VLAAMS INDICATORENPROJECT WOONZORGCENTRA: HANDLEIDING 1.6

Transcriptie

1 / Handleiding VLAAMS INDICATORENPROJECT WOONZORGCENTRA: HANDLEIDING 1.6 Handleiding: Kwaliteitsindicatoren over kwaliteit van zorg en veiligheid en over kwaliteit van zorgverleners en zorgorganisatie versie 1.6 /

2 Colofon Opdrachtgever Agentschap Zorg en Gezondheid Administrateur-generaal Dirk Dewolf Tom Vermeire Veerle Van der Linden Nathalie Stallaert Rudi Overloop Onderzoeksteam en auteurs van de handleiding (versie 1.6, december 2014) LUCAS KU Leuven dr. Aline Sevenants dr. Nele Spruytte Prof. dr. Chantal Van Audenhove Deze handleiding is tot stand gekomen in samenwerking met volgende stuurgroepleden (samenstelling 2014): Voor het Agentschap Zorg en Gezondheid: o Tom Vermeire, voorzitter en afdelingshoofd Woonzorg en Eerstelijn o Veerle Van der Linden, teamverantwoordelijke ouderenzorg o Nathalie Stallaert, adjunct van de directeur o Rudi Overloop, adjunct van de directeur Voor het Kabinet van Jo Vandeurzen, Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin : o Bernadette Van Den Heuvel, raadgever woonzorg ouderen Voor Zorginspectie van het Departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin: o Stef Van Eekert, afdelingshoofd Zorginspectie o Leen Goossens, teamverantwoordelijke Zorginspectie Voor de koepelorganisaties: o Zorgnet Vlaanderen; Roel Van de Wygaert o VVSG; Annelies De Ridder o VLOZO; Luc Griep en Anouchka Mersch o Ferubel; Daniël Vandermeulen Voor de vertegenwoordiging van gebruikers: o Vlaamse Ouderenraad, Mie Moerenhout Voor de KU Leuven, LUCAS: o Aline Sevenants, senior onderzoeker o Nele Spruytte, projectleiding Voor de eerdere versies van de handleiding en de opeenvolgende wijzigingen, verwijzen we naar de colofon van de handleiding versie 1.5 van december Nieuw aan deze handleiding is de opbouw van het document met de achtergrond en doelstelling (hoofdstuk 1), procesbeschrijving (hoofdstuk 2), de definities en meetprocedures van de kwaliteitsindicatoren (hoofdstuk 3) en de meting van kwaliteit van leven (hoofdstuk 4). Met inbreng van experten en door advies van de gebruikersgroep zijn in 2014 de volgende indicatoren kritisch geëvalueerd, verbeterd en aangepast: indicator A decubitus, indicator C valincidenten, indicator G medicatiegebruik, indicator H overlijdensplaats en indicator I levenseindezorg.

3 Verbeteringen aan deze handleiding kunnen gestuurd worden naar Nieuws over het Vlaams indicatorenproject woonzorgcentra is te vinden op de website van Zorg en Gezondheid via volgende link:

4 Inhoud Inleiding 7 1 Hoofdstuk 1 Doelstelling en opzet van het Vlaams indicatorenproject woonzorgcentra Kwaliteit en de waarde van kwaliteitsindicatoren De zes uitgangspunten voor de opbouw van het Vlaams Indicatorenproject woonzorgcentra Uitgangspunt Uitgangspunt Uitgangspunt Uitgangspunt Uitgangspunt Uitgangspunt Het doel van het VLAAMS INDICATORENPROJECT woonzorgcentra 14 2 Hoofdstuk 2 Procesbeschrijving van het Vlaams indicatorenproject woonzorgcentra De opbouw van de kwaliteitsindicatoren Vastlegging van het kader (2011) Piloottest met de eerste kwaliteitsindicatoren (2012) Stapsgewijze implementatie in Opvolging van de implementatie en Herwerking van de indicatoren in De herwerking van de handleiding en van vijf kwaliteitsindicatoren Implementatieplan voor Hoofdstuk 3 Toelichting van de kwaliteitsindicatoren De gegevensverzameling van de kwaliteitsindicatoren Algemeen Handleiding per kwaliteitsindicator Thema 1: Kwaliteit van zorg en veiligheid Indicator A: Decubitus Indicator B: Onbedoeld gewichtsverlies Indicator C: Valincidenten Indicator D: Dagelijkse fysieke vrijheidsbeperking tijdens de dag Indicator E: Medicijnincidenten Indicator F: Influenza vaccinatie bij het zorgpersoneel Indicator G: Chronisch medicatiegebruik met systemisch effect Indicator H: Overleden bewoners met als overlijdensplaats het woonzorgcentrum Indicator I: Plan voor de zorg rond het levenseinde Thema 3: Kwaliteit van zorgverleners en zorgorganisaties Indicator V: Ziekteverzuim bij het zorgpersoneel Indicator W: Zorgpersoneel dat het woonzorgcentrum vrijwillig of in onderling akkoord heeft verlaten Indicator X: Vorming van het personeel Indicator Y: Jaarlijks gepresteerde vrijwilligersuren per woongelegenheid Hoofdstuk 4 De meting van kwaliteit van leven 141 Literatuur 143

5 Tabellen Tabel 1: Beknopt overzicht van de 27 kwaliteitsindicatoren die noodzakelijk en haalbaar werden geacht voor een eerste opbouw van Vlaams indicatorenproject voor de woonzorgcentra (dec 2011) 19 Tabel 2: Schema implementatieplan kalenderjaar 2013, 2014 en Tabel 3: Overzicht van de kwaliteitsindicatoren uit thema 1 en thema 3 die vanaf 2015 door de woonzorgcentra moeten worden geregistreerd (dec 2014). 36 Tabel 4: Implementatie kalenderjaar

