Samenhang opdrachten en leerjaren

Transcriptie

1 Samenhang opdrachten en leerjaren Leerjaar 1 Opdrachten Start leerjaar Opdracht 1 Leesautobiografie deel 1 Overkoepelende opdracht Vrij Lezen Vervolg Opdracht 2 Digiroute in de bibliotheek Opdracht 3 Voorleeskampioen Leerjaar 2 Start Opdrachten Overkoepelende opdracht Vrij Lezen Opdracht 4 Schrijver in de klas Opdracht 5 Filmopdracht Sjakie en de chocoladefabriek Vervolg Opdracht 6 Leesautobiografie deel 2 Afsluiting Opdracht 7 Onderwijsleergesprek deel 1 Opdracht 7 Onderwijsleergesprek deel 2 Samenhang opdrachten De opdrachten zijn zo opgebouwd dat de leerlingen vanuit een veilige omgeving steeds een stapje verder gaat in het ontwikkelen van leestechniek en leesplezier. Veiligheid om te durven leren is een belangrijk onderdeel in het proces. Door spelenderwijs kennis de maken met de bibliotheek en het lezen van een boek, zal de leerling een minder grote drempel voelen in het lezen. Elke vorm van lezen is goed; het leesplezier staat voorop. Zoals wij omschreven in kenmerken van de VMBO-leerling is er niet 1 type leerling. Door samenwerkend leren toe te passen, leren leerlingen met verschillende personen en rollen om te gaan. Net zoals in het dagelijks leven en op korte termijn de stage (vakoverstijgend). Juist omdat elke leerling anders is en op een andere manier leert, zijn er differentiaties aan de lessen/opdrachten toegevoegd. Ook zijn de opdrachten afwisselend; creatief, lezen, schrijven, spreken, individueel, samenwerken. Hierdoor zal elke leerling uit de voeten kunnen met de opdrachten. De leerlingen doen mee aan alle opdrachten. Door ook een opdracht uit te voeren, die niet binnen de comfortzone van de leerling valt, ontstaat er een leerproces: de leerling doet iets wat hij nog niet kan of moeilijk vindt.

2 Leerjaar 1: 1. Autobiografie Door het maken van de autobiografie, geeft de leerling het startsein van de doorlopende leerlijn en ontwikkeling m.b.t. fictie. Dit is als het ware de 0-meting en geeft zowel de leerling, als docent, de gelegenheid in te schatten op welk niveau de leerling momenteel boeken leest. Let op! Elk niveau is goed! 2. Overkoepelende opdracht Vrij Lezen De opdracht Vrij Lezen is toegevoegd om leerlingen tijdens de les te laten lezen. Zodat het voor een leerling even niet belangrijk is dat ze vragen moeten maken of een boekverslag moeten schrijven. Ze mogen gewoon lekker in stilte tijdens de les hun boek gaan lezen. Voor de ene leerling zal dit leuker zijn als voor een andere maar we hopen dat, omdat het een terugkerend onderdeel van de les is, dat leerlingen eraan wennen en zich eraan overgeven. Lezen kan zo ontspannend werken, we gaan ervan uit dat dit voor de meeste leerlingen gaat gelden. 3. Bibliotheek Het doel is het leesplezier te bevorderen. Veel van deze leerlingen groeien op in een leesarme omgeving. Door ze kennis te laten maken met de bibliotheek en een gratis lidmaatschap te regelen, is de eerste stap gezet tot het laagdrempelig en goedkoop kunnen bereiken van boeken en dus lezen. Middels een spel wordt de bibliotheek laagdrempelig en inzichtelijk. Door het lidmaatschap worden ook ouders indirect betrokken bij het leesproces. Andere leerkrachten kunnen de bibliotheek nu ook als bron gaan gebruiken voor bijvoorbeeld spreekbeurten / presentaties en het maken van een werkstuk (informatie verzamelen). Aan het spel in de bibliotheek wordt een opdracht gekoppeld: namelijk een boek lezen. Voor een groot aantal leerlingen is deze opdracht voldoende: ze lezen het boek en schrijven een korte reflectie in het leespaspoort. Echter moet er voor een aantal leerlingen een uitdaging geboden worden. Dit gebeurt in de vorm van de voorleeswedstrijd. Door de leerlingen zelf de normen/regels te laten bepalen, is toch een ieder betrokken bij de opdracht 4. Voorleeskampioen Nu de leerling heeft kennis gemaakt met de bibliotheek, zal er een daadwerkelijke actie op moeten volgen. Anders zal de leerling de bibliotheek gauw weer vergeten. Er moet een boek uitgezocht worden. Dit boek gaan de leerlingen lezen (leesmomenten in de les en thuis). Iedereen leest dus in ieder geval 1 boek meer dan bij de nulmeting, want iedereen leest nu immers een boek. De leerling is vrij in het kiezen van een boek. De docent kan echter, aan de hand van de autobiografie, wel over het leesniveau met leerling in gesprek. Er mag in groepjes worden gewerkt, wanneer de leerling dat prettiger vindt (zie opdracht bij voorleeswedstrijd autobiografie). Het gelezen boek kan een vervolg krijgen door het organiseren van de voorleeswedstrijd. Wie niet wil deelnemen, zal een korte evaluatie van het boek laten terugkomen in de volgende autobiografie. Zo doet elke leerling iets met het boek (actie). Met de winnaar van de voorleeswedstrijd wordt leerjaar 1 afgesloten. De leerlingen bepalen onderling aan welke criteria de voorlezer moet voldoen. Hierdoor gaan de leerlingen eigenaarschap en verantwoordelijkheid voor de opdracht voelen. Ze vormen ook samen, met een aantal leerlingen uit de klas, de jury. Eventueel kan de leerling het leesportfolio aan het einde van het jaar al aanvullen (optioneel) met een leesverslag. Uitgangspunten bij deze opdrachten: Actie - binding Differentiatie Binding houden

