Octrooien. in KvK regio Brabant. Regionale analyse naar innovatiekracht. eim/nl octrooicentrum

Transcriptie

1 Octrooien in KvK regio Brabant Regionale analyse naar innovatiekracht eim/nl octrooicentrum

2 Dit onderzoek is gefinancierd door 11 regionale KvK s en Programmaonderzoek MKB en ondernemerschap, en is uitgevoerd door EIM in samenwerking met Agentschap NL-divisie NL Octrooicentrum octrooien in KvK regio brabant * De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij EIM bv. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning in artikelen, scripties en boeken is toegestaan mits de bron duidelijk wordt vermeld. Vermenigvuldigen en/of openbaarmaking in welke vorm ook, alsmede opslag in een retrieval system, is uitsluitend toegestaan na schriftelijke toestemming van EIM bv. EIM bv aanvaardt geen aansprakelijkheid voor drukfouten en/of andere onvolkomenheden. The responsibility for the contents of this report lies with EIM bv. Quoting numbers or text in papers, essays and books is permitted only when the source is clearly mentioned. No part of this publication may be copied and/or published in any form or by any means, or stored in a retrieval system, without the prior written permission of EIM bv. EIM bv does not accept responsibility for printing errors and/or other imperfections. April 2010 Auteurs: drs. R van der Poel, drs. M. Seip, drs. J. Snoei Ontwerp en opmaak: Pier 19 Grafisch ontwerpers, Utrecht

3 Inhoudsopgave 1 Inleiding Inleiding Octrooidata: een resultaatvorm van innovatie Doel van het onderzoek Werkwijze 7 2 Octrooischets KvK regio Brabant Kerncijfers octrooien Top octrooiaanvragende bedrijven en instellingen Octrooien bedrijven en instellingen Octrooiaanvragen particulieren Grootteklassen Clusters en sectoren Technologie 16 eim/nl octrooicentrum 3 Octrooien in de subregio s Octrooiaanvragen bedrijven en instellingen Clusters en sectoren 21 4 Conclusies 22 Bijlagen Octrooiaanvragen per sector en subregio Verdeling technologiegebieden en landelijke bijdrage aan technologiegebieden Afbakening clusters Brabant (SBI 93) GIS-kaarten Gebruikte afkortingen en begrippen 33 kamer van koophandel regio brabant

4 octrooien in KvK regio brabant 4

5 1. Inleiding 1.1 Inleiding 1.2 Begin 2009 hebben Kamer van Koophandel Midden-Nederland en Octrooicentrum Nederland 1 een onderzoek uitgevoerd naar de innovatiekracht van Midden-Nederland op basis van octrooiaanvragen als maat voor innovatie 2. Het onderzoek heeft waardevolle inzichten gegeven in de verdeling van octrooiaanvragen naar grootteklassen qua aantal werknemers en branche van de aanvragende bedrijven. Ook werden innovatieve hotspots (ruimtelijke verdeling) van octrooiaanvragende bedrijven in Midden-Nederland duidelijk. De resultaten gaven aanleiding om het onderzoek te verbreden naar geheel Nederland. Het door EZ gefinancierde en door EIM uitgevoerde Programmaonderzoek MKB en Ondernemerschap heeft dit onderzoek in samenwerking met NL Octrooicentrum op zich genomen. Het onderzoek is mogelijk gemaakt door bijdragen van het Programmaonderzoek MKB en ondernemerschap, KvK Brabant en 10 andere regionale Kamers van Koophandel. Octrooidata: een resultaatvorm van innovatie Bedrijven en andere organisaties kunnen op vele manieren bezig zijn met innovatie. Een bedrijf kan een nieuw product ontwikkelen of op een slimme manier een dienst of productieproces verbeteren. Niet alle vormen van innovatie leiden tot octrooiaanvragen. Zo is bijvoorbeeld het ontwikkelen van software, het gebruik van Internet (e-business) of een nieuwe marktstrategie in het algemeen niet octrooieerbaar. Op een technologische innovatie die industrieel toepasbaar is, kan wel octrooi worden aangevraagd. Dit kan een nieuw product zijn, maar ook een technologische verbetering van een bestaande werkwijze of een productieproces. Waarom is een onderzoek naar octrooiaanvragen interessant? Het is één van de weinige manieren om innovaties vast te leggen en de uitkomst van innovatie te meten. Daarnaast zijn octrooiaanvragen waardevol, omdat deze de mate aangeven waarin partijen hun innovatie zowel in commercieel als in technisch opzicht het beschermen waard vinden. Een octrooiaanvraag kost geld. Derhalve worden alleen innovaties door middel van een octrooiaanvraag vastgelegd wanneer de aanvrager vindt dat zijn vinding waardevol genoeg is om te beschermen. Bijna elk land heeft een instantie waar een octrooiaanvraag kan worden ingediend. In Nederland is dit NL Octrooicentrum. Daarnaast bestaan er instanties waarbij tegelijk voor meerdere landen een octrooi kan worden aangevraagd, zoals het Europees Octrooibureau (EOB) en de World Intellectual Property Organisation (WIPO). Omdat regels, procedures en de duur voor toekenning van octrooien per octrooiverlenende instantie kunnen verschillen en het soms vele jaren duurt voordat een octrooi wordt verleend, wordt bij onderzoeken 3 veelal gekeken naar octrooiaanvragen en niet naar verleende octrooien. Een andere reden is dat ook in het geval dat een octrooi niet wordt verleend er toch innovatieve activiteiten hebben plaatsgevonden. Bovendien vinden aanvragen dichter bij het moment van uitvinden plaats dan het verleende octrooi. eim/nl octrooicentrum * 5 kamer van koophandel regio brabant 1 Octrooicentrum Nederland maakt sinds begin januari 2010 deel uit van Agentschap NL en heet sinds die tijd NL Octrooicentrum. 2 Vernieuwend ondernemen in Midden-Nederland; een onderzoek naar de herkomst van octrooien, KvK Midden-Nederland/OCTROOICENTRUM, Dit geldt ook voor het onderhavige onderzoek.

6 1.3 Doel van het onderzoek octrooien in KvK regio brabant 6 Figuur 1 KvK regio Brabant Bron: KvK Brabant Doel van dit onderzoek is om inzicht te krijgen in de herkomst van octrooien in de KvK regio Brabant 4. Figuur 1 toont de gemeentelijke afbakening van deze regio. In dit onderzoek worden de volgende vragen beantwoord: Welke bedrijven en non-commerciële organisaties vragen de meeste octrooien aan? Hoeveel octrooiaanvragen worden er in KvK regio Brabant aangevraagd door bedrijven, instellingen en particulieren en hoe verhoudt zich dat tot Nederland? Hoe groot zijn de bedrijven die octrooien aanvragen qua werkgelegenheid? Tot welke sectoren en clusters behoren deze bedrijven? Binnen welke technologiegebieden vragen deze bedrijven octrooien aan? Waar bevinden zich de innovatieve hotspots? WERKENDAM WOUDRICHEM DONGEN GILZE EN RIJEN WAALWIJK AALBURG LOON OP ZAND TILBURG GOIRLE HEUSDEN HAAREN OISTERWIJK HILVARENBEEK REUSEL- DE MIERDEN S-HERTOGENBOSCH VUGHT BLADEL ST. MICHIELS- GESTEL BOXTEL OIRSCHOT EERSEL LITH MAAS- DONK SCHIJNDEL BEST VELDHOVEN BERNHEZE ST. OEDENRODE SON EN BREUGEL EINDHOVEN WAALRE OSS VEGHEL NUENEN LANDERD UDEN LAARBEEK GELDROP MIERLO HEEZE- LEENDE BOEKEL HELMOND GRAVE SOMEREN MILL EN ST. HUBERT GEMERT- BAKEL CUIJK ST. ANTHONIS DEURNE ASTEN BOXMEER BERGEIJK VALKENS- WAARD CRANEN- DONCK 4 In dit rapport is onderzoek verricht naar de herkomst van octrooien voor de KvK regio Brabant. Deze regio is niet gelijk aan de provincie Noord-Brabant. In het rapport worden voor enkele indicatoren ook de kerncijfers van de provincie Noord-Brabant genoemd.