6

7 Inleiding Het Agentschap Zorg en Gezondheid werkt samen met de ouderenzorgsector aan kwaliteitsbeleid en kwaliteitsverbetering voor de Vlaamse woonzorgcentra. Met het Vlaams indicatorenproject woonzorgcentra wil men bepaalde aspecten van kwaliteit van zorg en kwaliteit van leven meten. De indicatoren geven een beeld van welomschreven onderdelen van kwaliteit. Door kwaliteitsindicatoren te formuleren en op gestandaardiseerde manier te meten, zijn er heel wat mogelijkheden op het vlak van kwaliteitsverbetering en transparantie. Doelstelling van het Vlaams indicatorenproject woonzorgcentra is meervoudig: woonzorgcentra helpen bij hun kwaliteitswerking. De woonzorgcentra kunnen de indicatoren gebruiken als een hulpmiddel om zichzelf te evalueren en er hun kwaliteitsbeleid op baseren. Zo vormen de indicatoren voor de voorzieningen een kompas dat de weg wijst naar betere kwaliteit; bewoners of het bredere publiek informeren; de overheid kan de resultaten gebruiken bij inspecties of erkenningsbeslissingen; voorzieningen kunnen zich onderling met elkaar vergelijken (benchmarking) en er is monitoring mogelijk voor de gehele sector. Het Vlaamse indicatorenproject woonzorgcentra is een proces dat sinds 2011 op kruissnelheid kwam. Er is een intensieve samenwerking opgezet tussen alle relevante betrokkenen: Zorg en Gezondheid (als opdrachtgever), het kabinet van de Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin, de vier koepelorganisaties van de Vlaamse woonzorgcentra, Zorginspectie, vertegenwoordigers van ouderen en vertegenwoordigers van medewerkers in de woonzorgcentra. LUCAS, Centrum voor Zorgonderzoek en Consultancy van de KU Leuven, stond mee in voor de inhoudelijke opbouw van dit project en voor de procesbegeleiding bij operationalisering en implementatie. Dit document is opgebouwd uit vier hoofdstukken die afzonderlijk kunnen worden doorgenomen. Hoofdstuk 1 bespreekt de doelstelling en opzet van het Vlaams indicatorenproject woonzorgcentra. We gaan eerst in op de waarde, mogelijkheden en beperkingen van indicatoren in verhouding tot kwaliteit van wonen en zorg. Hierbij verduidelijken we ook de verhouding tussen kwaliteitsmonitoring en kwaliteitsevaluatie. Daarna gaan we in op zes essentiële uitgangspunten die zijn geformuleerd en in consensus goedgekeurd door de stuurgroep die de ontwikkeling van het Vlaams indicatorenproject woonzorgcentra heeft begeleid. Tot slot verduidelijken we de doelstelling van dit systeem van kwaliteitsmonitoring en belichten we de rol van alle betrokkenen. Hoofdstuk 2 gaat in op de procesbeschrijving van het Vlaams indicatorenproject woonzorgcentra. Eerst schetsen we de weg die is afgelegd om te komen tot de initiële set van kwaliteitsindicatoren. Vervolgens wordt het stapsgewijs implementatieproces toegelicht dat in 2013 is opgestart. Daarna wordt beschreven welke wijzigingen en verbeteringen zijn uitgevoerd in het werkjaar De slotparagraaf vat samen welke metingen er voorzien zijn voor het werkjaar Hoofdstuk 3 gaat in detail in op de set van kwaliteitsindicatoren. Het Vlaams indicatorenproject woonzorgcentra omvat kwaliteitsindicatoren over drie thema s: (1) kwaliteit van zorg en veiligheid, (2) kwaliteit van leven en (3) kwaliteit van zorgverleners en zorgorganisatie. De indicatoren over kwaliteit van zorg en veiligheid en over kwaliteit van zorgverleners en zorgorganisaties worden nauwkeurig omschreven. Telkens vindt men de relevantie, definitie, wijze van gegevensverzameling en de berekeningsformule van de indicator. Vlaams indicatorenproject woonzorgcentra Handleiding 1.6 7/144

8 Hoofdstuk 4 biedt een beknopt overzicht van de meting van kwaliteit van leven van bewoners in de Vlaamse woonzorgcentra. Hiervoor wordt niet gewerkt met zelfregistraties, maar gebeuren face-to-face interviews met bewoners zonder cognitieve problemen en worden vragenlijsten verzameld bij contactpersonen van bewoners met cognitieve problemen. Deze handleiding eindigt met een literatuurlijst. De stuurgroep vindt het belangrijk dat dit werken met kwaliteitsindicatoren optimaal kan verlopen. Feedback over deze handleiding is van groot belang. Zowel praktijkervaringen zijn belangrijk, alsook de feedback van onderzoeksexperten. Suggesties ter verbetering zijn steeds welkom en kunnen verstuurd worden naar referentiekaderkwaliteit@zorg-en-gezondheid.be. Vlaams indicatorenproject woonzorgcentra Handleiding 1.6 8/144

9 Hoofdstuk 1 Doelstelling en opzet van het Vlaams indicatorenproject woonzorgcentra 1 Hoofdstuk 1 Doelstelling en opzet van het Vlaams indicatorenproject woonzorgcentra Dit hoofdstuk bespreekt de doelstelling en opzet van het Vlaams indicatorenproject woonzorgcentra. We gaan eerst in op de waarde, mogelijkheden en beperkingen van indicatoren in verhouding tot kwaliteit van wonen en zorg. Hierbij verduidelijken we ook de verhouding tussen kwaliteitsmonitoring en kwaliteitsevaluatie. Daarna gaan we in op zes essentiële uitgangspunten die zijn geformuleerd en in consensus goedgekeurd door de stuurgroep die de ontwikkeling van het Vlaams indicatorenproject woonzorgcentra heeft begeleid. Tot slot verduidelijken we de doelstelling van dit systeem van kwaliteitsmonitoring en belichten we de rol van alle betrokkenen. 1.1 KWALITEIT EN DE WAARDE VAN KWALITEITSINDICATOREN Hoewel het begrip kwaliteit bijzonder veel wordt gebruikt, is het niet mogelijk een eenduidige definitie te geven van kwaliteit. Wel is men het erover eens dat het begrip kwaliteit meerdere dimensies omvat en dat het meten en opvolgen van kwaliteit een continu proces is (Demaerschalk, Hermans, Cuyvers & Van Audenhove, 2009). Internationaal groeit de aandacht voor kwaliteit van de lange-termijn-zorg. Het aantal ouderen stijgt sterk, en hierdoor neemt ook het aantal zorgafhankelijke ouderen toe die een beroep doen op thuiszorg of residentiële ouderenzorg. Andere redenen voor de toegenomen aandacht voor kwaliteit zijn: de Europese regelgeving legt voorzieningen uit de langdurige zorg op dat ze werk moeten maken van toegankelijke, kwalitatief hoogstaande en duurzame gezondheidszorg en langdurige zorg door de ontwikkeling van kwaliteitsnormen die een weergave zijn van internationale best practices en door het versterken van de verantwoordelijkheid van beroepsbeoefenaren en van patiënten en zorgvragers (Europese unie 2006, vermeld in Hoffman, e.a., 2010); ouderen zelf en de publieke opinie vragen naar meer transparantie: welke zorg en dienstverlening kan men krijgen?; de overheid wil evenzeer transparantie zodat er garanties zijn dat de overheidsmiddelen efficiënt en effectief worden ingezet; de sector en de voorzieningen zelf willen de eigen dienstverlening zo goed mogelijk optimaliseren binnen de beschikbare middelen en mogelijkheden. Kwaliteitsvolle zorg en dienstverlening in de woonzorgcentra belangt dus verschillende betrokkenen aan. Het is uiteraard een zaak van de woonzorgcentra, maar ook de overheid, ouderen zelf, familieleden, medewerkers, vrijwilligers en de buurt zijn betrokken bij het uitbouwen van kwaliteitsvol wonen en zorg. In het denken over kwaliteit maakt men vaak een onderscheid tussen structurele elementen van kwaliteit (bv. het beschikbare personeel om zorg te verlenen), proceselementen (bv. uitgewerkte procedures van zorgverlening) en resultaatselementen (bv. het aantal valincidenten bij bewoners) (Donabedian, 1988). Vlaams indicatorenproject woonzorgcentra Handleiding 1.6 9/144

