Noodplanning, civiele veiligheid en crisisbeheer in België

Transcriptie

1 Noodplanning, civiele veiligheid en crisisbeheer in België De wet van 31 januari 1963 betreffende de civiele bescherming, vervolledigd door het Koninklijk Besluit van 16 februari 2006 betreffende de nood- en interventieplannen en door de Ministeriële Omzendbrieven NPU-1, NPU-2, NPU-3, NPU-4 en NPU-5 die eruit voortvloeien, beoogt het bijdragen de organisatie van adequate hulpverlening in geval van noodsituatie. We spreken hier van elke gebeurtenis die schadelijke gevolgen voor het maatschappelijk leven veroorzaakt of veroorzaken kan, zoals een ernstige verstoring van de openbare veiligheid, een ernstige bedreiging ten opzichte van het leven of de gezondheid van personen en/of ten opzichte van belangrijke materiële belangen, en waarbij de coördinatie van de disciplines is vereist om de dreiging weg te nemen of om de schadelijke gevolgen te beperken 1, kortom van wat men gewoonlijk een ramp noemt. De noodplanning, dit wil zeggen wat ondernomen wordt om zich voor te bereiden om het hoofd te bieden aan een noodsituatie, evolueert constant en is een dynamisch proces bestaande uit de preventieve dispositieven bij grote evenementen, oefeningen waarbij de bestaande procedures getest worden en de automatismen bekomen worden, bijeenkomsten waar nuttige informaties en goede praktijken uitgewisseld worden Daar horen natuurlijk ook de noodplannen bij, die in gezamenlijk overleg uitgewerkt worden door alle betrokken actoren die hun ervaring en hun know-how samenbrengen om de relevante informaties te synthetiseren, ad hoc maatregelen uit te werken en specifieke actiefiches op te stellen. Er kunnen drie soorten plannen onderscheiden worden, die elkaar aanvullen: - het multidisciplinaire Nood- en Interventieplan (of NIP), regelt de gezamenlijke interventie van alle diensten die ingezet worden. Het bestaat uit: 1 Koninklijk besluit betreffende de nood- en interventieplannen, 16/02/2006, B.S. 15/03/2006

2 o een Algemeen Nood- en Interventieplan (ANIP), dat de algemene richtlijnen bevat evenals de informatie die nodig is om het beheer van noodsituaties te waarborgen; o Bijzonder Nood- en Interventieplannen (BNIP); die het ANIP aanvullen met bijkomende specifieke richtlijnen betreffende specifieke risico s, bijvoorbeeld de risico s die verband houden met het metronetwerk; - het Monodisciplinair Interventieplan, dat de interventiemodaliteiten van alle ingezette diensten regelt in overeenstemming met de bestaande NIP; - het Intern Noodplan (INP), een aan een onderneming of instelling intern document dat de aangepaste materiële en organisatorische noodmaatregelen voorziet tot de beperking van schadelijke gevolgen van een noodsituatie. Wie zijn de voornaamste actoren van de noodplanning en van de civiele veiligheid, op welke niveaus wordt een crisis beheerd, hoe gebeuren de operationele en de strategische coördinatie in geval van nood? Hieronder vindt u de grondbeginselen van de organisatie. De voornaamste actoren van de noodplanning en van de civiele veiligheid Voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is de Hoge ambtenaar van de Brusselse agglomeratie, Mevrouw Viviane Scholliers, belast met de noodplanning. Haar diensten zijn nauw geïntegreerd binnen Brussel Preventie & Veiligheid, de instelling van openbare nut die onlangs opgericht werd om het beheer van het preventie- en veiligheidsbeleid in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest samen te brengen. Deze taak zou natuurlijk niet vervuld kunnen worden zonder de actieve deelname en de totale betrokkenheid van alle betrokken actoren, die in België verdeeld worden onder wat men noemt de 5 disciplines. Een discipline is geen dienst, zoals bijvoorbeeld de brandweer of de politie, maar wel Een functioneel geheel van opdrachten die door verschillende tussenkomende diensten worden uitgevoerd 2. Het Koninklijk besluit van 02 februari 2006 betreffende de nood- en interventieplannen definieert ze als volg: Discipline 1 heeft betrekking tot de hulpverleningsoperaties. 2 Idem - de noodsituatie beheersen en de hieraan verbonden risico's uitschakelen; - de personen opsporen, bevrijden, helpen, redden en in veiligheid brengen en hun goederen beschermen;