3 Samenwerkend leren Leesbevordering - leesplezier Leren moet leuk zijn

4 Leerjaar 2: In leerjaar 2 gaat de leerling verder met het samenstellen van het leespaspoort. Waar in leerjaar 1 de leerling nog in een veilige, redelijk bekende omgeving, bezig was met de opdrachten, wordt de spanning nu iets opgevoerd. In eerste instantie maakt de leerling kennis met een andere vorm van fictie: de film. Wel zal er een analyse plaatsvinden; deze opdracht gaat alweer een stapje verder dan de opdrachten in leerjaar Overkoepelende opdracht Voor uitleg over deze opdracht verwijzen wij je terug naar leerjaar Schrijver in de klas en presentatie Maar hoe gaaf, spannend en uitdagend is het wanneer er een echte schrijver in de klas komt. Wanneer deze schrijver dan ook niet eens duf en saai, maar hip, leuk, knap en stoer blijkt te zijn, spreekt fictie en het boek veel meer tot de verbeelding. De schrijver vormt als het ware het slot van het boek, dat de leerlingen gelezen hebben (kan ook luisterboek zijn en mogen andere titels van schrijver zijn). De leerling krijgt de kans met de schrijver in gesprek te gaan en te praten over het boek. Ze moeten hun mening geven over het boek. Deze vaardigheid hebben ze geoefend in de klas. Ook mochten de leerlingen vragen bedenken, die ze later willen stellen aan de schrijver. M.a.w. de leerling stapt dus wat meer uit de comfortzone en zal op elkaar moeten vertrouwen en moeten samenwerken om doelen te bereiken. Leerlingen leren van en met elkaar, door samen te werken. De samenwerking zal versterkt worden, door een spannend element: de schrijver in de klas. Communiceren met een schrijver/deskundige, vergt een goede voorbereiding. Daar hebben de leerlingen elkaar voor nodig. De mening die ze eerder vertelden aan de schrijver, gaat de leerling vervolgens verwerken in een presentatie. De leerling mag een presentatie geven over het boek, dat hij/zij gelezen heeft. Dit mag alleen of in tweetallen. De presentatie is niet verplicht vrij onderdeel. De manier van presenteren staat vrij. Omdat in leerjaar 2 wat meer leesmeters gemaakt kunnen worden, leest de leerling niet alleen een boek van de schrijver in de klas, maar nog twee andere boek. Aan het laatste boek wordt een creatieve opdracht gekoppeld als slot van de lessenreeks: namelijk de presentatie van een boek. Vorm en inhoud zijn vrij, mits de leerling maar een presentatie over het gelezen boek verzorgd. Het gaat hier om een vrijblijvende opdracht: lezen moet leuk blijven en de spanning die bij presenteren hoort, moet niet de overhand krijgen. 3. Boekverfilming en vragen beantwoorden Naast boeken, zijn er ook andere manieren leerlingen kennis te laten maken met fictie: bijvoorbeeld door een boekverfilming. Aan het begin van het jaar gaan de leerlingen een boekverfilming zien (in de les). Wel zullen zij nu vragen moeten beantwoorden over de film. Zo leren ze te analyseren en een mening te vormen. Dit mag individueel of in groepjes. Naast lezen is de leerling nu gericht aan het luisteren en maakt tegelijkertijd kennis met een andere vorm van fictie. Eventueel kunnen leerlingen het boek ook nog lezen en vergelijken met de film (optioneel / differentiëren). 4. Leesautobiografie 1 en 2 Als laatste wordt de autobiografie bijgewerkt/herschreven. Al het gemaakte werk wordt bewaard in het leespaspoort. Dit paspoort is een portfolio, dat de leerling meeneemt van leerjaar 1 naar 2, 3 en 4. De ontwikkeling wordt gevolgd en besproken middels onderwijsleergesprekken.

