Hulp aan risicolezers kern 9

Transcriptie

1 Hulp aan risicolezers kern 9 Op weg naar de lentesignalering, eind kern 9! Na de herfst- en wintersignalering is ook deze toetsafname een breder ijkpunt in de evaluatiecyclus. Iedere kern is een bouwsteen van het einddoel technisch lezen en spellen in groep 3: het vlot verklanken van losse woordjes (naast mkm-woorden, ook éénlettergrepige clusterwoorden en tweelettergrepige woorden op eind groep 3 niveau), het vloeiend lezen van teksten met een moeilijkheidsgraad van AVI-niveau E3 en het kunnen schrijven van woorden met een spellingniveau van eind groep Ingrid van Loosbroek Ed Koekebacker 3. Voor de risicolezers betekent het werken aan nieuwe doelen terwijl ze nu nog niet voldoen aan de tussendoelen van kern 8. Daarom is de hulp aan risicolezers gebaseerd op twee pijlers: het verstevigen van vaardigheden die in eerdere kernen zijn aangeleerd én het uitbouwen van de leesvaardigheid van nieuwe woordtypen. Veilig & vlot bevat beide pijlers: de linkerpagina met de nieuwe woordtypen en de rechterpagina (krul en klokje) met woorden die in eerdere kernen aangeboden zijn. Het veelvuldig herhaald lezen in Veilig & vlot, onder begeleiding, werpt zeker vruchten af! Dit, in combinatie met het lezen in leesboeken waaraan het kind veel plezier beleeft, zorgt voor een perfect aanbod voor de risicolezer. Doelen kern 9 De nieuwe technische leesdoelen van kern 9 voor de ster- en maanaanpak zijn: Samenstellingen met clusterwoorden (broekriem) Clusterwoorden mmmkm en mkmmm (strik, markt) Woorden met aai, ooi, oei (haai, kooi, roei) Woorden met twee klankgroepen (ronde, eenden, buiten, takken) Woorden met be- ge- ver- (betaal, gebit, verdriet) Extra doel voor de risicolezers: Verstevigen van de nog niet beheerste doelen t/m kern 8 De nieuwe beheersingsdoelen spelling van kern 9 zijn: Clusterwoorden mmkmm (prins) Woorden met -nk (bank) Woorden met begincluster en -ng of -nk (slang, plank) Woorden met schr- (schrift) Gedurende kern 9 worden de volgende nieuwe woordtypen geoefend met spelling: Clusterwoorden mmmkm en mkmmm (strik, markt) Samenstellingen met clusterwoorden (broekriem) Woorden met aai, ooi, oei (haai, kooi, roei) Kleefletterwoorden mkmm (berg) Deze oefendoelen behoren in kern 10 tot de beheersingsdoelen van spelling. Om de doelen te bereiken, richt de intensivering van de aanpak van risicolezers zich op deze lees- en spellingdoelen. Daarnaast is het behouden of vergroten van leesplezier een belangrijk doel. Intensivering van de aanpak In de handleiding is extra ster-tijd lezen of spelling beschreven. Dit kunt u beschouwen als bronnenboek. Als leerkracht maakt u zelf inhoudelijke keuzes op grond van wat de lezers in uw groep laten zien. Hieronder volgen per doel activiteiten die u in kern 9 kunt inzetten. Veilig leren lezen Digiregie Naslag Artikelen Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg blad 1 van 10

2 Waarborg met name voldoende oefentijd voor het lezen van woorden, zinnen en korte teksten. Zorg voor een prettige, positieve oefensfeer waarin kinderen veel succeservaringen kunnen opdoen en geef hen complimenten, zodat ze het lezen als iets positiefs ervaren. 1 Beheersing van letters en lettergroepen: Alle letters t/m kern 6 Vanaf kern 7: sch ng nk ch aai ooi oei Na deze voor-koor-zelf werkwijze gaat u direct over tot het lezen van woorden met deze letters en lettergroepen, zie: 2 Woorden, zinnen en teksten lezen met de geleerde letters/lettergroepen. Markeeroefening Veilig & vlot Als een kind nog veel moeite heeft met het lezen van woorden met een bepaalde lettergroep, geef dan een kopietje van Veilig & vlot en laat het de doelwoorden markeren en oefenen. Het correct en vlot benoemen van de letters en lettergroepen is een voorwaarde om te kunnen lezen. Lettergroepen aai ooi oei (kern 9) aai ooi oei aai ooi oei Bij deze lettergroepen hoort een steunkaart waarop kinderen in de oefenfase kunnen leunen bij het lezen en spellen van woorden met aai-ooi-oei. De instructie luidt: Je hoort /j/, maar je ziet de letter i. Letter(groep)kaartjes via voor-koor-zelf U biedt