Laatste versie: 28 oktober 2010 EINDRAPPORTAGE PROJECT REGIONALISATIE/KETENKWALITEIT KERNGROEP REGIO OOST-BRABANT BLESSURE PREVENTIE

Transcriptie

1 Laatste versie: EINDRAPPORTAGE PROJECT REGIONALISATIE/KETENKWALITEIT KERNGROEP REGIO OOST-BRABANT BLESSURE PREVENTIE Samenstelling kerngroep: Irene Hendriks en Rhijn Visser, Vereniging voor Sportgeneeskunde (VSG) Jeffrey Jansen, Nederlandse Vereniging voor Fysiotherapie in de Sportgezondheidszorg, (NVFS) Willy v.d. Lee (later vervangen door Jan van Bussel) en Jac Laros, Nederlands Genootschap voor Sportmassage (NGS) Projectleiding, ondersteuning en rapportage: Marion Frissen Kelley Post

2 Inhoudsopgave 1. Achtergrond en kader 2. Gevolgde stappen 3. Doelstelling/doelgroep 4. Resultaten/afspraken 4.1 Preventiemiddelen 4.2 Matrix: Deelonderwerpen, inhoud en verantwoordelijkheden 4.3 Taken/producten 4.4 Samenvattende procesbeschrijving 4.5 Voorwaarden 5. Overige resultaten/afspraken 5.1 Nog te ontwikkelen producten 5.2 Opzet bijeenkomsten van de regionale klankbordgroep 5.3 Opzet breed intercollegiaal overleg 5.4 Beheer verder traject/implementatie (nog invullen) 2

3 1. Achtergrond en kader In januari 2006 verscheen de nota Zorg voor sport en bewegen, Naar een optimale samenwerking tussen sportzorgprofessionals. Deze nota is door het Landelijk Platform Sportgezondheidszorg ontwikkeld in opdracht van de minister van VWS. In genoemde nota zijn onder andere aanbevelingen gedaan om te komen een regionale aansturing en organisatie van de sportgezondheidszorg en de ontwikkeling van competenties en formele positionering van professionals. De Vereniging voor Sportgeneeskunde (VSG) heeft eind 2007 in samenspraak met de Nederlandse Vereniging voor Fysiotherapie in de Sportgezondheidszorg (NVFS) en het Nederlands Genootschap voor Sportmassage (NGS) een voorstel gedaan voor de implementatie van de aanbevelingen van het platform. Dit voorstel hield in om in een drietal regio's ('pilotregio's') met concrete projecten aan de slag te gaan om de samenwerking binnen de sportgezondheidszorg en tussen sportgezondheidszorg en de algemene gezondheidszorg te verbeteren in termen van doelmatigheid en transparantie. De centrale doelstelling van het project is tweeledig: - het bevorderen van een doelmatige, doeltreffende en transparante samenwerking tussen de meest betrokken zorgprofessionals en (sport)organisaties, en - het vertalen van best-practices uit de regio naar het landelijke niveau. Begin 2008 is nagegaan op welke wijze bovenstaande doelstelling kan worden bereikt. Dit heeft geleid tot een nadere uitwerking van genoemde doelstelling, namelijk: Het realiseren van regionale afspraken met als doel te komen tot ketenkwaliteit. Hierbij gaat het erom dat er normen en eisen worden geformuleerd waaraan de keten moet voldoen en waaraan de keten kan worden getoetst. Bij de uitvoering van het projectplan Regionalisatie/Ketenkwaliteit zijn de volgende organisaties betrokken: de VSG, de NGS en de NVFS. De projectleiding wordt uitgevoerd door een onafhankelijke projectleider. De ondersteuning en organisatorische activiteiten worden uitgevoerd door het bureau van de VSG. 3

4 De activiteiten vinden plaats binnen de volgende organisatiestructuur Stuurgroep VSG/NVFS/ NGS Projectleider Werkgroep VSG/NVFS/NGS Pilot Kerngroep ankbord Expertise Expertise Pilot Kerngroep Pilot Kerngroep 4

