Vragen en antwoorden commissie BBV 2015

Transcriptie

1 Vragen en antwoorden commissie BBV 2015 Vraag : Onder druk van de accountant zijn in 2011 alle aanwezige voorzieningen omgezet in bestemmingsreserves. Met als argument dat de voorzieningen onvoldoende onderbouwd waren. Vanuit het BW wordt een definitie gehanteerd wanneer voorzieningen gevormd dienen te worden. Dit wordt nader uitgewerkt in de Richtlijnen voor de jaarverslaggeving. Graag nadere info waar de toepassing van een voorziening volgens de BBV afwijkt van het BW en de Richtlijnen. Hierdoor ontstaat een ongewenst beeld dat er bestemmingsreserves gevormd waarop geen accountantscontrole plaats vindt of de bestemmingsreserve toereikend is naar de toekomst in het geval van beheersplannen en in de begroting en het meerjaren perspectief geen inzicht verschaft wordt in het toekomstig verloop van de uitgaande geldstroom. Zelfs verplichte tijdelijke bijdragen aan een gemeenschappelijke regeling worden als bestemmingsreserves getoond. Voor een leek ontstaat hierdoor de indruk dat dit vrij besteedbaar eigen vermogen van de gemeente is. Graag een nadere toelichting op de afbakening van de vereiste voorzieningen en de mate van vrijheid om toekomstige min of meer onvermijdelijke kaststromen als bestemmingsreserve te verantwoorden. In mijn ogen kan een bestemmingsreserve niet dienen als vervanging van voorzieningen indien er sprake is van verplichtingen met een meer dan 50% kans op een uitgaande kasstroom. Antwoord : In de (oorspronkelijke) artikelsgewijze toelichting op art. 44 is hieromtrent het volgende opgenomen: Voor de definitie van voorzieningen is aansluiting gezocht bij artikel 374, boek 2 BW. In artikel 44 is bepaald wanneer sprake is van een voorziening. Voorzieningen zijn passiefposten in de balans, die een schatting geven van de voorzienbare lasten in verband met risico s en verplichtingen, waarvan de omvang en/of het tijdstip van optreden per de balansdatum min of meer onzeker zijn, en die oorzakelijk samenhangen met de periode voorafgaande aan die datum. Het gaat bij voorzieningen om min of meer onzekere verplichtingen die te zijner tijd tot schulden kunnen worden, zoals garantieverplichtingen en dergelijke (1). Ook kunnen voorzieningen betrekking hebben op verplichtingen, samenhangend met het in de tijd onregelmatig gespreid zijn van bepaalde kosten, zoals bijvoorbeeld groot onderhoud (2). Voorts kunnen voorzieningen een schatting betreffen van de lasten voortvloeiend uit risico s die samenhangen met de bedrijfsvoering, zoals rechtsgedingen, reorganisaties en dergelijke (3). Voor de gevolgen van toekomstige gebeurtenissen, die niet in causale relatie staan tot het bedrijfsgebeuren in de periode voorafgaande aan de balansdatum, kunnen geen voorzieningen worden gevormd. T.a.v. de omzetting van bestemmingsreserves is er bij deze beantwoording vanuit gegaan dat dit voorzieningen betrof i.h.k.v. egalisatie van toekomstige onderhoudslasten. Als in dat geval actuele beheerplannen ontbreken, kan niet onderbouwd worden aangetoond wat de benodigde omvang van de voorziening moet zijn en ontbreekt daarmee tevens het inzicht in de mate waarin de doelstelling van egalisatie van lasten over meerdere begrotingsjaren wordt gerealiseerd. In dat geval wordt niet voldaan aan de vereisten om een voorziening voor groot onderhoud te vormen. In de praktijk zien we dat gemeenten als alternatief een bestemmingsreserve vormen, zodat er dekkingsmiddelen zijn voor het uitvoeren van groot onderhoud. Bij een bestemmingsreserve groot onderhoud wordt er vanuit de verslaggevingsregels geen nadere onderbouwing 1

2 afgedwongen inzake de omvang en afloop van de bestemmingsreserve (in tegenstelling tot voorzieningen). Het is hierbij aan de raad om de kaders en voorwaarden voor de bestemmingsreserve goed te omschrijven. Groot onderhoud kan op 2 manieren worden verwerkt: 1. kosten in jaar van uitvoering t.l.v. de exploitatie (jaarlijks ramen in de begroting); 2. kosten in jaar van uitvoering t.l.v. de onderhoudsvoorziening. De keuze is aan de gemeenteraad. Wanneer de lasten van groot onderhoud direct ten laste van een voorziening worden gebracht, moet wel aan de voorwaarden voor het aanhouden van een voorziening groot onderhoud (actueel beheerplan) worden voldaan. Over het eventueel vormen en aanwenden van bestemmingsreserves ter dekking van groot onderhoud besluit de gemeenteraad. Een bestemmingsreserve groot onderhoud kan echter nooit de functie van het egaliseren van onderhoudslasten over meerdere begrotingsjaren overnemen. Wanneer de gemeenteraad kiest voor het egaliseren van onderhoudslasten over meerdere begrotingsjaren moet, onder de voorwaarde dat er een actueel beheerplan is, op basis van artikel 44 lid 1c van het BBV een voorziening worden gevormd. Daarbij wordt ook nog opgemerkt dat mutaties in bestemmingsreserves als incidentele baten en lasten worden aangemerkt. Vanuit het oogpunt van risicobeheersing en inzicht in de financiële positie is het overigens welke systematiek ook wordt gekozen door de gemeenteraad - aan te raden altijd zorg te dragen voor actuele beheerplannen. Het komt in de praktijk voor dat een voorziening voor groot onderhoud niet met een actueel beheerplan is onderbouwd en dat de voorziening ten gunste van de exploitatie moet vrijvallen en/of op basis van een raadsbesluit in de balans wordt opgenomen als een bestemmingsreserve groot onderhoud. Dit kan hooguit een tijdelijke situatie zijn gedurende de periode dat het beheerplan wordt geactualiseerd, omdat een bestemmingsreserve de functie van egalisatiereserve groot onderhoud over meerdere begrotingsjaren niet kan overnemen. Ten aanzien van riolering is er een uitzondering. Hiervoor verwijzen wij naar de nieuwe notitie riolering waarin staat dat de voorziening ad 44-2 verplicht wordt gevormd uit geheven / ontvangen specifieke bijdragen van de burger en geen (echte) onderbouwing vereist. Het zijn gelden die aan betreffende taak moeten worden besteed dan wel aan de burger moeten worden teruggegeven. Overigens is ook voor deze voorziening aan te raden om voortdurende aansluiting met bijvoorbeeld het Gemeentelijk Rioleringsplan te hebben. Ten aanzien van de verplichte tijdelijke bijdragen aan gemeenschappelijke regelingen, zal waarschijnlijk niet zijn voldaan aan het criterium dat een causale relatie dient te bestaan met het bedrijfsgebeuren in de periode voorafgaande aan de balansdatum (omstandigheden na balansdatum zullen de uitstroom van middelen nog kunnen beïnvloeden, bijvoorbeeld opheffing van de GR of wijziging van de begroting van de GR voor toekomstige uitgaven). In dat geval mag inderdaad geen voorziening of schuld worden opgenomen in de balans van de gemeente, maar kan de gemeenteraad wel besluiten geld voor dit doel te reserveren in een bestemmingsreserve. 2

