Nota Rentebeleid Schouwen-Duiveland 2006

Transcriptie

1 Nota Rentebeleid Schouwen-Duiveland 2006

2 Inhoudsopgave Inleiding 3 Hoofdstuk 1 Voorstel Nota rentebeleid Hoofdstuk 2 Het huidige rentebeleid Nota de lokale reserve, een nuttige voorziening Nota de lokale reserve, een nuttige voorziening, de uitwerking De toepassing in de praktijk Interne rente De rente-omslagmethode De relatie met de wet FIDO en het treasurystatuut 6 Hoofdstuk 3 Besluit begroting en verantwoording (BBV) Relevante bepalingen in het BBV en opmerkingen van de commissie BBV Conclusie wijzigingen in het BBV ten opzichte van de CV 95 8 Hoofdstuk 4 Keuzes tot aanpassing van het huidige rentebeleid Keuze tot het wel of niet toepassen van intern rente Keuze tot het wel of niet toepassen van de rente-omslag- Methode De huidige praktijk in de gemeente Schouwen-Duiveland Rente-omslagmethode en het nieuwe BBV Voor- en nadelen van het toepassen van de renteomslag, Inclusief berekende interne rente over reserves en Voorzieningen Voor- en nadelen van het toepassen van de renteomslag, met hierin opgenomen alleen de werkelijk betaalde rente Consequenties van het niet toepassen van de renteomslag- Methode Toelichting op het nadeel geen goed inzicht meer in de totale kosten per produkt Conclusie en voorstellen over het wel of niet toepassen van de renteomslagmethode 15 Nota rentebeleid

3 Inleiding In de nota Lokale reserve, een nuttige voorziening van 2001, is onder het hoofdstuk rente een uiteenzetting gegeven van het thans geldende rentebeleid voor de Gemeente Schouwen-Duiveland. De nieuwe begrotingsvoorschriften, vastgelegd in het Besluit Begroting en Verantwoording (hierna BBV) die per van kracht zijn geworden, maken het noodzakelijk het huidige rentebeleid opnieuw te herzien en daar waar nodig aan te passen. Het doel van de nota is om ten aanzien van het rentebeleid voor de Gemeente Schouwen-Duiveland, voor een reeks van jaren, een duidelijke visie neer te leggen. De keuzes die nu worden gemaakt, moeten leiden tot een heldere verantwoording van rentelasten en -baten en daarmee tot een beter inzicht in het totale renteresultaat van de gemeente. Het rentebeleid gaat verder dan alleen maar afspraken over: Het toe te rekenen percentage voor interne rente over eigen financieringsmiddelen Het toe te rekenen percentage van rente aan reserves Het toe te rekenen percentage van bespaarde rente aan de exploitatie De aanwending van de rentebaten Het omvat ook afspraken over bijvoorbeeld: Het toepassen van een renteomslagmethode bij investeringen en de berekening ervan Het werken met vaste rentepercentages of annuïteiten bij investeringen De wijze waarop investeringen worden gefinancierd, kort of lang geld, en onder welke condities Het toe te rekenen rentepercentage bij verstrekking van geldleningen De laatste 2 punten worden in deze nota verder niet behandeld, omdat deze een relatie hebben met de wet Financiering Decentrale Overheden (hierna FIDO) en zijn meegenomen in het treasurystatuut. Alle overige onderdelen passeren in deze nota wel de revue. In hoofdstuk 1 wordt het voorstel gedaan tot de inhoud van de nota rentebeleid 2006 alsmede een voorstel tot aanpassing van de financiele verordening ex artikel 212 Gemeentewet. In hoofdstuk 2 wordt het huidige rentebeleid geevalueerd, waarbij ook een relatie wordt gelegd met de wet FIDO, het treasurystatuut en de financiële verordening ex artikel 212 Gemeentewet. In hoofdstuk 3 wordt stilgestaan bij de bepalingen van het BBV en worden daar waar relevant ook de conclusies van de commissie BBV vermeld. In hoofdstuk 4 wordt de huidige praktijk ten aanzien van de renteomslagmethode weergegeven en worden de mogelijkheden die het nieuwe BBV biedt, besproken. Nota rentebeleid

