CONTROLEDIENST VOOR DE VERZEKERINGEN

Transcriptie

1 CONTROLEDIENST VOOR DE VERZEKERINGEN JAARVERSLAG

2 BLANCO PAGE

3 CONTROLEDIENST VOOR DE VERZEKERINGEN JAARVERSLAG

4 BLANCO PAGE

5 CONTROLEDIENST VOOR DE VERZEKERINGEN

6 BLANCO PAGE

7 Inhoudstafel I N H O U D S T A F E L Inhoudstafel... 5 Lijst van de grafieken... 8 Lijst van de tabellen Verslag van de Controledienst voor de Verzekeringen Het Directiecomité van de Dienst De Administratie van de Dienst Woord vooraf Hoofdstuk I : De verzekeringen A. De Belgische verzekeringsmarkt in De ondernemingen De internationalisering van de Belgische verzekeringsmarkt a. De geografische verdeling van de in België gevestigde ondernemingen b. De bijkantoren en de ondernemingen die aan vrije dienstverrichting doen c. Activiteiten van ondernemingen naar Belgisch recht in het buitenland B. De financiële aspecten De jaarrekening a. De balans b. Het eigen vermogen c. De resultatenrekening Het globaal resultaat Het resultaat van de activiteiten niet-leven Het resultaat van de activiteiten leven Personeelskosten en commissielonen aan tussenpersonen De solvabiliteit a. De solvabiliteitsmarge b. De dekkingswaarden De technische voorzieningen a. Enkele kerngegevens b. De technische voorzieningen van de rechtstreekse verzekeringsverrichtingen B.O.A.R. in België Het geheel van de technische voorzieningen Voorziening voor te betalen schaden Voorziening voor egalisatie en catastrofen Het incasso van de gevestigde ondernemingen in a. Het incasso van de ondernemingen per groep van activiteiten b. Het incasso van de verzekeraars arbeidsongevallen (wet van 10 april 1971) c. Rangschikking van de twintig grootste ondernemingen in 2000 en De rendabiliteit a. De verzekeringen B.O.A.R. : Grafieken Ongevallen

8 Verslag van de Controledienst voor de Verzekeringen Ziekte Voertuigcasco Transport (casco, burgerrechtelijke aansprakelijkheid en goederen) Brand en andere schade aan goederen Burgerrechtelijke aansprakelijkheid motorrijtuigen Algemene burgerrechtelijke aansprakelijkheid Krediet en borgtocht Diverse geldelijke verliezen Rechtsbijstand Hulpverlening Algemeen overzicht van de B.O.A.R. - verzekeringen b. De verzekeringen B.O.A.R. : Synthese c. De levensverzekering De rendabiliteit van de rechtstreekse levensverzekeringsactiviteit in België a. De levensverzekeringsactiviteit niet verbonden met beleggingsfondsen (takken 21 en 22) b. De levensverzekeringen verbonden met beleggingsfondsen (tak 23) De winstverdeling bij de levensverzekeringen die niet verbonden zijn met beleggingsfondsen Evolutie van de maximale rentevoeten De financiële controle a. De solvabiliteitsmarge b. De technische voorzieningen en rendabiliteit c. De dekkingswaarden d. De organisatie e. Erkende commissarissen C. De juridische aspecten De Belgische wetgeving a. Hervorming Financieel toezicht b. BA-motorrijtuigenverzekering Minimumtarief - Bonus-malus Wet Monfils Vierde richtlijn auto c. Arbeidsongevallenverzekering d. Vrij aanvullend pensioen voor zelfstandigen De Europese wetgeving a. Solvabiliteitsmarge b. Verkoop op afstand van financiële diensten c. Levensverzekering d. Verzekeringsbemiddeling De juridische controle a. De overdrachten b. De toelatingen De klachten a. Definities b. Commentaar Oorsprong van de klachten Partijen in het geding Betrokken verzekeringstakken