3 Vraag : In de gemeente bestond in het kader van de gemeentelijke comptabiltieit voorschiften een voorziening verfraaiing gemeente. De besteding van de voorziening was gedelegeerd aan het College en het College liet zich adviseren door een Commissie Kunst en Cultuur en die commissie gaf dus b.v. een advies m.b.t de besteding van de middelen in die voorziening. Echter is deze voorziening sinds het BBV een reserve geworden en de vraag is of die besteding van de reserve aan het College gedelegeerd kan blijven/worden. Zo niet hoe kunnen we dan praktisch hieraan invullen geven waarbij recht wordt gedaan aan het BBV en voorts aan de rol van het College en de adviserende commissie Kunst en Cultuur Antwoord : De basisregel is dat mutaties in bestemmingsreserves moeten zijn gedekt door een vóór het einde van het verslagjaar genomen raadsbesluit. De invulling van een dergelijk raadsbesluit behoeft echter niet altijd een specifiek omschreven en afgebakende uitgave te behelzen. Het is aan de raad om de voorwaarden rondom de besteding van een bestemmingsreserve te bepalen. Dit kan bijvoorbeeld ook een raadsbesluit zijn (bijv. in een nota reserves en voorzieningen of een separaat raadsbesluit), waarin een generieke bestedingsvoorwaarde wordt gesteld. Formuleringen in deze casus zouden kunnen zijn onttrekkingen uit de bestemmingsreserve mogen plaats vinden o.b.v. een collegebesluit o.b.v. een advies van de Commissie Kunst en Cultuur. Hierbij kan ook in overweging genomen worden om dit tot een bepaald grensbedrag toe te staan en daarboven wel expliciete toestemming van de raad te vereisen. Het is aan de raad om een dergelijk expliciet besluit te nemen, waarbij de bevoegdheid om bestedingen te dekken uit de reserve wordt gedelegeerd aan het College. Het is overigens wel aan te bevelen om onttrekkingen (en ook toevoegingen) o.b.v. dergelijke generieke raadsbesluiten altijd via een begrotingswijziging te verwerken. Dit leidt tot een transparante verantwoording aan de raad. Vraag : Een gemeenschappelijke regeling exploiteert gronden en heeft een perceel administratief in 4 delen opgedeeld. Feitelijk is het één complex waarbij gronden tegen een gemiddelde verkoopprijs worden verkocht. Nu zijn er twee van de vier delen verkocht en twee delen nog niet. het totale complex is nog steeds (ruim) winstgevend. De klant wil graag de verkoopprijzen naar beneden aanpassen om de overige twee percelen sneller te verkopen. Door de verlaging blijft het totale complex winstgevend, maar de nieuwe verkoopprijs is lager dan de twee verkochte delen. Vraag: moet de gerealiseerde winst op de twee in het verleden verkochte percelen deels worden teruggedraaid (en dus een verlies worden genomen) of kan dit achterwege blijven aangezien het totale complex nog steeds (maar wel minder dan eerst) winst wordt verwacht? Antwoord : Het voorzichtigheidsbeginsel leidt er toe dat realisatie van winst moet worden uitgesteld tot daarover voldoende zekerheid bestaat. Dit betekent echter niet dat pas winst moet worden genomen bij het afsluiten van het grondexploitatiecomplex. Ongeacht of in deze casus in het verleden wel of niet terecht is verondersteld dat voldoende zekerheid bestond voor tussentijdse winstneming, is er feitelijk voor de deelcomplexen winst gerealiseerd (opbrengst betreffende deelcomplexen > kosten betreffende deelcomplexen). 3

4 Zolang er een verwachte winst blijft bestaan op de resterende deelcomplexen (kavels), is het niet noodzakelijk de als gerealiseerd beschouwde winst te corrigeren. Pas wanneer de verwachting is dat de opbrengsten voor de resterende deelcomplexen (kavels) lager zullen zijn dan de boekwaarde + resterende kosten, en dus sprake is van een verwacht verlies, dient voor dit verlies een voorziening te worden gevormd. Vraag : Mag je de bijdragen die je verstrekt voor woningaanpassing op grond van de Wet voorziening Gehandicapten op grond van artikel 61 BBV activeren. Antwoord : Artikel 61 geeft de condities aan waaronder bijdragen in activa in eigendom van derden kunnen worden geactiveerd. Eén van die condities is dat de investering die tot het actief bij de derde heeft geleid, bijdraagt aan de publieke taak. Dat wil zeggen dat er een algemeen belang mee is gediend, liggende in de sfeer van de uitvoering van een overheidstaak. De uitvoering van de WvG is een (wettelijk verplichte) overheidstaak van de gemeente, maar dient een individueel belang en geen algemeen belang. Er wordt dus niet voldaan aan alle voorwaarden van art. 61 BBV, waardoor bijdragen o.g.v. de WvG niet kunnen worden geactiveerd als bijdrage in activa van derden. Vraag : Op de balans kennen we nu het onderdeel Investeringen met economisch nut waarvoor ter bestrijding van de kosten een heffing kan worden geheven. In de toelichting daarop wordt alleen gesproken over riool- en afvalstoffenheffing. Dienen hieronder ook de investeringen op de gemeentelijke begraafplaats worden ondergebracht voor zover daarvoor begraafrechten worden geheven? Antwoord : De bedoelde heffing betreft ook rechten die op grond van Gemeentewet art. 229 lid 1 a en b worden geheven. Dit zijn rechten die maximaal kostendekkend mogen zijn, alleen besteed mogen worden aan het doel waarvoor de rechten zijn geheven en die ook een spaarbedrag voor vervanging van de betrokken activa mogen bevatten. Begraafrechten vallen onder de in Gemeentewet art. 229 lid 1 a en b bedoelde rechten. Investeringen waarvoor begraafrechten (kunnen) worden geheven, moeten derhalve worden gepresenteerd onder de categorie Investeringen met een economisch nut waarvoor ter bestrijding van de kosten een heffing kan worden geheven. Vraag : De financiële verordening van onze gemeente lijkt onvolledig betreffende titel 3 Artikel 21 Waardering en afschrijving vaste activa Het ontbreekt hier naar mijn mening aan regels voor waardering en afschrijving van activa. Dit is in strijd met artikel 212 van de Gemeentewet en de artikelen 59 t/m 65 van de BBV. Het college heeft op deze manier vrije hand en de raad en de accountant heeft geen handvat om te 4

