Sport en Innovatie. Naar een conceptueel model voor innovatie in sport

Transcriptie

1 Naar een conceptueel model voor innovatie in sport Sport en Innovatie

2 Dit boek opende met de constatering dat innovatie in de sport veel méér omvat dan alleen het uitvinden en gebruiken van de klapschaats, die het symbool is geworden van nieuwe materialen die in de sport zijn ingevoerd. In de diverse hoofdstukken is het brede veld van de vernieuwing in de sport in kaart gebracht. Uit die schets is een conceptueel model af te leiden (zie afbeelding) dat de lijnen aangeeft voor toekomstige ontwikkelingen. Innovatie in sport is met behulp van dit model vanuit drie verschillende invalshoeken te bestuderen. In de eerste plaats kan innovatie in sport bezien worden in het bredere perspectief van socio-economische veranderingen. Sport in al haar facetten wordt uiteraard beïnvloed door omgevingsveranderingen. Nieuw is dat sport in toenemende mate als instrument wordt ingezet om onze samenleving te vernieuwen en te verbeteren. Sport en politiek zijn bij deze benadering intensief met elkaar verbonden. Een tweede invalshoek is om te kijken hoe de sport in ons land nog specifieker: vernieuwing en innovatie in de sport is georganiseerd. Er lijkt nog veel winst te behalen door de werelden van de sporter, wetenschapper en ondernemer dichter bij elkaar te brengen. Door innovatie slimmer te organiseren kan er met dezelfde inspanning meer worden bereikt. In dit verband praten we over institutionele. Tot slot vergt innovatie het bestuderen van ontwikkelingen die er op de verschillende functionele kennisgebieden plaatsvinden. Ontwikkelingen binnen de medische wereld, de ICT en de chemie, kunnen en zullen hun effect hebben op de sport. Dat geldt zowel voor de materialen als voor het gebied van de begeleiding. De grote uitdaging lijkt vooral te zitten in het combineren van kennis uit twee of meer wetenschapsgebieden. Bijvoorbeeld: inspanningsfysiologie en nanotechnologie of medische inzichten en kunstmatige intelligentie. In de rest van dit hoofdstuk zullen we deze drie invalshoeken verder uitwerken en van voorbeelden voorzien. Sociaal-economische Wie serieus wil gaan trainen voor een hele of halve marathon, krijgt al snel het advies om een paar goede hardloopschoenen aan te schaffen, teneinde blessures te voorkomen. In iedere grotere stad is wel een aantal speciaalzaken, waar het personeel alles weet van schokdemping, pronatie en andere technische wetenswaardigheden over de nieuwste modellen. Op een loopband kan de beginnende loper zelfs een videoanalyse laten maken van z n loopstijl. Maar wie in een Amerikaanse shopping mall één van de grote winkels van Nike bezoekt, krijgt een heel andere ervaring. Hier stap je een heel andere wereld 92

3 binnen, waar sport vooral een belevenis is: virtueel kun je er allerlei vormen van sport beoefenen, uiteraard met kleding en schoeisel van deze producent. Het kopen van een paar sportschoenen wordt een dagje uit, vergelijkbaar met een bezoek aan Ikea. Je kunt er bovendien direct intekenen voor trainingen en loopevenementen. Je wordt lid van een nieuwe, wereldwijde community. Wat in de VS al duidelijk zichtbaar is, tekent ook meer en meer de plaats die sport inneemt in de Nederlandse leefcultuur. Zo heeft leisure architectenbureau Benoy uit Londen plannen ontwikkeld voor een groot indoor pretpark in Almere. De attracties zullen vooral bestaan uit 3D-simulaties waarin bezoekers onder meer kunnen vliegen in een straaljager, diepzeeduiken in de Caribische Zee en hanggliden over de Alpen. Sport gaat meer en meer deel uitmaken van een breed aanbod aan dit soort entertainment. De traditionele verenigings- en competitiestructuur heeft nog een sterke positie, maar de nieuwe sporters zoeken het steeds vaker in korte verbintenissen bijvoorbeeld via clinics en andere kortlopende trainingsprogramma s en deelname aan grootschalige evenementen. De fysieke prestatie maakt deel uit van een breder streven naar een gezonde en sportieve lifestyle. (Multi)Functionele Innovatie in de sport Socio-economische Conceptueel model voor innovatie in de sport (J.W. van der Wal, 2008). Institutionele Naast gezondheid krijgt de sport zoals al in het eerste hoofdstuk geschetst ook andere maatschappelijke taken toegemeten, zoals integratie, bestrijding van obesitas en jeugdcriminaliteit, en meer in het algemeen het verbeteren van het leefklimaat in een buurt. Die verandering heeft ook economische effecten. Sport mag wat kosten, vandaag de dag. De Nederlander geeft steeds meer geld uit aan alles wat met z n sport samenhangt: kleding, schoeisel, verzorging, reisjes. Naast de relatief lage contributie voor de sportclub kiezen steeds meer mensen voor het fitnesscentrum, waar je veel meer betaalt maar nooit in de kantine hoeft te helpen. Natuurlijk zijn er nog altijd trimloopjes waaraan je voor drie of vier euro kunt deelnemen en ook nog eens met een medaille naar huis gaat. Maar de grote loopevenementen waar je vijf keer zoveel betaalt voor een startnummer, zijn als eerste volgeboekt. Natuurlijk kun je in Diever of Etten-Leur ook 42 kilometer lopen, maar een reis naar de marathon van New York is een unieke ervaring, waarmee je letterlijk en figuurlijk thuis kunt komen. Voor velen is New York een eenmalig project: de marathon als een once in a lifetime experience. Heb je die voltooid, dan gaan de loopschoenen in de kast en ga je op zoek naar een andere uitdaging. Wil de sport aantrekkelijk blijven voor de moderne mens, dan zal zij een antwoord moeten bieden op de behoefte aan entertainment. Een puur prestatiegericht trainingsaan- 93

