Jaarverslag Dollard College

Transcriptie

1 Jaarverslag Dollard College 2015 Bewust, bekwaam, betekenisvol 1

2 2

3 Inhoudsopgave Verslag van de Raad van Toezicht 4 Voorwoord College van Bestuur 7 DEEL 1 Jaarrekening 8 Hoofdstuk 1 organisatie 1.1 Dollard College De organisatie Identiteit, visie, missie en besturingsfilosofie Strategische beleidsdoelen Leerlingenaantallen 11 Hoofdstuk 2 kwaliteit 2.1 Onderwijsontwikkelingen Zorgbeleid Onderwijskwaliteit Beoordeling Samenwerkingsverbanden Ontwikkelingen op de vestigingen 17 Hoofdstuk 3 leeromgeving 3.1 Internationalisering en culturele diversiteit Arbo & Veiligheidsbeleid Inkoop en aanbesteden Huisvesting Digitalisering 20 Hoofdstuk 4 medewerkers 4.1 Personeel in kerncijfers Personeelsbeleid Ziekteverzuim 23 Hoofdstuk 5 financiën 5.1 Jaarrekening Begroting Continuïteit Treasury 31 DEEL 2 Jaarrekening 33 DEEL 3 Overige gegevens 58 Bijlagen 66 3

4 Verslag van de Raad van Toezicht >> De Raad van Toezicht is belast met de uitvoering van het interne toezicht op de continuïteit en strategie van Onderwijsgroep Noord, de onderwijskwaliteit, de personele kwaliteit en het financiële beleid en beheer. Hij doet dat in nauwe samenspraak met het College van Bestuur. Naast de formele rol als werkgever vervult de raad de rol van sparringpartner van het College van Bestuur. De Raad van Toezicht bestaat uit zes personen. De leden van de raad vormen per tweetal een commissie waarbinnen thema s worden voorbereid om hierover vervolgens advies uit te brengen aan de gehele raad. Het jaar 2015 was een jaar van grote veranderingen. Na het afscheid van de voorzitter van het College van Bestuur in december 2014 stond de nieuwe bestuursvoorzitter, Astrid Berendsen, er in de eerste helft van het jaar alleen voor. Deze verantwoordelijkheid heeft zij met verve op zich genomen en daarvoor zijn wij haar zeer erkentelijk. Na de zomervakantie startte haar collega Ton Wennink als lid College van Bestuur. Samen zijn zij een sterk en complementair team en dat geeft vertrouwen in de toekomst. Het College van Bestuur heeft nog een aantal stappen te zetten in de OGNtransitie die in 2013 in gang is gezet. De organisatie heeft een nieuw identiteitsbewijs opgesteld, een nieuwe besturingsfilosofie geformuleerd en om deze visie in de praktijk te brengen is een nieuwe organisatiestructuur nodig. Deze organisatiewijziging bestaat naast de structuurverandering, ook uit een cultuurverandering. Een soms heftige, maar mooie ontwikkeling die wij als Raad van Toezicht zeer ondersteunen. In het najaar van 2015 heeft de Raad van Toezicht een governancetraject doorlopen. De Raad van Toezicht wil zich verbinden aan de beweging binnen de organisatie (de OGN-transitie) en heeft daarom in een aantal bijeenkomsten onder begeleiding van een externe gespreksleider besproken wat dit betekent voor de raad. Het resultaat van dit governancetraject is een aangescherpte visie, die in 2016 verder uitgewerkt zal worden. Enerzijds beïnvloeden wet- en regelgeving deze visie, anderzijds spelen interne ontwikkelingen hier een rol in. Kernbegrippen die onderdeel zijn van de visie: horizontaal toezicht houden, open dialoog; werken vanuit veiligheid, vertrouwen en transparantie; inspirerende, innovatieve en dynamische grondhouding. De praktische uitwerking van de visie wordt in een uitvoerings agenda vertaald. Het belangrijkste kader en uitgangspunt zijn de wettelijke (kern)taken. Hierdoor wordt het wat bepaald. De raad heeft ideeën over de wijze waarop deze kerntaken het best uitgevoerd kunnen worden. Dat bepaalt het hoe en dit is de visie van de raad op toezicht houden. De visie bepaalt welke rol en houding er van de leden van de raad gevraagd wordt. Vergaderingen De Raad van Toezicht heeft in 2015 zeven maal vergaderd met het College van Bestuur. Drie van deze bijeenkomsten hebben een meer informeel karakter en vinden plaats op een van de scholen. Zo worden alle onderwijsstichtingen bezocht en zorgen de informele contacten met medewerkers en leerlingen van de vestiging ervoor dat de raad zich een goed beeld kan vormen van de dagelijkse praktijk. Ook ontmoet de raad tijdens de vergaderingen de ondernemingsraad of medezeggenschapsraad van de betreffende onderwijsstichting. De overige vier vergaderingen vinden plaats bij het bestuursbureau. Tijdens een van deze vergaderingen wordt ook het jaarlijkse gesprek met de ondernemingsraad van Onderwijsgroep Noord gepland. Daarnaast is de raad aanwezig geweest bij tal van informele bijeenkomsten om in contact te zijn met de organisatie en met de medewerkers. In het kader van het governancetraject is de raad twee maal een dagdeel bijeengekomen onder begeleiding van de heer Ton van Zonneveld. De in 2014 toegetreden leden zijn door de controller van Onderwijsgroep Noord ingewijd in financiële thema s zoals onderwijsbekostiging en de financiële gevolgen voor de complexe organisatiestructuur met vier stichtingen (bekostiging door twee ministeries, twee cao s en zeer veel onderwijssoorten). Ook heeft de Raad van Toezicht samen met het College van Bestuur een dagdeel gebrainstormd over OGN Gesproken werd over de toekomst van het leren en hoe onze organisatie hier zo adequaat mogelijk op kan inspelen. Deze eerste aanzet in het denken en spreken over de toekomst zal een vervolg krijgen in Om goed geïnformeerd te worden over actuele thema s die van belang zijn voor de Raad van Toezicht neemt de voorzitter van de raad deel aan activiteiten van het Platform Raden van Toezicht, 4

5 een open netwerk voor Raden van Toezicht binnen MBO-instellingen georganiseerd door de MBO- Raad. Ook is de Raad van Toezicht al jaren lid van VTOI (Vereniging van Toezichthouders in Onderwijsinstellingen). Commissies De auditcommissie adviseert de Raad van Toezicht over de financiële ontwikkelingen binnen de organisatie. De auditcommissie heeft twee maal vergaderd en adviseerde de raad met betrekking tot de jaarrekening, begroting en grote investeringen, zoals nieuwbouwprojecten. Ook heeft de auditcommissie een rol gespeeld in het aanbestedingstraject voor een nieuwe accountant. Na een zorgvuldige procedure is PricewaterhouseCoopers benoemd als nieuwe accountant voor Onderwijsgroep Noord, Terra, Dollard College en rsg de Borgen. Na de zomervakantie zijn zij gestart met hun opdracht. De remuneratiecommissie adviseert de Raad van Toezicht over de werkgeversrol van de raad. In 2015 heeft de commissie zich bezig gehouden met de werving- en selectieprocedure van een nieuw lid College van Bestuur. In samenspraak met de voorzitter van het College van Bestuur, directeuren en medezeggenschap is een profiel opgesteld en zijn een selectie- en adviescommissie benoemd. Plaatsing van advertenties in regionale en landelijk dagbladen, verspreiding van de vacature via social media en de inspanningen van een wervings- en selectiebureau leverden voldoende kandidaten op die binnen het profiel pasten. Na een intensieve procedure is Ton Wennink per 1 augustus benoemd. De commissie heeft zich verdiept in de nieuwe Wet Normering Topinkomens en governancecode en heeft de raad geadviseerd over de gevolgen. De remuneratiecommissie heeft in 2015 het HRM-gesprek gevoerd met de voorzitter van het College van Bestuur. In dit gesprek is naar aanleiding van de nieuwe Wet Normering Topinkomens en het beloningsclassificatiesysteem bestuurders MBOinstellingen gesproken over de bezoldiging. Het spreekt vanzelf dat de Raad van Toezicht zich houdt aan deze bezoldigingsrichtlijnen. Omdat het lid College van Bestuur pas enkele maanden in functie was, is met hem in 2015 geen HRM-gesprek gevoerd. Verder heeft de remuneratiecommissie de voorbereiding van het governancetraject op zich genomen. De kwaliteitscommissie is gestart in 2015 en is nog op zoek naar de juiste invulling van de rol en werkwijze. De commissie is twee maal bij elkaar geweest en heeft namens de Raad van Toezicht gesproken met de auditcommissie kwaliteitsnetwerk MBO in het kader van het onderzoek dat zij (op eigen verzoek van Terra MBO) binnen Terra uitvoerden. Thema s vergaderingen Raad van Toezicht Tijdens de vergaderingen van de Raad van Toezicht keren bepaalde onderwerpen (periodiek) terug. Soms worden interne of externe deskundigen bij een agendapunt uitgenodigd om toelichting te geven. De volgende thema s kwamen in 2015 aan bod: in periodieke rapportages werd de raad geïnformeerd over onderwijskwaliteit, financiële situatie, ontwikkelingen op HR-gebied, ICT- en huisvestingszaken en successen ; jaarrekeningen en jaarverslagen 2014 (goedgekeurd); begrotingen 2015 (goedgekeurd); stand van zaken OGN-transitie; benoeming directeuren, nieuw managementstatuut, nieuwe organisatiestructuur, cultuurverandering binnen de organisatie, gevolgen voor medewerkers; werving & selectietraject lid College van Bestuur; accountant; aanbestedingstraject + uiteindelijke keuze nieuwe samenwerking in de regio, onder andere de samenwerking tussen Ubbo Emmius en Dollard College; Strategische Beleidsplannen Terra, Dollard College en rsg de Borgen; wetsvoorstel versterking bestuurskracht onderwijs; beloningsclassificatiesysteem bestuurders / WNT; bekostiging van groen onderwijs en eventuele overgang van EZ naar OCW. Sparringpartner De Raad van Toezicht heeft in 2015 geconstateerd dat de organisatie in control is. Financieel is de organisatie op orde. Over bepaalde (voorgenomen) besluiten is gediscussieerd, maar altijd met wederzijds respect en met het doel elkaar scherp te houden, ieder vanuit zijn/haar rol. Dat een transitie zoals die binnen het Dollard College in gang is gezet onduidelijkheid, onrust en twijfel bij medewerkers teweeg kan brengen, is niet altijd prettig, maar de raad ziet dit als een onvermijdelijk ongemak. De Raad van Toezicht heeft over deze ontwikkelingen, het vasthouden van de koers en over de gevolgen voor de organisatie herhaaldelijk kunnen optreden als sparringpartner van het College van Bestuur. Ook heeft de raad het dagdeel sparren en brainstormen over de toekomst van onderwijs in het algemeen en die van het Dollard College in het bijzonder als een waardevolle bijeenkomst ervaren. Zoals in de visie op toezichthouden geformuleerd wordt, werken Raad van Toezicht en College van Bestuur vanuit gemeenschappelijke waarden en op basis van vertrouwen en transparantie. Dat versterkt de mogelijkheid van de raad om de rol van sparringpartner optimaal te benutten. 5

