KWALITEIT VAN ZORG IN WOONZORGCENTRA: METEN VIA KWALITEITSINDICATOREN

Transcriptie

1 / Publieksrapport KWALITEIT VAN ZORG IN WOONZORGCENTRA: METEN VIA KWALITEITSINDICATOREN 2015 deel 2

2 Inhoudstafel 1 Hoe deze cijfers lezen? 3 2 Indicator B: onbedoeld gewichtsverlies Definitie indicator B Resultaten indicator B (2015) Factoren die indicator B mogelijks beïnvloeden 10 3 Indicator F: Influenza vaccinatie bij het zorgpersoneel Definitie indicator F Resultaten indicator F ( ) Factoren die indicator F mogelijks beïnvloeden 13 4 Indicator H: Plaats van overlijden Definitie indicator H Resultaten indicator H ( ) Factoren die indicator H mogelijks beïnvloeden 17 5 Indicator Y: Vrijwilligerswerk Definitie indicator Y Resultaten indicator Y (2015) Factoren die indicator Y mogelijks beïnvloeden 20 6 Referenties Kwaliteit van Zorg in woonzorgcentra: kwaliteitsindicatoren 2015 deel 2 2/20

3 1 Hoe deze cijfers lezen? In dit rapport vindt u cijfers voor heel Vlaanderen voor kwaliteitsindicatoren B1 (onbedoeld gewichtsverlies van 3 kg of meer in 1 maand), B2 (onbedoeld gewichtsverlies van 6 kg of meer in 6 maanden), F (influenza vaccinatie bij het zorgpersoneel), H (overlijdensplaats) en Y (vrijwilligerswerk). Meer informatie over deze indicatoren vindt u in de handleiding voor woonzorgcentra 1.6. Vanaf 2016 meet u de indicatoren volgens de handleiding1.7. Dit rapport focust op de gegevens van 2015 (indiendatum 31/01/2016) en rapporteert de resultaten voor 752 woonzorgcentra. Onderstaande tabellen geven meer informatie over deze woonzorgcentra. Opmerking i.v.m. beheersinstantie: in de praktijk is een deel van de VZW-voorzieningen ingebed in een ruimere commerciële context. Momenteel zijn er nog geen duidelijke criteria vastgelegd om dit onderscheid te maken. Beheersinstantie Aantal woonzorgcentra Openbaar 220 Particulier 120 VZW 412 Provincie Aantal woonzorgcentra West-Vlaanderen 154 Oost-Vlaanderen 189 Antwerpen 196 Vlaams-Brabant 126 Limburg 87 Urbanisatiegraad Aantal woonzorgcentra Landelijke gemeenten 134 Weinig verstedelijkte gemeenten 120 Stedelijke gemeenten 278 Sterk verstedelijkte gemeenten 220 Erkende Capaciteit Aantal woonzorgcentra < > Kwaliteit van Zorg in woonzorgcentra: kwaliteitsindicatoren 2015 deel 2 3/20

4 RVT-aandeel* Aantal woonzorgcentra 0 % 103 < 50% % % of meer 108 *RVT-aandeel duidt op het aandeel bedden voor zwaar zorgbehoevende bewoners Deze cijfers zijn in de eerste plaats bedoeld voor de woonzorgcentra zelf. Ze informeren hen over punten waarop ze kunnen inzetten om hun eigen processen te bewaken en/of te verbeteren. Deze cijfers doen geen uitspraken over de algemene kwaliteit in de woonzorgcentra. Een indicator is immers per definitie beperkt omdat het zich richt op één aspect van kwaliteit op een welbepaald moment gemeten in een evoluerende groep van bewoners. Belangrijke aandachtspunten: De definities van sommige indicatoren stonden voor de gegevens van nog niet helemaal op punt. Ook de manier van meten maakte nog een evolutie door in diverse centra. In 2015 werden dankzij een gerichte analyse van de data een aantal foutieve waarden gedetecteerd. De betreffende woonzorgcentra werden hierover geïnformeerd per zodat zij deze waarden tijdens de validatiefase konden corrigeren. Er is nog weinig vergelijkingsmateriaal in Vlaanderen (vergelijking tegenover standaardwaarden, of historische vergelijking van gegevens) wat wel nodig is om de betekenis van een indicatorscore goed te kunnen inschatten. Sommige indicatoren worden op één bepaalde dag of maand gemeten. Het gaat bij deze indicatoren dan ook om een momentopname. De resultaten worden per indicator getoond via vertrouwde figuren die vergelijkbaar zijn met de figuren in de individuele feedbackrapporten. Deze figuren (gebaseerd op boxplots) visualiseren de verdeling van de geobserveerde waarden en tonen hoe deze variëren over de woonzorgcentra. Op de figuren worden een aantal bijzondere waarden aangeduid die de spreiding van de indicator helpen beschrijven (minimum, maximum, gemiddelde en goed gekozen percentielen). Een percentiel Px is een getal zodanig dat x % van de data kleiner is of gelijk aan dit getal en (100 x) % groter is of gelijk aan dit getal. Deze figuren geven echter geen aanduiding van de nauwkeurigheid van de metingen die samenhangt met het aantal betrokken bewoners. In deze editie (data 2015) is voor het eerst een opschoning gebeurd voor indicatoren B1, B2, F, H en Y. Voor indicatoren F en H geven de figuren de evolutie weer over de jaren Voor indicatoren B en Y bleken de gegevens van voorgaande jaren niet betrouwbaar Kwaliteit van Zorg in woonzorgcentra: kwaliteitsindicatoren 2015 deel 2 4/20