9 Inhoudstafel 4. Motieven van de klachten Gevonden oplossingen De tussenpersonen a. De klachten b. Inschrijving van de tussenpersonen Statistieken Inschrijvingsrechten Registratiedossiers Gespecialiseerde cursussen in verzekeringen Hoofdstuk II : De pensioenfondsen en de pensioenkassen A. Het aantal pensioeninstellingen B. De financiële aspecten De jaarrekening De technische resultaten a. De technische voorzieningen b. Dotaties c. De uitkeringen De samenstelling van de portefeuille C. De juridische aspecten Vrij aanvullend pensioen voor zelfstandigen Hoofdstuk III : Pensioeninstellingen en groepsverzekering: het aantal deelnemers Hoofdstuk IV : Het hypothecair krediet A. De structuur van de markt en de rentevoeten B. De referte-indexen C. De technische aspecten en de controle De controles De klachten De inschrijvingen, registraties en afstand D. Juridische aspecten Hoofdstuk V : De arbeidsongevallenverzekering (Wet van 10 april 1971) A. Inleiding B. Activiteiten op wetgevend en reglementair vlak C. De controle op de arbeidsongevallenverzekering D. De controle door het Fonds voor Arbeidsongevallen

10 Verslag van de Controledienst voor de Verzekeringen L I J S T V A N D E G R A F I E K E N Hoofdstuk I. De verzekeringen 1. Aantal ondernemingen naar maatschappelijke zetel Aantal gevestigde ondernemingen volgens specialisering Aantal ondernemingen per verzekeringstak Aantal ondernemingen naar Belgisch recht volgens vennootschapsvorm in Geografische spreiding van de ondernemingen naar land van de maatschappelijke zetel in Balans van de verzekeringsondernemingen : balanstotaal en groeivoet Technische voorzieningen : totaal en groeivoet Eigen vermogen : totaal en groeivoet Rendement van het eigen vermogen Winst, verlies en globaal resultaat Verzekeringssaldo en saldo buiten verzekering (in percentage van de verdiende premies) Personeelskosten (in percentage van de verdiende premies) Commissielonen aan tussenpersonen (in percentage van de verdiende premies) Verhouding tussen de samengestelde en de vereiste marge : activiteiten niet-leven Verhouding tussen de samengestelde en de vereiste marge : activiteiten leven Dekking van de technische voorzieningen (uitgezonderd tak 23) Dekkingswaarden van de technische voorzieningen van tak 23 (bedragen in miljoen euro en schommelingen in percentage) Dekkingswaarden van de technische voorzieningen (alle beheren uitgezonderd tak 23) (bedragen in miljoen euro en schommelingen in percentage) Ongevallenverzekering Ziekteverzekering Verzekering voertuigcasco Transportverzekering Verzekering brand en andere schade aan goederen Verzekering burgerrechtelijke aansprakelijkheid motorrijtuigen Verzekering algemene burgerrechtelijke aansprakelijkheid Verzekeringen krediet en borgtocht Verzekering diverse geldelijke verliezen Verzekering rechtsbijstand Verzekering hulpverlening Verdeling van het incasso B.O.A.R (in miljoen euro) Verdeling van het bruto technisch-financieel saldo B.O.A.R. (in miljoen euro) Evolutie van het technisch-financieel saldo S Evolutie van actuariële rendementen van OLO s Commissielonen en netto-bedrijfskosten Uitkeringen en afgestane, overgedragen technische voorzieningen De financiële opbrengsten (en waardecorrecties) De graad van winstdeling tijdens de boekjaren Opsplitsing van de klachten ingediend in 2002 volgens de hoedanigheid van de klager