maximaal 12 letter(groep)kaartjes aan via voor-koor-zelf op de volgende manier: Voor Laat het kaartje zien en zeg welke letter(groep) het is. Koor Leg de aangeboden letters/lettergroepen naast elkaar op tafel. Ze worden samen rustig verklankt. Zelf Hier gaat het om passieve en actieve letter(groep) kennis. - Passieve letter(groep)kennis: Leg de aangeboden letters/lettergroepen in een nieuwe volgorde naast elkaar. Het kind wijst de letter aan die het hoort. - Actieve letter(groep)kennis: Hussel de kaartjes door elkaar en flits ze. Leg de vlot en goed verklankte letters/lettergroepen op een groen vel papier en de overige kaartjes op een wit vel papier. Pak deze laatste letters/lettergroepen nogmaals aan via voor-koor-zelf. Selecteer voor de maximaal 12 verschillende letters/ lettergroepen aai-ooi-oei van deze kern, aangevuld met sch-ng-nk-ch en nog niet geautomatiseerde letters (Digiregie/kern 9/lesgeven/extra materiaal). Leerlingsoftware Veilig leren lezen De leerlingsoftware biedt via de poort speeltuin toegang tot spelletjes voor lezen en spelling. Komen kinderen van de steraanpak voldoende toe aan het spelen van deze spelletjes? NB: Kinderen die nog steeds moeite hebben met het benoemen van losse letters of met het tempo waarin de letters verklankt moeten worden, ondanks intensieve extra oefening, kampen waarschijnlijk met een automatiseringsprobleem. Het is belangrijk om te blijven oefenen, hoe gering de voortuitgang ook is die geboekt wordt. Het letter(groep)groeidoosje maakt de groei inzichtelijk (zie artikelen hulp aan risicolezers t/m kern 8). Sommige kinderen hebben meer moeite met het verklanken van losse letters dan met het lezen van woorden waarin deze lastige letters voorkomen. Het accent bij extra oefening ligt voor alle kinderen op het lezen van woorden en zinnen. 2 Woorden, zinnen en teksten lezen met geleerde letters/lettergroepen De nadruk van een oefensessie ligt op het lezen zelf. Hiervoor dient voldoende oefentijd over te blijven. Het doel is dat de woordtypen t/m kern 8 steeds vlotter gaan. Ze worden intensief geoefend op de automatiseerpagina s met krul en klok in Veilig & vlot. De kinderen gaan uiteraard ook flink oefenen met woorden van het nieuwe woordtypen (zie doelen pagina 1). Als kinderen deze woorden van het nieuwe woordtype niet direct vlot kunnen lezen, lezen ze deze woorden zoemend. Via het voor-koor-zelf lezen wordt dit geoefend. Als het kind (deels) spelt en het kind zegt het woord hierna niet ononderbroken, moedigt u het kind aan om dit wel te doen. Voor meer informatie: zie het filmpje Zoemend lezen en het artikel Zoemend lezen. Veilig leren lezen Digiregie Naslag Artikelen Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg blad 2 van 10

3 Veilig leren lezen Digiregie Lesgeven Leesstroken Op Digiregie/lesgeven/extra materiaal zijn per kern, ook voor kern 9, leesstroken opgenomen. Het zijn woorden die bestaan uit de woordtypen van kern 9 in een groot lettertype. Kinderen die moeite hebben met het zoemend of vlot lezen van deze woorden, kunnen onder begeleiding van de leerkracht zoemend voor-koor-zelf lezen. Met een transparante leesschuif, geknipt uit een licht gekleurd plastic mapje, wordt de woordstructuur helder gemaakt. Bij deze woorden dient u alert te zijn op de beginpositie van de leesschuif: Samenstellingen met clusterwoorden (glijbaan): de leesschuif bedekt enkel het laatste woorddeel. Nadat het eerste deel direct wordt gelezen, verschuift de schuif en volgt de rest van het woord. mmmkm (struik): de leesschuif ligt niet op het begincluster. /str/ direct zoemen, de schuif gaat naar rechts en de rest van het woord volgt. Woorden met twee klankgroepen: de leesschuif ligt enkel op de tweede klankgroep. Nadat de eerste klankgroep is gelezen, volgt direct de tweede klankgroep. Let op bij woorden als takken : focus eerst op de dubbele medeklinker. Dit bereidt de kinderen voor op het onderscheid met woorden als taken in de volgende kern. Bij een meervoudwoord mag u de kinderen gerust attenderen op het enkelvoud (dus tak ). Echter het lezen van het woord geschiedt middels klankgroepen