7 1.4 Werkwijze Alle octrooiaanvragen van in Nederland gevestigde bedrijven, instellingen en personen die ingediend zijn bij het Europees Octrooibureau (EOB), de World Intellectual Property Organisation (WIPO) en NL Octrooicentrum zijn in beschouwing genomen. Deze octrooiaanvragen zijn gekoppeld aan het handelsregister van de Kamers van Koophandel zodat van deze bedrijven bekend is tot welk cluster/ welke sector (op basis van een SBI-code) zij behoren en hoeveel werknemers zij in dienst hebben. De werkgelegenheidscijfers bij de Kamers van Koophandel hoeven echter niet altijd accuraat te zijn omdat deze niet jaarlijks worden geüpdate. Om die reden zijn werkgelegenheidsgegevens uit de koppeling verrijkt met het landelijke LISA-werkgelegenheidsregister. Op de resultaten van de koppeling hebben een aantal hercorrecties plaats gevonden. Vaak vragen bedrijven namelijk octrooien aan vanuit een holding terwijl zij wel een echte bedrijfsactiviteit uitvoeren, zoals het produceren van machines of het leveren van software aan bedrijven. Deze bedrijven zijn zover mogelijk teruggekoppeld aan het bedrijfsonderdeel waar de kernactiviteit van het bedrijf plaatsvindt en waar het grootste deel van het personeel actief is. Naast de sectorstructuur en bedrijfsgrootte zijn ook de technologiegebieden van de octrooiaanvragen inzichtelijk gemaakt. Onderscheid wordt hierbij gemaakt tussen zeven sectoren (technologiegebieden) volgens de Fraunhofer/OST/INPI-nomenclatuur. Op deze technologiegebieden wordt dieper ingegaan in hoofdstuk twee. eim/nl octrooicentrum Bij het lezen van dit rapport is het belangrijk om in het achterhoofd te houden dat naar de vestigingsplaats van de aanvrager is gekeken. Deze hoeft niet gelijk te zijn aan de plaats waar de R&D-activiteiten daadwerkelijk hebben plaatsgevonden. Daarnaast zijn de octrooiaanvragen van de periode geanalyseerd. Recentere data van 2008 en 2009 zijn nog niet beschikbaar in verband met de wettelijke geheimhoudingsperiode van 18 maanden met betrekking tot publicatie van octrooigegevens. 7 kamer van koophandel regio brabant

8 2. Octrooischets KvK regio Brabant 2.1 Kerncijfers octrooien In de periode zijn in de KvK regio Brabant octrooien aangevraagd door 754 unieke bedrijven en instellingen. Bijna de helft van de octrooiaanvragen door bedrijven gevestigd in Nederland komt uit KvK regio Brabant! De ontwikkeling van het aantal octrooiaanvragende bedrijven en instellingen is in de periode op een constant niveau gebleven. Ook hebben 574 particulieren een aanvraag voor een octrooi ingediend. octrooien in KvK regio brabant 8 Tabel 1 kerncijfers octrooien KvK regio Brabant 1 Bron: EIM o.b.v. KvK/NL Octrooicentrum, 2010 Figuur 2 Ontwikkeling octrooiaanvragende bedrijven Brabant 2003 t/m 2007 (index 2003=100) Bron: EIM o.b.v. KvK/NL Octrooicentrum, 2010 onderwerp aantal landelijk aandeel octrooiaanvragen ,1% octrooiaanvragende bedrijven ,4% en instellingen aanvragen particulieren ,2% Brabant Nederland Voor provincie Noord-Brabant geldt: aantal octrooien: (49,9%). Aantal octrooiaanvragende bedrijven: 968 (19,7%).

9 2.2 Top octrooiaanvragende bedrijven en instellingen Tabel 2 Top 10 octrooiaanvragende bedrijven KvK regio Brabant 2 Bron: EIM o.b.v. KvK/NL Octrooicentrum, 2010 Commerciële organisaties In zijn, zoals beschreven in paragraaf 2.1, in KvK regio Brabant ruim octrooien aangevraagd. Tweederde is afkomstig van Philips, dat octrooien heeft aangevraagd in deze periode. Dit is 30% (!) van het totaal aantal octrooiaanvragen in Nederland. Het in 2006 opgerichte NXP (vroeger een divisie van Philips) bezet de tweede en ASML de derde plaats. Ook landelijk gezien zijn deze drie bedrijven van groot belang. In de landelijke top 10 nemen Philips en NXP de eerste twee plaatsen in. ASML staat op plaats 7. In tabel 2 is de volledige top 10 van KvK regio Brabant weergegeven. Op nummer 4 staat Organon, een farmaceutisch bedrijf. Fuji bezet de 5e plaats en is onderdeel van een Japanse multinational dat vooral bekend is van fotografische producten. De zesde t/m de tiende plaats worden ook bezet door diverse industriële bedrijven. In Eindhoven en Veldhoven zijn hightech elektronicabedrijven de grootste aanvragers, daarbuiten zijn het aanvragers uit diverse branches. Stork valt net buiten de top 10 omdat daar vanuit verschillende vestigingen en bedrijfsonderdelen octrooien worden aangevraagd. Dit in tegenstelling tot Philips, waar octrooien centraal worden aangevraagd. bedrijfsnaam gemeente aantal octrooiaanvragen Koninklijke Philips N.V. Eindhoven NXP B.V. Eindhoven ASML Netherlands B.V. Veldhoven 697 Organon N.V. 3 Oss 117 Fuji Photo Film B.V. Tilburg 98 Intervet International B.V. Boxmeer 73 Polymer Vision Limited Eindhoven 49 Assembléon N.V. Veldhoven 44 Otb Groep B.V. Eindhoven 40 Maxi Miliaan B.V. Helmond 34 Niet-commerciële organisaties Ook van de niet-commerciële organisaties is een ranglijst opgesteld op basis van het aantal octrooiaanvragen in de periode Zie tabel 3. De stichting Dutch Polymer Institute heeft in de periode de meeste octrooien aangevraagd. Dit instituut is een publiek-private partnership ten behoeve van onderzoek in polymeren en hun toepassingen. Op de tweede plaats volgt de TU Eindhoven. De top 3 wordt gecompleteerd door het in 2005 opgerichte IMEC (Holst Centre). eim/nl octrooicentrum 9 kamer van koophandel regio brabant 2 Voor de provincie Noord-Brabant blijft deze tabel vrijwel ongewijzigd. Alleen het bedrijf Sabic innovative plastic uit Bergen op Zoom komt deze top 10 binnen op de vierde plaats met 533 octrooien. 3 Organons nieuwe naam was tot 2009 Schering-Plough. In 2009 is de fusie tussen Merck/Merck&Co. Inc (MSD) en Schering-Plough goedgekeurd door de Europese Commissie.