6 Samenstelling Raad van Toezicht Naam Afredend en herkiesbaar per Aftredend en niet herkiesbaar per Rol / Commissie Dhr. H. Holman Auditcommissie Dhr. F. Migchelbrink Auditcommissie Mevr. E.M. Pastoor-Meuleman Voorzitter RvT / Remuneratiecommissie Dhr. T. Wagenaar Remuneratiecommissie Dhr. E. van Zuidam Kwaliteitszorgcommissie Dhr. M. Krijnsen Kwaliteitszorgcommissie Groningen, 17 juni 2016 Namens de Raad van Toezicht, Elly Pastoor-Meuleman, voorzitter 1 De heer Migchelbrink heeft aangegeven te willen aftreden zodra (in 2016) een nieuw lid Raad van Toezicht is benoemd. 6

7 Voorwoord College van Bestuur >> 2015 was een intensief jaar en ook een jaar om trots op te zijn. Onze organisatie doet het goed. Er wordt hard gewerkt om prachtig onderwijs te bieden aan onze leerlingen en studenten. Het is inspirerend om dit aan den lijve te ervaren. We zijn ook trots op de goede resultaten van onze vestigingen. Vestiging Bovenburen kreeg van de onderwijsinspectie het predicaat goed. Natuurlijk zijn er ook vestigingen waar de inspectie nog wel verbeterpunten ziet, maar gelukkig willen wij zelf ook niets liever dan verbeteren. Op die vestigingen wordt hard gewerkt aan verbeterplannen en hiervan zijn de eerste resultaten al zichtbaar. Er wordt ook hard gewerkt aan nieuwe ontwikkelingen, zoals de vernieuwde examenprogramma s in het vmbo, het tweetalige vwo, de zomerschool, diverse internationale projecten en uitwisselingen. Teveel om hier allemaal te benoemen, maar het is allemaal te lezen in dit jaarverslag. Na een aantal voorbereidende activiteiten in 2014 kon in 2015 gestart worden met de werving & selectieprocedure voor een nieuwe collega, een lid College van Bestuur. De procedure werd begeleid door een extern bureau en na een intensieve procedure is Ton Wennink voorgedragen door de Raad van Toezicht en per 1 augustus benoemd als lid College van Bestuur. Onze organisatie is in transitie; we beleggen de verantwoordelijkheden daar waar de beïnvloeding plaatsvindt, zodat we het goede goed doen voor onze leerlingen. Dat betekent dat medewerkers meer invloed op hun eigen werk krijgen. Dat betekent ook dat de organisatie minder centraal aangestuurd wordt en dat gekozen wordt voor horizontaal leiderschap. Om dit te faciliteren is een nieuwe organisatiestructuur nodig. Na een zorgvuldige procedure zijn in het voorjaar van 2015 de regiodirecteuren benoemd, eerst in hun rol van kwartiermaker. Als kwartiermaker gaan zij verder bouwen aan de nieuwe structuur en formuleren zij de doelstellingen van de stichting. Het al ontwikkelde identiteitsbewijs, de bijbehorende besturingsfilosofie en de nieuwe strategische ambities zijn hierbij richtinggevend. Nogmaals, er gebeurt veel waar we trots op (mogen) zijn. De docenten en leerlingen die dit realiseren, vinden dat zelf gewoon en vanzelfsprekend. Wij vinden dat bijzonder en spreken daarom onze oprechte dank uit aan alle medewerkers van het Dollard College voor hun enorme inzet in Onze leerlingen kunnen niet zonder jullie en wij kunnen niet zonder jullie. Wij kijken dan ook vol vertrouwen vooruit naar Ongetwijfeld ook een enerverend jaar waarin op onderwijskundig gebied veel van ons verwacht wordt en waarin de volgende stappen in de transitie worden gezet. Groningen, 17 juni 2016 Astrid Berendsen en Ton Wennink College van Bestuur << 7

8 DEEL 1 JAARVERSLAG Hoofdstuk 1 ORGANISATIE 1.1 Dollard College Het Dollard College is een school voor voortgezet onderwijs in Oost-Groningen voor praktijkonderwijs, vmbo, mavo, havo, zesjarige havo, atheneum, gymnasium, tweetalig vwo en isk. Het Dollard College heeft vestigingen in de plaatsen Bellingwolde, Oude Pekela, Winschoten en Woldendorp. Het Dollard College maakt samen met Terra en rsg de Borgen deel uit van Onderwijsgroep Noord. 1.2 De organisatie Raad van Toezicht College van Bestuur Bestuursbureau Vestiging Bovenburen- De Flint Vestiging Bellingwedde Vestiging Hommesplein- Stikkerlaan Vestiging Pekela Vestiging Woldendorp Campus Winschoten Governance Het Dollard College is een organisatie voor voortgezet onderwijs en daarmee een instelling die publieke taken uitvoert met door de rijksoverheid beschikbaar gestelde middelen. In de bestuurlijke verhoudingen met de rijksoverheid heeft het Dollard College een grote mate van autonomie om deze taken uit te voeren. De rijksoverheid is verantwoordelijk voor de kwaliteit, toegankelijkheid en doelmatigheid van het stelsel, de wet- en regelgeving, de kaders en randvoorwaarden. Het Dollard College is als maatschappelijke onderneming verantwoordelijk voor de prestaties met betrekking tot de publieke taken in de regio en de horizontale en verticale verantwoording die daarover moet worden afgelegd. Bestuurlijke autonomie gaat hand in hand met verantwoording afleggen en toezicht houden. Onderwijsinstellingen moeten daarom voldoen aan de eisen van goed bestuur, intern toezicht en verantwoording. Het interne toezicht wordt bij het Dollard College uitge oefend door de Raad van Toezicht. Naarmate de instellingen hun corporate governance beter in orde hebben, kan het toezicht vanuit de rijksoverheid worden beperkt, zonder ooit geheel te verdwijnen. Er moet sprake zijn van een goede balans tussen intern toezicht, bestuur, verantwoording en extern toezicht. In de statuten van het Dollard College is rekening gehouden met de bepalingen van de Code goed onderwijsbestuur in het voortgezet onderwijs. In verband hiermee zijn tevens reglementen opgesteld, en door de Raad van Toezicht vastgesteld, voor de Raad van Toezicht en het College van Bestuur. Daarnaast is een regeling inzake het omgaan met een vermoeden van een misstand (klokkenluiders-regeling) vastgesteld. Het College van Bestuur en de Raad van Toezicht conformeren zich aan de Code goed onderwijsbestuur van de VO raad en volgen publicaties en aanbevelingen van de Vereniging van Toezichthouders in Onderwijsinstellingen (VTOI) op de voet. Voorts kent de Raad van Toezicht een remuneratiecommissie, een commissie kwaliteitszorg en een auditcommissie. De Raad van Toezicht heeft in het najaar van 2015 een governancetraject doorlopen, omdat de raad wilde bepalen op 8