ta-kken. Woorden met be- ge- ver-: de leesschuif ligt op het tweede deel van het woord, zodat be-, ge-, ver- direct gelezen kan worden waarna de rest van het woord volgt. Leesstrook met de leesschuif in startpositie Zie: digiregie/lesgeven/extra materiaal/risicolezers/ lees-en hakstroken, toelichting Steunkaart leesstrategieën s s i i m m sim sim stimuleren en bewust maken met behulp van de steunkaart leesstrategieën (digiregie/ lesgeven/extra materiaal). Steunkaart leesstrategieën Knip de drie strategieën uit en leg ze naast elkaar. U neemt tien of twaalf leesstroken van eerdere kernen erbij. Eerst oefent u de woorden zoemend voor-koor. Hierna vlot voor-koor. De woorden worden vervolgens gehusseld en om de beurt leest een kind een woord zelf. Nadat een kind een woord heeft gelezen, legt het de leesstrook onder de door hem of haar gebruikte strategie. Bij het zoemend lezen is het directe aanpakgedrag een belangrijk observatiepunt om innerlijk spellen tegen te gaan. Stimuleer dit directe aanpakgedrag: Ik luister of ik direct de eerste klanken hoor. Zoem de rest erachteraan. Woorden die onder de spellende strategie liggen, oefent u vervolgens nogmaals middels voor-koor zoemend lezen. Hierna lezen de kinderen de woorden zelf: gaan ze nu wel zoemend of misschien al vlot? Woorden die onder de zoemende strategie liggen, worden voor-koor vlot gelezen. Hierna lezen de kinderen de woorden zelf: gaan de woorden nu vlot? Leest een kind vlot ten koste van de nauwkeurigheid, geef hierop direct feedback. TIP: Voeg een vierde strategiekaart toe door de strategiekaart Sim op de fiets te kopiëren en rechts een groot x-teken te plaatsen, alsof Sim er tegenaan gaat fietsen. Sim fietst snel, maar het gaat niet goed, hij zal spoedig vallen. Deze kaart symboliseert het vlot, maar onnauwkeurig lezen. Hieronder liggen de onnauwkeurig gelezen, niet verbeterde woorden. Ook deze woorden worden geoefend voordat kinderen de woorden opnieuw zelf lezen. Liggen ze nu onder de strategiekaart correct en vlot lezen? Misschien lukt het sommige kinderen al om een woord direct te verklanken? Zoemend lezen is een middel om te komen tot vlot lezen, het is geen doel op zich. Laat na het lezen met de schuif de woorden ook eens zonder schuif lezen. Kinderen die nog moeite hebben met het zoemend of vlot lezen van woorden uit voorgaande kernen kunt u Toegevoegde strategiekaart: vlot maar onnauwkeurig lezen Voor meer informatie: zie het filmpje Zoemend lezen en het artikel Extra ster-tijd: een intensieve aanpak maakt het verschil. Veilig leren lezen Digiregie Naslag Artikelen Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg blad 3 van 10

4 Kern 9 ik leer: broekriem hijskraan p. 2 p. 3 p. 4 p. 5 Kern 9 ik leer: strik markt p. 6 p. 7 p. 8 p. 9 Kern 9 ik leer: -aai, -ooi, -oei in haai kooi roei p. 10 p. 11 p. 12 p. 13 Kern 9 ik leer: -e in korte p. 14 p. 15 p. 16 p. 17 Veilig leren lezen Digiregie Kern 9 Lesgeven Extra materiaal Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg vll_vv_k9_bw_maan.indd :00:58 Veilig & vlot kern 9 Oefen en herhaal de pagina s uit Veilig & vlot veelvuldig met risicolezers. Op de linkerpagina s staan woorden en zinnen met het nieuwe woordtype. De opeenvolgende woorden in de woordrijtjes hebben een overeenkomst in de woordstructuur. De rechterpagina s (met krul en klok) zijn de automatiseerpagina s met de al langer aangeleerde woordtypen. Alle letters en woordtypen blijven tot en met kern 11 vertegenwoordigd zodat ze gegarandeerd geoefend blijven. De woorden van twee opeenvolgende automatiseerpagina s hebben een onderling verband: op elke tweede automatiseerpagina staan woorden met combinaties van eerder geoefende woorddelen. Deze aanpak zorgt voor een systematisch uitgebouwde en sterke automatisering, mits het kind de pagina s voldoende vaak (en de woordjes in wisselende volgorde) heeft kunnen lezen zodat de woorden en zinnen correct en enigszins vlot gelezen worden. Dit is zeker van belang bij kinderen met een moeizame automatisering. Op het registratieschema van Veilig & vlot Luister maar hoe goed ik lees (Digiregie/lesgeven/extra