10 Tabel 3 Top octrooiaanvragende niet-commerciële organisaties Bron: EIM o.b.v. KvK/ NL Octrooicentrum, 2010 naam gemeente aantal octrooiaanvragen Dutch Polymer Institute Eindhoven 52 TU Eindhoven Eindhoven 44 IMEC Eindhoven Octrooien bedrijven en instellingen Octrooiaanvragen octrooien in KvK regio brabant 10 Tabel 4 Octrooiaanvragen per KvK regio periode (aantallen en percentages) Bron: EIM o.b.v. KvK/ NL Octrooicentrum, 2010 In de periode zijn door in Nederland gevestigde bedrijven en instellingen in totaal octrooien aangevraagd. Zoals te zien is in tabel 4, is bijna de helft van deze octrooien afkomstig uit de KvK regio Brabant. Dit wordt voor een groot gedeelte dus verklaard door de aanwezigheid van Philips, NXP en ASML in deze regio, die gezamenlijk ruim octrooien hebben aangevraagd. De ranglijst wordt verder gedomineerd door KvK regio s uit de Randstad: Den Haag, Rotterdam en Amsterdam. In deze regio zitten ook enkele grote multinationals die veel octrooien aanvragen zoals Shell, Unilever en TomTom. kvk regio aantal percentage 1 Brabant ,1% 2 Den Haag ,0% 3 Rotterdam ,2% 4 Amsterdam ,8% 5 Limburg ,5% 6 Centraal Gelderland ,4% 7 Midden-Nederland ,2% 8 Oost-Nederland ,5% 9 Zuidwest-Nederland ,2% 10 Noord-Nederland 913 2,6% 11 Gooi-, Eem- en Flevoland 759 2,2% 12 Noordwest-Holland 466 1,3% Totaal in Nederland % In dezelfde onderzoeksperiode hebben bedrijven en instellingen in Nederland één of meerdere octrooien aangevraagd. Ook in aantal octrooiaanvragende bedrijven scoort de KvK regio Brabant het hoogst van alle regio s (zie tabel 5). In totaal hebben 754 bedrijven een of meerdere octrooien aangevraagd, waarmee de regio een aandeel heeft van 15,4% in het landelijk totaal; een lager aandeel (15 i.p.v. 45%) dan in het aantal octrooiaanvragen. Dit komt vooral door het Philips effect waardoor de grote aantallen octrooien minder zwaar wegen. In vergelijking met tabel 4 is opvallend dat Oost-Nederland hier goed scoort. Dit betekent dat het gemiddeld aantal aangevraagde octrooien per bedrijf relatief laag is in deze regio.

11 Tabel 5 Octrooiaanvragende bedrijven en instellingen per KvK regio (aantallen en percentages) Bron: EIM o.b.v. KvK/ NL Octrooicentrum, 2010 kvk regio aantal percentage 1 Brabant ,4% 2 Oost-Nederland ,7% 3 Amsterdam ,5% 4 Den Haag 481 9,8% 5 Midden-Nederland 457 9,3% 6 Rotterdam 422 8,6% 7 Centraal Gelderland 357 7,3% 8 Noord-Nederland 344 7,0% 9 Gooi-, Eem- en Flevoland 303 6,2% 10 Zuidwest-Nederland 298 6,1% 11 Limburg 244 5,0% 12 Noordwest-Holland 209 4,3% Totaal in Nederland % Tabel 6 Octrooidichtheid per KvK regio Bron: EIM o.b.v. KvK/ NL Octrooicentrum, 2010 Een belangrijke verklaring voor een groot aantal octrooiaanvragende bedrijven in een regio kan uiteraard te vinden zijn in de aanwezigheid van een groot aantal bedrijven in die regio en de sectorstructuur. Om goed te kunnen vergelijken tussen regio s is het eerlijker om de octrooidichtheid te berekenen. Het aantal octrooiaanvragende bedrijven wordt dan gedeeld door het totaal aantal bedrijven in de KvK regio. De uitkomsten staan in tabel 6. Ook ten aanzien van octrooidichtheid scoort KvK regio Brabant het beste. Brabant heeft een octrooidichtheid van 0,56%, ruim boven het landelijk gemiddelde van 0,42%. Opvallend is dat de top 3 nu wordt gedomineerd door de (zuid)oostelijke KvK regio s; Brabant, Centraal Gelderland en Oost Nederland. Een hoge of lage octrooidichtheid kan deels verklaard worden door de sectorstructuur en grootteklasseverdeling in een regio. Industriele bedrijven vragen relatief vaker octrooien aan. Wanneer de octrooidichtheid hiervoor gecorrigeerd wordt dan heeft KvK regio Brabant een iets lagere octrooidichtheid (0,54%), maar staat de regio op de gecorrigeerde ranglijst nog steeds op de eerste plaats. kvk regio octrooidichtheid* 1 Brabant 0,56% 2 Centraal Gelderland 0,51% 3 Oost-Nederland 0,50% 4 Midden-Nederland 0,45% 5 Zuidwest-Nederland 0,42% 6 Den Haag 0,41% 7 Noordwest-Holland 0,39% 8 Gooi-, Eem- en Flevoland 0,38% 9 Limburg 0,37% 10 Amsterdam 0,37% 11 Rotterdam 0,36% 12 Noord-Nederland 0,33% Nederland 0,42% eim/nl octrooicentrum 11 kamer van koophandel regio brabant *) aantal octrooiaanvragende bedrijven/aantal hoofdvestigingen. Bron voor het aantal bedrijven (hoofdvestigingen) is het Handelsregister van de Kamer van Koophandel.

12 2.4 Octrooiaanvragen particulieren Niet alleen het aantal bedrijven dat octrooien aanvraagt is van belang voor de innovatiekracht van een regio, ook het aantal particulieren dat een aanvraag indient draagt daaraan bij. Vanuit een uitvinding van een particulier kan immers in de toekomst een bedrijf ontstaan. Een hoog aantal particulieren dat een octrooiaanvraag doet, zou in de toekomst dus kunnen leiden tot een groter aantal innovatieve startende bedrijven. Tabel 7 toont het aantal aanvragen van particulieren dat vanuit de verschillende KvK regio s is ingediend. De lijst wordt wederom aangevoerd door de KvK regio Brabant; bijna 18% van de octrooiaanvragen door particulieren is afkomstig van mensen uit KvK regio Brabant. Ook grote regio s qua inwonersaantallen als Den Haag en Amsterdam staan hoog genoteerd. octrooien in KvK regio brabant 12 Tabel 7 Octrooiaanvragen van particulieren (aantallen en percentages) Bron: EIM o.b.v. KvK/ NL Octrooicentrum, 2010 kvk regio aantal percentage 1 Brabant ,2% 2 Den Haag ,1% 3 Amsterdam ,0% 4 Oost-Nederland 303 9,6% 5 Midden-Nederland 242 7,7% 6 Centraal Gelderland 240 7,6% 7 Rotterdam 239 7,6% 8 Gooi-, Eem- en Flevoland 215 6,8% 9 Noord-Nederland 208 6,6% 10 Limburg 151 4,8% 11 Noordwest-Holland 141 4,5% 12 Zuidwest-Nederland 136 4,3% Totaal in Nederland % Ook voor particulieren geldt dat een hoog aantal octrooien verklaard kan worden door een grote bevolkingsomvang in een regio. Om eerlijk te kunnen vergelijken tussen regio s is het aantal particulieren dat een octrooi aanvraagt gedeeld door het aantal inwoners. Figuur 3 geeft de octrooidichtheid weer per inwoners. Ook in de octrooidichtheid van particulieren scoort KvK regio Brabant het hoogst. Per inwoners worden er gemiddeld 3,2 octrooien aangevraagd. Terwijl landelijk gezien bijna twee octrooien per inwoners worden aangevraagd.