5 De regionale kerngroep (bijeenkomsten); is samengesteld uit de drie kerndisciplines. De kerngroep komt tot procesbeschrijvingen die voldoen aan door werkgroep vastgesteld kader. De kerngroepen worden begeleid door de projectleider. De regionale klankbordgroep (is samengesteld uit de drie kerndisciplines, ketenpartners en stakeholders) en beoordeelt de uitkomsten van de regionale kerngroep De samenstelling van de klankbordgroep kan per pilotregio of onderwerp anders worden ingevuld. Deelnemers zijn in ieder geval: de drie kerndisciplines en de zorgverzekeraars, cliëntengroepen, gemeente, sportbond, ROS, andere disciplines. De centrale werkgroep heeft vastgesteld dat het uitgangspunt voor het formuleren van kwaliteitseisen voor de keten is: de samenhangende visie op zorg- en dienstverlening die wordt aangeboden aan de sporter/patiënt, de verbetering van de dienstverlening en de beheersing van risico s. Alle belanghebbende partners in de regio moeten de doelstelling gezamenlijk formuleren: meetbare kwaliteitsdoelstellingen en mogelijke risico s. Risicogebieden zijn bijvoorbeeld: doorlooptijd, continuïteit van zorg-/dienstverlening overdracht van gegevens, veiligheid gekwalificeerd personeel, middelen etc. Vervolgens moeten er afspraken worden gemaakt over wie wat doet, wie waarvoor verantwoordelijk is en wie waarvoor bevoegd is. Belangrijk is dat de afzonderlijke partners in de keten bereid zijn een deel van hun taken en belangen over te dragen aan de keten en het traject van de patiënt/sporter voorop te stellen. De landelijke werkgroep heeft een aantal items vastgesteld die in de procesbeschrijvingen moeten worde opgenomen: dit zijn onderwerpen die onderdeel uit gaan maken van de normering/procesbeschrijving ketenkwaliteit c.q. waar regionale afspraken over moeten worden gemaakt: Deze voorbeelden vormen de onderwerpen waarover tijdens de regionale bijeenkomsten afspraken moeten worden gemaakt. - (algemeen: implementatie geldende richtlijnen) - de invulling van de centrale positie van de sporter/patiënt in de keten; sturen op zelfmanagement - analyse van specifieke doelgroepen: nog specifieker dan de drie genoemde - risicoanalyse - toegankelijkheid - instroom - doorstroom - overdracht gegevens - afstemming voorlichting - taakverdeling en coördinatie - deskundigheid - onderlinge communicatie - regie samenwerkingverband/casemanager - samenwerkingscontract/-convenant Op basis van vooraf geformuleerde selectiecriteria is een drietal onderwerpen gekozen en op basis daarvan zijn een drietal regio s benaderd. 5

6 De gekozen regio s/ thema s zijn; Acute enkel letsel, inclusief evenementen: regio Noord Holland Chronische Achillespeesletsel: Regio Maastricht/Sittard Blessurepreventie: regio Oost Brabant De uitkomsten van deze bijeenkomsten worden uiteindelijk voorgelegd aan de regionale klankbordgroep. In deze rapportage worden de gevolgde stappen en gemaakte afspraken binnen de kerngroep Blessurepreventie beschreven. 6

7 2. Gevolgde stappen Door de leden van de centrale werkgroep zijn de volgende personen naar voren gedragen om namens hun regionale achterban te participeren in de kerngroep Blessurepreventie Irene Hendriks en Rhijn Visser (VSG), Jeffrey Jansen (NVFS) en Willy v.d. Lee en Jac Laros (NGS) De stappen die de kerngroep heeft gevolgd zijn: 1. Specificatie doelgroep 2. Benoemen doelstelling 3. Beschrijven primair proces 4. Benoemen belangrijke onderdelen per stap primair proces 5. Benoemen van verantwoordelijkheden 6. Indien aanwezig verwijzing opnemen naar richtlijnen 7. Benoemen casemanager 8. Uitkomsten/afspraken voorleggen aan alle kerndisciplines in de regio (sportartsen, sportfysiotherapeuten, sportmasseurs) 9. Opzet van een intercollegiaal overlegstructuur 10. Implementatie afspraken 11. Ervaringen voorleggen aan klankbordgroep (ketenpartners, consument/vragers en financiers) (nog uit te voeren) In tegenstelling tot de andere twee kerngroepen, waarbij als uitgangspunt voor de verdere uitwerking uitgegaan is van de vraag van de cliënt is voor het onderdeel blessurepreventie uitgegaan van het aanbod dat geleverd kan worden c.q. de taken die uitgevoerd gaan worden. Dit omdat de vraag van de sporter waar het gaat om preventie een te grote diversiteit kent. 7