9 welke wijze hij het beste kan aansluiten bij de organisatieontwikkelingen. Als resultaat van dit traject is een visie op toezicht houden geformuleerd. De Raad van Toezicht werkt vanuit deze visie met inachtneming van alle wet- en regelgeving en branchecodes verder aan de veranderende invulling van zijn taak. Transitie Begin 2015 heeft in het kader van de transitie het plaatsingsproces van de eerste managementlaag (regiodirecteuren) plaatsgevonden. Voor de zomer 2015 was deze afgerond en zijn de toekomstige regiodirecteuren en de directeur bestuursbureau benoemd, vooralsnog in de rol van kwartiermaker. Als kwartiermaker hebben zij de opdracht meegekregen om binnen de stichting/regio verder vorm en inhoud te geven aan de zeven veranderopgaven van Onderwijsgroep Noord, te weten: 1. Versterken van de focus op inhoudelijke strategische sturing; 2. Verankeren van de organisatie in de regio; 3. Stimuleren van decentraal eigenaarschap; 4. Bevorderen van collectief leiderschap; 5. Optimaliseren van de bedrijfsvoering en integraal management; 6. Bevorderen van gewenst gedrag van medewerkers en de lijn; 7. Realiseren van resultaatverantwoordelijkheid en zelfsturing. De opdracht van de kwartiermakers is gericht op het realiseren van bovenstaande veranderopgaven in de stichting/regio en start met het maken van een analyse van de bestaande situatie en het - binnen de gestelde kaders - formuleren van een businessplan inclusief een plan van aanpak. Daarna zal door iedere stichting het veranderplan worden uitgevoerd waarbij waar nodig de basisstructuur zal worden aangepast, een tweede managementlaag zal worden benoemd en er (nieuwe) teams zullen worden gevormd en geprofessionaliseerd in relatie tot zelfsturing en resultaatverantwoordelijkheid. In het verlengde van het veranderprogramma is er een ondersteunings- en professionaliserings programma voor de kwartiermakers gestart waarin collectieve en individuele activiteiten zijn aangeboden. In 2015 heeft het ondersteuningsprogramma vooral in het teken gestaan van het in positie komen van de kwartiermakers en het oppakken van hun nieuwe rol. De transitie vraagt veel van alle medewerkers. Dat nog niet alle medewerkers een duidelijk beeld hebben van de toekomstige manier van samenwerken begrijpen wij. Wij zien de OGN-transitie als een ontwikkeling, een weg die we samen bewandelen. We hebben een beeld van onze bestemming (identiteitsbewijs en strategische ambities). Hoe we daar komen is nog niet geheel duidelijk. Wij willen hier juist graag samen met alle medewerkers, met de medezeggenschap en met de Raad van Toezicht gaandeweg achter komen. Dit is natuurlijk ook wat veel medewerkers en de collega s van de medezeggenschap wellicht spannend vinden. We vinden samen onze weg en dit kan ook onzekerheid opleveren. Het is echter een bewuste keuze van het College van Bestuur om niet meer centralistisch te (be)sturen en juist in dialoog te gaan en verantwoordelijkheden anders te beleggen. Want de kennis, ervaring en wijsheid zit bij onze medewerkers en dit hebben we hard nodig om de bestemming voor onze leerlingen en studenten te bereiken. Dat betekent dat we deze weg vol overtuiging bewandelen. Om ons te helpen in deze zoektocht op een soms hobbelige weg maken we gebruik van een aantal ideeën. Adriaan Bekman heeft het College van Bestuur en de directeuren wegwijs gemaakt binnen zijn gedachtengoed over horizontaal leiderschap. Hoe kan iedere medewerker binnen zijn eigen taken en verantwoordelijkheden leiderschap tonen? De U van Scharmer helpt ons om echt met elkaar in dialoog te gaan. Ook de methode appreciative inquiry, het waarderend onderzoeken is door grote delen van de organisatie omarmd. Om niet teveel af te dwalen van de bedoeling grijpen we regelmatig terug op de ideeën die beschreven worden in het boek Verdraaide organisaties van Wouter Hart. Het helpt enorm om af en toe weer even duidelijk te maken hoe de bedoeling staat ten opzichte van de leefwereld en de systeemwereld. Heel trots zijn wij op de wijze waarop we toch alle, vaak ingewikkelde, onderwerpen bespreekbaar maken. Zo zijn er met de vakbonden afspraken gemaakt over mogelijke personele gevolgen van de transitie. In het kader van de cultuurverandering is het College van Bestuur samen met de directeuren in gesprek met de medezeggenschapsorganen over hun veranderende rol en de wijze waarop de samenwerking vorm krijgt. Van oudsher had de medezeggenschap binnen onze organisatie een reactieve rol. Er werd een beleidsstuk voorgelegd en de ondernemingsraad of medezeggenschapsraad reageerde hierop. Dat was een duidelijke vraag van het College van Bestuur en voor de medezeggenschap was duidelijk wat er van hen verwacht werd. Die rol is veranderd. Natuurlijk blijven de hamerstukken, de notities die volgens wet- en regelgeving aan de medezeggenschap moeten worden voorgelegd en waar al dan niet mee akkoord gegaan wordt. Het College van Bestuur vraagt echter aan de medezeggenschap met betrekking tot de transitie om mee te gaan in de ontwikkeling, samen op ontdekkingstocht te gaan. Dat kan alleen op basis van vertrouwen. Om die nieuwe rol te kunnen invullen moeten soms ook competenties en denkwijze verder ontwikkeld worden. Heel trots zijn wij ook op de stappen die al in dit proces zijn gezet. Het gaat met vallen en opstaan, maar ook met de medezeg- 9

10 genschap konden in 2015 lastige onderwerpen op een nieuwe manier bespreekbaar gemaakt worden en dat komt de samenwerking ten goede. Concernberaad Na de zomer is het concernberaad (werktitel) ingericht. Dit is het tweewekelijks afstemmingsoverleg tussen College van Bestuur, kwartiermakers van alle stichtingen en de in het najaar gestarte concern controller. Op de agenda staan OGN-brede onderwerpen en strategische thema s. In 2015 werd de agenda beheerst door meer operationele onderwerpen, zoals het op te leveren business plan en de plaatsingsprocedure van de tweede managementlaag, de adjunct-directeuren. Naar verwachting zal tijdens dit overleg afstemming plaatsvinden over het anticiperen op demografische krimp en andere maatschappelijke ontwikkelingen, het concretiseren en behalen van de doelstellingen zoals deze geformuleerd zijn in de in 2015 gepubliceerde Strategische Beleidsplannen en natuurlijk alle ontwikkelingen die voortkomen uit de transitie. 1.3 Identiteit, visie, missie en besturingsfilosofie Identiteit De identiteit van het Dollard College is in november 2013 vastgelegd in een identiteitsbewijs. Kort samengevat houdt dit in: we willen mensen laten ontdekken wat belangrijk en waardevol voor hen is; we zien mensen; we verbinden ons aan onze belanghebbenden; we zoeken anderen op en stellen hun belang voorop; we zijn bewust, bekwaam, betekenisvol; gemeenschappelijk versterkend: gericht werken aan oplossen van gemeenschappelijke vraagstukken; bewust persoonlijk: elkaar kennen en erkennen, weten wat je voor elkaar kunt betekenen. Visie Onze visie op de relatie tussen samenleving en onderwijs De school heeft niet per definitie antwoord op elk (nieuw) maatschappelijk vraagstuk. Iedereen moet weten wat ze van onderwijsinstellingen mogen verwachten en wat niet. Wij willen onderwijs zien dat de regie neemt en haar rol duidelijk maakt. Onderwijs dat ambitieus en realistisch tegelijkertijd is. Onderwijs dat anderen aanspreekt op hun deel van de verantwoordelijkheid in het bereiken van gemeenschappelijke doelen. En we willen scholen zien die anticiperen op ontwikkelingen. Om dit te bereiken is een voortdurende open dialoog nodig met onze partners in de regio Oost-Groningen. Letterlijk de deuren openzetten zodat er wederzijds begrip ontstaat en inzicht in de vraagstukken waarvoor wij gezamenlijk staan. Wij willen van hen leren en ook onze kennis delen. Op deze manier kunnen wij de regio versterken. Het Dollard College en Oost-Groningen horen bij elkaar. Het Dollard College als centrale plaats in de ontwikkeling van mensen in de brede zin van het woord. We begeleiden jongeren en volwassenen en geven hen voldoende bagage mee voor een zinvol bestaan. Dan heeft onderwijs de plek in de samenleving die het in onze ogen verdient en hoort te hebben. Onze visie op onderwijs We willen onderwijs zien dat de toon zet waar het gaat om leren, talentontwikkeling en het vinden van antwoorden op maatschappelijke vraagstukken. Wij willen betekenisvol onderwijs zien, onderwijs dat geen andere grenzen accepteert dan de grenzen van de ambities en talenten van mensen die aan haar worden toevertrouwd. Betekenisvol onderwijs dat (jonge) mensen uitdaagt om te ontdekken waarvoor ze staan, wat hen drijft, waarin ze goed zijn en wat ze waard zijn. Steevast vanuit de overtuiging dat iedereen iets wil en kan betekenen voor anderen. Zo creëert onderwijs mede de voorwaarden voor mensen om waardevol te zijn en te kunnen presteren: in hun persoonlijke leven, in hun professionele leven en als burger in onze samenleving (een leven lang leren). Dat geldt niet alleen voor onze leerlingen, maar ook voor onze medewerkers. Missie Wij helpen jongeren en volwassenen om een waardevol leven te leiden, zowel in hun eigen ogen als in de ogen van anderen. Wij helpen hen om succesvol te zijn in de samenleving, in het vervolgonderwijs en in het beroep van hun keuze. Een belangrijk onderdeel van onze rol is dat wij hen zelf leren ontdekken, keuzes maken en kansen zien. Wij begeleiden hen daarbij en rusten hen zo goed mogelijk toe om hun doelen te bereiken. We zijn trots op onze onderwijstraditie en ervaring. We laten mensen ontdekken en bepalen wat waardevol en belangrijk voor hen is. Het Dollard College neemt geen genoegen met de rol van traditionele (beroeps)opleider, hoe goed we dat ook doen. Onderwijs is meer dan kennis en vaardigheden overbrengen. We dagen jongeren ook uit om betekenisbewust te worden. Hiermee bedoelen we dat leerlingen die afkomstig zijn van het Dollard College bekwame (vak)mensen zijn, die bovendien weten welke bijzondere waarde ze voor anderen kunnen en willen hebben. We drukken deze missie uit in onze merkbelofte: Bij het Dollard College worden mensen bewust, bekwaam en betekenisvol. Besturingsfilosofie De identiteit is de basis voor de besturingsfilosofie. 10