13 Figuur 3 Octrooidichtheid particulieren. Aantal octrooien per inwoners Bron: EIM o.b.v. KvK/NL Octrooicentrum, ,50 3,00 2,50 2,00 1,50 1,00 0, ,00 Grootteklassen Brabant Den Haag Gooi-, Eem- en Flevoland Amsterdam Midden-Nederland Noordwest-Holland Oost Nederland Centraal Gelderland Limburg Zuidwest Nederland Rotterdam Noord-Nederland Nederland Om de grootte van de octrooiaanvragende bedrijven te bepalen, zijn de bedrijven gekoppeld aan de werkgelegenheidscijfers uit het Handelsregister. Deze gegevens zijn verrijkt met werkgelegenheidscijfers uit het landelijke LISA-register. Zo ontstaat de mogelijkheid om een beeld te vormen van de verdeling van de octrooiaanvragen en de octrooiaanvragende bedrijven naar verschillende grootte-klassen. eim/nl octrooicentrum 13 Figuur 4 Octrooiaanvragen en octrooiaanvragende bedrijven in KvK regio Brabant en Nederland naar grootteklasse Bron: EIM o.b.v. KvK/ NL Octrooicentrum, 2010 Figuur 4 biedt inzicht in de grootteklassenverdeling van octrooiaanvragen in KvK regio Brabant in vergelijking met die in Nederland. In KvK regio Brabant is bijna 90% van de octrooiaanvragen afkomstig van grote bedrijven (meer dan 200 werkzame personen). Ook dit is weer te herleiden tot het Philips effect. Als namelijk gekeken wordt naar de grootteklassenverdeling van de octrooiaanvragende bedrijven dan draait de figuur geheel om. Dan heeft 80% van de bedrijven minder dan 50 werkzame personen in dienst. Het profiel van octrooiaanvragende bedrijven in Brabant is identiek aan Nederland. Alleen is het aantal aanvragen veel hoger in de groep grootste bedrijven. octrooiaanvragen octrooiaanvragende bedrijven Brabant Nederland Brabant Nederland 5% 3%2% 59% 20% 13% 6% 2% 58% 20% 12% 6% 4% 90% 15% 8% 6% 70% 1% 0% kamer van koophandel regio brabant Micro(0-9) Klein(10-49) Middel-groot (50-199) Groot (200+) Onbekend

14 2.6 Clusters en sectoren octrooien in KvK regio brabant 14 Tabel 8 % octrooiaanvragende bedrijven per sector KvK regio Brabant met vergelijking Nederland Bron: EIM o.b.v. KvK/NL Octrooicentrum, 2010 In deze paragraaf wordt behandeld in welke sectoren de meeste octrooien aangevraagd worden. Hierbij is gebruik gemaakt van de SBI 93 hoofdsectorindeling. Daarnaast heeft KvK regio Brabant enkele specifieke clusters afgebakend die aansluiten bij de speerpuntsectoren van de drie deelregio s, te weten Hightech systemen, logistiek, Food & Nutrition en Life & Health Sciences. Deze vier clusters hebben een overlap met de SBI-sectoren. De afbakening van deze clusters op basis van SBI 93 is opgenomen in bijlage II. Tabel 8 toont dat in de sector industrie ruim een derde van de octrooien wordt aangevraagd, een score die ruim boven het landelijk gemiddelde ligt. Onder de industrie vallen diverse grote sub sectoren zoals chemie, metaalnijverheid en voedingsmiddelen. Ook in de reparatie en handel worden veel octrooien aangevraagd (18%). Dit komt hoofdzakelijk door de vele octrooiaanvragen van groothandelsbedrijven. De zakelijke dienstverlening is goed voor 22% van de octrooiaanvragende bedrijven. Het gaat in deze sector vooral om speur- en ontwikkelingswerk. In de sectoren landbouw, visserij, nutsbedrijven, horeca en overheid worden nauwelijks (<1%) octrooien aangevraagd. Binnen het cluster Hightech systemen bevinden zich veel octrooiaanvragende bedrijven, ruim 40%. KvK regio Brabant scoort hier ook hoger dan het landelijk gemiddelde. In het cluster Life and Health Sciences scoort de regio iets lager dan het landelijk gemiddelde. In het cluster logistiek zijn nauwelijks bedrijven te vinden die octrooien aanvragen. In bijlage I is de sectorale verdeling opgenomen van de octrooiaanvragen voor KvK Brabant als geheel. s e c to r b r a b a nt n e d e r l a n d Landbouw, jacht en bosbouw 0,1% 0,2% Visserij 0,0% 0,1% Winning van delfstoffen 0,5% 0,9% Industrie 37,5% 28,8% Nutsbedrijven 0,3% 0,4% Bouwnijverheid 4,6% 4,5% Reparatie en handel 17,6% 18,1% Horeca 0,3% 0,2% Financiële instellingen 1,6% 1,8% Gezondheids- en welzijnzorg 1,1% 1,4% Vervoer, opslag en communicatie 0,3% 1,1% Verhuur en zakelijke dienstverlening 22,0% 24,5% Overheid 0,0% 0,2% Onderwijs 1,2% 0,8% Milieudienstverlening, cultuur en recreatie en overige 0,8% 1,5% dienstverlening Vermarkten van octrooien 4 1,6% 3,3% Holdings 8,5% 8,3% Overig 2,0% 4,0% Totaal 100% 100% Food & Nutrition 6,0% 6,1% Hightech systemen 41,8% 37,5% Life and Health Sciences 3,6% 4,5% Logistiek 0,1% 0,6% 4 Dit zijn bedrijven die zich hoofdzakelijk toeleggen op het kopen van octrooien om deze vervolgens weer te verkopen of licenties van het betreffende octrooi uit te geven.

15 In dit onderzoek is ook gekeken naar de grootteklassenverdeling van enkele sectoren en clusters gedefinieerd door KvK Brabant. Tabel 9 toont deze verdeling naar octrooiaanvragen, waar tabel 10 de verdeling laat zien naar octrooiaanvragende bedrijven. Tabel 9 laat zien dat het in de industrie, Hightech systemen, onderwijs en Life & Health Sciences verhoudingsgewijs voornamelijk grootbedrijven (meer dan 200 werkzame personen) zijn die octrooien aanvragen. Tabel 10 laat zien dat het in de zakelijke dienstverlening vooral kleine bedrijven zijn die octrooien aanvragen. Tabel 9 Octrooiaanvragen per sector naar grootteklasse (in aantal werkzame personen) in de regio KvK regio Brabant* Bron: EIM o.b.v. KvK/NL Octrooicentrum, 2010 s e c to r/gr o ot t e k l a s s e m i c r o k l e i n m i d d e l- g r o o t tota a l** (0-9) (10-49) g r o o t (200+) (50-199) Industrie 2% 1% 2% 96% 100% Bouwnijverheid 53% 18% 3% 25% 100% Financiële instellingen 100% 0% 0% 0% 100% Verhuur en zakelijke dienstverlening 51% 32% 9% 9% 100% Reparatie en handel 44% 26% 13% 17% 100% Vermarkten van octrooien 53% 47% 0% 0% 100% Food & Nutrition 21% 13% 51% 15% 100% Hightech systemen 2% 2% 2% 94% 100% Life en Health Sciences 9% 7% 2% 81% 100% KvK Brabant gemiddeld 5% 3% 2% 90% 100% Nederland gemiddeld 15% 8% 6% 70% 100% * In deze tabel zijn alleen de sectoren opgenomen waarin het aantal octrooiaanvragende bedrijven groter is dan 10. eim/nl octrooicentrum ** Percentages tellen niet altijd op tot 100% vanwege afrondingsverschillen. 15 Tabel 10 Octrooiaanvragende bedrijven per sector naar grootteklasse (in aantal werkzame personen) in regio KvK regio Brabant* Bron: EIM o.b.v. KvK/NL Octrooicentrum, 2010 s e c to r/gr o ot t e k l a s s e m i c r o k l e i n m i d d e l- g r o o t tota a l** (0-9) (10-49) g r o o t (200+) (50-199) Industrie 32% 29% 27% 12% 100% Bouwnijverheid 66% 26% 6% 3% 100% Financiële instellingen 100% 0% 0% 0% 100% Verhuur en zakelijke dienstverlening 84% 10% 5% 1% 100% Reparatie en handel 58% 29% 11% 3% 100% Vermarkten van octrooien 92% 8% 0% 0% 100% Food & Nutrition 40% 22% 24% 13% 100% Hightech systemen 46% 27% 17% 9% 100% Life en Health Sciences 44% 26% 19% 11% 100% KvK Brabant gemiddeld 59% 20% 13% 6% 100% Nederland gemiddeld 58% 20% 12% 6% 100% kamer van koophandel regio brabant * In deze tabel zijn alleen de sectoren opgenomen waarin het aantal octrooiaanvragende bedrijven groter is dan 10. ** Percentages tellen niet altijd op tot 100% vanwege afrondingsverschillen.

