Raad. DM-nr. 2011/1800 Versie: 1. Herijking calculatierente. Ja Nee Nee Nee Nee

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Raad. DM-nr. 2011/1800 Versie: 1. Herijking calculatierente. Ja Nee Nee Nee Nee"

Transcriptie

1 Raad Voorstel DM-nr. 2011/1800 Versie: Herijking calculatierente Verantwoordelijk Portefeuille Weth. Dr. T.J. Haan Mede verantw. Gemeentesecretaris drs. J. Dijkstra Hoofdafdeling Cs, planning, control & informatiebeleid P. van Essen Technische vragen P.B.M. van der Zalm Tel.: Kenmerken Financieel Personeel Juridisch Geheim Communicatie Ja Nee Nee Nee Nee Behandelschema College Burgemeester en Wethouders rc Burger en Bestuur Gemeenteraad Bijlage(n) Samenvatting De spelregels met betrekking tot de toerekening van rentelasten zijn geëvalueerd. Op basis daarvan en de feitelijke ontwikkeling van rente en financieringsbehoefte wordt een voorstel gedaan om de calculatierente bij te stellen van 4,61 naar 4,35% en de raming voor renteopbrengst uit de structurele omvang van het eigen financieringsmiddelen in de begroting te verhogen. De hieruit volgende financiële gevolgen worden betrokken bij de voorstellen van de Perspectiefnota 2011.

2 Raadsbesluit Herijking calculatierente De raad van de gemeente Zoetermeer; gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders van 11 maart 2011; besluit 1. In te stemmen met de spelregels methodiek calculatierente 2 Op basis van de evaluatie van de spelregels en op basis van de ontwikkelingen in rente en de ontwikkeling van financieringsbehoefte a. In de begroting uit te gaan van een marktrente van 4,5% b. De calculatierente vanaf 2011 tot de volgende herijking vast te stellen op 4,35% c. In afwijking van de spelregel de bovengrens van de rente egalisatiereserve vast te stellen op 4,8 miljoen; d. In afwijking van de spelregel de rente-egalisatiereserve per 1 januari 2011 vast te stellen op 3 miljoen 3 de uit dit voorstel voortvloeiende gevolgen te betrekken bij het voorstel Perspectiefnota 2011 te weten a. aanpassing van de calculatierente van in 2011 oplopend tot in 2015 b. de inkomst voor structurele renteopbrengst uit eigen vermogen met ingang van 2015 te verhogen van met tot c. de aanpassing van de uit het voorstel voortvloeiende mutaties in reserve renteegalisatie en de reserve inflatiecorrectie. Dit besluit treedt in werking twee weken na de bekendmaking daarvan. Tenzij over onderdelen van dit besluit een inleidend verzoek tot het houden van een referendum wordt gedaan Aldus vastgesteld in de openbare vergadering van de raad op 21 maart 2011 de griffier, de voorzitter, (drs. J.J. Rochat) (drs. J.B. Waaijer) 2

3 Procesinformatie Programma Niet van toepassing Aard voorstel Raadsvoorstel Beleidskaders Behandeling Beeldvorming Oordeelsvorming Besluitvorming Fase van het proces Eerdere besluitvorming 3

4 Toelichting 1. Inleiding Een van de posten in de gemeentebegroting betreft de rentelasten over investeringen, over de voorraden en de rentelast/opbrengst verbonden aan het aanhouden van werkkapitaal. Deze lasten komen in raadsvoorstellen en de gemeentelijke begroting/jaarrekening veelal tot uitdrukking onder de noemer kapitaallasten waarin naast de rentelast ook de afschrijving is opgenomen. Omdat de prijs van geld, het feitelijk rentetarief, op de markt in de tijd fluctueert is er in het verleden een systematiek van begroten en verantwoorden ingevoerd waarbij 1. Een zekere mate van stabiliteit optreedt in de in de begroting opgenomen rentelast 2. Afspraken zijn gemaakt over de wijze waarop met verschillen tussen feitelijke rentelast/opbrengst en de in de begroting en jaarrekening opgenomen rentelast/opbrengst wordt omgegaan. Periodiek worden de uitgangspunten van de methodiek en de feitelijke inschattingen van de in deze methodiek van belang zijnde elementen tegen het licht gehouden. De uitkomsten van deze herijking kunnen aanleiding zijn van een budgettair effect in de begroting. Dit advies beschrijft in paragraaf 3 de hoofdlijn van de methodiek van de rentetoerekening in de begroting en jaarrekening en geeft een toelichting op de aan de orde zijnde begrippen. Deze paragraaf besluit met een opsomming van de spelregels die aan de methodiek calculatierente zijn verbonden. Paragraaf 4 beschrijft een korte evaluatie van de werking van de methodiek. Paragraaf 5 geeft de berekening van de omslagrente 2011 op basis van de verwachte marktrente; deze paragraaf besluit met het budgettair gevolg van de nieuwe calculatierente. In de financiële paragraaf worden de gevolgen van dit voorstel voor de begroting in samenhang gepresenteerd en wordt een voorstel tot verwerking van de begrotingstechnische aanpassing in de product/programmabudgetten gedaan. 2. Context Bij de herijking van de calculatierente wordt rekening gehouden met de uitgangspunten zoals neergelegd in de verordening ex art 212 Gemeentewet en gemeentelijke boekhoudvoorschriften (BBV). Daarin zijn onder meer bepalingen opgenomen die betrekking hebben op afschrijvingstermijnen, welke investeringen wel/niet mogen worden geactiveerd en welke grensbedragen Zoetermeer zelf aanhoudt om investeringen wel/niet te activeren. Op de budgettaire uitkomst van deze herijking is in de voorstellen over de meerjarenbegroting en de daaruit voortvloeiende besluitvorming bij het begrotingsdebat van november 2010 al een voorschot genomen. In de financiële paragraaf wordt dit verband nogmaals gelegd. 3. Methodiek toerekenen en verantwoorden rente Deze paragraaf beschrijft op hoofdlijnen de wijze waarop de rentelast/opbrengst doorwerkt in de gemeentelijke begroting/jaarrekening. De paragraaf sluit af met de verzameling van spelregels. De gemeentelijke boekhouding is gebaseerd op het stelsel van baten en lasten. Dit betekent dat de lasten van een investeringsuitgave in de tijd worden gespreid; de lasten worden niet in een keer in de begroting/jaarrekening verantwoord in het jaar van de uitgave zelf maar de last wordt verdeeld over de periode waarin de investering nut heeft. Aan het nog niet als last genomen deel van de investering de boekwaarde wordt een rentelast toegerekend. 4

5 Deze rentelast is onder meer gebaseerd op een voor een zekere periode vastgezette rente: de calculatierente. De hoogte van de calculatierente is van invloed op de druk in de begroting. In de calculatierente is rekening gehouden met een inschatting van de marktrente voor de komende jaren. De afwijking van de feitelijke marktrente met de geschatte marktrente leidt binnen een bandbreedte niet tot een aanpassing van de calculatierente. Daarmee is er dus ook geen verandering van de druk in de begroting. Er is natuurlijk wel degelijk een financieel effect van het verschil tussen de werkelijke marktrente en de in de begroting gehanteerde bevroren voorcalculatorische marktrente. Om die financiële gevolgen op te vangen is de rente egalisatiereserve in het leven geroepen. Binnen afgesproken grenzen worden de renteresultaten binnen deze reserve opgevangen. De rentelast over de boekwaarde komt ten laste van de programmabudgetten. Deze last vormt een opbrengst voor de gemeentelijke treasury. De treasury op zijn beurt betaalt uit die opbrengst de rentelast over het ingezette vermogen. Die last bestaat uit de rentekosten over vreemd vermogen (te betalen aan de bank) en de rentelast over het inzetten van het eigen vermogen (reserves en voorzieningen) als financieringsinstrument. Deze rentelast bestaat uit het (kunnen) bijschrijven van rente op reserves en voorzieningen. Niet alle reserves/voorzieningen ontvangen echter de volledige marktrentevergoeding. Aan een deel van reserves/voorzieningen ontvangt de (in principe lagere) inflatierente of in het geheel geen rentebijschrijving. Hierdoor ontstaan er verschillen tussen de renteopbrengst van de treasury en de rentelasten van de treasury. Dit verschil wisselt jaarlijks. Het is afhankelijk van onzekere elementen zoals de omvang van het eigen vermogen, de feitelijke inflatie en de hoogte van de marktrente. Deze onzekerheden spelen niet alleen in het jaar zelf maar nog meer in de ontwikkelingen in de tijd. De uitkomst van het verschil is dan ook onzeker. Vanwege die onzekerheid wordt het verschil steeds aangemerkt als een eenmalig resultaat. Dat resultaat wordt in de bestaande methodiek ten gunste gebracht van de reserve inflatiecorrectie. Ondanks die onzekerheid wordt een deel van de vrijval van de reserve inflatiecorrectie als structureel aangemerkt: het resultaat op de zogenaamde ijzeren voorraad binnen het eigen vermogen waarmee een rentevoordeel wordt gerealiseerd. Deze vrijval komt jaarlijks ten gunste van de begroting is als zodanig ook als structurele inkomst geraamd. Het vervolgens resterende deel van de reserve inflatiecorrectie valt jaarlijks en steeds incidenteel vrij ten gunste van de reserve vrij inzetbaar. Bij de omvang van die vrijval wordt rekening gehouden met een veiligheidsmarge voor de genoemde onzekerheden en met de genoemde structurele vrijval. In de huidige situatie is de voorgecalculeerde marktrente 4,5% bedraagt de calculatierente 4,61%, biedt de rente-egalisatiereseve dekking om het financieel renteresultaat binnen een bandbreedte van 1,5% boven of onder de voorgecalculeerde marktrente op te vangen en is de jaarlijkse vrijval vanuit de reserve inflatiecorrectie ten gunste van het begrotingssaldo

