Als we echter moeten concurreren op een wereldmarkt, terwijl onze omgeving hogere eisen stelt dan aan onze concurrenten, willen we inkomensondersteuning ter compensatie. Wat vindt u?

17 2. Ander beleid: suggestie: grotendeels mee eens. Ja, ander beleid kan een grote invloed hebben op land en tuinbouw. Denk bijvoorbeeld aan beschikbaarheid van arbeidskrachten. 3. Moet het GLB meer doen voor milieu en klimaat? Suggestie: gedeeltelijk mee eens/niet mee eens. Het GLB is namelijk nog steeds landbouwbeleid. Op dit moment zijn er al regels over mestverwerking ed. Er is ook natuurbeleid, maar daarvoor zijn er andere potten met geld. Aan de andere kant moet inkomenssteun gerechtvaardigd worden. 4. De 4 e /5 e stelling: grotendeels mee eens. De positie van landbouwers echter zal echter meer moeten komen van versterking van onze coöperaties en de ruimte die mededinging kan bieden aan duurzaamheidsinitiatieven. Suggesties en argumentatie: 1. Ondersteunen van termijnmarkten: grotendeels niet mee eens. Als er voldoende vraag is, komt het aanbod vanzelf, kijk bijvoorbeeld naar de EEX of Global Dairy Trade. Wat logischer zou zijn is het geven van voorlichting over deze mogelijkheden om risico af te dekken. Belangrijker is dat coöperaties de afweging maken hoe ze risico s het beste af kunnen dekken in het belang van hun leden. 2. Vergroten van transparantie: gedeeltelijk niet mee eens. Teveel openheid over prijzen en marges kan tegen je werken als je concurrerend bent. Iedereen kan zien hoe groot de verschillen zijn tussen de winkelprijs en de prijs die boeren/tuinders ontvangen, dit verkleint de onderhandelingspositie. Aan de andere kant blijft er geld hangen bij de schakels tussen primaire producent en consument, een groot tussen de prijs van boer en consument zit bijvoorbeeld in de uiensector. Het is goed om de discussie daarover te openen. Uiteindelijk is de oplossing om het aantal tussenschakels te verminderen. Dat doe je door meer functies (sorteren, verpakken, opslag, transport) naar je toe te

18 halen. Dat gaat beter naarmate je al primaire producent beter georganiseerd bent in sterke coöperaties. En dat is iets dat het GLB niet kan oplossen; dat moeten boeren en tuinders zelf doen. Meer transparantie kan daarbij helpen. 3. Ondersteunen van integratie: gedeeltelijk mee eens. Krachtenbundeling van boeren en tuinders in de keten is belangrijk. Maar het moet wel vanuit die boeren en tuinders komen. Je kan dit niet van boven op gaan leggen, zoals met verplichte contracten. Verder heeft Nederland al sterke coöperaties en een risico is dat dat hiermee wordt ondermijnd. 4. Ondersteunen van onderzoek en innovatie: grotendeels mee eens. Kennis en innovatie kan via het GLB versterkt worden door te stimuleren dat boeren en tuinders in groepen aan de slag gaan met kennis delen, vragen stellen en demonstraties. Dat kan sinds kort via het Europese Innovatie Partnerschap (EIP) voor de landbouw dat een onderdeel is van het plattelandsbeleid (POP). Het is nu echter te veel aan regeltjes gebonden. Dat komt niet door Brussel, maar door de uitvoering in Nederland. 5. Vereenvoudigen van administratieve processen: grotendeels mee eens. Brussel denkt veel in termen van middelvoorschriften en moet meer werken met doelvoorschriften. Dat betekent ook dat de sector meer vrijheid moet krijgen om doelen te halen. Niet alles moet vooraf dichtgetimmerd worden met voorwaarden (waardoor uitzonderlijke situaties ook direct tot problemen leiden), maar belangrijk is uiteindelijk of het doel gehaald is. Suggesties: 1. Een gelijk steunniveau voor landbouwers binnen hetzelfde gebied. 2. Jonge landbouwers. 3. Praktijken met de grootste milieu-/klimaatvoordelen. Argumentatie: 1. Iedere herverdeling van geld tussen regio s of sectoren leidt tot discussie. Een gelijk niveau in hetzelfde gebied is dan een redelijk criterium. 2. Er valt veel voor te zeggen om iets extra s te doen voor jonge agrariërs vanwege de moeite om in de sector in te stappen. 3. Er zouden bonussen kunnen komen voor agrariërs die extra moeite doen voor bescherming van milieu en klimaat. Denk aan ondiepe grondbewerking i.p.v. ploegen of een bijdrage leveren aan methaanoxidatie. Of het financieel stimuleren van weidegang.