16 2.7 Technologie In deze paragraaf wordt gekeken binnen welke technologiegebieden de meeste octrooien worden aangevraagd. Wat zijn de dominante technologiegebieden in KvK regio Brabant? Aan de hand van de Fraunhofer/OST/INPI-tabel (1993) wordt iedere octrooiaanvraag aan de hand van de IPC-codes waarop de aanvraag betrekking heeft toegekend aan één of meerdere hoofdgebieden, te weten: I. elektriciteit en elektronica II. instrumenten III. Chemie en materialen IV. Farmacie en biotechnologie V. industriële processen VI. Werktuigbouw en machines VII. Consumentenproducten, bouw en mijnbouw octrooien in KvK regio brabant 16 Om de sterke en zwakke punten van de KvK regio Brabant duidelijker naar voren te halen is voor de zeven technologiegebieden in zogenaamde spindiagrammen aangegeven of de betreffende KvK regio slechter of beter dan het gemiddelde van Nederland scoort. Dit gebeurt aan de hand van de specialisatie-index. Een specialisatie-index groter dan 1 geeft aan dat er meer dan gemiddeld aanvragen voor betreffende technologieën worden ingediend. Een waarde kleiner dan 1 betekent dat juist minder octrooien dan gemiddeld worden aangevraagd in het betreffende technologiegebied. Figuur 5 geeft de verhouding weer in KvK regio Brabant van de technologiegebieden ten opzichte van het landelijk gemiddelde. De vette lijn in het diagram is het landelijk gemiddelde. Er is in KvK regio Brabant een sterke concentratie te zien in de technologiegebieden elektriciteit & elektronica en instrumenten. Dit beeld wordt in grote mate beïnvloed door het grote aantal octrooiaanvragen van Philips (en in mindere mate NXP en ASML). In figuur 6 zijn deze bedrijven buiten de cijfers gehouden. Dit heeft tot gevolg dat de sterke punten van Brabant die niet worden gedomineerd door de technologiegebieden waarin Philips, ASML en NXP actief zijn, iets meer naar voren komen. Nog steeds is Brabant sterk in vindingen op het gebied van elektriciteit & elektronica. Het verschil met het totaal van Nederland is echter klein. Technologiegebieden die nu naar voren komen zijn: Industriële processen (o.a. dankzij Assembléon en OTB Groep), werktuigbouw en machines (o.a. dankzij de aanvragen vanuit diverse vestigingen van Stork in Brabant) en consumentenproducten, bouw en mijnbouw (o.a. Maxi Miliaan te Helmond). Figuur 5 Technologiegebieden octrooiaanvragen KvK Brabant (incl. Philips, NXP en ASML) Bron: NL Octrooicentrum, 2010 s p e c i a l i sat i e-in d e x Br a b a n t t.o.v. n e d e r l a n d (i n c l. o c t r o o i a a n v r a g e n ph i l i p s, n x p en a s m l ) I. Elektriciteit en electronica 2 VII. Consumentenproducten, 1,5 II. Instrumenten bouw, mijnbouw 1 0,5 0 VI. Werktuigbouw en machines III. Chemie en materialen V. Industriële processen IV. Farmacie en Biotechnologie

17 Figuur 6 Technologiegebieden octrooiaanvragen KvK Brabant (excl. Philips, NXP en ASML) Bron: NL Octrooicentrum, 2010 s p e c i a l i sat i e-in d e x Br a b a n t t.o.v. n e d e r l a n d (excl. o c t r o o i a a n v r a g e n ph i l i p s, n x p en a s m l ) I. Elektriciteit en electronica 2 VII. Consumentenproducten, II. Instrumenten bouw, mijnbouw 1 0 VI. Werktuigbouw en machines III. Chemie en materialen V. Industriële processen IV. Farmacie en Biotechnologie Figuur 7 Technologiegebieden per KvK regio Bron: NL Octrooicentrum, 2010 Figuur 5 en figuur 6 geven de technologiestructuur van de KvK regio Brabant weer ten opzichte van de Nederlandse technologiestructuur. Maar wat is het landelijk aandeel van KvK regio Brabant in de verschillende technologiegebieden? Figuur 7 laat deze verdeling zien. KvK regio Brabant is zeer dominant in de technologiegebieden elektriciteit & elektronica en instrumenten en heeft ook het grootste aandeel in de technologiegebieden consumentenproducten en werktuigbouw. Naar verhouding scoort Brabant minder goed in farmacie & biotechnologie en chemie en materialen. Op vier van de zeven technologiegebieden scoort Brabant het beste. I. Elektriciteit en elektronica II. Instrumenten III. Chemie en materialen IV. Farmacie enbiotechnologie V. Industriële processen VI. Werktuigbouw en machines VII. Consumentenproducten, bouw, mijnbouw eim/nl octrooicentrum 17 kamer van koophandel regio brabant 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Brabant Den Haag Rotterdam Amsterdam Limburg Centraal Gelderland Midden-Nederland Oost Nederland Zuidwest Nederland Noord Nederland Gooi, Eem- en Flevoland Noordwest-Holland

18 3. Octrooien in de subregio s In het vorige hoofdstuk is ingegaan op de herkomst van octrooien voor sectoren, grootteklassen en technologiegebieden voor KvK regio Brabant als geheel. Dit hoofdstuk laat de verdeling zien van octrooiaanvragen en octrooiaanvragende bedrijven en instellingen voor de subregio s van KvK regio Brabant, te weten Zuidoost-Brabant, Midden-Brabant en Noordoost-Brabant. 3.1 Octrooiaanvragen bedrijven en instellingen octrooien in KvK regio brabant 18 Tabel 11 Octrooiaanvragende bedrijven naar subregio (aantallen en percentages) Bron: EIM o.b.v. KvK/NL Octrooicentrum, 2010 Meer dan de helft van de octrooiaanvragende bedrijven komt uit de regio Zuidoost-Brabant (Eindhoven e.o.). Dit is te zien in tabel 11. Als octrooiaanvragen als maatstaf wordt genomen dan is het beeld nog sterker. Tabel 12 toont dat ruim 90% van de octrooiaanvragen uit de regio Zuidoost- Brabant komt. Indien de octrooiaanvragen van Philips en NXP en ASML niet worden meegeteld dan komen de procentuele aandelen van octrooiaanvragen ongeveer overeen met het beeld van de octrooiaanvragende bedrijven. (sub)regio octrooiaanvragende bedrijven a a n ta l p e r c e ntag e Midden-Brabant ,8% Noordoost-Brabant ,4% Zuidoost-Brabant ,8% KvK Brabant ,0% Tabel 12 Octrooiaanvragen naar subregio (aantallen en percentages) Bron: EIM o.b.v. KvK/NL Octrooicentrum, 2010 (su b)re g i o o c t r o o i a a n v r a g e n o c t r o o i a a n v r a g e n (ex c l. p h i l i p s, n x p en a s m l ) a a n ta l p e r c e ntag e a a n ta l p e r c e ntag e Midden-Brabant 343 2,1% ,2% Noordoost-Brabant 778 4,7% ,5% Zuidoost-Brabant ,2% ,3% KvK Brabant ,0% ,0% In figuur 8 is de ruimtelijk verdeling van de octrooiaanvragende bedrijven geprojecteerd op een postcode 4 kaart. Dat wil zeggen dat alle bedrijven die tot dezelfde 4-cijferige postcode behoren samengevoegd worden tot een stip. Hoe groter de stip des te meer bedrijven. Er is een duidelijke concentratie waar te nemen van octrooiaanvragende bedrijven in de regio Eindhoven. In Bijlage IV is ook een postcodekaart opgenomen van octrooiaanvragende bedrijven van het cluster Hightech systemen en een postcodekaart van het aantal octrooiaanvragen in KvK regio Brabant