8 3. Doelstelling en doelgroep Een groot aantal disciplines is betrokken bij de uitvoering van blessurepreventie: de trainer, de verzorger, de coach en de sporter zelf (zelfmanagement). De bonden hebben preventieprogramma s voor de georganiseerde sporters. Internet en overige media zijn gericht op de ongebonden sporter. Daarnaast nemen de VSG en de Stichting Consument & Veiligheid op dit moment het voortouw op het terrein van de landelijke blessurepreventie in Nederland. De kerngroep, bestaande uit vertegenwoordigers van de drie sportzorgdisciplines, hanteren de volgende onderscheidende definities: - Primaire preventie: voorkomen van blessures (alle sporters), o.a. door preventief onderzoek, voorlichting en advisering (door sportarts, sportfysiotherapeut, en intake op vereniging) - Secundaire preventie: voorkomen recidieven, o.a. door nazorg na eerste behandeling. - Tertiaire preventie: voorkomen dat het erger wordt, niet chronisch wordt danwel dat er geen complicaties optreden. Tevens: richten op behoud van kwaliteit van leven. Deze preventie wordt meer in behandelende sfeer uitgevoerd. Als doelgroepen zijn geformuleerd: Georganiseerde sporters en niet georganiseerde sporters: individueel en team: prestatie en recreatie. Chronisch zieken van Inactief naar Actief Als doelstelling heeft de kerngroep geformuleerd: komen tot verdere afstemming op het gebied van blessurepreventie tussen de drie kerndisciplines zowel op het vlak van de inhoud van preventietaken als op het gebied van verantwoordelijkheidstoedeling. het uitwisselen van informatie/kennis onderling en het overdragen van informatie/kennis naar andere betrokkenen (in de regio en landelijk) Als SMART-doelstelling is geformuleerd: 25 % toename van bewustwording ten aanzien van de sportzorgketen in de regio. 8

9 4. Resultaten en afspraken De door de kerngroep gevolgde stappen hebben geresulteerd in een overzicht van de te onderscheiden preventiemiddelen (paragraaf 4.1.) en in een procesoverzicht met verwijzingen naar inhoud en verantwoordelijkheden (paragraaf 4.2). 4.1 Preventiemiddelen De kerngroep heeft de volgende bestaande preventiemiddelen onderscheiden: a. Informatie onderverdeeld in georganiseerd en ongeorganiseerde sporters Aan sporter (georganiseerd) Sportbond Trainer Huisarts Patiëntenverenigingen: copd/diabetes Sportscholen Internet Sportvereniging Media Olympisch Netwerk Aan sporter (ongeorganiseerd) Huisarts Internet Patiëntenvereniging Media Etc. b. Sportmedisch onderzoek; screening en risicoanalyse Sportfysiotherapeut geeft een Sportfysiotherapeutische Advies. Sportarts geeft een Sportmedisch Advies. Keuringen via verenigingen en bonden (verplichte keuringen) door Sportarts. Een concept beslisboom wordt gemaakt. c. Maken van interventiestrategieën bij secundaire en tertiaire preventie. Tussentijds advies en behandeling

10 4.2 Matrix: Essentiële deelonderwerpen, inhoud en verantwoordelijkheden 1.primaire preventie Inhoud Uitgangspunt zelfmanagement 1.1 Voorlichting * Folder Poster Website Presentatie Keuring Verantwoordelijke/ Uitvoerder Inhoudsdeskundige o.a. sportdiëtist, sportmasseur, sportfysiotherapeut, sportarts, VSG, NOC-NSF, sportbonden Toelichting Groepsverband en individueel 1.2 Nascholing/ deskundigheid Folder Poster Presentatie Referaten Inhoudsdeskundige o.a. sportdiëtist, sportmasseur, sportfysiotherapeut, sportarts, VSG, NOC-NSF, sportbonden Groepsverband en individueel 1.3 Preventief /onderzoek Sportarts Volgens richtlijnen van de FSMI (zie bijlage) Sportarts Individueel, op verzoek van sporter gericht op screenend algeheel (sport)medisch onderzoek zowel houdings- en bewegingsapparaat als intern onderzoek met aanvullend onderzoek 1.4 Intake door derden (sportscholen) Vragenlijst, biometrie, krachtconditieschatting Degene die de intake uitvoert Erg afhankelijk van individuele afnemer, erg divers qua inhoud en commercieel gericht 1.5 Sportfysiotherapeutisch Volgens richtlijnen van de NVFS advies (zie bijlage) 1.6 Verplichte sportkeuring Volgens richtlijnen van de FSMI en sportbonden Sportfysiotherapeut Sportarts Individueel, op verzoek van sporter gericht op houdings- en bewegingsapparaat Verplicht voor individu 10