11 Lijst van de grafieken 39. Opsplitsing van de klachten ingediend in 2002 volgens de hoedanigheid van de partij in het geding Opsplitsing van de klachten ingediend in 2002 volgens de verzekeringstak Opsplitsing van de klachten ingediend in 2002 volgens het motief Opsplitsing volgens gevonden oplossing van de klachtendossiers afgesloten in Verdeling klachtendossiers tussenpersonen naar hoedanigheid van de indiener Spreiding van het aantal verzekeringstussenpersonen over de categorieën voorzien in de wet van 27 maart In 2002 geregistreerde bewegingen in de registratiedossiers Hoofdstuk II. De pensioenfondsen en de pensioenkassen 46. Aantal pensioeninstellingen Evolutie van het totaal actief van de balans Evolutie van de aanschaffingswaarde en van de niet-gerealiseerde netto meerwaarden op de beleggingen Saldi die het resultaat sterk beïnvloeden Evolutie van de minimum technische voorzieningen en de totale technische voorzieningen Voorzieningen voor samengestelde prestaties, voorzieningen voor samen te stellen prestaties en totale technische voorzieningen in het boekjaar Theoretisch bedrag van de technische voorzieningen en vrijstelling van technische voorzieningen in het boekjaar Verhouding niet-rentegenieters / rentegenieters voor grootheden van technische voorzieningen in het boekjaar Categorieën van dekkingswaarden Samenstelling van de portefeuille Hoofdstuk III. Pensioeninstellingen en groepsverzekering : het aantal deelnemers 56. Spreiding van het aantal actieve deelnemers aan groepsverzekering leven in het boekjaar Spreiding van het aantal actieve deelnemers aan pensioenfondsen en pensioenkassen in het boekjaar Verdeling actieven leven / rentegenieters groepsverzekering in het boekjaar Verdeling actieven / rentegenieters pensioenfondsen en pensioenkassen in het boekjaar Hoofdstuk IV. Het hypothecair krediet 60. De totale omloop meegedeeld aan de Controledienst inzake hypothecair krediet Rentevoeten in 2002 (kwartaalgemiddelde) Rentevoeten in (kwartaalgemiddelde) Hoofdstuk V. De arbeidsongevallenverzekering 63. Evolutie van de schadelast in functie van de verworven premies

12 Verslag van de Controledienst voor de Verzekeringen L I J S T V A N D E T A B E L L E N Hoofdstuk I. De verzekeringen 1. Verzekeringsgroepen Geografische spreiding van de bijkantoren en de ondernemingen die aan vrije dienstverrichting doen naar het land van de maatschappelijke zetel Het incasso van ondernemingen uit een land van de E.E.R. in België (in euro) Het incasso van ondernemingen naar Belgisch recht in het buitenland - B.O.A.R. (in euro) Het incasso van ondernemingen naar Belgisch recht in het buitenland - Leven (in euro) Het incasso van ondernemingen naar Belgisch recht in het buitenland - B.O.A.R. + Leven (in euro) Eigen vermogen en winst Rendement van het eigen vermogen Aantal ondernemingen met winst en met verlies : geheel van de activiteiten (resultaten in duizend euro) Analyse van de saldi : geheel van de activiteiten Analyse van de saldi : activiteiten niet-leven Aantal ondernemingen met winst en met verlies : activiteiten niet-leven (resultaten in duizend euro) Analyse van de saldi : activiteiten leven Aantal ondernemingen met winst en met verlies : activiteiten leven (resultaten in duizend euro) Dekkingswaarden alle beheren Dekkingswaarden tak Dekkingswaarden alle beheren uitgezonderd tak Kerngegevens inzake incasso en technische voorzieningen (in euro) Evolutie van de totale technische voorzieningen in percentage van de uitgegeven premies Evolutie van de ratio voorziening / uitgegeven premies voor de voornaamste categorieën van voorzieningen Rangschikking van de technische voorzieningen (takken en categorieën van producten) Samenstelling van de technische voorzieningen B.A. Auto : evolutie van de voorziening samengesteld in eerste observatie (terugwinning niet afgetrokken vanaf het boekjaar 1993) Algemene B.A. : evolutie van de voorziening samengesteld in eerste observatie (terugwinning niet afgetrokken vanaf het boekjaar 1993) B.A. beroepen : evolutie van de voorziening samengesteld in eerste observatie voor de voorvalsjaren 1993 tot en met 2001 en van de voorziening samengesteld eind 1993 voor de voorvalsjaren voorafgaand aan 1993 (terugwinning niet afgetrokken) Rechtsbijstand : evolutie van de voorziening samengesteld in eerste observatie (terugwinning niet afgetrokken vanaf het boekjaar 1993) Gewaarborgd inkomen : evolutie van de voorziening samengesteld in eerste observatie (terugwinning niet afgetrokken vanaf het boekjaar 1993) Omvang van de voorziening IBNR en van de voorziening voor interne beheerskosten van de schade Voorziening voor egalisatie en catastrofen (in euro) Niveau van de voorziening voor egalisatie en catastrofen voor de onderworpen risico s (in euro) Incasso van de ondernemingen in 2000 en

