Controlling Document. Programma: Open Access. Indiener: SURFmarket. Versie 1.00

Transcriptie

1 Controlling Document Programma: Open Access Indiener: SURFmarket Versie

2 Inhoudsopgave Management Samenvatting 3 1. Inleiding 5 2. Programmabeschrijving op hoofdlijnen Ambitie Doelen Project 1: Ondersteunen nieuwe business modellen voor Open Access publiceren Project 2: OpenAIRE Project 3: Identifiers voor registratie van onderzoek Project 4: Coördinatie van interoperabiliteit en uitwisselbaarheid van onderzoeksinformatie Project 5: Communicatie en internationalisering 10 3 Programma Management Relatie met andere programma s, projecten 13 2

3 Management Samenvatting Het innovatieprogramma Open Access richt zich op het open toegankelijk maken van de resultaten van het Nederlandse wetenschappelijk en toegepast onderzoek voor onderwijs, onderzoek, maatschappij en bedrijfsleven. Leidend kader is het overheidsbeleid inzake de verdere ontwikkeling van Open Access van wetenschappelijke publicaties zoals geformuleerd in de brief d.d. 15 november 2013 van staatssecretaris Dekker van OCW aan de Tweede Kamer 1. De hogeronderwijsinstellingen zetten in lijn met dat beleid nadrukkelijk in op een overgang naar Open Access als standaard vorm van publiceren. Binnen het nationale Open Access programma vervult SURF een faciliterende rol en fungeert als de linking pin tussen hogeronderwijsinstellingen, (inter)nationale beleidsontwikkeling en de markt. Om deze rol optimaal te kunnen invullen breidt SURFmarket haar huidige rol - makelaar van licenties voor toegang tot resultaten van wetenschappelijk en praktijkgericht onderzoek - uit met die van makelaar van kennis op het gebied van bestuurlijke informatievoorziening en monitoring van Open Access publiceren. Om de omslag naar Open Access te kunnen realiseren zal SURF de komende vier jaar, binnen de kaders zoals die in het Meerjarenplan zijn vastgesteld, inzetten op het samen met de hogeronderwijsinstellingen slechten van de barrières die onderzoekers in relatie tot Open Access publiceren op juridisch en technisch (ICT) gebied tegenkomen. Het programma streeft de volgende hoofddoelen na: 1. De hogeronderwijsinstellingen maken de transitie naar een Open Access business model voor publiceren; 2. De hogeronderwijsinstellingen hebben inzicht in en grip op de productiekosten van Open Access publiceren; 3. Onderzoekers zijn zich bewust van het belang van Open Access publiceren, en worden in staat gesteld Open Access te publiceren. Om deze doelen te behalen zullen in het programma vijf verschillende projecten worden uitgevoerd: Project 1 ( ) Ondersteunen nieuwe business modellen voor Open Access publiceren Het ontwikkelen en aanbieden van: a) nieuwe licenties voor open toegang tot online content b) ICT services die onderzoekers en instellingen faciliteren in open access publiceren c) juridische expertise die onderzoekers en instellingen faciliteert in open access publiceren. Project 2 ( ) OpenAIRE Aansluiten op de Europese open access infrastructuur en de ontwikkeling binnen die infrastructuur Project 3 ( ) Identifiers voor registratie van onderzoek Coördineren en ondersteunen van ontwikkelingen op het gebied van (auteursidentifiers) voor het eenduidig registreren van onderzoekoutput per auteur per instelling in het kader van de bestuurlijk informatievoorziening over open access publiceren 1 Website Rijsoverheid, Ministerie OCW dd : 3