10 Hoofdstuk 1 Doelstelling en opzet van het Vlaams indicatorenproject woonzorgcentra Tot nu toe zijn veel inspanningen geleverd door de sector zelf en door de overheid om het kwaliteitsbeleid in woonzorgcentra verder gestalte te geven. De focus komt hierbij meer en meer te liggen op de resultaatsaspecten van kwaliteit (Van Eekert, 2009). De wettelijke erkenningsnormen vertrekken bijvoorbeeld nog altijd sterk vanuit een aandacht voor de structurele kwaliteit. Het kwaliteitsdecreet van 1997 vulde hierop aan met de vraag naar een kwaliteitshandboek met uitgewerkte procedures en explicitering van kwaliteitsprocessen. Het kwaliteitsdecreet van 2003 legt nog meer de nadruk op de resultaten van kwaliteitsvolle woonzorg en dienstverlening. Het uitbouwen van een kwaliteitsbeleid kan heel specifiek, maar ook breder worden benaderd (Demaerschalk e.a., 2009). In oorsprong is de aandacht voor kwaliteit sterk gerelateerd aan de uitkomsten van een productieproces. Ook in de zorg kan dit kwaliteitsbeleid zich dan heel specifiek richten op de uitkomsten van het primaire proces van de hulpverlening. Kwaliteitsbeleid in deze specifieke zin kijkt naar de processen en uitkomsten van de zorg en dienstverlening. Daarnaast kan een kwaliteitsbeleid ook breed worden opgevat, waarbij er ook aandacht gaat naar contextfactoren, structurele en procesmatige factoren die bijdragen tot dit resultaat. Recent wordt ook de vraag gesteld naar de relatie tussen kwaliteit van zorg enerzijds en kwaliteit van leven anderzijds (Netten e.a., 2012). Samen met andere auteurs pleiten we voor een complementaire visie op kwaliteitsbeleid waarbij zowel monitoring als evaluatie van belang zijn. Een volwaardig kwaliteitssysteem is gebaat met zowel kwaliteitsmonitoring als kwaliteitsevaluatie. Wat is precies het onderscheid tussen kwaliteitsmonitoring en kwaliteitsevaluatie? Monitoring verwijst naar het gebruik van periodieke metingen of registraties door middel van indicatoren. De doelstelling van monitoring is een zicht te krijgen op wat er zich afspeelt en tot welke resultaten iets leidt. Hiervoor worden indicatoren gebruikt die dus signaleren wat er gaande is. Evaluatie gaat een stap verder en heeft als doelstelling een zicht te krijgen op de waarom-vraag. Hoe en waarom gebeurt er precies wat er zich heeft voorgedaan? Kwaliteitsevaluatie is méér dan het gebruik van kwaliteitsindicatoren alleen. Ook andere informatiebronnen en contextuele factoren helpen ons te verklaren waarom iets gebeurt. Wat is een kwaliteitsindicator? Er bestaat tot nu toe geen specifieke definitie voor kwaliteitsindicatoren voor de welzijns- en gezondheidssector. We verwijzen daarom naar deze algemene definitie van een indicator: Op basis van systematische waarnemingen worden cijfers verzameld die essentiële informatie bevatten en die kunnen worden geordend in statistische tabellen, ofwel gekwantificeerd op interval/ordinaal niveau, ofwel nominaal, en die verwerkt worden tot indicatoren die een uitdrukking geven van de structuur of de verandering in fenomenen die verband houden met wetenschappelijke en/of beleidsmatige bekommernissen (Breda e.a., 2002; Horn, 1993, vermeld in Poelman, Hermans & Van Audenhove, 2011). Een indicator kan het best worden begrepen als een signaalwijzer: Wàt gebeurt er? Wàt heeft er zich voorgedaan? Een indicator is dus de bouwsteen van een monitoringssysteem. Het is een kwantificeerbare samenvattende maat en bestaat gewoonlijk uit een verhouding van teller ten opzichte van noemer. Dit betekent dat een indicator vaak uitgedrukt wordt in een percentage. Dit percentage wordt berekend op basis van een aantal Vlaams indicatorenproject woonzorgcentra Handleiding /144

11 Hoofdstuk 1 Doelstelling en opzet van het Vlaams indicatorenproject woonzorgcentra kencijfers uit de formule (teller / noemer). Om tot een indicator te komen zijn dus een aantal elementaire kencijfers nodig. Een voorbeeld van indicator is het percentage bewoners met een valincident. Dit moet verder verduidelijkt worden als de verhouding van de teller het aantal bewoners dat de afgelopen maand is gevallen tot de noemer het totaal aantal geobserveerde bewoners vermenigvuldigd met honderd. We halen nog twee belangrijke kenmerken aan van een indicator. Ten eerste: een indicator verwijst naar één aspect van kwaliteit en is per definitie dus ook beperkt. Eén indicator kan onmogelijk de totale kwaliteit van een woonzorgcentrum in beeld brengen. Het is belangrijk enerzijds voldoende diversiteit te hebben, zonder te vervallen in een overdaad aan indicatoren. Ten tweede: een indicator doet geen uitspraak over de áárd van de kwaliteit, hiervoor is een ruimere evaluatie nodig. Een indicator signaleert enkel wàt er zich voordoet op een bepaald domein. Dit kenmerk van een indicator is vaak misbegrepen. De waarde van een indicator ligt er dan in dat het een signaal geeft van belangrijke wijzigingen en zo het vertrekpunt kan vormen voor verbeteringen en veranderingen. Men spreekt dus niet van een goed of slecht resultaat aan de hand van een kwaliteitsindicator. Er is een ruimere evaluatie nodig en er moet de vraag worden gesteld: Waarom gebeuren er wijzigingen? Om terug te keren naar het voorbeeld. Een woonzorgcentrum kan het eerste jaar een percentage hebben van 9% (bewoners met een valincident de afgelopen maand) en het tweede jaar uitkomen op 16%. Beide percentages doen op zichzelf geen uitspraak over goed of slecht. Indicatoren roepen wel op tot uitgebreidere evaluatie: Waarom zijn er zoveel meer bewoners gevallen dit jaar? Dit vraagt nader onderzoek op basis van andere informatiebronnen dan het aangeleverde registratiemateriaal alleen. Misschien is de bewonerspopulatie meer mobiel met daardoor meer gelegenheid tot vallen? Misschien zijn er veel meer bewoners buiten het woonzorgcentrum gaan wandelen, wat aanleiding heeft gegeven tot meer valpartijen? De percentages zijn dus signaalwijzers, niet meer, maar ook niet minder. Hiermee komen we ook op de vraag naar de interpretatie van indicatoren. Een monitoringssysteem met kwaliteitsindicatoren kan leiden tot de ontwikkeling van referentiewaarden of normen ter interpretatie. Een indicator zegt op zichzelf niets, het is de uitdrukking van een fenomeen. Door te vergelijken met een referentiewaarde kan de indicator wel betekenis krijgen. Een eerste referentiewaarde zou kunnen zijn door te vergelijken doorheen de tijd. Door jaarlijkse metingen uit te voeren, kan een evolutie worden opgevolgd. Een tweede referentiewaarde zou erin bestaan te vergelijken met een groep van gelijkaardige woonzorgcentra. Het is dan interessant te leren van elkaar en te onderzoeken hoe de verschillen in gevonden cijferwaarden verklaard kunnen worden. Een laatste referentiewaarde kan soms gevonden worden in wetenschappelijke literatuur. Op grond van onderzoeksgegevens zijn richtcijfers bekend over de range waarbinnen bepaalde fenomenen zich voordoen. We kunnen dus stellen dat het werken met kwaliteitsindicatoren heel wat mogelijkheden biedt voor de verdere uitbouw van een kwaliteitsbeleid: het werken met indicatoren verplicht ons om aspecten van het wonen, leven en zorgen in het woonzorgcentrum op gestandaardiseerde wijze te registreren; de indicatoren bieden een gemeenschappelijke taal om over kwaliteit te spreken. De eenvoud biedt houvast; de indicatoren roepen op en nodigen uit tot verdere evaluatie. Ze zijn het startpunt voor verbeteracties in de Plan-do-check-act-cyclus binnen de eigen organisatie Vlaams indicatorenproject woonzorgcentra Handleiding /144