13 Lijst van de tabellen 32. Rangschikking van de verzekeraars arbeidsongevallen (Bron : Ministerie van Sociale Zaken) Rangschikking van de twintig grootste ondernemingen : levensverzekering, rechtstreekse verrichtingen in België Rangschikking van de twintig grootste ondernemingen : B.O.A.R., rechtstreekse verrichtingen in België Rangschikking van de twintig grootste ondernemingen : geheel van de activiteiten Statistieken voor de rendabiliteit van de takken 21 en 22 (in duizend euro) Productie van levensverzekeringspremies (bedragen in duizend euro) Premie-incasso en de voorziening voor verzekering leven (bedragen in duizend euro) Evolutie van het technisch financieel saldo S4 (in duizend euro en in functie van ) Commissielonen en netto bedrijfskosten in functie van de som Uitkeringen en afgestane overgedragen technische voorzieningen in functie v/d som De financiële opbrengsten (en waardecorrecties) Overzicht van de belangrijkste posten voor de verrichtingen bedoeld door het K.B. van 14 mei 1969 (in euro) Levensverzekeringen verbonden met beleggingsfondsen (in duizend euro) Detail van de winstdeling in de takken 21 en 22 (in duizend euro) De winstverdeling voor de boekjaren Maximaal toegelaten rentevoeten (art. 22, 3 K.B. van 17 december 1992) Tekort aan marge : aantal ondernemingen (situatie op 31 december 2001) Klachten onderverdeeld naar de hoedanigheid van de klager Klachten onderverdeeld naar verzekeringstak Klachten onderverdeeld naar motief Klachten onderverdeeld naar oplossing Hoofdstuk II. De pensioenfondsen en de pensioenkassen 53. Evolutie van de balanstotalen Rangschikking van de pensioeninstellingen volgens de grootte van het balanstotaal in het boekjaar Variatie van de technische voorzieningen in het boekjaar 2001 ten opzichte van het boekjaar Toelagen van de werkgevers en bijdragen van de werknemers in het boekjaar Hoofdstuk III. Pensioeninstellingen en groepsverzekering : het aantal deelnemers 57. Aantal deelnemers aan groepsverzekeringen, pensioenfondsen en pensioenkassen in het boekjaar Aantal deelnemers aan pensioenfondsen zonder wettelijke pensioenen voor het boekjaar Rangschikking van de pensioeninstellingen volgens het aantal deelnemers in het boekjaar Hoofdstuk IV. Het hypothecair krediet 60. Evolutie van de indexen Analyse van de reclame

14 Verslag van de Controledienst voor de Verzekeringen Hoofdstuk V. De arbeidsongevallenverzekering 62. Resultatenrekening wet van 10 april Sleutelelementen van de arbeidsongevallenverzekering - verdeling van de verzekeraars per kwartiel Verdeling van het aantal verzekeraars naar incasso Evolutie van de samengestelde provisie in eerste observatie Uitsplitsing van de opmerkingen