4 Project 4 ( ) Coördinatie van interoperabiliteit en uitwisselbaarheid van onderzoeksinformatie Coördineren en ondersteunen van ontwikkelingen op het gebied van registratie van onderzoeksinformatie binnen repositories en Current Research Information Systems (CRIS) ten behoeve van de uitwisselbaarheid van onderzoeksinformatie. Project 5 ( ) Communicatie en Internationalisering Zorgdragen voor de uitwisseling van kennis op nationaal en internationaal gebied rondom Open Access publiceren. Momenteel ligt de focus van Open Access en dus ook van het Open Access programma op het open toegankelijk maken van peer reviewed artikelen. De komende jaren zal echter steeds meer nadruk komen te liggen op het open toegankelijk maken van het gehele onderzoeksproces en alle resultaten die er uit voort komen, zoals onderzoeksdata, software en onderzoeksmethodiek. Dit wordt ook wel Open Science genoemd. In elk van de projecten in het Open Access programma zal deze verbreding - waar opportuun - worden opgepakt. Zo zal in Project 1 ( ) de juridische kennis uitgebreid worden naar het domein van onderzoeksdata. In Project 2 ( ) ontsluit OpenAIRE ook steeds vaker de onderzoeksdata in haar open access platform. In Project 3 ( ) zal ook de behoefte ontstaan aan identifiers voor onderzoeksdata en software. In Project 4 ( ) zal ook onderzoeksinformatie over onderzoeksoutput, zoals onderzoeksdata en software, meer en meer worden opgenomen ten behoeve van de evaluatie van dat onderzoek. In Project 5 ( ) wordt Open Science ook geïntegreerd in de communicatie en internationalisering. 4

5 1. Inleiding Het innovatieprogramma Open Access richt zich op het open toegankelijk maken van de resultaten van het Nederlandse wetenschappelijk en toegepast onderzoek voor onderwijs, onderzoek, maatschappij en bedrijfsleven. Leidend kader is het overheidsbeleid inzake de verdere ontwikkeling van Open Access van wetenschappelijke publicaties zoals geformuleerd in de brief d.d. 15 november 2013 van staatssecretaris Dekker van OCW aan de Tweede Kamer. De hogeronderwijsinstellingen zetten in lijn met dat beleid nadrukkelijk in op een overgang naar Open Access als standaard vorm van publiceren. Waar in de afgelopen periode de primaire focus lag op het vrij toegankelijk maken van publicaties, wordt inmiddels steeds meer toegewerkt naar een bredere opzet van Open Access: behalve de publicaties moeten op termijn ook de onderliggende data zoveel mogelijk toegankelijk worden gemaakt. Hetzelfde geldt voor de software die benodigd is om de data zinvol te kunnen gebruiken of hergebruiken. Deze ontwikkeling wordt ook wel gevat onder de noemer Open Science. Verder breidt Open Access zich steeds meer uit naar de hogescholen, die net als de universiteiten hun resultaten van (toegepast) onderzoek waar mogelijk vrij toegankelijk willen aanbieden. Juist door de ingezette verbreding van het Open Access programma binnen Nederland (en daarbuiten) is samenwerking nodig en wenselijk met andere partijen. Binnen SURF zal in het bijzonder worden samengewerkt met SURFsara, dat de verantwoordelijkheid draagt voor het programma Duurzame data, en met SURFnet in het kader van autorisatie, authenticatie en identificatie voor Open Access services die binnen het programma worden (door)ontwikkeld. Daarnaast zal worden samengewerkt met de diverse stakeholders binnen Open Access: OCW, EZ, NWO, VSNU, VH, de KB, Research Data Nederland (RDNL), UKB, SHB en de op handen zijnde Stichting Opus. 5