3 - personen en goederen opeisen. De taken van discipline 1 worden uitgevoerd door de openbare brandweerdiensten en de operationele eenheden van de civiele bescherming. Discipline 2 heeft betrekking tot de medische, sanitaire en psychosociale hulpverlening. - de oprichting van de medische keten; - het toedienen van de geneeskundige en psychosociale zorgen voor slachtoffers en de bij de noodsituatie betrokken personen; - het vervoer van de slachtoffers; - het nemen van de nodige maatregelen om de bevolking te beschermen. De taken van discipline 2 worden uitgevoerd door de diensten die deelnemen aan de uitvoering van de dringende geneeskundige, evenals door de diensten die in het monodisciplinaire interventieplan opgenomen zijn (MUG, 100-erkende ziekenhuizen, Rode-Kruis, psychosociale hulp). Discipline 3 heeft betrekking tot de zowel lokale als federale politie van de plaats van de noodsituatie. - de openbare orde handhaven en herstellen; - de toegangs- en evacuatiewegen vrijmaken en zo nodig de interventiediensten en middelen escorteren tot op de plaats van de gebeurtenis; - de perimeters installeren, fysisch afbakenen, signaleren en bewaken, en de toegang tot de zones controleren; - de overledenen identificeren; - bijstand verlenen aan het gerechtelijk onderzoek. Discipline 4 heeft betrekking tot de logistieke ondersteuning. - de versterking inzake personeel en materiaal verzekeren en specifiek reddings- en hulpmaterieel leveren; - de technische middelen organiseren voor de communicatie tussen de disciplines, de commandopost operaties en het (de) coördinatiecomité(s); - de bevoorrading van levensmiddelen en drinkwater organiseren voor de hulpdiensten en de getroffenen; - verschillende werken uitvoeren;

4 De taken van discipline 4 worden uitgevoerd door operationele eenheden van de civiele bescherming, door de openbare brandweerdiensten en door openbare en privé gespecialiseerde diensten. Discipline 5 heeft betrekking tot informatie - tijdens de noodsituatie: o de informatie en richtlijnen aan de bevolking; o de informatie aan de media; - na de opheffing van de noodsituatie: o Informatie over maatregelen voor de terugkeer naar de normale situatie. De opdrachten van discipline 5 worden uitgevoerd door de bevoegde overheid of door haar vertegenwoordiger. De drie fasen (of niveaus) van de noodplanning en van het crisisbeheer Naargelang de omvang van de gebeurtenissen, de verwachte effecten of de nodige hulpmiddelen, spelen de operationele en de strategische coördinatie zich op drie niveaus af, genoemd fases: - de gemeentelijke fase heeft betrekking tot de interventie van de interventiediensten wanneer de omvang van de noodsituatie het beheer ervan door de Burgemeester vereist; - de provinciale fase heeft betrekking tot de interventie van verschillende hulpverleningsdiensten: o hetzij wanneer de omvang van de noodsituatie het beheer ervan door de Provinciegouverneur vereist, binnen het Brussels Hoofdstedelijk Gewest door de Hoge ambtenaar van de Brusselse agglomeratie; o hetzij wanneer de directe gevolgen van de noodsituatie het grondgebied van de gemeente overschrijden; - de federale fase heeft betrekking tot het beheer van een noodsituatie op nationaal niveau, namelijk wanneer ze aan minstens één van de volgende criteria beantwoordt: o gans het Belgisch grondgebied, of minstens twee provincies zijn betrokken; o de in te zetten middelen overschrijden de middelen waarover een Provinciegouverneur of de Hoge ambtenaar van de Brusselse agglomeratie beschikt in het kader van zijn of haar coördinatieopdracht; o dreiging tot of aanwezigheid van talrijke slachtoffers (gekwetsten, doden); o voorkomen of dreiging tot grootschalige gevolgen op het milieu of op de voedingsketen;