11 2.0 Secundaire Preventie voorkomen van recidieven 2.1 Nazorg bij acuut letsel Consult Behandeling (Herstel)training Inhoud Uitvoerder Toelichting Sportarts Sportfysiotherapeut of sportmasseur Trainer / sportmasseur 2.2 Intake bij Vereniging Blessure informatie Trainer/Verzorger Informeren naar bestaande /oude blessures 2.3 Interventie strategie/advies en maatregelen 2.4 Kennis Trainercoach/intermediair/ vereniging 2.4 Competenties verwijzers Protocollen en richtlijnen Folder Nascholing Nascholing individueel specialisme Overleg tussen disciplines Sportarts VSG NVFS Sportfysiotherapeut Sportarts VSG NVFS Sportfysiotherapeut Sportarts Sportfysiotherapeut of sportmasseur Trainer / sportmasseur Hieruit moet duidelijk worden wie welke competenties heeft Folder en nascholing gericht op ketenzorg (zie 2.4) Wie kan en mag wat? En waar begint en eindigt ieders competentie? Dit moet in protocollen vastgelegd worden. 3.0 Tertiaire Preventie 3.1 Kennis Folder Poster Website Presentatie Keuring 3.2 Beweegprogramma s Trainingsprogramma s en voor diverse doelgroepen 3.3 Adviezen en behandelingen voorlichting Trainingsprogramma s en algemeen adviezen Sportarts Sportfysiotherapeut Sportarts en betreffende specialist van de aandoening bv internist diabetici * De informatie op voorkomblessures.nl is met zo groot mogelijke zorgvuldigheid samengesteld in samenwerking met per sport de betreffende (medische afdeling van de) sportbond, NOC*NSF en de Vereniging voor Sportgeneeskunde. Consument en Veiligheid spant zich in te waarborgen dat de te verkrijgen informatie en het aanbod van relevante content waarnaar wordt verwezen volledig en juist is, daarentegen kan Consument en Veiligheid niet verantwoordelijk worden gehouden voor enige onvolledige of onjuiste informatie die middels deze website gevonden wordt. 11

12 Alle oefeningen die je op deze site tegenkomt zijn bestemd voor sporters die blessures willen voorkomen. De oefeningen hebben als onder andere als doel om je spieren op te warmen of te versterken, zodat je onbezorgd kan sporten. Als je geblesseerd bent verwijst Consument en Veiligheid je graag naar NB: Naast het item verantwoordelijk is de term uitvoerend toegevoegd. Een sportarts is bv. soms de verantwoordelijke, maar laat dit uitvoeren door een sportmasseur. Dit moet in bovenstaand model nog worden gespecificeerd. 4.3 Taken/producten Om ook daadwerkelijk uitvoering te kunnen geven aan haar doelstelling en hetgeen is vastgelegd in bovenstaande matrix heeft de kerngroep het geheel bij elkaar gebracht onder de volgende (hoofd)taken: 1. Voorlichting 2. Deskundigheidsbevordering 3. Consulten Ad 1. Een belangrijke taak van de kerngroep zal worden het geven van voorlichting. Dit is niet zozeer gericht op de inhoud van blessurepreventie, want dit is immers door de onderverdeling per sporttak te omvangrijk, maar meer gericht op waar de sporter terecht kan binnen de sportzorgketen. Ongeorganiseerde sporters moeten bereikt worden via (lokale) media en internet, georganiseerde sporters via vereniging, bonden en intermediairen. De voorlichting houdt dus voornamelijk positionering en profilering van de sportzorgketen in. Wie: Kerngroep en/of Werkgroep (gemeenschappelijk verhaal?). Ad 2. De deelnemers van de sportzorgketens moeten zich bezig houden met deskundigheidsbevordering. Deze is tweeledig: 1. Deskundigheidsbevordering van de regionale werkgroep zelf: Door periodiek overleg houden de drie samenwerkende disciplines elkaar op de hoogte van de state of the art informatie op gebied van preventie. Deze informatie wordt verzameld en up to date gehouden in samenwerkingsverband tussen de VSG C & V en desbetreffende bonden. Informatie, competenties en taken behoren tot de onderwerpen van deze besprekingen. Wie: Kerngroep (inhoudelijk manager) haalt actuele informatie op bij genoemde organisaties via bestaand kanalen, procesmanager bewaakt frequentie van overleg. 12