6 De bovenstaande werking van de methodiek van rentetoerekening c.a. vertaalt zich concreet in de volgende spelregels. SPELREGELS METHODIEK CALCULATIERENTE I Met betrekking tot rente a. Voor de inzet van eigen financieringsmiddelen wordt marktrente als last in rekening gebracht b. De marktrente is gebaseerd op de rente voor vreemd vermogen van 10 jaar fixed c. De omslagrente geldt als calculatierente in principe voor een periode van minimaal vier jaar d. De calculatierente wordt periodiek getoetst aan ontwikkelingen van de marktrente e. De hoogte van de bandbreedte waarbinnen in principe geen aanpassing van de calculatierente plaatsvindt bedraagt 1,5% ten opzichte van de in de calculatierente betrokken marktrente (van 4,5%) f. Nieuwe investeringen tot 5 miljoen worden gecalculeerd tegen de begrote marktrente (van 4,5%.) g. De renteverrekening met het grondbedrijf vindt plaats op basis van specifieke afspraken met als uitgangspunt een neutrale uitwerking op het renteresultaat voor de exploitatie van de begroting. h. Geldleningen die worden aangetrokken/uitgezet uit beleidmatige overwegingen en dus niet vanuit een treasury oogpunt worden gecalculeerd tegen marktrente i. Voor de investeringslast in schoolgebouwen (ook die boven 5 mln) die gedekt wordt uit de reserve egalisatie investeringen schoolgebouwen wordt het in de begroting gehanteerde marktpercentage (van 4,5%) gehanteerd. II Met betrekking tot de verschillen tussen werkelijke rente en begrote rente j. Het renteresultaat in de jaarrekening, onder meer het verschil tussen de feitelijke rentelasten en doorbelaste rente aan programma s, wordt verrekend met de reserve Rente-egalisatiereserve, ongeacht de hiervoor begrote bedragen. k. De feitelijke rentetoevoeging aan reserves en voorzieningen vindt plaats op basis van de nacalculatorische rentepercentages voor marktrente en inflatie dan wel tegen een van te voren bepaald vast percentage ; het daaruit voortvloeiende renteresultaat wordt verrekend met de reserve rente Inflatiecorrectie. l. De reserve inflatiecorrectie wordt jaarlijks met inachtneming van een veiligheidsmarge herijkt en het eventueel af te romen resultaat maakt onderdeel uit van de in de Perspectiefnota opgenomen voorstellen. Bij deze herijking worden de verwachte standen van de reserve inflatiecorrectie van jaar t tot en met jaar t+4 in ogenschouw genomen. m. De omvang van de rente egalisatiereserve kent een minimum en een maximumbedrag. Het maximum is gebaseerd op het renteverschil van 1,5 voor een periode van vier jaar tegen de gemiddelde omvang van de (voor marktrente gevoelige) financieringsbehoefte. Het minimumniveau van de reserve bedraagt 0. Bij de start van de herijking wordt de reserve vastgesteld op 50% van het ingeschatte maximumniveau. 4 Evaluatie spelregels en marktrente 4.1 Marktrente en bandbreedte In de afgelopen periode van 2005 tot en met 2010 was sprake van een voorgecalculeerde marktrente van 4,5% en een calculatierente van 4,61%. 6

7 In deze periode is de marktrente binnen de bandbreedte van +/- 1,5% gebleven en zijn de financiële resultaten van de afwijkingen opgevangen binnen de rente-egalisatiereserve. De toepassing van de methodiek heeft gezorgd voor een stabiele rentedruk in de begroting. Er is geen aanleiding om de methodiek van het inzetten van de rente-egalisatiereserve te wijzigen. 4.2 Afwijking op calculatierente Bij grote projecten investeringen vanaf 5 miljoen - wordt met marktconforme rentetarieven gerekend op het moment van afwegen. Hierdoor wordt de besluitvorming en afweging niet beïnvloed door de toevallige hoogte (of laagte) van de ingeschatte marktrente (op dit moment 4,5%). Een uitzondering op deze hoofdregel betreft de investeringen in schoolgebouwen. Aan deze investeringen wordt standaard 4,5% rente toegerekend. Met dat percentage is ook rekening gehouden bij de doorrekening van de reserve egalisatie investering schoolgebouwen die dekking biedt voor de kapitaallasten. Bij wijziging van de voorcalculatorische marktrente (van thans 4,5%) worden ook de budgettaire gevolgen van die aanpassing voor de genoemde reserve voor schoolgebouwen in beeld gebracht. Er is geen aanleiding om een aanpassing in de methodiek aan te brengen. 4.3 Maximale omvang reserve rente-egalisatie De stand van de reserve rente-egalisatie was bij de start in ,4 mln en is in de afgelopen periode niet door het maximaal toegestane plafond van 4,8 mln heen geschoten. De stand per 1 januari 2010 is 3,1 mln. Vanuit de jaarrekening 2010 wordt een positieve storting verwacht. De maximale stand van 4,8 mln is ingegeven door een maximaal risico van 4 jaar van 1,5% over de omvang van de financieringsbehoefte waarover renterisico wordt gelopen. De omvang van die financieringsbehoefte bedroeg in miljoen (4 jaar * 1,5% * 80 mln - 4,8 mln). Bij de start van de vorige herijking bedroeg de reserve rente egalisatie 50% van het maximale risico: 2,4 mln. De lijn om bij de start van 50% van het maximale risico uit te gaan is gebaseerd dat er zowel sprake kan zijn van positieve als negatieve afwijkingen ten opzichte van ingeschatte marktrente. Op basis van de gegevens per januari 2011 is sprake van een marktrentegevoelige financieringsbehoefte van gemiddeld ruim 150 miljoen per jaar voor de komende vier jaar. Op basis van dezelfde bandbreedte in renterisico van 1,5% betekent die omvang in financieringsbehoefte volgens de rekenregel dat de maximale omvang van de egalisatiereserve uitkomt op 9 miljoen ( 4 jaar * 1,5% * 150 mln) en een omvang bij de start van deze herijking van 50%: 4,5 mln. Met deze 4,5 mln kan bij een renterisico over 150 mln bijvoorbeeld voor een periode van twee jaar een rente van 6% in plaats van 4,5 worden opgevangen (1,5% * 2 * 150 mln). Na die periode en bij de verwachting dat rente structureel boven de bandbreedte zal blijven, zal het noodzakelijk zijn om tot (tussentijdse) herijking van de marktrente over te gaan. Met een effect op het financiële beeld van de begroting. Het toepassen van de rekenregel zou bij de start van de nieuwe periode tot een aanvulling van de reserve rente-egalisatie leiden tot een bedrag van 4,5 miljoen en een maximale omvang van deze reserve van 9 miljoen. Gegeven het feit dat de huidige marktrente zich beweegt onder of rond de huidige marktrente van 4,5% en de rentevisie van de grootbanken waarin zij geen aanleiding zien om een forse renteverhoging te verwachten achten wij het verantwoord 7