11 Waar in ons identiteitsbewijs nadrukkelijk de leerling centraal staat, geldt in het verlengde daarvan dat in onze besturingsfilosofie de medewerker centraal staat. Wat hebben onze medewerkers nodig om de belofte aan de leerling waar te maken? Centraal staat de professional, in zijn betekenis voor leerlingen: medewerkers zijn zich bewust van hun drijfveren, passie en mogelijkheden; Verantwoordelijkheden zo laag mogelijk in de organisatie: de medewerker krijgt professionele ruimte om bewust, bekwaam, betekenisvol te handelen. De verantwoordelijkheden worden zo laag mogelijk in de organisatie belegd, daar waar de beïnvloeding mogelijk is; Samen werken = samen sterker; Inspirerend en coachend leiderschap: management creëert condities waaronder medewerkers hun verantwoordelijkheid kunnen waarmaken; Professionaliseren is een verantwoordelijkheid van iedere medewerker; Een heldere verantwoordelijkheidsverdeling: centraal wordt het wat vastgesteld, decentraal het hoe. 1.4 Strategische beleidsdoelen Strategische koers Inspelen op de specifieke behoefte van de leerling. Dat is de ambitie van het Dollard College voor de komende jaren. Betekenisvol onderwijs dat leerlingen uitdaagt om te ontdekken wat hen drijft en waarin ze goed zijn. Om het maximale uit ieder kind te halen, is het belangrijk dat leerlingen in toenemende mate onderwijs krijgen dat past bij hun individuele talenten, leerstijlen en mogelijkheden. In het strategisch beleidsplan wordt aangegeven hoe de school de ambitie wil waarmaken door drie onderdelen integraal te benaderen. We zetten de leerling centraal door het onderwijs te differentiëren en vervolgens in hoge mate te personaliseren, bijvoorbeeld door extra aanbod te creëren, in te zetten op 21e eeuwse vaardigheden, te investeren in een nieuw LOB-beleid en een leermiddelen-beleid te formuleren. Dit kunnen we alleen bereiken als onze medewerkers zich blijven professionaliseren. Onder andere door de omslag te maken van leraar gestuurd onderwijs naar leerling gestuurd onderwijs, rekening te houden met diverse leerstijlen, in te zetten op een klimaat waarin leren van en met elkaar in de dagelijkse praktijk normaal wordt. Maar ook door goed opgeleid personeel te werven en zittend personeel te scholen en begeleiden. Gepersonaliseerd onderwijs in een contextrijke omgeving betekent ook dat we participeren in de regio en samen met (onderwijs)partners een zo breed mogelijk en goed onderwijsaanbod in stand houden. Dat doen wij door ons opleidingsaanbod af te stemmen met de behoefte die er in de maatschappij en specifieker in de regio speelt. We zijn en blijven in contact met werkgevers en andere instanties in de regio door middel van LOB, projecten in het kader van burgerschap, bedrijfsbezoeken, stages en dergelijke voor leerlingen, maar ook voor leraren, en laten leerlingen, waar mogelijk, leren in een contextrijke omgeving door voorzieningen in de regio te benutten. Het strategisch beleidsplan geeft de koers aan voor de komende jaren. De medewerkers krijgen de mogelijkheid en de ruimte om, onder andere via het schoolplan en afdelings- of teamplannen, invulling te geven aan deze koers. Schoolplan Er is in 2015 gewerkt aan de ontwikkeling van een nieuw schoolplan voor de nieuwe vierjaarlijkse periode. Het schoolplan is gebaseerd op het strategisch beleidsplan en is een concretisering van het opgestelde strategisch beleid. Het schoolplan is tot stand gekomen in een ontwikkeltraject waarbij alle leidinggevenden van het Dollard College betrokken zijn geweest. Ook hebben de leidinggevenden tijdens het traject input gevraagd van de teams en hebben ze de teams zoveel mogelijk meegenomen tijdens de totstandkoming van het schoolplan. Op moment van schrijven ligt het schoolplan nog ter instemming bij de medezeggenschapsraad. 1.5 Leerlingenaantallen Leerlingen per opleiding basisvorming lwoo basisvorming avo/vmbo lwoo vmbo havo vwo pro Totaal Leerlingen per vestiging Bellingwedde Pekela Bovenburen 6 1 Hommesplein-Stikkerlaan Campus Winschoten Woldendorp De Flint Totaal

12 Hoofdstuk 2 KWALITEIT 2.1 Onderwijsontwikkelingen Overzicht aangeboden onderwijsvormen in 2015 Vestiging Bellingwedde Bovenburen-De Flint Campus Hommesplein/Stikkerlaan Pekela Woldendorp Onderwijsvorm onderbouw vmbo tot vwo, vmbo-theoretische leerweg leerwegondersteunend onderwijs, praktijkonderwijs bovenbouw vmbo-beroepsgerichte leerwegen onderbouw vmbo tot vwo tto, vmbo-theoretische leerweg, havo, vwo, isk onderbouw vmbo tot vwo, vmbo-theoretische en beroepsgerichte leerwegen onderbouw vmbo tot vwo, vmbo-theoretische en beroepsgerichte leerwegen Leren en ICT Het gebruik van ICT in het onderwijs is binnen het Dollard College per school op eigen wijze in ontwikkeling. De ontwikkelingen zijn onder te verdelen in de volgende aandachtsgebieden: Visie op leren; Keuze voor een device; Leermiddelenbeleid; Gebruik maken van de ELO; Gebruik maken van een leerlingvolgsysteem; Deskundigheidsbevordering docenten. Momenteel wordt in het kader van het opstellen van leermiddelenbeleid nagedacht over de keuze voor een device. Op alle scholen is een leerlingvolgsysteem en een elektronische leeromgeving (ELO) in gebruik. Het leerlingvolgsysteem wordt gebruikt om met ouders en leerlingen te communiceren over de studievoortgang. De ELO maakt het mogelijk om leeractiviteiten te arrangeren en kan worden gebruikt als ondersteuning bij maatwerk, differentiatie en het analyseren van leerlinggegevens. Zicht krijgen op de wijze waarop docenten gebruik maken van de mogelijkheden van de ELO, apps en andere digitale hulpmiddelen en in kaart brengen van de hiervoor benodigde competenties van docenten, zijn zaken die volop in ontwikkeling zijn. Het scholingsaanbod op de OGN-academie ten aanzien van digitale didactiek is vooralsnog beperkt. In het Dollard-brede scholingsplan is hier nog niet concreet op ingezet. Vernieuwing beroepsgerichte examenprogramma s In opdracht van het ministerie van OCW zijn in het vmbo de beroepsgerichte examenprogramma s vernieuwd. Het doel is om aantrekkelijke, herkenbare en overzichtelijke programma s te ontwikkelen, die beter aansluiten op het vervolgonderwijs en de beroepspraktijk. Er komt een systeem van beroepsgerichte profielvakken (bestaande uit 4 modulen) en beroepsgerichte keuzevakken. In augustus 2014 is het concept examenprogramma gepubliceerd en in december is de concept syllabus gepubliceerd. In mei 2018 stroomt het eerste cohort leerlingen uit op basis van het vernieuwde examenprogramma. Voor het reguliere vmbo betekent dit dat het cohort 2014 hiermee te maken krijgt (deze leerlingen starten in augustus 2016 in het derde leerjaar). Binnen het Dollard College wordt deze vernieuwing gezamenlijk opgepakt. Deze ontwikkeling loopt ook parallel met de gestarte samenwerking met Ubbo Emmius en ontwikkelingen binnen het RPO Winschoten e.o.. Het loopbaanleren (LOB) vervult hierin bij het Dollard College een centrale rol. Er is een Dollardbrede werkgroep opgestart die een visie rondom LOB heeft opgesteld en vanuit deze visie een integrale LOB lijn heeft ontwikkeld en de implementatie van het vernieuwde LOB op de werkvloer voorbereidt. De vestigingen staan voor de uit daging om op basis van het examenprogramma een onderwijsprogramma te maken dat aansluit bij het Identiteitsbewijs en de eigen visie op leren. De vestigingen willen hierin maximaal gezamenlijk optrekken. 2.2 Zorgbeleid Zowel in de aanloop naar, als met het ingaan van Passend Onderwijs per 1 augustus 2014, is er binnen het Dollard College ingespeeld op de nieuwe ontwikkelingen rond de ondersteuning van leerlingen. Omdat Passend Onderwijs in fases wordt ingevoerd is dit nog steeds gaande. Wat niet veranderd is, is de doelstelling om zoveel mogelijk leerlingen thuisnabij onderwijs 12

13 te bieden met, voor wie dat nodig heeft, een passende vorm van ondersteuning. Wel veranderd zijn de structuren, de financiering en de organisatie van de leerlingondersteuning op school. In 2014 betrof dit de leerlinggebonden financiering en na 1 januari 2016 komt daar het leerwegondersteunend onderwijs bij. Ondersteuningsmiddelen zijn niet meer middels een beschikking gekoppeld aan de leerling, maar het samenwerkingsverband wijst de scholen een budget toe. Vervolgens bepalen de scholen zelf hoe ze deze middelen inzetten en verantwoorden. Daarmee hebben zij een grote mate van vrijheid, maar met het wegvallen van landelijke indicatiestelling en criteria liggen er ook veel vraagstukken over de praktische uitwerking, zoals over de keuzes die de school maakt met betrekking tot de ondersteuning aan leerlingen en het vastleggen en borgen daarvan. Om hier vorm en inhoud aan te geven wordt er binnen het Dollard College zowel in kleine werkgroepen als Dollardbreed overlegd. We herbezinnen ons op onze werkwijze en op wat we belangrijk vinden. We zetten structuren uit en ontwerpen formats. De ontwikkelingen zijn erop gericht om de leerlingen met een ondersteuningsbehoefte snel en goed in beeld te hebben, zodat ondersteuning adequaat kan worden ingezet. Daarnaast willen we onze inzet kunnen verantwoorden. In 2015 is een ondersteuningsplan opgesteld waarin uitgebreid staat beschreven hoe de ondersteuning op het Dollard College is georganiseerd en op welke manier wordt samengewerkt met ouders en externe partijen. Vanwege weer nieuwe ontwikkelingen die gaande zijn, zal het plan in 2016 weer worden aangepast. Voortijdig schoolverlaten Het kabinet Rutte II heeft de doelstelling voor het tegengaan van voortijdige schooluitval aangescherpt. Het aantal nieuwe voortijdig schoolverlaters (vsv) mag in 2016 nog maar maximaal zijn. Voor de periode zijn daarvoor nieuwe prestatiegerichte convenanten afgesloten. Met ingang van deze convenanten zijn nieuwe doelstellingen gesteld, is de meetsystematiek aangepast en is de nieuwe bekostigingssystematiek ingevoerd. Zo krijgen scholen een vaste voet (afhankelijk van het aantal leerlingen) en een prestatiedeel. De prestaties worden bekeken aan de hand van landelijke normen. Indien de doelstellingen niet worden behaald, krijgt de instelling alleen de vaste voet. De definitieve cijfers over voortijdig schoolverlaten komen 1,5 jaar na afloop van het betreffende schooljaar. De cijfers voor schooljaar zijn eind 2015 ontvangen, terwijl er over alleen nog maar voorlopige cijfers bestaan. Hieronder een overzicht van de VSV-cijfers van het Dollard College over schooljaar : De cijfers voor het convenantjaar laten zien de prestatienormen voor alle onderdelen zijn behaald. deelnemers vsv'ers % vsv streefnorm prestatienorm Totaal ,3% vo onderbouw ,1% 0,2% 1,0% vmbo bovenbouw ,5% 1,5% 4,0% havo/vwo bovenbouw ,5% 0,1% 0,5% 2.3 Onderwijskwaliteit Kwaliteitszorg Kwaliteit van onderwijs krijgt vorm in de klas, in het onderwijsleerproces. Systematische monitoring en borging van de onderwijskwaliteit berust voor een groot deel bij de kwaliteitszorgcoördinatoren. Op alle vestigingen van het Dollard College is een kwaliteitscoördinator aanwezig. Naast uitvoerende zaken als de organisatie van tevredenheidsonderzoeken en (zelf)evaluaties, is de kwaliteitscoördinator kritische gesprekspartner van het vestigings- en opleidingsmanagement. De kwaliteitscoördinatoren van het Dollard College kennen een gezamenlijke overlegstructuur met de kwaliteitscoördinatoren van Terra VO en rsg de Borgen. Hierin wordt kennis gedeeld en worden activiteiten afgestemd. VO De belangrijkste aandachtspunten voor de kwaliteitszorg, en dus de agendapunten van het gezamenlijk overleg in het VO in 2015 waren: de rol en taak van de kwaliteitszorgcoördinator ten opzichte van die van het management van de vestiging; het interpreteren, analyseren en generen van rapporten over rendementen/opbrengsten; het afstemmen van (de organisatie van) leerling tevredenheidsonderzoeken; het delen van kennis over/van eigen toetsbeleid. De kwaliteitscoördinatoren hebben tevens een belangrijke rol op de vestigingen ten aanzien van het voorbereiden van de interne audits en inspectieonderzoeken. Audits worden uitgevoerd op basis 13