12 Hoofdstuk 1 Doelstelling en opzet van het Vlaams indicatorenproject woonzorgcentra Tegelijk zijn er ook valkuilen verbonden aan het werken met kwaliteitsindicatoren: indicatoren zeggen uit zichzelf weinig over de ààrd van de kwaliteit en moeten dus bij rapportering en communicatie zorgvuldig gehanteerd worden; indicatoren vertellen nooit het volledige kwaliteitsverhaal, daarvoor is uitgebreidere evaluatie nodig; de opbouw van een goed monitoringssysteem en vooral de nodige referentiewaarden voor de indicatoren vergt kennis en tijd In de volgende paragraaf bespreken we de uitgangspunten die zijn vastgelegd voor de ontwikkeling van het Vlaams indicatorenproject woonzorgcentra. 1.2 DE ZES UITGANGSPUNTEN VOOR DE OPBOUW VAN HET VLAAMS INDICATORENPROJECT WOONZORGCENTRA Bij aanvang van het project stelde LUCAS de volgende zes uitgangspunten voorop waarbinnen het Vlaams indicatorenproject voor de woonzorgcentra vorm diende te krijgen: 1. Standaarden en thema s van kwaliteit vertrekken vanuit een brede visie op kwaliteit van zorg en kwaliteit van leven van kwetsbare ouderen. 2. Het Vlaams indicatorenproject woonzorgcentrawordt ontwikkeld in een filosofie van dialoog in plaats van controle. 3. Het Vlaams indicatorenproject woonzorgcentra met thema s en indicatoren vormt het startpunt voor de verdere uitbouw van evaluatie. Indicatoren alleen bieden geen grondige evaluatie van de kwaliteit, maar zijn wel een belangrijk element van kwaliteitsmanagement. 4. Het Vlaams indicatorenproject woonzorgcentra met thema s en indicatoren houdt voldoende rekening met een haalbare implementatie in de praktijk. 5. Het Vlaams indicatorenproject woonzorgcentra streeft naar zoveel mogelijk gebruik van resultaatindicatoren. Ook structuur- en procesindicatoren kunnen worden opgenomen. 6. De indicatoren zijn gebaseerd op perspectieven van verschillende betrokkenen en groepen. Zowel objectief meetbare indicatoren hebben een plek, alsook subjectieve informatie van gebruikers, familie en medewerkers. Deze zes uitgangspunten zijn goedgekeurd door de stuurgroep en worden dan ook gebruikt voor de verdere opbouw van het Vlaams indicatorenproject woonzorgcentra. We lichten de zes uitgangspunten hieronder verder toe Uitgangspunt 1 Standaarden en thema s van kwaliteit vertrekken vanuit een brede visie op kwaliteit van zorg en kwaliteit van leven van kwetsbare ouderen. Niet enkel de klinische zorgaspecten zijn van belang, het is ook nodig oog te hebben voor een kwaliteitsvol wonen en leven. Internationaal gezien is er meer en meer aandacht voor kwaliteit van zorg in de residentiële ouderenzorg (Hoffman & Leichsenring, 2011; Nies & Leichsenring, 2011). Kwaliteit van leven is even belangrijk als kwaliteit van zorg (Netten e.a., 2012). Een alomvattend kwaliteitssysteem heeft oog voor zowel kwaliteit van zorg als kwaliteit van leven. Vlaams indicatorenproject woonzorgcentra Handleiding /144

13 Hoofdstuk 1 Doelstelling en opzet van het Vlaams indicatorenproject woonzorgcentra We leggen de focus vooral op kwaliteitsverwachtingen (dit zijn niet-juridisch afdwingbare aspecten), eerder dan op wettelijke minimumnormen. De wettelijke vereisten kunnen mee opgenomen zijn in het Vlaams indicatorenproject woonzorgcentra, maar gelden niet als indicator. Redenen voor de focus op verwachtingen zijn ingegeven vanuit de vaststelling dat het werken met absolute normen of minimale normen in de praktijk niet zo goed werkt. Werken met minimumnormen fnuikt innovatie en verbetering, het schaadt het imago van de sector en werkt demotiverend voor medewerkers en organisaties. Het geeft ook aanleiding tot oeverloze discussies ( Wat is een aanvaardbaar percentage valincidenten? ) in plaats van te stimuleren tot actie en verbetering (Hoffman e.a., 2010). Daarom wordt voor het Vlaams indicatorenproject woonzorgcentra gezocht naar indicatoren die verwijzen naar verwachtingen inzake kwaliteit van zorg en kwaliteit van leven en die aanzetten tot verbeteringen in de zorgpraktijk Uitgangspunt 2 Het Vlaams indicatorenproject woonzorgcentra wordt ontwikkeld in een filosofie van dialoog in plaats van controle. Woonzorgcentra moeten met de kwaliteitsindicatoren zelf aan de slag kunnen om kwaliteit te verbeteren. De indicatoren zijn dus in eerste instantie bedoeld om voorzieningen zelf zicht te laten krijgen op kernaspecten van het wonen, leven en werken in een woonzorgcentrum. Er is aandacht voor hoe de woonzorgcentra zoveel mogelijk zelf kunnen werken met de indicatoren: bruikbaarheid en haalbaarheid zijn belangrijk. Dit betekent o.a. ook zelf de informatie verzamelen Uitgangspunt 3 Het Vlaams indicatorenproject woonzorgcentra bestaande uit thema s en indicatoren vormt het startpunt voor de verdere uitbouw van evaluatie. Indicatoren alleen bieden geen grondige evaluatie van de kwaliteit, maar zijn wel een belangrijk element van kwaliteitsmanagement. Het is duidelijk dat het zoeken naar haalbare en bruikbare kwaliteitsindicatoren ook raakvlakken heeft met andere ontwikkelingen (cfr supra). Dit project is te beschouwen als een eerste opstap, een vertrekbasis voor verdere stappen in kwaliteitsbeheer Uitgangspunt 4 Het Vlaams indicatorenproject woonzorgcentra met thema s en indicatoren houdt voldoende rekening met een haalbare implementatie in de praktijk. Bij het ontwikkelen van indicatoren zijn extreem gesteld twee werkwijzen mogelijk. In een theoretische benadering worden in de eerste plaats kwaliteitsdoelstellingen voorop gezet, hieruit vervolgens indicatoren ontwikkeld en opgemaakt en ten slotte gezocht naar beschikbaar cijfermateriaal om die indicatoren te meten. In een pragmatische benadering kijkt men eerst naar het beschikbare cijfermateriaal om hieruit indicatoren op te bouwen en die vervolgens te kaderen binnen een bepaalde doelstelling. In de voorbereiding van het Vlaams indicatorenproject werken we met een tussenvorm. We beperken ons niet tot de pragmatische benadering die enkel voortbouwt op wat er momenteel aan beschikbaar cijfermateriaal is. Tegelijk is het niet de opzet een uitgebreid theoretisch kader te ontwikkelen, de globale doelstelling is gekend: aandacht voor kwaliteit van zorg en voor kwaliteit van leven. We combineren wetenschappelijke input over standaarden of doelstellingen en indicatoren enerzijds met input vanuit de praktijk omtrent haalbaarheid en beschikbaar registratiemateriaal. Zo moet deze aanpak leiden tot een beperkte maar haalbare set van Vlaams indicatorenproject woonzorgcentra Handleiding /144