materiaal) is zichtbaar dat met name de automatiseerpagina s vaker herhaald worden. Registratieformulier Luister maar hoe goed ik lees! Voor kinderen is het motiverend Veilig & vlot maan kern 9 als ze een kruisje kunnen zetten als de pagina gelezen is. strik ik leer: strik markt Welk beest knaagt aan die struik? markt blad 1 van 2 Registratieschema van Veilig & vlot: Luister maar hoe goed ik lees fout huur Jos zeil rauw band kring spier plons munt Ik zit in de kring. Ik zit in de kring op school. Ik lach om Jos! In de kring op school lach ik om Jos. keelpijn school lach kreukt denk rechterpagina als leesblad van de week mee naar huis. Het kind leest dit blad een week lang thuis en laat dan op school horen hoe het nu gaat. Dit wordt uiteraard beloond met een sticker en een compliment. Deze terugkoppeling met school is belangrijk voor de motivatie. Is intensievere herhaling op school nodig, kijk dan goed of het kind vaker op een dag met een leesmaatje of tutor kan lezen op een dagelijks vast tijdstip. Gaat het tempo van de groep toch te snel voor het kind, vertraag dan in het tempo van de rechterpagina s. Lees twee rechterpagina s in vier dagen en sla vervolgens twee rechterpagina s over in Veilig & vlot. Dit zorgt voor meer herhalingsleestijd. Het is in deze tweede instructieperiode van het leesproces, naast het vlot leren verklanken van losse woordjes, belangrijk om het lezen van zinnen extra aandacht te geven. Juist voor kinderen die moeite hebben met het leesproces is, als het lezen van zinnen niet of nauwelijks extra aan bod komt, het vloeiend lezen van zinnen en teksten een onbereikbaar leesdoel. Het vloeiend kunnen lezen van een tekst ligt aan de basis van leesbegrip. Het is daarom aan te bevelen om met de risicolezers met behulp van de voor-koor-zelf strategie regelmatig zinnen te lezen, met aandacht in de voor- en koorfase voor het aspect van vloeiend lezen: lezen met goede intonatie. In Veilig & vlot zijn veel teksten opgenomen. Van elke vier pagina s staan op de tweede pagina twee opbouwteksten en op de derde en vierde pagina korte teksten. Op deze tweede en vierde automatiseerpagina (de rechterpagina s) staan teksten zonder het net nieuw geleerde woordtype. Als, ondanks herhaald lezen, vloeiend lezen niet lukt met deze teksten uit Veilig & vlot kern 9, laat de leerling dan teksten kiezen uit een Veilig & vlot van een eerdere kern waardoor het kind zich meer kan richten op de aspecten van vloeiend lezen: intonatie en met begrip in het juiste tempo. zucht plank bui melk schrob volg dagboek Fred zich Na de zwemles heeft Bram veel dorst. vies schrik woon blaar best glans vuurwerk werk lach lacht duinpad duin Ik schrob de stoep werkt klacht dun Ik schrob de stoep want er lag poep. struik strijk streek spreek spreuk kerst korst borst bokst botst pit spit split spleet splijt min minst winst wint want Fred zucht. Fred zucht om de plank. Hij zucht om zijn plank die te kort is! merkt klant markt kant Een klacht Mam werkt op de markt. dunst kunst Ik denk een drol van een hond. Oef, ik schrik Wie staart daar naar mij op die bank? Och, het is Bink. Het lijkt wel of hij lacht. Wacht eens, heb jij? Bij haar kraampje staat een klant. 6 7 Zij heeft een klacht. Weet je wat, jij helpt mij! Zij kocht pas een haarspeld en een strik. Want jij bent erg sterk. Zij deed de strik in haar haar. Trek jij met je poot de bak omver? Veilig & vlot 9, pagina 6-7 Nu zit er een scheur in het kant. Mam merkt dat de klant boos is. Dank je, Bink! Nu ligt er veel sop op de stoep. Ik schrob en schrob en schrob. Ze geeft de klant een strik van leer. De stoep is weer schoon en blinkt in de zon! De klant lacht nu: die strik gaat vast niet stuk! Als u, ondanks de vele herhalingen in de klas en uitbreiding van de leestijd, merkt dat de rechterpagina s moeizaam blijven gaan, is afstemming met thuis een kans voor het kind. Geef het kind een kopie van de eerste nu stroop raampje na strip riempje nee strik riem neef schrik rem neefje schrikt handrem 8 Veilig & vlot 9, pagina Veilig leren lezen Digiregie Naslag Artikelen Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg blad 4 van 10

