VERGELIJKEND ONDERZOEK NAAR EXTERNE NOODPLANNING VOOR HOGE DREMPELINRICHTINGEN

Transcriptie

1 VERGELIJKEND ONDERZOEK NAAR EXTERNE NOODPLANNING VOOR HOGE DREMPELINRICHTINGEN Netwerkdag LEC BrandweerBRZO Arnhem 9 maart 2017 Marlies Verhaegen Universiteit Antwerpen

2 INHOUD PRESENTATIE toelichting onderzoek thema s doorheen onderzoeksfases resultaten per land tijd voor vragen 2

3 DOEL VAN HET ONDERZOEK In kaart brengen van de zaken die goed lopen en de ervaren moeilijkheden bij externe noodplanning voor HD Seveso-bedrijven in België Benchmarkstudie naar de kenmerken van externe noodplanning voor HD Seveso-bedrijven in 5 buur landen: Duitsland, Denemarken, Frankrijk, Nederland & Zwitserland Good practices identificeren 3

4 OPDRACHTGEVERS EN ONDERZOEKSTEAM FOD Binnenlandse Zaken: algemene directies Civiele Veiligheid & Crisiscentrum Beheerscomité van het Seveso-fonds voor risico s op zware ongevallen Het onderzoek liep van juli 2016 tot januari 2017 Meertalig, multidisciplinair onderzoeksteam: Spiral (Université de Liège) Milieu en Samenleving & Sociale Concurrentie en Recht (Universiteit Antwerpen) 4

5 METHODOLOGIE Fase 1: Verkennende interviews met Belgische actoren Dan tegelijkertijd: Fase 2: Bevraging van contactpersonen in de buurlanden adhv vragenlijsten en bijkomende telefonische interviews Fase 3: Online-bevraging van Belgische actoren in twee rondes => Kwalitatief onderzoek 5

6 FASE 1 & 3 RESPONDENTEN Preventie-adviseurs HD Seveso-bedrijven Noodplanambtenaren gemeenten & gouverneurs Crisiscentrum en vliegende ploeg Chefs hulpverleningszones Lesgevers chemische opleidingen provinciale scholen Chefs/specialisten CBRN civiele bescherming 6

7 7

8 FASE 1 & 3 RESPONDENTEN Preventie-adviseurs HD Seveso-bedrijven Noodplanambtenaren gemeenten & gouverneurs Crisiscentrum en vliegende ploeg Chefs hulpverleningszones Lesgevers chemische opleidingen provinciale scholen Chefs/specialisten CBRN civiele bescherming 8

9 FASE 1 & 3 FASE 2 RESPONDENTEN Preventie-adviseurs HD Sevesobedrijven Noodplanambtenaren gemeenten & gouverneurs Nederland: medewerkers VR Rotterdam-Rijnmond & Min. V&J Frankrijk: medewerkers Département du Nord en noodplanners BiZa Crisiscentrum en vliegende ploeg Chefs hulpverleningszones Lesgevers chemische opleidingen provinciale scholen Chefs/specialisten CBRN civiele bescherming Denemarken: medewerkers DEMA en NBC Zwitserland: medewerkers onderzoeksinstituut + federaal en kantonaal Duitsland: brandweerman Duisburg, NRWF => Soms kunnen we enkel over een bepaalde regio uitspraken doen 9

10 THEMA S noodplanning opleiding communicatie oefeningen materiaal/ middelen 10

11 THEMA S FASE 1/2/3 In 17 interviews peilden we naar discoursen rond de 5 thema s. Bvb over materiaal/middelen: Projecten ondersteund door het Seveso-fonds komen dikwijls tegemoet aan een reële nood maar er worden te weinig middelen voor blijvende ondersteuning voorzien. Het fonds moet haar eigen realisaties beter in de verf zetten. Er zal in noodplanning altijd nood zijn aan extra middelen en er zal altijd iets beter georganiseerd kunnen worden. Maar met het geld van het fonds is al veel verwezenlijkt. Zulke citaten presenteerden we in de online-enquête aan Belgische respondenten: in welke mate en bij wie vinden ze weerklank? In de vragenlijst voor de buurlanden werd dat: Does the competent authority maintain an investment strategy regarding technical resources? If yes, how is decided what material is necessary in which area? Which budgets are used? Who coordinates these investments? 11

12 THEMA S FASE 1/2/3 In de tweede ronde van onze online-bevraging in België, vroegen we respondenten hun oordeel over een Frans voorbeeld. In Frankrijk is de communicatie met omwonenden van hogedrempel Seveso-bedrijven geregeld in een heuse commissie: De monitoringscommissie van de site, voorgezeten door de onderprefect en waarin de regionale afdeling leefmilieu, ruimtelijke ordening en bewoning; interventiediensten; lokale overheid; omwonenden of hun verenigingen en vertegenwoordigers van nationale ngo s zetelen, komt één keer per jaar samen. Men stelt er het jaarrapport van het bedrijf in kwestie voor: ongevallen, incidenten, economische gegevens, en dit sinds jaar en dag. We maken er een plaats van om directe communicatie te bewerkstelligen. (respondent uit internationale benchmark) Deze monitoringscommissies zijn verplicht. Wat denkt u over deze praktijk? Zou het interessant zijn eenzelfde dynamiek rondom communicatie met en tussen alle betrokkenen te starten voor de Belgische Seveso-sites? 12