8 om in afwijking van de uitkomst van de rekenregel voor de komende periode de huidige bovengrens van de rente-egalisatiereserve van 4,8 mln te handhaven en het beginsaldo te bepalen op 3 miljoen. Het startsaldo van 3 miljoen biedt de ruimte om de financiële gevolgen van een rentestijging van 1% voor twee jaar op te vangen. Bij de jaarrekening 2010 zal het feitelijke saldo van de egalisatiereserve per 1 januari 2011 bekend zijn; in het advies Perspectiefnota 2011 zal een voorstel tot afroming van die reserve per 1 januari 2011 tot het startsaldo van 3 mln worden opgenomen. 4.4 inflatiecorrectie In de afgelopen periode is conform de spelregels jaarlijks een bedrag van uit de reserve inflatiecorrectie ten gunste van de begroting gebracht en is de resterende ruimte in deze reserve steeds bij het begrotingsbesluit eenmalig ten gunste van de reserve vrij inzetbaar gebracht. Hierbij is rekening gehouden met de afgesproken veiligheidsmarge. Deze wijze van afromen geeft geen aanleiding tot aanpassing. Wel wordt een wijziging in de omvang van de structurele afroming voorgesteld. Rente opbrengst uit ijzeren voorraad eigen vermogen: structurele afroming reserve Bezien vanuit de omvang van de eigen financieringsmiddelen en het verwachte resultaat daarop voor de reserve inflatiecorrectie is er aanleiding om een verhoging van de renteopbrengst over de zogenaamde ijzeren voorraad van eigen financieringsmiddelen te overwegen. Op basis van een inschatting van de bestedingsplannen wordt een structurele omvang van de ijzeren voorraad van eigen financieringsmiddelen verwacht van 25 miljoen waarmee een renteresultaat wordt verwacht van In de huidige begroting is rekening gehouden met een jaarlijkse afroming van en een tijdelijke extra afroming van de reserve met tot en met Rekening houdend met de al in de meerjarenbegroting opgenomen afroming van de reserve inflatiecorrectie is een verhoging van de jaarlijkse afroming met tot vanaf 2015 mogelijk. Het gevolg van een verhoging van de jaarlijkse afdracht is dat voor het bedrag van die verhoging minder eenmalig uit de reserve inflatiecorrectie kan worden afgeroomd ten gunste van de vrij inzetbar reserve. Veiligheidsmarge/wijze incidenteel afromen reserve De omvang van de incidentele afroming is afhankelijk van een aantal onzekere elementen zoals de omvang van het eigen vermogen, de feitelijke inflatie en de hoogte van de marktrente. Zoals eerder aangegeven zijn deze onzekerheden groter naarmate er verder in de tijd wordt gekeken. Deze onzekerheid brengt het risico met zich mee dat op enig moment een te grote afroming van de reserve inflatiecorrectie plaats heeft gevonden. Om aan dat risico tegemoet te komen wordt bij de bepaling van de mogelijke afroming rekening gehouden met een veiligheidsmarge van de vrij te vallen reservemiddelen. Deze veiligheidsmarge is voor het jaar 1 bepaald op 10% en stijgt jaarlijks met 20% waarbij de omvang van de veiligheidsmarge voor t+4 uitkomt op 90%. Vanzelfsprekend wordt bij de bepaling van de afroming van de incidentele afroming ook rekening gehouden met de minimale structurele afroming van per jaar (vanaf 2015). Herijking stand reserve inflatiecorrectie Bovenstaande werkwijze/voorstellen hebben in combinatie met de al in de begroting geraamde afstortingen uit de reserve inflatiecorrectie een effect op het verloop van de reserve 8

9 Rentepercentage inflatiecorrectie. Het effect van de jaarrekening 2010 op de reserve inflatiecorrectie is nog niet bekend. In de Perspectiefnota 2011 zal rekening houdend met de gegevens uit de jaarrekening en de aangepaste jaarlijkse afroming een herijking van de reserve inflatiecorrectie plaatsvinden. 5 Herijking calculatierente In 2005 is de calculatierente vastgesteld op 4,61%. De elementen die deze uitkomst bepalen zijn de inschatting van de marktrente, de rentekosten voor de inzet van eigen en vreemd vermogen tegen vastgestelde percentages en de ontwikkeling van de financieringsbehoefte. Herijking marktrente Bij de vorige herijking (2005) is de marktrente ingeschat op 4,5%. De hoogte van de marktrente heeft zich afgelopen periode ( ) grofweg bewogen tussen de 3% en 5%. Wordt een langere periode overzien dan is sprake van een fluctuatie tussen 3% en 6%. In onderstaande grafiek komt de feitelijke marktrente die de gemeente voor 10 jaar fixed leningen verschuldigd zou zijn, tot uitdrukking. Verloop hoogte marktrente vanaf 1997 (10 jaar fix) 6,5 6 5,5 5 4,5 4 3,5 3 Gelet op de huidige rentestand en de rentevisie van de grootbanken wordt voorgesteld om in de berekening van de omslagrente 2011 als marktrente wederom een percentage van 4,5 te hanteren. Uitkomst berekening In onderstaand overzicht is vanuit de huidige inzichten het verloop van onze financieringspositie weergegeven. Er is (in 2011) sprake van een te financieren boekwaarde van 320 miljoen waarvoor een bedrag van 284 miljoen aan eigen financieringsmiddelen en reeds opgenomen lang vreemd vermogen beschikbaar is. Er is sprake van een verwacht financieringstekort van 36 miljoen in Voor 2015 wordt een financieringstekort voorzien van 54 miljoen. Voor dat financieringstekort moeten financieringsmiddelen worden aangetrokken. Op basis van de inschatting van de marktrente van 4,5% betekent dit een rentelast van 1,6 mln in 2011 en bijna 2,5 mln in

10 OVERZICHT FINANCIERING INVESTERINGEN Omschrijving a. Totaal aan langlopende schulden aan begin van het jaar b. Eigen financieringsmiddelen - reserves voorzieningen c. Totaal aan financieringsmiddelen (a.+b.) d. Boekwaarde van de geactiveerde kapitaaluitgaven aan het begin van het boekjaar e. Netto voorraden gronden grondbefrijf f. Totaal aan nieuwe investeringen g. Totaal aan geraamde investeringen (d. t/m f.) Totaal aan financieringsoverschot/tekort (c. -/- g.) De rente ( 4,5%) over het tekort aan financieringsmiddelen bedraagt: Naast de rente op het financieringstekort is rente verschuldigd over het aanwezige eigen financieringsmiddelen en reeds aangetrokken vreemd vermogen. De totale rentelast die relevant is voor de bepaling van de omslagrente bedraagt 8,2 mln. (in onderstaande tabel aangegeven onder II-f). Deze rentelast moet worden toegerekend over een boekwaarde die gevoelig is voor de omslagrente. Die boekwaarde heeft een omvang van 188 mln (zie onderstaande tabel onder I- f). BEREKENING VAN HET RENTEOMSLAGPERCENTAGE Omschrijving I. Opzet van bij berekening omslagpercentage in aanmerking te nemen boekwaarde. a. Boekwaarde van de geactiveerde kapitaaluitgaven aan het begin van het boekjaar b. Boekwaarde voorraden Gondbedrijf c. Nieuwe investeringen waaronder vervangingsinvesteringen d. Totale boekwaarde van de investeringen (a. t/m c.) e. Te verminderen met de boekwaarde van de volgende investeringen die niet onder renteomslag vallen f. Boekwaarde die renteomslag gevoelig zijn (d. -/- e.) II. Berekening te verdelen rentelasten a. Rente van aangegane langlopende geldleningen b. Rente van aangegane kortlopende geldleningen (financieringstekort) c. Financieringsrente eigen financierinsgmiddelen - reserves voorzieningen d. Totaal aan rentelasten (a. t/m c.) e. Te verminderen met de rente van de onder I.e opgenomen uitgezonderde boekwaarde: f. Totaal te verdelen rentelasten Het renteomslagpercentage bedraagt derhalve: (2. f gedeeld door1. f.) 4,35% 4,35% 4,36% 4,33% 4,33% De daling van rentelast en boekwaarde leidt tot een omslagrente van 4,35% in De ontwikkeling van die omslagrente wijzigt de komende jaren nauwelijks. 10

11 Voorgesteld wordt om de omslagrente van 2011 van 4,35% te hanteren tot het volgende moment van herijken en daarmee de calculatierente te bepalen op 4,35%. Ten opzichte van de huidige omslagrente van 4,61 is dus sprake van een verlaging van 0,26%. Het budgettair effect daarvan voor de begroting als geheel bedraagt (positief) in 2011 oplopend tot (positief) in Bij het opstellen van de programmabegroting is als onderdeel van de bezuinigingsmaatregelen van de tweede 6 mln al een voorschot genomen op de uitkomst van de herijking van de calculatierente. Het netto voordeel voor de huidige begroting is op basis van dit voorstel in 2011 oplopend naar in Dit voordeel is in onderstaande tabel weergegeven. Gevolgen herziening calculatierente voor begrotingssaldo Omschrijving Financiele gevolgen van de aanpassing van 4,61% naar 4,35% Reeds begroot als stelpost in de programmabegroting Netto gevolgen van de herijking calculatierente (voordeel) Financiële gevolgen Uit het verlagen van de calculatierente van 4,61% naar 4,35% en het verhogen van de structurele afroming van de reserve inflatiecorrectie volgt een positief budgettair effect voor de begroting. De omvang daarvan is in onderstaande tabel weergegeven. Financiele gevolgen van de herijking calculatierente Omschrijving Gevolgen aanpassing ijzeren voorraad eigen financieringsmiddelen Gevolgen herziening calculatierente voor begrotingssaldo Totale netto gevolgen voor het begrotingssaldo De budgettaire vertaling van het uit dit voorstel voortvloeiende voordeel voor de begroting wordt betrokken in het voorstel Perspectiefnota Het budgettaire voordeel voor 2011 ad wordt in 2011 verantwoord op programma 8. De aanpassing van de budgetten vanaf 2012 op programma/productniveau wordt meegenomen bij het opstellen van de Programmabegroting De uit dit voorstel voortvloeiende aanpassingen van de rente egalisatiereserve en de reserve inflatiecorrectie zijn nog niet exact weer te geven. Daarvoor is de uitkomst van de definitieve cijfers van de jaarrekening 2010 (in het bijzonder de omvang van het aan de renteresultaat en de omvang van de reserve inflatiecorrectie) noodzakelijk. In het voorstel Perspectiefnota 2011 zal hier nader op worden ingegaan en een concreet voorstel worden gedaan. Risico's en uitvoeringsvraagstukken Niet van toepassing 11