19 . Figuur 8 Octrooiaanvragende bedrijven KvK regio Brabant Bron: EIM o.b.v. KvK/Octrooicentrum, 2010 's-hertogenbosch Tilburg Aantal Eindhoven eim/nl octrooicentrum 19 Tabel 13 Octrooidichtheid subregio s Brabant Bron: EIM o.b.v. KvK/NL Octrooicentrum, 2010 In hoofdstuk twee is de octrooidichtheid berekend voor de KvK regio Brabant. Tabel 13 laat zien dat er subregionale verschillen zijn binnen de regio. De hoge octrooidichtheid in KvK regio Brabant wordt vooral veroorzaakt door de subregio Zuidoost-Brabant. Met 0,71% heeft deze regio de hoogste octrooidichtheid van Nederland. Midden-Brabant en Noordoost-Brabant scoren beiden ook boven het landelijk gemiddelde. (su b)re g i o o c t r o o i d i c h t h e i d Midden-Brabant 0,46% Noordoost-Brabant 0,47% Zuidoost-Brabant 0,71% KvK Brabant 0,56% Nederland 0,42% kamer van koophandel regio brabant

20 In figuur 9 zijn de octrooidichtheden van alle KvK subregio s in Nederland in een kaart weergegeven. Naast Zuidoost-Brabant scoren ook Twente en de Vallei (Ede, Wageningen) zeer hoog. Figuur 9 Kaart octrooidichtheid KvK subregio s Bron: EIM, 2010 Octrooidichtheid Meer dan 0.55% (5) 0.45% % (11) 0.35% % (21) 0.25% % (11) 0.20% % (1) octrooien in KvK regio brabant 20

21 3.2 Clusters en sectoren In paragraaf 2.6 is de verdeling van octrooiaanvragende bedrijven en instellingen over de sectoren en clusters behandeld. Tabel 14 laat de subregionale verschillen tussen de subregio s zien. Zuidoost- Brabant is ten opzichte van de andere twee subregio s relatief sterk in industrie en het cluster Hightech systemen. Noordoost-Brabant scoort sterker in het cluster Food & Nutrition en in Midden- Brabant is een sterke concentratie te zien in de sector reparatie & handel ten opzichte van de andere subregio s en ook Nederland. In bijlage I is de sectorale verdeling van de subregio s opgenomen voor de octrooiaanvragen. Tabel 14 Octrooiaanvragende bedrijven naar sector en subregio Bron: EIM o.b.v. KvK/NL Octrooicentrum, 2010 s e c to r/su b r eg i o m i d d e n- n o o r d o o s t- z u i d o o s t- k v k n e d e r l a n d b r a b a n t b r a b a n t b r a b a n t b r a b a n t Landbouw, jacht en bosbouw 0,0% 0,4% 0,0% 0,1% 0,2% Visserij 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,1% Winning van delfstoffen 1,4% 0,4% 0,3% 0,5% 0,9% Industrie 34,5% 35,4% 39,9% 37,5% 28,8% Nutsbedrijven 0,0% 0,4% 0,3% 0,3% 0,4% Bouwnijverheid 2,8% 4,8% 5,2% 4,6% 4,5% Horeca 1,4% 0,0% 0,0% 0,3% 0,2% Financiële instellingen 0,0% 2,6% 1,6% 1,6% 1,8% Gezondheids- en welzijnzorg 2,1% 0,9% 0,8% 1,1% 1,4% Vervoer, opslag en communicatie 0,0% 0,4% 0,3% 0,3% 1,1% Zakelijke dienstverlening 19,0% 21,8% 23,2% 22,0% 24,5% Overheid 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,2% Onderwijs 1,4% 0,4% 1,6% 1,2% 0,8% Reparatie en handel 19,7% 18,8% 16,2% 17,6% 18,1% Milieudienstverlening, cultuur 1,4% 1,7% 0,0% 0,8% 1,5% en recreatie en overige dienstverlening Vermarkten van octrooien 1,4% 1,3% 1,8% 1,6% 3,3% Holdings 12,0% 7,9% 7,6% 8,5% 8,3% Overig 2,8% 2,6% 1,3% 2,0% 4,0% Totaal 100% 100% 100% 100% 100% Food & Nutrition 5,6% 7,9% 5,0% 6,0% 6,1% Hightech systemen 38,0% 38,4% 45,2% 41,8% 37,5% Life en Health Sciences 2,1% 4,4% 3,7% 3,6% 4,5% Logistiek 0,0% 0,4% 0,0% 0,1% 0,6% eim/nl octrooicentrum 21 kamer van koophandel regio brabant

22 4. Conclusies In hoofdstuk twee en drie is ingegaan op de herkomst van octrooien voor KvK regio Brabant en de subregio s naar sectoren, grootteklassen, technologiegebieden en ruimtelijke spreiding. Dit hoofdstuk zet de belangrijkste conclusies op een rij. octrooien in KvK regio brabant 22 KvK Brabant octrooiregio van Nederland! KvK regio Brabant kan zich met recht de octrooiregio van Nederland noemen. Zowel in het aantal octrooiaanvragen, octrooiaanvragende bedrijven en instellingen en particulieren scoort KvK regio Brabant het beste van de KvK regio s in Nederland. Deze sterke positie is niet alleen te danken aan Philips die 30% (!) van de octrooien in Nederland heeft aangevraagd. Ook als Philips buiten beschouwing wordt gelaten dan scoort KvK regio Brabant nog steeds het beste. Deze leidende positie geldt ook als het aantal octrooiaanvragende bedrijven wordt afgezet tegen het totaal aantal bedrijven in de regio (de zogenaamde octrooidichtheid 1 ). Wanneer de octrooidichtheid gecorrigeerd wordt voor sectorstructuur (oververtegenwoordiging van met name industrie) en grootteklasseverdeling dan heeft KvK regio Brabant nog steeds de hoogste octrooidichtheid van Nederland. Ook heeft KvK regio Brabant de hoogste octrooidichtheid van particulieren, waarbij het aantal octrooiaanvragen van particulieren is afgezet tegen het inwonersaantal van de regio. Sterke positie vooral te danken aan Zuidoost-Brabant Ruim 90% van de octrooiaanvragen en de helft van de octrooiaanvragende bedrijven uit Brabant is afkomstig uit de regio Zuidoost-Brabant (met name regio Eindhoven). De topbedrijven en instellingen zoals Philips, NXP, ASML en TU Eindhoven zijn gevestigd in deze regio. Zuidoost-Brabant heeft met 0,71% de hoogste octrooidichtheid van Nederland. Midden-Brabant (0,46%) en Noordoost-Brabant (0,47%) scoren hoger dan het landelijk gemiddelde (0,42%), maar volgen op gepaste afstand. Grote bedrijven vragen meer octrooien aan dan kleinere bedrijven Als gekeken wordt naar de grootteklassenverdeling van de octrooiaanvragende bedrijven, dan blijkt dat 80% van de bedrijven die octrooien aanvragen minder dan 50 werknemers in dienst heeft. Grote bedrijven (meer dan 200 werkzame personen) vragen echter vaker octrooien dan kleinere bedrijven. KvK regio Brabant volgt dit profiel van Nederland, alleen is het aantal octrooiaanvragen veel hoger in de groep grootste bedrijven. Bijna 90% van de octrooiaanvragen in KvK regio Brabant is afkomstig van grote bedrijven zoals Philips, ASML en Organon. 1 aantal octrooiaanvragende bedrijven/aantal bedrijven.