13 THEMA S FASE 1/2/3 NIEUWE THEMA S Externe noodplannen operationeler maken - Het extern noodplan: inhoud en opmaak - De noodplanzones communicatie noodplanning opleiding oefeningen De beschikbare middelen - De (on)zin van een materiaalinventaris De opleiding van intervenanten Oefeningen materiaal/ middelen Communicatie met het publiek - Preventieve risicocommunicatie - Consultatie van de externe noodplannen Samenwerking tussen actoren 13

14 RESULTATEN PER THEMA EN PER LAND Externe noodplanning voor hoge drempelinrichtingen

15 EXTERNE NOODPLANNEN: VERANTWOORDELIJKE Provinciale veiligheidscel Veiligheidsregio Politie en gemeenten Prefect van departement Afdeling rampenbestrijding van stad/landkreis Exploitant zelf 15

16 EXTERNE NOODPLANNEN: AANPAK EN STRUCTUUR Structuur in ministeriële omzendbrief Basisplan volgens risicocyclus + bijlagen Geen landelijk format voor noodplan, wel voor veiligheidsrapport Steunend op generieke principes, procedures en scenario s Steunend op generieke principes & procedures Basisplan volgens risicocyclus Bottom-up template sinds 2006 Vroeger probleem van overlap tussen plannen tot 30 A4-mappen Intern en extern noodplan vormen één geheel 16

17 EXTERNE NOODPLANNEN: DOEL Eerder administratief: monodisciplinaire interventiekaarten geen onderdeel van noodplan Operationeel: rampbestrijdingskaarten onderdeel van rbp Operationeel Richting meer operationele plannen mbv actiefiches Verschuiving van puur administratief naar administratieve + operationele finaliteit 17

18 NOODPLANZONES: BEREKENING Minimale perimeter waarbinnen maatregelen worden voorbereid, vooraf bepaald. Op moment van crisis: interventiezones 18

19 NOODPLANZONES: BEREKENING Geen berekening vooraf, AGS ers bepalen dit ad hoc Berekeningen uit veiligheidsrapport leiden tot andere en zwaardere maatregelen Perimeters op basis van risicoberekening Gestandaardiseerd worst case scenario en AEGL-waarden resulteren in 3 zones (letaliteit - verwonding - gevaar/hinder) Niet systematisch 19

20 MIDDELEN Risico-inschatting per brandweerzone, niet op regionaal niveau Weinig lokale samenwerkingsinitiatieven bedrijf-overheid Regionaal risicoprofiel per veiligheidsregio standaardvoertuigen Gezamenlijke brandweer en IBP Risicoprofiel per gemeenschap Departementaal risicoprofiel Berekening benodigde teams en materiaal obv aanrijtijden Bijstandssystemen waarbij Fachberater + hun materiaal door de openbare bw opgeroepen kunnen worden Federaal risicokadaster Akkoorden tussen bedrijven, interventiediensten en kanton 20

21 MATERIAALINVENTARIS Civiele Bescherming: nationaal middelenoverzicht Soms lokale initiatieven, geen overkoepelende lijst Geen inventarisatie Nationale inventarissen politie en Bw Inventaris/departement Lijst op niveau Bundesland geen succes Overzicht van middelen en akkoorden op HC 100 kanton Federale inventaris Bw 21

22 DE OPLEIDING VAN INTERVENANTEN Provinciale opleidingscentra AGS Dir-CP-Ops IFV: officiersopleidingen hoofdofficier van dienst SIV Opleidingen politie en openbare brandweerlui nationaal gecoördineerd BiZa legt per niveau inhouden vast hebben van een bepaald diploma al dan niet op oproeplijst Duidelijke driedeling: professioneel, vrijwillig, industriële bw criteria verschillen per Bundesland Speciale opleiding voor hoofdofficier van dienst 22

23 OEFENINGEN: TEST NOODPLAN Geen vaste methodiek grote verschillen tussen provincies soms onafhankelijke observatoren Oefeningen adhv basisscenario s systeemoefening: onafhankelijke observatoren Test moet live- of desktopoefening zijn bedrijfsbezoek telt niet geen onafhankelijke observatoren Bespreking van het plan telt als test geen onafhankelijke observatoren Periodiek 23

24 COMMUNICATIE: PREVENTIEF Federale campagnes met geld Seveso-fonds: risico-info.be & seveso.be men rekent op ondersteuning door lokale niveaus Taak van regionale en lokale overheden permanent en landelijk: risicokaart.nl Politie is hiervoor verantwoordelijk exploitanten nemen soms ook zelf initiatief CSS VR bepaalt zone waarin geïnformeerd moet worden Prefect burgemeesters Verantwoordelijkheid bij exploitant afstemming met lokale overheid Geen wettelijke verplichting vaak doen bedrijven dit zelf rechtstreeks 24

25 COMMUNICATIE: CONSULTATIEPROCEDURE Op papier - soms in provinciehuis, soms in gemeentehuis Antwerpen: id afgeven Gedurende enkele weken door veiligheidsregio gegevens met vertrouwelijk karakter niet opgenomen Lokaal, naar eigen inzichten georganiseerd Gedurende 1 maand Op papier 4 weken bij stad/landkreis vertrouwelijke delen onleesbaar gemaakt 25

26 CONCLUSIE Overheden bereiden zich voor op noodsituaties Effectiviteit: afhankelijk van vele betrokkenen Reflectie- en vernieuwingsproces, in samenspraak met die betrokkenen, met buitenland als inspiratie 26

27 EXTRA INFORMATIE België: Denemarken: Frankrijk: Duitsland: erheit_stand_2010_08_31_beirat.pdf Zwitserland:

28 BEDANKT Contactgegevens: Marlies Verhaegen Aline Thiry 28