6 2. Programmabeschrijving op hoofdlijnen 2.1. Ambitie Binnen het nationale Open Access programma vervult SURF een faciliterende rol en fungeert als de linking pin tussen hogeronderwijsinstellingen, (inter)nationale beleidsontwikkeling en de markt. Om deze rol optimaal te kunnen invullen breidt SURFmarket haar huidige rol - makelaar van licenties voor toegang tot resultaten van wetenschappelijk en praktijkgericht onderzoek - uit met die van makelaar van kennis op het gebied van bestuurlijke informatievoorziening en monitoring van Open Access publiceren. Om de omslag naar Open Access te kunnen realiseren zal SURF de komende vier jaar, binnen de kaders zoals die in het Meerjarenplan zijn vastgesteld, inzetten op het samen met de hogeronderwijsinstellingen slechten van de barrières die onderzoekers in relatie tot Open Access publiceren op juridisch en technisch (ICT) gebied tegenkomen Doelen 1. De hogeronderwijsinstellingen maken de transitie naar een Open Access business model voor publiceren; 2. De hogeronderwijsinstellingen hebben inzicht in en grip op de productiekosten van Open Access publiceren; 3. Onderzoekers zijn zich bewust van het belang van Open Access publiceren, en worden in staat gesteld Open Access te publiceren. 2.3 Project 1: Ondersteunen nieuwe business modellen voor Open Access publiceren Het hoofddoel van project 1 is het leveren van een significante bijdrage aan het ingezette proces om een heldere, goed te managen publicatiestructuur voor Open Access artikelen te ontwikkelen, inclusief een regulering van de daarbinnen vigerende geldstromen, en om meer onderzoekers enthousiast en bereid te vinden om de overstap te maken van publiceren in Toll Access journals naar publiceren in Open Access journals. Voor dit project zijn voor onderstaande projecten, werkpakketten en deliverables vastgesteld. Dit project valt uiteen in vier werkpakketten: WP1 Opzetten van een nieuw licentiemodel voor hybride uitgevers WP2 Ontwikkelen van mogelijkheden voor nationale licenties met Open Access uitgevers WP3 ICT vernieuwing ter ondersteuning van een nieuw business model Doorontwikkelen van QOAM als tool voor inzicht in kwaliteit en kosten van Open Access journals Opstellen van een Model voor exploitatie van het QOAM-platform Ontwikkeling en inrichting van een kennisplatform WP4 Juridische ondersteuning Open Access publiceren WP1. Opzetten van een nieuw licentiemodel voor hybride uitgevers SURFmarket opereert momenteel in opdracht van de hogeronderwijsinstellingen als licentiebemiddelaar voor wetenschappelijke content (peer reviewed journals). Wanneer de opdracht de komende jaren gefaseerd verschuift naar het bemiddelen bij Open Access publiceren, verandert ook het benodigde bijbehorende licentiemodel. SURFmarket zal derhalve clausules opstellen die zorgdragen voor een juridische borging van de transitie naar Open Access. Een nieuw verrekenmodel in een hybride situatie is essentieel en draagt zorg voor het gewenste evenwicht tussen betalen voor toegang en betalen voor publiceren. Dit model wordt in nauwe samenwerking met de instellingen ontwikkeld. Hierbij is een total cost of ownership