15 VERSLAG VAN DE CONTROLEDIENST VOOR DE VERZEKERINGEN

16 BLANCO PAGE

17 Het Directiecomité van de Controledienst HET DIRECTIECOMITÉ VAN DE DIENST (1 januari 2003) VOORZITTER W.-P. LENAERTS DIRECTIECOMITE M. FLAMEE F. MASAI SECRETARIS-GENERAAL G. VERNAILLEN REGERINGSCOMMISSARIS E. SMIT (plaatsvervanger : H. D HONDT) AFGEVAARDIGDE VAN DE MINISTER VAN FINANCIËN H. NICOLAS AFGEVAARDIGDE VAN FONDS VOOR ARBEIDSONGEVALLEN J. DE BAETS SECRETARIS Ph. BEAUFAY 15

18 BLANCO PAGE

19 De Administratie van de Controledienst DE ADMINISTRATIE V AN DE CONTROLEDIENST (1 januari 2003) ALGEMENE DIRECTIE Vernaillen G. NF Secretaris-generaal Beaufay Ph. F Adviseur-generaal De Pauw R. NF Sociaal inspecteur-directeur De Rouck A. N Eerst aanwezend directiesecretaris Debrabander V. N Directiesecretaris DIRECTIE PENSIOENFONDSEN, STUDIEDIENST EN REGLEMENTERING Delvaux M. F Afdelingsdirecteur Meganck M. F Adjunct-directeur Vandevelde C. N Adjunct-directeur Vertaling, Studies en Reglementering Minnaert J. N Eerste attaché Baeteman N. N Attaché Lequain Ch. FN Attaché Vandendriessche D. N Attaché Pensioenfondsen Declerck P. N Eerste attaché De Vos P. N Eerste actuaris Secq J. N Eerste actuaris De Mont P. N Attaché Di Romana M. F Attaché Teichmann P. F Attaché Tombeur M. N Actuaris Van Ouytsel A. F Attaché D Hert N. N Controle-assistent 17

20 Verslag van de Controledienst voor de Verzekeringen DIRECTIE INFORMATICA EN HUMAN RESOURCES Verbiest P. NF Afdelingsdirecteur Delwiche G. F Adjunct-directeur Informatica De Haes E. F Informaticus Gallée P. N Programmeur Grégoire Ph. F Programmeur Van den Haute F. N Programmeur Administratieve diensten Jacquemin J.-M. F Attaché Alderweireld B. F Controle-assistent HYPOTHECAIRE KREDIETEN Delwiche G. F Adjunct-directeur Janssens Chr. F Attaché Mettepenningen A. N Attaché Thiébaut N. F Controle-assistent JURIDISCHE DIRECTIE Messinne - Henderickx V. F Afdelingsdirecteur Boogaerts H. N Adjunct-directeur Van der Mensbrugghe M. N Adjunct-directeur Toelatingen en overdrachten Dubuisson Cl. F Attaché Siscot M. N Attaché Volckaert R. N Attaché Tussenpersonen Peeters N. N Attaché Rosseels M.- A. F Attaché Vandermassen L. N Attaché Albert E. F Controle-assistent Evrard A. F Controle-assistent Fooij C. F Directiesecretaris 18

21 De Administratie van de Controledienst Klachten en Controle De Pagie J. N Eerste attaché Despontin Ph. F Eerste attaché Vynckier L. N Eerste actuaris Bardiaux E. F Attaché Coulon P. F Attaché Dewulf A. N Attaché Maudoux F. F Attaché FINANCIELE DIRECTIE Leën F. NF Afdelingsdirecteur de Launois Ph. F Adjunct-directeur Van Horenbeeck E. N Adjunct-directeur Authom Ph. F Eerste attaché Degadt E. N Eerste actuaris De Paepe D. NF Eerste attaché Desmet A. F Eerste attaché Goeman D. N Eerste attaché Hardy J.-M. F Eerste attaché Kaiser P. F Eerste attaché Zaina P. F Eerste attaché De Pelsemaeker G. N Attaché Fache O. N Attaché Kaiser L. F Actuaris Keymeulen P.-A. F Attaché Lemoine P. F Attaché Lorea V. F Attaché Van Herzele V. N Attaché Vermaelen R. N Attaché Vindevogel D. F Actuaris Hastir M. F Sociaal inspecteur Luyckx C. N Sociaal inspecteur Verbeke C. N Sociaal inspecteur Wathy G. F Sociaal inspecteur Parys Ph. F Boekhouder Selleslagh P. N Controle-assistent Smeets Chr. N Boekhouder 19