5 controleren. Dit komt de rechtmatigheid niet ten goede. Bijvoorbeeld; Het college stelt voor om de afschrijvingstermijn van bestaande parkeergarages te verhogen van 40 naar 50 jaar en een restwaarde op te nemen van 25% omdat de grond nooit is gewaardeerd en een waarde behoudt. Afgezien van het feit dat dit een resultaat afhankelijke verandering is, is het m.i. onjuist omdat de verordening niet juist is. Als ik de besluiten van de commissie BBV goed heb gelezen zegt de commissie in een vergelijkbaar geval dat alle afschrijvingstermijnen moeten worden teruggezet naar de looptijden van voor 2012 de datum waarop de verordening in werking is getreden. Graag verneem ik uw mening hierover en wil u bij deze een advies vragen wat te doen. Antwoord : In de Financiële verordening van de gemeente is in art. 21 het volgende opgenomen: o o o Artikel 21 Waardering en afschrijving vaste activa 1. Het college draagt zorg voor het opstellen en naleven van regels met betrekking tot de waardering en afschrijving van vaste activa. 2. Het college draagt zorg voor het tenminste een maal per vier jaar herzien van deze regels. 3. Het college doet in de paragraaf kapitaalgoederen verslag van het gevoerde beleid ten aanzien van de waardering en afschrijving van vaste activa. Hiermee heeft de raad heeft de regels voor waardering en afschrijving feitelijk niet zelf vastgesteld, maar de bevoegdheid daartoe gedelegeerd aan het college. Dit is op grond van Gemeentewet art. 156 lid 2f niet toegestaan. Het opstellen van de regels en randvoorwaarden (de kaderstelling) moet door de raad gebeuren; de uitvoering en handhaving kan wel worden gedelegeerd. Het ontbreken van de vaststelling van de regels voor waardering en afschrijving door de raad betreft in het kader van de rechtmatigheid een formele (juridische) fout van de gemeenteraad. Aangezien de in de verslaggeving gehanteerde afschrijvingen niet alleen formeel aan de (hier dus formeel ontbrekende) regelgeving worden getoetst door de accountant, maar ook aan het BBV, én de raad de afschrijvingstermijnen van nieuwe investeringen ook vaststelt in de jaarlijkse begrotingen, is er geen sprake van een (financiële) verslaggevings- of rechtmatigheidsfout. Ten aanzien van de wijziging van de afschrijvingstermijn betekent dit derhalve ook dat dit een bevoegdheid is van de raad. De afschrijvingstermijnen kunnen worden aangepast indien de feitelijke levensduur naar verwachting afwijkt van de afschrijvingstermijnen zoals vastgesteld door de raad. Een aanpassing van de levensduur betreft een schattingswijziging. Een schattingswijziging wordt prospectief verwerkt, waarbij de resterende boekwaarde op het moment van aanpassing van de afschrijvingstermijn wordt afgeschreven over de nieuwe restant levensduur van het actief. Er vindt dus geen herrekening plaats naar de eerdere reeds afgesloten jaren. 5

6 Het hanteren van een restwaarde op activa is toegestaan, voorzover deze restwaarde wordt verwacht te bestaan en te kunnen worden verkregen van derden na afloop van de gebruiksduur door de gemeente, dan wel bij de buitengebruikstelling van het betreffende actief. Hierbij mag geen rekening worden gehouden met de onderliggende grond en inflatie. Indien het pand en de grond als één actief zijn geactiveerd, kan alleen een restwaarde op het pand worden gehanteerd. Aan de grond kan niet alsnog een waarde worden toegekend. De toepassing van een restwaarde bij afschrijving van gebouwen is daarnaast een waarderingsgrondslag die vastgesteld moet zijn/worden in het activeringsbeleid van de gemeente (bijv verordering 212) en die bovendien consistent moet worden toegepast voor dezelfde activacategorieën en consistent in de tijd. Tevens dient in de jaarrekening een goede toelichting te worden opgenomen waarom de gemeente er met ingang van dit jaar voor kiest om een restwaarde toe te passen. Vraag : Onze gemeente bezit een stuk grond van Eur (stille reserve). Hierop wordt een gebouw gezet van EUR Men wil nu de grond als restwaarde inzetten en slecht het verschil EUR ( ) aflossen en ook voor slecht EUR rente als kapitaallast opnemen. Mag dit? Antwoord : Het BBV verbiedt niet om voor gebouwen een restwaarde te hanteren, voorzover deze restwaarde wordt verwacht te bestaan en te kunnen worden verkregen van derden na afloop van de gebruiksduur door de gemeente, dan wel bij de buitengebruikstelling van het betreffende actief. Hierbij mag geen rekening worden gehouden met de onderliggende grond en inflatie. Op grond mag niet worden afgeschreven, dus daarvoor geldt ook geen restwaarde. De grond dient apart geactiveerd te blijven op de huidige boekwaarde. Vraag : In onze gemeente willen we meer grip krijgen op ons vastgoed. Hieromtrent worden verschillende scenario s verkend. Eén van de terugkerende elementen is het verschil tussen publiek- en privaatrechtelijke rechtsvormen. De belangrijkste component hierbij is de mogelijkheid van afschrijven tot de helft van de WOZwaarde in een privaatrechtelijke stichting. Nu heb ik gezocht in de notitie kapitaalgoederen welke regelgeving hiervoor aanwezig is voor een publiekrechtelijke vorm, maar ik kom hier niet helemaal uit. In de notitie kapitaal goederen (2.2.5) wordt gesteld dat (in het kader van restwaarde): "Omdat activa worden gebruikt en gedurende de afschrijfperiode technisch en economisch slijten/verouderen zal de praktijk veelal zijn dat naar een boekwaarde 0 moet worden afgeschreven, als het voornemen bestaat de activa tot het einde van de mogelijke gebruiksduur te benutten." Impliceert dit dat met betrekking tot afschrijving (en inherent -kosten) een boekhoudkundig voordeel gehaald kan worden, omdat deze lasten lager zijn? Of kan de gemeente ook zelf haar nota investeren & waarderen aanpassen om deze "voordelen" te bereiken? 6

7 Antwoord : Het BBV verbiedt niet om voor gebouwen een restwaarde te hanteren, voorzover deze restwaarde wordt verwacht te bestaan en te kunnen worden verkregen van derden na afloop van de gebruiksduur door de gemeente, dan wel bij de buitengebruikstelling van het betreffende actief. Hierbij mag geen rekening worden gehouden met de onderliggende grond en inflatie. Dat gebouwen worden afgeschreven tot een bepaalde restwaarde is echter wel een waarderingsgrondslag die vastgesteld moet zijn/worden in het activeringsbeleid van de gemeente (bijv. verordering 212) en die bovendien consistent moet worden toegepast voor dezelfde activacategorieën en consistent in de tijd. Dat in privaatrechtelijke rechtsvormen andere (fiscale) afschrijvingsregels gelden, kan inderdaad tot een tijdelijk verschil leiden. Wanneer het actief namelijk aan het einde van de gebruiksduur buiten gebruik wordt gesteld of verkocht, dan dient de resterende boekwaarde te worden afgeboekt, wat op dat moment leidt tot het nemen van de resterende last, welke in het BBV-stelsel over het algemeen al gedurende de gebruiksduur zal zijn genomen. Vraag : Op 11 december 2014 werd de Decembercirculaire 2014 gemeentefonds gepubliceerd. In de circulaire is met geen woord gerept over vermoedelijke onderuitputting bij het rijk. Toch blijkt uit de Najaarsnota 2014 van het rijk een onderuitputting van ruim 300 mln. Het effect daarvan op het gemeentefonds is circa 60 mln. Bij een gemiddelde van 12 mln. per punt uitkeringsfactor komt dat neer op 5 punten. Vertaald voor onze gemeente betekent het een geschatte nabetaling over 2014 van afgerond (5 x ). Door het vervallen van de Maartcirculaire, waar het rijk voorheen de nacalculatie over het voorgaande jaar vermeldde, is de verrekensystematiek door het rijk gewijzigd. Op blz.3 van de Decembercirculaire 2014 is daarover het volgende opgenomen: De accresraming 2014 blijft in deze circulaire ongewijzigd. Het definitieve accres 2014 wordt volgens de gebruikelijke systematiek bij het Financieel Jaarverslag over 2014 vastgesteld en gemeld in de Meicirculaire 2015 en verwerkt in het uitkeringsjaar Voor uw jaarafsluiting 2014 is het accres zoals gemeld in de Septembercirculaire 2014 de laatst gemelde stand. Vorig jaar nam het rijk het wijze besluit om de voorlopige afrekening volgens de Najaarsnota 2013 wel op te nemen in de Decembercirculaire Ons standpunt is vanuit het voorzichtigheidsprincipe het voorzienbare geschatte verlies direct nemen en te verwerken in de jaarrekening 2014 en niet de systematiek van het rijk te volgen door de Meicirculaire 2015 af te wachten en het definitieve nacalculatorisch nadelig resultaat te verrekenen in het lopende verslagjaar Antwoord : In antwoord heeft de commissie BBV hieromtrent de volgende stellige uitspraak gedaan: Stellige Uitspraak: Van alle gemeenten en provincies wordt verwacht dat in de jaarrekening van jaar t de gemeentefonds- respectievelijk provinciefondsuitkering wordt opgenomen conform de in jaar t laatste 7