23 KvK regio Brabant sterk in sectoren industrie en cluster Hightech systemen Veel octrooiaanvragen zijn afkomstig uit de sectoren industrie en Hightech systemen. Ruim eenderde van de octrooien is afkomstig uit de industrie, ruim boven het landelijk gemiddelde. Binnen het cluster Hightech systemen bevindt zich een hoog aandeel octrooiaanvragende bedrijven, namelijk ruim 40%. Andere sectoren waar relatief veel octrooien worden aangevraagd zijn reparatie en handel (groothandelsbedrijven) en de zakelijke dienstverlening. In de sectoren landbouw, visserij, nutsbedrijven, horeca en overheid worden nauwelijks (<1%) octrooien aangevraagd. Ook in het cluster logistiek zijn nauwelijks bedrijven te vinden die octrooien aanvragen. Subregionaal zijn er wel verschillen. Zuidoost-Brabant is sterker gericht op industrie en Hightech systemen. Noordoost-Brabant heeft relatief veel octrooiaanvragende bedrijven in Food & Nutrition en reparatie & handel ten opzichte van de andere subregio s en ook Nederland. KvK regio Brabant dominant in technologieën elektriciteit & elektronica en instrumenten. De octrooiaanvragen in KvK regio Brabant laten een sterke concentratie zien in de technologiegebieden elektriciteit & elektronica en instrumenten. Dit beeld wordt in grote mate beïnvloed door het grote aantal octrooiaanvragen van Philips (en in mindere mate NXP en ASML). Ook landelijk gezien is KvK regio Brabant zeer dominant in deze technologiegebieden. maar zonder topbedrijven is KvK regio Brabant gericht op industriële processen, werktuigbouw en consumentenproducten. Zonder de bedrijven ASML, NXP en Philips laat de technologiestructuur van KvK regio Brabant echter een ander beeld zien. Dan komen de technologiegebieden industriële processen, werktuigbouw & machines en consumentenproducten, bouw & mijnbouw meer naar voren. eim/nl octrooicentrum 23 kamer van koophandel regio brabant

24 Bijlagen 1. Octrooiaanvragen per sector en subregio octrooien in KvK regio brabant 24 Tabel 15 Octrooiaanvragen naar sector en subregio Bron: EIM o.b.v. KvK/NL Octrooicentrum, 2010 s e c to r/su b r eg i o m i d d e n- n o o r d o o s t- z u i d o o s t- k v k n e d e r l a n d b r a b a n t b r a b a n t b r a b a n t b r a b a n t Landbouw, jacht en bosbouw 0,0% 0,1% 0,0% 0,0% 0,0% Visserij 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Winning van delfstoffen 0,6% 0,1% 0,0% 0,0% 0,4% Industrie 59,2% 62,6% 95,6% 93,3% 73,0% Nutsbedrijven 0,0% 0,1% 0,0% 0,0% 0,1% Bouwnijverheid 1,2% 4,0% 0,2% 0,4% 1,4% Horeca 0,6% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Financiële instellingen 0,0% 1,3% 0,0% 0,1% 0,5% Gezondheids- en welzijnszorg 0,9% 0,3% 0,0% 0,0% 1,1% Vervoer, opslag en communicatie 0,0% 0,1% 0,0% 0,0% 0,7% Zakelijke dienstverlening 13,7% 13,1% 2,4% 3,1% 10,7% Overheid 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Onderwijs 0,6% 0,1% 0,3% 0,3% 1,4% Reparatie en handel 10,8% 10,0% 1,0% 1,7% 5,4% Milieudienstverlening, cultuur 1,2% 0,9% 0,0% 0,1% 0,7% en recreatie en overige dienstverlening Vermarkten van octrooien 2,0% 3,2% 0,1% 0,3% 1,8% Holdings 8,2% 3,2% 0,2% 0,5% 2,2% Overig 1,2% 0,8% 0,0% 0,1% 0,6% Totaal 100% 100% 100% 100% 100% Food & Nutrition 2,6% 11,6% 0,3% 0,9% 7,7% Hightech systemen 57,4% 39,3% 97,0% 93,5% 65,1% Life en Health Sciences 1,5% 28,1% 0,2% 1,5% 3,5% Logistiek 0,0% 0,1% 0,0% 0,0% 0,1%

25 2. Verdeling technologiegebieden en landelijke bijdrage aan technologiegebieden Tabel 16 Procentuele verdeling technologiegebieden waarop octrooiaanvragen betrekking hebben. k v k b r a b a n t TECHNOLOGIEGEBIED I. Elektriciteit en elektronica 61,3 15,4 34,8 14,1 1. Elektrische apparatuur en productie van elektronica 9,3 6,0 5,7 3,0 2. Audiovisuele technologie 19,3 2,3 10,4 2,5 3. Telecommunicatie 11,6 1,3 6,9 3,6 4. ICT 15,1 3,8 8,6 3,3 5. Halfgeleiders 5,9 2,0 3,2 1,7 n x p en a s m l ) (ex c l. p h i l i p s, k v k br a b a nt n e d e r l a n d (ex c l. p h i l i p s) n e d e r l a n d II. Instrumenten 22,3 12,1 16,4 13,4 6. Optica 8,1 3,0 4,5 3,9 7. Apparatuur voor analyse, meten en besturing 7,4 4,9 6,7 5,9 8. Medische apparatuur 5,8 3,8 4,6 3,4 9. Nucleaire technologie 1,0 0,3 0,6 0,2 III. Chemie en materialen 1,9 7,2 10,2 15,5 10. Organische Chemie 0,4 2,7 2,3 3,6 11. Macromoleculaire chemie, polymeren 0,4 2,0 3,0 4,6 12. Basischemie 0,5 0,5 3,3 4,9 13. Oppervlakte behandeling, coating 0,3 1,5 0,8 1,2 14. Materialen en metallurgie 0,2 0,4 0,8 1,1 IV. Farmacie en Biotechnologie 1,6 8,7 8,3 12,7 15. Biotechnologie 0,4 1,7 2,0 3,1 16. Farmacie en cosmetica 1,0 4,9 3,4 5,2 17. Landbouw en Voedingsmiddelen 0,3 2,0 2,8 4,4 V. Industriële processen 3,3 16,1 9,0 13,4 18. Overige technologische processen 1,0 3,4 2,6 3,6 19. Hanteren en drukken 0,6 3,1 1,4 2,1 20. Machines v.d. landbouw en voedingsindustrie 0,7 4,6 2,7 4,3 21. Bewerken van materialen 0,8 4,4 1,7 2,6 22. Milieu en vervuiling 0,1 0,6 0,5 0,8 VI. Werktuigbouw en machines 2,7 15,1 6,8 10,3 23. Mechanisch gereedschap 0,4 1,7 0,7 1,1 24. Machines, pompen, turbines 0,2 1,0 0,6 0,9 25. Thermische processen en apparaten 0,4 1,8 1,2 1,8 26. Hydrauliek, pneumatiek, onderdelen, isolatie, opslag van gassen en vloeistoffen 0,6 3,4 1,4 2,1 27. Transport 1,1 7,1 2,7 4,2 28. Ruimtevaarttechnologie, wapens 0,0 0,1 0,1 0,2 eim/nl octrooicentrum 25 kamer van koophandel regio brabant VII. Consumentenproducten, bouw, mijnbouw 4,5 17,9 10,0 14,2 29. Consumenten producten en -apparatuur 3,1 7,3 4,4 5,4 30. Werktuigbouw, bouw en mijnbouw 1,5 10,5 5,6 8,8 VIII. Overig 2,3 7,6 4,7 6,4 31. Niet toegedeeld 2,3 7,6 4,7 6,4 Totaal 100% 100% 100% 100%