5 Het leespaspoort, inclusief de autobiografieën, vormen de basis voor het onderwijsleergesprek. De producten worden dan ook niet beoordeeld door een toets, maar geëvalueerd middels een onderwijsleergesprek. Het doel van de lessenreeks was leesbevordering en leesplezier. Deze items meet je niet door het afnemen van een toets. De docent kan echter middels een onderwijsleergesprek met de leerling in gesprek gaan over leesplezier. Is de leerling daadwerkelijk meer gaan lezen, is lezen leuker geworden? Waarom wel? Waarom niet? Wat zijn de plannen voor leerjaar 3? Etc. Zie ook onderwijsleergesprek. Kernwoorden bij deze opdrachten: Kennismaking (andere vormen van) fictie Differentiatie Analyseren, luisteren competenties Samenwerkend leren Mening geven en vragen stellen Evalueren

6 Doorlopende leerlijn Ter informatie voegen we hieronder de doorlopende leerlijn toe zoals deze staat omschreven in de referentiekaders van Meijerink. Wij richten ons op leerjaar 1 en 2 waarbij leesplezier en leesbevordering voorop staan (zie 1b/k en 2b/k). Zoals hierboven genoemd per opdracht starten we in het eerste jaar met het maken van een leesautobiografie en deze sluiten we aan het einde van het tweede leerjaar af met een onderwijsleergesprek. We hebben in onderstaand schema wel de leerlijn van leerjaar 3 en 4 behouden om te laten zien waar de leerlingen verder mee werken. In de bovenbouw staat in het PTA dat de leerlingen ook boeken moeten lezen. Wij gaan ervanuit dat we het doel leesplezier vergroten hebben behaald en dat we de docenten een aanzet hebben gegeven om hier verder aan te werken. We geven de docenten van de bovenbouw de tip om aan het einde van ieder leerjaar een onderwijsleergesprek te voeren met de leerlingen. Daarnaast is het raadzaam de ingelaste leestijd te continueren, de leerlingen zijn hier aan gewend. Het PTA moet echter niet in het gedrang komen en er moet genoeg tijd over blijven voor het trainen van de examenonderdelen. Het is raadzaam dat de samenwerking met de lokale bibliotheek in stand blijft en dat de docent bijvoorbeeld mee gaat doen aan De Weddenschap. (De Weddenschap is een leescampagne waarbij 3 BN'ers jou uitdagen en coachen om in 6 maanden tijd 3 boeken te lezen. Leerjaar 1 Referentieniveaus 1 b/k 1F Kan gedichten en verhaalfragmenten parafraseren of samenvatten. 1F Evalueert de tekst met emotieve argumenten, zoals spannend, meeslepend, grappig, ontroerend. argumenten. uitwisselen. 1F Kan meeleven met een personage en uitleggen hoe een personage zich voelt. 1F Evalueert de tekst met emotieve argumenten. 1F Herkent verschillende emoties in de tekst, zoals verdriet, boosheid en blijdschap. 