13 1. Deskundigheidsbevordering van intermediairen, coaches, trainers, sportmasseurs en huisartsen. Recente adviezen en aanbevelingen (bron: C & V) worden gedoceerd aan potentiële aanspreekpunten van sporters. Sportmasseurs kunnen via nascholing bereikt worden. Aan huisartsen kan eventueel een informatieavond worden aangeboden. Hierbij wordt de keuze nascholing of doorverwijzing naar de Sportzorgketen geaccentueerd. In geval van secundair preventieve adviezen voor chronisch zieken worden ook specialist en gespecialiseerde fysiotherapeuten (beweegprogramma s) geïnformeerd. Wie: sportartsen, sportfysiotherapeuten, sportmasseurs. Ad 3. De drie disciplines binnen de Sportzorgketen zullen door sporters geconsulteerd worden. Zoals boven genoemd dienen sportarts, sportfysiotherapeut en sportmasseur op de hoogte te worden gebracht van de meest recente informatie ten aanzien van blessurepreventie. Maar deze kennis moet ook in de praktijk gebracht worden. Er moeten werkafspraken worden gemaakt over wie doet wat, hoe lang, naar wie doorverwijzen. Een aantal producten zoals het preventief medisch onderzoek, de verplichte medische keuring en het sportfysiotherapeutisch advies zijn goed beschreven in richtlijnen en competentieprofielen. Voor het consult bij de sportmasseur is men bezig een en ander goed te onderbouwen maar hier heerst nog onduidelijkheid over. Deze producten moeten goed beschreven worden en duidelijk in de markt gezet worden. Er bestaat een grote diversiteit onder de kwalificaties van de sportmasseurs. Om kwaliteit van de Sportzorgketen te waarborgen moet de deelnemende sportarts gecertificeerd zijn en de sportfysiotherapeut in het NVFS kwaliteitsregister staan. Ook voor de sportmasseur zullen kwaliteitscriteria moeten gelden. Deze dienen nog opgesteld te worden. Hierbij zullen zo ver mogelijk bestaande criteria worden gebruikt (Zilveren Kruis Achmea?). Wie: Kerngroep 4.4.Samenvattende procesbeschrijving In onderstaande schema s is uitgegaan van de in het raamwerk genoemde deelonderwerpen. Hier en daar is de nummering t.o.v. de matrix aangepast. 13

14 . Inhoud Producten Deskundigheidsbevordering Middelen/kanalen Doelgroep PRIMAIRE PREVENTIE Expert groepen C&V Medische Staff sportbonden NOC*NSF VSG NVFS LEGENDA Voorlichting Info Effectieve maatr. Voorlichtingsmaterialen 1.1 (voorlichting) Profilering / Positionering Sportzorgketen: voorlichting inhoudelijk + organisatie 1.2 (nascholing) Deskundigheidsbevordering Internet Media Intermediairen Sport ondersteuners Coaches Trainers Verenigingen Niet-georganiseerde sporter Georganiseerde sporter Scholing Consult Huisarts Sportmasseurs 1.3 (preventief onderzoek sportarts) 1.4 (verplichte sportkeuring sportarts) 1.5 (sportfysiotherapeutisch advies) 14

