Rapportage kerngroep Chronische Achillespeesklachten Eindversie nov ,1

Transcriptie

1 Eindversie nov ,1 EINDRAPPORTAGE PROJECT REGIONALISATIE/KETENKWALITEIT KERNGROEP REGIO LIMBURG Chronische Achillespees klachten Versie 0,2 Samenstelling kerngroep: VSG: Fred Hartgens (vanaf 1 november 2009 Paul Dobbelaar) NVFS: Roger Op het Veld NGS: Jerome Doomen Projectleiding, ondersteuning en rapportage: Marion Frissen Kelley Post

2 Inhoudsopgave 1. Achtergrond en kader 2. Gevolgde stappen 3. Doelgroep/doelstelling 4. Resultaten/afspraken 4.1 Procesbeschrijving Chronisch Achillespeesklacht 4.2 Matrix: Deelonderwerpen, inhoud en verantwoordelijkheden 4.3 Overdracht: format 4.4 Voorwaarden 5. Overige resultaten/afspraken 5.1 Overige ontwikkelde producten 5.2 Opzet bijeenkomsten van de regionale klankbordgroep 5.3 Beheer verder traject/implementatie 2

3 1. Achtergrond en kader In januari 2006 verscheen de nota Zorg voor sport en bewegen, Naar een optimale samenwerking tussen sportzorgprofessionals. Deze nota is door het Landelijk Platform Sportgezondheidszorg ontwikkeld in opdracht van de minister van VWS. In genoemde nota zijn onder andere aanbevelingen gedaan om te komen tot een regionale aansturing en organisatie van de sportgezondheidszorg en de ontwikkeling van competenties en formele positionering van professionals. De Vereniging voor Sportgeneeskunde (VSG) heeft eind 2007 in samenspraak met de Nederlandse Vereniging voor Fysiotherapie in de Sportgezondheidszorg (NVFS), Nederlands Genootschap voor Sportmassage (NGS) een voorstel gegaan voor de implementatie van de aanbevelingen van het platform. Dit voorstel hield in om in een drietal regio's ('pilotregio's') met concrete projecten aan de slag te gaan om de samenwerking binnen de sportgezondheidszorg en tussen sportgezondheidszorg en de algemene gezondheidszorg te verbeteren in termen van doelmatigheid en transparantie. De centrale doelstelling van het project is tweeledig: - het bevorderen van een doelmatige, doeltreffende en transparante samenwerking tussen de meest betrokken zorgprofessionals en (sport)organisaties, en - het vertalen van best-practices uit de regio naar het landelijke niveau. Begin 2008 is nagegaan op welke wijze bovenstaande doelstelling kan worden bereikt. Dit heeft geleid tot een nadere uitwerking van genoemde doelstelling, namelijk: Het realiseren van regionale afspraken met als doel te komen tot ketenkwaliteit. Hierbij gaat het erom dat er normen en eisen worden geformuleerd waaraan de keten moet voldoen en waaraan de keten kan worden getoetst. Bij de uitvoering van het projectplan Regionalisatie/Ketenkwaliteit zijn de volgende organisaties betrokken: de VSG, de NGS en de NVFS. De projectleiding wordt uitgevoerd door een onafhankelijke projectleider. De ondersteuning en organisatorische activiteiten worden uitgevoerd door het bureau van de VSG. 3

4 De activiteiten vinden plaats binnen de volgende organisatiestructuur Stuurgroep VSG/NVFS/ NGS Projectleider Werkgroep VSG/NVFS/NGS Pilot Kerngroep ankbord Expertise Expertise Pilot Kerngroep Pilot Kerngroep 4