14 Hoofdstuk 1 Doelstelling en opzet van het Vlaams indicatorenproject woonzorgcentra meetbare indicatoren. Ook in de opvolging wordt gestreefd naar een evenwicht tussen theoretische en wetenschappelijke relevantie en praktische haalbaarheid Uitgangspunt 5 Het Vlaams indicatorenproject woonzorgcentra streeft naar zoveel mogelijk gebruik van resultaatindicatoren. Ook structuur- en procesindicatoren kunnen worden opgenomen. Met resultaatindicatoren wordt bedoeld dat ze een beeld geven van het resultaat van de zorg- en dienstverlening. Die resultaten gaan over de situatie van de bewoners, of van die van medewerkers uit de organisatie. Voor een goed monitoringssysteem is een beperkte maar goed gefocuste opzet noodzakelijk. Daarom richten we ons vooral op resultaatindicatoren. Wat geeft een zicht op het resultaat van goede kwaliteit van zorg en goede kwaliteit van leven in een woonzorgcentrum? Uitgangspunt 6 De indicatoren zijn gebaseerd op perspectieven van verschillende betrokkenen en groepen. Zowel objectief meetbare indicatoren hebben een plek, alsook subjectieve informatie van gebruikers, familie, medewerkers of vrijwilligers. Het is een misvatting te denken dat indicatoren enkel objectieve cijfers zijn. Indicatoren zijn wel altijd cijfermatige signaalwijzers, maar de gegevens waaruit ze zijn opgebouwd kunnen zowel objectief als subjectief zijn. Voor de indicatoren van kwaliteit van zorg lijken meer objectieve gegevens voorhanden (vb. medicatiegebruik), terwijl voor het meten van de kwaliteit van leven we er niet omheen kunnen om ook subjectieve beoordelingen mee op te nemen. Uit subjectieve beoordelingen zijn ook indicatoren op te bouwen (bijvoorbeeld: percentage bewoners dat tevreden is over het woon- en leefklimaat). Wel is het altijd noodzakelijk dat de indicatoren voldoende validiteit en betrouwbaarheid hebben. Validiteit betekent dat de indicatoren een meting zijn van wat er werkelijk bedoeld wordt te meten. Betrouwbaarheid betekent dat meerdere personen tot dezelfde bevindingen zouden komen voor deze indicator. Hoewel het internationaal onderzoek over kwaliteitsindicatoren specifiek voor de woonzorgcentra pas van heel recente datum is, is er maximaal voortgebouwd op deze literatuur. Zo is gestart met indicatoren die een wetenschappelijke onderbouwing hebben op het vlak van validiteit en betrouwbaarheid en is daaruit gezocht naar indicatoren die noodzakelijk en haalbaar zijn. 1.3 HET DOEL VAN HET VLAAMS INDICATORENPROJECT WOONZORGCENTRA Het Vlaams indicatorenproject omvat de ontwikkeling, implementatie en opvolging van een monitoringssysteem met kwaliteitsindicatoren. Sinds 2011 wordt hieraan gewerkt vanuit het Agentschap Zorg en Gezondheid in samenspraak en dialoog met alle betrokkenen uit de woonzorgcentra. LUCAS nam hierbij de procesbegeleiding en inhoudelijke voorbereiding op zich. Een stuurgroep heeft het volledige traject opgevolgd en blijft waken over de opzet en doelstelling van het project. Het project verliep tot nu toe in drie grote stappen: de opbouw en ontwikkeling van de kwaliteitsindicatoren (zowel kwaliteit van zorg als kwaliteit van leven), de implementatie ervan in de praktijk en de opvolging en bijsturing van de gehanteerde werkwijze. Hoofdstuk twee gaat dieper in op deze procesbeschrijving. We sluiten dit hoofdstuk af met een samenvatting van het doel en de opzet van het Vlaams indicatorenproject. Vlaams indicatorenproject woonzorgcentra Handleiding /144

15 Hoofdstuk 1 Doelstelling en opzet van het Vlaams indicatorenproject woonzorgcentra De doelstelling van het werken met kwaliteitsindicatoren is ambitieus (cfr. stuurgroep 26/9/2011). In de eerste plaats moet het werken met kwaliteitsindicatoren de woonzorgcentra zelf aanzetten tot kwaliteitsverbetering. Het systeem wordt ook zo opgevat dat de voorzieningen zelf de nodige gegevens moeten registreren over de kwaliteit van zorg in het woonzorgcentrum. Bijkomend wordt ernaar gestreefd dat het monitoringssysteem van kwaliteitsindicatoren ook bruikbaar is voor beleidsmonitoring, voor kwaliteitsverbetering, voor publieksrapportering en voor zorginspectie. Het volgend hoofdstuk beschrijft het proces dat tot nu toe is doorlopen met de ontwikkeling, implementatie en opvolging van het Vlaams indicatorenproject voor de woonzorgcentra. Vlaams indicatorenproject woonzorgcentra Handleiding /144