1F Kan interesse in bepaalde fictievormen aangeven. 1F Herkent basale structuurelementen, zoals wisselingen van tijd en plaats, rijm en versvorm. 1F Kan gedichten en verhaalfragmenten parafraseren of samenvatten. 1F Kan relaties leggen tussen de tekst en de werkelijkheid. 1F Evalueert de tekst met emotieve argumenten. 1F Herkent verschillende emoties in de tekst, zoals verdriet, boosheid en blijdschap. 1F Kan interesse in bepaalde fictievormen aangeven. 1F Kan spannende, humoristische of dramatische passages in de tekst aanwijzen. Onderdelen (>betekent: op weg naar ) 1F Ik kan vertellen waar een boek of film over gaat. [Je leert over] probleemboeken. 1F Ik kan voorbeelden noemen van boeken en films over problemen. [Je leert over] fantasieverhalen en realistische verhalen. 1F Ik kan het verschil aangeven tussen fantasieverhalen en realistische verhalen. 1F Ik kan een fantasieverhaal herkennen. [Je leert over] spannende verhalen. 1F Ik weet welke dingen een verhaal spannend kunnen maken. 1F Ik kan uitleggen waarom ik spannende boeken wel of niet leuk vind. [Je leert over] soorten verhalen. 1F Ik kan voorbeelden noemen van verschillende soorten verhalen. 1F Ik kan uitleggen waarom ik sommige soorten verhalen wel of niet leuk vind.

7 Leerjaar 2 2 b/k 1F Kan jeugdliteratuur belevend lezen. 1F Kan meeleven met een personage en uitleggen hoe een personage zich voelt. 1F Herkent verschillende emoties in de tekst, zoals verdriet, boosheid en blijdschap. 1F Evalueert de tekst met emotieve argumenten. 1F Herkent basale structuurelementen, zoals wisselingen van tijd en plaats. 1F Kan gedichten en verhaalfragmenten parafraseren of samenvatten. 1F Evalueert de tekst met emotieve argumenten. 1F Kan met medeleerlingen leeservaringen uitwisselen. 1F Kan meeleven met een personage en uitleggen hoe een personage zich voelt. 1F Herkent verschillende emoties in de tekst, zoals verdriet, boosheid en blijdschap. [ Je leert over] hoofdpersonen. 1F Ik kan hoofdpersonen en bijfiguren herkennen. 1F Ik kan uitleggen wat een personage denkt en voelt. [ Je leert over] boek en film. 1F Ik kan uitleggen wat het verschil is tussen het lezen van een boek en het kijken naar een film. 1F Ik kan uitleggen hoe een personage of de omgeving van een verhaal eruit ziet. [Je leert over] goed en slecht in verhalen. 1F Ik kan uitleggen waarom ik een personage goed of slecht vind. [Je leert over] verhalen over vroeger. 1F Ik kan uitleggen waarom ik verhalen over vroeger wel of niet leuk vind. [Je leert over] verhalen uit andere landen. 1F Ik kan verhalen begrijpen die zich in andere landen afspelen.