5 De regionale kerngroep (bijeenkomsten); is samengesteld uit de drie kerndisciplines. De kerngroep komt tot procesbeschrijvingen die voldoen aan door werkgroep vastgesteld kader. De kerngroepen worden begeleid door de projectleider. De regionale klankbordgroep (is samengesteld uit de drie kerndisciplines, ketenpartners en stakeholders) en beoordeelt de uitkomsten van de regionale kerngroep De samenstelling van de klankbordgroep kan per pilotregio of onderwerp anders worden ingevuld. Deelnemers voor wat betreft de onderhavige doelgroep zijn in ieder geval: de drie kerndisciplines en de zorgverzekeraars, cliëntengroepen, gemeente/sportverenigingen, sportbond, ROS en district huisartsenvereniging, regionale podotherapeuten andere disciplines. De centrale werkgroep heeft vastgesteld dat het uitgangspunt voor het formuleren van kwaliteitseisen voor de keten is: de samenhangende visie op zorg- en dienstverlening die wordt aangeboden aan de sporter/patiënt, de verbetering van de dienstverlening en de beheersing van risico s. Alle belanghebbende partners in de regio moeten de doelstelling gezamenlijk formuleren: meetbare kwaliteitsdoelstellingen en mogelijke risico s. Risicogebieden zijn bijvoorbeeld: doorlooptijd, continuïteit van zorg-/dienstverlening overdracht van gegevens, veiligheid gekwalificeerd personeel, middelen etc. Vervolgens moeten er afspraken worden gemaakt over wie wat doet, wie waarvoor verantwoordelijk is en wie waarvoor bevoegd is. Belangrijk is dat de afzonderlijke partners in de keten bereid zijn een deel van hun taken en belangen over te dragen aan de keten en het traject van de patiënt/sporter voorop te stellen. De landelijke werkgroep heeft een aantal items vastgesteld die in de procesbeschrijvingen moeten worden opgenomen: dit zijn onderwerpen die onderdeel uit gaan maken van de normering/procesbeschrijving ketenkwaliteit c.q. waar regionale afspraken over moeten worden gemaakt: - (algemeen: implementatie geldende richtlijnen) - de invulling van de centrale positie van de sporter/patiënt in de keten; sturen op zelfmanagement - analyse van specifieke doelgroepen: nog specifieker dan de drie genoemde - risicoanalyse - toegankelijkheid - instroom - doorstroom - overdracht gegevens - afstemming voorlichting - taakverdeling en coördinatie - deskundigheid - onderlinge communicatie - regie samenwerkingverband/casemanager - samenwerkingscontract/-convenant Op basis van vooraf geformuleerde selectiecriteria is een drietal onderwerpen gekozen en op basis daarvan zijn een drietal regio s benaderd. 5

6 De gekozen regio s/ thema s zijn; Acute enkel letsel, inclusief evenementen: regio Noord Holland Chronische Achillespeesklachten: Regio Maastricht/Sittard Blessurepreventie: regio Oost Brabant De uitkomsten van deze bijeenkomsten worden uiteindelijk voorgelegd aan de regionale klankbordgroep. In deze rapportage worden de gevolgde stappen en gemaakte afspraken binnen de kerngroep Chronische Achillespeesklachten beschreven. 6

7 2. Gevolgde stappen Door de leden van de centrale werkgroep zijn de volgende personen naar voren gedragen om namens hun regionale achterban te participeren in de kerngroep Chronische Achillespeesklachten Fred Hartgens (VSG), Roger Op het Veld (NVFS), Jerômé Doomen (NGS). Door werkdrukte heeft Fred Hartgens de werkgroep verlaten per en is vervangen door Paul Dobbelaar. In totaal, tentijde van het schrijven van deze eindrapportage, heeft de kerngroep 4 keer vergaderd. De stappen die de kerngroep heeft gevolgd zijn: 1. Specificatie doelgroep 2. Benoemen doelstelling 3. Beschrijven primair proces; stappen/route sporter met chronisch Achillespeesklachten 4. Benoemen belangrijke onderdelen per stap primair proces 5. Benoemen van verantwoordelijkheden 6. Indien aanwezig verwijzing opnemen naar richtlijnen en verantwoordelijkheden (doorlopend) 7. Benoemen casemanager 8. Uitkomsten/afspraken voorleggen aan alle kerndisciplines in de regio (sportartsen, NVFS Sportfysiotherapeuten, sportmasseurs) (doorlopend) 9. Implementatie (doorlopend) 10. Ervaringen voorleggen aan klankbordgroep (ketenpartners, consument/vragers en financiers) (doorlopend) NB: stap 9 en 10 kunnen gewisseld worden in die zin dat de resultaten van de kerngroep eerst worden voorgelegd aan de klankbordgroep waarna de implementatiefase volgt. Een belangrijk uitgangspunt dat binnen de kerngroep nadrukkelijk is overeengekomen is dat het om de ontwikkeling van locatiegebonden afspraken gaat. Wel wordt de inhoud van de afspraken regionaal en landelijk bekend gemaakt. 7