16

17 Hoofdstuk 2 Procesbeschrijving van het Vlaams indicatorenproject woonzorgcentra 2 Hoofdstuk 2 Procesbeschrijving van het Vlaams indicatorenproject woonzorgcentra Dit hoofdstuk beschrijft de opbouw, implementatie en opvolging van het Vlaams indicatorenproject woonzorgcentra. Eerst schetsen we de weg die is afgelegd om te komen tot de initiële set van kwaliteitsindicatoren. Vervolgens wordt het stapsgewijze implementatieproces toegelicht dat in 2013 is opgestart. Daarna wordt beschreven welke wijzigingen en verbeteringen zijn uitgevoerd in het werkjaar De slotparagraaf vat samen welke metingen er voorzien zijn voor het werkjaar DE OPBOUW VAN DE KWALITEITSINDICATOREN Vastlegging van het kader (2011) Met de kwaliteitsindicatoren wil de Vlaamse overheid de woonzorgcentra ondersteunen in hun kwaliteitsbeleid. In 2011 is eerst het globale kader vastgelegd, in 2012 is een piloottest uitgevoerd om de kwaliteitsindicatoren preciezer te definiëren en te testen. Het project is geleid door een stuurgroep die in de periode was samengesteld uit de volgende leden: Voor het Agentschap Zorg en Gezondheid: o Chris Vander Auwera, administrateur-generaal en voorzitter van de stuurgroep o Annemie Doms, afdelingshoofd RGZ o Veerle Van der Linden, teamverantwoordelijke ouderenzorg o Nathalie Stallaert, stafmedewerker RGZ Voor het Kabinet van Vlaams minister Jo Vandeurzen: o Saskia Mahieu en Rob Vanhemel, raadgevers woonzorg en ouderen Voor Zorginspectie: o Stef Van Eekert, afdelingshoofd zorginspectie Voor de koepels: o Zorgnet; Tarsi Windey en Roel Van de Wygaert o VVSG; Elke Vastiau en Annelies De Ridder o FOS; Luc Griep o Ferubel; Daniël Vandermeulen Voor de KU Leuven, LUCAS: o Nele Spruytte, senior onderzoeker o Liza Van Eenoo, wetenschappelijk medewerker Op grond van internationale wetenschappelijke literatuur is er in 2011 eerst een longlist samengesteld met 122 resultaatgeoriënteerde indicatoren die zicht geven op kwaliteit van zorg en kwaliteit van leven in een woonzorgcentrum (intern document dd. 6 oktober 2011). De indicatoren uit de longlist zijn geordend in drie thema s: Kwaliteit van zorg en veiligheid, Kwaliteit van leven en Kwaliteit van zorgverleners en zorgorganisaties. Vlaams indicatorenproject woonzorgcentra Handleiding /144

18 Hoofdstuk 2 Procesbeschrijving van het Vlaams indicatorenproject woonzorgcentra In vier focusgroepen zijn met alle relevante stakeholders (gebruikers, familieleden, zorgmedewerkers inclusief CRA, zorgmanagement, beleid, inspectie) telkens onderdelen van deze longlist overlopen en bediscussieerd. Op basis van een beoordeling van de noodzakelijkheid en de haalbaarheid is een selectie uitgevoerd. Bedoeling is te komen tot een beperkte set van noodzakelijke en haalbare indicatoren die in een eerste stap zullen worden uitgetest voor verdere implementatie. Op 29 november 2011 is een laatste discussiedag gehouden met de experten die deelnamen aan de focusgroepen. De opzet van de discussiedag was tweeledig: (1) het synthetiseren en borgen van de gekozen beperkte set van noodzakelijke en haalbare indicatoren en (2) het voorbereiden en input bieden voor het implementatieproces. Om te komen tot de geselecteerde kwaliteitsindicatoren is er dus gewerkt met een tussenvorm tussen een theoretische benadering (opbouw van theoretische doelstellingen en die vertalen in indicatoren) en een pragmatische benadering (vertrekken vanuit bestaande registraties van indicatoren en die opnemen als doelstellingen). Telkens is rekening gehouden met relevantie (inhoudelijke noodzakelijkheid) en met haalbaarheid (praktische realiseerbaarheid). Dit resulteerde in de synthese van 27 kwaliteitsindicatoren, verdeeld over drie grote thema s: (1) kwaliteit van zorg en veiligheid, (2) kwaliteit van leven en (3) kwaliteit van zorgverleners en zorgorganisatie. Tabel 1Fout! Verwijzingsbron niet gevonden. biedt een samenvattend overzicht van de kwaliteitsindicatoren na de discussiedag van 29 november 2011 (zie intern synthesedocument dd. 12 december 2011). We merken op dat de stuurgroep consensus bereikte over de globale thema s, subthema s en indicatoren, maar dat er in december 2011 nog geen definitief uitgewerkte operationalisatie was van de indicatoren. Dit verklaart waarom de omschrijving van de indicatoren in tabel 1 niet helemaal overeenstemt met de finale set kwaliteitsindicatoren zoals ze verderop wordt toegelicht in deze handleiding. Dit overzicht biedt wel de leidraad voor de verdere uitbouw van het Vlaams indicatorenproject. Vlaams indicatorenproject woonzorgcentra Handleiding /144

19 Hoofdstuk 2 Procesbeschrijving van het Vlaams indicatorenproject woonzorgcentra Tabel 1: Beknopt overzicht van de 27 kwaliteitsindicatoren die noodzakelijk en haalbaar werden geacht voor een eerste opbouw van Vlaams indicatorenproject voor de woonzorgcentra (dec 2011) Kwaliteits-indicator Omschrijving Thema 1: Kwaliteit van zorg en veiligheid A % bewoners met decubitus categorie 2 tot en met 4 (ontstaan in het woonzorgcentrum) B % bewoners met onbedoelde en niet in het behandelbeleid passende gewichtsafname in de afgelopen maand C % bewoners met een valincident D % bewoners met een dagelijkse fysieke vrijheidsbeperking (al dan niet ondersteund met een fixatiedocument) E % bewoners dat de afgelopen dertig dagen te maken had met een medicijnincident F % personeel dat het afgelopen jaar gevaccineerd is tegen influenza G % bewoners met meer dan 5 voorgeschreven geneesmiddelen H % bewoners gestorven in het woonzorgcentrum I % bewoners dat beschikt over een up-to-date plan voor de zorg rond het levenseinde, dat in overeenstemming is met hun voorkeuren Thema 2: Kwaliteit van leven 2.1: Lichamelijk welbevinden en gezondheid J % bewoners (of vertegenwoordigers) dat tevreden is over de smaak en de kwaliteit van de maaltijden K % bewoners (of vertegenwoordigers) dat een goede persoonlijke verzorging ervaart 2.2: Woon- en leefklimaat L De mate waarin bewoners (of vertegenwoordigers) een goed wooncomfort ervaren M De mate waarin bewoners (of vertegenwoordigers) een goede sfeer ervaren 2.3: Privacy en autonomie N % bewoners (of vertegenwoordigers) dat vindt dat hun privacy voldoende is beschermd O De mate waarin bewoners (of vertegenwoordigers) een goede zelfstandigheid/autonomie ervaren 2.4: Integratie en sociale activiteiten P De mate waarin bewoners (of vertegenwoordigers) goede mogelijkheden voor dagbesteding ervaren 2.5: Vraaggerichtheid Q % bewoners (of vertegenwoordigers) dat vindt dat het personeel vriendelijk is R % bewoners (of vertegenwoordigers) dat vindt dat klachten goed worden opgevolgd S % bewoners (of vertegenwoordigers) dat vindt dat ze voldoende informatie krijgen over het leven in het woonzorgcentrum T % bewoners (of vertegenwoordigers) dat het gevoel heeft dat het personeel tijdig en op een juiste manier reageert als men om hulp vraagt 2.6: Inspraak en onderhandelde zorg U % bewoners (of vertegenwoordigers) dat vindt dat ze voldoende inspraak hebben in de zorg en begeleiding die ze krijgen Thema 3: Kwaliteit van zorgverleners en zorgorganisatie V % ziekteverzuim (langdurend-kortdurend) W % medewerkers met vast contract dat in het voorbije kalenderjaar het woonzorgcentrum vrijwillig of in onderling akkoord heeft verlaten X Aantal dienstjaren werkzaam IN het huidig woonzorgcentrum Y Specialisatie van zorgverleners Z Aantal uren vorming bovenop verplichte vorming per medewerker Vlaams indicatorenproject woonzorgcentra Handleiding /144