12 Communicatie en participatie Niet van toepassing Gehandicapten en andere doelgroepen (toegankelijkheid) Niet van toepassing Rapportage en evaluatie Niet van toepassing Besluit 2. In te stemmen met de spelregels methodiek calculatierente 2 Op basis van de evaluatie van de spelregels en op basis van de ontwikkelingen in rente en de ontwikkeling van financieringsbehoefte a. In de begroting uit te gaan van een marktrente van 4,5% b. De calculatierente vanaf 2011 tot de volgende herijking vast te stellen op 4,35% c. In afwijking van de spelregel de bovengrens van de rente egalisatiereserve vast te stellen op 4,8 miljoen; d. In afwijking van de spelregel de rente-egalisatiereserve per 1 januari 2011 vast te stellen op 3 miljoen 3 de uit dit voorstel voortvloeiende gevolgen te betrekken bij het voorstel Perspectiefnota 2011 te weten d. aanpassing van de calculatierente van in 2011 oplopend tot in 2015 e. de inkomst voor structurele renteopbrengst uit eigen vermogen met ingang van 2015 te verhogen van met tot f. de aanpassing van de uit het voorstel voortvloeiende mutaties in reserve renteegalisatie en de reserve inflatiecorrectie. Begrotingswijziging Niet van toepassing 12

Aan de raad AGENDAPUNT NR. 7. Doetinchem, 22 mei 2013. Bijstellen begroting rentekosten met ingang van begrotingsjaar 2014

Aan de raad AGENDAPUNT NR. 7. Doetinchem, 22 mei 2013. Bijstellen begroting rentekosten met ingang van begrotingsjaar 2014 Aan de raad AGENDAPUNT NR. 7 Bijstellen begroting rentekosten met ingang van begrotingsjaar 2014 Voorstel: 1. Met ingang van de programmabegroting 2014-2017 een bijstelling doorvoeren van de wijze van

Nadere informatie

NOTA RENTEBELEID GEMEENTE BERGEN OP ZOOM

NOTA RENTEBELEID GEMEENTE BERGEN OP ZOOM l lllllll llll lllll llll llllll 111111111111111111111111111111111 815-023068 NOTA RENTEBELEID 2015 GEMEENTE BERGEN OP ZOOM Bergen op Zoom, oktober 2015 1. INLEIDING.""""""""""""""""""""""""""""""""""

Nadere informatie

PARAGRAAF 3 FINANCIERING

PARAGRAAF 3 FINANCIERING PARAGRAAF 3 FINANCIERING In deze paragraaf beschrijven we de plannen en acties op het gebied van liquiditeitsbeheer, de financiële posities en de hieraan verbonden risico s voor de jaren 2019 tot en met

Nadere informatie

de.wit, I Wethouder Rosier

de.wit, I Wethouder Rosier Raadsvoorstel Onderwerp Raadsvoorstel rentenota 2018 Zaakid 0637341872 Versie Auteur de.wit, I i.j.de.wit@zoetermeer.nl 06-25701468 Gemeentesecretaris Directeur Tomassen. J.F.A. Merks, J.H.F.M. Portefeuillehouder

Nadere informatie

NOTA RESERVES EN VOORZIENINGEN. Gemeente Nieuwkoop

NOTA RESERVES EN VOORZIENINGEN. Gemeente Nieuwkoop NOTA RESERVES EN VOORZIENINGEN Gemeente Nieuwkoop Afdeling Bedrijfsvoering April 2017 1 Inhoud 1. BEGRIPPEN EN KADERS... 4 ARTIKEL 1.1 RESERVES... 4 ARTIKEL 1.2 VOORZIENINGEN... 4 ARTIKEL 1.3 RENTE...

Nadere informatie

Directie Middelen en Control Treasury, Risicomanagement en Deelnemingen

Directie Middelen en Control Treasury, Risicomanagement en Deelnemingen Directie Middelen en Control Treasury, Risicomanagement en Deelnemingen Nota Onderwerp Herziening rentestelsel Datum 4 september 2014 Opsteller E. de Boer 1. Inleiding Zowel in de nota Begrotingsruimte

Nadere informatie

1. Inleiding en richtlijnen

1. Inleiding en richtlijnen NOTITIE RENTE 2017 1. Inleiding en richtlijnen 1.1 Inleiding Bij de wijzigingen van het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) en de invoering van de Vennootschapsbelasting (VPB) voor de lagere overheden

Nadere informatie

Naam en telefoon. Coen van den Hout (9300) Afdeling. Portefeuillehouder

Naam en telefoon. Coen van den Hout (9300) Afdeling. Portefeuillehouder Onderwerp Invoering nieuwe voorschriften Besluit Begroting & Verantwoording (BBV). Datum 25 mei 2016 Naam en telefoon Coen van den Hout (9300) Afdeling F&C Portefeuillehouder Frank den Brok Waarover wil

Nadere informatie

Nota Reserves en. Voorzieningen. Gemeente Ferwerderadiel

Nota Reserves en. Voorzieningen. Gemeente Ferwerderadiel Nota Reserves en Voorzieningen 2004 Gemeente Ferwerderadiel Inhoudsopgave Blz. 0. Inleiding 1. Doelstelling van deze nota 2. Functies reserves en voorzieningen. Onderscheid reserves en voorzieningen 4.

Nadere informatie

Provincie Zuid-Holland Beleidsnota kostprijsberekening en rentetoerekening 2017

Provincie Zuid-Holland Beleidsnota kostprijsberekening en rentetoerekening 2017 Provincie Zuid-Holland Beleidsnota kostprijsberekening en rentetoerekening 2017 1 1. Inleiding en achtergrond De Financiële verordening van de provincie Zuid-Holland schrijft voor dat Provinciale Staten

Nadere informatie

Gemeente Breda ~Q~ ~,,~ Registratienr: [ 40523] Raadsvoorstel

Gemeente Breda ~Q~ ~,,~ Registratienr: [ 40523] Raadsvoorstel ~,,~ Raadsvoorstel Agendapuntnummer: Registratienr: [ 40523] Onderwerp Instemmen met het doonoeren van een stelselwijziging voor de verantwoording- en dekkingswijze van investeringen met maatschappelijk

Nadere informatie

Notitie Rentebeleid 2007

Notitie Rentebeleid 2007 Notitie Rentebeleid 2007 Inhoudsopgave Inleiding 3 De positie van de nota rentebeleid 3 De werking van het marktconform percentage 3 Totaalfinanciering versus project- of objectfinanciering 4 Rentetoerekening

Nadere informatie

Agendapunt. Op grond van artikel 192 van de gemeentewet is de raad het bevoegd orgaan om de begroting tussentijds te wijzigen.

Agendapunt. Op grond van artikel 192 van de gemeentewet is de raad het bevoegd orgaan om de begroting tussentijds te wijzigen. RAADSVOORSTEL Agendapunt Raad 27 oktober 2016 Afdeling Middelen Voorstel nummer 2016.00077 Datum 27 september 2016 Onderwerp Tweede bestuursrapportage 2016 Programma Alle begrotingsprogramma's Inlichtingen

Nadere informatie

Financiële kadernota Samen kom je verder! Gemeente Leiderdorp

Financiële kadernota Samen kom je verder! Gemeente Leiderdorp Financiële kadernota 2017-2020 Samen kom je verder! Gemeente Leiderdorp Algemene Dekkingsmiddelen Algemene dekkingsmiddelen Nr. Onderwerp i/s 2017 2018 2019 2020 401 Minder opbrengst precario S 40.000

Nadere informatie

2015-415. Nieuwegein. Gemeenteraad. Raadsvoorstel Afdeling Financiën. 1 Onderwerp. Programmabegroting 2016. 2 Gevraagd besluit

2015-415. Nieuwegein. Gemeenteraad. Raadsvoorstel Afdeling Financiën. 1 Onderwerp. Programmabegroting 2016. 2 Gevraagd besluit Nieuwegein m S\ Gemeenteraad Onderwerp Programmabegroting 2016 Datum 25 september 2015 Raadsvoorstel Afdeling Financiën Portefeuillehouder mr. J.A.N. Gadella 2015-415 1 Onderwerp Programmabegroting 2016

Nadere informatie

Nota Rentebeleid Schouwen-Duiveland 2006

Nota Rentebeleid Schouwen-Duiveland 2006 Nota Rentebeleid Schouwen-Duiveland 2006 Inhoudsopgave Inleiding 3 Hoofdstuk 1 Voorstel Nota rentebeleid 2006 4 Hoofdstuk 2 Het huidige rentebeleid 5 2.1 Nota de lokale reserve, een nuttige voorziening

Nadere informatie

PROGRAMMABEGROTING

PROGRAMMABEGROTING PROGRAMMABEGROTING 2015-2018 Paragraaf 4 : Financiering Inleiding In de paragraaf Financiering wordt de financieringsfunctie van de gemeente Leiderdorp uiteengezet voor de jaren 2015-2018. De uiteenzetting

Nadere informatie

Nota reserves en voorzieningen

Nota reserves en voorzieningen Nota reserves en voorzieningen 2019 INHOUDSOPGAVE INHOUDSOPGAVE... 1 1. INLEIDING... 3 1.1 Waarom een nota reserves en voorzieningen?... 3 1.2 Inhoud van de nota... 3 2 Regelgeving en definities reserves

Nadere informatie

Wijzigingen nota financieel beleid 2018 tov 2013: Samenvatting. Hoofdstuk 1 Activeren, waarderen en afschrijven

Wijzigingen nota financieel beleid 2018 tov 2013: Samenvatting. Hoofdstuk 1 Activeren, waarderen en afschrijven Wijzigingen nota financieel beleid 2018 tov 2013: Samenvatting Weerstandvermogen: BBV wijziging verplichte kerngetallen toegevoegd. Hoofdstuk 1 Activeren, waarderen en afschrijven 1. Inleiding De volgende

Nadere informatie

Kadernota rentebeleid en rentetoerekening 2013 gemeente Heerhugowaard

Kadernota rentebeleid en rentetoerekening 2013 gemeente Heerhugowaard Kadernota rentebeleid en rentetoerekening 2013 gemeente Heerhugowaard 1. Inleiding Het begrip rente speelt een belangrijke rol in het gemeentelijk huishoudboekje en kent binnen de gemeentefinanciën een

Nadere informatie

Een aantal financiële ontwikkelingen zijn aanleidingen de begrotingcijfers 2015 bij te stellen.

