Effecten van het project Veilig Uitgaan in Noord-Holland Noord

Transcriptie

1 Effecten van het project Veilig Uitgaan in Noord-Holland Noord eindrapport september 2009

2 Colofon Uitgave I&O Research BV Van Dedemstraat 6C 1624 NN HOORN tel. (0229) Rapportnummer Datum september 2009 Opdrachtgever Programmabureau Integrale Veiligheid Noord-Holland Noord Auteurs Tijmen Siermann Rik Froma Jaap Bouwmeester Bestellingen Exemplaren zijn verkrijgbaar bij de opdrachtgever Het overnemen uit deze publicatie is toegestaan, mits de bron duidelijk wordt vermeld.

3 Inhoud blz. Samenvatting en conclusies 1. Inleiding Achtergrond Doel van het onderzoek Uitvoering van het onderzoek Leeswijzer 3 2. Het project Veilig Uitgaan Inleiding Achtergrond van het project Doelen en opzet van het Project Veilig Uitgaan Uitvoering van het project 9 3. Gebruik van de producten van het project Inleiding Gebruik van modelconvenant Lokale aanpassingen in convenanten Samenwerking en werkwijze Inleiding Veranderingen als gevolg van het convenant Samenwerking en overleg Uitvoering van het beleid Problemen met naleving en handhaving Verbetersuggesties van samenwerkingspartners Veiligheidsbeleving Inleiding Veiligheidsbeleving bezoekers Veiligheid uitgaansgebied Aard en oorzaak onveiligheid Ontwikkeling veiligheid in de laatste twee jaar Beoordeling aanwezigheid politie Beoordeling houding en optreden horeca Suggesties om de veiligheid in de uitgaansgebieden te verbeteren Veiligheidsbeleving horeca Ontwikkeling veiligheidssituatie Inleiding Feitelijke veiligheid van het uitgaan in de regio NHN Ontwikkeling uitgaansgerelateerde misdrijven Vergelijking met het landelijk beeld Veiligheid van het uitgaan in de acht onderzochte gemeenten Castricum Den Helder Drechterland Enkhuizen Hoorn Medemblik Schagen Texel 46 Bijlage 47 I

4

5 Samenvatting en conclusies Samenvatting en conclusies A. Samenvatting Het onderzoek In opdracht van het Programmabureau Integrale Veiligheid Noord-Holland Noord heeft I&O Research een onderzoek uitgevoerd gericht op het inzichtelijk maken van de effecten van het project Veilig Uitgaan, dat in 2006 van start is gegaan. Het onderzoek is uitgevoerd in de periode februari-juni De onderzoeksvragen zijn: 1. Welke onderdelen van het project Veilig Uitgaan zijn geïmplementeerd in de gemeenten in de politieregio Noord-Holland Noord? 2. Tot welke veranderingen in regelgeving, werkwijze, handhaving en toezicht heeft het project in die gemeenten geleid? 3. Hoe heeft het aantal uitgaansgerelateerde misdrijven en incidenten zich ontwikkeld, sinds de implementatie van het project en in vergelijking met andere gebieden? 4. Hoe is het gesteld met de huidige veiligheidsbeleving van betrokkenen in de acht gemeenten en in hoeverre ervaart men verschillen ten opzichte van de vroegere situatie? 5. In hoeverre zijn de eventuele effecten toe te schrijven aan de inzet van instrumenten vanuit het project Veilig Uitgaan? Het onderzoek is uitgevoerd door middel van deskresearch en analyse van politiecijfers. In acht gemeenten zijn interviews uitgevoerd met betrokken partners (o.a. gemeente, politie, horeca, portiers). Deze gemeenten zijn: Castricum, Den Helder, Drechterland, Enkhuizen, Hoorn, Medemblik, Schagen en Texel. In vier van deze gemeenten was ten tijde van het onderzoek het convenant ondertekend. Tezamen vormen de acht gemeenten een goede doorsnee van de 26 gemeenten in politieregio Noord-Holland Noord. Tenslotte zijn enquêtes uitgevoerd onder het uitgaanspubliek en onder horecaondernemers. Implementatie van het convenant Veilig Uitgaan In het kader van het project Veilig Uitgaan is een actiepakket ontwikkeld dat in 2007 aan alle 26 gemeenten in de regio is aangeboden. De kern van het actiepakket is het modelconvenant met een opsomming van inspanningsafspraken van gemeente, politie, horeca en het Openbaar Ministerie. Op 1 januari 2009 hadden zeven gemeenten het convenant ondertekend 1. In de overige gemeenten blijkt het meer tijd te kosten om de verschillende betrokkenen op één lijn te krijgen, of heeft het tot dusverre minder prioriteit gekregen. In de gemeenten waar men tot tekening is overgegaan, ziet men het convenant veelal als een extra stimulans om werk te maken van de aanpak van uitgaansgerelateerde problemen. Hier fungeert het convenant als een bevestiging en explicitering van al langer bestaande afspraken. Eén van de argumenten om niet tot tekening over te gaan is de verwachting dat het convenant weinig aan de bestaande praktijk zal veranderen. Een tweede belangrijke reden is dat de veiligheid van het uitgaan met name in kleinere gemeenten geen hoge prioriteit heeft in vergelijking met andere thema s. Verder beschouwen kleinere gemeenten het modelconvenant als onnodig uitgebreid. Tenslotte hebben betrokkenen ook inhoudelijke redenen om het convenant in de huidige vorm vooralsnog af te wijzen. Zo wijzen met name horecaondernemers op de ongelijkwaardigheid van de afspraken in het convenant. 1 Per 1 augustus 2009 zijn dat er inmiddels 10. I