5 Leesboekjes Naast een intensief en dagelijks gebruik van Veilig & vlot, zijn het leesboek van de integratieles en de boekjes uit de leesseries andere bronnen om zinnen en teksten uit te lezen. Het motiveert als de kinderen zelf het boekje kiezen waarmee geoefend gaat worden. Een voordeel van het gebruik van deze boekjes is, dat de verhalen niet in de eerste plaats bedoeld zijn om te oefenen. Oefenen en genieten van een verhaal kan dan hand in hand gaan. Dit neemt niet weg dat Veilig & vlot het meest effectieve oefenmateriaal is voor de leestechniek en automatisering. Voor het leesplezier zijn de leesboekjes het meest geschikt. (Zie punt 4 Leesplezier ) Een goede mix van beide is daarom zeker aan te bevelen! oefenkampioen naam: groep: datum: dit lees ik al: veilig & vlot kern 9 hijskraan tijger dorst struik ballen foei saai wekker lieve korte begin mantel bloemen zwemles appels We doen een spel met druiven. Eerst stop je een druif in je mond. Dan spuug je de pitjes zo ver als je kunt. Mijn pitjes gaan vaak het verst. Zelfs voorbij de streep. Ik heb de meeste punten. Het weiland is nu bedekt met pitjes. Als we geluk hebben groeit er een struik. Dan plukken we elk jaar rijpe druiven. veilig & vlot 9 verlies gedaan tuinslang groene woordje Veilig leren lezen Digiregie Kern 9 Lesgeven Extra materiaal illustratoren: Ann de Bode en Leo Timmers Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg Oefenkampioen kern 9 Aan het einde van kern 9 kan de oorkonde Oefenkampioen kern 9 worden uitgereikt aan alle kanjers. Lukt het de kinderen om de woorden op de oorkonde zelfstandig te lezen? Oefenkampioen kern 9 3 Woorden maken met de geleerde letters en lettergroepen Niet alle leesdoelen zijn ook spellingdoelen. In het begin van het artikel staan de spellingdoelen op een rij. Met de steunkaart Stappenplan spelling (Digiregie/lesgeven/ extra materiaal) leren kinderen een goede spellingstrategie aan. Leest het kind bijvoorbeeld het geschreven woord ook echt na? Als een kind moeite heeft om een woord in afzonderlijke klanken te hakken (auditieve analyse), gebruikt u de tussenstap zoemend zeggen. Wijs ondertussen van links naar rechts over de hakstrook (Digiregie/lesgeven/ extra materiaal). Hoort het kind nu de afzonderlijke klanken? Laat het woord, na het zoemend zeggen, altijd in afzonderlijke klanken hakken. Gebruik de juiste hakstrook voor het betreffende woord. Voor samengestelde woorden legt u twee hakkaarten naast elkaar zodat de woordstructuur zichtbaar is. Met de hakstrook van 5 vakken worden mmmkm en mkmmmwoorden gehakt. Let erop dat de lettergroepen aai-ooi-oei als één deel worden gehakt. Zo hakt u groei als g-r-oei. Veilig leren lezen Digiregie Kern 9 Lesgeven Extra materiaal Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg Hebben kinderen moeite met de klanken /eu/-/ uu/-/ui/ of het schrijven van de letters ei/ie, stimuleer kinderen dan om de geleerde gebaren (eu-ui-ei) te maken. Ze helpen bij de schrijfwijze van de letter: immers eerst...en dan... blad 1 van 1 TIP Het is handig om Veilig gespeld in te zetten bij het kiezen van woorden. De pagina s met de herhaalpijl of het uitroepteken bij een nieuw woordtype, zijn hiervoor geschikt. reuk fop zout Jo hoog schaak nu blank struik pomp sproet rand worst markt sla Jo is op de markt. Wat koopt hij op de markt? Hij koopt sla en worst. Jo koopt sla en worst op de markt. meetlat tulpje schrob knecht Maud 23 stoepkrijt fietskar duimpje schatkist weiland schrift spuugt lief trouwring veertje Ik vind Maud lief. Ik geef Maud een tulpje. Ik geef haar ook een ring. Maud krijgt van mij een tulpje en een... trouwring! Veilig & vlot 9, pag broodmes mes messen mussen mutsen Badmuts Kom, we gaan zwemmen. Hier is een badmuts met een mooi strikje. Of wil je die badmuts met sterren? Waar zijn onze brillen? Oeps, dat wordt duiken! Ik ga van de duikplank. Spring jij van de kant? Ik duik heel diep en ik heb mijn duikbril! Hee, sta je daar nog te rillen? Oo, kun je niet kiezen tussen de twee mutsen? strakke strak strik strikken strekken sterker