8 gepubliceerde accresmededeling. Doorgaans is deze accresmededeling opgenomen in de septembercirculaire. De gevolgen van het bijgestelde accres zoals opgenomen in de meicirculaire van het jaar t+1 worden verwerkt in de begroting/jaarrekening van het jaar t+1. Dit neemt overigens niet weg dat wanneer de gemeente een verlies voorspelt, het mogelijk is om voor deze tegenvaller een deel van het resultaat te bestemmen in een bestemmingsreserve. Het is echter niet mogelijk om hiervoor een voorziening te treffen. Vraag : De gemeente is eigenaar van een accommodatie met een boekwaarde van : gebouw en grond. De feitelijke waarde is eveneens , maar met de volgende verdeling: gebouw en grond. Is het in dit geval mogelijk om de balanspositie te corrigeren naar de feitelijke waarde? Achterliggend motief: intentie is om de accommodatie te verkopen voor en de grond in erfpacht uit te geven. Antwoord : BBV artikel 63 lid 1 schrijft voor dat activa worden gewaardeerd tegen verkrijgings- of vervaardigingsprijs. Herwaardering (naar een hogere waarde) is niet toegestaan. Wanneer echter sprake is van een verwachte duurzame waardevermindering, dan dient wel afwaardering van de activa plaats te vinden. In deze casus betekent dit dat herwaardering van de grond niet is toegestaan en dat t.a.v. het gebouw beoordeeld moet worden in hoeverre er sprake is van een duurzame waardevermindering (dit is ook mede afhankelijk van de functie van het gebouw). Wanneer de bestemming van een activum verandert, schrijft art. 63 lid 5 BBV voor, dat de actuele waarde van de nieuwe bestemming in de toelichting op de balans wordt opgenomen. Wanneer deze waarde lager is dan de boekwaarde, is er hoogstwaarschijnlijk sprake van een duurzame waardevermindering en dient ook afwaardering plaats te vinden. Wanneer de grond in erfpacht wordt uitgegeven, geldt dat op het moment dat het erfpachtcontract ingaat, waardering van deze grond plaatsvindt volgens art. 63 lid 4 BBV: Voor in erfpacht uitgegeven gronden geldt de uitgifteprijs van eerste uitgifte als verkrijgingsprijs. Gronden in eeuwigdurende erfpacht worden gewaardeerd tegen registratiewaarde. Wij verwijzen voor deze waardering naar de BBV-notitie over erfpacht. 8

9 Vraag : 1. Gebruik tariefegalisatiereserve van een bestemmingsheffing voor andere doelen. a. Is het onttrekken aan de tariefegalisatiereserve afvalstoffenheffing van 2,65 mln. in 2015 en het (daarmee) financieren van digitaliseringsprojecten rechtmatig? b. Is er jurisprudentie die in soortgelijke gevallen de (on)rechtmatigheid zou kunnen onderbouwen? 2. Samenvoegen tariefegalisatiereserves bestemmingsheffingen. a. Is het samenvoegen van de tariefegalisatiereserves van de bestemmingsheffingen afvalstoffenheffing en rioolheffing wenselijk en rechtmatig? b. Is er jurisprudentie die in soortgelijke gevallen de (on)rechtmatigheid zou kunnen onderbouwen? Achtergrond: In de gemeente worden twee bestemmingsheffingen geheven, t.w. de rioolheffing en de afvalstoffenheffing. Beide belastingen zijn altijd, tot de begroting 2015 behandeld als gesloten circuits. Beide bestemmingsheffingen hebben een eigen tariefegalisatiereserve als buffer voor het opvangen van onvoorziene uitgaven en voor het tegengaan van grote tariefschommelingen. Het College BW is voornemens om de egalisatiereserves afvalstoffenheffing (afvalstoffenheffing wordt alleen geheven bij huishoudens) en egalisatiereserve rioolheffing (rioolheffing wordt geheven bij huishoudens, bedrijven en instellingen) samen te voegen. Dit gaat ten koste van de transparantie voor burgers en ondernemers en gemeenteraad. Slechts door hierover steeds vragen te stellen welke middelen waar naar toe gaan, kan die transparantie tegen extra organisatiekosten weer bereikt worden. Vorig en ook dit College BW krijgt steeds meer problemen om een boekhoudkundig sluitende begroting te maken en gaat steeds creatiever om met het presenteren daarvan en het zoeken van financieringsbronnen. Illustratief is dat bijv. een programma digitalisering, dat in zekere mate een structureel karakter heeft qua uitgaven, incidenteel in 2015 gefinancierd wordt uit de egalisatiereserve afvalstoffenheffing voor een bedrag van 2,65 mln. en dat, vanwege het ontbreken van financiële dekking, de uitgaven vanaf 2016 (nog) niet worden begroot. De gemeenteraad heeft hiermee inmiddels in meerderheid ingestemd. Uit de Handreiking Kostentoerekening, heffingen, rechten en tarieven 2014 is op pagina 25 af te leiden dat de Hoge Raad beperkingen heeft opgelegd ten aanzien van het heffen van deze belasting voor het dekken van kosten van zwerfafval, laat staan voor dekking van kosten van een programma digitalisering. Antwoord : 1. Gebruik tariefegalisatiereserve van een bestemmingsheffing voor andere doelen. a. Is het onttrekken aan de tariefegalisatiereserve afvalstoffenheffing van 2,65 mln. in 2015 en het (daarmee) financieren van digitaliseringsprojecten rechtmatig? Wanneer de gelden onderdeel uitmaken van een reserve, dan heeft de raad de bevoegdheid om deze gelden te besteden. Een onttrekking uit de reserve is rechtmatig wanneer hieraan een raadsbesluit d.d. uiterlijk van het betreffende jaar ten grondslag ligt. 9