6 Samenvatting en conclusies De reserves van de horeca hebben ook te maken met het vorig jaar van kracht geworden rookverbod en de hele discussie over het vervroegen van toelatings- en sluitingstijden in met name Westfriesland. Hierdoor is bij een deel van de ondernemers de indruk ontstaan dat zij een onevenredig deel van de aanpak van maatschappelijke problemen op hun bordje hebben gekregen. In de onderzochte gemeenten waar recent een convenant veilig uitgaan is ondertekend (Castricum, Den Helder, Schagen en Texel), is de inhoud en de reikwijdte van de afspraken aangepast, zodat deze aansluit op de bestaande praktijk of op een voor alle betrokkenen aanvaardbaar niveau. Het opstellen en tekenen van een convenant Veilig Uitgaan blijkt in sommige gemeenten een onderhandelingsproces, en het uiteindelijke convenant de uitkomst hiervan. Dit doet afbreuk aan het streven van het project Veilig Uitgaan om in alle gemeenten in Noord-Holland Noord volgens hetzelfde afsprakenkader te werken. Daar staat tegenover dat een aantal belangrijke zaken wel degelijk in de lokale convenanten terecht zijn gekomen. Dit zijn onder meer de afspraken over de inzet van portiers/bewaking, verblijfsontzeggingen en de aanpak van alcoholgebruik in de openbare ruimte. Veranderingen in de werkwijze op lokaal niveau Doordat er in de convenantgemeenten doorgaans al voorafgaande aan de sluiting van het convenant sprake was van een gerichte aanpak van uitgaansgeweld, zijn er maar weinig voorbeelden van grote veranderingen in samenwerkingsrelaties en regelgeving. Zo was er in alle onderzochte gemeenten al langer sprake van regelmatig overleg tussen politie, OM, gemeente en horeca over de veiligheid van het uitgaan c.q. in de uitgaansgebieden. Het belangrijkste effect van de getekende convenanten Veilig Uitgaan is volgens betrokkenen dan ook dat het de lokale partners bij elkaar brengt en de bestaande samenwerking bevestigt. Niettemin zijn er voorbeelden van nieuwe regelgeving en veranderingen in de aanpak van uitgaansgeweld. Zo heeft de ondertekening van het convenant in verschillende plaatsen geleid tot een nieuw verblijfs- en gebiedsontzeggingenbeleid en mandatering daarvan aan de politie. Hoewel horecaondernemers en het uitgaanspubliek positief staan tegenover verblijfsontzeggingen, wordt het in de praktijk nog maar sporadisch toegepast. Een ander voorbeeld van een verandering in regelgeving is het opnemen van een artikel in de APV op grond waarvan het alcoholgebruik in het openbaar is aan te pakken. In sommige plaatsen overweegt men ook verbod op drugsbezit en drugsgebruik in de APV vast te leggen om de drugsgerelateerde overlast aan te kunnen pakken. De samenwerking op lokaal niveau verloopt in de meeste plaatsen naar tevredenheid. Daar waar de samenwerking hapert, komt dit vooral doordat de horecaondernemers zich geen gelijkwaardige partner voelen. Men ervaart bijvoorbeeld onvoldoende openheid bij de politie en de gemeente. Verder wijst men op de ongelijkwaardigheid van de afspraken in het convenant. In de regio zijn er duidelijke lokale verschillen in werkwijze bij de aanpak van uitgaansgeweld. De verschillen komen ten dele voort uit specifiek plaatselijke afspraken die ook zijn vastgelegd, maar soms gaat het ook om lokale interpretaties van de regionale aanpak. Deze (kleine) verschillen gelden ook voor een aantal speerpunten van het project Veilig Uitgaan zoals de verblijfs- en gebiedsontzeggingen, de portiersregeling, aanpak alcohol in de openbare ruimte en de aanpak drugs- en wapenbezit. Ook op andere, niet in het convenant opgenomen zaken, blijken de gemeenten te verschillen in werkwijze. Een duidelijk voorbeeld hiervan is het beleid ten aanzien van de toegangs- en sluitingstijden van de horeca. II

7 Samenvatting en conclusies Ontwikkeling van uitgaansgerelateerde misdrijven Het hoofddoel van het project Veilig Uitgaan is het binnen vier jaar terugdringen van het geweld gerelateerd aan uitgaan tot onder het landelijke niveau. Omdat de politie Noord-Holland Noord pas sinds medio 2008 systematisch het aantal uitgaansgerelateerde incidenten bijhoudt, is de ontwikkeling van uitgaansgeweld benaderd op basis van het aantal specifieke typen misdrijven (geweld, vernieling en aantasting openbare orde en gezag) gepleegd in de avond en nacht gedurende het weekeinde. Uit deze gegevens blijkt dat het aantal uitgaansgerelateerde misdrijven in de regio Noord-Holland Noord sinds 2005 eerst is gestegen en in 2008 sterk is gedaald. Gerekend vanaf 2006, het jaar dat het project Veilig Uitgaan van start ging, bedraagt de daling 13%. Om te kunnen beoordelen of de doelstelling het uitgaansgeweld in 2010 terug te dringen tot het landelijke niveau is gerealiseerd, is Noord-Holland Noord vergeleken met cijfers van andere regio s. Noord-Holland Noord staat op basis van het aantal uitgaansgerelateerde geweldsincidenten per inwoners op een vijfde positie: er zijn vier regio s waar nog meer uitgaansgerelateerde geweldsmisdrijven voorkomen. Noord-Holland Noord zit hiermee ruim boven het gemiddelde van alle regio s. Veiligheidsbeleving bezoekers uitgaansgebieden Om een beeld te krijgen van de veiligheidsbeleving onder het uitgaanspubliek zijn in de acht onderzochte gemeenten straatenquêtes gehouden in het uitgaansgebied. Ruim tweederde van alle bezoekers bestempelt de veiligheid in het uitgaansgebied als goed. Vooral in Drechterland is men positief over de veiligheid. Verder oordelen bezoekers ook relatief positief over de veiligheid van het uitgaan in Castricum, Schagen en Texel. Minder goed te spreken is men in Medemblik, Den Helder en met name Hoorn. Het uitgaanspubliek noemt vooral intimiderend gedrag van andere bezoekers als reden voor de minder goede veiligheidssituatie. Verder noemt men dronkenschap en drugsgebruik. Op de vraag hoe men de veiligheidssituatie beoordeelt in vergelijking met twee jaar geleden, blijkt er sprake te zijn van een licht positieve trend. Uitzonderingen hierop zijn Enkhuizen en Medemblik. In Den Helder, Schagen en Castricum is de balans het meest positief. De verbetering van de veiligheid komt volgens de bezoekers doordat er meer politie op straat is. Verder noemt men als redenen: de samenwerking van horecaondernemers en de aanwezigheid en optreden van portiers. In Den Helder, waar men het meest verbetering ziet, worden specifiek het cameratoezicht, de security-post en de detectiepoortjes genoemd als oorzaak van de verbetering. Meer dan de helft van het uitgaanspubliek zegt dat de zichtbare aanwezigheid van de politie bijdraagt aan de veiligheid. Men is minder tevreden over optreden van de politie en de snelheid waarmee deze aanwezig is. Bijna driekwart van de bezoekers vindt dat de horeca in hun ogen genoeg doet tegen lastige klanten. In even sterke mate vindt men dat portiers bijdragen aan de veiligheid. Minder te spreken zijn bezoekers over de wijze waarop de horeca optreedt tegen drugs- en alcoholgebruik. Ook een meerderheid vindt dat de controle op wapens en drugs te wensen overlaat. Veiligheidsbeleving horecaondernemers Bijna een derde van de horecaondernemers of hun personeel voelt zich wel eens onveilig in het afgelopen jaar. Deze gevoelens van onveiligheid vinden vooral plaats tijdens de openingsuren, maar ook bij het afsluiten voelt men zich wel eens onveilig. Men heeft het meest last van vandalisme, verbale intimidatie en diefstal. Een kwart is daadwerkelijk bedreigd door bezoekers. De meerderheid van de horecaondernemers zegt dat de kans om slachtoffer te worden van geweld het afgelopen jaar gelijk is gebleven, maar per saldo neemt men vaker een negatieve dan een positieve trend waar. III