5 genoeg. Daarom kunnen de gegevens van 2015 voor deze indicatoren niet vergeleken worden met de gegevens van 2013 en In het huidige rapport worden de geobserveerde waarden van elke indicator (percentages of verhoudingen) ook uitgezet t.o.v. de noemer van elke indicator (aantal bewoners of aantal woongelegenheden) a.d.h.v. een funnelplot. Deze grafiek toont hoe de spreiding van de waarden groter wordt naarmate er minder observaties in de meting betrokken zijn. Hoe kleiner het woonzorgcentrum, hoe groter de kans dat het resultaat beïnvloed wordt door toevallige variatie in de bewonersgroep. De funnelplot heeft als meerwaarde dat ze toelaat rekening te houden met de grootte van het woonzorgcentrum bij het nagaan van waarden op zekere afstand van het gemiddelde. Deze visualisatie leunt aan bij de benchmarking die in ziekenhuizen nu reeds gebeurt. De figuren in dit rapport tonen rechtstreeks de geregistreerde waarden, wat eenduidig en informatief is. We verwachten anderzijds dat een indicator ook wordt beïnvloed door verschillende factoren eigen aan de bewonerspopulatie die buiten de controle vallen van het woonzorgcentrum. Zo zouden de leeftijd of het zorgprofiel van de bewoners een invloed kunnen hebben op het resultaat. Bij elke indicator vindt u onderaan voorbeelden van factoren die de cijfers mogelijks kunnen beïnvloeden om de interpretatie te helpen nuanceren. Of die associaties ook werkelijk aanwezig zijn in deze Vlaamse populatie moet nog onderzocht worden. Het is de bedoeling om in de toekomst de gegevens te standaardiseren in functie van beschikbare relevante factoren. Dan kan men de uitkomsten corrigeren voor de specifieke bewonerspopulatie (case-mix), zonder echter te corrigeren voor factoren die (deels) door het woonzorgcentrum zelf bepaald worden. Boxplots en funnelplots van gestandaardiseerde waarden zullen dan meer gericht ruimte voor verbetering aan de zorg belichten. Het werken met deze indicatoren wordt nauwgezet opgevolgd door een stuurgroep en gebruikerscommissie met vertegenwoordigers van de overheid, koepelorganisaties en woonzorgcentra. Blijvende opvolging is aangewezen om de indicatoren, meetmethodes en werkwijze verder te verfijnen of aan te passen aan een evoluerende context Kwaliteit van Zorg in woonzorgcentra: kwaliteitsindicatoren 2015 deel 2 5/20