10 b. Is er jurisprudentie die in soortgelijke gevallen de (on)rechtmatigheid zou kunnen onderbouwen? De belastingrechter gaat niet over het budgetrecht van de raad. Risico is wel dat de belastingrechter aanleiding ziet om te twijfelen aan de juistheid van de ramingen t.b.v. huidige en toekomstige tarieven, zie deze recente uitspraak: Eiser heeft ter onderbouwing van zijn standpunt dat de opbrengstlimiet is overschreden onder meer verwezen naar de onttrekking van aan de bestemmingsreserve riolering. De rechtbank is van oordeel dat deze onttrekking op zichzelf beschouwd niet van belang is bij de beoordeling van de verbindendheid van de Verordening Deze onttrekking raakt immers niet de raming van de opbrengsten en lasten voor het jaar 2013 maar heeft betrekking op in voorgaande jaren ontstane overschotten aan gerealiseerde inkomsten rioolheffing. Wel kan deze onttrekking een aanwijzing zijn dat de lasten structureel te hoog worden geraamd. Dit moet echter voor ieder jaar opnieuw worden getoetst. 2. Samenvoegen tariefegalisatiereserves bestemmingsheffingen. a. Is het samenvoegen van de tariefegalisatiereserves van de bestemmingsheffingen afvalstoffenheffing en rioolheffing wenselijk en rechtmatig? Voor het samenvoegen van reserves geldt eveneens dat dit valt onder de bevoegdheid van de raad. Hierbij dient echter de nieuwe notitie riolering in acht te worden genomen, die in november 2014 door de commissie BBV is uitgebracht, zie: In deze notitie geeft de commissie nadere richtlijnen hoe moet worden omgegaan met gelden uit rioolheffing. Het uitgangspunt is dat gelden die via rioolheffing door gemeenten zijn geïnd, moeten worden besteed aan riolering en hiervoor worden beklemd in een voorziening en niet in een bestemmingsreserve die in principe vrij kan worden besteed door de gemeenteraad. Alleen gelden die overblijven doordat de gemeente activiteiten goedkoper heeft kunnen uitvoeren dan begroot, mogen uit de voorziening vrijvallen ten gunste van de exploitatie of een reserve. Omdat veel gemeenten nu nog wel een bestemmingsreserve hebben, zal het saldo per ultimo 2014 moeten worden omgezet naar een voorziening, tenzij de reserve overwegend is ontstaan uit efficiency-/aanbestedingsvoordelen. In dat geval kan de reserve blijven bestaan of vrijval naar de exploitatie/algemene reserve plaatsvinden. Voor de afvalstoffenheffing geldt dezelfde systematiek. b. Is er jurisprudentie die in soortgelijke gevallen de (on)rechtmatigheid zou kunnen onderbouwen? Zie 1b. 10

11 Vraag : Op grond van de artikelen 19 en 23 BBV dienen gemeenten en provincies een (meerjarige) staat van incidentele baten en lasten en een (meerjarig) overzicht van de beoogde onttrekkingen en toevoegingen aan de reserves te presenteren. In beginsel zijn onttrekkingen en toevoegingen aan reserves incidenteel en worden (dus) als zodanig in de staat van incidentele baten en lasten opgenomen. De overige toevoegingen en onttrekkingen zijn alsdan als structureel aan te merken. Mijn vraag: wat is de toegevoegde waarde van het overzicht van de structurele toevoegingen en onttrekkingen? Deze informatie volgt toch automatisch uit de staat van incidentele baten en lasten? Antwoord : De structurele toevoegingen en onttrekkingen zijn inderdaad te herleiden uit de andere overzichten. De opname van een separaat overzicht vergemakkelijkt het financieel toezicht door de raad. Vraag Het afgelopen half jaar is er tussen het college en de gemeenteraad geweest omtrent de bevoegdheden van het college omtrent de voorziening Meerjarig Onderhouds Plan (MOP). Het college wenst een forse uitgave in het MOP 5-6 jaar naar voren te halen. Het college stelt hierbij dat dit binnen haar bevoegdheden valt. Indien het bovenstaande echter financieel wordt benaderd dan is er door het naar voren halen van deze uitgave sprake van gemiste rente-opbrengsten. In de opbouw van de voorziening wordt namelijk rekening gehouden met een oprenting van 4% per jaar. Door deze gemiste rente-opbrengsten vertoont de voorziening op langere termijn mijns inziens enkele jaren een negatief saldo, hetgeen niet toegestaan is. Antwoord Het BBV gaat niet over de bevoegdheden van het college binnen het MOP. Wij kunnen hieromtrent dan ook geen uitspraak doen. Verslaggevingstechnisch kunnen alleen onttrekkingen uit de onderhoudsvoorziening plaatsvinden tot maximaal de omvang van de voorziening. Het is niet toegestaan een negatieve voorziening aan te houden. Indien grotere uitgaven naar voren worden gehaald, moet worden bezien of de omvang van de jaarlijkse dotaties toereikend is om de uitgaven op elk moment in de tijd te kunnen bekostigen. De aard van de (egalisatie)voorziening vereist hierbij dat de omvang van de dotaties jaarlijks van een vergelijkbaar niveau zijn. Hier kan dus niet eenmalig een piek in zitten. Als gevolg van het naar voren halen van de grote uitgave zal de voorziening waarschijnlijk niet meer toereikend zijn voor het MOP. Dit betekent dat de jaarlijkse dotatie zal moeten worden verhoogd, waarvoor er waarschijnlijk door het college een begrotingswijziging moet worden ingediend, waarover vervolgens door de gemeenteraad zal moeten worden beslist. 11

12 Vraag De commissie BBV onderscheidt 3 momenten waarop gestart kan worden met afschrijven. Indien een gemeente besluit om het aanvangsmoment te wijzigen (van optie 2 medio het jaar waarin het kapitaalgoed wordt verworven, naar optie 3 het jaar volgend op het jaar van verwerven van het kapitaalgoed) met ingang van een nieuwe begrotingscyclus, wordt dit dan als beschouwd als een stelselwijziging? (En moeten dan de kapitaallasten met terugwerkende kracht gecorrigeerd worden?) Antwoord De wijziging in het moment waarop wordt gestart met afschrijven kan worden gezien als een wijziging in de afschrijvingsmethode, waarmee een betere afstemming plaatsvindt op het slijtingspatroon van het actief. Deze wijziging betreft daarom een schattingswijziging. Met ingang van 2012 is de verwerkingswijze van schattingsen stelselwijzigingen overigens hetzelfde en vindt in beide gevallen geen herrekening plaats van de bestaande (rest)boekwaarde. Vraag Onlangs is artikel 15 Verbonden partijen (begroting)van het BBV aangepast. In onze gemeente was het de gewoonte om in de gemeentelijke jaarstukken jaar t (bijv. 2013) de uitkomsten van de jaarstukken jaar t-1 van de verbonden partijen op te nemen. Het is in het verleden nl. niet mogelijk gebleken de uitkomsten van de jaarrekening jaar t van de verbonden partijen op te nemen omdat de gemeentelijke jaarrekening begin maart al opgesteld is. Nu hebben wij van onze accountant begrepen dat het verplicht wordt de uitkomsten van jaar t van de verbonden partijen op te nemen in de gemeentelijke jaarstukken jaar t. Dit zou betekenen dat de afgifte van de accountantsverklaring vertraging op zou lopen als de verbonden partijen niet in staat zijn eind februari hun stukken op te leveren. Ik wil graag van u vernemen of het standpunt van onze accountant juist is. Antwoord In de nota van toelichting bij het Wijzigingsbesluit BBV van 16 juli 2014 is onderstaande passage opgenomen (artikelsgewijze toelichting pag. 5/6): De aangebrachte wijzigingen in de onderdelen c t/m e van het tweede lid maken duidelijk dat het bij de informatie over het belang in de verbonden partij, over het eigen vermogen en het vreemd vermogen, en over het financiële resultaat van de verbonden partij om informatie over het begrotingsjaar gaat en niet om informatie over reeds afgesloten boekjaren. In de begroting van een bepaald jaar gaat het dus om ramingen respectievelijk de gevolgen van voornemens voor het betreffende begrotingsjaar. In het algemeen deel van deze toelichting is reeds aan de orde gekomen dat het daarbij onder meer gaat om informatie die vanuit de verbonden partij beschikbaar kan worden gesteld en openbaar gemaakt kan worden over interne en externe ontwikkelingen en de consequenties daarvan voor het verwachte resultaat respectievelijk de vermogenspositie van de verbonden partij. Daarvoor is echter niet nodig dat, bijvoorbeeld, een begroting of geprognosticeerde balans van een verbonden partij beschikbaar is, maar kan het bijvoorbeeld ook gaan om (financiële) vooruitzichten, winstwaarschuwingen, berichtgeving over wijzigingen in 12