8 Leerjaar 3 en 4 3 basis 2F Herkent letterlijk en figuurlijk taalgebruik. 1F Herkent verschillende emoties in de tekst, zoals verdriet, boosheid en blijdschap. 2F Herkent het genre. 2F Herkent letterlijk en figuurlijk taalgebruik. 1F Evalueert de tekst met emotieve argumenten. 2F Herkent letterlijk en figuurlijk taalgebruik. 2F Kan de ontwikkeling van de hoofdpersoon 2F Kan het denken, voelen en handelen van personages 2F Kan het onderwerp van de tekst benoemen. [ Je leert] hoe je boeken kunt zoeken. 1F Ik weet hoe ik een boek kan zoeken dat bij mij past. [ Je leert over] het karakter van personen in een verhaal. >2F Ik kan het uiterlijk en het karakter van personen in verhalen [ Je leert] waar gedichten over gaan. 1F Ik kan uitleggen waar gedichten over gaan. 1F Ik kan uitleggen wat ik van een gedicht vind. [Je leert over] de ontwikkeling van hoofdpersonen. >2F Ik kan de ontwikkeling van hoofdpersonen [Je leert over] de geloofwaardigheid van verhalen. >2F Ik kan bepalen of verhalen geloofwaardig of ongeloofwaardig zijn. [Je leert] uitleggen van wat voor soort verhalen je houdt. >2F Ik kan uitleggen van wat voor soort verhalen ik houd.

9 1F Kan interesse in bepaalde fictievormen aangeven. 3 (b)kader 2F Kan het denken, voelen en handelen van personages 2F Herkent het genre. 2F Herkent het genre. 2F Kan het onderwerp van de tekst benoemen. 2F Herkent letterlijk en figuurlijk taalgebruik. 2F Kan de ontwikkeling van de hoofdpersoon [ Je leert] boeken zoeken. 1F Ik kan een boek zoeken dat bij mij past. >2F Ik kan uitleggen waarom ik een boek wel of niet interessant vind. [ Je leert over] het karakter van personen in een verhaal. >2F Ik kan het uiterlijk en het karakter van personen in verhalen [ Je leert] waar gedichten over gaan. >2F Ik kan uitleggen waar gedichten over gaan. >2F Ik kan uitleggen wat ik van een gedicht vind. [Je leert over] de ontwikkeling van hoofdpersonen. >2F Ik kan de ontwikkeling van hoofdpersonen [Je leert over] de geloofwaardigheid van realistische verhalen. >2F Ik kan bepalen of verhalen geloofwaardig of ongeloofwaardig zijn. [Je leert] uitleggen van wat voor soort verhalen je houdt. >2F Ik kan uitleggen van wat voor soort verhalen ik houd. 1F Kan interesse in bepaalde fictievormen aangeven.

10 4 basis De referentieniveaus van 3 vmbo-k zijn van toepassing op dit niveau. (zie leerdoelen elders in dit document, op weg naar 2F ) 4 (b)kader 2F Kan het denken, voelen en handelen van personages 2F Herkent het genre. 2F Herkent het genre. 2F Kan het onderwerp van de tekst benoemen. 2F Herkent letterlijk en figuurlijk taalgebruik. 2F Kan de ontwikkeling van de hoofdpersoon 1F Kan interesse in bepaalde fictievormen aangeven. In 4 vmbo-b worden de volgende onderwerpen aangeboden: Fictievormen Games Poëzie Humor Literatuur voor volwassenen [ Je leert] boeken zoeken. 1F Ik kan een boek zoeken dat bij mij past. 2F Ik kan uitleggen waarom ik een boek wel of niet interessant vind. [ Je leert over] het karakter van personen in een verhaal. 2F Ik kan het uiterlijk en het karakter van personen in verhalen [ Je leert] waar gedichten over gaan. 2F Ik kan uitleggen waar gedichten over gaan. 2F Ik kan uitleggen wat ik van een gedicht vind. [Je leert over] de ontwikkeling van hoofdpersonen. 2F Ik kan de ontwikkeling van hoofdpersonen [Je leert over] de geloofwaardigheid van realistische verhalen. 2F Ik kan bepalen of verhalen geloofwaardig of ongeloofwaardig zijn. [Je leert] uitleggen van wat voor soort verhalen je houdt. 2F Ik kan uitleggen van wat voor soort verhalen ik houd. In 4 vmbo-k worden de volgende onderwerpen aangeboden: Fictievormen Games Poëzie Humor Literatuur voor volwassenen