20 Hoofdstuk 2 Procesbeschrijving van het Vlaams indicatorenproject woonzorgcentra Kwaliteits-indicator Omschrijving AA Aantal vrijwilligerscontracten per bewoner Piloottest met de eerste kwaliteitsindicatoren (2012) Vanaf januari 2012 is negen maanden gewerkt aan de voorbereiding, realisatie en evaluatie van een piloottest. Hierbij is gefocust op de indicatoren over de kwaliteit van zorg en veiligheid (9 indicatoren) en op de indicatoren over de kwaliteit van zorgverleners en zorgorganisatie (6 indicatoren). De uitwerking en implementatie van de indicatoren over de kwaliteit van leven van bewoners (12 indicatoren) is in 2013 aangepakt (zie verder hoofdstuk vier). Voor de piloottest werd samengewerkt met acht woonzorgcentra. We danken de referentiepersonen en directies van deze voorzieningen. Residentie Christoff, Varsenare WZC De Meers, Waregem WZC De Zilverberg, Roeselare WZC OLV met Rozen, Ninove WZC St. Henricus, Rumbeke WZV Ter Berk, Anzegem WZC Ter Walle, Menen WZC Westerlinde, Roeselare Bij de selectie van deze acht woonzorgcentra stond diversiteit voorop. De schaalgrootte, het juridisch statuut, de ervaring met kwaliteitsmonitoring en het niveau van digitalisering varieerde sterk tussen de acht woonzorgcentra. Op gebied van digitalisering zijn er twee woonzorgcentra gekozen die geen ervaring hadden met elektronische zorgdossiers, twee woonzorgcentra die werken met elektronische zorgdossiers, twee woonzorgcentra die werken met het BelRAI-instrument en twee woonzorgcentra die werken met het Navigator-instrument. Zowel het BelRAI-instrument ( als het Navigatorinstrument ( zijn gevalideerde kwaliteitsmonitoringsinstrumenten waarin kwaliteitsindicatoren verwerkt zitten. Er is in de piloottest gezocht naar een zo goed mogelijke aansluiting bij deze wetenschappelijke instrumenten. De piloottest had meerdere doelstellingen: de haalbaarheid en tijdsinvestering van deze monitoring in kaart brengen, een implementatiemethode uitwerken en er een geschikte rapportering voor ontwikkelen. De initiële definities en meetprocedures zoals opgemaakt uit de literatuur en uit inzichten tijdens de voorbereidende focusgroepen zijn verder op punt gesteld dankzij de feedback van de medewerkers uit het praktijkveld en op grond van hun testervaringen. In het najaar 2012 is de handleiding met kwaliteitsindicatoren afgewerkt (stuurgroep 12sep12). Een stapsgewijs implementatieplan is opgemaakt en dit is samen met de handleiding toegelicht aan de sector op meerdere provinciale informatiedagen. De eerste versie van de handleiding is aan de woonzorgcentra bezorgd in december In de volgende paragraaf beschrijven we het werkjaar 2013 en de stapsgewijze implementatie van het werken met kwaliteitsindicatoren. Vlaams indicatorenproject woonzorgcentra Handleiding /144

21 Hoofdstuk 2 Procesbeschrijving van het Vlaams indicatorenproject woonzorgcentra 2.2 STAPSGEWIJZE IMPLEMENTATIE IN 2013 Sinds 2013 is er gewerkt met een stapsgewijze implementatie. De globale opzet houdt in: dat de woonzorgcentra zelf instaan voor de registraties; dat er op gestandaardiseerde en gestructureerde wijze gegevens worden verzameld. Dit gebeurt op afgesproken referentiedagen of referentieperiodes gespreid over een volledig kalenderjaar; dat de woonzorgcentra voor een minimaal aantal indicatoren zelf berekeningen uitvoeren op de verzamelde gegevens. Deze handleiding verduidelijkt de werkwijze; dat er twee maal per jaar (d.i. op 31 januari en 31 juli) gegevens worden doorgegeven aan Zorg en Gezondheid waarmee de indicatoren vervolgens berekend kunnen worden (Deze berekeningen gebeuren niet door de woonzorgcentra zelf;. dat er minstens jaarlijks feedback wordt voorzien voor de woonzorgcentra. Deze feedback gebeurt individueel aan elk woonzorgcentrum; dat de geanonimiseerde groepsresultaten kunnen worden gecommuniceerd via de website van Zorg en Gezondheid; dat het geheel van deze monitoring (gegevensverzameling, verwerking, rapportering) zal worden opgevolgd door een stuurgroep met relevante betrokkenen. Zoals weergegeven in Tabel 2 start de registratie van gegevens in Uiterlijk 31 juli 2013 worden zeven indicatoren verplicht, en twee indicatoren optioneel opgevraagd. Op 31 januari 2014 gaat het om zeven bijkomende verplichte indicatoren, en één extra optionele indicator. Vanaf 2014 worden er telkens op 31 juli acht verplichte en drie optionele kwaliteitsindicatoren opgevraagd en op 31 januari daaropvolgend nog eens acht verplichte indicatoren en twee optionele indicatoren. Na volledige implementatie van alle indicatoren worden op die wijze de zestien verplichte en de vijf optionele kwaliteitsindicatoren jaarlijks opgevraagd. Op die manier is het de bedoeling dat er gradueel een databestand wordt opgebouwd met vergelijkingsmateriaal voor de volgende metingen. De kwaliteitsindicatoren die niet verplicht zijn, maar optioneel, zijn in de voorbereidingsfase steeds als belangrijk aanzien. Uit de piloottest bleken deze optionele indicatoren niet altijd even haalbaar voor elk woonzorgcentrum. Het wordt elk woonzorgcentrum vrij gelaten om de gegevens voor deze optionele indicatoren in te sturen. Het is wel de bedoeling dat er ook hier uit de resultaten kan geleerd worden, bijvoorbeeld door vergelijking met andere woonzorgcentra of door vergelijking doorheen de tijd. Tabel 2 geeft schematisch het gefaseerde implementatieplan weer over de drie kalenderjaren 2013, 2014 en Met registratie wordt bedoeld het verzamelen van de gegevens door het woonzorgcentrum, met doorgegeven wordt bedoeld het doorgeven van de gegevens aan Zorg en Gezondheid. Hoe de gegevens moeten verzameld worden, wordt verderop beschreven in hoofdstuk 3. De werkwijze van het doorgeven van de gegevens aan Zorg en Gezondheid kan u terugvinden op de website van Zorg en Gezondheid: Merk op dat het implementatieplan hieronder al is aangepast op basis van de wijzigingen en bijsturingen die zijn beslist in Zo verwijst de meting van indicatoren A (decubitus), C (valincidenten), G (medicatiegebruik), H (overlijdensplaats) en I (levenseindezorg) naar de vernieuwde definities die in 2014 zijn opgemaakt (zie hoofdstuk 3). Verder zal er ook begin 2015 géén opvraging gebeuren van de indicatoren V (ziekteverzuim), W (personeelsverloop) en X (vorming) over het voorbije jaar 2014, omdat deze indicator nog in herwerking zijn. (Het initiële implementatieplan is terug te vinden in de handleiding versie 1.5, tabellen 3 tot en met 6). Vlaams indicatorenproject woonzorgcentra Handleiding /144