8 Samenvatting en conclusies Horecaondernemers vinden dat zij zelf voldoende doen aan de veiligheid van het uitgaan. Over gemeente en politie is men iets minder te spreken: een kwart van de ondernemers zegt dat ze te weinig doen. Men is met name niet bijzonder tevreden over het optreden van de gemeenten tegenover horecaondernemers die zich niet aan de regels houden. Horecaondernemers zijn voor samenwerking, waar het gaat om het elkaar informeren over klanten die problemen hebben veroorzaakt. B. Conclusies De conclusies van het onderzoek worden op twee manieren gepresenteerd. In eerste instantie aan de hand van de vijf onderzoeksvragen die in het onderzoek centraal staan en in tweede instantie trekken we conclusies over de mate waarin de gestelde projectdoelstellingen zijn gerealiseerd. Daarna volgen nog enkele aanbevelingen. Beantwoording van de onderzoeksvragen Onderzoeksvraag 1: Welke onderdelen van het project Veilig Uitgaan zijn geïmplementeerd in de gemeenten in de regio? Het project Veilig Uitgaan heeft geresulteerd in een actiepakket dat in 2007 aan alle 26 gemeenten in de regio is aangeboden. Het actiepakket is te beschouwen als een concrete uitwerking van de vier actiesporen van het project. De kern wordt gevormd door een modelconvenant met inspanningsafspraken voor gemeente, politie, horeca en OM. De andere onderdelen van het pakket zijn er op gericht de implementatie van de samenwerkingsafspraken zo soepel mogelijk te laten verlopen. De doelstelling van het project om het modelconvenant in alle gemeenten te implementeren is niet gehaald. Per 1 januari 2009 is in zeven van de 26 gemeenten een convenant Veilig Uitgaan ondertekend. Hiervoor is een aantal verklaringen aan te voeren. In de eerste plaats ziet een deel van de gemeenten onvoldoende meerwaarde van het vastleggen van samenwerkingsafspraken in een convenant. Men is tevreden over de bestaande samenwerking en de wijze waarop deze is geborgd. In met name kleinere, landelijke gemeenten speelt dat de problematiek relatief gering is en men de noodzaak van de zware maatregelen niet inziet. Dit in combinatie met beperkte ambtelijke capaciteit en concurrerende projecten en initiatieven als KVU en het project Jeugd & Alcohol zorgen er voor dat er nog geen convenant getekend is. Er zijn ook inhoudelijke redenen om het convenant in de huidige vorm vooralsnog af te wijzen. Deze redenen hebben onder meer betrekking op voorziene problemen met de handhaving en de juridische haalbaarheid van de convenantafspraken. Horecaondernemers wijzen met name op de ongelijkwaardigheid van de afspraken in het convenant. Niet alleen is het modelconvenant in beperkte mate overgenomen, er blijken bovendien diverse verschillen te bestaan in de aard en reikwijdte van de wel gemaakte convenantafspraken. Lokale partners passen de inhoud en de reikwijdte van afspraken aan, zodat deze aansluit op de bestaande praktijk of op een voor alle betrokkenen aanvaardbaar niveau. De lokale varianten zijn in veel gevallen afzwakkingen van de oorspronkelijke tekst. Dit doet afbreuk aan het streven om in alle gemeenten in Noord-Holland Noord volgens hetzelfde afsprakenkader te werken. Daar staat tegenover dat een aantal belangrijke zaken wel degelijk in de lokale convenanten terecht zijn gekomen. Dit zijn onder meer de afspraken over de inzet van portiers/bewaking, verblijfsontzeggingen en de aanpak van alcoholgebruik in de openbare ruimte. IV

9 Samenvatting en conclusies Onderzoeksvraag 2: Tot welke veranderingen in regelgeving, werkwijze, handhaving en toezicht heeft het project in die gemeenten geleid? In de gemeenten waar lokale convenanten Veilig Uitgaan zijn ondertekend, zijn twee soorten effect vast te stellen. In de eerste plaats is er op verschillende plaatsen als gevolg van het convenant nieuwe regelgeving van kracht geworden en een op onderdelen nieuwe werkwijze doorgevoerd bij de aanpak van uitgaansgerelateerde incidenten. De meest genoemde verandering in werkwijze is frequenter en beter contact tussen de verschillende partijen, zoals gemeente, politie en horecaondernemers. Ook worden kleine overtredingen zoals wildplassen en alcoholgebruik op straat gerichter aangepakt. Door het convenant is het accent ook meer op geweldsincidenten komen te liggen. De grootste veranderingen in de werkwijze hebben betrekking op het verblijfs- en gebiedsontzeggingenbeleid en de aanpak van het openbaar alcoholgebruik. Niet alleen is het juridische kader in de APV vastgelegd, maar ook de mandatering van bevoegdheden is in verschillende gemeenten inmiddels geregeld. In de praktijk wordt er van deze nieuwe regelgeving nog maar weinig gebruik gemaakt. Naar mate het langer bestaat is de verwachting dat de toepassing ervan zal toenemen. Aanhoudingen op basis van alcoholgebruik komen nu al meer voor. Het tweede effect van de convenantondertekening is meer procesmatig van aard. Het convenant biedt transparantie over hoe de aanpak van uitgaansgeweld precies in elkaar zit. Met name in gemeenten waar het convenant in belangrijke mate een bevestiging is van de lokale praktijk wordt dit als meerwaarde gezien. Door het convenant zijn de samenwerkingsafspraken duidelijker en is er een heldere overlegstructuur ontstaan. Onderzoeksvraag 3: Hoe heeft het aantal uitgaansgerelateerde misdrijven en incidenten in deze gebieden zich ontwikkeld, sinds de implementatie van het project en in vergelijking met andere gebieden? Het totaal aantal uitgaansgerelateerde misdrijven in Noord-Holland Noord is in de periode 2005 tot 2007 eerst gestegen en in 2008 weer gedaald. Gerekend vanaf 2006, het jaar dat het project Veilig Uitgaan van start ging, bedraagt de daling 13%. Het gaat hierbij om alle misdrijven (geweld, vernieling en aantasting openbare orde en gezag) gepleegd in de avond en nacht gedurende het weekeinde. Hierbij lijkt er de laatste jaren wel sprake van een stijging van het aantal ernstige geweldsdelicten. Het hoofddoel van het project Veilig Uitgaan richt zich specifiek op uitgaansgeweld. Het doel om geweld gerelateerd aan uitgaan voor 2010 terug te dringen tot onder het landelijke niveau, is in 2008 ondanks de daling nog niet gehaald. Noord-Holland Noord staat op basis van het aantal uitgaansgerelateerde geweldsmisdrijven per inwoners op een vijfde positie: er zijn vier regio s waar nog meer uitgaansgerelateerde geweldsmisdrijven voorkomen. Noord-Holland Noord zit hiermee ruim boven het gemiddelde voor alle regio s. Onderzoeksvraag 4: Hoe is het gesteld met de huidige veiligheidsbeleving van betrokkenen in de acht gemeenten en in hoeverre ervaart men verschillen ten opzichte van de vroegere situatie? Ruim tweederde van het uitgaanspubliek in de acht onderzochte gemeenten in de regio bestempelt de veiligheid in het uitgaansgebied als goed. Hierbij valt op dat de verschillen tussen de gemeenten groot zijn. In Drechterland is men het meest positief over de veiligheid. Verder vallen ook de positieve scores van de convenantgemeenten Schagen, Castricum en Texel op. Minder goed te spreken is men over de veiligheid in de uitgaansgebieden van Medemblik, Den Helder en vooral Hoorn. Het blijkt bovendien dat met name uitgaanders in de convenantgemeenten Den Helder, Schagen en Castricum positiever zijn over de veiligheid in vergelijking met twee jaar geleden. V

10 Samenvatting en conclusies De verbetering van de veiligheid schrijft men toe aan de aanwezigheid van meer politie op straat, de aanwezigheid en het optreden van portiers en betere samenwerking met de horecaondernemers. Verder spelen ook de sluitingstijden, cameratoezicht en de detectiepoortjes een rol in de veiligheidsbeleving. Horecaondernemers kijken iets anders tegen de ontwikkeling van de veiligheid aan. Hoewel de meerderheid de situatie als stabiel beoordeelt, overtreft het aantal ondernemers dat een verslechtering ziet het aantal dat een verbetering waarneemt. Mogelijk hangt dit samen met de tendens dat het totaal aantal incidenten recent is gedaald, maar dat het aantal ernstige geweldsincidenten nog steeds toeneemt. Onderzoeksvraag 5: In hoeverre zijn de eventuele effecten toe te schrijven aan de inzet van instrumenten vanuit het project Veilig Uitgaan? Bij de veiligheidsbeleving van uitgaanders is sprake van enige samenhang tussen de implementatie van elementen van het project Veilig Uitgaan en de beleving van de veiligheid in uitgaansgebieden. Uitgaanders in de convenantgemeenten Den Helder, Schagen en Castricum zijn niet alleen positiever over de recente ontwikkeling van de veiligheid in de uitgaansgebieden, maar zij schrijven de verbetering voor een belangrijk deel toe aan elementen van het project Veilig Uitgaan, zoals de aanwezigheid van meer politie op straat, het optreden van portiers en betere samenwerking met de horecaondernemers. Wat betreft de feitelijke uitgaansgerelateerde misdrijven is de relatie met de implementatie van een convenant veilig uitgaan minder duidelijk. In de vier convenantgemeenten is geen sprake van een bovengemiddelde daling van het aantal misdrijven. Deze relatie is ook niet erg voor de hand liggend omdat met name de voorlopers - gemeenten met bovengemiddelde problematiek - het convenant hebben geïmplementeerd. Bovendien is één van de mogelijke effecten van intensievere aanpak en samenwerking bij de bestrijding van uitgaansincidenten dat de pakkans groter wordt en als gevolg daarvan het aantal incidenten dat gemeld wordt c.q. bekend is bij de politie toeneemt. Realisatie van de projectdoelstellingen Hoofddoelstelling Terugdringen uitgaansgerelateerd geweld tot onder landelijk gemiddelde Het doel om geweld gerelateerd aan uitgaan voor 2010 terug te dringen tot onder het landelijke niveau, is in 2008 nog niet gehaald. Noord-Holland Noord staat op basis van het aantal uitgaansgerelateerde geweldsmisdrijven per inwoners op een vijfde positie: er zijn vier regio s waar nog meer uitgaansgeweld voorkomt. Noord-Holland Noord zit nog steeds ruim boven het gemiddelde voor alle regio s. Subdoelstelling 1 Ontwikkelen van een eenduidig afsprakenkader voor het Horecaconvenant in de regio Noord- Holland Noord. Zoals uit de beantwoording van de eerste onderzoeksvraag is af te leiden is de subdoelstelling om te komen tot een eenduidig afsprakenkader nog niet gerealiseerd. Niet alleen is het modelconvenant in beperkte mate overgenomen, er blijken bovendien op lokaal niveau verschillen te bestaan in de aard en reikwijdte van de wel gemaakte convenantafspraken. VI

11 Samenvatting en conclusies Subdoelstelling 2 Implementeren van een effectieve aanpak om stelselmatige uitgaansgeweldplegers (onder dwang) hulpverlening te bieden of strafrechtelijk te vervolgen. De strafrechtelijke vervolging is niet veranderd. Het lik-op-stukbeleid dat in het convenant staat opgenomen werd in de praktijk al toegepast. Voor zover bekend is dit naar aanleiding van het convenant niet veranderd. Het snelrecht maakt deel uit van dit lik-op-stukbeleid. Bij snelrecht komen mensen binnen 14 dagen al voor de rechter. Dit is voor evenementen, maar ook voor geweld tegen politie en het bestrijden van veelplegers. Het snelrecht wordt al langer gebruikt. Intensivering van het gebruik van snelrecht en de ontwikkeling naar supersnelrecht, waarbij men binnen drie dagen voor de rechter komt, zijn niet toe te schrijven aan het project Veilig Uitgaan. Het project lijkt derhalve niet voor grote veranderingen te hebben gezorgd. Over de hulpverlening van stelselmatige uitgaansgeweldplegers staat niets in het convenant opgenomen. Het project heeft niks veranderd aan de hulpverlening aan stelselmatige uitgaansgeweldplegers. Subdoelstelling 3 Het weren van geweldplegers in bepaalde gebieden en gelegenheden op basis van de APV. Deze subdoelstelling is binnen het project Veilig Uitgaan vooral ingevuld door middel van handreikingen voor het ontzeggingenbeleid. De verblijfsontzeggingen stellen de gemeente in staat bepaalde mensen de toegang tot een bepaald (uitgaans)gebied te ontzeggen via de APV. Daarnaast kan de horeca middels toegangsontzeggingen mensen aan de deur weigeren. Er zijn gemeenten waar al langere tijd met gebiedsontzeggingen wordt gewerkt en in andere gemeenten is het nieuw. Er zijn dan ook duidelijke verschillen in de mate waarin men gebruik maakt van het middel. Zo wordt in Schagen nog maar weinig gebruik gemaakt van verblijfsontzeggingen. Ook in Hoorn waar verblijfsontzeggingen al sinds juli 2008 mogelijk zijn, is het middel nog niet toegepast. Den Helder heeft al sinds 2005 ervaring met verblijfsontzeggingen en past ze ook veel frequenter toe. De effectiviteit van de toegangsontzeggingen door de horeca wordt in sterke mate bepaald door de collectiviteit ervan. In de praktijk blijkt dit het zwakke punt. Van de ondernemers die wel eens een klant de toegang hebben geweigerd, houdt slechts één op de drie daarvan een zwarte lijst bij. Van deze groep wisselt twee op de drie deze lijst uit met andere horecaondernemers. Verder worden klanten die elders de toegang is geweigerd, in veel gevallen gewoon toegelaten op basis van een eigen inschatting. Behalve rond de verblijfs- en gebiedsontzeggingen en het gebruik van alcohol op straat komen de veranderingen in de APV naar aanleiding van het project Veilig Uitgaan sporadisch voor. De achtergrond hiervan is dat de gemeenten die het convenant hebben ondertekend vaak al met de speerpunten van het convenant werkten. In Den Helder en Castricum heeft het project (nog) niet geleid tot aanpassingen in de APV. Op Texel is men bezig met de uitwerking van de portiersregeling en de opname van verblijfsontzeggingen in de APV. Deze verblijfsontzeggingen zijn al in de APV opgenomen door Schagen, waar men nog wel bezig is met het uitbreiden van het onderwerp alcohol in de openbare ruimte. Naast alcohol wil men ook drugsbezit in het uitgaansgebied kunnen aanpakken. Subdoelstelling 4 Een effectief handhavingsbeleid van het vergunningenstelsel. In deze effectmeting zijn geen duidelijke effecten waargenomen van het project Veilig Uitgaan op de effectiviteit van de handhaving van het vergunningenstelsel. Wel zijn er in enkele gemeenten in het convenant sancties benoemd, bij overtredingen op het gebied van geluidsoverlast. VII

12 Samenvatting en conclusies Deze zijn per gemeente zeer verschillend. Over de handhaving hiervan staat echter niets vermeld. Ook over de handhaving van de exploitatievergunning is in de convenanten niets opgenomen. Het APV-artikel dat alcohol op straat verbiedt levert in sommige gemeenten problemen op in de handhaving vanwege capaciteitstekort. Toch zijn er wel successen in de handhaving. Zo zijn er in verschillende gemeenten perioden geweest waarin streng op geluidsoverlast is gecontroleerd, wat voor een duidelijke afname in het aantal klachten heeft geleid. Wel wordt er alweer een toename van het aantal klachten waargenomen, omdat er simpelweg niet structureel zo streng gecontroleerd kan worden. Subdoelstelling 5 Reduceren van geweld onder jongeren ten gevolge van overmatig drank- en drugsgebruik voor en tijdens het uitgaan. Drank- en drugsgebruik wordt alom gezien als de voornaamste oorzaak van uitgaansgeweld. In het convenant zijn dan ook verschillende afspraken vastgelegd om overmatig drank- en drugsgebruik te voorkomen. Zo zijn er duidelijke afspraken over happy-hours of andere reclame over alcoholische producten, mag men in de openbare ruimte geen drank en in sommige gevallen drugs hebben, worden bezoekers in kenbare staat van dronkenschap geen alcohol meer geschonken of de toegang geweigerd en is er afgesproken dat de horeca bij het constateren van gebruik van drugs direct de politie inschakelt. Er zijn echter geen signalen dat het drank- of drugsgebruik aan het afnemen is; eerder komt nog het tegenovergestelde beeld naar voren. Betrokkenen zien verharding, vaak gekoppeld aan toenemend drugsgebruik. C.. Eindconclusie en aanbevelingen Het project Veilig Uitgaan heeft nog niet in alle gemeenten tot tekening en implementatie van een lokaal convenant geleid. Van een uniforme werkwijze bij de aanpak van uitgaansgeweld binnen de regio is dan ook nog geen sprake. Hoewel tijdens de projectperiode het aantal uitgaansgerelateerde geweldsmisdrijven is gedaald, is de projectdoelstelling het uitgaansgeweld terug te dringen tot onder het nationale niveau nog niet in zicht. De binnen het project ontwikkelde aanpak en werkwijze bevat echter wel een aantal sterke elementen die voor de gemeenten in de regio van belang zijn. In die zin heeft het project de nodige potentie en mogelijke meerwaarde. De voorgestelde brede en intensievere samenwerking tussen partners die bij de veiligheid van het uitgaan betrokken zijn, leidt in de gemeenten waar dat wordt toegepast tot tevredenheid. De lijnen tussen politie, gemeente en ondernemers zijn korter en er kan daadkrachtiger worden opgetreden. Het gebruik van een convenant voor het vastleggen van afspraken heeft als positief punt dat er helderheid bestaat over wie waarop kan worden aangesproken. Een belangrijke meerwaarde van het project is tenslotte dat er een aantal goed bruikbare en krachtige instrumenten onder de aandacht van lokale partners zijn gebracht zoals het ontzeggingenbeleid, de exploitatievergunning, de aanpak van alcohol op straat en een portiersregeling. Deze instrumenten waren weliswaar al bekend en ook al plaatselijk toegepast, maar tijdens de project periode is gebleken dat ze ook in de praktijk goed kunnen werken. In de periode dat het project is opgestart en uitgevoerd heeft zich een aantal positieve ontwikkelingen voorgedaan. Een deel van het uitgaanspubliek dat zich veiliger is gaan voelen, schrijft de verbetering voor een belangrijk deel toe aan elementen van het project Veilig Uitgaan, zoals de aanwezigheid van meer politie op straat, het optreden van portiers en de betere samenwerking tussen horecaondernemers. VIII

13 Samenvatting en conclusies Er zijn dus goede redenen voor het programmabureau integrale veiligheid om door te gaan met het promoten van deze elementen, zodat deze zoveel mogelijk geïmplementeerd worden in de lokale praktijk. De manier waarop dat het best zou kunnen blijft nog even een vraag. Eén van de speerpunten van het project Veilig Uitgaan was om uniformiteit te creëren in de regelgeving. Het programmabureau had bij aanvang van het project de ambitie om binnen enkele jaren te komen tot een regionaal dekkende uniforme werkwijze met een identiek juridisch kader, vastgelegd in de lokale APV s. Deze ambitie is in de eerste drie jaren van het project niet haalbaar gebleken. De voorgestelde aanpak bevat weliswaar goede elementen, maar toepassing ervan wordt niet overal nodig of wenselijk geacht. Er zijn gemeenten waar de urgentie van het probleem niet groot genoeg is om de werkwijze op korte termijn over te nemen. Ook gemeenten waar men wel op korte termijn extra energie wil steken in het terugdringen van het uitgaansgeweld, doen dat vanuit hun lokale autonomie en met de samenwerkingspartners in hun eigen gebied. Iedere gemeente kent zijn eigen lokale krachtenveld en historie, waardoor de uiteindelijke convenanten veelal zijn toegespitst op de lokale situatie. Het is de vraag of de gemeenten die het convenant nog niet hebben ondertekend dit zonder verdere aansporing alsnog gaan doen. Het programmabureau zou zich in de komende periode kunnen richten op het verder promoten van de succesvolle elementen van de aanpak. Om in alle gemeenten iets voor elkaar te krijgen, zou het programmabureau kunnen inspelen op de wens naar meer maatwerk in de lokale convenanten. Dit zou kunnen door een lichtere variant van het convenant te ontwikkelen die wel de kernelementen bevat, maar beter is toe te spitsen op de lokale praktijk van (kleinere) gemeenten. Een belangrijk nadeel hiervan is dat deze concessies ten koste gaan aan de uniformiteit van regelgeving en werkwijze, en daarmee afbreuk doen aan de oorspronkelijke hoofddoelstelling van het project. Verbeterpunten Op basis van de effectmeting is geen oordeel te geven over de wenselijkheid van continuering van het project. Deze vraag behoorde ook niet tot de opdracht. Wel is op basis van de bevindingen een aantal verbeteringen denkbaar. Drempel verlagen voor de kleine gemeenten Opvallend is dat er met name in de kleinere gemeenten nog geen convenant ondertekend is. Door de aard en de omvang van de uitgaansproblematiek, ervaart men (een deel van) de afspraken in het modelconvenant als een brug te ver. Tegemoet komen aan de wens van kleinere gemeenten een aangepaste, minder zware variant van het convenant te ontwikkelen heeft als belangrijk nadeel dat het streven naar uniformiteit onder druk komt te staan. Het verlagen van de drempel voor de kleinere gemeenten kan om die reden beter gezocht worden in gerichte communicatie over het convenant, waarbij praktische onduidelijkheden en vermeende juridische obstakels zoveel mogelijk worden weggenomen. Verder kunnen de positieve ervaringen van andere kleinere gemeenten waar men wel met een convenant werkt, gebruikt worden bij het over de streep trekken van de gemeenten die nu nog niet zover zijn. Betrekken andere partijen Het overleg tussen de convenantpartners heeft overal een andere vorm. In sommige gemeenten nemen beveiligers en portiers deel aan het structureel overleg. Er zijn voorbeelden dat vervoersbedrijven en bewoners ook bij dit overleg worden betrokken. Er zijn ook goede ervaringen met het betrekken van de coffeeshops en de droge horeca die tot na sluitingstijd van de natte horeca open zijn. Een mogelijke toevoeging voor het convenant is een aansporing deze groepen zo actief mogelijk te betrekken. IX

14 Samenvatting en conclusies Vergroten duidelijkheid en bindendheid afspraken De convenanten die wel zijn ondertekend kenmerken zich zonder uitzondering door meerdere aanpassingen die beter passen in de lokale situatie. Ingebakken in een convenant is bovendien de zekere mate van vrijblijvendheid van de afspraken. Onderzocht zou kunnen worden welke manieren er zijn om de bindendheid van afspraken te vergroten. De belangrijkste onderdelen kunnen dan wellicht verplicht in de hele regio ingevoerd worden. Om te grote lokale differentiaties te voorkomen valt te denken aan een minimumniveau waaraan de afspraken moeten voldoen. Een voorbeeld is de dagelijkse reiniging van de uitgaansgebieden. Dit is door alle gemeenten aangepast. Wellicht is dagelijks niet haalbaar voor alle gemeenten. Een oplossing zou kunnen zijn een minimum, bijvoorbeeld minstens 3 keer per week, in te stellen en dagelijks als streven te houden. Nakomen afspraken Een belangrijk punt is de ongelijkwaardigheid van de convenantafspraken die horecaondernemers ervaren. Horecaondernemers zijn niet alleen gebonden aan het convenant maar ook aan juridische uitvloeisels hiervan zoals een gewijzigde APV. Zij kunnen dus bij het niet nakomen van afspraken te maken krijgen met sancties, terwijl dat voor politie en gemeente geen directe gevolgen heeft. Dit kan nadelig zijn voor het onderling vertrouwen en daarmee de samenwerking bemoeilijken. Gemeente en politie zouden meer begrip kunnen tonen voor deze ongelijkwaardigheid en laten zien dat er ook van hun kant van vrijblijvendheid geen sprake is. Geven van meer duidelijkheid d over juridische mogelijkheden Een deel van de afspraken in het modelconvenant blijkt vragen op te roepen over de juridische haalbaarheid en/of onderbouwing daarvan. Een taak voor het programmabureau kan zijn om hierover meer duidelijkheid te scheppen. De onduidelijkheid spitst zich in ieder geval toe op de volgende zaken: o De (on)mogelijkheden van het gebruik van een smoelenboek waarin klanten met een verblijfs- of gebiedsontzegging zijn opgenomen, in relatie tot de privacywetgeving. Zo is er onduidelijkheid over het gebruik van foto s. o De begrenzing van de zogenaamde risicogebieden waar geen alcohol op straat mag worden gedronken. De regel is dat alleen het uitgaansgebied daarvoor wordt aangewezen, maar in de praktijk komt het ook voor dat het verbod op het gehele gemeentelijke grondgebied van kracht is. o De juridische basis op grond waarvan (kleinere) horecaondernemers is te verplichten een portier/bewaking te regelen. Uitbreiding van verbod op alcohol naar verbod op drugs Het verbieden van het gebruik van alcohol in de uitgaansgebieden wordt als een effectief instrument beschouwd om personen en groepen die overlast veroorzaken aan te pakken. In Den Helder is dit verbod al uitgebreid naar het gebruik en in bezit hebben van drugs. Ook andere gemeenten zijn bezig met een uitbreiding van het alcoholverbod naar het strafbaar stellen van drugsbezit in de openbare ruimte. Het programmabureau zou kunnen bekijken in hoeverre het wenselijk en nuttig is of het bezit van alcohol, het gebruik van drugs of het bezit van drugs ook strafbaar moeten worden gesteld in de uitgaansgebieden. X

15 Samenvatting en conclusies Aansluiten bij andere initiatieven zoals Keurmerk Veilig Ondernemen Er liggen kansen het project beter te laten aansluiten, c.q. te combineren met al lopende initiatieven met vergelijkbaar doel zoals het Keurmerk Veilig Uitgaan. In ieder geval moet voorkomen worden dat beide sporen leiden tot inefficiëntie of dubbel werk. Doorstart in i Westfriesland Van de Westfriese gemeenten hebben tot dusverre alleen Opmeer en recent Medemblik het convenant ondertekend. Een mogelijke verklaring is dat men in Westfriesland in de zelfde periode erg druk is geweest met het project Jeugd en Alcohol, waardoor het project Veilig Uitgaan wat naar de achtergrond is geschoven. Gezien de bereidheid iets aan de veiligheid van het uitgaan te doen liggen er in de komende periode wellicht kansen om nog meer Westfriese gemeenten over de streep te trekken. Afspraken over sluitingstijdens horeca Meerdere betrokkenen zien het als een gemiste kans dat binnen het modelconvenant het hete hangijzer van de sluitingstijden is vervallen. Enerzijds is er begrip, omdat opname ervan waarschijnlijk tot een nog lager aantal ondertekende convenanten zou hebben geleid. Ten aanzien van de sluitings- en toegangstijden bestaan stevige verschillen van inzicht tussen gemeente, politie en horecaondernemers. Ook binnen deze geledingen zijn er nog verschillen in standpunten. Toch wordt alom de uniformiteit van de sluitingstijden als één van de belangrijkste maatregelen gezien om duidelijkheid te creëren voor de bezoeker en de werksituatie van de politie te verbeteren. XI

16

17 Inleiding 1. Inleiding 1.1 Achtergrond Een regionale werkgroep onder leiding van het programmabureau Integrale Veiligheid NHN is in 2006 van start gegaan met het project Veilig Uitgaan. De politie Noord-Holland Noord, de gemeenten, het Openbaar Ministerie en horecaondernemers bundelden in dit project de krachten om geweld in het uitgaansleven beter te kunnen bestrijden. Het project richtte zich aanvankelijk op vijf thema s: 1. eenduidige afspraken d.m.v. een convenant veilig uitgaan per gemeente; 2. aanpak van stelselmatige geweldplegers; 3. aanpassing van de APV s om ontzeggingenbeleid mogelijk te maken; 4. effectiever handhaving; 5. een aanpak om het gebruik van alcohol onder jongeren te reduceren. Het laatste actiespoor is afzonderlijk uitgewerkt in het Westfriese project Jeugd & Alcohol waartoe op 5 november 2007 een convenant is getekend met de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. In 2007 is een actiepakket aan alle 26 gemeenten in de regio Noord-Holland Noord aangeboden. Het pakket bestond uit een aantal modelteksten voor een lokaal convenant veilig uitgaan, een concept B&W voorstel, een exploitatievergunning (met portiersregeling en toegangsontzeggingenbeleid), een APV artikel behorende bij de exploitatievergunning, een stappenplan handhaving, een APV artikel inzake gebiedsontzegging, een mandateringsbesluit voor de politie, toegangsontzeggingenbeleid en een communicatieproduct. Eind 2008 waren inmiddels onderdelen van het pakket in een aantal gemeenten in de regio geïmplementeerd. De vraag is in hoeverre dat heeft geleid tot een significante daling van de onveiligheid in de uitgaansgebieden. Er zal een analyse worden gemaakt van de misdaadcijfers van de politie. Omdat uit de misdaadcijfers van de politie alleen niet is af te leiden in hoeverre de (on)veiligheid is beïnvloed door de instrumenten uit het project Veilig Uitgaan, is de evaluatie er ook op gericht om meer kwalitatieve informatie te vergaren over de effectiviteit bij betrokken partijen zoals horecaondernemers, bezoekers, beveiligers, gemeenteambtenaren en politieambtenaren (HITteams). Tezamen moet dit een beeld opleveren van de eventuele verbeteringen in de veiligheidssituatie, de beleving daarvan door betrokkenen en de mate waarin het project daarin een rol heeft gespeeld. 1

18 Inleiding 1.2 Doel van het onderzoek Het doel van het onderzoek is het geven van inzicht in de mate waarin het project Veilig Uitgaan heeft geleid tot een vermindering van uitgaansgerelateerde misdrijven en de veiligheidsbeleving van betrokkenen. Uit de doelstelling vloeien de volgende onderzoeksvragen voort: 1. Welke onderdelen van het project Veilig Uitgaan zijn geïmplementeerd in de gemeenten? 2. Tot welke veranderingen in regelgeving, werkwijze, handhaving en toezicht heeft het project in die gemeenten geleid? 3. Hoe heeft het aantal uitgaansgerelateerde misdrijven en incidenten in deze gebieden zich ontwikkeld, sinds de implementatie van het project en in vergelijking met andere gebieden? 4. Hoe is het gesteld met de huidige veiligheidsbeleving van betrokkenen in de acht gemeenten en in hoeverre ervaart men verschillen ten opzichte van de vroegere situatie? 5. In hoeverre zijn de eventuele effecten toe te schrijven aan de inzet van instrumenten vanuit het project Veilig Uitgaan? In het verlengde van de beantwoording van bovenstaande onderzoeksvragen worden conclusies getrokken over de effectiviteit van het project en de mogelijke verbeteringen van de veiligheid in het uitgaansgebied. Uit de onderzoeksvragen blijkt dat de focus van de evaluatie in sterke mate op de effectiviteit van het project ligt en niet zozeer op het uitvoeringsproces. De effectiviteit is beoordeeld aan de hand van de mate waarin de output van het project (actiepakket met modelconvenant) heeft geleid tot een andere werkwijze die beantwoordt aan de uitgangspunten en doelstellingen van het project Veilig Uitgaan. Vervolgens is nagegaan of als gevolg van deze andere werkwijze ook effecten te constateren zijn op het feitelijke aantal uitgaansgerelateerde misdrijven en de veiligheidsbeleving van horecaondernemers en het uitgaanspubliek. 1.3 Uitvoering van het onderzoek Het onderzoek is uitgevoerd in acht gemeenten in noordelijk Noord-Holland: Castricum, Hoorn, Drechterland, Enkhuizen, Medemblik, Schagen, Den Helder en Texel. Deze gemeenten vormen tezamen een goede doorsnee van de regio; er zijn zowel stedelijke als landelijke gemeenten onderzocht en daarmee samenhangend is ook de omvang en aard van de uitgaansproblematiek divers. Verder zijn er in het onderzoek zowel gemeenten die recent een lokaal convenant hebben ondertekend, als gemeenten waar dat (nog) niet is gebeurd. Het onderzoek bestond uit de volgende onderdelen: 1. document analyse gericht op lokale convenanten en andere relevante beleidsstukken; 2. kwantitatieve analyse van uitgaansgerelateerde incidenten in de regio; 3. interviews met convenantpartners in de acht gemeenten; 4. enquête onder uitgaanspubliek in de acht gemeenten; 5. enquête onder horecaondernemers in de acht gemeenten. In de bijlage is een uitgebreide onderzoeksverantwoording opgenomen. 2

19 Inleiding 1.4 Leeswijzer In dit rapport worden de uitkomsten van het onderzoek beschreven. De inhoud van de hoofdstukken is als volgt: Hoofdstuk 2 geeft een beschrijving van de achtergrond, doelen en opzet van het project Veilig Uitgaan. Het derde hoofdstuk richt zich op de mate waarin en de wijze waarop op lokaal niveau gebruik is gemaakt van de producten die binnen het project zijn ontwikkeld. In het vierde hoofdstuk is te lezen hoe lokale partijen samenwerken aan de veiligheid van het uitgaan en de mate waarin het project Veilig Uitgaan daarop van invloed is geweest. In de hoofdstukken 5 en 6 komt de veiligheidssituatie aan de hand van politiecijfers en de veiligheidsbeleving van betrokkenen aan de orde. 3

20

21 Het project Veilig Uitgaan 2. Het project Veilig Uitgaan 2.1 Inleiding In dit hoofdstuk komen de achtergronden, de doelen en de beoogde opzet van het project Veilig Uitgaan aan de orde. Eerst wordt de achtergrond, de doelen en de opzet van het project behandeld ( 2.2). Daarna volgt een korte beschrijving van de doelen en opzet ( 2.3) en de uitvoering van het project ( 2.4). 2.2 Achtergrond van het project Een regionale werkgroep onder leiding van het programmabureau Integrale Veiligheid NHN is in 2006 van start gegaan met het project Veilig Uitgaan. De politie NHN, de gemeenten, het OM en horecaondernemers bundelden in dit project de krachten om geweld in het uitgaansleven beter te kunnen bestrijden. De aanleiding voor het project was de constatering dat de regio Noord-Holland Noord in bovengemiddelde mate te maken heeft met geweldscriminaliteit. Al sinds 1998 stijgt het aantal geweldsdelicten in de regio in sterkere mate dan in de meeste overige politieregio s. Binnen deze categorie van geweldsdelicten bestaan verschillende vormen van geweld die ieder om een specifieke aanpak vragen. Zo bestaat er al langere tijd een succesvolle aanpak van huiselijk geweld. Om het geweld op scholen tegen te gaan is het Convenant Veilige Scholen geïntroduceerd waaraan de politie Noord-Holland Noord haar medewerking verleent. Ook het uitgaansgeweld vraagt om een gerichte aanpak. Het blijkt dat een groot deel van de geweldsdelicten vooral gepleegd worden door mannen in de leeftijdscategorie van 18 tot 23 jaar en het meest gepleegd in de nacht van zaterdag op zondag en in de nacht van vrijdag op zaterdag van tot uur. Het geweld in relatie met horeca vindt plaats in de uitgaanskernen. Hoewel er al veel gedaan wordt door verschillende organisaties om geweld in de kiem te smoren, leidt dit namelijk nog niet tot het gewenste resultaat. Uit de politiecijfers blijkt dat, ondanks de huidige aanpak, nog steeds veel geweldsdelicten worden gepleegd in de uitgaansgebieden. Om die reden is gekozen hier krachten te bundelen. Politie, Openbaar Ministerie, gemeenten, horecaondernemers en Koninklijke Horeca Nederland zijn het er over eens dat zij alleen gezamenlijk meer kunnen bereiken om het uitgaansgeweld aan te pakken. 5

22 Het project Veilig Uitgaan 2.3 Doelen en opzet van het Project Veilig Uitgaan Het programmabureau Integrale Veiligheid NHN is in 2006 van start gegaan met het project Veilig Uitgaan. De hoofddoelstelling van het project is als volgt geformuleerd: Het terugdringen van geweld gerelateerd aan uitgaan onder het landelijke niveau binnen 4 jaar. Het project heeft vorm gekregen langs vijf actiesporen: 1. realiseren van eenduidige afspraken d.m.v. een convenant veilig uitgaan per gemeente; 2. aanpak van stelselmatige geweldplegers; 3. aanpassing van de APV s om ontzeggingenbeleid mogelijk te maken; 4. effectiever handhaving; 5. een aanpak om het gebruik van alcohol onder jongeren te reduceren. Om de hoofddoelstelling te kunnen realiseren zijn er voor de verschillende pijlers subdoelstellingen benoemd. Verder zijn per subdoelstelling activiteiten beschreven om het hoofddoel te verwezenlijken. De doelstellingen en acties voor de eerste 4 peilers zijn hieronder omschreven. Het vijfde actiespoor is afzonderlijk uitgewerkt in het Westfries project Jeugd & Alcohol waartoe op 5 november 2007 een convenant is getekend met de minister van BZK. Dit actiespoor valt derhalve buiten het project Veilig Uitgaan en deze evaluatie. Subdoelstelling 1: Convenant Veilig Uitgaan De partners gemeente, politie, openbaar ministerie en horecaondernemers (vertegenwoordigd door de Koninklijke Horeca Nederland) ontwikkelen en implementeren samen een eenduidig afsprakenkader voor het horecaconvenant in de regio Noord-Holland Noord. De partners maken afspraken over sluitingstijden, huisregels, toelatings- en toegangsontzeggingen, alcohol- en drugs, vastgelegd in het convenant Veilig Uitgaan. Medio 2007 hebben alle partners op regionaal en lokaal niveau ingestemd met het modelconvenant Veilig Uitgaan. Acties: Programmabureau IV 0-meting bij alle gemeenten; Organiseren bijeenkomst voor alle gemeenten om commitment te krijgen voor eenduidig convenant; Inventariseren werkzaamheden voortvloeiend uit convenant; Vaststellen indicatoren, monitoren en rapporteren; Politie NHN Concretiseren model convenant; Gemeenten Implementeren werkzaamheden. Beoogd resultaat Het beoogde resultaat van deze activiteiten is dat per 1 januari 2008 in alle 26 gemeenten een convenant ondertekend is. 6

23 Het project Veilig Uitgaan Subdoelstelling 2: Aanpak stelselmatige uitgaansgeweldplegers Horecaondernemers hebben de mogelijkheid om onder voorwaarden personen de toegang te ontzeggen tot hun eigen horecagelegenheid. Eventueel kunnen zij ook werken met een collectief toegangsverbod. Een dergelijk collectief toegangsverbod moet wel aan bepaalde voorwaarden voldoen. Zo moet het toegangsverbod worden uitgereikt, moeten de personalia erop staan, etc. Ook kan gewerkt worden met een waarschuwing. Het OM wil een aantal eisen stellen aan een collectief toegangsverbod horeca. Dit met het oog op een mogelijk strafrechtelijk vervolg bij overtreding van het verbod. Acties: Politie en OM Opstellen definitie stelselmatige uitgaansgeweldpleger ; Opstellen lijst uitgaansgeweldplegers en casusoverleg; Politie NHN Analyse dossiers uitgaansgeweldplegers; OM Opstellen aanpak; Vormgeven hulpverleningstraject; Vormgeven strafrechtelijke aanpak; Opstellen werkinstructie; Instellen stuurgroep; Stuurgroep Monitoren. Beoogd resultaat Het beoogde resultaat is dat per 1 januari 2008 de aanpak van stelselmatige uitgaansgeweldplegers in werking is. Subdoelstelling 3: Aanpassen van de APV Er zijn voor een gemeente een aantal mogelijkheden om overlastsituaties in de uitgaansgebieden aan te pakken, indien zij hierover bepalingen hebben opgenomen in de Algemeen Plaatselijke Verordening van hun gemeente. Programmabureau IV Toezenden concepttekst APV; Monitoren; Gemeenten Aanpassen APV. Beoogd resultaat Gebiedsontzegging per 1 januari 2008 opgenomen in de APV van de 26 gemeenten. Subdoelstelling 4: Handhaving vergunningenstelsel el Het nieuwe stelsel zal geen effect hebben zonder handhaving. Wie controleert de vergunningen, hoe (vaak) en wat gebeurt er als het niet in orde is? De rol van andere partners zoals de Inspectie voor de gezondheidszorg, de autoriteit voor de Voedsel en Warenwet, de Arbeidsinspectie en de brandweer zijn hierbij ook van belang. Het doel is meer duidelijkheid te krijgen over hun mogelijke bijdrage aan Veilig Uitgaan en vervolgens tot betere samenwerking en bundeling van krachten te komen. 7