4 1. Voorstel Nota Rentebeleid 2006 Naar aanleiding van de evaluatie van het huidige rentebeleid (in hoofdstuk 2) en de invoering van het BBV (hoofdstuk 3 en 4) wordt u voorgesteld in te stemmen met de volgende beleidsuitgangspunten op het gebied van rentekosten: 1. Vanaf het jaar 2006 wordt geen interne rente meer berekend over de stand van de reserves en voorzieningen, in 2006 zal onderzoek worden verricht naar de financiële consequenties. 2. De rente die wordt toegerekend aan reserves en voorzieningen om deze op peil te houden wordt jaarlijks in de begroting geraamd 3. Voor de berekening van de totale rentekosten wordt uitgaan van de werkelijk betaalde rente over langlopende geldleningen, de werkelijk ontvangen rente over uitgezette geldleningen, de netto betaalde of ontvangen rente over het liquiditeitstekort of overschot en de rente die wordt toegerekend aan reserves en voorzieningen om deze op peil te houden 4. Een deel van de totale rentekosten wordt via een vast rentepercentage aan geactiveerde kapitaaluitgaven toegerekend. Dit betreft kapitaaluitgaven voor de produkten riolering, reiniging, parkeren en bouwgrondexploitatie; hiermee wordt bereikt dat de kostendekkendheid van de bij deze produkten behorende tarieven op grond van gelijkmatig blijvende kosten kan worden beoordeeld 5. Een deel van de totale rentekosten wordt via de annuiteitenmethode met een vast rentepercentage aan geactiveerde kapitaaluitgaven toegerekend; dit is het geval op grond van volgens de nota afschrijvings-en waarderingsbeleid 2006 gebaseerde motieven 6. Na aftrek van het deel van de rentekosten, bedoeld onder punt 3 en 4, wordt het resterende deel van de totale rentekosten via de rente-omslagmethode toegerekend aan de producten op basis van de boekwaarde van de geactiveerde kapitaaluitgaven en de boekwaarde van de uitgezette geldleningen aan het begin van enig boekjaar 7. Een onderzoek instellen om het percentage van rentebijschrijving bij die reserves die specifiek zijn ingesteld ter dekking van kapitaallasten van investeringen met een economisch nut op gelijke hoogte brengen met het rente-omslagpercentage, dan wel het vaste rentepercentage en de budgettaire consequenties als gevolg hiervan betrekken bij de eerste marap over 2006 en de voorbereiding van de begroting In 2006 onderzoek doen naar de financiele gevolgen van het wel of niet aanpassen van de huidige toerekening van rentekosten aan het product bouwgrond. Nota rentebeleid

5 Hoofdstuk 2 Het huidige rentebeleid Het huidige rentebeleid van de gemeente Schouwen Duiveland is vastgelegd in de nota de lokale reserve, een nuttige voorziening en in de nota de lokale reserve, en nuttige voorziening, de uitwerking. Onderstaand worden de belangrijkste conclusies uit deze nota s vermeld. Daarna wordt stilgestaan bij het begrip interne rente en wordt het thans geldende renteregime besproken. Ook wordt de relatie met de wet FIDO en het treasurystatuut, alsmede de relatie met de financiele verordening ex artikel 212 Gemeentewet weergegeven. 2.1 Nota de lokale reserve, een nuttige voorziening In deze nota is ten aanzien van de rente het volgende bepaald: Er wordt gerekend met een interne rente, gebaseerd op de marktrente van geldleningen met een looptijd van 25 jaar; De interne rente over het beschikbaar zijn van reserves en voorzieningen wordt ten gunste van de exploitatie gebracht; Aan bepaalde bestemmingsreserves wordt rente toegevoegd ter grootte van het inflatiepercentage door resultaatbestemming via de exploitatie; De resterende rente van bestemmingsreserves, voorzieningen en het surplus van de algemene reserve wordt jaarlijks ingezet als incidenteel dekkingsmiddel; De bespaarde rente over de minimum omvang van de algemene reserve kan als structureel dekkingsmiddel worden ingezet Interne rente (ook wel genoemd bespaarde rente) is de berekende vergoeding voor de inzet van reserves en voorzieningen bij financiering van de lopende activa. Het percentage dat hiervoor in de Gemeente Schouwen-Duiveland wordt gehanteerd, is gebaseerd op leningen met een looptijd van 25 jaar. Voor het jaar 2006 is dit 5,25%. 2.2 Nota de lokale reserve, een nuttige voorziening, de uitwerking In de nota de lokale reserve, een nuttige voorziening, de uitwerking zijn enkele wijzigingen aangebracht ten aanzien van hiervoor genoemde uitgangspunten. Zo is bepaald dat het bedrag wat aan interne rente beschikbaar komt op de exploitatie niet in zijn geheel maar gedeeltelijk als budgettaire ruimte binnen de exploitatie wordt opgenomen. Gekozen is voor een bedrag overeenkomend met 25% van de totaal berekende interne rente. Dit bedrag wordt aangewend voor: Bijschrijving van rente op de reserves en voorzieningen Dekking van verminderde interne rente bij de aanwending van reserves en voorzieningen Dekking van eenmalige uitgaven 2.3 De toepassing in de praktijk Interne rente De interne rente wordt zowel als last en als bate opgenomen in de exploitatie. De last komt tot uitdrukking in de toerekening van kapitaallasten (rente en afschrijving) aan de diverse producten. De renteopbrengsten als gevolg van het toepassen van interne rente worden als baten verantwoord binnen de exploitatie. Hierdoor heeft de toepassing van interne rente een budgettair neutraal verloop. De rentebaten worden vervolgens voor 25% aangewend voor: rentebijschrijving op een aantal reserves* Nota rentebeleid