13 wet- en regelgeving voor de betrokken sector met financiële consequenties etc. Voor zover dergelijke informatie niet beschikbaar is of kan worden verstrekt door een provincie of gemeente, is het in dat geval voldoende om over de betreffende verbonden partij te vermelden dat geen informatie beschikbaar is op basis waarvan substantiële wijzigingen in resultaat en/of vermogen te verwachten zijn en kunnen in dat geval eerder gerealiseerde resultaten en eigen vermogen respectievelijk vreemd vermogensposities worden verstrekt. Dit betekent dat in de jaarrekening 2014 zoveel mogelijk de (verwachte) cijfers van de verbonden partijen ultimo 2014 moeten worden opgenomen. De recente aanpassing van de WGR moet hierin faciliterend werken met de toevoeging van art. 34b WGR: Het dagelijks bestuur van het openbaar lichaam, het bestuur van de bedrijfsvoeringsorganisatie of het gemeenschappelijk orgaan zendt vóór 15 april van het jaar voorafgaande aan dat waarvoor de begroting dient, de algemene financiële en beleidsmatige kaders en de voorlopige jaarrekening aan de raden van de deelnemende gemeenten. Vraag De integratie-uitkeringen in het sociaal domein worden op functie 923 geraamd en verantwoord. De keuze voor een codering in rubriek 9 veronderstelt dat we met een algemeen dekkingsmiddel te maken hebben. Wat betekent dit voor de vrijheid in de programmabegroting? Is er keuzevrijheid om de rijksuitkeringen ivm de nieuwe taken niet in het programma algemene dekkingsmiddelen te plaatsen, maar in een programma in het sociaal domein? Ofwel: kan een algemeen dekkingsmiddel in een functioneel programma worden verantwoord? Keuze gemeente of zijn er voorschriften, die dit aan banden leggen? Antwoord De integratie-uitkering maakt onderdeel uit van de algemene uitkering en dient daarom conform BBV art.8.5 in het overzicht algemene dekkingsmiddelen te worden begroot en verantwoord. Vraag Kunt u mij vertellen of de BBV voorschrijft dat een gemeente beheerplannen moet hebben voor haar te beheren domeinen in de openbare ruimte? (zoals wegen, kunstwerken, groen etc.) Antwoord Dat gemeenten beheerplannen moeten hebben voor de te beheren domeinen in de openbare ruimte wordt in het BBV niet voorgeschreven. Wanneer een gemeente een voorziening wil vormen voor het onderhoud van deze domeinen in het kader van egalisatie van de lasten, is een beheerplan of een vergelijkbare meerjarenplanning wel van belang voor het berekenen van de omvang van de voorziening en het inzicht de mate waarin de doelstelling van egalisatie van de lasten wordt gerealiseerd. 13

14 Vraag Welke inbrengwaarde van de gronden mag worden gehanteerd bij inbreng van de gronden in BIE? Is uitsluitend de vervaardingingskosten als inbrengwaarde toegestaan of mag ook de marktwaarde worden gehanteerd van de gronden? Toelichting: Is het toegestaan om bij inbreng van de gronden in exploitatie in te brengen tegen marktwaarde, waardoor op het moment van inbreng van de gronden in exploitatie het verschil tussen marktwaarde en boekwaarde als dekkingsmiddel beschikbaar komt? (De situatie is dat de marktwaarde hoger is dan de boekwaarde. Het verschil tussen de marktwaarde en boekwaarde is becijferd op 6 miljoen euro. De opbrengst wordt toegevoegd aan de Algemene Reserve). Antwoord Het herwaarderen van activa is in het BBV niet toegestaan. De inbreng van activa dient daarom tegen de boekwaarde op het moment van inbreng of tegen de duurzaam lagere marktwaarde plaats te vinden. Vraag De gemeente is voornemens om in samenwerking met Prorail een spooronderdoorgang te realiseren. Kunt u mij aangeven welke afschrijvingsperiode het BBV hanteert voor een spooronderdoorgang? Antwoord Op basis van art. 64 lid 3 BBV dient afschrijving van activa plaats te vinden op basis van de verwachte gebruiksduur. Het BBV doet geen uitspraken over individuele activa. In deze casus zou aansluiting kunnen worden gezocht met de technische levensduur. Omdat hier sprake is van een activum in de openbare ruimte met een maatschappelijk nut, kan de gemeenten o.b.v. art. 64 lid 4 BBV ervoor kiezen om extra af te schrijven op de spooronderdoorgang. Vraag Ik krijg de vraag of de kosten voor de gemeente gelijk zijn wanneer ik een investering van activeer óf wanneer ik de kosten direct ten laste van een voorziening of reserve breng? Antwoord De kosten voor de gemeente zijn gelijk, onafhankelijk van de boekhoudkundige verwerking. Alleen het moment waarop de lasten op de begroting drukken is verschillend. Overigens is het niet toegestaan om investeringen direct t.l.v. een voorziening of reserve te brengen. Investeringen dienen te worden geactiveerd. Wanneer voor een investering is gespaard in een reserve, dan kan de reserve worden aangewend ter dekking van de kapitaallasten. Alleen bij investeringen in de openbare ruimte met maatschappelijk nut, kan een evt. gespaarde reserve in mindering worden gebracht op de activering (dus niet de investering in mindering brengen op de reserve). 14

15 Sparen voor investeringen in een voorziening is uitsluitend mogelijk voor vervangingsinvesteringen in riolering. Ook in dit geval wordt de investering eerst geactiveerd en wordt de voorziening vervolgens in mindering gebracht op de activering. Vraag In 2013 is de Aanbestedingswet ingevoerd. Een gemeenschappelijke regeling had in 2013 nog geen beleid hieromtrent opgesteld, wat destijds leidde tot een formele rechtmatigheidsfout. Daarover is in het accountantsverslag ook gerapporteerd. Naar nu blijkt, is in 2014 nog altijd geen (definitief) beleid opgesteld. Kan e.e.a. in deze casus ook voor 2014 als formele rechtmatigheidsfout worden aangemerkt of zou dit moeten meewegen in het accountantsoordeel omtrent rechtmatigheid? Het lijkt me dat het aanmerken als formele fout niet tot in de eeuwigheid mogelijk is. Antwoord De bepalingen in de Aanbestedingswet betreffen geen bepalingen van recht, hoogte en duur en vallen dus onder de formele rechtmatigheid. Vraag N.a.v. een onderzoek op factuurboekingen in het huidige boekjaar, constateren we dat een aantal facturen (aanschaf software) in afgesloten boekjaren ten onrechte ten laste van het resultaat van deze boekjaren zijn gebracht. De vraag wordt nu gesteld of deze fouten uit de voorgaande jaren moeten (of mogen) worden gecorrigeerd in het huidige boekjaar? De omvang van de fout is overigens niet materieel voor het resultaat. Op basis van de notitie gebeurtenissen na balansdatum en het vraagenwoord over omgekeerd balanssaneren, zou ik verwachten dat de fouten uit de afgesloten boekjaren niet mogen worden gecorrigeerd. Graag uw reactie. Antwoord Indien geen sprake is van een fundamentele fout (onontbeerlijk voor het vereiste inzicht/indien de besluitvorming van de raad anders zou zijn geweest bij een juiste verwerking), dan kan inderdaad voor afgesloten boekjaren geen herstel van de fout plaatsvinden in het volgende boekjaar. Vraag Onze gemeente heeft een pand waarin een museum wordt gehuisvest. Heeft dit pand hierdoor een maatschappelijke functie gekregen en is er geen sprake meer van een duurzame waardevermindering. Of maakt het nog verschil of het een particulier museum is. 15