7 (TCO) benadering met betrekking tot het publiceren van wetenschappelijke content een vereiste. WP2. Verkennen mogelijkheden van nationale licenties met Open Access uitgevers Naast initiatieven die zijn gericht op het ondersteunen van Gold Open Access binnen het hybride model, wordt ook gekeken naar mogelijkheden om publiceren in tijdschriften van volledige Open Access uitgevers (zoals PLOS en PEERJ) te ondersteunen. Stijging van het aantal wetenschappelijke publicaties in tijdschriften van deze uitgevers kan leiden tot concurrentie met gevestigde subscription uitgevers en zorgdragen voor meer marktwerking. Het aangaan van nationale licenties met Open Access uitgevers kan dit proces versnellen. In nauw overleg met de stakeholders in het veld (VSNU, VH, NWO, ZonMw, UKB en SHB) wordt gekeken naar het meest geschikte licentiemodel hiervoor. WP3. ICT-vernieuwing ter ondersteuning van een nieuw business model Doorontwikkeling van Quality Open Access Market (QOAM) Over de periode wordt verdere ondersteuning gegeven aan de ontwikkeling van Quality Open Access Market (QOAM). Voor onderzoekers die Open Access willen publiceren is het van groot belang dat zij inzicht hebben in de kosten en kwaliteit van een Open Access journal. Op basis daarvan kunnen zij een weloverwogen keuze maken voor het meest geschikte journal. QOAM is een demonstratieplatform dat met medewerking van SURF is ontwikkeld, en dat onderzoekers inzicht biedt in kosten en kwaliteit van het publicatie- en peer-reviewproces van een open access journal. SURFmarket zal in samenwerking met SURFnet in de eerste plaats ijveren voor een primair Europese implementatie van een bruikbaar authenticatie platform (vgl. SURFconext, EduGAIN) of interoperabele authenticatieplatformen. Hierdoor kunnen alleen geautoriseerde onderzoekers informatie over de kwaliteit van tijdschriften invoeren en krijgen zij toegang tot die informatie die specifiek voor hen van toepassing is. Op de tweede plaats zal SURF via haar wereldwijde netwerkcontacten het belang van een internationale uitrol van QOAM propageren. Hoe meer data over journals bekend en beschikbaar zijn, hoe groter de bruikbaarheid van QOAM. SURFmarket zal demonstratie workshops organiseren om gebruikers bekend te maken met het systeem en de werking ervan. Binnen Nederland kan hiervoor SURFacademy worden ingezet, internationaal zal hier een Knowledge Exchange workshop en/of een OpenAIRE workshop voor worden georganiseerd. Opstellen exploitatiemodel QOAM Voor QOAM wordt mogelijk een aparte stichting opgericht. SURF treedt vanwege haar positie als vertegenwoordiger van hogeronderwijsinstellingen niet tot deze nieuwe stichting toe, maar zal er diensten of ondersteuning aan leveren, zoals hierboven beschreven. Het QOAM-platform wordt in samenwerking met SURFmarket doorontwikkeld naar een dienst voor onderzoekers. SURFmarket zal omwille van de duurzaamheid van deze dienst in samenwerking met de huidige partners binnen QOAM verschillende businessmodellen onderzoeken, zodat onderzoekers ook na de projectfase van deze dienst gebruik kunnen blijven maken. Ontwikkeling en inrichting van een kennisplatform Voor betrokkenen die zich binnen de instellingen bezighouden met de wetenschappelijke informatievoorziening is het van groot belang dat zij beschikken over betrouwbare en actuele informatie over licenties, (pakketten van) tijdschriften, gebruiksrechten, archiefrechten, et cetera. De ontwikkelingen met betrekking tot Open Access (nieuwe licentiemodellen, inniger samenwerkingsverbanden met faculteiten en onderzoekers, beschikbare fondsen, ingewikkelder geldstromen), maken dat er behoefte ontstaat aan een plek waar deze informatie op een laagdrempelige en veilige manier toegankelijk is. Binnen het Open Access programma zal naar het voorbeeld van bestaande kennisportals als