8 3. Doelstelling en doelgroep Als doelgroep is geformuleerd: de recreatiesporter(s) en prestatiesporter(s) met chronische Achillespeesklachten. Chronische Achillespeesklachten is verder gedefinieerd als een letsel waarvan na een periode van 6-12 weken geen normaal herstel heeft plaatsgevonden. De volgende doelstellingen zijn geformuleerd: Het vastleggen van een duidelijke verwijsroute met informatie over wie wat doet. Verbeteren van communicatie Adequate behandeling zonder tijdsverlies Zorgdragen voor: Snel en verantwoord sporten op oude niveau Geen extra schade aanrichten Leveren van zorg op niveau waarbij als uitgangspunt geldt kosteneffectiviteit, dat wil zeggen; meest goedkope zorg waar mogelijk. Deze doelstellingen moeten worden bereikt door (middel): ketenafspraken maken rondom de diagnosegroep Chronische Achillespeesklachten: wie doet wat ketenkwaliteit leveren (d.w.z. volgens de afspraken werken) werken volgens een vastgesteld overdrachtsformulier op termijn regionale en landelijke informatieoverdracht van de inhoud van de multidisciplinaire afspraken Als SMART doelstelling is door de kerngroep geformuleerd: de mate waarin het overdrachtsformulier wordt gebruikt en een verbeterde waardering voor de meerwaarde van de samenwerking van de drie kerndisciplines. Hiervoor is een tevredenheidmeting tijdens de eerste klankbordbijeenkomst gedaan. Uit het tevredenheidonderzoek blijkt dat iedereen bekend is met de specifieke meerwaarde van de sportzorgverleners maar dat de sportzorgketen te weinig bekend en bereikbaar is onder de sporters zelf. Ook is iedereen van mening dat er behoefte is aan bekendheid van de sportzorgketen. De waardering voor de huidige samenwerking scoort onder de ondervraagden een matig tot slecht evenals de zichtbaarheid en bereikbaarheid van deze keten in de regio Limburg. (zie ook het tevredenheidonderzoek en uitkomst onder punt 2) 8

9 Eindversie nov ,1 4. Resultaten en afspraken Door de kerngroep gevolgde stappen hebben geresulteerd in het vaststellen van een procesoverzicht (paragraaf 4.1.) en het benoemen van de belangrijkste onderwerpen per procesonderdeel. Daar waar mogelijk is verwezen naar bestaande bronnen/richtlijnen/afspraken en zijn verantwoordelijkheden benoemd. (paragraaf 4.2.) De kerngroep stelt vast dat de huidige richtlijn (2007) als kader dient. De huidige richtlijn voorziet in de toepassing van excentrische training wanneer sprake is van de diagnose Chronische Achilles tendinopathie, in het bijzonder de tendinosis, bij sporters. De richtlijn omvat echter nog geen behandelmethoden voor die gevallen waarvoor de excentrische training, de eerste stap in de behandeling, niet werkt Procesbeschrijving Chronische Achillespeesklacht (O) Primaire preventie I. (Werk) diagnose II. Tweede diagnose/ Begeleiding/Behandeling III. Nazorg Primair Proces Primaire preventie (Werk) diagnose Tweede diagnose Begeleiding behandeling Nazorg

10 4.2 Essentiële deelonderwerpen, inhoud en verantwoordelijkheden 0. primaire preventie Inhoud: Verantwoordelijke Uitgangspunt zelfmanagement NB: Huidige richtlijn is van informatie aan de sporter Voorkomblessures.nl en sportzorg.nl Alle betrokken disciplines die verbonden zijn aan verenigingen. 0.2 informatie aan de trainer Zie boven Niet voor inhoud van website maar voor informeren dat trainer weet Sportbond en opleidinginstituten in de sport (CIOS ALO ) 0.3 evenementen 0.4 specifieke activiteiten Zie boven (evenementen subkop Sportzorg.nl) Organisator 1. (Werk)diagnose 1.1. tijdigheid Vroege signalering zo spoedig mogelijk Sportmasseur vroege signalering (bij vereniging) NVFS Sportfysiotherapeut Sportarts 1.2. uitsluiten andere diagnoses Sportarts/ Huisarts 1.3 oorzaak analyse: intrinsiek en extrinsiek Sportarts Huisarts (NVFS Sportfysiotherapeut en fysiotherapeut) Sportmasseur Sportarts NVFS Sportfysiotherapeut toelichting Voorlichting die wordt gegeven wordt niet goed opgevolgd. Preventie aanpak moet vanuit verschillende disciplines en via verschillende kanalen worden uitgevoerd. Zie VoorZorg Checklist op Sportzorg.nl De richtlijn chronisch achillespees geeft behandelrichtlijn voor achillespees ten.. langer dan 3 maanden. Voor klachten langer dan 3 maanden verwijzen naar richtlijn Chronische achilles tendinopathie, in het bijzonder de tendinosis, bij sporters *DTF screening Vlaggensysteem - alleen in geval van Fysiotherapie Zie richtlijn met verwijzingen Vlaggensysteem 1.4 overdracht: Naast mondelinge overdracht ook schriftelijke overdracht volgens vastgesteld format. 1.5 deskundigheid Behandeling op basis van meest actuele inzichten/afspraken/richtlijnen 2.0 Definitieve diagnose en begeleiding/behandeling Uitgangspunt zelfmanagement en zo spoedig mogelijk arbeids- en/of sportgeschikt 2.1 Attitude Denk aan: Gedragscodes Uitkomsten analyses klachten 2.2 Kundig Behandeling op basis van huidige stand der wetenschap / Richtlijn Alle disciplines Alle disciplines Alle disciplines Huisarts/sportarts/NVFS Sportfysiotherapeut ** zie richtlijn verslaglegging disciplines en ontwikkelde overdrachtformulier Sporter kan overal binnenkomen waardoor ieder discipline eigen verantwoordelijkheid moet kennen. Wie eind verantwoordelijk is geldt hier niet Er is geen sprake van bij- en nascholingen op dit vlak. Zie klachtenregeling van beroepsoefenaar zelf. Bij onduidelijkheden disciplines onderling dan moet er een terugkoppeling komen. 10