6 dekking van extra rentelasten van een in 2004 afgesloten langlopende geldlening dekking van verminderde interne rente bij aanwending van reserves en voorzieningen dekking van eenmalige uitgaven * De rentebijschrijving op reserves en voorzieningen vindt niet langer meer plaats conform het bepaalde in de nota de lokale reserve een nuttige voorziening. Hierin is bepaald dat rente wordt toegevoegd ter grootte van het inflatiepercentage. In afwijking hiervan is door de raad besloten vanaf 2005 aan bepaalde reserves en voorzieningen 3% rente bijgeschreven De rente-omslagmethode In de gemeente Schouwen-Duiveland wordt gewerkt met een rente-omslagmethode. Dit houdt in dat de interne rente, tesamen met de werkelijk betaalde of ontvangen rente voor kort geld en voor langlopende leningen, via de kapitaallasten (rente en afschrijving) wordt verdeeld over de producten waarvoor investeringen zijn gedaan. De toepassing van de rente-omslagmethode is op grond van de comptabiliteitsvoorschriften 1995 (hierna CV 95) verplicht. In hoofdstuk 4 wordt hier verder op ingegaan. 2.4 De relatie met de wet FIDO en het treasurystatuut In de wet FIDO, die per in werking is getreden, zijn kaders gesteld voor een verantwoorde, prudente en professionele inrichting en uitvoering van de treasuryfunctie bij decentrale overheden. Op grond van deze wet dienen gemeenten te beschikken over een treasurystatuut en een treasuryparagraaf. In het treasurystatuut is onder het hoofdstuk gemeentefinanciering bij artikel 9 lid 2 opgenomen dat financiering met externe financieringsmiddelen zoveel mogelijk wordt beperkt door primair de beschikbare interne financieringsmiddelen te gebruiken teneinde de renterisico s en het renteresultaat te optimaliseren. De Wet dualisering gemeentebestuur heeft ertoe geleid dat de rolverdeling tussen gemeenteraad en college van burgemeester en wethouders is veranderd. De raad is kaderstellend en controlerend, terwijl het college uitvoerend is en verantwoording aflegt over het gevoerde beheer. Juist door deze veranderende rollen is de roep om een sluitende verantwoording aan de raad de laatste tijd sterk toegenomen. Het opnemen van een resultaat op treasury in de begroting en exploitatie kan hierbij uitkomst bieden. Het treasury resultaat omvat alle lasten en baten die voortvloeien uit de geldstromen. Een onderdeel van het treasury resultaat is de berekende interne rente. De wijze waarop de interne rente wordt berekend is van invloed op het resultaat. Nota rentebeleid

7 Hoofdstuk 3 Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) In dit hoofdstuk worden de meest relevante bepalingen uit het BBV, die in het kader van deze notitie van belang zijn, genoemd. In artikel 75 van het BBV is bepaald dat er een commissie BBV is. Deze commissie heeft tot taak zorg te dragen voor een eenduidige uitvoering en toepassing van het BBV. De commissie doet dit o.a. door de vraag en antwoordrubriek. De antwoorden van de commissie op gestelde vragen moeten dan ook worden beschouwd als wetgevend. De vragen en antwoorden zijn te raadplegen op het internet via Voor zover van belang worden bij de hieronder genoemde artikelen ook de opmerkingen van de commissie BBV vermeld. De relevante bepalingen uit het BBV en de opmerkingen van de commissie BBV zijn letterlijk overgenomen uit de wet en de vraag en antwoordrubriek. 3.1 Relevante bepalingen uit het BBV en opmerkingen van de commissie BBV. Over het toepassen van interne rente (bespaarde rente) is het volgende in het BBV opgenomen: Artikel 2 lid 2 De baten en lasten van het begrotingsjaar worden in de begroting, de jaarstukken, de productenraming en de productrealisatie opgenomen, onverschillig of zij tot inkomsten of uitgaven leiden, onderscheidenlijk hebben geleid. Artikel 2 lid 4 Onder de baten en de lasten worden ook bedoeld de over het eigen vermogen berekende bespaarde rente. Nadere toelichting commissie BBV (vraag 14 deel 2) Als de gemeente werkt met berekende bespaarde rente, wordt deze bespaarde rente als baten en lasten gezien; de rente over het eigen vermogen wordt als last toegerekend en vervolgens ook onder de baten opgenomen. Met andere woorden het hangt af van de methode van rentetoerekening of er sprake is van bespaarde rente. In de praktijk komen 3 methoden van renteomslag voor, die alle 3 mogelijk blijven onder het BBV. 1 In de renteomslag wordt ook de berekende rente over eigen vermogen en voorzieningen verwerkt. 2 Alleen de werkelijk betaalde rente wordt verwerkt in de renteomslag 3 Er wordt geen renteomslag toegepast Een gemeente die methode 1 toepast moet op grond van art. 2 4 e lid, de bespaarde rente over het eigen vermogen onder de baten en lasten opnemen. Dus als de gemeente werkt met de renteomslagmethode waarin ook de berekende bespaarde rente wordt meegenomen, wordt deze bespaarde rente als baten en lasten gezien; de rente over het eigen vermogen wordt als last toegerekend en vervolgens ook onder de baten opgenomen. Een gemeente die methode 2 of 3 toepast, neemt geen bespaarde rente mee in de renteomslag en hoeft deze dan ook niet op te nemen bij de baten en lasten. De 1 e methode verdient vanuit het gezichtspunt van een zuivere kostprijsberekening voor een gemeentelijke taak de voorkeur, omdat de financieringswijze dan geen rol speelt. Nota rentebeleid