8 Knowledge Base + 2 in het Verenigd Koninkrijk een kennisplatform worden ontwikkeld en in gebruik genomen. In 2015 vindt een verkenning plaats naar de exacte informatiebehoefte binnen de hogeronderwijsinstellingen, in 2016 wordt het platform, bij gebleken behoefte, ontwikkeld en getest, waarna in 2017 en 2018 implementatie en uitrol volgen. WP4. Juridisch ondersteuning Open Access publiceren Binnen het dossier Open Access zijn auteursrechten altijd een aandachtspunt geweest. Dit zal bij de overgang naar een nieuw business model niet veranderen. Om te beginnen zal in het onder WP1 genoemde nieuwe licentiemodel het auteursrecht op open access gepubliceerde artikelen juridisch correct, en op een voor wetenschappers en instellingen acceptabele wijze, moeten worden geïntegreerd. Gezien het directe belang van kennisuitwisseling rondom auteursrechten voor de ontwikkelingen binnen Open Access zal worden afgestemd met de Netwerk auteursrechteninformatie punten (NAI-hbo en NAI-wo). In dit kader wordt tevens verkend of de SIG Digitale Rechten mogelijk een rol kan spelen. De website auteursrechten.nl zal worden bijgewerkt als informatiepunt voor een ieder die binnen de hogeronderwijsinstellingen te maken heeft met auteursrecht. Daarnaast zal in het kader van de ontwikkelingen rondom Open Science (Science 2.0 in Europees verband) ook worden onderzocht of SURFmarket soortgelijke ondersteuning kan leveren rondom Open onderzoeksdata. tabel 6b: Deliverables 2015 per kwartaal Ondersteunen nieuwe business modellen voor Open Access publiceren( ) SRF-Id naam Deliverables Opzetten van een nieuw licentiemodel voor hybride uitgevers Ontw ikkelen van mogelijkheden voor nationale licenties met Open Access uitgevers ICT vernieuw ing ter ondersteuning van een nieuw business model ICT vernieuw ing ter ondersteuning van een nieuw business model ICT vernieuw ing ter ondersteuning van een nieuw business model Juridische ondersteuning Open Access publiceren Juridische ondersteuning Open Access publiceren Planning (kwartaal) Nieuw licentiemodel voor hybride publicatiemodel 2015-Q3 Nieuw licentiemodel voor Open Access 2015-Q4 Demonstratie/w orkshop (SURFacademy) 2015-Q4 Nieuw businessmodel QOAM 2015-Q3 Demonstratie/Workshop (KE of OpenAire 2015-Q4 Half jaarlijkse community bijeenkomsten 2015-Q2/Q4 Website auteursrechten.nl 2015-Q1 2.4 Project 2: OpenAIRE OpenAIRE wordt gezien als de Europese infrastructuur voor Open Access publicaties. Binnen het programma Horizon 2020 is voorjaar 2014 en call ingediend om deze infrastructuur verder uit te bouwen. SURF heeft als partij meegeschreven aan het bid van OpenAIRE. De call is in september door de Europese Commissie gehonoreerd. Dit betekent dat de derde fase van OpenAIRE van start kan gaan. In de eerste fase (project OpenAIRE) lag de focus geheel op Open Access tot publicaties. In de tweede fase (project OpenAIREplus) kwam daar aandacht voor Open Data bij. Nu, in de derde fase (project OpenAIRE2020) wordt de gerealiseerde infrastructuur verder uitgebouwd en geïmplementeerd. Naast ruime aandacht voor de green road, waarbij institutionele repositories centraal staan, wordt ook een pilot gedaan met de golden road, waarbij de tussenkomst van institutionele repositories overgeslagen kan worden omdat de uitgevers zorgdragen voor de publicatie van ook Open Access publicaties. De golden road is belangrijk onder andere voor Nederland, omdat zowel de VSNU als de Staatssecretaris van OCW zich voor deze route hebben uitgesproken, onder meer naar het voorbeeld van het Verenigd Koninkrijk. 2 Jisc webiste dd :