22 Hoofdstuk 2 Procesbeschrijving van het Vlaams indicatorenproject woonzorgcentra Tabel 2: Schema implementatieplan kalenderjaar 2013, 2014 en 2015 Opmerking: de data zijn indicatief: indien de registratiedag of de eerste dag van de registratieperiode valt in het weekend of feestdag, dan wordt dit verplaatst naar de eerstvolgende werkdag. Een uitzondering hierop zijn de maandmetingen waarbij telkens vanaf de eerste dag van de maand tot en met de laatste dag van de maand wordt gemeten Kwaliteitsindicator Omschrijving Thema 1: Kwaliteit van zorg en veiligheid A A1: Percentage bewoners met een decubituswonde categorie 2 tot en met 4 Registratie 20 april 2013 Registratie 20 april 2014 Registratie 20 april 2015 OPTIONEEL: A2: Percentage bewoners met een decubituswonde categorie 2 tot en met 4 ontstaan in het woonzorgcentrum (subgroep A1) Doorgeven 31 juli 2013 Doorgeven 31 juli 2014 Doorgeven 31 juli 2015 B B1: Percentage bewoners met onbedoelde en niet in het behandelbeleid passende gewichtsafname van drie kilogram of meer in de afgelopen maand OPTIONEEL: B2: Percentage bewoners met onbedoelde en niet in het behandelbeleid passende gewichtsafname van zes kilogram of meer in de afgelopen zes maanden _ Registratie maart-mei 2014 (enkel indicator B1) Doorgeven 31 juli 2014 (enkel indicator B1) Registratie maart-mei 2015 (indicator B1 en B2) Doorgeven 31 juli 2015 (indicator B1 en B2) Registratie sep-nov 2014 (indicator B1 en B2) Doorgeven 31 jan 2015 (indicator B1 en Registratie sep-nov 2015 (indicator B1 en B2) Doorgeven 31 jan 2016 (indicator B1 en ////////////////////////////////////////////////////////// Vlaams indicatorenproject woonzorgcentra Handleiding /144

23 Hoofdstuk 2 Procesbeschrijving van het Vlaams indicatorenproject woonzorgcentra Kwaliteitsindicator C D E Omschrijving C1: Percentage bewoners met één of meer valincident(en) in de afgelopen maand OPTIONEEL: C2: Percentage bewoners met twee of meer valincidenten in de afgelopen maand (subgroep van C1) D1: Percentage bewoners met een dagelijkse fysieke vrijheidsbeperkende maatregel tijdens de dag D2: Percentage bewoners waarbij de dagelijkse fysieke vrijheidsbeperkende maatregel tijdens de dag alleen het gebruik van bedhekken is (subgroep D1) OPTIONEEL: D3: Percentage bewoners waarbij de dagelijkse fysieke vrijheidsbeperkende maatregel tijdens de dag ondersteund is met een fixatiedocument (subgroep D1) Percentage bewoners dat de afgelopen zeven dagen te maken had met minimaal één medicijnincident Registratie 1 tem 31 mei 2013 Doorgeven 31 juli 2013 B2) B2) 1. Registratie 1 tem 31 mei 2014 Doorgeven 31 juli Registratie feb 14 Doorgeven 31 juli Registratie juni 2014 Registratie 1 tem 31 mei 2015 Doorgeven 31 juli 2015 Registratie feb 15 Doorgeven 31 juli 2015 Registratie juni 2015 Doorgeven 31 juli 2014 Doorgeven 31 juli 2015 F Percentage zorgpersoneelsleden dat het afgelopen kalenderjaarjaar gevaccineerd is tegen influenza en waarbij de vaccinatie betaald is door het woonzorgcentrum Registratie december 2013 Registratie december 2014 Registratie december 2015 Doorgeven 31 jan 2014 Doorgeven 31 jan 2015 Doorgeven 31 jan 2016 G G1: Percentage bewoners met 5 tot en met 9 verschillende soorten geneesmiddelen voorgeschreven door de (huis)arts (met systemisch effect en chronisch gebruik) Registratie 20 maart 2013 Registratie 20 maart 2014 Registratie 20 maart 2015 G2: Percentage bewoners met 10 of meer verschillende soorten geneesmiddelen voorgeschreven door de (huis)arts (met systemisch effect en chronisch gebruik) Doorgeven Doorgeven Doorgeven ////////////////////////////////////////////////////////// Vlaams indicatorenproject woonzorgcentra Handleiding /144

24 Hoofdstuk 2 Procesbeschrijving van het Vlaams indicatorenproject woonzorgcentra Kwaliteitsindicator Omschrijving juli juli juli 2015 H Overleden bewoners met als overlijdensplaats het woonzorgcentrum Registratie jan-dec 2012 Doorgeven 31 juli 2013 I Percentage bewoners dat beschikt over een plan voor de zorg rond het levenseinde in overeenstemming met de wensen van de bewoner Registratie jan-dec 2013 Doorgeven 31 jan 2014 Registratie 20 maart 2013 Registratie jan-dec 2014 Doorgeven 31 jan 2015 Registratie 20 maart 2014 Registratie jan-dec 2015 Doorgeven 31 jan 2016 Registratie 20 maart 2015 Thema 2: Kwaliteit van leven Indicatoren hiervoor zijn uitgewerkt en worden apart gemeten door middel van face-to-face interviews (bij bewoners zonder cognitieve problemen) en schriftelijke vragenlijsten (bij contactpersonen van bewoners met cognitieve problemen). Doorgeven 31 juli 2013 Thema 3: Kwaliteit van zorgverleners en zorgorganisatie V V1: Totaal aantal ziektemeldingen per VTE zorgpersoneelslid in het voorbije kalenderjaar Registratie V2: Aantal ziektemeldingen kortdurend ziekteverzuim per VTE zorgpersoneelslid in het voorbije kalenderjaar (subgroep V1) jan-dec 2013 Doorgeven 31 jan 2014 Doorgeven 31 juli 2014 Omwille van bijsturing gebeurt er geen registratie in 2014 Doorgeven 31 juli 2015 Registratie jan-dec 2015 Doorgeven 31 jan 2016 ////////////////////////////////////////////////////////// Vlaams indicatorenproject woonzorgcentra Handleiding /144