sterke sterk ster sterren bok bokken botten botsen botst 24 brullen brillen bril duikbril duikplank ijskraam kraam kraai draai draait Kleefletterwoorden Een oefendoel van kern 9 is het goed schrijven van mkmm-woorden met kleefletters. De steunkaart van de kleefletterkast helpt kinderen bij het goed schrijven van kleefletterwoorden zoals wolf en korf. Het l-lijmpotje en het r-lijmpotje symboliseren de kleefletters: het druppeltje lijm tussen de laatste twee letters zorgen ervoor dat ze kleven. Let erop dat u de l r woorden correct uitspreekt zonder de u -klank ertussen. In de loop der tijd zijn we eigenlijk de woorden verkeerd gaan uitspreken. Het is melk en niet melluk. wolf volg melk helm tulp korf berg hark warm dorp doorn Kern 9 Hakstroken extra ster-tijd hakstroken kern 9 Steunkaart kleefletters Veilig leren lezen Digiregie Naslag Artikelen Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg blad 5 van 10

6 Steunblad van de nieuwste kern zijn hierin nog niet verwerkt, zodat Het eerste blad van het werkboekje fungeert als individu- eventueel nog niet-geautomatiseerde woordtypen het ele steun dat het kind tijdens het oefendictee erbij kan leesplezier niet in de weg staan. Promoot boeken op een pakken. Kinderen vinden op dit steunblad enthousiaste manier en laat kinderen vertellen waarom letter(groepen) en woordtypen terug in de vorm van ze een boek leuk vinden. Laat risicolezers ook af en toe kern 9 Een held in voetbal Marcel van Driel en Gertie Jaquet verkleinde steunkaarten. In het lege eerste kader kan het kind eventueel nog zijn of haar lastige letter schrijven. Maantjes zijn boeken voor kinderen die een gemiddelde leesontwikkeling doormaken. Dit boek sluit aan bij kern 9 van de leesmethode Veilig leren lezen en kan na ongeveer 24 weken leesonderwijs gelezen worden. Zo zie je er ook de verkleinde eer-oor-eur - steunkaart op Een held in voetbal Bram is op het plein. Hij heeft een voetbal. Maar hij wil niet met Mo, Feng of Fleur. Dus gaat hij naar huis. En wat ziet hij dan? Leuk voetbal op het plein! Mag Bram nu wel meedoen? terug. Woorden kunnen schrijven met eer-oor-eur is vanaf kern 8 een oefendoel voor groep 3. Kinderen kunnen steun ervaren aan de steunkaart de beer luistert Een held in voetbal samen lezen met een ander kind uit de klas. Erg leuk zijn de leesseries: over meerdere kernen komen dezelfde hoofdpersonen terug in een boek. Als een kind enthousiast is over deel 1, wil het graag de met zijn oor aan de deur. volgende delen lezen! Marcel van Driel en Gertie Jaquet voetbal maantjes kern 9 veiliglerenlezen.nl verhaal 6+ Maantje kern 9, een held in voetbal steunblad steun OS M9 E40 Een held in voetbal.indd 1 au Op school en thuis dagelijks voorlezen zorgt er niet :31 ei alleen voor dat de woordenschat groeit, maar het maakt ook dat het kind plezier beleeft aan boeken. Deze basis steunkaart sch illustraties: Ann De Bode :57:59 nk :58:00 ee oo eu r ooi oei aai ooi oei :57:59 l steunkaart aai, ooi, oei illustraties: Ann De Bode :58:03 TIP r steunkaart eer, oor, eur illustraties: Ann De Bode :58:01 korf berg hark warm dorp doorn Bekijk ook eens het filmpje Met plezier beter lezen steunkaart kleefletters illustraties: Ann De Bode vll_wb_steunkaarten_1_zw.indd :58:04 vll_wb_maan_k9_bw.indd 1 Steunkaart eer-oor-eur zelf te kunnen lezen. steunkaart ng illustraties: Ann De Bode vll_wb_steunkaarten_1_zw.indd 7 wolf volg melk helm tulp aai vll_wb_steunkaarten_1_zw.indd 5 eer oor eur steunkaart nk illustraties: Ann De Bode vll_wb_steunkaarten_1_zw.indd 6 vll_wb_steunkaarten_1_zw.indd 8 is, naast leestechnisch vaardig zijn, nodig om met plezier ng sch vll_wb_steunkaarten_1_zw.indd :15:55 ( Steunblad werkboekje 9 Rubriceerdictee Speelt een hardnekkige verwisseling of fout van bepaalde klanken en letters een rol? Een rubriceerdictee is hiervoor een effectief oefenmiddel. Een voorbeeld: maak bij ng/nk-fouten drie kolommen: ng, nk en een kolom met een vraagteken. Hoort een kind tijdens het hakken /nk/, dan komt het woord in de nk-kolom. Sommige kinderen zijn geneigd om ngk te schrijven. Met behulp van dit dictee zijn