9 Het gehele OpenAIRE2020 project heeft een looptijd van 42 maanden en bestrijkt daarmee de jaren De activiteiten en deliverables staat uitgebreid beschreven in het voorstel zoals dat in april ter goedkeuring is voorgelegd aan de Europese Commissie. WP1. Realiseren van aansluiting op OpenAIRE Het OpenAIRE2020 projectvoorstel is in september 2014 positief geëvalueerd door de Europese Commissie. Momenteel wordt door alle partners gewerkt aan de administratieve afronding. Bij definitief groen licht van de EC wordt SURF in de periode verantwoordelijk voor twee werkpakketten binnen OpenAIRE: een pilot rondom integratie van Gold Open Access publicaties in OpenAIRE (in samenwerking met de Radboud Universiteit Nijmegen en NWO), en de ontwikkeling van indicatoren voor de monitoring (metrics) van Open Access publicaties (in samenwerking met het CWTS in Leiden). Bovendien wordt SURF medeverantwoordelijk voor de verdere promotie van (Gold) Open Access. In het OpenAIRE2020 projectplan vallen deze werkzaamheden respectievelijk onder de Tasks 5.1 (Policies & Roadmapping), 5.4 (Promotion & Engagement) en 7.2 (Measuring OA impact). tabel 6b: Deliverables 2015 per kwartaal OpenAIRE( ) SRF-Id naam Deliverables Planning (kwartaal) Realiseren van aansluiting OpenAIRE OpenAIRE kick-off 2015-Q Realiseren van aansluiting OpenAIRE Plan van aanpak Projecten Gold Open Access en Indicatoren Open Access 2015-Q Realiseren van aansluiting OpenAIRE Reguliere bijeenkomst projecten binnen OpenAIRE in Nederland 2015-Q3 2.5 Project 3: Identifiers voor registratie van onderzoek SURF biedt hogeronderwijsinstellingen ondersteuning op het gebied van bestuurlijke informatievoorziening over wetenschappelijk onderzoek. De hiervoor noodzakelijke registratie en monitoring van informatie over (Open Access) publiceren is mede afhankelijk van een robuuste achterliggende infrastructuur. Essentiel hierin zijn - onder meer - (auteurs)identifiers om eenduidig (en instellingsoverstijgend) onderzoeksresultaten te kunnen koppelen aan personen. De Nederlandse auteursidentifier DAI zal opgaan in de internationale identifiersystemen ISNI en ORCID, onder afstemming met KB en UKB. Bovendien zal SURFmarket binnen dit project een licentie op auteursidentifiers (en op termijn bij voldoende behoefte ook op andere identifiers) ontwikkelen. Met betrekking tot de (persistent) identifiers voor datasets ligt hier een relatie met het programma Reken- en datainfrastructuren. In dit traject wordt samengewerkt met de stakeholders, NWO, ZonMw en KNAW- DANS. WP1. Integratie en realisatie van auteursidentifiers Activiteiten: Coördineren integratie nationale identifier (DAI) in internationale identifiers (ISNI/ORCID) Inventariseren behoefte aan gebruik van andere identifiers en initiëren van ontwikkeling indien niet voor handen Ontwikkelen van licentiemodel voor nationale afname van identifiers (te beginnen met auteursidentifiers) Ondersteunen van de community in de vorm van kennisdeling en kennisontwikkeling.

10 tabel 6b: Deliverables 2015 per kwartaal Identifiers voor registratie van onderzoek( ) SRF-Id naam Deliverables Planning (kwartaal) Integratie en realisatie van auteursidentif iers Actieplan integratie DAI in ISNI en ORCID 2015-Q Integratie en realisatie van auteursidentif iers Auteursidentifiers 2015-Q Integratie en realisatie van auteursidentif iers Verkenning behoefte en ontw ikkeling Instellingsidentifiers 2015-Q4 2.6 Project 4: Coördinatie van interoperabiliteit en uitwisselbaarheid van onderzoeksinformatie Ten behoeve van een uniforme en adequate bestuurlijke informatievoorziening is het essentieel dat een ieder zo veel mogelijk op zelfde wijze onderzoeksinformatie vastlegt. De informatievoorziening over de kwantiteit en kwaliteit van open access publicaties maakt hier zeker in het licht van de brief van de staatssecretaris een belangrijk onderdeel van uit. Om te borgen dat deze uniformering plaatsheeft wordt kennisdeling en kennisbundeling (bijvoorbeeld rondom de gebruik van het Nederlands applicatieprofiel voor CERIF) belegd binnen het Open Access programma. Hierin wordt nadrukkelijk samengewerkt met de stakeholders VSNU, NWO, ZonMw en KNAW-DANS. WP1. Coördinatie en community ondersteuning op het gebied van onderzoeksinformatie Activiteiten: Coördinatie van doorontwikkeling Nederlands applicatieprofiel CERIF Afstemmen van beleid op het gebied van informatievoorziening en de toepassing van NL CERIF bij het vastleggen van onderzoeksinformatie Ondersteuning van kennisbundeling en kennisdeling rondom onderzoeksinformatie en onderzoeksinformatiesystemen Internationale ontwikkelingen volgen en erop aansluiten waar relevant (via eurocris) tabel 6b: Deliverables 2015 per kwartaal Coordinatie van interoperatbiliteit en uitwisselbaarheid van onderzoeksinformatie( ) SRF-Id naam Deliverables Coordinatie en community ondersteuning op het gebied van onderzoeksinformatie Coordinatie en community ondersteuning op het gebied van onderzoeksinformatie Coordinatie en community ondersteuning op het gebied van onderzoeksinformatie Coordinatie en community ondersteuning op het gebied van onderzoeksinformatie Planning (kwartaal) Position Paper Onderzoeksinf ormatie in Nederland 2015-Q2 NL CRIS SURFacademy seminar -tw o years later Q4 NL CRIS gebruikers overleg; halfjaarlijks Lidmaatschap eurocris 2015-Q1/Q Q1-Q4 2.7 Project 5: Communicatie en internationalisering SURF is als samenwerkingsorganisatie een goed platform voor communicatie met de Open Access community ondersteuning en kennisuitwisseling. Voor Open Access verloopt veel van de communicatie via de website Openaccess.nl. Via de Community website SURFspace wordt relevante informatie over Open Access gedeeld met de relevante Special Interest Groups (SIG research Information, SIG Digitale Rechten). Daarnaast heeft SURF jaarlijks een rol in de nationale coördinatie van activiteiten in de (internationale) Open Access week. Open Access is een wereldwijde ontwikkeling. Met name de West Europese landen maken momenteel een gelijksoortig proces door richting de omslag naar een Open Access model voor