6 2 Indicator B: onbedoeld gewichtsverlies 2.1 DEFINITIE INDICATOR B Het opvolgen van het gewicht van bewoners in een woonzorgcentrum is interessant omwille van verschillende redenen. Wanneer een bewoner onbedoeld gewicht verliest, kan dit betekenen dat deze bewoner risico loopt op ondervoeding. De afgelopen jaren groeit de aandacht voor de problematiek van ondervoeding bij ouderen. Bewoners van woonzorgcentra zijn kwetsbaar doordat ze vaak meerdere chronische ziektes of beperkingen hebben. Verschillende factoren kunnen bijdragen tot een verhoogd risico op ondervoeding (depressie, verminderde eetlust, mond- of gebitsproblemen, voedselproblemen, interactie met medicatie, enz.). De verplichte indicator B1 geeft een percentage weer ([teller/noemer] * 100): Teller: aantal bewoners met onbedoeld gewichtsverlies van 3 kg of meer in de afgelopen maand (periode september - november) Noemer: aantal bewoners bij wie gewichtsverlies onbedoeld zou zijn (hier sluit men terminale bewoners uit alsook bewoners die bijvoorbeeld omwille van obesitas bewust op dieet gaan met de bedoeling om gewicht te verliezen). De optionele indicator B2 geeft een percentage weer ([teller/noemer] * 100): Teller: aantal bewoners met onbedoeld gewichtsverlies van 6 kg of meer in de afgelopen 6 maanden Noemer: aantal bewoners bij wie gewichtsverlies onbedoeld zou zijn Meer details over deze indicator vindt u in de handleiding voor woonzorgcentra Kwaliteit van Zorg in woonzorgcentra: kwaliteitsindicatoren 2015 deel 2 6/20

7 2.2 RESULTATEN INDICATOR B (2015) B1 Percentage bewoners met onbedoeld gewichtsverlies van 3 kg of meer in de afgelopen maand 745 woonzorgcentra van de 752 registreerden de verplichte indicator B1 (99,1 %). Onderstaande tabel en figuur geven een samenvatting van de waarden (percentages) die indicator B1 aanneemt voor alle woonzorgcentra. De figuur geeft naast het totale gemiddelde (som van alle tellers / som van alle noemers) ook de mediaan (P50) en andere percentielen van de verdeling van de B1 waarden weer (P5, P20, P80, P95). Gemeten septembernovember 2015 Minimum P5 P20 P50 (mediaan) Totale gemiddelde P80 P95 Maximum Percentages indicator B1 0,00% 0,00% 0,00% 2,94% 3,76% 6,25% 10,87% 37,68% Kwaliteit van Zorg in woonzorgcentra: kwaliteitsindicatoren 2015 deel 2 7/20

8 Onderstaande funnelplot toont voor elk woonzorgcentrum de waarden (percentages) voor indicator B1 tegenover het aantal bewoners bij wie het gewichtsverlies onbedoeld zou zijn (de noemer). De rode lijn geeft het totale gemiddelde weer. Groene stippellijnen daarrond geven weer binnen welke afstand van het gemiddelde men 99% van de observaties met eenzelfde noemer zou verwachten, als de woonzorgcentra geen systematische afwijkingen van het totale gemiddelde vertegenwoordigen. Waarden binnen deze lijnen kunnen als natuurlijke variatie beschouwd worden en waarden daarbuiten als mogelijks afwijkend van wat verwacht wordt. Woonzorgcentra kunnen voor hun eigen gegevens nagaan welke plaats zij innemen in de funnelplot. gemiddelde geobserveerde waarde voor een woonzorgcentrum Uit de gegevens die de woonzorgcentra registreerden in 2015 kunnen we het volgende concluderen: bewoners werden gewogen, dit zijn alle bewoners voor wie het niet de bedoeling was om gewicht te verliezen (som van alle noemers). 4 % van deze bewoners had onbedoeld gewichtsverlies (totale gemiddelde). Voor de centrale 60% van de woonzorgcentra ligt het percentage bewoners met onbedoeld gewichtsverlies tussen 0 % en 6 %. In 20% van de woonzorgcentra had geen enkele bewoner onbedoeld gewichtsverlies. In 5% van de woonzorgcentra had 11 % of meer van de bewoners onbedoeld gewichtsverlies Er is een beperkt aantal woonzorgcentra met een hoog percentage (> 15%) bewoners met onbedoeld gewichtsverlies Kwaliteit van Zorg in woonzorgcentra: kwaliteitsindicatoren 2015 deel 2 8/20

9 B2 Percentage bewoners met onbedoeld gewichtsverlies van 6 kg of meer in de afgelopen 6 maanden 576 woonzorgcentra van de 752 registreerden de optionele indicator B2 (76,6 %). Onderstaande tabel en figuur geven een samenvatting van de waarden (percentages) die indicator B2 aanneemt voor alle woonzorgcentra. De figuur geeft naast het totale gemiddelde (som van alle tellers / som van alle noemers) ook de mediaan (P50) en andere percentielen van de verdeling van de B2 waarden weer (P5, P20, P80, P95). Gemeten maartnovember Minimum P5 P20 P50 (mediaan) Totale gemiddelde P80 P95 Maximum 2015 Percentages indicator B2 0,00% 0,00% 0,00% 2,22% 3,33% 5,38% 10,45% 41,67% De resultaten voor de optionele indicator B2 zijn gelijkaardig aan deze voor de verplichte indicator B Kwaliteit van Zorg in woonzorgcentra: kwaliteitsindicatoren 2015 deel 2 9/20

10 2.3 FACTOREN DIE INDICATOR B MOGELIJKS BEÏNVLOEDEN Hieronder enkele suggesties van mogelijke associaties, die nog onderzocht moeten worden. Het percentage bewoners met onbedoeld gewichtsverlies in een woonzorgcentrum wordt wellicht door verschillende factoren beïnvloed. Om deze indicator correct te interpreteren houdt men idealiter rekening met de corresponderende eigenschappen van de bewoners, bijvoorbeeld met hun zorgprofiel. Woonzorgcentra met een groot aantal zwaar zieke bewoners hebben wellicht meer kans op een groter percentage bewoners met onbedoeld gewichtsverlies. Mogelijk zijn er nog andere kenmerken van de bewoners die deze indicator beïnvloeden (o.a. de leeftijd van de bewoners). Dit zal in de toekomst statistisch onderzocht worden en waar nodig en haalbaar zullen de uitkomsten gecorrigeerd worden voor factoren die buiten de controle van het woonzorgcentrum liggen. Deze indicator werd ook in het buitenland al geregistreerd in woonzorgcentra. De meetprocedures verschillen echter waardoor directe vergelijking moeilijk is. 3 Indicator F: Influenza vaccinatie bij het zorgpersoneel 3.1 DEFINITIE INDICATOR F Preventie van infectieziekten is een belangrijk aandachtspunt in het woonzorgcentrum. Griep is één van de mogelijke infectieziekten die van belang zijn in het woonzorgcentrum. Bewoners zelf worden typisch jaarlijks gevaccineerd tegen griep, maar het infectiegevaar schuilt evenzeer in het contact met de medewerkers die ziektekiemen van buitenaf kunnen binnenbrengen. Met deze indicator krijgt men een beeld van de mate waarin het woonzorgcentrum actief beleid voert om de medewerkers te laten inenten tegen griep. Een woonzorgcentrum kan een griepvaccin aanbieden aan het personeel. Het staat de medewerkers uiteraard vrij om hier al dan niet gebruik van te maken. De verplichte indicator F geeft een percentage weer ([teller/noemer] * 100): Teller: aantal personeelsleden dat gevaccineerd werd tegen influenza en waarbij de vaccinatie betaald werd door het woonzorgcentrum Noemer: aantal zorgpersoneelsleden dat een contract had met het woonzorgcentrum op 1 december Meer details over deze indicator vindt u in de handleiding voor woonzorgcentra Kwaliteit van Zorg in woonzorgcentra: kwaliteitsindicatoren 2015 deel 2 10/20

11 3.2 RESULTATEN INDICATOR F ( ) F Percentage zorgpersoneel dat gevaccineerd werd tegen influenza en waarbij de vaccinatie betaald werd door het woonzorgcentrum 750 woonzorgcentra van de 752 registreerden de verplichte indicator F (99,7 %). Onderstaande figuur en tabel geven een samenvatting van de waarden (percentages) die indicator F aanneemt voor alle woonzorgcentra. De figuur geeft naast het totale gemiddelde (som van alle tellers / som van alle noemers) ook de mediaan (P50) en andere percentielen van de verdeling van de F waarden weer (P5, P20, P80, P95). Gemeten 1 december 2015 Minimum P5 P20 P50 (mediaan) Totale gemiddelde P80 P95 Maximum Percentages indicator F 0,00% 7,86 % 26,89 % 44,76 % 46,11 % 66,67 % 85,25 % 100 % Kwaliteit van Zorg in woonzorgcentra: kwaliteitsindicatoren 2015 deel 2 11/20

12 Onderstaande funnelplot toont voor elk woonzorgcentrum de waarden (percentages) voor indicator F tegenover het aantal zorgpersoneelsleden met een contract op 1 december 2015 (de noemer). De rode lijn geeft het totale gemiddelde weer. Groene stippellijnen daarrond geven weer binnen welke afstand van het gemiddelde men 99% van de observaties met eenzelfde noemer zou verwachten, als de woonzorgcentra geen systematische afwijkingen van het totale gemiddelde vertegenwoordigen. Waarden binnen deze lijnen kunnen als natuurlijke variatie beschouwd worden en waarden daarbuiten als mogelijks afwijkend van wat verwacht wordt. Woonzorgcentra kunnen voor hun eigen gegevens nagaan welke plaats zij innemen in de funnelplot. gemiddelde geobserveerde waarde voor een woonzorgcentrum Uit de gegevens die de woonzorgcentra registreerden in 2015 kunnen we het volgende concluderen: zorgpersoneelsleden hadden een contract op 1 december 2015 (som van alle noemers). 46 % van hen werd gevaccineerd tegen influenza waarbij vaccinatie betaald werd door het woonzorgcentrum (totale gemiddelde). Voor de centrale 60% van de woonzorgcentra ligt het percentage zorgpersoneel dat gevaccineerd werd waarbij vaccinatie betaald werd door het woonzorgcentrum tussen de 27 % en 67 %. In 5% van de woonzorgcentra werd 8 % of minder van het zorgpersoneel gevaccineerd waarbij vaccinatie betaald werd door het woonzorgcentrum Kwaliteit van Zorg in woonzorgcentra: kwaliteitsindicatoren 2015 deel 2 12/20

13 In 5% van de woonzorgcentra werd 85 % of meer zorgpersoneel gevaccineerd waarbij vaccinatie betaald werd door het woonzorgcentrum. De woonzorgcentra vertonen een grote spreiding in waarden voor deze indicator (min-max: %). De waarden voor 2015 zijn vergelijkbaar (licht gestegen) met die van voorgaande jaren. 3.3 FACTOREN DIE INDICATOR F MOGELIJKS BEÏNVLOEDEN Hieronder enkele suggesties van mogelijke associaties, die nog onderzocht moeten worden. Vaccinatie van het zorgpersoneel waarbij de vaccinatie betaald wordt door het woonzorgcentrum hangt wellicht sterk af van de organisatie en het beleid dat het woonzorgcentrum voert hieromtrent. Een eerste vraag hierbij is of het woonzorgcentrum de vaccinatie betaalt voor zijn personeel. Indien ja, dan is de vraag hoe het personeel gestimuleerd wordt om zich te laten vaccineren. Kan vaccinatie binnen de werkuren? Eventueel in het woonzorgcentrum zelf? Worden er herinneringen rondgestuurd? De verantwoordelijkheid hiervoor ligt grotendeels bij het woonzorgcentrum zelf. Mogelijks kunnen factoren zoals het beheerstype (openbaar, particulier of VZW) of de grootte van het woonzorgcentrum ook een rol kunnen spelen. Daarnaast is het ook mogelijk dat een aantal zorgpersoneelsleden wel gevaccineerd werd, maar dit op eigen initiatief (buiten het woonzorgcentrum) of via een andere werkgever gebeurde (bijvoorbeeld bij personeel dat deeltijds werkt). Naar de toekomst toe zullen invloeden van beschikbare variabelen onderzocht worden via statistische analyse en indien nodig en haalbaar zullen de uitkomsten gecorrigeerd worden voor factoren die buiten de controle van het woonzorgcentrum liggen. 4 Indicator H: Plaats van overlijden 4.1 DEFINITIE INDICATOR H Mensen gaan naar het woonzorgcentrum als het aspect zorg in hun leven belangrijker wordt. Dit is vaak de laatste levensfase. Het is belangrijk om voldoende aandacht te schenken aan de zorg bij het levenseinde. Door middel van vroegtijdige zorgplanning kunnen de voorkeuren en wensen van bewoners worden verkend. Dit houdt ook in na te gaan waar mensen willen overlijden: meestal is dit in hun vertrouwde omgeving omringd door mensen die ze graag zien en/of hen vertrouwd zijn Kwaliteit van Zorg in woonzorgcentra: kwaliteitsindicatoren 2015 deel 2 13/20

14 Deze indicator peilt naar de voorzieningen die de verantwoordelijkheid rond levenseindezorg ten volle opnemen, en de kans creëren om ouderen, die dat zelf wensen, te laten overlijden in het woonzorgcentrum. Een doorgedreven beleid rond het levenseinde veronderstelt een visie op zorg met als eerste doel kwaliteit van leven, in plaats van zo lang mogelijk leven. Er mag dan van therapeutische hardnekkigheid geen sprake zijn, noch bij directie en het verzorgend personeel, noch bij de huisarts, noch bij de bewoner en familie. Er is een belangrijke rol weggelegd voor de familie en de huisarts (die zeker in deze laatste levensfase als vertrouwenspersoon fungeert). De verplichte indicator H geeft een percentage weer ([teller/noemer] * 100): Teller: aantal bewoners dat in het voorbije kalenderjaar overleden is in het woonzorgcentrum. Dit wil zeggen dat de plaats van overlijden het woonzorgcentrum was. Noemer: totaal aantal bewoners dat in het voorbije kalenderjaar overleden is, ongeacht hun plaats van overlijden (woonzorgcentrum, ziekenhuis, elders). Meer details over deze indicator vindt u in de handleiding voor woonzorgcentra Kwaliteit van Zorg in woonzorgcentra: kwaliteitsindicatoren 2015 deel 2 14/20

15 4.2 RESULTATEN INDICATOR H ( ) H Percentage overleden bewoners met als overlijdensplaats het woonzorgcentrum 748 woonzorgcentra van de 752 registreerden de verplichte indicator H (99,5 %). Onderstaande figuur en tabel geven een samenvatting van de waarden (percentages) die indicator H aanneemt voor alle woonzorgcentra. De figuur geeft naast het totale gemiddelde (som van alle tellers / som van alle noemers) ook de mediaan (P50) en andere percentielen van de verdeling van de H waarden weer (P5, P20, P80, P95). Gemeten jaar 2015 Minimum P5 P20 P50 (mediaan) Totale gemiddelde P80 P95 Maximum Percentages indicator H 0,00% 53,57 % 70,00 % 80,00 % 79,81 % 88,89 % 100 % 100 % Kwaliteit van Zorg in woonzorgcentra: kwaliteitsindicatoren 2015 deel 2 15/20

16 Onderstaande funnelplot toont voor elk woonzorgcentrum de waarden (percentages) voor indicator H tegenover het aantal overleden bewoners in 2015 (de noemer). De erkende capaciteit van alle woonzorgcentra (opgedeeld in categorieën) wordt aangeduid via kleurencode. De rode lijn geeft het totale gemiddelde weer. Groene stippellijnen daarrond geven weer binnen welke afstand van het gemiddelde men 99% van de observaties met eenzelfde noemer zou verwachten, als de woonzorgcentra geen systematische afwijkingen van het totale gemiddelde vertegenwoordigen. Waarden binnen deze lijnen kunnen als natuurlijke variatie beschouwd worden en waarden daarbuiten als mogelijks afwijkend van wat verwacht wordt. Woonzorgcentra kunnen voor hun eigen gegevens nagaan welke plaats zij innemen in de funnelplot. gemiddelde geobserveerde waarde voor een woonzorgcentrum capaciteit Uit de gegevens die de woonzorgcentra registreerden in 2015 kunnen we het volgende concluderen: bewoners overleden in 2015 (som van alle noemers). 80 % van hen overleed in het woonzorgcentrum (totale gemiddelde). Voor de centrale 60% (P80 P20) van de woonzorgcentra ligt het percentage overleden bewoners met als overlijdensplaats het woonzorgcentrum tussen 70 % en 89 %. In 5% van de woonzorgcentra hadden 54 % of minder van de overleden bewoners het woonzorgcentrum als overlijdensplaats. In 5% van de woonzorgcentra hadden alle overleden bewoners als overlijdensplaats het woonzorgcentrum. De woonzorgcentra vertonen een grote spreiding in waarden voor deze indicator (min-max: %). Het aantal woonzorgcentra waarin weinig bewoners overleden in het woonzorgcentrum Kwaliteit van Zorg in woonzorgcentra: kwaliteitsindicatoren 2015 deel 2 16/20

17 zelf is beperkt: de funnelplot toont dat het hier vooral gaat om woonzorgcentra waar weinig bewoners overleden. De waarden voor 2015 zijn vergelijkbaar met die van voorgaande jaren. 4.3 FACTOREN DIE INDICATOR H MOGELIJKS BEÏNVLOEDEN Hieronder enkele suggesties van mogelijke associaties, die nog onderzocht moeten worden. Het aantal bewoners dat overlijdt in het woonzorgcentrum, in plaats van in het ziekenhuis of bij familie, kan beïnvloed worden door verschillende factoren die niet altijd onder controle vallen van het woonzorgcentrum zelf. Het al dan niet hebben van familieleden die de terminale bewoner opvangen bijvoorbeeld is een factor waarvoor moeilijk kan gecorrigeerd worden. Het totale aantal bewoners dat overlijdt (wat hoger kan zijn bij een griepepidemie bijvoorbeeld) dient ook in rekening te worden gebracht. De opvang van (een groot aantal) terminale bewoners kan bepaalde eisen aan het personeel stellen. De oorzaak van overlijden is uiteraard ook een belangrijke factor die buiten de controle van het woonzorgcentrum zelf ligt. Het is niet uitgesloten dat het beleid van het woonzorgcentrum rond de levenseindezorg ook beïnvloed wordt door factoren zoals het beheerstype en de grootte van het woonzorgcentrum, de globale zorgzwaarte binnen het woonzorgcentrum of de aard van de zorg- en ondersteuningsnoden van de bewoners. Dit dient evenwel verder onderzocht te worden. Naar de toekomst toe zullen de invloeden van beschikbare variabelen onderzocht worden via statistische analyse en indien nodig en haalbaar zullen de uitkomsten gecorrigeerd worden voor de factoren die buiten de controle van het woonzorgcentrum liggen. 5 Indicator Y: Vrijwilligerswerk 5.1 DEFINITIE INDICATOR Y Vrijwilligers vormen een welkome en vaak onmisbare aanvulling op de professionele zorg- en dienstverlening in het woonzorgcentrum. Deze indicator biedt natuurlijk maar een beperkt beeld in het diverse profiel dat veel vrijwilligers hebben en de vele diverse taken die zij kunnen opnemen. Vrijwilligerswerk in het woonzorgcentrum is belangrijk omdat het toont in welke mate een woonzorgcentrum erin slaagt lijnen naar de externe gemeenschap te leggen. Dit biedt een aanvulling op de professionele zorgverlening, maar geeft bewoners ook de kans om sociale contacten te blijven hebben met mensen buiten het woonzorgcentrum. De verplichte indicator Y geeft een verhouding weer (teller/noemer): Teller: aantal uren gepresteerd vrijwilligerswerk in het voorbije kalenderjaar Noemer: aantal woongelegenheden in het woonzorgcentrum Kwaliteit van Zorg in woonzorgcentra: kwaliteitsindicatoren 2015 deel 2 17/20

18 Meer details over deze indicator vindt u in de handleiding voor woonzorgcentra RESULTATEN INDICATOR Y (2015) Y Jaarlijks gepresteerde vrijwilligersuren per woongelegenheid 752 woonzorgcentra van de 752 registreerden de verplichte indicator Y (100 %). Onderstaande figuur en tabel geven een samenvatting van de waarden (verhoudingen) die indicator Y aanneemt over alle woonzorgcentra. De figuur geeft naast het gemiddelde (gemiddelde van alle verhoudingen) ook de mediaan (P50) en andere percentielen van de verdeling van de Y waarden weer (P5, P20, P80, P95). Voor de duidelijkheid wordt het maximum niet weergegeven op deze figuren (dit betreft 1 zeer hoge uitschietende waarde). Deze waarde werd wel meegenomen in de berekening van gemiddelde en percentielen. Gemeten jaar 2015 Minimum P5 P20 P50 (mediaan) gemiddelde P80 P95 Maximum Verhoudingen indicator Y 0,0 0,0 9,9 27,5 35,5 54,3 91, Extreme waarde niet weergegeven op de figuur: Kwaliteit van Zorg in woonzorgcentra: kwaliteitsindicatoren 2015 deel 2 18/20

19 Onderstaande funnelplot toont voor elk woonzorgcentrum de waarden (verhoudingen) voor indicator Y tegenover het aantal woongelegenheden in het woonzorgcentrum (de noemer). De rode lijn geeft het gemiddelde van de verhoudingen weer. Groene stippellijnen daarrond geven weer binnen welke afstand van het gemiddelde men 99% van de observaties met eenzelfde aantal woongelegenheden zou verwachten, als de woonzorgcentra geen systematische afwijkingen van het gemiddelde vertegenwoordigen. Waarden binnen deze lijnen kunnen als natuurlijke variatie beschouwd worden en waarden daarbuiten als mogelijks afwijkend van wat verwacht wordt. Woonzorgcentra kunnen voor hun eigen gegevens nagaan welke plaats zij innemen in de funnelplot. gemiddelde geobserveerde waarde voor een woonzorgcentrum Extreme waarde niet weergegeven op de figuur: 1734 Uit de gegevens die de woonzorgcentra registreerden in 2015 kunnen we het volgende concluderen: In totaal werden uren vrijwilligerswerk geregistreerd in 2015 (som van alle tellers). Het gemiddelde aantal uren vrijwilligerswerk per woongelegenheid in 2015 is 36 (gemiddelde van alle verhoudingen). Voor de centrale 60% (P80 P20) van de woonzorgcentra ligt het aantal jaarlijks gepresteerde vrijwilligersuren per woongelegenheid tussen 10 en 54. 5% van de woonzorgcentra had geen gepresteerde vrijwilligersuren in % van de woonzorgcentra had 91 of meer gepresteerde vrijwilligersuren per woongelegenheid in De totale spreiding van deze indicator is zeer groot (min-max: , P5-P95: 0-91). Er is evenwel een beperkt aantal woonzorgcentra met zeer veel vrijwilligersuren en een relatief groot aantal woonzorgcentra zonder of met weinig vrijwilligersuren per woongelegenheid Kwaliteit van Zorg in woonzorgcentra: kwaliteitsindicatoren 2015 deel 2 19/20

20 De maximale waarde van deze indicator is een extreme uitschieter. Het betreft een klein woonzorgcentrum met zeer veel vrijwilligerswerk. 5.3 FACTOREN DIE INDICATOR Y MOGELIJKS BEÏNVLOEDEN Hieronder enkele suggesties van mogelijke associaties, die nog onderzocht moeten worden. Verschillende factoren kunnen het aantal jaarlijks gepresteerde vrijwilligersuren beïnvloeden. Het beleid van het woonzorgcentrum hieromtrent is uiteraard belangrijk. Gaat het woonzorgcentrum actief op zoek naar vrijwilligers? Op welke manier dragen zij bij? Op welke wijze en hoe verregaand is het woonzorgcentrum geïntegreerd en/of participeert het aan initiatieven en activiteiten in de buurt, wijk, het dorp of de gemeente? Daarnaast kunnen ook factoren die niet onder controle liggen van het woonzorgcentrum een rol spelen. We denken hierbij aan o.a. capaciteit, urbanisatiegraad, provincie en het beheerstype van het woonzorgcentrum, alsook het sociaaleconomisch klimaat van de omgeving. Mogelijks beïnvloedt ook het zorgprofiel en de leeftijd van de bewoners het aantal vrijwilligersuren. Naar de toekomst toe zullen de invloeden van beschikbare variabelen onderzocht worden via statistische analyse en indien nodig en haalbaar zullen de uitkomsten gecorrigeerd worden voor de factoren die buiten de controle van het woonzorgcentrum liggen. 6 Referenties Kane, R. L., Bershadsky, B. et al. (2004). Using resident reports of quality of life to distinguish among nursing homes. The Gerontologist 44(5) : OECD/European Commission (2013). A Good Life in Old Age? Monitoring and Improving Quality in Long-term Care, OECD Health Policy Studies, OECD Publishing. Sevenants, A., Spruytte, N., & Van Audenhove, Ch. (2015). Vlaams Indicatorenproject woonzorgcentra: Handleiding 1.6: pp. Brussel: Zorg en Gezondheid. Spruytte, N., Sevenants, A., & Van Audenhove, Ch. (2016). Vlaams Indicatorenproject woonzorgcentra: Handleiding 1.7.1: pp. Brussel: Zorg en Gezondheid. Spiegelhalter, D. J. (2005). Funnel plots for comparing institutional performance. Statistics in medicine 24(8) : Kwaliteit van Zorg in woonzorgcentra: kwaliteitsindicatoren 2015 deel 2 20/20