11 2.3. Communicatie -Disciplines onderling: Naast mondelinge overdracht ook schriftelijke overdracht volgens vastgesteld format. Zie ook Richting cliënt: mondelinge uitleg van oefenprogramma (OOK OP SCHRIFT MEEGEVEN) 2.4 Screening Juiste plek: Afhankelijk van plek van klachten/screening heeft invloed op oefenprogramma. 2.5 Oefenprogramma Fysiotherapeut stelt op. Patiënt voert zelf uit al dan niet onder begeleiding van sportmasseur Alle disciplines inclusief huisarts Sportarts/NVFS Sportfysiotherapeut/Huisarts/Fysiotherapeut Sportarts/NVFS Sportfysiotherapeut patiënt voert zelf uit NVFS Sportfysiotherapeut ziet patiënt ongeveer 6 keer. Sportarts 2 keer, patiënt oefent thuis daarna: zie aanbeveling Onderling gebruik maken van overdrachtformulier Terugkoppeling bij complicaties zie richtlijn >Patiënt mondeling met behandelblok <Vanaf aanpalend disciplines is communicatie/terugkoppeling adequaat te noemen indien vraagstelling goed is geweest. Huisarts krijgt altijd bericht van Sportarts. Moment van intreden moet handelen binnen methodisch handelen. De evidence bestaat op dit moment voor 90 excentrische contracties, 2x daags uit te voeren) ** tijdens de klankbordbijeenkomst van 16 april 2010 is veel discussie geweest tussen de disciplines over de uitvoering en wel of geen begeleiding van de patiënten ivm compliance. Er zijn zeker verschillende visies hieromtrent. 2.6 ESWT extra corporal shockwave therapy Toepassing: Opleiding gekoppeld aan aanschaf apparatuur. Sportarts/NVFS Sportfysiotherapeut 3 Nazorg 3.1 Nadere diagnostiek, indien behandeling niet werkt Richtlijn Sportarts 4. Hulpmiddelen N.V.T Apparatuur ESWT Leveranciersbeoordeling is niet binnen praktijk sportfysiotherapie aanwezig wel bij SMI Onderhoud blijft moeilijk te controleren en wordt door diverse personen gedaan (of niet gedaan) 5. Deskundigheid Alle disciplines zijn geregistreerd/gelicenseerd houden punten bij voor herregistratie/herlicentie: voldoen aan nascholingseisen NB; zie hoofdstuk 5 punt 9 Sportarts en NVFS Sportfysiotherapeuten dienen er zich van te vergewissen dat de ESWT voldoet aan de inkoopeisen. Alle disciplines Hoort binnen huisvesting/praktijk kwaliteitseisen 11