19 Suggesties. 1. Wegnemen van niet-tarifaire belemmeringen. 2.Uitvoerkredieten. 3.Verdere handelsliberalisering. Argumentatie: Dit is een belangrijke vraag voor Nederland gezien onze grote exportbelangen. Het wegnemen van belemmeringen en verdere handelsliberalisering is voor ons belangrijk. De bevordering van de uitvoer is lastig omdat de EU-subsidie hiervoor verlangt dat bedrijven samenwerken met andere bedrijven vaak concurrenten. De sterkste bedrijven/merken hebben dit ook niet nodig. Specifieke actie inzake geografische aanduidingen zijn vooral belangrijk voor Italië en Frankrijk (denk aan de wijn). In Nederland spelen deze voor de export een zeer beperkte rol. Het belangrijke obstakel voor onze export zijn soms niet wetenschappelijk onderbouwde eisen aan plant- en diergezondheid(certificaten, inspecties etc.). Dit is vaak verkapt protectionisme van landen, waar de EU een goede rol spelen. Suggestie: 1. Normen inzake milieu en klimaat, of vraag overslaan. Argumentatie: antwoord geven op deze vraag suggereert dat er wel regeltjes bij kunnen in het GLB. De realiteit is ook dat Europa op de meeste van deze terreinen al het nodige doet, maar vaak buiten het GLB (etikettering, regels voor biologische productie, diergezondheid en welzijn, diergeneesmiddelen en gewasbescherming). Alleen arbeidsvoorwaarden is nu een nationale aangelegenheid en fairtradenormen zijn privaat. Het enige dat dan overblijft is normen inzake milieu en klimaat, wat nu deels in de vergroening en in cross compliance (de voorwaarden voor het verkrijgen van de toeslagen) zit, bijvoorbeeld regels over mestverwerking en -vergisting. Alternatief is dus dat u deze vraag overslaat.

20 Suggesties en argumentatie: 1. Financiële stimulansen: grotendeels mee eens. We willen geen strengere wetgeving omdat dat ons op achterstand zet op de wereldmarkt. Maar met een voldoende financiële prikkel kan een boer/tuinder vrijwillig extra stappen zetten. Vraag is wel wat er in deze vraag bedoeld wordt met financiële stimulansen : hogere prijs of een subsidie of lagere lasten? 2. Verhoging verplichte niveaus: grotendeels mee eens. Als wettelijke (verplichte) standaarden verhoogd worden, moet daar iets tegenover staan. 3. Strengere voorschriften naleven: grotendeels niet mee eens. Zie suggestie Bewustmakingscampagnes: grotendeels mee eens. Met promotiecampagnes kan het bewustzijn van een groep consumenten verhoogd worden dat kwaliteit een waarde heeft. Een hogere kwaliteit heeft een hogere prijs. Of dit voldoende is, is de vraag. Dit kan ook niet het GLB vervangen.

21 Suggestie: 1. Preventie en vermindering van bodemerosie. Argumentatie: Deze vraag gaat opnieuw over milieumaatregelen, nu richting de toekomst. Op deze manier kunnen we, net als bij vraag 6, de nadruk leggen op het belang van een gezonde bodem. U zou het hier bij kunnen laten. Eventueel kunt u nog kiezen voor 2. Preventie van milieurisico s zoals overstromingen, om aandacht te vestigen op de gevolgen van extreme weersomstandigheden. U kunt eventueel ook kiezen voor 3. Preventie en vermindering van waterverontreiniging (pesticiden, meststoffen), om in lijn met de nitraatrichtlijn nitraat en fosfaat in het grondwater op peil te houden. Suggesties en argumentatie: Klimaatverandering krijgt zonder twijfel meer aandacht in het nieuwe GLB en daar is deze vraag op gericht. 1. Voorziening van duurzame hernieuwbare energiebronnen. Denk aan biogas, energiegewassen, zonne- en windenergie. 2. Vermindering van de uitstoot van broeikasgassen in de landbouwsector. Dit moet dan wel op basis van efficiency, minder uitstoot per kg/liter en niet per hectare. Nederland is namelijk extreem productief per hectare, uitstoot per kg verminderen sluit dan beter aan bij het doel. 3. Bevordering van koolstofbehoud en vastlegging in de landbouw- en de bosbouwsector. Dit betreft de inzet van de bodem voor het opslaan van koolstof, bijvoorbeeld in (blijvend) grasland. Of we dit in Nederland ook willen is de vraag, tenzij er geld tegenover komt te staan op basis van vastgelegde tonnen CO 2. De organische stof moet dan wel in de bodem blijven.

22 Suggestie en argumentatie: Deze vraag gaat over bosbouw en is niet heel relevant voor landbouwproductie. U zou kunnen kiezen voor Mobilisering van door bossen geproduceerde biomassa voor de productie van materiaal en energie en boslandbouwsystemen, zoals voedselbossen. Suggesties: 1. Scheppen en behouden van banen in plattelandsgebieden, waaronder in de primaire landbouwproductie. 2. Bevorderen van innovatie via kennisoverdracht, advies en beroepsopleiding. 3. Aanbieden van connectiviteit en digitale oplossingen. Argumentatie: Dit is een vraag over het plattelandsbeleid, in Nederland POP (Plattelands Ontwikkelingsplan) genaamd. Plattelandsbeleid is pijler 2 van het GLB; marktondersteuning is pijler 1. Op dit moment is het POP een keuzemenu voor lidstaten met ongeveer 20 mogelijkheden. Dat zien we terug in deze vraag. 1. Het scheppen en behouden van banen in plattelandsgebieden heeft een duidelijke link met landbouw. 2. Kennisoverdracht en innovatie zijn belangrijke middelen voor onze concurrentiepositie. 3. Connectiviteit en digitale oplossingen bieden wellicht openingen voor initiatieven gericht op snel internet op het

23 platteland. Alle andere antwoorden zijn meer gericht op andere sectoren of kleinschalige activiteiten. Suggesties: 1. Meer steun voor investeringen bieden. 2. De toegang tot financiële instrumenten verbeteren. 3. Startende bedrijven ondersteunen. Argumentatie: Deze vraag gaat over jonge agrariërs en verjonging van de sector. De geboden suggesties moeten het makkelijker maken om structureel een gezonde bedrijfsvoering te draaien, door goedkopere kredieten en startersregelingen. Eventueel is nog te kiezen voor jonge landbouwers tijdelijk aanvullende betalingen verstrekken, maar de huidige top-up is niet zo hoog. De investeringsregeling (JOLA) die nu in pijler 2 (POP) zit, kan degelijker ondersteuning bieden. Deze vraag gaat over hoe we als sector concurrerend blijven. Suggesties: 1. De betrokkenheid van landbouwers bij innovatieve projecten ondersteunen. 2. IT-infrastructuur voor kennisuitwisseling ontwikkelen (denk aan precisielandbouw). 3. De kenniskloof tussen landbouwers dichten (door betere kennisuitwisseling in innovatiegroepen bijvoorbeeld).

24 Sectie E. Samenvatting: modernisering en vereenvoudiging Suggestie: Allemaal grotendeels mee eens. Argumentatie: 1. Overlap verminderen: Pijler 1 wordt Europees geregeld en Pijler 2 (POP) is EU-beleid via de provincies. Dat levert veel uitvoeringsproblemen op. 2. Veel controles kunnen op afstand uitgevoerd worden. 3. In Nederland gebeurt de gecombineerde opgaaf al digitaal. In andere landen wordt nog gebruik gemaakt van papieren formulieren. 4. Er is nu te veel oog voor detail bij de uitvoering. Boeren zitten soms te wachten op tienduizenden euro s omdat er ergens een foutje is gemaakt met een perceel invoeren. 5. Boeren zouden een keuzemenu moeten krijgen, waaruit ze zelf kunnen kiezen hoe ze willen vergroenen. Bijvoorbeeld via certificering. Suggesties: Gebruik bij voorkeur eigen woorden en de dikgedrukte woorden uit de tekst.

25 - Werken met doelvoorschriften is een veel effectievere manier dan werken met middelvoorschriften zoals nu vaak het geval is. Als het doel is om biodiversiteit- of klimaatbescherming te verbeteren, zet dan doelen in aantallen soorten of tonnen CO 2 in plaats van het voorschrijven hoeveel gewassen iemand moet telen of hoe lang precies een akkerrand moet blijven liggen. Dit biedt ook meer vrijheid aan de boer. - Maak voor het vergroenen één vinkje in de gecombineerde opgave met de vraag of de boer voldoet aan de vergroeningseisen. Verder kan dit overgelaten worden aan steekproefsgewijze controle. Ook kan door middel van bijvoorbeeld certificering door de markt, zelf controle worden uitgevoerd. Zie als voorbeeld hierbij Veldleeuwerik. Dit scheelt administratie voor de boer en voor de overheid. Suggesties: Gebruik bij voorkeur eigen woorden en de dikgedrukte woorden uit de tekst. Het GLB moeten boeren en tuinders helpen de toekomst van hun bedrijf veilig te stellen. Dat doet het door hen te helpen met de versterking van concurrentiekracht en marktgerichtheid. Met andere woorden: GLB instrumenten moeten gericht zijn op toegang tot markten, aanbodsbundeling, kwaliteitsverbetering en andere innovaties. En voor calamiteiten die buiten de normale ondernemersrisico s vallen moet er een vangnet blijven. Zie separaat document: 14 argumenten vóór behoud van GLB.