11 publiceren van resultaten van wetenschappelijk onderzoek. Samenwerking en afstemming zijn hier essentieel. Open Access in den brede is niet geholpen wanneer de rest van de wereld (gratis) toegang krijgt tot door Nederland gefinancierde Open Access content, maar de Nederlandse wetenschap nog altijd dient te betalen voor toegang tot content die is geproduceerd in andere landen. Een samenwerkingsverband dat zich bij uitstek leent voor afstemming en samenwerking rondom Open Access is Knowledge Exchange. Dit initiatief heeft zich inmiddels bewezen als een flexibel platform waarin met partners uit vijf landen (naast SURF zijn dat Jisc uit het VK, CSC uit Finland, DEFF uit Denemarken en DFG uit Duitsland) snel zaken kunnen worden geagendeerd op Europees niveau. SURF participeert middels een samenwerkingsbijdrage en personele bezetting in de Knowledge Exchange Stuurgroep, in een coördinerende groep en in expertgroepen. In de expertgroepen nemen ook medewerkers vanuit de hogeronderwijsinstellingen deel. Teneinde ook goed op de hoogte te blijven van de relevante ontwikkelingen en kennis op het gebied van Open Access in Noord Amerika is SURFmarket namens SURF lid van CNI (Coalition of Networked Information). WP1. Kennisdeling nationaal en internationaal Dit werkpakket richt zich op het afstemmen van beleid en innovatie tussen hogeronderwijsinstellingen, (inter)nationale beleidsontwikkeling en de markt, het bieden van een platform voor nationale en internationale kennisdeling en het afstemmen internationale agenda s Open Access Door de participatie van SURF in Europese en mondiale netwerken en consortia draagt SURF bij aan de noodzakelijke kennisuitwisseling, afstemming en standaardisatie met internationale partners. Dit is vooral op het terrein van wetenschappelijk onderzoek van zeer groot belang. Immers: wetenschappelijk onderzoek is intrinsiek internationaal van aard. Wetenschappers in Nederland, maar ook in toenemende mate docenten en studenten aan universiteiten en hogescholen, zijn afhankelijk van goede afstemming en afspraken over procedures en ICT-ondersteuning met de rest van de wereld, te beginnen met West-Europa, Noord-Amerika en Australië. Dankzij de internationale oriëntatie van SURF kan SURF belangrijke kennis en expertise opbouwen en delen met de hogeronderwijsinstellingen. Bovendien kan SURF naast kennis halen op diverse terreinen ook veel kennis brengen, en daarmee mede de wereldwijde agenda beïnvloeden. Daarmee draagt SURF bij aan een efficiëntere en bredere implementatie van Open Access. De werkzaamheden die SURF verricht in het kader van Communicatie en Internationalisering leiden niet primair tot concrete deliverables die in de tijd vooruit gepland kunnen worden. Dit komt mede doordat SURF niet eenzijdig de planning en agendering van onderwerpen kan bepalen maar deze vaststelt in de samenwerking met de buitenlandse partners. De participatie door SURF in een internationale context moet veeleer worden gezien als randvoorwaardelijk voor het kunnen verstrekken van informatie en aanbevelingen aan de instellingen. Dit zal geschieden via mailings, overleggen met ter zake relevante gremia enz.