8 Artikel 42 lid 1 Het eigen vermogen bestaat uit de reserves en het resultaat na bestemming volgend uit de programmarekening Artikel 45 Rentetoevoegingen aan voorzieningen zijn niet toegestaan. Nadere toelichting commissie BBV (vraag 7 deel 1) Rentetoevoegingen aan voorzieningen zijn niet toegestaan, omdat voorzieningen naar beste schatting dekkend dienen te zijn voor de achterliggende verplichtingen en risico s. Echter als sprake is van een voorziening tegen contante waarde zijn jaarlijkse toevoegingen in verband met de CW-rekenrente toegestaan; deze zijn dan immers nodig om de voorziening op het juiste niveau te houden. Een dergelijke toevoeging wordt niet gezien als een rentetoevoeging, maar als een toevoeging om de voorziening op de juiste hoogte te houden. Ook in het geval het Rijk rentebijschrijving eist is sprake van een storting ten laste van de exploitatie die nodig is om de voorziening op peil te houden en is de storting derhalve toegestaan Conclusie wijzigingen in het BBV ten opzicht van de CV 95 Uit paragraaf 3.1 kan worden geconcludeerd dat het BBV nog steeds toestaat met interne rente te rekenen. Onder de regels van het BBV is het echter niet meer verplicht om de rente-omslagmethode toe te passen. Toevoeging van rente aan voorzieningen mag niet, maar dat was onder de CV 95 ook reeds niet toegestaan. Nota rentebeleid

9 Hoofdstuk 4 Keuzes tot aanpassing van het huidige rentebeleid Met de komst van het BBV kunnen er keuzes worden gemaakt tot het wel of niet aanpassen van het huidige beleid. Deze keuzes betreffen: 1. Wel of niet toepassen van interne (bespaarde) rente over reserves en voorzieningen 2. Wel of niet toepassen van de rente-omslagmethode In dit hoofdstuk worden de consequenties van deze 2 keuzes verder uitgewerkt. 4.1 Keuze tot wel of niet toepassen van interne rente Met het inwerking treden van de nota Lokale reserve, een nuttige voorziening is de gemeente Schouwen-Duiveland voor het eerst interne rente in haar verantwoording gaan toepassen. De motivatie tot de toepassing van interne rente was in de genoemde nota als volgt verwoord: Ten eerste wordt een juiste en integrale kostentoerekening bereikt. Eén van de doelen van de jaarrekening van de gemeente is het geven van inzicht in de kosten van verrichte taken. Het streven naar een benadering van de totale kostprijs is van belang voor de politieke afweging bij de keuze van de uitvoering van één of meer overheidstaken, alsmede voor het oordeel of een overheidstaak maatschappelijk gezien voldoende rendement oplevert (kosten versus maatschappelijke opbrengst). Een dergelijke oordeelsvorming wordt verstoord indien de kostprijs wordt beïnvloed door de mate waarin, als gevolg van interne financiering, niet-rentedragend vermogen beschikbaar is. Ten tweede draagt het toerekenen van interne rente bij aan een stabieler lastenpatroon. Het gemeentebestuur is veelal van plan om de reserves en voorzieningen op enig moment aan te wenden voor het doel waarvoor deze zijn ingesteld. Op het moment dat dit plaatsvindt, vervalt de mogelijkheid tot interne financiering en moet vreemd vermogen worden geleend. Indien er dan geen rekening is gehouden met de lasten van interne rente, treedt er een verstoring van het budgettaire evenwicht op. Er is nu een vijftal jaren gewerkt met de interne rente. Uit deze praktijk blijkt dat: het begrip interne rente voor veel mensen onduidelijk is het waarom van het toepassen van interne rente niet duidelijk en transparant is het berekenen van de interne rente arbeidsintensief is omdat de berekening van de interne rente arbeidsintensief is, vindt dit slechts plaats voor het eerst komende begrotingsjaar en worden in de meerjarenbegroting de ramingen van de volgende jaren daarop gebaseerd. Als er grote mutaties op reserves en voorzieningen plaatsvinden, heeft dit budgettaire risico s, welke nu niet zichtbaar zijn. Uitgaande van deze praktijkervaring wordt voorgesteld: 1. Geen interne rente meer toe te passen 2. Als budgettaire last rekening te houden met een component toe te voegen rente aan reserves (waar dat van toepassing is) en het op peil houden van de voorzieningen Nota rentebeleid

