Sustainable Development Goals: transities realiseren met duurzaam landgebruik

Transcriptie

1 Sustainable Development Goals: transities realiseren met duurzaam landgebruik Organisch stof als sleutelelement? Margot de Cleen en Co Molenaar

2 Urgentie maatschappelijke opgaven: 2030 is morgen Mondiale trends: groeiende populatie, groeiende middenklasse, groeiende vraag naar grondstoffen, klimaatverandering Groeiende druk op land en systeemdiensten 2 2

3 Transities Verschillende transitieagenda s in de maak: Energie, klimaatadaptatie, mobiliteit, duurzame landbouw, circulaire economie en leefbare steden S.O.S: When you're gone How can I even try to go on? 3

4 Kenmerken transitie: paradigmashift Source: 4

5 Kenmerken transitie: structuurwijziging Source: 5

6 Land en systeemdiensten als verbindend element Alle transities doen een beroep op land en systeemdiensten Vraagt om bewustwording, samenwerking en prioriteitstelling tav landherstel, -gebruik en beheer, dus ook aan BOS Verschuiving van beschermen naar duurzaam benutten en beheren van het natuurlijk systeem en haar diensten. Globale schaal: uitdaging wordt vertalen naar regionale en lokale schaal; in voortraject planvorming meenemen Uitdaging: publieke doelen met private middelen realiseren Bodem is privaat goed, diensten zijn common goods lastig om beleid te ontwikkelen i.t.t water en lucht; wie de baten, wie de kosten? Bewustwording, kennisontwikkeling en deling, data en monitoring zijn belangrijke pijlers 6

7 Boodschappen om over na te denken Algemeen: land en systeem nodig voor SDGs 1. Transities (voedsel, energie, economie) zijn nodig om de SDGs te realiseren. 2. Land en systeemdiensten zijn de schakel bewustwording vereist; sluiten van kringlopen (footprint), herstel en duurzaam gebruik en beheer nodig 3. Druk op land en systeemdiensten neemt toe: meervoudig gebruik 4. Deze publieke doelen halen met private middelen (grondeigendom); de samenleving is aan zet! 5. Transitiesturing gewenst, geen regelgeving per sé 6. Instrumenten voor verschillende schaalniveaus 7. Monitoring noodzakelijk, een zaak van alle stakeholders, transparantie 7

8 Bestaande regelgeving Meststoffenwet en Nitraatrichtlijn Afvalstoffenwet Wet milieubeheer Waterwet en KRW Gemeenschappelijk Landbouw Beleid Wet bodembescherming Provinciale verordeningen (grondwaterbeschermingsgebieden) En helpen ze? Of vormen ze een belemmering voor landherstel en opbouw BOS? Er is nooit wetgeving ontwikkeld direct gericht op BOS (HUF-toets) 8

9 Knelpunten Afname bodemvruchtbaarheid, biodiversiteit en productiviteit Bodemdaling, verzilting en verdroging Deze effecten worden versterkt door klimaatverandering, onduurzaam gebruik en beheer (oa verdichting) Generieke wetgeving terwijl er behoefte is aan maatwerk op gebiedsniveau Grondeigendom niet meer bij gebruiker: eenjarige pacht beperkt investeren in bodemkwaliteit en gezondheid Er is geen (markt- noch beleid)sturing op kwaliteit organische stof (stabiel) Geen sturing/bewustwording op sluiten kringlopen (en welk schaalniveau?) Er is geen gemeenschappelijke taal/indicator Gebrek aan data en kennis om brede afweging te kunnen maken 9

10 BOS in beleid en transitie: ontwikkelingen Vergroening landbouwbeleid en VGSSM People4soil 4 Initiative 6e Actieprogramma nitraat Rijksbrede programma Circulaire Economie (voedsel en biomassa) Manifest Organische Stof Strategie bodembeleid en kamerbrief Omgevingswet Green deals Initiatief Bewust Bodemgebruik (eigentijds grondeigendom, SDG 15) Heel Holland Zakt Veel initiatieven, bottom up en top down 10

11 Boodschappen om over na te denken Bodem organische stof (BOS) in relatie tot land en systeemdiensten 1. Communicatie: is BOS de gemeenschappelijke indicator, naar analogie van klimaatdiscussie 2. Landbouw en stakeholders moeten naar een ander systeem en hiervoor een lange termijn visie opstellen 3. Stakeholders werken aan verbetering BOS op basis van waardecreatie 4. Kwaliteit BOS moet omhoog (voor diensten en herstel) 5. Wat zijn korte termijn acties die bijdragen aan de lange termijn doelen? 6. Er is niet voor niets geen regelgeving op organische stof (niet huf(ter)proof)): is er behoefte aan regelgeving voor BOS? 7. Instrumenten voor verschillende schaalniveaus en stakeholders zijn nodig, hoe moeten deze eruit zien? 8. Is er behoefte aan kennis of aan data? 11

12 Bedankt voor uw aandacht! Meer informatie: Co 12 November 28, 2017