26 Tabel 17 Bijdrage Brabant aan Technologiegebieden b r a b a n t k v k kvk regio s Ove r i g e n e d e r l a n d TECHNOLOGIEGEBIED I. Elektriciteit en elektronica 83,5 16,5 100,0 1. Elektrische apparatuur en productie van elektronica 77,1 22,9 100,0 2. Audiovisuele technologie 88,5 11,5 100,0 3. Telecommunicatie 79,1 20,9 100,0 4. ICT 83,6 16,4 100,0 5. Halfgeleiders 88,0 12,0 100,0 octrooien in KvK regio brabant 26 II. Instrumenten 64,4 35,6 100,0 6. Optica 85,8 14,2 100,0 7. Apparatuur voor analyse, meten en besturing 52,1 47,9 100,0 8. Medische apparatuur 59,2 40,8 100,0 9. Nucleaire technologie 85,9 14,1 100,0 III. Chemie en materialen 8,5 91,5 100,0 10. Organische Chemie 8,8 91,8 100,0 11. Macromoleculaire chemie, polymeren 5,5 94,5 100,0 12. Basischemie 7,0 93,0 100,0 13. Oppervlakte behandeling, coating 19,4 80,6 100,0 14. Materialen en metallurgie 13,9 86,1 100,0 IV. Farmacie en Biotechnologie 9,2 90,8 100,0 15. Biotechnologie 8,7 91,3 100,0 16. Farmacie en cosmetica 13,2 86,8 100,0 17. Landbouw en Voedingsmiddelen 4,7 95,3 100,0 V. Industriële processen 17,2 82,8 100,0 18. Overige technologische processen 18,9 81,1 100,0 19. Hanteren en drukken 21,4 78,6 100,0 20. Machines v.d. landbouw en voedingsindustrie 11,4 88,6 100,0 21. Bewerken van materialen 22,5 77,5 100,0 22. Milieu en vervuiling 9,6 90,4 100,0 VI. Werktuigbouw en machines 18,8 81,2 100,0 23. Mechanisch gereedschap 23,3 76,7 100,0 24. Machines, pompen, turbines 16,6 83,4 100,0 25. Thermische processen en apparaten 13,9 86,1 100,0 26. Hydrauliek, pneumatiek, onderdelen, isolatie, opslag van gassen en vloeistoffen 21,7 78,3 100,0 27. Transport 19,2 80,8 100,0 28. Ruimtevaarttechnologie, wapens 6,8 93,2 100,0 VII. Consumentenproducten, bouw, mijnbouw 21,4 78,6 100,0 29. Consumenten producten en -apparatuur 32,8 67,2 100,0 30. Werktuigbouw, bouw en mijnbouw 12,4 87,6 100,0 VIII. Overig 23,6 76,4 100,0 31. Niet toegedeeld 23,6 76,4 100,0

27 3. Afbakening clusters Brabant (SBI 93) Logistiek Goederenvervoer over de weg (excl. verhuisvervoer) 6030 Vervoer via pijpleidingen Vracht- en tankvaart (zeevaart) Sleepvaart en veerdiensten (zeevaart) Vrachtvaart (binnenvaart) Tankvaart (binnenvaart) Sleep- en duwvaart (binnenvaart) Laad-, los- en overslagactiviteiten t.b.v. zeeschepen Laad-, los- en overslagactiviteiten (niet t.b.v. zeeschepen) Opslag in tanks Opslag in koelhuizen e.d Opslag (niet in tanks, koelhuizen e.d.) 6321 Overige dienstverlening t.b.v. het vervoer over land 6322 Overige dienstverlening t.b.v. het vervoer over water Expediteurs, cargadoors, bevrachters en andere tussenpers Weging en meting Life Sciences en medische technologie 1588 Vervaardiging van gehomogeniseerde preparaten en dieetvoeding 2441 Vervaardiging van farmaceutische grondstoffen 2442 Vervaardiging farmaceutische producten (excl. grondstoffen) Tandtechnische bedrijven Vervaardiging van medische apparaten Groothandel in farmaceutische producten Groothandel in medische en tandheelkundige instrumenten en verpleegkundige artikelen Medisch en farmacologisch speur- en ontwikkelingswerk Academische ziekenhuizen Medische labs en bloedbanken Food & Nutrition 1511 Slachterijen (excl. pluimvee) 1512 Pluimveeslachterijen Vervaardiging van snacks en kant-en-klaarmaaltijden Vervaardiging van vleeswaren (excl. -snacks) 1520 Visverwerking 1531 Vervaardiging van aardappelproducten 1532 Vervaardiging van fruit- en groentesap 1533 Groente- en fruitverwerking (excl. vervaardiging van sap) 1541 Vervaardiging van ruwe oliën en vetten 1542 Raffinage van plantaardige en dierlijke oliën en vetten 1543 Vervaardiging van margarine 1551 Vervaardiging van zuivelproducten (excl. consumptie-ijs) 1552 Bereiding van consumptie-ijs 1561 Vervaardiging van meel (excl. zetmeel) 1562 Vervaardiging van zetmeel 1571 Vervaardiging van veevoeder 1572 Vervaardiging van voer voor huisdieren 1581 Broodfabrieken, brood- en banketbakkerijen met winkel eim/nl octrooicentrum 27 kamer van koophandel regio brabant

28 octrooien in KvK regio brabant Banketfabrieken en vervaardiging van beschuit en biscuit 1583 Vervaardiging van suiker Verwerking van cacaobonen Vervaardiging van chocolade en suikerwerk 1585 Vervaardiging van deegwaren 1586 Koffiebranderijen en theepakkerijen 1587 Vervaardiging van azijn, specerijen en kruiderijen 1588 Vervaardiging van gehomogeniseerde preparaten en dieetvoeding 1589 Vervaardiging van overige voedingsmiddelen n.e.g Distilleerderijen en likeurstokerijen 1592 Vervaardiging van ethylalcohol door gisting 1593 Vervaardiging van wijn 1594 Vervaardiging van cider en andere vruchtenwijnen 1595 Vervaardiging van andere niet-gedistilleerde, gegiste drank 1596 Bierbrouwerijen 1597 Mouterijen 1598 Vervaardiging van mineraalwater en frisdranken 2415 Vervaardiging van meststoffen 2420 Vervaardiging van landbouwchemicaliën 2931 Vervaardiging van landbouwtractoren 2932 Vervaardiging van landbouwmachines en -werktuigen 2953 Vervaardiging van machines en apparaten voor de productie van voedings- en genotmiddelen 5111 Handelsbemiddeling in landbouwproducten, levende dieren etc Handelsbemiddeling in voedings- en genotmiddelen Groothandel in granen Groothandel in zaden, pootgoed en peulvruchten Groothandel in hooi, stro en ruwvoeders Groothandel in meng- en krachtvoeders Groothandel in diervoeders (excl. ruw-, meng- en krachtvoeders) Groothandel in ruwe plantaardige en dierlijke oliën en vetten Groothandel in akkerbouwproducten en veevoeders algemeen assortiment Groothandel in overige akkerbouwproducten 5122 Groothandel in bloemen en planten Groothandel in levend vee Groothandel in groenten en fruit Groothandel in consumptie-aardappelen Groothandel in pluimvee, wild en gevogelte (niet levend) Groothandel in vlees en vleeswaren Groothandel in zuivelproducten, spijsoliën en -vetten Groothandel in eieren 5134 Groothandel in dranken 5136 Groothandel in suiker, chocolade en suikerwerk 5137 Groothandel in koffie, thee, cacao en specerijen Groothandel in snacks Groothandel in vis, schaal- en weekdieren Gespecialiseerde groothandel in overige voedings- en genotmiddelen Groothandel in bakkerijgrondstoffen Groothandel in overige grondstof. en halffabrikaten voor de voedingsindustrie 5139 Groothandel in voedings- en genotmiddelen algemeen assortiment Groothandel in bestrijdingsmiddelen en kunstmeststoffen