14 van een expliciet waarderend onderzoekende methodiek. Het interne auditteam heeft in het kalenderjaar 2015 twee audits uitgevoerd: bij de vestiging in Bellingwolde en bij de havo-afdeling van de vestiging Hommesplein-Stikkerlaan in Winschoten. OGN Onderwijsgroep Noord heeft zich aangesloten bij het kwaliteitsnetwerk MBO. Vanuit deze organisatie is een audit op instellingsniveau uitgevoerd naar het kwaliteitssysteem. Hoewel deze audit vanuit het mbo kader en perspectief is ingezet, ziet Onderwijsgroep Noord in de opzet auditrapportage voldoende aanknopingspunten voor een reflectie op het volledige kwaliteitssysteem van zowel de mbo- als vo- instellingen. Tenslotte Algemene verantwoordingsinformatie van de vestigingen van het Dollard College wordt ook publiek gemaakt via scholenopdekaart.nl. Klachten De klachtenregeling van het Dollard College is erop gericht om klachten in eerste instantie op te lossen dicht bij de plek waar ze ontstaan. Als dit niet lukt, kan de klacht bij het College van Bestuur worden neergelegd en desgewenst vervolgens bij de externe Landelijke Klachtencommissie (LKC). In 2015 bereikten twee klachten het College van Bestuur. Uitein delijk één klacht werd opgepakt en afgehandeld door het College van Bestuur. De andere klacht werd ingediend bij de LKC, maar uiteindelijk niet doorgezet. 2.4 Beoordeling Arrangementen Dollard College De opbrengstenoordelen 2015 voor de verschillende vestigingen van het Dollard College zijn hieronder te zien, inclusief de afspraken met de inspectie. Groen is voldoende opbrengsten, rood is onvoldoende opbrengsten. Rendement onderbouw Rendement bovenbouw Gemiddeld cijfer Verschil SE-CE Arrangement en te verwachten waarschuwingen en attenderingen Opmerkingen Bellingwedde Basisarrangement Campus nvt Aangepast arrangement zwak vmbo k Bovenburen- De Flint Hommesplein- Stikkerlaan Pekela nvt nvt nvt nvt Beoordeling goed praktijkonderwijs Basisarrangement alle leerwegen Basisarrangement alle leerwegen Woldendorp k k Aangepast arrangement zwak vmbo t t t Onderzoek gehad naar kwaliteitsverbetering vmbo b, k, gl (in voorjaar 2015) Regulier onderzoek + pilot mogelijk oordeel goed gehad (in voorjaar 2015) Onderzoek gehad naar kwaliteitsverbetering vmbo t en k (in voorjaar 2015) 14

15 Inspectieonderzoeken Campus Winschoten In januari 2015 is een onderzoek uitgevoerd naar de kwaliteit van het onderwijs. Alle leerwegen zijn onderzocht. De vestiging Campus Winschoten heeft voor de afdeling vmbo k onvoldoende opbrengsten. De betreffende teams hebben de opdracht gekregen de opbrengsten te analyseren om te kijken waar de tekorten zitten, waar deze vandaan komen en wat er moet gebeuren om de opbrengsten weer op voldoende niveau te krijgen. Dit proces loopt momenteel binnen de teams. Inmiddels is het verbetertraject in volle gang en wordt hard gewerkt om de kwaliteit weer op voldoende niveau te brengen. Verbetertraject Woldendorp Ook de vestiging Woldendorp is door de inspectie in januari 2015 onderworpen aan een kwaliteitsonderzoek. Alle leerwegen zijn onderzocht. De opbrengsten voor vmbo gt zijn onvoldoende. Er zijn afspraken met betrekking tot verbeteracties gemaakt, met name op het terrein van de gemiddelde examencijfers. Ook hier is al hard gewerkt om de kwaliteit weer naar het gewenste niveau te tillen. Intern is een verbetertraject voorbereid. Onderdeel daarvan is een interne zelfevaluatie en analyse van het gehele onderwijsproces, inclusief het formuleren van verbeteracties. Tal van verbeteracties zijn al opgepakt en volop in uitvoering. In het kader van de pilot gedifferentieerd toezicht is onderzocht of Prakijkschool De Flint voldoet aan de concept-beslisregel voor het oordeel goed. De school voldoet aan deze concept-beslisregel en is daarmee door de inspectie bestempeld als een goede school. Verder heeft de vestiging Hommesplein-Stikkerlaan voor de afdeling vmbo-t en havo vanwege dalende opbrengsten een attendering gekregen. Deze beide afdelingen hebben het laatste jaar op twee onderdelen onder het gemiddelde gescoord. Het management van vestiging Hommesplein-Stikkerlaan heeft een verbeterplan opgesteld en dit aan de inspectie geleverd. Intern is een verbeterplan voorbereid en aan de hand van een interne zelfevaluatie en analyse van het gehele onderwijsproces zijn verbeteracties geformuleerd. Hiervan zijn veel al opgepakt en volop in uitvoering. Slagingspercentages De landelijke slagingspercentages zijn als volgt: vmbo b: 97%; vmbo k: 95%; vmbo (g)t: 94%; havo: 87% en vwo: 92%. Afgezet tegen deze landelijke percentages, is in het schema te zien dat bij een aanmerkelijk deel van de afdelingen op de vestigingen van het Dollard College het slagingspercentage onder het landelijk gemiddelde ligt. Onderwijstijd Het voortgezet onderwijs kent minimumnormen voor onderwijstijd. Alle leerlingen in de onderbouw en de bovenbouw hebben recht op minimaal 1000 klokuren onderwijs per schooljaar. In het examenjaar is de norm 700 uur. Alle vestigingen houden de actuele gerealiseerde onderwijstijd bij en rapporteren dit. Slagingspercentages Vestiging Gemiddeld CE Landelijk Verschil SE-CE Bellingwedde t 6,29 6,5 0,24 88,2% Campus Winschoten b 6,69 6,7 0,18 95,4% k 5,91 6,3 0,38 83,2% g 6,37 6,5 0,57 100% Hommesplein-Stikkerl t 6,30 6,5 0,06 88,8% havo 6,07 6,3 0,27 80,4% vwo 6,30 6,6 0,28 81,5% Pekela b 6,58 6,7 0,06 100% k 5,93 6,3 0,06 83,3% t 6,34 6,5 0,12 94,7% Woldendorp b 6,65 6,7-0,35 100% k 6,19 6,3-0,05 90,5% t 6,79 6,5-0,23 100% Slagingspercentage 15