22 BLANCO PAGE

23 Woord vooraf WOORD VOORAF De slechte beursprestaties en de daling van de rendementen van de rente-instrumenten blijven abnormaal lang aanhouden, een fenomeen zonder precedent in de voorbije 50 jaar. De zwakke groei en de sombere economische perspectieven bieden weinig hoop op een spoedige en sterke heropleving van de kapitaalmarkten. De verzekeringsindustrie ondervindt in sterke mate de gevolgen van deze situatie, zij het dat ze pas enigszins later dan in andere activiteitensectoren voelbaar zijn doordat de verzekeringssector zich eerder toespitst op de middellange en lange termijn dan op de korte termijn. Deze toestand baart de Controledienst zorgen, in die zin dat hij vreest voor de impact van de ontwikkelingen van de financiële omgeving op de dekkingswaarden van de technische voorzieningen van de verzekeringsondernemingen en pensioenfondsen evenals op hun solvabiliteitsmarge. In juli en september 2002 heeft de Controledienst bijkomende gegevens aan de ondernemingen gevraagd. Om een duidelijker zicht te krijgen op de situatie van de ondernemingen heeft de Controledienst bovendien simulaties opgezet van de evolutie van de portefeuilles van de gecontroleerde instellingen, door op de laatst beschikbare gegevens de marktevoluties toe te passen die zich sedertdien hebben voorgedaan. Wanneer deze simulaties lieten veronderstellen dat de situatie van de onderneming niet meer voldeed aan de reglementaire vereisten, werd de betrokken onderneming ondervraagd over haar reële toestand. Er zijn weliswaar sterke dalingen genoteerd van de waarde van de portefeuilles en er is vastgesteld dat een zeer beperkt aantal ondernemingen niet voldeed aan de geldende reglementering, maar de toestand heeft in geen enkel geval rampzalige vormen aangenomen. De Controledienst heeft onmiddellijk geëist dat deze laatste ondernemingen een plan zouden opstellen dat garandeerde dat ze zo spoedig mogelijk weer aan de reglementaire norm zouden beantwoorden. Alle ondernemingen hebben aan deze eis voldaan en hebben een plan opgesteld om de situatie te herstellen, onder meer door waarden aan te wenden die deel uitmaken van het vrij vermogen, door een kapitaalsverhoging door te voeren of door het bekomen van een achtergestelde lening van de moederonderneming. De gevallen die zorgwekkend blijven worden nauwgezet opgevolgd. Ook wordt erop toegezien dat de maatregelen die de ondernemingen hebben aangekondigd effectief worden toegepast. Afgezien van deze tussenkomsten, die werden ingegeven door de financiële omgeving, heeft de Controledienst beslist zijn controle te versterken door voortaan een driemaandelijkse berekening van de solvabiliteitsmarge te eisen. Bovendien heeft de Controledienst alle ondernemingen ondervraagd over de regels die ze toepassen om de duurzaamheid te bepalen van een minderwaarde die aanleiding geeft tot de boeking van een waardevermindering. Tot op heden kunnen de ondernemingen deze regels immers vrij bepalen, op voorwaarde natuurlijk dat de algemene principes van een gezond en voorzichtig beheer in acht worden genomen. Het lopende onderzoek moet de Controledienst in staat stellen de goede praktijken op dit vlak te onderkennen en verder te gaan met de algemene verbreiding ervan. Aangezien de reglementaire verplichtingen op het vlak van de solvabiliteitsmarge permanent moeten worden nageleefd, en niet alleen op de datum van afsluiting van de jaarrekening, heeft de Controledienst beslist de samengestelde marge te onderwerpen aan een weerstandstest. Deze test moet hem in staat stellen na te gaan of de marge voldoet aan de reglementering, rekening houdend met de waardeverminderingen van de verschillende beleggingscategorieën. 21