kinderen duidelijk gericht Still uit filmpje Met plezier beter lezen op de twee klanken /ng/ en /nk/ die beide slechts twee tekens hebben. Deze oefening helpt in de automatisering van de woordtypen. Voor een optimale focus komt er een Organisatie derde kolom bij voor woorden zonder ng/nk, maar met Hoe zorgt u voor de nodige begeleiding van de risicole- een eindmedeklinkercluster met de beginletter n zers in uw groep? Een goed klassenmanagement en een (bijvoorbeeld tent ). Na het schrijven leest het kind alle duidelijke planning (wie, wat, waar, wanneer) zijn twee woorden van iedere kolom afzonderlijk: hoor je de belangrijke voorwaarden. betreffende letter(groep)? 4 Leesplezier Verlengde instructie Tijdens de verlengde instructie werkt u dagelijks Positieve ervaringen opdoen met verschillende soorten intensief met de risicolezers terwijl de andere kinderen leesboeken is belangrijk voor het leesplezier. De zelfstandig werken. aanvullende leesserie bij Veilig leren lezen heeft per kern een grote diversiteit aan boeken zoals verhalen, strips, Extra ster-tijd versjesboeken en informatieve boeken. De woordtypen Het is van belang dat risicolezers een uitbreiding krijgen Veilig leren lezen Digiregie Naslag Artikelen Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg blad 6 van 10

7 van de leestijd buiten de reguliere leeslessen. Het Protocol leesproblemen en dyslexie beveelt drie keer 20 minuten per week aan. In de handleiding van Veilig leren lezen beschrijven we dagelijks een kwartier in de extra ster-tijd rondom technisch lezen of spelling. Kijk op schoolniveau, met de directie en de intern begeleider, wat haalbaar is. Zorg er samen in ieder geval voor dat risicolezers een uur per week, verdeeld over minimaal drie momenten, uitbreiding van de leestijd krijgen onder professionele begeleiding. Oefenmomenten met maatje, tutor, stagiaire, ouder Voor het broodnodige herhaald lezen in Veilig & vlot is het goed om extra krachten gepland in te zetten. Dit kan zowel binnen als buiten de reguliere leestijd plaatsvinden. Een maatje is een kind uit de eigen klas; een tutor is een kind uit een hogere groep. Zij kunnen een mooie bijdrage leveren aan het herhaald lezen met begeleiding. De lezer moet namelijk meteen horen als hij/zij een woord verkeerd verklankt. Ook zorgt de begeleiding ervoor dat het kind echt zelf aan het lezen is (en niet nep-leest in een eigen leesboek). Een kind wordt alleen vaardiger in lezen als het meer en meer leest. We spreken dus van effectieve leestijd als het kind zelf leest terwijl een ander het lezen volgt en directe feedback geeft als dat nodig is. Naast een maatje of tutor kan ook een stagiaire of een ouder ingeschakeld worden. Geplande, vaste momenten op een dag zorgen ervoor dat het daadwerkelijk gebeurt. Ouderbetrokkenheid Een goede afstemming en samenwerking tussen school en ouders is uitermate belangrijk voor risicolezers. Vanuit de wetenschap dat lezen beter gaat door veel te lezen, is het logisch dat het de leesontwikkeling van een kind ten goede komt als het thuis regelmatig samen met een ouder leest. Zijn ouders zich hiervan bewust? Een vast moment op een dag zorgt voor een routine. Weten ouders hoe ze met hun kind kunnen lezen? Kennen ze de strategie van het zoemend lezen en weten ze hoe ze hun kind kunnen ondersteunen? Het artikel Ik wil mijn kind thuis helpen met lezen kan verhelderend zijn voor ouders. Stimuleer ouders om met hun kind naar de bibliotheek te gaan op zoek naar boeken die het kind zelf kan lezen en aantrekkelijke voorleesboeken van een hoger technisch leesniveau. naam: groep: datum: dit lees ik al: veilig & vlot kern 9 hijskraan tijger dorst verlies struik ballen foei gedaan saai wekker lieve tuinslang korte begin mantel groene bloemen zwemles appels woordje We doen een spel met druiven. Eerst stop je een druif in je mond. Dan spuug je de pitjes zo ver als je kunt. Mijn pitjes gaan vaak het verst. Zelfs voorbij de streep. Ik heb de meeste punten. Het weiland is nu bedekt met pitjes. Als we geluk hebben groeit er een struik. Dan plukken we elk jaar rijpe druiven. veilig & vlot 