16 Voor schooljaar geldt dat voor alle opleidingen aan de minimumnormen voor het behalen van de onderwijstijd is voldaan. Vanaf 1 augustus is er nieuwe wetgeving van kracht en kunnen vo-scholen zelf kiezen hoe zij hun onderwijsprogramma inrichten, zolang het vastgestelde gemiddeld aantal uur per opleiding maar wordt gehaald (vmbo: 3700 uur, havo: 4700 uur en vwo: 5700). Daarnaast moeten leerlingen minimaal 189 dagen per jaar onderwijs krijgen. Transitieplan Onderwijstijd In artikel 8.4 van de cao vo staat dat scholen in een transitieplan de gevolgen van de nieuwe wet onderwijstijd voor de onderwijsplanning moeten beschrijven. In ieder geval moet in het transitieplan staan welke stappen de school de komende periode al dan niet gaat ondernemen in het licht van de nieuwe wetgeving. Het plan schetst in voorkomende gevallen de omgang met eventuele financiële middelen die vrijvallen als gevolg van de wet en benoemt dan hoe die middelen worden ingezet in het streven naar beperking van de werkdruk. Binnen de scholen is hiertoe de discussie gestart om verdergaande wijzigingen, mogelijke veranderingen in de schoolorganisatie, innovatie van het onderwijsprogramma door te voeren en te vertalen in de periode vanaf Samenwerkingsverbanden Netwerken Het College van Bestuur van het Dollard College is als vertegenwoordiger van de organisatie actief in regionale- en landelijke netwerken. Binnen de provincie Groningen heeft het Platform MBO-V(S)O zich ten doel gesteld om kwalitatief goed onderwijs te blijven bieden binnen de gehele provincie. Nagenoeg alle schoolbesturen van de provincie zijn vertegenwoordigd in dit platform. In zogenaamde regiotafels wordt gesproken over samenwerking tussen scholen en andere mogelijkheden om de doelstelling te behalen. Ook bij gemeentelijke en provinciale overheden in zowel Friesland, Groningen als Drenthe zit het College van Bestuur, samen met de schooldirectie, aan tafel bij de lokale bestuurders om over zaken als huisvesting of andere onderwerpen op strategisch niveau te spreken. Dollard College en Ubbo Emmius Het Dollard College en de pc en rk scholengemeenschap Ubbo Emmius te Winschoten werken samen in het Regionaal Plan Onderwijsvoorzieningen (RPO) Winschoten en omstreken. Dit RPO is, mede in het licht van de krimp in de regio en de provinciale ontwikkelingen zoals neergelegd in het Onderwijsmanifest VO Groningen, weer gesloten en loopt af in Besloten is in dit RPO het huidige onderwijsaanbod te continueren en jaarlijks daar waar nodig in een update verdere afspraken te maken. Op basis van de gezamenlijke intentieverklaring zullen beide onderwijsorganisaties de komende jaren intensief samenwerken om een kwalitatief goed, breed en betaalbaar onderwijsaanbod in deze regio te kunnen blijven garanderen. In mei en juni is de beoogde samenwerking tussen beide scholen uitgebreid besproken met de Raden van Toezicht. Beide Raden bezinnen zich op hoe zij de samenwerking als ware het één school zien. Die bezinning vraagt tijd want er zijn verschillende scenario s mogelijk. Het gekozen samenwerkingsmodel wordt daarna uitgewerkt: wat betekent de samenwerking voor personeel, onderwijs, huisvesting, financiën, et cetera. In zo n proces tot samenwerking zijn hindernissen onvermijdelijk. Een daarvan is de gezamenlijke voorlichting op de basisscholen in Winschoten en omgeving. Na evaluatie bleek dat de gezamenlijke voorlichting te ambitieus was. Besloten is dan ook om de voorlichting vanaf augustus 2015 weer afzonderlijk van elkaar te doen, zonder de concurrentie met elkaar aan te gaan. Op onderwijskundig gebied werken beide scholen nauw samen. De nieuwe vmbo-profielen worden door collega s van beide scholen samen ontwikkeld. Uitgangspunt blijft een zo breed mogelijk onderwijsaanbod in onze regio in het belang van onze leerlingen. Dollard College en Eemsdelta College Op 28 september ondertekenden de bestuurders van het Dollard College en het Eemsdelta College het regionaal plan onderwijsvoorzieningen (RPO) Appingedam en Delfzijl. De besturen nemen daarmee samen de taak op zich zorg te dragen voor een breed aanbod van onderwijsvoorzieningen. De licentie voor de opleiding Administratie liep af; in dit RPO is verlenging aangevraagd. Het Dollard College kan deze opleiding blijven aanbieden en in augustus 2016 omzetten naar het profiel Dienstverlening en Producten. Beide onderwijsinstellingen werken aan nieuwe vmbo onderwijsprogramma s voor de beroepsgerichte vakken, de zogenaamde profielen. De schoolbesturen willen de huidige samenwerking voortzetten en uitbouwen. In het kader van het provinciale convenant vo-mbo wordt gesproken met andere vo-scholen uit de omgeving, de mbo-instellingen en de gemeenten. Waardevol is dat bestuurders van de mbo-scholen Terra, Noorderpoort en Alfacollege de ondertekening van het RPO bijwoonden. Het RPO wordt gesloten voor een periode van vijf jaar. In november is de aanvraag ingediend bij de minister van Onderwijs. 16

17 2.6. Ontwikkelingen op de vestigingen Tweetalig Onderwijs Uit onderzoek onder ouders/verzorgers van groep 6 en 7 leerlingen van de basisschool, is gebleken dat er veel belangstelling bestaat voor tweetalig onderwijs (tto). De leerlingen van groep 8 die tto willen volgen, hebben gevoel voor taal en zijn geïnteresseerd in internationale culturen. Daarnaast zijn ze gemotiveerd en willen ze graag met anderen samenwerken. Vestiging Hommesplein-Stikkerlaan biedt vwo tto aan. Vakken als muziek, aardrijkskunde, geschiedenis, wiskunde en biologie worden in het Engels gegeven. Deze vakken werken allen samen met het vak Engels. Zo kan er een historische of biologische tekst besproken worden tijdens de Engelse les. De leerlingen spreken onderling ook Engels met elkaar. De tto-leerlingen worden voorzien van een device, een laptop/tablet, zodat ze Engelse bronnen op internet kunnen raadplegen en in projecten kunnen samenwerken met buitenlandse scholen. Het schooljaar is een opstartjaar, wat betekent dat de docenten en het lesmateriaal nog volop in ontwikkeling zijn. De ambitie is een door het Europees platform gecertificeerde junior-tto school te worden. Dit houdt in dat een leerling tenminste tot en met klas 3 tweetalig onderwijs krijgt. Aan het eind hiervan kan de leerling het Cambridge Certificate of English behalen. Na het derde jaar volgt de tto-leerling het reguliere Nederlandse onderwijs. Zomerschool Vestiging Hommesplein-Stikkerlaan is dit jaar gestart met een zomerschool: De zomerschool is een effectieve manier om zittenblijven terug te dringen. Zittenblijven leidt niet tot verbetering van de motivatie van leerlingen. Kennis van de leerling wordt vergroot door intensief met een vak bezig te zijn. Leerlingen krijgen in de zomervakantie 5 dagen persoonlijke begeleiding gericht op een beperkt aantal vakken, zodat ze zich de vereiste leerstof eigen kunnen maken. Het betreft de volgende vakken: Nederlands, Engels, wiskunde A/B en zo mogelijk aardrijkskunde. Tussen en uur gaan leerlingen naar school, waar zij in kleine groepen een vakspecifiek programma volgen. Ze worden daarbij intensief begeleid waarbij de focus ligt op inhoud en studievaardigheden. Tijdens de rapportvergaderingen wordt door de school besloten welke leerlingen in aanmerking komen voor een tweede kans in de zomerschool. Er is recentelijk subsidie verstrekt om de zomerschool mogelijk te maken. De lessen en correctie van de toets worden verzorgd door een externe partij. De eigen docenten stellen de te behandelen lesstof (schoolexamen 1, 2 of 3) vast, maken de toets en de normering. Campus Winschoten Op 14 februari was vestiging Campus Winschoten de gastlocatie voor de Groninger Dorpendag. Een vierjaarlijkse ontmoetingsdag vol uitwisseling, informatie over leefbare Groninger dorpen en een leefbaar Groninger platteland nu en in de toekomst. Een dag rond verschillende thema s met saamhorigheid, eigen initiatief en doorzettingsvermogen van bewoners centraal. Campus Winschoten was in 2015 voor de tweede keer winnaar van de Wubbo Ockelsprijs. Dit is een jaarlijkse prijs voor een school in Noord-Nederland die zich verdienstelijk heeft gemaakt op het gebied van duurzaamheid. Campus Winschoten won dit jaar vanwege de vele nieuwe duurzame initiatieven, waaronder de fietsapp Fietstastisch en ontving een bedrag van 8.000,-. Ook is in 2015 het Zorg(T)huis gerealiseerd, deed de afdeling metaaltechniek mee aan Vakkanjers en hebben bij bouw leerlingen weer geparticipeerd in de bouw- en metselwedstrijden van de SSPB. 17

18 Hoofdstuk 3 LEEROMGEVING 3.1 Internationalisering en culturele diversiteit Het Dollard College vindt internationalisering van belang en laat dat zien in verschillende projecten. Er doen regelmatig leerlingen mee aan de internationale competitie Public Speaking. Ook vinden er diverse succesvolle uitwisselingen plaats met scholen uit Duitsland, Denemarken, Polen, Italië, Engeland, Finland en - buiten Europa - Japan. De leerlingen van het vijfde jaar van vestiging Hommesplein-Stikkerlaan doen ieder jaar met scholen uit Europa en Japan mee aan een uitwisseling. De uitwisselingen zijn onderdeel van het studieprogramma. De gasten die in november op bezoek waren, zo n 60 leerlingen, komen van de partnerscholen uit Italië (Dolo), Polen (Plonsk), Engeland (Londen), Finland, Duitsland en Japan (Sakura). Het programma was dit jaar Where to build the car of the future. Alle 120 leerlingen werken er gezamenlijk aan om het hun toegewezen land te promoten als de ideale vestigingsplaats voor een autofabriek. Dit werk mondde uit in een pitch, een stand in de aula en een commercial. De vestiging Bovenburen maakt nog steeds dankbaar gebruik van het Europees Platform voor diverse internationale projecten. In Pekela verbleven de eerste week van juni 150 leerlingen van negen scholen uit Spanje, Denemarken, Duitsland en Polen. Ze deden mee aan een project van het Comité Europa. In 2015 was het precies 25 jaar geleden dat het Comité Europa is opgericht. Voor de uitwisseling was het Dollard College in Pekela omgebouwd tot jeugdherberg. De helft van de buitenlandse scholieren sliep in klaslokalen. De andere helft werd ondergebracht bij gastgezinnen. Pekela was voor de derde keer gastheer. Het project waaraan het Dollard College in Pekela deelnam, is Eurowater genoemd. Water speelde niet alleen bij de vele activiteiten een belangrijke rol, maar ook bij het serieuze deel van het programma. Vijf leerlingen hebben de afgelopen twee jaar onderzoek gedaan naar de kwaliteit van water in hun eigen leefomgeving. Ze hebben monsters genomen en gekeken naar de hoeveelheid water die een gezin verbruikt. Alle uitkomsten werden met elkaar vergeleken en gepresenteerd. Het eindresultaat werd vastgelegd in een resolutie die aangeboden werd aan Max van den Berg, Commissaris van de Koning in de provincie Groningen, die de resolutie daarna persoonlijk zou overhandigen in Brussel. Met de partnerschool in Grossefehn lopen de gezamenlijke activiteiten, contacten en excursies in binnen- en buitenland voor de eerste, tweede en derde klassen, naar wens. Vestiging Bellingwedde werkt samen met Ludgerusschule uit de Duitse gemeente Rhede/Ems. Dit schooljaar is er een nieuw projectplan TELE Think European Live European opgesteld. De spreektaal voor de uitwisseling is Engels. De scholen organiseren jaarlijks gezamenlijk sporttoernooien. De wedstrijden worden in beide sporthallen in Duits-Nederlandse teams gespeeld, waardoor de onderlinge contacten worden gelegd. In het nieuwe projectplan krijgen leerlingen uit de derde klas van de mavo de mogelijkheid om gedurende een half schooljaar gastlessen techniek te volgen aan de Berufsbildende Schulen Papenburg (BBS). Deze leerlingen nemen samen met de leerlingen van de Ludgerusschule wekelijks deel aan deze technieklessen op de woensdagmiddag. Leerlingen leren de beginselen van bouwen, metaal- en elektrotechniek. Zij maken daarbij gebruik van ICT en moderne machines. Verder bezochten de leerlingen van klas 3 en 4 in november gezamenlijk een beroepenmarkt aan de BBS in Papenburg. Al vele jaren heeft de vestiging Woldendorp contacten met een partnerschool in Halberstadt, Duitsland en een partnerschool in Nachod, Tsjechië. Ieder jaar zijn er uitwisselingen met leerlingen van de drie scholen. De internationale uitwisselingsweek staat open voor een beperkt aantal gemotiveerde leerlingen uit verschillende jaren. De bestemming varieert ieder jaar. 3.2 Arbo & Veiligheidsbeleid In het afgelopen jaar hebben alle vestigingen extra aandacht besteed aan Arbo en veiligheid. Reden hiervan is dat in 2015 de vierjaarlijkse risico inventarisaties en evaluatie (RI&E) opnieuw zijn uitgevoerd. In aansluiting hierop heeft de Arbodienst opdracht gekregen het proces en een aantal RI&E s inhoudelijk te toetsen. De resultaten hiervan zijn met de vestigingen gedeeld zodat zij deze hebben kunnen verwerken in hun eigen schoolveiligheidsplan. Dit school veiligheidsplan wordt jaarlijks geactualiseerd. Meest in het oog springende adviezen van de Arbodienst waren: Bij de inventarisatie is gebleken dat er risico s worden gemist, daarom is aanbevolen om niet vierjaarlijks de vestigingen te bezoeken maar dit 18