10 3. De bij 2 genoemde budgettaire lasten te betrekken in de omslagrente, zodat het principe van integrale kostprijsberekening in stand wordt gehouden. 4. Ter realisatie van een stabiel lastenpatroon de reserve renterisico s indien nodig inzetten Keuze tot het wel of niet toepassen van de rente-omslagmethode In dit hoofdstuk wordt uitleg gegeven over de renteomslagmethode zoals die tot op heden in de gemeente Schouwen Duiveland wordt gehanteerd. Daarna worden de verschillende mogelijkheden voor berekening van de renteomslag toegelicht, waarbij van elke methode de voor- en nadelen worden opgesomd De huidige praktijk in de gemeente Schouwen Duiveland In de Gemeente Schouwen-Duiveland wordt op grond van de CV 95 tot op heden gewerkt met een renteomslagmethode. Deze methode is kenmerkend voor een kostengerichte verantwoording. Om zicht te krijgen op de totale kosten van een overheidstaak of activiteit, moeten de kapitaallasten daaraan worden toegerekend. De kapitaallasten bestaan uit afschrijvingen en rente van de gedane investeringen. Voor de berekening van de totale rentekosten worden de betaalde rente over aangetrokken langlopende geldleningen, de interne rente over de reserves en voorzieningen en de netto betaalde of ontvangen rente over het liquiditeitstekort of liquiditeitsoverschot bij elkaar opgeteld. De totale rentekosten worden toegerekend naar de stand (boekwaarde) van de investeringen per 1 januari van een boekjaar. Aan een deel van de investeringen wordt een vast rentepercentage toegerekend. De resterende rentekosten worden via een omslagrente verdeeld over de resterende boekwaarden Renteomslagmethode en het nieuwe BBV Op grond van de CV 95 waren gemeenten nog verplicht een renteomslag te hanteren. Op grond van het bepaalde in artikel 2 lid 4 van het BBV kan volgens de commissie BBV (zie hiervoor ook hoofdstuk 2) worden geconcludeerd dat de renteomslagmethode niet langer verplicht is voorgeschreven. Gemeenten hebben ten aanzien van de berekening van de renteomslag een keuze uit drie methoden, te weten: 1. toepassing renteomslag, met daarin opgenomen de berekende interne rente over de reserves en de voorzieningen 2. toepassing van de renteomslag, met daarin opgenomen alleen de werkelijk betaalde rente 3. het niet toepassen van de renteomslag Over de toepassing van vaste rentepercentages wordt niet gesproken. Onderstaand wordt aangegeven wat de voor- en nadelen zijn van het toepassen van de voornoemde methoden Voor- en nadelen van het toepassen van de renteomslag, inclusief berekende interne rente over reserves en voorzieningen (methode 1). Deze methode wordt nu in de Gemeente Schouwen-Duiveland toegepast. De rentekosten worden, deels via vaste rentepercentages en deels via de renteomslagmethode, verdeeld over de diverse producten. Nota rentebeleid

11 Voordelen van deze methode: de totale kosten (dus inclusief financieringslasten) worden toegerekend aan de producten waarop ze betrekking hebben; hierdoor kunnen we een oordeel geven over eventuele kostendekkendheid van die producten waar tarieven tegenover staan door de financieringslasten te betrekken bij die produkten waar tarieven tegenover staan, wordt voor (een deel van) deze kosten via de tarieven een dekking in de begroting gerealiseerd. Nadelen van deze methode: ondanks de transparantie in de totale kosten van een product, zoals hierboven is omschreven bij de voordelen, biedt deze methode geen transparantie in het totale financieringsresultaat; door alle rentekosten te verdelen over de producten wordt geen inzicht gegeven in het behaalde renteresultaat van het gevoerde treasurybeleid bij de invoering van het BBV is voor wat betreft investeringen onderscheid gemaakt in investeringen met economisch nut en investeringen met maatschappelijk nut (voor de uitleg van deze begrippen wordt verwezen naar de nota waardering en afschrijving 2006). Over investeringen met economisch nut is in het BBV bepaald dat eventuele dekking daarvan uit reserves niet rechtstreeks mag gebeuren. Dit betekent dat voor deze investeringen de jaarlijks daaruit voortvloeiende lasten ook jaarlijks, via resultaatbestemming, ten laste van de reserves moeten worden gebracht. Door toepassing van de renteomslagmethode maken ook de rentelasten onderdeel uit van deze totale jaarlijkse lasten. Ook deze rentelasten worden dan uit de reserves gedekt. Dit legt een extra financiële claim op de reserves. Om de reserves hiertoe toereikend te laten zijn, moet ook bij de (jaarlijkse) toevoeging aan deze reserves rekening gehouden worden met een rentecomponent, hetgeen een extra beslag legt op de budgettaire ruimte. de toepassing van deze methode is omslachtig en arbeidsintensief (berekening en interne controle); het legt een aanzienlijke claim op de capaciteit van het cluster financiën, juist in de periode waarin de oplevering van PenC documenten centraal staat Voor- en nadelen van het toepassen van de renteomslag, met hierin opgenomen alleen de werkelijk betaalde rente (methode 2) Deze methode is gelijk aan methode 1, echter met dien verstande dat hier alleen de werkelijk (netto) betaalde rente voor het aantrekken van vreemd vermogen wordt meegenomen bij het berekenen van de renteomslag. Hierbij wordt de berekende interne rente over reserves en voorzieningen buiten beschouwing gelaten. Indien deze methode wordt toegepast bij de Gemeente Schouwen-Duiveland heeft dit tot gevolg dat de rentekosten afnemen met het bedrag dat aan interne rente wordt berekend over de reserves en voorzieningen. De rentebaten daarentegen zullen eveneens afnemen met hetzelfde bedrag. De genoemde voor- en nadelen bij toepassing van de renteomslagmethode inclusief berekende interne rente gelden ook voor deze methode. De gevolgen van het wel of niet toepassen van interne rente zijn reeds beschreven onder paragraaf 4.1. Nota rentebeleid