9 Veilig leren lezen Digiregie Kern 9 Lesgeven Extra materiaal illustratoren: Ann de Bode en Leo Timmers Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg Als de letter(groep)kennis nog niet optimaal is kunnen ouders thuis spelenderwijs bijdragen aan de automatisering door het spelen van lettermemory. Kies de letters uit voorgaande kernen die nog niet beheerst zijn (digiregie) en vul ze aan met sch en ng van kern 7, nk en ch van kern 8 en aai-ooi-oei van kern 9 (kopieerblad 1 en 2). Kopieer de bladen op stevig papier, gebruik voor de letters een andere kleur dan de tekeningen. Knippen en spelen maar! Draai van iedere kleur een kaartje om, benoem de letter(groep) en woord. Is het een setje? Ook kan het kind met thuissoftware Veilig leren oefenkampioen spelenderwijs aan de slag. Aan het einde van de kern gaat de Oefenkampioen kern 9 mee naar huis. Het kind kan trots laten horen wat het al allemaal kan lezen. Tevens is dit een mooie oefening. TIP Organiseer in uw school een avond om ouders instructie te geven over het lezen. Mogelijke suggesties die u kunt geven aan de ouders: - Laat het kind kiezen hoe het wil lezen: om de beurt een zin, om de beurt een halve of hele pagina, alles lezen of voor-koor-zelf lezen. - Praat samen over het verhaal (Wat zou er gebeuren? Wat zou jij doen?) waardoor het leesmoment een gezellig moment wordt samen met je kind: samen genieten van een mooi boek! - Het is belangrijk dat het kind zelf een boek naar interesse kiest in de bieb. - Het helpt om deze belangrijke 10 minuten ergens op een vast moment in de dagelijkse routine te plannen. - Een fijne afsluiting is een stukje voorlezen uit een voorleesboek. - Er zijn veel verschillende soorten boeken (verhalende boeken, informatieve boeken, prentenboeken, versjesboeken ) Na deze instructiebijeenkomst is een feedbackbijeenkomst na een aantal weken een aanrader zodat ervaringen uitgewisseld kunnen worden. Veilig leren lezen Digiregie Naslag Artikelen Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg blad 7 van 10

8 Toetsing kern 9: lentesignalering Aan het einde van kern 9 neemt u de woordleestoets Veilig & vlot kern 9 af. Het is goed om exact in beeld te brengen wat de risicolezers wel en niet beheersen en wat hun leesstrategie is, zodat in kern 10 doelgericht verder gewerkt kan worden. Sommige woordtypen van kern 10 zijn al M4-woorden. Risicolezers die nog niet alle E3-woorden beheersen, besteden hun oefentijd uiteraard aan E3-woorden. Zo ontstaat er vanaf kern 10 volop ruimte voor risicolezers om eerdere woordtypen te oefenen met als doel een stevige E3 basis te creëren. Ons advies luidt om tevens de vervolgtoets risicolezers af te nemen bij kinderen met de ster-aanpak. Dit is een herhaling van de woordleestoets van kern 8. Het is belangrijk om de ontwikkeling nauwgezet te volgen: hoe groot is de individuele groei? Is de automatisering t/m kern 8 nu wel op voldoende peil? De lentesignalering maakt u compleet door de spellingtoets kern 9 af te nemen en de Observatie-tekst van kern 9 om te beoordelen hoe het lezen van een tekst gaat. Digiregie/Naslag Artikel Zoemend lezen, geschreven door Ingrid van Loosbroek Artikel Extra ster-tijd: een intensieve aanpak maakt het verschil, geschreven door Ingrid van Loosbroek Artikel Steunkaarten, een steuntje in de rug, geschreven door Ingrid van Loosbroek Artikel Met plezier beter lezen: achtergrondinformatie bij het filmpje, geschreven door Josée Warnaar Artikel Van zoemend naar vloeiend lezen, geschreven door Ed Koekebacker Artikel Ik wil mijn kind thuis helpen met lezen, geschreven door Ed Koekebacker en Ingrid van Loosbroek Instructievideo Zoemend lezen Filmpje Met plezier beter lezen Veilig leren lezen Digiregie Naslag Artikelen Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg blad 8 van 10

9 kopieerblad 1 aai ooi oei haai kooi roei Veilig leren lezen Digiregie Naslag Artikelen Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg blad 9 van 10

10 kopieerblad 2 aai ooi oei Veilig leren lezen Digiregie Naslag Artikelen Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg blad 10 van 10