19 minstens jaarlijks te doen. Zo wordt de Arboexpertise van het bestuursbureau vaker benut en wordt beter de vinger aan de pols gehouden bij het identificeren en beheersen van risico s. Overweeg om formeel tijd beschikbaar te stellen aan de veiligheidscoördinatoren van de vestigingen om hun preventietaken goed te kunnen uitvoeren. Gebruik de output van de RI&E maar vooral ook de input van gebruikers en veiligheidsfunctionarissen in een zo vroeg mogelijk stadium bij nieuw- en verbouwplannen. Vestigingen waar de inhoudelijke RI&E-toetsing heeft plaatsgevonden hebben een verslag met bevinden ontvangen. Zij hebben hieraan een vervolg gegeven en de adviezen opgepakt. Onder andere naar aanleiding van deze RI&Etoetsing, nieuwe wetgeving en gedateerd beleid wordt in overleg tussen Onderwijs en Kwaliteitszorg (sociale veiligheid leerlingen), Personeel en Organisatie (sociale veiligheid medewerkers) en Huisvesting en Facilitaire zaken (fysieke veiligheid) nagedacht over de vraag hoe het Arbo- en schoolveiligheidsbeleid binnen de vestigingen kan worden gerevitaliseerd en hoe het eigenaarschap (beter) geregeld zou kunnen worden. Een en ander zal verder worden uitgewerkt in 2016 en worden besproken in het concernberaad en met de medezeggenschapsraad. Naar verwachting kunnen de vestigingen in 2016 het geactualiseerd beleid implementeren met behulp van een praktisch stappen- en actieplan. 3.3 Inkoop en aanbesteden In 2015 zijn de uitgangspunten van het inkoop en aanbestedingsbeleid opnieuw bij de belangrijkste bestellers en inkopers onder de aandacht gebracht. Hoewel het merendeel van goederen en diensten doelmatig en rechtmatig wordt ingekocht is bij de accountantscontrole van 2014 geconstateerd dat dit nog niet 100% is. In 2015 is daarom gestart om per kwartaal een voortschrijdend jaargemiddelde van de uitgaven te maken, zodat bij segmenten die nog niet worden aanbesteed, eerder wordt gesignaleerd of er (Europees) moet worden aanbesteed. Afgeronde Europese aanbestedingen 2015 Per 1 februari 2015 is Konica Minolta de nieuwe dienstverlener voor kopiëren en printen. Per 1 april 2015 is Iddink voor vier jaren de nieuwe leverancier van schoolboeken voor het vmbo en vo. Per 15 maart is Scholten Awater de nieuwe leverancier voor Window computers. Voorlopig gegunde Europese aanbestedingen In december 2015 is de afvaldienstverlening voorlopig gegund aan de Noord Nederlandse reinigingsdienst uit Drachten. Lopende Europese aanbestedingen In november 2015 is gestart met de aanbesteding schoonmaakdienstverlening. In december 2015 is gestart met de aanbesteding van het draadloze ICT netwerk. 19

20 Naar verwachting zullen beide aanbestedingen in februari 2016 worden gegund en afgerond. 3.4 Huisvesting Met de realisering van de tweede fase van de ver betering van het binnenklimaat voor de vestiging Hommesplein beschikt de school over een groot aantal lokalen die voldoen aan de criteria voor het predicaat frisse school. Voor de aanleg van de lucht behandelingsinstallatie was een asbestsanering nood zakelijk. Om veiligheidsredenen is deze in een vakantie uitgevoerd. De kosten hiervan worden gedragen door de gemeente Oldambt. De lokalen waar de werkzaamheden zijn uitgevoerd, zijn tevens voorzien van nieuwe plafonds en ledverlichting. 3.5 Digitalisering Netwerk Het Dollard College maakt gebruik van het netwerk van Onderwijsgroep Noord. Dit netwerk bestaat uit een bedraad deel en een draadloos deel. De hoeveelheid verkeer op het draadloze netwerk neemt, met name door de genoemde ontwikkelingen op de vestigingen, continu toe. De voorbereidende werkzaamheden met betrekking tot het vervangen van het draadloze netwerk zijn in 2015 gestart. Hierbij is er voor gekozen het draadloze netwerk niet afzonderlijk te vervangen maar in combinatie met het bedrade netwerk. De omvang van deze vervanging is dusdanig dat er Europees moet worden aanbesteed. Eind 2015 zijn hiervoor de voorbereidingen gestart. De verwachting is dat in 2016 minimaal een gedeelte van het bedrade en draadloze netwerk zal worden vervangen. Software Op het gebied van de software zijn een aantal zaken het vermelden waard. Alle pc s en laptops binnen Onderwijsgroep Noord werken minimaal met het besturingssysteem Windows 7. Alle pc s en laptops die niet geschikt zijn voor Windows 7 zijn inmiddels vervangen. In 2015 heeft Microsoft het besturingssysteem Windows 10 op de markt gebracht. In 2015 is gestart met de voorbereidingen om alle pc s en laptops in 2016 uit te rusten met dit besturingssysteem. Steeds meer programma s worden via internet aangeboden. Inmiddels is een start gemaakt met het aanbieden van Microsoft Office in de cloud, Office365. was de computer in de klas de standaard. Dit gaat steeds meer verschuiven naar de computer in/uit de tas. Zoals genoemd zijn er in 2015 een aantal pilots gestart. Het Dollard College heeft een start gemaakt met een pilot rondom het gegeven: de leerling met een persoonlijk Windows-device. De pilots hebben een aantal fases doorlopen. Allereerst is er een traject gestart om te komen tot de keuze van het besturingssysteem. Dit is gedaan middels een selectieprocedure waarbij de wensen en eisen voor het gebruik centraal stonden. Hierbij speelden zowel technische als onderwijskundige aspecten een rol. De procedure heeft uiteindelijk geresulteerd in een Windows apparaat. Europese Aanbesteding PC / laptop Nadat het besturingssysteem was geselecteerd werd een al geplande Europese Aanbesteding PC s en laptops gestart. Het contract met Bossers en Cnossen is beëindigd rond maart Uit de Europese aanbesteding is Scholten Awater als beste kandidaat geselecteerd en vanaf het tweede kwartaal 2015 is deze partij de nieuwe leverancier voor de genoemde apparaten. Keuze / levering leerling-apparaten Om te komen tot de keuze van een geschikt Windows-apparaat, is een selectieproces gestart uit meerdere Windows-apparaten. Hiertoe heeft Scholten Awater een aantal demo-apparaten geleverd. Er is eerst een reeks apparaten samengesteld die voldeden aan een aantal specifieke eisen. Deze eisen bestonden uit fysieke, technische en financiële elementen. Uiteindelijk is de keuze gevallen op een laptop met een aanraakscherm, die ook als tablet kan worden gebruikt. Na de zomervakantie van 2015 zijn er ruim 1000 van deze apparaten besteld en geleverd. De apparaten worden voor een deel bekostigd uit de vrijwillige ouderbijdrage. Vanaf 2015 wordt in 4 jaarlijkse termijnen een vast bedrag betaald. Na 4 jaar wordt de laptop eigendom van de leerling. De afdeling ICT is nauw betrokken geweest bij het keuzeproces voor het device, de inkoop, de levering, uitlevering en ingebruikname van de leerling-apparaten. DDoS aanvallen Ook het Dollard College is via internet regelmatig doel van internetcriminaliteit. In de vorm van zogenaamde DDos aanvallen wordt gepoogd de internetverbinding uit te schakelen. Er zijn maatregelen getroffen waardoor de schade tot dusver geminimaliseerd is. Leerling met eigen device Steeds meer aandacht gaat uit naar de leerling en medewerker met een eigen apparaat. Voorheen 20