Een aantal financiële ontwikkelingen zijn aanleidingen de begrotingcijfers 2015 bij te stellen. Raadsvoorstel Agenda nr. 10 Onderwerp: Vaststellen wijziging begroting 2015 Soort: Besluitvormend Opsteller: J.H.M. Sonnemans Portefeuillehouder: W.L.G. Hanssen Zaaknummer: SOM/2015/020833 Documentnummer:

Nadere informatie

Doorkiesnummer : (0495) 57 50 00 Agendapunt: - ONDERWERP VOORSTEL COLLEGE

Doorkiesnummer : (0495) 57 50 00 Agendapunt: - ONDERWERP VOORSTEL COLLEGE Meijer, Jacco FIN S3 RAD: RAD150701 woensdag 1 juli 2015 BW: BW150526 voorstel gemeenteraad Vergadering van de gemeenteraad van 1 juli 2015 Portefeuillehouder : H.A. Litjens Behandelend ambtenaar : Jacco

Nadere informatie

Bijlagen 1 Voorjaarsnota

Bijlagen 1 Voorjaarsnota Raadsvoorstel Agendapunt: Onderwerp Voorjaarsnota 2012 Datum voorstel 10 april 2012 Datum raadsvergadering 15 mei 2012 Bijlagen 1 Voorjaarsnota Ter inzage Aan de gemeenteraad, 0. Samenvatting De voorjaarsnota

Nadere informatie

PROGRAMMABEGROTING

PROGRAMMABEGROTING PROGRAMMABEGROTING 2016-2019 Paragraaf 4 : Financiering Inleiding In de paragraaf Financiering wordt de financieringsfunctie van de gemeente Leiderdorp uiteengezet voor de jaren 2016-2019. De uiteenzetting

Nadere informatie

PARAGRAAF 3 FINANCIERING

PARAGRAAF 3 FINANCIERING PARAGRAAF 3 FINANCIERING De paragraaf financiering heeft betrekking op de treasuryfunctie. Deze ondersteunt de programma s en omvat alle activiteiten die zich richten op het sturen en beheersen van, het

Nadere informatie

Aldus besloten in de openbare raadsvergadering van de gemeente Leudal, 17 april 2018.

Aldus besloten in de openbare raadsvergadering van de gemeente Leudal, 17 april 2018. GEMEENTEBLAD Officiële uitgave van de gemeente Leudal Nr. 91376 1 mei 218 Vaststellen rentenotitie Inleiding en richtlijnen De gemeenteraad van gemeente Leudal Gezien het voorstel van het college d.d.

Nadere informatie

Raadsvoorstel agendapunt

Raadsvoorstel agendapunt Raadsvoorstel agendapunt Aan de raad van de gemeente IJsselstein Zaaknummer : 489473 Datum : 10 oktober 2017 Programma : Alle Blad : 1 van 6 Commissie : Bestuur Portefeuillehouder: mr. P.J.M. van Domburg

Nadere informatie

Gemeente f Bergen op Zoom

Gemeente f Bergen op Zoom Gemeente f Bergen op Zoom RVB10-0118 Voorlegger Raadsvoorstel Onderwerp Nummer voorstel Datum voorstel Contactpersoon Contactpersoon Email Contactpersoon Telefoon Programmanummer en naam Nota rentebeleid

Nadere informatie

Raadsvoorstel 26 juni 2014 AB14.00447 RV2014.030

Raadsvoorstel 26 juni 2014 AB14.00447 RV2014.030 Raadsvergadering d.d. Casenummer Raadsvoorstelnummer Raadsvoorstel 26 juni 2014 AB14.00447 RV2014.030 Gemeente Bussum Vaststellen Perspectiefnota 2015 Brinklaan 35 Postbus 6000 1400 HA Bussum Aan de gemeenteraad.

Nadere informatie

Onderstaande tabel geeft het verloop weer van onze huidige langlopende geldleningen.

Onderstaande tabel geeft het verloop weer van onze huidige langlopende geldleningen. 4 Financiering Het doel van deze paragraaf is om de raad beter te informeren omtrent het treasurybeleid en de beheersing van financiële risico s. De treasuryfunctie ondersteunt de uitvoering van de programma's

Nadere informatie

loonstijging gesubsidieerde instellingen: 0,0% 1,6% prijsstijging gesubsidieerde instellingen: 0,0% 2,25% inflatiecorrectie tarieven: 1,08% 1,08%

loonstijging gesubsidieerde instellingen: 0,0% 1,6% prijsstijging gesubsidieerde instellingen: 0,0% 2,25% inflatiecorrectie tarieven: 1,08% 1,08% Bijlage 1 Begrotingsrichtlijnen voor de begroting 2014-2017 Samenvattend gelden de volgende financieel-technische uitgangspunten voor de begroting 2014-2017 : 1. Nominale ontwikkelingen 2014 2015-2017

Nadere informatie

Nr.: 06-50a Diemen, 15 september 2006 Onderwerp: Voorjaarsnota 2006 (aanvullend voorstel) Op 11 september behandeld geweest in de auditcommissie

Nr.: 06-50a Diemen, 15 september 2006 Onderwerp: Voorjaarsnota 2006 (aanvullend voorstel) Op 11 september behandeld geweest in de auditcommissie Nr.: 06-50a Diemen, 15 september 2006 Onderwerp: Voorjaarsnota 2006 (aanvullend voorstel) Op 11 september behandeld geweest in de auditcommissie Aan de raad. Inleiding Op 5 juli heeft een eerste bespreking

Nadere informatie

BEGROTING 2014. Paragraaf Financiering

BEGROTING 2014. Paragraaf Financiering BEGROTING 2014 Paragraaf Financiering Ambtelijke programmamanager Afdelingshoofd Bedrijfsvoering Inleiding In de BBV 2004 (Besluit Beheer en Verantwoording Provincies en gemeenten) is een paragraaf financiering

Nadere informatie

Nota Reserves en Voorzieningen

Nota Reserves en Voorzieningen Nota Reserves en Voorzieningen 1 2 Inhoud 1 Visie en wettelijke kaders 5 1.1 1.2 Visie Wettelijke kaders 2 Reserves 7 2.1 Soorten reserves 8 2.1.1 Algemene reserves 2.2 2.3 2.4 3 Voorzieningen 11 3.1 3.2

Nadere informatie

T.J. Kolsteren raad maart 2012

T.J. Kolsteren raad maart 2012 Agendapunt commissie: 12 steller telefoonnummer email T.J. Kolsteren 040-2083563 tko@valkenswaard.nl agendapunt kenmerk datum raadsvergadering onderwerp 11raad00747 29 maart 2012 Financiële beheersverordening

Nadere informatie

15 maart Begrotingswijziging

15 maart Begrotingswijziging Raadsvoorstel Agendanummer: Datum raadsvergadering: 15 maart 2018 Onderwerp: Begrotingswijziging Gevraagde Beslissing: Te besluiten om: 1. De wijzigingen van de budgetten te autoriseren. Aan de gemeenteraad

Nadere informatie

Wijzigingen in Besluit Begroting en Verantwoording (BBV)

Wijzigingen in Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) Wijzigingen in Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) Notitie rente 2017/2018 In notities over specifieke onderwerpen doet de commissie BBV stellige uitspraken die de gemeente verplicht moet opvolgen

Nadere informatie

Technische Vragen. Fractie: LO. Vragensteller: Simon Vogel. Onderwerp: Begroting Zaaknummer: Z

Technische Vragen. Fractie: LO. Vragensteller: Simon Vogel. Onderwerp: Begroting Zaaknummer: Z Technische Vragen Fractie: LO Vragensteller: Simon Vogel Onderwerp: Begroting 2017-2020 Zaaknummer: Z 16-18077 # Pagina nummer Vraag 1 8 Schuldreductie Kan de tekst onder Schuldpositie schuld in 2025 vooralsnog

Nadere informatie

Raadsvoorstel. Aan de raad,

Raadsvoorstel. Aan de raad, Raadsvoorstel Zaaknummer Portefeuillehouder Voorstel 765996 De heer H. ter Heegde, burgemeester Zienswijze indienen over de jaarstukken 2017 en de ontwerpbegroting 2019 Veiligheidsregio Gooi en Vechtstreek

Nadere informatie

Nota reserves en voorzieningen 2015-2018

Nota reserves en voorzieningen 2015-2018 Nota reserves en voorzieningen 2015-2018 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Beleidslijnen reserves en voorzieningen... 4 2.1 Definities en regelgeving... 4 2.2 Toerekening van rente... 5 3. Huidige standen

Nadere informatie

B&W Vergadering. B&W Vergadering 22 november 2016

B&W Vergadering. B&W Vergadering 22 november 2016 2.1.8 Financiële verwerking Moties & Amendementen Begroting 2017 1 Dossier 1056 voorblad.pdf B&W Vergadering Dossiernummer 1056 Vertrouwelijk Nee Vergaderdatum 22 november 2016 Agendapunt 2.1.8 Omschrijving

Nadere informatie

Financiële begroting 2016

Financiële begroting 2016 Financiële begroting 2016 113 114 Voor een overzicht van de baten en lasten per programma wordt verwezen naar het overzicht opgenomen onder Begroting van Baten en Lasten in het begin van deze begroting.