12 tabel 6b: Deliverables 2015 per kwartaal Communicatie en internationalisering( ) SRF-Id naam Deliverables Planning (kwartaal) Kennisdeling nationaal en internationaal Internationale afstemming en samenw erking Europa (deelname KE) 2015-Q1-Q Kennisdeling nationaal en internationaal Internationale afstemming Noord Amerika (Lidmaatschap CNI) 2015-Q1-Q Kennisdeling nationaal en internationaal Nationale afstemming (deelname Taskf orce Open Access OCW) 2015-Q1-Q4

13 3 Programma Management 3.1 Relatie met andere programma s, projecten Binnen SURF Het programma Open Access heeft vooral relaties met de programma s: Programma 1: Verbindende infrastructuren (SURFnet), met het oog op verwezenlijking van zoveel mogelijk geharmoniseerde toegangsmogelijkheden tot informatie (authenticatie, autorisatie en identificatie) Programma 4: Duurzame data (SURFsara), met het oog op Open Access tot data; binnen het kader van Open Science/Science 2.0 Programma 6: Samenwerkingsomgeving en ICT voorzieningen. Daar waar de projecten in het Open Access programma diensten opleveren dienen deze geïntegreerd te worden in het dienstenportfolio zoals dat in Programma 6 wordt uitgedragen. Programma 9: Efficiënte bedrijfsprocessen: In Programma 9 is de mogelijkheid opgenomen met Samenwerkingsverbanden gezamenlijk bedrijfsvoering producten aan te schaffen en te implementeren. Een van deze producten betreft een CRIS. In een CRIS wordt onderzoeksinformatie vastgelegd die als voorname bron in de bestuurlijke informatievoorziening over onderzoeksoutput wordt gebruikt. De uitwisselbaarheid van deze onderzoeksinformatie komt terug in Programma 7. Binnen de instellingen Landelijk dwingt het in de inleiding genoemde overheidsbeleid inzake de verdere ontwikkeling van Open Access van wetenschappelijke publicaties de hogeronderwijsinstellingen tot het zetten van daadwerkelijke stappen in de gewenste richting. De VSNU en het UKB (Samenwerkingsverband van Universiteitsbibliotheken en de Koninklijke Bibliotheek) hebben met ondersteuning door SURFmarket de transitie naar Open Access direct in gang gezet, door met grote uitgevers te onderhandelen over de integratie van Open Access afspraken in de Big Deals. Het Innovatieprogramma Open Access heeft de ambitie deze transitie de komende jaren verder te ondersteunen en faciliteren. De Special Interest Groups op het terrein van onderzoek worden nauw betrokken bij het programma Open Access, omdat zij gevormd worden door medewerkers uit de instellingen.

14 Daarnaast wordt afgestemd met de HBO kennisinfrastructuur die zorg draagt voor het (open access) ontsluiten van kennisproducten van hogescholen (via het portal de HBO kennisbank). Nationaal en internationaal Het programma Open Access heeft relaties met nationale programma s waarbij betrokken zijn: OCW, NWO, Research Data Nederland (RDNL), VSNU, UKB, SHB en de op handen zijnde Stichting Opus. In de internationale context zijn, naast de inbedding in OpenAIRE2020, van belang: afstemming met Europese partners binnen Knowledge Exchange en met Europese- en niet-europese partners binnen ICOLC (International Coalition of Library Consortia) op het gebied van licenties voor Open Access en EuroCRIS op het gebied van Onderzoeksinformatie.