15 SECUNDAIRE PREVENTIE Nietgeorganiseerde sporter Expert groepen C&V Medische Staff sportbonden NOC*NSF VSG NVFS Info Effectieve maatr. 2.2 (blessure info intake) 2.4 (nascholing) Deskundigheidsbevordering Intermediairen Sport ondersteuners Coaches Trainers Verenigingen Huisarts Sportmasseurs Georganiseerde sporter 2.5 Competenties verwijzers 2.3 Interventie strategie 2.1 Nazorg Acuut letsel Behandeling Sportarts Behandeling Sportfysio Behandeling Sportmasseur 15

16 TERTIAIRE PREVENTIE Expert groepen C&V Medische Staff sportbonden NOC*NSF VSG NVFS Info Effectieve maatr. Voorlichtingsmaterialen 3.1 (voorlichting) Profilering / positionering 3.2 (kennis) Deskundigheidsbevordering Intermediairen Sport ondersteuners Patientenvereniging Medisch specialist Huisarts Gespec. fysio Chronisch Zieken Inactieven 3.3 keuring Sportarts 3.4 beweegprogramma s 3.5 trainingsprogramma Algemene adviezen 16

17 4. 6 Voorwaarden De voorwaarden voor een succesvolle implementatie van de afspraken/voorstellen van de kerngroep is dat de beroepsbeoefenaren uit de regio die deel uitmaken van de drie kerndisciplines overtuigd zijn van de meerwaarde om regionaal te gaan samenwerken. Daarnaast is het belangrijk dat het beschreven primaire proces en de daaraan gekoppelde essentiële stappen/onderwerpen worden herkend en onderschreven. Andere voorwaarden liggen op het vlak van: Monitoren van het systeem Regionale bijeenkomsten Beheer: casemanager is voor een jaar benoemd Niet alleen de kerndisciplines maar ook de aanpalende voorzieningen dienen kennis te hebben van de regionale afspraken/regionaal gevormde keten (zie hoofdstuk 5). 5. Overige resultaten/afspraken 5.1. Nog te ontwikkelen producten Inhoud: koppelen aan ervaring en bestaande bronnen zoals Consument en Veiligheid. Te bespreken tijdens klankbord bijeenkomst (paragraaf 5.2) Scholing van verzorgers/trainers verbonden aan team/verenigingen. Deskundigheidsbevordering Huisarts; positie huisarts op gebied van blessurepreventie prioriteit maken! Door: sportarts en fysiotherapeut Verzorgers dragen informatie over NB: De regionale/locale sportservices bieden ook voorlichting aan al dan niet samen met de Sportzorg verleners (Sportfysiotherapeut of Sportarts) Sociale kaart maken voor verwijzers: wie doet wat Inventarisatie van wat er is op het vlak van scholing Ontwikkelen richtlijn Preventie door sportfysiotherapeut Sportzorgketen inzichtelijk maken voor sporters en intermediairen 5.2 Regionale klankbordgroep Het doel van de klankbordbijeenkomst is: - Informatie preventiemiddelen - informatie richting ketenpartners over inhoud afspraken tussen de drie kerndisciplines, opdat hiermee rekening kan worden gehouden bij verwijzingen - feedback vanuit ketenpartners op inhoud - uitwisseling kennis en ervaringen

18 Multidisciplinair overleg inplannen: 10 punten presenteren/producten die binnen de regio vanuit de kerngroep kunnen worden aangeboden. Uitnodiging klankbordgroep: HA en ondersteuners SSNB Diverse sportbonden Apothekers / Disporta Gemeente/afdeling welzijn en sport Sportloket Sportraad Helmond Huisartsen Oost Brabant NGS benaderen: overzicht sportmasseurs in de regio/bepalen criteria voor opname in dit overzicht. 5.3 Intercollegiaal overleg De kerngroep heeft in de vergadering op 25 mei 2009 besloten om een intercollegiaal overleg te organiseren waarbij in eerste instantie de eigen achterbannen worden geïnformeerd en geraadpleegd. Hiermee wordt invulling gegeven aan het volgende besluiten van de kerngroep: (zie paragraaf 4.6) 1 x per 3 maanden komen de 3 sportdisciplines in een breed intercollegiaal verband bij elkaar; onderwerpen van bespreking zijn: - implementatie van nieuwe ontwikkelingen/richtlijnen - zelfaangedragen casuïstiek - invulling van nascholingen 18