Nadere informatie

Raadsvoorstel. Status: Besluitvormend. Agendapunt: 8. Onderwerp: Verbeterpunten Planning en Control Datum: 26 november 2012.

Raadsvoorstel. Status: Besluitvormend. Agendapunt: 8. Onderwerp: Verbeterpunten Planning en Control Datum: 26 november 2012. Raadsvoorstel Status: Besluitvormend Agendapunt: 8 Onderwerp: Verbeterpunten Planning en Control 2012 Datum: 26 november 2012 Portefeuillehouder: dhr. E. Goldsteen Decosnummer: 124 Informant: Jan van der

Nadere informatie

SAMENVATTING RAADSVOORSTEL Tiebot, Gijs PF-FB Wieger Mulder. Verlagen omslagrente

SAMENVATTING RAADSVOORSTEL Tiebot, Gijs PF-FB Wieger Mulder. Verlagen omslagrente SAMENVATTING RAADSVOORSTEL ZAAKNUMMER BEHANDELEND AMBTENAAR SECTOR PORT. HOUDER 1003652 Tiebot, Gijs PF-FB Wieger Mulder ONDERWERP Verlagen omslagrente AGENDANUMMER SAMENVATTING De afgelopen jaren is er

Nadere informatie

Raadsvergadering : 31 oktober 2013 Agendapunt : 12 Commissie : -

Raadsvergadering : 31 oktober 2013 Agendapunt : 12 Commissie : - Raadsvergadering : 31 oktober 2013 Agendapunt : 12 Commissie : - Onderwerp : Begroting 2014 Collegevergadering : 17 september 2014 Agendapunt : 4 Portefeuillehouder : Wethouder J.B. Boer Meer informatie

Nadere informatie

FINANCIËLE BIJLAGE VOORSTEL MFC. Inleiding

FINANCIËLE BIJLAGE VOORSTEL MFC. Inleiding FINANCIËLE BIJLAGE VOORSTEL MFC Inleiding Om een solide financiële basis onder het Multifunctioneel Centrum (hierna: MFC) te realiseren is gezocht naar aanvullende partners. Inmiddels zijn de deelnemende

Nadere informatie

Ontwerpbesluit pag. 3. Toelichting pag. 4. Bijlage(n): Najaarsrapportage 2016

Ontwerpbesluit pag. 3. Toelichting pag. 4. Bijlage(n): Najaarsrapportage 2016 College van Gedeputeerde Staten statenvoorstel DATUM 13-9-2016 NUMMER PS PS2016PS17 AFDELING MAO COMMISSIE BEM STELLER Leo Donker DOORKIESNUMMER 0646994683 DOCUMENTUMNUMMER 818ACAEO PORTEFEUILLEHOUDER

Nadere informatie

gfedcb Besluitenlijst d.d. d.d. gfedcb gem.secr.

gfedcb Besluitenlijst d.d. d.d. gfedcb gem.secr. Nota voor burgemeester en wethouders Onderwerp Eenheid/Cluster/Team PC Financiering nieuwbouw stadhuiskwartier 1- Notagegevens Notanummer 632051 Datum 21-9-2011 Programma: Portefeuillehouder Weth. Ahne

Nadere informatie

PARAGRAAF 3. Financiering. Begroting 2011 Paragraaf 3 Financiering

PARAGRAAF 3. Financiering. Begroting 2011 Paragraaf 3 Financiering PARAGRAAF 3 Algemeen Basis vormt de wet financiering decentrale overheden (Wet Fido). Het doel van deze wet is het bevorderen van een solide financiering en kredietwaardigheid van de decentrale overheden

Nadere informatie

Kanttekeningen bij de Begroting 2015. Paragraaf 4 Financiering

Kanttekeningen bij de Begroting 2015. Paragraaf 4 Financiering Kanttekeningen bij de Begroting 2015 Paragraaf 4 Financiering Inhoud 1 Inleiding... 3 2 Financieringsbehoefte = Schuldgroei... 4 3 Oorzaak van Schuldgroei : Investeringen en Exploitatietekort... 5 4 Hoe

Nadere informatie

Raadsvoorstel. Bevoegdheid Raad. Vergaderdatum: 25 oktober 2011 Registratienummer: 2011/69 Agendapunt nummer: 8

Raadsvoorstel. Bevoegdheid Raad. Vergaderdatum: 25 oktober 2011 Registratienummer: 2011/69 Agendapunt nummer: 8 Raadsvoorstel Bevoegdheid Raad Vergadering Gemeenteraad Oirschot Vergaderdatum: 25 oktober 2011 Registratienummer: 2011/69 Agendapunt nummer: 8 Onderwerp Restant boekwaarde Paulusschool en Korenbloem Inleiding/aanleiding

Nadere informatie

Commissie BBV NOTITIE RENTE 2017

Commissie BBV NOTITIE RENTE 2017 Commissie BBV NOTITIE RENTE 2017 Juli 2016 1. Inleiding en richtlijnen 1.1 Inleiding Bij de wijzigingen van het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) en de invoering van de Vennootschapsbelasting (VPB)

Nadere informatie

In hoofdstuk 12 van deze nota zijn de financiële kaders opgenomen voor de grondexploitaties.

In hoofdstuk 12 van deze nota zijn de financiële kaders opgenomen voor de grondexploitaties. Collegevoorstel onder verantwoordelijkheid van Onderwerp Programma : wethouder mw. W.J.F. van der Rijt-van der Kruis : financiële kaders grondexploitaties : Wonen Voorstelnummer : 16.30 Info bij afdelingshoofd

Nadere informatie

VOORBLAD RAADSVOORSTEL. Presentatie aan de raad 16 mei 2013

VOORBLAD RAADSVOORSTEL. Presentatie aan de raad 16 mei 2013 VOORBLAD RAADSVOORSTEL 13RV0032# Ronde Tafel : Debat : 28 mei 2013 Raadsvergadering : 11 juni 2013 Gewijzigd voorstel : Presentatie aan de raad 16 mei 2013 Portefeuillehouder : Johan Varkevisser Organisatieonderdeel

Nadere informatie

Nota reserve- en voorzieningenbeleid 2016-2019

Nota reserve- en voorzieningenbeleid 2016-2019 Nota reserve- en voorzieningenbeleid 2016-2019 Nota reserve- en voorzieningenbeleid 2016-2019 Inhoud Inleiding... 2 1. Vorming van reserves en voorzieningen... 3 1.1. Vorming van reserves... 3 1.2. Vorming

Nadere informatie

Schuldpositie gemeente Purmerend. Presentatie commissie AZ 15 mei 2017

Schuldpositie gemeente Purmerend. Presentatie commissie AZ 15 mei 2017 Schuldpositie gemeente Purmerend Presentatie commissie AZ 15 mei 2017 Enkele cijfers Omvang langlopende schuld ultimo 2016: 284 mln Waarvan doorgeleend aan derden 20 mln Betaalde rente in 2016: 7,2 mln

Nadere informatie

Gemeente Langedijk Kaderbrief Kaderbrief 2018

Gemeente Langedijk Kaderbrief Kaderbrief 2018 Kaderbrief 2018 Vastgesteld door het college van B&W van Langedijk op 21 maart 2017 1 Inhoudsopgave 1. Algemeen... 3 2. Uitgangspunten en begrotingsrichtlijnen... 3 2.1 Prijsstijgingen... 3 2.2 Loonstijgingen...

Nadere informatie

MEMO van college aan de raad

MEMO van college aan de raad MEMO van college aan de raad datum : 27 november 2008 aan : Gemeenteraad van : College onderwerp : Beantwoording vraag vanuit de raadsvergadering van 4 november j.l. over de ontstane rentevoordelen na

Nadere informatie

Beoogd effect Een adequate, professionele en efficiënte organisatie voor de gemeentelijke informatie- en communicatietechnologie.