12 Eindversie nov , Overdracht De kerngroep heeft een overdrachtsformulier ontwikkeld opdat tijdig wordt doorverwezen naar de juiste discipline. Ook is dit formulier van belang voor de ketenpartners, zoals huisartsen, om inzicht te krijgen in de verwijsstructuur tussen de sportzorgdisciplines onderling. Tijdens de eerste klankbord bijeenkomst is het overdrachtsformulier besproken en aan de hand van de commentaar van de deelnemers aangepast. Het in gebruiknemen van het overdrachtsformulier moet ten tijde van het schrijven van deze eindrapportage nog worden uitgewerkt. In het onderstaande wordt de huidige werkwijze van de afzonderlijke disciplines kort weergegeven. Verzoek kerngroepleden aan te geven of dit klopt of uitgebreid dient te worden zelf aanleveren. Beknopte werkwijze sportarts: diagnose stellen en oefeningen meesturen voor thuis, controle na 4-6 weken. Beknopte werkwijze NVFS Sportfysiotherapeut: fysiotherapeutische intake, diagnose stellen, behandeling door fysiotherapeut of oefenprogramma mee naar huis. Na x -periode en bij geen vooruitgang/stagnering proces doorturen naar sportarts. ** Sportmasseur zou hierin ook een grotere rol kunnen spelen. Beknopte werkwijze sportmasseur: verwijst door naar NVFS Sportfysiotherapeut. Aanbeveling: ook doorsturen naar SMI. NB: Is men niet pijnvrij dan mag er niet worden getraind (in tegenstelling tot handelwijze NVFS Sportfysiotherapeut of Sportarts) De kerngroep is van mening dat het voor een huisarts belangrijk is het verschil tussen acuut letsels en chronisch letsels te kunnen onderscheiden. De genoemde periode: dat wil zeggen de periode van 6-12 weken is minder van belang dan de kennis over de intrinsieke en extrinsieke factoren. Ook zouden de huisartsen meer alert moeten zijn op de achtergrond van de cliënt: al dan niet sporter en de verwijzing/het adviseren daaraan relateren.

13 4. 4 Voorwaarden De voorwaarden voor een succesvolle implementatie van de afspraken/voorstellen van de kerngroep is dat de beroepsbeoefenaren uit de regio die deel uitmaken van de drie kerndisciplines overtuigd zijn van de meerwaarde om regionaal te gaan samenwerken. Daarnaast is het belangrijk dat het beschreven primaire proces en de daaraan gekoppelde essentiële stappen/onderwerpen worden herkend en onderschreven. Een bijeenkomst heeft plaatsgevonden waarin uitgebreide informatieoverdracht en meningen zijn geïnventariseerd. De verslaglegging van deze bijeenkomst in het handboek opgenomen. Belangrijkste uitkomst is dat het totstandkoming van een overdrachtsformulier uitdrukkelijk is onderschreden. Andere voorwaarden liggen op het vlak van: Monitoren van het systeem in vervolg op de nulmeting zal na een half jaar en daarna jaarlijks een meting worden gedaan van de waardering van de samenwerking in de regio. Intercollegiaal Regionale bijeenkomsten dienen minimaal 2x per jaar plaats te vinden. Beheer: Een casemanager is voor een jaar benoemd. Niet alleen de kerndisciplines maar ook de aanpalende voorzieningen dienen kennis te hebben van de regionale afspraken/regionaal gevormde keten (zie hoofdstuk 5). 13

14 5. Overige resultaten/afspraken Ontwikkeling overdrachtsformulier - afspraken maken over hoe/wie deze verspreidt gaat worden en wie zorgt voor implementatie Bij het ontwikkelen van een overdrachtsformulier dient o.a. rekening te houden met onderstaande punten: De sportmasseur verwacht dat wat binnen het project wordt onderzocht en afgesproken breed wordt uitgezet binnen eigen discipline. Wat betreft de implementatie moeten worden gestreefd naar een zo groot mogelijk bereik. Ieder discipline heeft zijn eigen kwaliteitseisen en beleid. Ieder discipline hoort zich hieraan aan te houden. Alle kerngroepleden hebben een eigen circuit van collega s waarmee ze samenwerken dit kan ook een niet NVFS Sportfysiotherapeut zijn. Hoe gaan we hiermee om? Boodschap moet zijn dat men naar erkende geregistreerde behandelaren moet gaan. Signalering door sportmasseur hier zijn geen richtlijnen voor. Zorgverzekeraars gaan meer eisen tav rapportage en gelopen behandeltraject moet binnen dbc passen en in elektronisch dossier worden bijgehouden. Wat moeten we onderstaand discussiepunt: Wat doet discipline om te voorkomen dat acute letsel chronisch wordt? Sluipend ontstane en acute (maatregelen om chronisch te voorkomen) behandeling voor 6 weken Eerste behandelingen om chronisch te voorkomen is niet bewezen dat het werkt. 14