4 Foto rechts: in het ritme van de moderne mens is geen plaats voor vaste trainingsuren. bod is voor een steeds kleinere groep sporters voldoende motiverend. Alleen degenen die zelf de ambitie voelen om door te dringen tot de top, zullen zich willen binden aan coaches die hen daarin begeleiden. Voor de meer recreatief ingestelde lifestyle sporter zal een ander aanbod moeten komen. Het is een uitdaging voor de sport om daar in te spelen op de belevingswereld van deze sporters om hen te kunnen blijven boeien. Het ledenverloop, zowel binnen de traditionele verenigingen als bij de fitnesscentra, maakt duidelijk dat dit veel creativiteit vereist. Daarbij spelen de gevolgen van de 24-uurseconomie een rol. In het ritme van de moderne mens is geen plaats meer voor vaste trainingsuren op een vaste accommodatie. Je sport wanneer en waar het je uitkomt. Hotelketens spelen daarop in door fitnessprogramma s aan te bieden. Er ontstaat een virtuele wereld, waar je coach schuilgaat achter een website en je kunt concurreren via wereldwijde competities met tegenstanders die je nooit hebt gezien en nooit anders zult ontmoeten dan via virtuele community s op internet. Om de economische kracht van sport nog wat breder te schetsen: woningen in een buurt met voldoende en kwalitatief goede sportvoorzieningen, stijgen sterker in waarde dan in andere wijken. Investeren in sport betekent een economische impuls: niet alleen bij de bouw en in het onderhoud van accommodaties, maar ook doordat een modern sportaanbod vraagt om professioneel en kwalitatief goed geschoold management. De 2500 nieuwe combinatiefuncties voor onderwijs en sport waarbij betrokkenen zowel op school als bij de vereniging actief kunnen zijn hebben een positief effect op de werkgelegenheid. De versporting van de samenleving zoals deze ontwikkeling ook wel wordt aangeduid past overigens goed binnen het streven om van Nederland een echt sportland te maken. Die verandering ligt ten grondslag aan een eventuele kandidatuur voor de organisatie van de Spelen van Zo n beslissing zou uiteraard ook weer geweldige sociale en economische gevolgen hebben. Institutionele Een derde ontwikkeling is de ingrijpende verandering van de manier waarop sport in Nederland is georganiseerd. Steeds meer sporters staan los van de traditionele verenigingscultuur en gaan hun eigen weg. Andere maatschappelijke instituties onderwijs, welzijnswerk, amusementswereld, horeca benutten de mogelijkheden van sport om met een aansprekend aanbod aan activiteiten hun positie te versterken. Ook binnen de sport verandert er het nodige. Veel sporters en sportteams zijn er inmiddels aan gewend dat de coach andere disciplines inschakelt: (para)medici, diëtisten, sportpsychologen en anderen, maken deel uit van het begeleidingsteam, zeker in de topsport. Maar deze professionals maken vaak gebruik van bestaande wetenschappelijke kennis 94

5 Sport en Kennis Deze preview is een gedeelte uit het boek: Nieuwe wegen naar winst Sport en innovatie Meer informatie Voor meer artikelen en andere uitgaven kunt u terecht op