Beoogd effect Een adequate, professionele en efficiënte organisatie voor de gemeentelijke informatie- en communicatietechnologie. Portefeuillehouder Datum raadsvergadering A.J. Gerritsen 26 januari 2012 Datum voorstel 13 december 2011 Agendapunt Onderwerp Samenwerking op het vlak van automatisering De raad wordt voorgesteld te besluiten:

Nadere informatie

Voorstel: Wij stellen uw raad voor bijgaande Nota Reserves en Voorzieningen 2013 vast te stellen. Burgemeester en wethouders van Ferwerderadiel,

Voorstel: Wij stellen uw raad voor bijgaande Nota Reserves en Voorzieningen 2013 vast te stellen. Burgemeester en wethouders van Ferwerderadiel, AAN: De raad van de gemeente Ferwerderadiel. Sector : II Nr. : 06/52.13 Onderwerp : Vaststelling Nota Reserves en Voorzieningen 2013. Ferwert, 9 september 2013. Inleiding: Normaliter wordt de Nota Reserves

Nadere informatie

VOORSTEL AAN HET ALGEMEEN BESTUUR

VOORSTEL AAN HET ALGEMEEN BESTUUR VOORSTEL AAN HET ALGEMEEN BESTUUR Vergadering : 15 maart 2016 Agendapunt : 4. Onderwerp : Mandaatbesluit herfinanciering leningen 2017 t/m 2023 Aandachtsveldhouder B.J. Bussink Informatie bij : H.W.C.

Nadere informatie

NB beide formulieren invullen (2 tabbladen)

NB beide formulieren invullen (2 tabbladen) Behandelend ambtenaar gemeente Begroting 2015 is Meerjarenbegroting 2016-2018 is Datum vaststelling begroting 2015 Datum ontvangst begroting 2015 Maatstaven Aantal inwoners per 1-1-2015 Aantal woonruimten

Nadere informatie

Onderwerp: Eenmalige bijdrage groot onderhoud Gebouw Irene, Willemstad

Onderwerp: Eenmalige bijdrage groot onderhoud Gebouw Irene, Willemstad RAADSVOORSTEL Verseon kenmerk: 329069 Raadsvergadering van 28 juni 2012 Agendanummer: 10.3 Onderwerp: Eenmalige bijdrage groot onderhoud Gebouw Irene, Willemstad Verantwoordelijk portefeuillehouder: L.M.

Nadere informatie

Eemsmond en nota activabeleid gemeente Eemsmond

Eemsmond en nota activabeleid gemeente Eemsmond Nummer : 11-12.2011 Onderwerp : Wijziging artikel 10, lid 2 van de Financiële verordening gemeente Eemsmond en nota activabeleid gemeente Eemsmond Korte inhoud : Actualisatie nota activabeleid gemeente

Nadere informatie

Nota Reserves en. Voorzieningen

Nota Reserves en. Voorzieningen Nota Reserves en Voorzieningen 2016 Inhoudsopgave 0. Inleiding 1. Doelstelling van deze nota 2. Functies reserves en voorzieningen 3. Onderscheid reserves en voorzieningen 4. Rentetoerekening 5. Reserves

Nadere informatie

Voorstel raad en raadsbesluit

Voorstel raad en raadsbesluit Voorstel raad en raadsbesluit Gemeente Landgraaf Programma Documentnummer: B.18.2058 *B.18.2058* Landgraaf, 16 november 2018 ONDERWERP: 3e -5e begrotingswijziging 2018 en 1e begrotingswijziging 2019 BsGW

Nadere informatie

Raadsvoorstel Stelselwijziging: activeren investeringen Maatschappelijk Nut

Raadsvoorstel Stelselwijziging: activeren investeringen Maatschappelijk Nut TER EERSTE LEZING gemeente Eindhoven Raadsnummer 15R6508 Inboeknummer 15bst01152 Beslisdatum B&W 1 september 2015 Dossiernummer 15.36.652 Raadsvoorstel Stelselwijziging: activeren investeringen Maatschappelijk

Nadere informatie

Paragraaf 4: Financiering

Paragraaf 4: Financiering Paragraaf 4: Financiering Geldstroombeheer van de gemeente Algemeen De treasuryfunctie omvat de financiering van de beleidsvoornemens en het uitzetten van geldmiddelen die niet direct nodig zijn. Het beleid

Nadere informatie

Voorstel raad en raadsbesluit

Voorstel raad en raadsbesluit Voorstel raad en raadsbesluit Gemeente Landgraaf Programma Documentnummer: B.18.0754 B.18.0754 Landgraaf, 24 april 2018 ONDERWERP: ontwerpbegroting 2019 en meerjarenraming 2019-2023 BsGW Raadsvoorstelnummer:

Nadere informatie

PROGRAMMABEGROTING Gemeente Leiderdorp

PROGRAMMABEGROTING Gemeente Leiderdorp PROGRAMMABEGROTING 2018 Gemeente Leiderdorp Paragraaf 4: Financiering Inleiding In de paragraaf financiering wordt de financieringsfunc e van de gemeente Leiderdorp uiteengezet voor de jaren 2018-2021.

Nadere informatie

Argumenten 1.1 Wooninc. realiseert een gedifferentieerd aanbod van huurwoningen, waaronder een aantal met een maximale huursom van 450,- per maand.

Argumenten 1.1 Wooninc. realiseert een gedifferentieerd aanbod van huurwoningen, waaronder een aantal met een maximale huursom van 450,- per maand. Raadsvoorstel Vergadering Gemeenteraad Oirschot Vergaderdatum: 21 februari 2017 Registratienummer: 2017/05 Agendapunt nummer: 7 Onderwerp Woningbouwproject Barcelona Voorstel 1. Een krediet beschikbaar

Nadere informatie

VOORSTEL AAN HET COLLEGE VAN DIJKGRAAF EN HEEMRADEN

VOORSTEL AAN HET COLLEGE VAN DIJKGRAAF EN HEEMRADEN Commissie Financiën en Bestuurlijke Zaken 23 februari 2016 VOORSTEL AAN HET COLLEGE VAN DIJKGRAAF EN HEEMRADEN Vergadering : 1 maart 2016 Agendapunt : Onderwerp : Mandaatbesluit herfinanciering leningen

Nadere informatie

Collegevoorstel. Collegevoorstel. Advies en Beheer. zaak_zaaknummer. Ja, zonder beperkingen Algemene Middelen. Advies & Beheer

Collegevoorstel. Collegevoorstel. Advies en Beheer. zaak_zaaknummer. Ja, zonder beperkingen Algemene Middelen. Advies & Beheer zaak_id bericht_nummer bericht_id Collegevoorstel zaak_zaaknummer Advies en Beheer Regnr B&W dd 16062015 Openbaar Programma Ja, zonder beperkingen Algemene Middelen DT dd OR dd B&W dd OR dd Raad Raadsdocumenten

Nadere informatie

Gemeente Stadskanaal: nota Waardering en afschrijving vaste activa

Gemeente Stadskanaal: nota Waardering en afschrijving vaste activa GEMEENTEBLAD Officiële uitgave van gemeente Stadskanaal. Nr. 182641 23 december 2016 Gemeente Stadskanaal: nota Waardering en afschrijving vaste activa 2016-2019 De raad van de gemeente Stadskanaal; gelezen

Nadere informatie

Grip op Financiën. 13 januari 2015 Sector Control

Grip op Financiën. 13 januari 2015 Sector Control Grip op Financiën 13 januari 2015 Sector Control Opbouw presentatie Inzicht in ontwikkeling leningenportefeuille en rente Normenkader van de gemeente Eindhoven Beheersmaatregelen Huidige leningenportefeuille

Nadere informatie

Zuidplas. Raadsvoorstel. Aan de raad van de gemeente Zuidplas

Zuidplas. Raadsvoorstel. Aan de raad van de gemeente Zuidplas Raadsvoorstel raadsvergadering 04/07/2017 portefeuillehouder J. Hordijk L. Evers behandelend ambtenaar datum 24/05/2017 bijlagen Openbaar Geheim 8 ja nee Aan de raad van de gemeente Toelichting op de beslispunten

Nadere informatie

Bijlage 4. Toelichting op de financiële paragraaf

Bijlage 4. Toelichting op de financiële paragraaf Bijlage 4 Toelichting op de financiële paragraaf Toelichting op de financiële paragraaf De twee mogelijke scenario s zijn financieel doorgerekend. Dit wil zeggen dat op basis van kengetallen een berekening

Nadere informatie

Nota Reserves en Voorzieningen Gemeente Bergen (N-H)

Nota Reserves en Voorzieningen Gemeente Bergen (N-H) Nota Reserves en Voorzieningen Gemeente Bergen (N-H) INHOUDSOPGAVE INHOUDSOPGAVE... 1 1. INLEIDING... 2 1.1 Waarom een nota reserves en voorzieningen?... 2 1.2 Inhoud van de nota... 2 2 Regelgeving en

Nadere informatie

IIIIIIIIIIIIIIIIIIII INI

IIIIIIIIIIIIIIIIIIII INI Raadsvoorstel IIIIIIIIIIIIIIIIIIII INI Onderwerp Najaarsnota 2017 Registratienumm er R17.000080 Raadsvergadering 07/11/2017 Portefeuillehouder J. Hordijk Behandelend ambtenaar L. Evers Datum Bijlagen Openbaar