5 o noodzakelijke inzet en coördinatie van verschillende ministeriële departementen of federale instellingen; o noodzaak van een algemene informatie aan de hele bevolking. De bevoegde overheid voor de afkondiging en het bestuur van de beleidscoördinatie is: - op gemeentelijk niveau: de Burgemeester; - op provinciaal niveau: de Provinciegouverneur, binnen het Brussels Hoofdstedelijk Gewest de Hoge ambtenaar van de Brusselse agglomeratie; - op federaal niveau: de Minister van Binnenlandse Zaken. Operationele en strategische coördinatie In geval van afkondiging van een fase berust het beheer van de noodsituatie bij twee niveaus: het operationele en het strategische niveau. Het strategische niveau coördineert en neemt de beslissingen op grond van de door de operationele coördinatie doorgegeven informatie. Het operationele niveau voert de beslissingen uit die op strategisch niveau genomen werden op het terrein uit. Organisatie van de operationele coördinatie: Op het terrein, wordt er een officier van de hulp- en interventiediensten aangewezen om de operationele commandopost (CP-Ops) op te richten en te leiden en om de multidisciplinaire hulpverlening te coördineren. De CP-Ops bestaat uit de directeurs van elke discipline, waaraan de vertegenwoordigers van de betrokken instellingen en diensten kunne toegevoegd worden. De opdrachten van de CP-Ops worden als volgt omschreven door Koninklijk besluit betreffende de nood- en interventieplannen van 16 februari 2016: - een eerste operationeel situatierapport opstellen, - toezien op een regelmatige informatie over de gebeurtenis aan de betrokken overheden en noodcentrale, - de bevoegde overheden adviseren en de door hen genomen beslissingen uitvoeren of laten uitvoeren, - het interventieterrein organiseren en indien nodig de zonering, dit wil zeggen de veiligheidsperimeters, installeren en opheffen. Organisatie van de strategische coördinatie: Op federaal niveau richt het Coördinatie- en Crisiscentrum van de Regering verschillende cellen op om de nationale coördinatie uit te voeren. De belangrijkste cel is de beheerscel, samengesteld uit de betrokken ministers en vertegenwoordigers

6 van de betrokken instellingen en diensten. Zij moet instaan voor de definitie van de algemene strategie en alle door de ernst van de situatie vereiste nuttige maatregelen nemen. Op gemeentelijk en provinciaal niveau berust de strategische coördinatie de Burgemeester, de Provinciegouverneur of in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest de Hoge ambtenaar van de Brusselse agglomeratie, die een multidisciplinaire Coördinatiecomité voorzit dat belast hem of haar bijstaat bij de evaluatie van de gebeurtenis, de bepaling van de nodige middelen, het zoeken naar gepaste oplossingen voor de voorkomende problemen en het bepalen van de noodzakelijke maatregelen. Dat Coördinatiecomité bestaat uit de verantwoordelijken van de disciplines, uit vertegenwoordigers van alle betrokken instellingen en uit experts uit gespecialiseerde openbare of privédiensten, die in functie van de omstandigheden als raadgevers uitgenodigd worden. We stellen vast dat zowel noodplanning als crisisbeheer een optimale samenwerking tussen alle actoren en een aanhoudend overleg vereisen. Dankzij deze complementariteit zijn Brandweer, Dringende Medische Hulp, Rode- Kruis, Politie, Leger, Civiele Bescherming, overheden en leden van alle betrokken diensten, samen klaar voor u! Nuttige links: