I- coach evaluatie op het Helen Parkhurst

Transcriptie

1 I- coach evaluatie op het Helen Parkhurst Profielprodukt Naam auteur: Vakgebied Titel Onderwerp Profiel Opleiding Sleuteltermen Studentennummer Begeleider(s) Plan van Aanpak P- J. Kremer Management & Organisatie i- coach gespreksevaluatie op het Helen Parkhurst Evaluatie onderzoek naar i- coach uur, ervaring docenten begeleider Interfacultaire Lerarenopleiding / UVA Helen Parkhurst, i- coach, evaluatie onderzoek Drs. / MA N. Maas, vakdidacticus ML/MW Beoordelaar(s) Opdrachtgever Datum: S. de Kruijk, conrector Helen Parkhurst 28 maart 2013

2 1. Inleiding De Helen Parkhurst school in Almere opent haar website ( met: Helen Parkhurst: daltonschool voor mavo, havo, vwo in Almere. Wij bieden leerlingen een vertrouwde leeromgeving, ruimte voor keuzes én waar nodig duidelijke regels. Zij heeft het keurmerk van de Nederlandse Dalton Vereniging. Het Helen Parkhurst (HP) heeft voor het schooljaar 2012/ leerlingen tegenover in het schooljaar 2011/2012. Dit is 62% meer dan het landelijk gemiddelde (1.186 in 2012/13 en in 2011/12) (bron: Het slaagpercentage (schooljaar 2011/2012) ligt voor het VMBO rond de 5% hoger dan het landelijk gemiddelde (91%); voor de havo rond de 3% lager dan het landelijk gemiddelde (84%) en voor het vwo rond de 9% lager dan het landelijk gemiddelde (86%). Het HP valt bestuurlijk onder de Almeerse Scholen Groep (ASG). Dit schoolbestuur is verantwoordelijk voor meerdere openbare scholen in Almere; zoals het Echnaton en De Meergronden (beiden ook ILO opleidingsscholen). Als speerpunten heeft het HP veel aandacht voor cultuur (speciale cultuur en maatschappij route voor eerste drie leerjaren), biedt veel ruimte aan Bèta- onderwijs (mag zich sinds 2010 officieel technasium noemen), heeft een ICT rijke omgeving (alle leerlingen vanaf de brugklas krijgen een netbook aangesloten op het schoolsysteem), is een officiële Topsport Talentschool, zet zich in voor het milieu (heeft een Groene Vlag verkregen) en richt zich op internationale samenwerkingsprojecten (o.a. uitwisseling van leerlingen). Uitgangspunt van het Dalton onderwijs is verantwoordelijkheid nemen en geven en vertrouwen vragen en schenken zijn onlosmakelijk verbonden met het afleggen van verantwoording en het vragen van verantwoording aan anderen (zgn. Daltondriehoek (zie site HP)). De lesduur is 70 minuten om de leerlingen ook ruimte in de les te geven voor zelfwerkzaamheid. De leerdoelen staan beschreven in de zgn. leerlijnen. De leerlingen moet zelf een planning maken. Keuzes in de schoolloopbaan zijn niet alleen gebaseerd op cijfers maar ook op reflectieverslagen en het zelfadvies dat door de leerlingen zelf wordt gemaakt. 2. Mentoraat De Helen Parkhurst (HP) geeft veel aandacht aan het zelfstandig en verantwoordelijk maken van leerlingen. Een goede begeleiding van de leerlingen is hiervoor noodzakelijk. De leerlingbegeleiding in het HP is georganiseerd volgens type 2: georganiseerde zorg (zie R. Kleijnen, p. 63), waarbij de leerling centraal staat en er aandacht is voor zijn/haar cognitieve, emotionele en sociale (leer- en) ontwikkelproblemen. De mentor is het eerstelijns aanspreekpunt voor de leerling en is de spil van de begeleiding. 2

3 De tweede en derdelijns begeleiding is georganiseerd als in het Ringenmodel van de KPC groep (zie bronnen). Om de leerlingbegeleiding te coördineren wordt er tweewekelijks een BAT- team (Begeleidings- en Advies Team) overleg georganiseerd waarin de volgende begeleiders zitting hebben: Orthopedagoog, Leerlingbegeleiders (selectie van mentoren), Hulpverleners Bureau Jeugdzorg, Fornese (geestelijke gezondheidszorg), Leerplichtambtenaar, en zeer regelmatig nemen aan het overleg ook deel: Schoolarts, De jongeren maatschappelijk werkende, De wijkagent. Het doel van dit overleg is om tot een concreet begeleidingsadvies voor een leerling te komen. Bij het inschrijven aan het HP wordt aan de ouders gevraagd akkoord te gaan met het verstrekken van gegevens over de leerling aan het BAT- team (zie ook site HP onder Het onderwijs /Begeleiding). Momenteel bestaat het mentoraat uit 24 mentoren voor de 24 klassen in de Tweede Fase. De rol van de mentor in de bovenbouw is een meer coachende dan die in de onderbouw. Het aantal mentoruren per week is twee, verdeeld in een groepsuur met de hele klas en een individueel uur. In het individuele uur heeft de mentor (i- coach) 1 individuele gesprekken met leerlingen. 3. De aanleiding. De aanleiding voor dit onderzoek is dat er vóór het schooljaar van 2010/2011 twee groepsmentor uren per week waren waar men (de directie en de mentoren) vond dat er te weinig aandacht besteed kon worden aan de individuele begeleiding van leerlingen. Als antwoord hierop heeft men één individueel i- coach uur per week en één groepsmentor uur ingevoerd. In het i- coach uur is er gelegenheid om leerlingen individueel uit te nodigen of hen in kleine groepjes (4 à 5 leerlingen) met verschillende onderwerpen (leren, pychosociale ontwikkeling, keuzes op school) te begeleiden. Elk groepje leerlingen heeft eens in de drie weken een gesprek met zijn/haar i- coach. In het introductiejaar (2010/2011) werd scholing voor de i- coaches (een dagdeel per trimester in de Daltonweek) 2 extern ingekocht bij Allard de Hoop (zie 1 Zie begrippenlijst 2 Zie begrippenlijst 3

4 studies/aanbod- masters/organisatie- coaching/docenten). Na het introductiejaar zijn er plannen om deze kennis naast alle ervaringskennis van mentoren en i- coaches te integreren in het expertisecentrum van HP. Na de introductie van het i- coach uur wil de directie van het HP (conrector) een onderzoek laten uitvoeren naar de individuele coachingsgesprekken, die nu in het bovenbouwmentoraat worden gehouden. Er zijn door de directie twee hoofdvragen geformuleerd: In hoeverre voelen en zijn docenten voldoende in staat / toegerust om deze gesprekken te voeren? In hoeverre ervaren de leerlingen de gesprekken als zinvol en zo ja op welk gebied (zoals sociaal emotioneel, studievaardigheden, keuzes) hebben ze er wat aan? 4. Probleemanalyse De directie wil erg graag de evaluatie van i- coaching uit laten voeren om feed back te krijgen over de toegevoegde waarde van het i- coach uur en bij mogelijke knelpunten aanvullende maatregelen kunnen nemen. Om de toegevoegde waarde van het i- coach uur te bepalen zijn er meerdere dimensies waarlangs het onderzoek moet worden opgezet. Er zijn verschillende partijen bij betrokken om een zinvolle invulling te geven aan het i- coach uur. Dit zijn de mensen die zich bezighouden met de organisatie en faciliteren, de docenten (mentoren en i- coach van een klas), en de leerlingen zelf. Een andere dimensie is de inhoud van het gesprek zelf. Een i- coach gesprek bestaat uit verschillende onderwerpen (zie Groothuis en Verkuyl, 5.6), moet goed worden voorbereid en om succesvol te zijn moet van te voren een duidelijke doelstelling hebben (Groothuis en Verkuyl, p.61). Daarnaast moet een goede follow up van de gesprekken (gemaakte afspraken) mogelijk zijn. Dit kan betekenen dat er bijvoorbeeld contact opgenomen moet worden met de tweede lijn of ouders. Om mij te verdiepen in het probleem/wens heb ik in de eerste instantie een oriënterend gesprek met de opdrachtgever (conrector HP) gehad. Zij was verheugd dat ik het onderzoek op me wilde nemen. Na het gesprek heeft ze mij verschillende interne documenten over i- coaching (organisatie, contactpersonen, doelstelling) gestuurd. Informeel heb ik ook met een paar mentoren gesproken over mijn verkregen opdracht en gevraagd naar hun ervaring met i- coach uren. Er blijken verschillende meningen te zijn over het zinvol invullen van i- coach uren en sommige mentoren hebben duidelijk moeite met hoe (een zinvolle) invulling aan het i- coach uur te geven. Het onafhankelijke onderzoek van mij is dan ook zeer gewenst. Op het internet en in de bibliotheek is er veel materiaal te vinden over mentoraat en i- coaching. 4

5 5. Probleemomschrijving Het probleem is dat er na de invoering van het i- coach uur in het schooljaar 2010/ 2011 nog geen formeel evaluatie onderzoek is geweest. Uit informele gesprekken met mentoren, de directie en mensen die de i- coach uren faciliteren merk ik dat er wel een duidelijke behoefte is om een keer met alle partijen rond de tafel te gaan zitten en te evalueren. Dit onderzoeksrapport kan hiervoor een goede aanleiding zijn. De i- coach gesprekken (een uur per week) zijn naast een uur groepsmentoraat ingevoerd om meer gelegenheid te geven de individuele leerling te begeleiden. De evaluatie, in opdracht van de directie (conrector) van het HP, moet gedaan worden aan de hand van de door de directie twee geformuleerde hoofdvragen (zie 3. De aanleiding) Het onderzoeksgebied is te groot om op beide vragen een antwoord te geven. Dit maakt het niet mogelijk om de evaluatievraag (bestaande uit meer dan twee vragen) of de invoering van een i- coach uur heeft bijgedragen tot een betere individuele begeleiding van de leerling te beantwoorden. Om het onderzoek in deelonderzoeken op te delen zie ik dat de eerste vraag vooral is gericht op de aanbodszijde van het i- coach uur door de i- coaches (hoe ervaren de i- coaches het ingevoerde i- coach uur?) en de tweede vraag vooral gericht is op de vraagzijde (hoe ervaren de leerlingen het i- coach uur?). 6. Doelstelling In het deelonderzoek wil ik me concentreren om een antwoord te vinden op de eerste vraag (aanbod): In hoeverre voelen en zijn docenten voldoende in staat / toegerust om deze gesprekken te voeren? Echter als we deze vraag analyseren bestaat deze uit twee vragen, nl.: In hoeverre zijn de docenten voldoende toegerust om de gesprekken te voeren? In hoeverre voelen de docenten zich voldoende in staat om deze gesprekken te voeren? De eerste vraag gaat over of de docenten wel voldoende worden gefaciliteerd om de gesprekken te voeren. Dit faciliteren wordt niet door de docenten zelf gedaan maar door diegene die organisatorisch bij het i- coaching zijn betrokken (zoals directie, administratie, opleiders, tweede- en derdelijns voorziening). Deze facilitering merken de docenten in de vorm van: Opleidingen tot i- coach 5

6 Hulpmiddelen om de gesprekken voor te bereiden, voeren en op te volgen (zoals een LVS, expertise centrum, templates, handleidingen, etc.) Is er voldoende tijd voor de gesprekken (voorbereiding, voeren en follow up) Is de organisatie voldoende erop ingericht? Bijvoorbeeld werken de procedures rond een hulpvraag van leerling, die niet door de mentor kan worden beantwoord maar moet worden doorgespeeld aan de tweede lijn. Bij de tweede vraag gaat het over de mening / ervaring van de docent zelf. De onderwerpen kunnen dezelfde zijn als bij de eerste vraag, alleen nu hoe de docent zelf ze percipieert. Een andere belangrijke vraag is of de docent zich voldoende ondersteund voelt door diegene die hem moet faciliteren. Om een verdere segmentering aan te brengen wil ik alleen de mentorengroep van Havo4 en VWO 4 onderzoeken. Deze mentorgroep heeft een samenwerkingsverband net als de mentorgroep voor Havo 5 en VWO 5 en 6. Door te kiezen voor een kleinere onderzoeksdoelgroep ontstaat er een mogelijkheid om meer mentoren (bovenbouw Havo 4 en VWO 4) in het onderzoek te betrekken hetgeen een betrouwbaarder beeld geeft voor de beantwoording van de vraag. Als de beide bovenstaande vragen worden beantwoord (door de verschillende partijen) is het interessant te analyseren waar de verschillen zitten. Bijvoorbeeld indien de faciliterende partij het gevoel heeft dat er voldoende middelen beschikbaar zijn gesteld aan de docenten om een goed i- coach uur te kunnen houden en dit niet zo ervaren wordt door de docenten, is er een discussie. Deze discussie, mits in een constructieve sfeer, kan bijdrage tot verbetering van het i- coach uur. De resultaten van het onderzoek moeten met de directie en ook de spilfiguren rond het mentoraat (afdelingsbegeleiders, schoolbegeleiders, afdelingsleiders en mentoren van de bovenbouw) worden gedeeld. 7. Centrale vraagstelling Op grond van de bovenstaande doelstelling wordt de centrale vraagstelling: In hoeverre voelen en zijn de docenten (i- coaches van de bovenbouw van Havo 4 en VWO 4) voldoende in staat / toegerust om i- coach gesprekken met de individuele leerlingen uit hun klas te voeren? Om deze vraag goed te kunnen beantwoorden, wordt de vraag in twee vragen uitgewerkt: In hoeverre zijn de docenten (i- coaches van de bovenbouw van Havo 4 en VWO 4) voldoende toegerust om i- coach gesprekken met de individuele leerlingen uit hun klas te voeren? 6

7 In hoeverre voelen de docenten (i- coaches van de bovenbouw van Havo 4 en VWO 4) zich voldoende in staat om i- coach gesprekken met de individuele leerlingen uit hun klas te voeren? 8. Deelvragen De deelvragen zullen verschillend zijn voor diegene die i- coaching faciliteren en de docenten. Deelvragen voor diegene die i- coaching faciliteren zijn: Op welke manier zijn de docenten bijgeschoold voor hun taak als i- coach? Welke hulpmiddelen zijn aan een i- coach ter beschikking gesteld om zijn gesprekken voor te bereiden, te voeren en op te volgen? Hoeveel tijd denkt u dat een i- coach gemiddeld nodig heeft om zijn gesprekken voor te bereiden, te voeren en op te volgen? Welke procedures gelden er om een hulpvraag van een leerling naar de tweede en derde lijn door te spelen? Welke taakverdeling is (per afdeling) afgesproken om een i- coaching te ondersteunen? Op welk gebied (b.v. beschikbare hulpmiddelen, procedures, afspraken over taakverdeling, opleiding of anders) denken de facilitatoren dat nog verbeteringen mogelijk zijn om een i- coach succesvol zijn i- coach gesprekken te kunnen laten voeren? Deelvragen voor de docenten zijn: Welke (studie)materiaal uit bijscholing tot i- coach wordt gebruikt? Welke hulpmiddelen gebruikt de i- coach om zijn gesprekken voor te bereiden, te voeren en op te volgen? Hoeveel tijd gebruikt de i- coach om zijn gesprekken voor te bereiden, te voeren en op te volgen? Bij welk soort gesprek voelt de i- coach zich het meest / minst ervaren? Indien een i- coach een hulpvraag van een leerling krijgt en deze vraag wil doorspelen aan de tweede lijn, is hiervoor voldoende gelegenheid? Op welk gebied (b.v. beschikbare hulpmiddelen, procedures, afspraken over taakverdeling, opleiding, of anders) vinden de i- coaches dat er nog verbeteringen nodig zijn om hen te ondersteunen in hun taak? Voelt de i- coach zich voldoende ondersteund door diegene die i- coaching faciliteren? 7

8 9. Groepen en instrumenten Er zijn bij HP acht i- coaches (mentoren) voor Havo 4 klassen en drie i- coaches voor VWO 4 klassen, in het totaal elf i- coaches. Voor de facilitatoren zijn er vier personen, die in aanmerking komen voor dit onderzoek. Dit is in overleg met de opdrachtgever vastgesteld. De vragen voor de i- coaches wil ik doen door middel van een vragenlijst. In de vragenlijst komen de eerder besproken onderwerpen (zie Deelvragen) aan bod maar wel in een uitgebreidere vorm. De i- coaches zijn een meer homogene groep (qua aandachtsgebied voor dit onderzoek) dan de facilitatoren. Daarom kan ik hen met een vragenlijst benaderen. De facilitatoren zijn een meer diverse groep (qua aandachtsgebied), hen wil ik in een persoonlijk interview met de bovenstaande Deelvragen benaderen. Door dit persoonlijke interview wordt het mogelijk om bij bepaalde vragen uitgebreider stil te staan. De facilitatoren, die ik wil interviewen hebben de volgende taakgebieden: Schoolbrede (HP) begeleider voor mentoraat en i- coaching, heeft destijds ook een belangrijke rol gespeeld bij de invoering van de i- coach uren, Een afdeling begeleidster 3, die vanaf het begin bij de invoering en begeleiding van i- coach uren is betrokken geweest, Hoofd van het expertise centrum 4, verantwoordelijk voor het beantwoorden van vragen omtrent i- coaching, Conrector, opdrachtgeeftster van dit onderzoek, maar tevens verantwoordelijk voor de organisatorische opzet van i- coaching De instrumenten die ik wil gebruiken zijn vragenlijsten (voor i- coaches) en interviews (voor de facilitatoren). 10. Product In de opdracht (zie bijlage) staat beschreven dat het op te leveren product het liefst een video en een presentatie moet zijn. In de afstemming met de opdrachtgeefster (conrector) is afgesproken dat ik probeer een korte inleidende video (voorbeelden van een paar deelgesprekken tussen i- coaches en leerlingen) te maken. Dit om een indruk te geven van de praktijk. Het is een verzoek, wenselijk en niet noodzakelijk. Indien het een tijdsprobleem oplevert voor het werkelijke onderzoek mag dit onderdeel vervallen. Daarna zal ik in een presentatie de resultaten van het onderzoek laten zien. In deze presentatie zal vooral aan bod komen hoe de facilitatoren denken over i- coaching vanuit de 3 Zie begrippenlijst 4 Zie begrippenlijst 8

9 aanbod zijde en hoe de docenten (i- coaches) denken over i- coaching op basis van de uitkomsten van respectievelijk de interviews en de vragenlijsten. Hierbij gaat het om de overeenkomsten (overeenkomstig beeld tussen facilitatoren en docenten) maar ook daar waar er verschillen zijn tussen de beide visies. Dit moet leiden tot een discussie en uiteindelijk tot een gezamenlijk besluit tot verbeterpunten om een betere invulling te geven aan i- coaching vanuit de aanbodzijde om beter toegerust te zijn om de hulpvraag van de leerlingen te kunnen beantwoorden. Voor de presentatie worden uitgenodigd een groep spilfiguren rondom het mentoraat (afdeling begeleiders, de schoolbrede (mentor)begeleider en mentoren (i- coaches van de bovenbouw Havo 4 en VWO 4 en de conrector). In het totaal zo n 19 personen. 11. Planning Week 13: 28 maart: Inleveren Profielprodukt 1 Plan van Aanpak Week 15: 11 april: Herkansing Profielprodukt 1 Plan van Aanpak. Week 16 en 17: Maken van interviews; vragenlijsten, uitnodigingen en goedkeuring van conrector Week 18: Meivakantie Week 19: Veldwerk op school Week 20 en 21: Verwerken van resultaten, feedback, maken presentatie en afspraak maken presentatie Week 22: 30 mei: Inleveren Profielprodukt 2 abstract Week 25: 20 juni: Herkansing Profielprodukt 2 abstract 9

10 Begrippenlijst Daltonuur (70 min.) Vier keer per week bepaalt een leerling bij welke docent (of onderwijsassistent) hij of zij aan de slag gaat. De leerlingen kunnen extra uitleg vragen, een toets inhalen of bespreken of aan een groepsopdracht werken. Dit uur wordt gebruikt om zelfstandig te werken. Daltonweek: Drie keer per jaar is er schoolbreed een daltonweek. In deze bijzondere weken werken leerlingen minimaal tien lesuren aan praktijkopdrachten (de zogeheten P.O. s). In de bovenbouw vindt in deze week ook een deel van de schoolexamens plaats. Leerlingen kunnen in daltonweken ook stages volgen of werken aan een sector- of profielwerkstuk. i- coach: de mentor van een klas, die ook begeleider is bij profiel- en beroepskeuze gedurende de schoolloopbaan van de leerling. Mentoren organiseren veel activiteiten met hun klas. Tijdens de i- coach uren worden vooral voortgangsgesprekken met individuele leerlingen of in kleine groepjes gevoerd. Bij bijzonderheden neemt de mentor contact met de ouder op of heeft op regelmatige basis de zgn. 10- minuten gesprekken Expertisecentrum: speciaal gericht op Dalton onderwijs en de hiermee aanverwante onderwerpen. Er wordt contact onderhouden, en kennis uitgewisseld met de scholen binnen het ASG maar ook via internationale contacten. Ook vanuit dit centrum worden regelmatig thema uitwisselingsdagen tussen Dalton scholen georganiseerd. Afdelings begeleiding: Het HP kent vier afdelingen verdeeld in onderbouw en bovenbouw en rondom profielen georganiseerd. Afdeling Dante, onderbouw; Afdeling Archimedes, bovenbouw, de technasium/vwo bèta- afdeling met in de bovenbouw de profielen Natuur en Techniek en Natuur en Gezondheid; afdeling Copernicus bevat een bovenbouwafdeling met de Mens en Maatschappij- en cultuurvakken en alle talen en de afdeling Einstein: bovenbouw leerlingen mavo (VMBO- tl). Elke afdeling heeft een eigen afdelingsbegeleiding. 10

11 Bronnen en literatuurlijst Groothuis, M. en Verkuyl, H. (eerste druk, 2008), Mentor in het voortgezet onderwijs: gids voor een aanpak met visie, Soest, Nelisssen Kleijnen, R. en Broeck, G. van den (2004), Grensoverschrijdende integrale leerlingenzorg: een (re)actief process, Garant Ringenmodel KPC Groep: verkregen op 16, maart, 2013, van org%20(pdf).pdf Verhoeven, N. (4- de druk), Wat is onderzoek: praktijkboek methoden en technieken voor het hoger onderwijs, Boom Website Helen Parkhurst: verkregen op 20, maart, 2013, van 11