Nadere informatie

Nota Reserves en Voorzieningen RMH

Nota Reserves en Voorzieningen RMH Nota Reserves en Voorzieningen RMH 1. Inleiding De reserves en voorzieningen vormen een belangrijk onderdeel van de vermogenspositie van de Regio Midden Holland (RMH). Zowel vanuit bestuurlijk als bedrijfseconomisch

Nadere informatie

Voorgesteld wordt de volgende uitgangspunten voor de begroting 2014 te hanteren:

Voorgesteld wordt de volgende uitgangspunten voor de begroting 2014 te hanteren: Nota voor : vergadering Algemeen Bestuur Datum : 19 december 2012 Onderwerp : Uitgangspunten begroting 2014 en planning besluitvorming Agendapunt : 5 Kenmerk : AB/1224 Bijlage: Planning en controlcyclus

Nadere informatie

Raadsvergadering : 12 april 2016 agendapunt : Commissie : Bestuur en Ruimte

Raadsvergadering : 12 april 2016 agendapunt : Commissie : Bestuur en Ruimte Zaaknummer : Raadsvergadering : 12 april 2016 agendapunt : Commissie : Bestuur en Ruimte Onderwerp : Beleid overschotten Collegevergadering : 15 maart 2016 agendapunt : 10 Portefeuillehouder : J.B. Boer

Nadere informatie

Artikel 1. Definities

Artikel 1. Definities Verordening 212 Het algemeen bestuur van de ISD Bollenstreek besluit, gelet op artikel 212 van de Gemeentewet, vast te stellen: Verordening op de uitgangspunten voor het financieel beleid, alsmede voor

Nadere informatie

Voorstel In te stemmen met de 10e wijziging van de begroting 2018 waarin de mutaties zijn verwerkt van de

Voorstel In te stemmen met de 10e wijziging van de begroting 2018 waarin de mutaties zijn verwerkt van de Raadsvoorstel Zaaknummer: 2018-009925 Onderwerp Bestuursrapportage 2018 Datum voorstel Datum raadsvergadering 21 augustus 2018 9 oktober 2018 Aan de raad, Voorstel In te stemmen met de 10e wijziging van

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Nota activabeleid 2

Inhoudsopgave. Nota activabeleid 2 Nota Activabeleid Inhoudsopgave 1. Inleiding...3 1.1 Inleiding...3 1.2 Opbouw nota...3 2. Begrippen...4 2.1 Definities...4 2.3 Wijzigingen activabeleid als gevolg van gewijzigde regelgeving...5 2.1.1 Wijzigingen

Nadere informatie

Nota Reserves en Voorzieningen 2014 Gemeente Zundert

Nota Reserves en Voorzieningen 2014 Gemeente Zundert Nota Reserves en Voorzieningen 2014 Gemeente Zundert Intern document 2014/10084 behorende bij B&W nota 2014/10024 Colofon Uitgave Mei 2014 Gemeente Zundert Markt 1 4881 CN Zundert Postbus 10.001 4880 CA

Nadere informatie

Portefeuillehouder: H.J. van Schaik

Portefeuillehouder: H.J. van Schaik Nota voor : vergadering algemeen bestuur Datum : 18 december 2013 Onderwerp : uitgangspunten begroting 2015 Agendapunt : 4b Kenmerk : AB/1328b Bijlage: 1 Portefeuillehouder: H.J. van Schaik Inleiding Conform

Nadere informatie

Raadsvergadering van 1 november 2012 Agendanummer: 5

Raadsvergadering van 1 november 2012 Agendanummer: 5 RAADSVOORSTEL Verseon kenmerk: 368891 Raadsvergadering van 1 november 2012 Agendanummer: 5 Onderwerp: Beleidsbegroting 2013-2016 Verantwoordelijk portefeuillehouder: Drs. F.P. Fakkers SAMENVATTING Vanuit

Nadere informatie

Nr Houten, 2 november 2010

Nr Houten, 2 november 2010 Raadsvoorstel Nr. 2010-052 Houten, 2 november 2010 Onderwerp: Openbare Verlichting Beslispunten: 1. Aan de raad voor te stellen in te stemmen met het verstrekken van een totaal aan kredieten van 3.895.000

Nadere informatie

Willemsoord BV Rapportage aan de gemeenteraad

Willemsoord BV Rapportage aan de gemeenteraad Tussentijdse rapportage 2012 Willemsoord BV Rapportage aan de gemeenteraad 1 Inhoudsopgave 1. Aanbieding... 3 2. Inleiding... 3 2.1. Doelstelling Willemsoord... 3 2.2. Toelichting in algemene zin op de

Nadere informatie

deel 15 Invoeringsnotitie 44,2

deel 15 Invoeringsnotitie 44,2 Invoeringsnotitie 44,2 Vraag 1 van deel 15 Wat wordt bedoeld met "de van de Europese en Nederlandse overheidslichamen ontvangen voorschotbedragen voor uitkeringen met een specifiek bestedingsdoel die dienen

Nadere informatie

Een aantal financiële ontwikkelingen zijn aanleidingen de begrotingcijfers 2014 bij te stellen.

Een aantal financiële ontwikkelingen zijn aanleidingen de begrotingcijfers 2014 bij te stellen. Raadsvoorstel Agenda nr.7 Onderwerp: Vaststellen wijziging begroting 2014 Soort: Besluitvormend Opsteller: J.H.M. Sonnemans Portefeuillehouder: W.L.G. Hanssen Zaaknummer: SOM/2014/013591 Documentnummer:

Nadere informatie

Voorstel raad en raadsbesluit

Voorstel raad en raadsbesluit Voorstel raad en raadsbesluit Gemeente Landgraaf Programma Documentnummer: B.18.0627 B.18.0627 Landgraaf, 10 april 2018 ONDERWERP: Zienswijze begroting 2019 Veiligheidsregio Zuid-Limburg Raadsvoorstelnummer:

Nadere informatie

raadsvoorstel Aan de raad,

raadsvoorstel Aan de raad, raadsvoorstel Agendapunt 2016, nr Te behandelen door wethouder Te Gronde onderwerp Aan de raad, Inleiding Gedurende een begrotingsjaar doen zich situaties voor die niet zijn/niet konden worden voorzien

Nadere informatie

Onderwerp Bestuursrapportage 2016 en Begroting 2017

Onderwerp Bestuursrapportage 2016 en Begroting 2017 Onderwerp Bestuursrapportage 2016 en Begroting 2017 Portefeuillehouder Zoetendal Datum collegebesluit 4 oktober 2016 Opsteller A. de Boer Registratie GF16.20071 Agendapunt 3/4 Voorstel 1. Vaststellen van

Nadere informatie

GEVOLGEN VOOR JA/NEE ROUTING DATUM Communicatie Nee College 17 april 2018 Financieel. Juridisch Nee Agendacommissie Commissie Gemeenteraad

GEVOLGEN VOOR JA/NEE ROUTING DATUM Communicatie Nee College 17 april 2018 Financieel. Juridisch Nee Agendacommissie Commissie Gemeenteraad Voorstel voor de gemeenteraad 1. ONDERWERP: Broekgraaf, grondexploitatie 2018 2. GEVRAAGDE BESLISSING: De raad van de gemeente Leerdam besluit: Vertrouwelijk Openbaar besluit Datum openbaar besluit Nee

Nadere informatie

Nota reserves en voorzieningen Gemeente Oost Gelre 2010

Nota reserves en voorzieningen Gemeente Oost Gelre 2010 Nota reserves en voorzieningen Gemeente Oost Gelre 2010 Inhoudsopgave 1. Inleiding 2 Inleiding 2 2. Overzicht van reserves en voorzieningen resultaatsbestemming 2009 3 3. Besluit Begroting en Verantwoording

Nadere informatie

voorstel aan de raad Kadernota 2015 Aan de raad van de gemeente Werkendam 1. Inleiding

voorstel aan de raad Kadernota 2015 Aan de raad van de gemeente Werkendam 1. Inleiding voorstel aan de raad onderwerp Kadernota 2015 samenvatting De Kadernota 2015 vormt de opzet voor het opstellen van de Begroting 2015 en de Meerjarenraming 2016-2018 en heeft vooral een globaal financieeltechnisch

Nadere informatie

B en W - advies. Bouwen 81 Milieu. Jans Drost en Hettie Tychon. Financiën en Personeel Nummer. Ter bespreking. Ter besluitvorming

B en W - advies. Bouwen 81 Milieu. Jans Drost en Hettie Tychon. Financiën en Personeel Nummer. Ter bespreking. Ter besluitvorming B en W - advies Gemeente Elburg Afdelingshoofd Portefeuillehouder Afdeling Advies van Datum advies Advies O.R. I.o.m. afdeling(en) I.o.m. wijkcontactambtenaar M. Boukema Bouwen 81 Milieu Jans Drost en

Nadere informatie

Nieuw begrotingsresultaat

Nieuw begrotingsresultaat Portefeuille: A. van Amerongen Dronten, 22 september 2015 Financiële ontwikkeling begroting 2016-2019 Aan de gemeenteraad VOORSTEL Wij stellen u voor: Deze toelichting op de financiële resultaten vast

Nadere informatie