16 Antwoord Een museum heeft voor de gemeente een maatschappelijke functie op het gebied van cultuur. Indien de gemeente verhuurt aan een particulier museum dat wel een winstoogmerk heeft, betekent dit niet dat het ook door de gemeente wordt aangehouden om bewust winst te realiseren. Zolang de gemeente de maatschappelijke functie beoogd, is er dus sprake van vastgoed met een maatschappelijke functie. Hiervoor geldt dat indien de gemeente de intentie heeft om het pand duurzaam te exploiteren, duurzame waardevermindering geen rol speelt. Als deze intentie er niet is, en de directe opbrengstwaarde is lager dan de boekwaarde, dan is wel sprake van een duurzame waardevermindering. Vraag Ik heb kennis genomen van de notitie Riolering (nov. '14). Op dit moment staat er in het nieuw geschreven VGRP de volgende passage: "Op basis van de berekening nieuwe VGRP blijkt dat de voorziening rioolbeheer toereikend is om de kosten rioolbeheer te dekken en er zelfs sprake is van een overschot van ,- in de voorziening. Het overschot mag (volgens BBV) vrijvallen ten gunste van de algemene middelen." Deze passage is opgenomen door Arcadis, het bureau dat het VGRP heeft uitgewerkt. Deze passage blijft geldig door de nieuwe notitie Riolering van november 2014? Antwoord In de nieuwe notitie Riolering is opgenomen dat via de rioolheffing geïnde gelden altijd voor het rioleringsdoel moeten worden aangewend en in een voorziening moeten blijven. Onttrekking uit de voorziening t.g.v. de algemene reserve (of t.g.v. het resultaat) is alleen toegestaan indien en voorzover het overschot is ontstaan uit efficiency- of aanbestedingsresultaten. Vraag Een werk (riolering) van een aannemer wordt door de gemeente beëindigd in onvoltooide staat in Er volgt een gerechtelijke procedure tussen gemeente en aannemer. Uiteindelijk vindt een schikking plaats waarbij gemeente aan de aannemer betaald. De aannemer heeft namelijk recht op vergoeding van door hem berekende winst en risico, gedeeltelijke vergoeding van algemene kosten, kosten van leegloop en misgelopen inkoopvoordeel. Daarnaast zou hij recht hebben op o.a. terugbetaling van door hem gemaakte proceskosten. Het project is inmiddels afgesloten en geactiveerd. Mogen de kosten van de schikking ook nog geactiveerd worden? 16

17 Antwoord De kosten van de schikking kunnen alleen worden geactiveerd voor het gedeelte van de kosten die hebben bijgedragen aan de totstandkoming van het activum (de kosten die voor het oorspronkelijke activum ook zouden zijn geactiveerd, dus de vergoeding voor algemene kosten en winst en risico). Kosten i.v.m. vergoeding voor leegloop, misgelopen inkoopvoordeel en proceskosten hebben geen bijdrage aan het activum en kunnen niet worden geactiveerd. Vraag Is er een BBV-voorschrift dat er in de productenraming en programmabegroting de kapitaallasten gesplitst moeten worden? Antwoord Waarschijnlijk wordt gedoeld op art. 67 en 68 BBV. Hierin staat dat in de toelichting op de productenraming en de productenrealisatie ten minste een overzicht van kapitaallasten moet worden opgenomen (art. 67 BBV) en dat in het overzicht van kapitaallasten informatie wordt gegeven over de afschrijvingen en de toegerekende rente (art. 68 BBV). Vraag Twee gesubsidieerde instellingen fuseren in 2013 en voeren m.i.v één exploitatie. Er zijn afspraken gemaakt over vergoeding van frictiekosten aan de nieuwe instelling, meerkosten a.g.v. de fusie. Op dit moment is bestuurlijk afgesproken dat, om de onzekerheid over nog resterende frictiekosten te beëindigen, een finale bijdrage van X wordt betaald. Dit moet echter door de raad worden besloten, niet eerder mogelijk dan in januari Vraag: moeten kosten van de instelling die hun oorsprong hebben in 2013/2014 (de fusie), maar waarvoor de besluitvorming pas in 2015 plaats vindt, in de rekening 2014 worden opgenomen of ten laste van de begroting 2015 gebracht worden? Antwoord De vraag of de kosten in de jaarrekening 2014 moeten worden verantwoord is afhankelijk van het antwoord op de vraag of er ultimo 2014 een onvoorwaardelijke verplichting bestaat tot het betalen van de finale bijdrage. Als de reeds gemaakte afspraken ertoe leiden dat het onafwendbaar is dat de finale bijdrage zal moeten worden betaald (ongeacht de uitkomst van het raadsbesluit) en deze verplichting vindt zijn oorsprong in 2014, dan zal de verplichting met bijbehorende last in 2014 verantwoord moeten worden (dit is ook het geval indien de verplichting wel vaststaat, alleen de hoogte nog beïnvloed kan worden in het raadsbesluit). Indien deze kosten niet voor 2014 zijn begroot, dan kan dit leiden tot een kostenoverschrijding in 2014 die leidt tot een rechtmatigheidsfout. Deze fout zal echter niet meetellen in het oordeel van de accountant, indien de kosten passen binnen het beleid van de gemeenten en deze tijdig zijn gesignaleerd, danwel alsnog zijn goedgekeurd door de raad in het besluit van januari. Indien o.b.v. het raadsbesluit in januari de verplichting tot het betalen van een finale bijdrage teniet wordt gedaan, is uiteraard geen sprake (meer) van een verplichting en wordt deze niet verantwoord. 17