12 Consequenties van het niet toepassen van de renteomslag (methode 3) Indien de renteomslag wordt afgeschaft, vindt er geen toerekening van de rentekosten meer plaats aan de producten waarop de gedane investeringen betrekking hebben. Alle rentekosten worden dan verantwoord op de voorgeschreven functies binnen de begroting. Voordelen van deze methode: Minder arbeidsintensief: Zoals reeds onder aangegeven, legt het jaarlijks berekenen van de renteomslagmethode een aanzienlijke claim op de capaciteit van het cluster financiën, juist in een periode waarin de tijdige oplevering van P&Cdocumenten centraal staat. Bij het afschaffen van de renteomslagmethode kunnen in het vervolg alle rentekosten direct op de hiervoor bestemde functies binnen de exploitatie worden verantwoord hetgeen minder administratieve handelingen tot gevolg heeft. Betere aansluiting bij wijze van boekhouden conform bedrijfsleven: In het Burgerlijk Wetboek (BW2, titel 9 artikel 377) is bepaald dat de betaalde rente moet worden gepresenteerd. Daardoor wordt rente een onderdeel van het resultaat en geen kostenpost die verdeeld wordt. In het bedrijfsleven is het regel dat aan investeringen geen rentekosten worden toegerekend. Beter inzicht in het totale renteresultaat: Met de invoering van het begrip doelmatigheid in de nieuwe Gemeentewet en de toenemende belangstelling hiervoor, wordt verwacht dat bij de verantwoording van de kosten ook iets wordt gezegd over de efficiënte en effectieve inzet van middelen. Daarnaast is er bij gemeenten steeds meer behoefte aan een meer resultaatgerichte wijze van verslaglegging. Hierdoor wordt bereikt dat beter inzicht ontstaat in de afzonderlijke functionele resultaten en het totale resultaat. Het financieringsresultaat (alle lasten en baten die voortvloeien uit de geldstromen) maakt onderdeel uit van het totale resultaat en dient in dit verband dan ook als zodanig te worden gepresenteerd. Met het afschaffen van de renteomslagmethode en het direct verantwoorden van zowel de rentekosten als baten op de hiervoor bestemde functies binnen de exploitatie wordt dit bereikt. Snellere afwikkeling van de activastaat bij het opmaken van de jaarrekening en de begroting: Het werken met een rente-omslagmethode heeft ook invloed op de doorlooptijd van het opstellen van de activastaat bij de jaarrekening en de begroting. Bij afschaffing wordt deze staat derhalve sneller geproduceerd. Geen zware claim van rentekosten op reserves indien investeringen met economisch nut uit reserves worden gedekt: Bij afschaffing van de renteomslagmethode wordt aan de investeringen geen rente meer toegerekend, hetgeen leidt tot lagere kapitaallasten. Indien een investering met economisch nut uit een reserve wordt gedekt, wordt de beschikking over de reserve hierdoor ook lager. Het is dan niet noodzakelijk de reserve voor deze rente-claim op peil te houden. Een hogere toevoeging van rente aan die reserves om deze reden is dan dus ook niet Nota rentebeleid

13 nodig (zie nadelen bij onderdeel ). Nadelen van deze methode: Strijdigheid met circulaire Begroten en verantwoorden, Deel 2: Ministeriële Regeling informatie voor derden: In de circulaire Begroten en verantwoorden, Deel 2: ministeriele regeling informatie voor derden (Iv3) zijn regels opgenomen voor de wijze waarop de gemeente financiele informatie moet verstrekken aan het CBS, de financieel toezichthouder en tevens via het CBS aan de Europese Unie en aan Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties. Uit deze regeling blijkt dat het toepassen van de renteomslagmethode voor betaalde rente over langlopende leningen verplicht is. Dit is dus strijdig met het BBV, omdat daar de keuzemogelijkheid wordt gegeven. Inmiddels is deze strijdigheid voorgelegd aan de commissie BBV. In vraag 13 deel 12 van de vragen & antwoordrubriek heeft de commissie uitleg gegeven aan deze strijdigheid. Hieruit blijkt dat de toepassing van de renteomslagmethode, ook voor de Iv3 niet verplicht is. Wel moet bij de verantwoording van de diverse rentecomponenten rekening gehouden worden met de regels van Iv3. In de praktijk is daarvoor een oplossing aanwezig. Geen goed inzicht meer in de totale kosten per product: Wordt hierna in paragraaf nader toegelicht. Beperkte onderlinge vergelijkbaarheid met andere gemeenten: Het afschaffen van de renteomslagmethode en het verantwoorden van alle rentelasten en baten op één functie binnen de begroting, maakt onderlinge vergelijking van de kostprijs van bepaalde producten met andere gemeenten niet meer goed mogelijk. Niet alle gemeenten schaffen de renteomslagmethode af. Deze onderlinge vergelijkbaarheid is echter ook met toepassing van de huidige methode van rentetoerekening niet altijd even goed mogelijk. Reden hiervoor is dat niet altijd duidelijk is of gemeenten investeringen geheel of gedeeltelijk afschrijven en welke andere kosten (overheadkosten) nog aan producten worden toegerekend. In dit licht bezien hoeft het voornoemde nadeel dan ook niet echt als nadeel te worden bezien Toelichting op het nadeel geen goed inzicht meer in de totale kosten per product Het afschaffen van de renteomslagmethode en het verantwoorden van alle rentelasten en baten op de hiervoor bestemde functies binnen de begroting heeft tot gevolg dat aan de producten voortaan alleen nog afschrijving wordt toegerekend. Dit kan leiden tot verschillen bij die producten waarbij: op basis van toegerekende kapitaallasten kostendekkende tarieven worden berekend (met name parkeren, reiniging en riolering, begraafrechten, leges) op basis van toegerekende kapitaallasten kostprijsberekeningen worden opgesteld (bouwgrondexploitatie) de kapitaallasten op basis van de annuïtaire afschrijvingsmethode worden berekend Maar ook in andere gevallen kan dit leiden tot ongewenste budgettaire effecten Nota rentebeleid

14 Onderstaand wordt aangegeven wat de budgettaire consequenties zijn van het niet meer toepassen van de rente-omslagmethode voor: a. Producten met kostendekkende tarieven b. Producten waarvoor kostprijsberekeningen worden opgesteld c. Producten waar op basis van de annuïtaire afschrijvingsmethode de kapitaallasten worden berekend d. Overige producten a. Producten met kostendekkende tarieven: Bij een aantal producten wordt met kostendekkende tarieven gerekend (reiniging, riolering en parkeren, begraafplaatsen, leges). Het niet langer direct toerekenen van rentekosten deze producten heeft tot gevolg dat de lasten op deze betreffende producten afnemen. Dit zou ertoe kunnen leiden dat wordt besloten de tarieven voor deze producten te verlagen.hierdoor ontstaat echter wel een budgettair probleem, immers de totale rentekosten blijven gelijk. Als de tarieven worden verlaagd, zal dekking voor deze rentekosten uit een andere inkomstenbron moeten plaastvinden. Vanuit de begroting 2006 kunnen de volgende budgettaire consequenties worden aangegeven: Lagere kostentoerekening aan het product reiniging (afvalst.heff.) Lagere kostentoerekening aan product riolering (rioolrecht) Lagere kostentoerekening aan product parkeren (parkeertarief) Totaal Oplossing voor dit budgettaire effect: Bij de berekening van de betreffende tarieven rekening houden met een rentecomponent, die gebaseerd is op een vast rentepercentage. Gezien de hoogte van de rentepercentages in de aflopen jaren is 5% een representatief percentage. Jaarlijks kan dit percentage worden geëvalueerd op grond van de gemiddelde rentetarieven van 25 jarige leningen. Bij een afwijking van meer dan 0,5% wordt het percentage aangepast. De rentecomponent wordt berekend over de boekwaarde van de investeringen per 1 januari van enig boekjaar. Het handhaven van de rentetoerekening aan deze producten heeft tot gevolg dat daar waar dat nu plaatsvindt, de toerekening van afschrijvingen op annuïteitenbasis gehandhaafd kan blijven. b. Producten waarvoor kostprijsberekeningen worden opgesteld Bij de toerekening van rente aan bouwgrondexploitatie wordt gerekend met een vast rentepercentage van 6%. Aan de boekwaarden van de bouwgrondexploitaties wordt jaarlijks dit vaste rentepercentage toegerekend. Bij een negatieve boekwaarde wordt 6% rente vergoed. Deze rentekosten en -opbrengsten worden gedekt uit de opbrengst van de verkochte gronden, dan wel indien deze ontoereikend zijn uit de risicoreserve bouwgrondexploitatie. Ook hier geldt dat als aan de bouwgrondexploitaties geen rente meer wordt toegerekend, dit tot gevolg kan hebben dat de verkoopprijs lager wordt berekend of minder wordt beschikt over de reserve. Echter de rentekosten in de begroting blijven gelijk en is er derhalve sprake van een dekkingsprobleem. Voor de begroting 2006 is aan rente toegerekend aan de bouwgrondexploitaties. Oplossing voor dit budgettaire effect: Ter vaststelling van een marktconforme verkoopprijs en ter voorkoming van budgettaire problemen is het noodzaak de toerekening van een vast percentage aan rentekosten- en opbrengsten aan de bouwgrondexploitaties te handhaven. Wel moet Nota rentebeleid

15 opnieuw bekeken worden of het huidig gehanteerde percentage van 6% gehanteerd moet blijven. c. Producten waar op basis van de annuïtaire afschrijvingsmethode de kapitaallasten worden berekend Het afschaffen van de rente-omslag heeft geen directe gevolgen voor de doorbelasting van de rentekosten via de annuitaire methode. Immers het totaal van de rentekosten wijzigt niet. Wel wijzigt de hoogte van de afschrijvingen. De restantboekwaarde wordt met het afschaffen van de rente-omslag in het vervolg op basis van de gehanteerde afschrijvingstermijnen lineair afgeschreven. Hierdoor nemen de afschrijvingslasten meer dan evenredig toe, omdat bij de annuitairemethode in de beginjaren de afschrijvingslasten laag zijn. Dit moet nu worden rechtgetrokken. In de meerjarenbegroting zal bij wijziging van de systematiek het verschil de komende jaren alleen maar groter worden. d. Overige producten In de begroting zijn ook andere producten aanwezig, waar inkomsten worden gegenereerd en waaraan rente wordt toegerekend. Het betreft de volgende producten: - handelshavens - bevordering sport - strand - jachthavens - financiering - volkshuisvesting - woonwagenvoorzieningen De kostendekkendheid van deze produkten is nog niet eerder onderzocht. Indien wordt besloten tot afschaffing van de rente-omslagmethode en de kostendekkendheid van deze producten wordt in de komende jaren onderzocht, is het aan te raden ook met een rentecomponent in dit onderzoek rekening te houden Conclusie en voorstellen over het wel of niet toepassen van de renteomslagmethode Samenvattend kan worden geconcludeerd dat het toepassen van de renteomslagmethode de volgende voor- en nadelen heeft: Voordelen: het principe van integrale kostentoerekening blijft gehandhaafd de rentecomponent kan direct worden betrokken bij de berekening van kostendekkende tarieven de toepassing is in overeenstemming met de Ministeriële Regeling informatie voor derden Nadelen: administratieve lastenverzwaring geen transparantie in treasuryresultaat bij dekking van investeringen met economisch nut uit reserves worden de reserves sneller uitgeput, omdat ook de rentecomponent van de investeringen uit de reserves wordt gedekt Wij zijn van mening dat met name de genoemde de voordelen van integrale kostentoerekening en kostendekkendheid van tarieven het zwaarst wegen en derhalve het blijvend toepassen van de rente-omslag prevaleert boven het afschaffen. Bovendien wordt het nadeel van administratieve lastenverzwaring bij het Nota rentebeleid

16 eventueel afschaffen van de rente-omslag niet in een voordeel omgezet. In dat geval zullen er namelijk voor het beoordelen van kostendekkendheid van tarieven administratieve handelingen moeten worden verricht om de rentecomponent daarin mee te nemen. Het nadeel van het niet transparant zijn van het treasuryresultaat bij toepassing van de rente-omslagmethode kan worden ondervangen door daar in de verantwoording afzonderlijk specifiek aandacht aan te geven. Dit vindt plaats in de paragraaf financiering. Het nadeel van het sneller uitputten van reserves bij dekking van investeringen met economisch nut uit deze reserves als gevolg van de rentecomponent kan worden ondervangen door: 1. het rentepercentage van de rentetoevoeging aan de reserves op gelijke hoogte te brengen als het percentage van de rente-omslag of 2. alleen de afschrijvingscomponent van de investering te dekken uit de reserves en de rentecomponent jaarlijks ten laste van de exploitatie te laten komen. Beide methodes hebben echter wel budgettaire consequenties. Deze zijn echter lastig in de schatten. Bij het opstellen van de begroting 2007 zal dit nader worden uitgewerkt. Nota rentebeleid