18 Vraag Zijn de richtlijnen die nodig zijn voor beheer van de openbare ruimte cq kapitaalgoederen een wettelijke verplichting of aanbeveling? Hoe moeten we dit lezen of hoe adviseren jullie? Wij willen graag een voorziening cq reserve instellen voor de producten die verband houden met de openbare ruimte, denk aan onderhoud aan wegen, kunstwerken, groen, lichtmasten enz. Antwoord Dat gemeenten beheerplannen moeten hebben voor de te beheren domeinen in de openbare ruimte wordt in het BBV niet voorgeschreven. Wanneer een gemeente een voorziening wil vormen voor het onderhoud van deze domeinen in het kader van egalisatie van de lasten, is een beheerplan of een vergelijkbare meerjarenplanning wel van belang voor het berekenen van de omvang van de voorziening en het inzicht de mate waarin de doelstelling van egalisatie van de lasten wordt gerealiseerd. De commissie BBV heeft in verband hiermee de volgende stellige uitspraak gedaan: Voorzieningen die worden gevormd om de (groot) onderhoudslasten van een kapitaalgoed over een aantal jaren te egaliseren kunnen alleen worden ingesteld en gevoed op basis van een beheerplan van het desbetreffende kapitaalgoed. Dit beheerplan dient periodiek te worden geactualiseerd. Indien er geen (recent) beheerplan aanwezig is, kunnen de kosten van groot onderhoud wel door vrijval via resultaatbestemming vanuit een (daartoe gevormde) reserve worden gedekt. Vraag Onze gemeente heeft een brand gehad in het gemeentehuis. Van de verzekering hebben we hiervoor een vergoeding gekregen. Deze vergoeding van de verzekering is bij de jaarrekening 2013 gestort in een reserve "gemeentehuis". Zijn wij nu verplicht om bij de bouw van een nieuw gemeentehuis af te gaan schrijven op de volledige bouwkosten van het gemeentehuis en kan daar tegenover jaarlijks een vrijval uit de reserve gemeentehuis ten gunste van de exploitatie worden geboekt? Of: mogen wij de bijdrage van een derden (de vergoeding van de verzekering) die wij in de reserve gemeentehuis hebben gestort afhalen van de investering zodat alleen wordt afgeschreven over de meerkosten van de bouw. Antwoord De vergoeding van de verzekeraar betreft een bijdrage van derden die op grond van BBV art. 62 lid 2 in mindering kan worden gebracht op de investering. De directe relatie met het actief wordt gezien in het feit dat de functie van het nieuwe gebouw gelijk is aan de functie van het afgebrande gebouw waarvoor de vergoeding van de verzekering is ontvangen, namelijk de functie van gemeentehuis. Het feit dat de bijdrage in 2013 in een bestemmingsreserve is gestort, heeft wel effect op de boekhoudkundige verwerking. Wij adviseren de verwerkingswijze af te stemmen met uw accountant. 18

19 Vraag Microsoft licenties automatisering voor meerdere jaren: Mogen die ineens ten laste van reserve automatisering afgeboekt worden of moeten/mogen ze worden geactiveerd (op de balans)? Antwoord Kosten of investeringen mogen in principe nooit direct ten laste van een reserve worden gebracht. In principe voldoen licenties aan de voorwaarden voor activering als MVA met economisch nut, zodat de kosten moeten worden geactiveerd en afgeschreven over de geldigheidsduur. Als er een reserve is gevormd voor deze investering, kan deze worden gebruikt voor de dekking van de jaarlijkse kapitaallasten. De kosten voor de licenties kunnen alleen als exploitatielasten worden verantwoord indien dit niet in strijd is met het activeringsbeleid van uw gemeente (activeringsgrens). Deze lasten kunnen dan (geheel of gedeeltelijk) via resultaatsbestemming worden gedekt door een onttrekking uit de reserve automatisering. Vraag Sinds begin dit jaar verstrekken wij startersleningen (via het Stimuleringsfonds Volkshuisvesting). Wij vragen ons af of gegevens over de stand van zaken m.b.t. de verstrekte leningen conform het BBV opgenomen moeten worden in begroting en/of jaarrekening en zoja, waar precies? Antwoord Het bedrag dat bij het Stimuleringsfonds is uitgezet, moet in de jaarrekening worden verantwoord onder de Financieel vaste activa overige leningen (BBV art. 36, lid c). Wanneer via het Stimuleringsfonds de gelden worden (door)geleend aan starters, is dit in principe een vordering van de gemeenten op die starter en niet op het Stimuleringsfonds. Beide type vorderingen vallen echter onder dezelfde categorie op de balans (FVA overige leningen). In de toelichting op de balans adviseert de commissie BBV daarom om een onderscheid te maken naar uitzettingen bij het Stimuleringsfonds en uitzettingen via het Stimuleringsfonds aan derden. Hiertoe ontvangt de gemeente jaarlijkse overzichten van het Stimuleringsfonds. Ten aanzien van de leningen die via het Stimuleringsfonds worden doorgeleend aan starters, ligt het debiteurenrisico bij de gemeente. Voor dit gedeelte dient daarom het risico op oninbaarheid te worden ingeschat en waar nodig voorzien. De rente-opbrengsten over de uitgezette leningen dienen in de exploitatiebaten te worden begroot en verantwoord. Aangezien deze opbrengsten vaak feitelijk niet worden uitbetaald aan de gemeente, maar in het fonds blijven hangen, wordt het uitgezette bedrag bij het Stimuleringsfonds jaarlijks met deze renteopbrengsten verhoogd. 19

20 Vraag We zijn momenteel bezig om het gemeentelijke vastgoed te classificeren naar Bedrijfseconomische of Maatschappelijke functie. De vraag is nu waartoe de gemeentelijke huisvesting (niet Gemeentehuis) behoort. Dit zijn in principe kantoren die ook bedrijfseconomisch vermarkt kunnen worden, maar nu worden gebruikt voor huisvesting van de ambtenaren. Zou u me hiermee verder kunnen helpen. Antwoord Bij de classificatie van de activa gaat het om niet zozeer om de mogelijkheden van een actief, maar om de bestuurlijke intentie voor het actief. Indien een gebouw wordt gebruikt als werkplek voor gemeentelijke ambtenaren, dan wordt dit gebouw niet gehouden om bewust winst te realiseren en/of om bewust waardestijgingen te realiseren. Het gebouw heeft in dit geval daarom een maatschappelijke functie. Vraag Moeten de niet bestede middelen van de grondwaterheffing hetzelfde worden behandeld als in de notitie riolering is aangegeven? Toelichting: Op basis van art. 48 van de grondwaterwet zijn PS bevoegd om een belasting in de vorm van een heffing op te leggen aan partijen die grondwater onttrekken uit de bodem. De ontvangen middelen mogen enkel worden aangewend ter dekking van kosten die in dezelfde wet nader worden aangeduid. Samen met onze accountant hebben we vastgesteld dat de ontvangen middelen vallen in de categorie van derden verkregen middelen die specifiek besteed moeten worden, met uitzondering van de voorschotbedragen, bedoeld in artikel 49, onderdeel b. In de notitie riolering van november 2014 is aangegeven dat middelen die via rioolheffing zijn ontvangen altijd in een voorziening worden ondergebracht omdat deze middelen specifiek zijn geïnd voor het rioleringsdoel. De middelen dienen ook in de voorziening te worden ondergebracht als er sprake is van een onvoldoende onderbouwing van de voorziening. Antwoord De grondwaterheffing (na vervallen van de grondwaterwet nu wettelijk verankerd in de Waterwet, art. 7.7) is een belasting ter bestrijding van specifieke kosten. Niet bestede middelen dienen daarom inderdaad in de voorziening ex BBV art. 44 lid 2 te worden gestort. De behandeling is (voor zover van toepassing) gelijk aan de rioolheffing. Vraag Een instelling die als verslaggevingsstel het BBV heeft gekozen, heeft besloten tot opheffing van de gemeenschappelijke regeling. De opheffing zal vermoedelijk eind 2015 of in 2016 plaatsvinden. Het BBV schrijft als waarderingsgrondslag kostprijs of lagere marktwaarde voor. Bij opheffing is het normaliter gebruikelijk om op liquidatiewaarde ofwel de actuele waarde te waarderen. Dit is in principe niet toegestaan. Wij stellen voor om in deze situatie aansluiting te zoeken bij hetgeen gebruikelijk is onder de RJ en de activa te waarderen 20