21 Hoofdstuk 4 MEDEWERKERS 4.1 Personeel in kerncijfers Formatie In onderstaande tabel is de personele bezetting van het Dollard College weergegeven, zowel in aantal medewerkers, als in formatieplaatsen. Omdat in de loop van een schooljaar tal van mutaties optreden, is gekozen voor de weergave van de stand op 31 december Personeelscategorie Aantal medewerkers Gemiddelde netto werktijdfactor in % Netto formatie inzet in fte OP 244 0,78 190,44 DIR 4 0,95 3,80 OOP 67 0,67 45,16 Totaal 315 0,76 239,40 Flexibele schil OGN-breed wordt gestreefd naar een flexibele schil tussen de 10 en 15%. Per vestiging kan hier, wegens specifieke omstandigheden, vanaf geweken worden. In 2015 (peildatum ) bedroeg de flexibele schil 15,34%; 1,88% van het totaal aantal fte s is ingevuld via flex-en detacheringsovereenkomsten, 13,46% door medewerkers in tijdelijke (eigen) dienst. In de tabel hieronder staat het overzicht van de flexibele schil per 31 december Aanstellingen Fte (netto) % Onbepaalde tijd 202,66 84,65 Bepaalde tijd eigen dienst 32,22 13,46 Flex/detachering/ZZP 4,52 1,88 Totaal 239,

22 Leeftijdsopbouw In de volgende tabel is de verdeling van de medewerkers per vestiging naar de diverse leeftijdscohorten opgenomen. Vestiging Totaal Algemeen Bellingwedde Pekela Bovenburen Hommesplein-Stikkerlaan Campus Winschoten Woldendorp De Flint Totaal Dollard College Personeelsbeleid Strategisch HRM-beleid Het Dollard College heeft de ambitie om in te spelen op de behoefte van de leerling. Daarbij is het Dollard College van mening dat deze ambitie alleen waargemaakt kan worden als deze integraal benaderd en opgepakt wordt door te personaliseren, te professionaliseren en te participeren. Daarbij speelt de krimp een belangrijke rol. Het Dollard College zal ook met een dalend leerlingenaantal de onderwijskwaliteit willen borgen. Dit alles vraagt om een slagvaardiger organisatie- en management structuur, een efficiënte bedrijfsvoering en daarbij passend gedrag van medewerkers. Voor het realiseren van de ambities én een toekomst-bestendige organisatie, is onder andere strategisch HRM-beleid een voorwaarde. In 2015 is een eerste aanzet gemaakt voor dit beleid. In 2016 zal dit vervolgd worden door een programma voor de komende jaren uit te werken. Transitie van de organisatie Om Onderwijsgroep Noord, en als onderdeel daarvan het Dollard College, verder te ontwikkelen, hebben we in 2014 vanuit het identiteitsbewijs en de besturingsfilosofie Het Veranderverhaal gemaakt. Hierin krijgen de gewenste veranderingen betekenis en formuleren we vervolgstappen en resultaten met betrekking tot onze organisatie en ons besturingsmodel, alsmede tot ons gedrag als leidinggevenden en professionals. Daaropvolgend heeft in 2014 het besluitvormingstraject over het wat en het hoe van het verandertraject (de transitie) met de lijn en de medezeggenschap plaatsgevonden. Begin 2015 heeft het plaatsingsproces van de eerste managementlaag (regiodirecteuren) plaatsgevonden. Voor de zomer was deze afgerond en zijn de toekomstige regiodirecteuren en de directeur bestuursbureau benoemd, vooralsnog in de rol van kwartiermaker. Als kwartiermaker hebben de regiodirecteuren de opdracht meegekregen om binnen het Dollard College verder vorm en inhoud te geven aan de zeven veranderopgaven van Onderwijsgroep Noord, te weten: 1. Versterken van de focus op inhoudelijke strategische sturing. 2. Verankeren van de organisatie in de regio. 3. Stimuleren van decentraal eigenaarschap. 4. Bevorderen van collectief leiderschap. 5. Optimaliseren van de bedrijfsvoering en integraal management. 6. Bevorderen van gewenst gedrag van medewerkers en de lijn. 7. Realiseren van resultaatverantwoordelijkheid en zelfsturing. Met de benoeming van de kwartiermakers is rond augustus 2015 fase 1 de voorbereidingsfase van de transitie afgesloten en fase 2 de uitvoeringsfase begonnen. De opdracht van de kwartiermakers is gericht op het realiseren van de veranderopgaven in de stichting/ regio en start met het maken van een analyse van de bestaande situatie en het - binnen de gestelde kaders - formuleren van een toekomstplan inclusief een plan van aanpak. Daarna zal het veranderplan worden 22

23 uitgevoerd waarbij waar nodig de basis structuur zal worden aangepast, een tweede managementlaag zal worden benoemd en (nieuwe) teams zullen worden gevormd en geprofessionaliseerd in relatie tot zelfsturing en resultaatverantwoordelijkheid. In het verlengde van het veranderprogramma is er een ondersteunings- en professionaliseringsprogramma voor de kwartiermakers gestart waarin collectieve en individuele activiteiten zijn aangeboden. In 2015 heeft het ondersteuningsprogramma vooral in het teken gestaan van het in positie komen van de kwartiermakers en het oppakken van hun nieuwe rol. Per stichting is of zal er daarnaast (in 2016) een vergelijkbaar programma voor de tweede managementlaag worden uitgerold. Bij de aanvang van fase 2 is er een concernberaad (later OGN-beraad) van start gegaan waaraan het College van Bestuur en alle kwartiermakers deelnemen. In het verlengde hiervan is er met de medezeggenschap verkend of één OGN-breed medezeggenschap-platform wenselijk is. In 2015 is er eveneens een start gemaakt met de aanpassing van het managementstatuut aan de nieuwe organisatiestructuur en besturingsfilosofie. Daarbij zijn de onderlinge verhoudingen, rollen en bevoegdheden in de hiërarchische lijn, tussen hiërarchische lijn en bestuursbureau en van de verschillende overlegorganen opnieuw uitgelijnd. Bovendien zijn de functies van regiodirecteur en adjunct-directeur opnieuw beschreven en gewaardeerd. Besluitvorming hierover start in Formeel is er in fase 2 een duidelijke scheiding tussen going concern en transitie. De regiodirecteuren functioneren als kwartiermaker en alle directeuren (inclusief regiodirecteuren) zijn nog verantwoordelijk voor hun eigen vestiging. Het College van Bestuur zit zowel de stichting-mt s als het concernberaad voor. In de praktijk zijn in de tweede helft van 2015 going concern en transitie echter door elkaar heen gelopen. Per 1 augustus 2016, wanneer de regio directeuren hun rol van kwartiermaker beëindigen en gepositioneerd worden als regiodirecteur, verandert de scheiding tussen transitie en going concern formeel. Wwz Veel aandacht is in 2015 uitgegaan naar de gevolgen van de Wet werk en zekerheid die op 1 januari 2015 in werking is getreden. De belangrijkste delen van de wet zijn op 1 juli 2015 in werking getreden. Bepalingen over tijdelijke arbeidsovereenkomsten, ontslag en WW zijn op dat moment veranderd. Voor het schooljaar is bekeken welke tijdelijke contracten omgezet konden worden naar vaste contracten. Criteria die daarbij zijn gehanteerd, zijn onder andere bevoegdheid, brede inzetbaarheid en de kwaliteiten van de leraar. Daarbij is tegelijk gelet op de te verwachten krimp. Het omzetten van tijdelijke naar vaste contracten heeft een zeer gering effect gehad op de flexibele schil (zie paragraaf 4.1 onder flexibele schil). Transitieplan cao In artikel 8.4 van de cao vo staat dat scholen in een transitieplan de gevolgen van de nieuwe wet onderwijstijd voor de onderwijsplanning moeten beschrijven. In ieder geval moet in het transitieplan staan welke stappen de school de komende periode al dan niet gaat ondernemen in het licht van de nieuwe wetgeving. In 2015 is bij het Dollard College een stuurgroep samengesteld, bestaande uit school leiding, adviseurs van het bestuursbureau en een afvaardiging van de medezeggenschapsraad. Deze stuurgroep heeft de kaders verkend, uitgangspunten vastgesteld, opdrachten voor werkgroepen gefor muleerd en een planning gemaakt. In 2015 zijn een aantal werkgroepen van start gegaan met opdrachten op het gebied van leseenheden, lessentabel en werkdrukvermindering. Op basis van de uitkomsten van de werkgroepen worden maatregelen geformu leerd die worden meegenomen naar schooljaar en verder. Medewerkerstevredenheidsonderzoek Conform de huidige afspraken die binnen het Dollard College zijn gemaakt in het kader van de planning kwaliteitszorg, had het medewerkerstevredenheidsonderzoek (MTO) in het najaar 2015 plaats moeten vinden. Om verschillende redenen, met name de transitie, is dit niet gebeurd. We verkeren momenteel in een fase van transitie, waarin de inrichting van de tweede managementlaag en de organisatie daaronder ontworpen wordt. Het medewerkerstevredenheidsonderzoek vindt daarom plaats in het najaar van 2016, mits de tweede managementlaag binnen het Dollard College is geplaatst. EduScrum Zestien Docenten hebben een training gevolgd in de methodiek EduScrum, die zij vervolgens hebben toegepast in de lessen. EduScrum is de Nederlandse onderwijsbewerking van Scrum, dat al jaren wordt toegepast in het bedrijfsleven. Deze methodiek zorgt ervoor dat medewerkers productief en plezierig samenwerken. In het onderwijs legt EduScrum het accent op samenwerken, zelfstandig werken en maakt gebruik van de verschillende talenten van leerlingen. 4.3 Ziekteverzuim Het ziekteverzuim blijft continu een aandachtspunt voor de schoolleiding. Het gemiddelde ziekteverzuim- 23

24 percentage over 2015 bedroeg 6,1%. Het percentage ligt daarmee ruim één procent hoger dan de doelstelling van 5%. Ten opzichte van 2014 is er sprake van een geringe stijging van het ziekteverzuim; in dat jaar was het gemiddeld ziekteverzuim 5,9%. Bij een aantal medewerkers gaat het om langdurige ziekte. Hier liggen vooral (ernstige) medische klachten aan ten grondslag. Directeuren en teamleiders van het Dollard College zetten, in samenspraak met P&O en de bedrijfsarts, adequate interventies in om het ziekteverzuim terug te dringen en/of te voorkomen. 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 ZV1 ZV2 Bovengrens VG 0,0 Legenda: Bovengrens De maximale bovengrens voor het gemiddeld ziekteverzuim in een kalenderjaar. Deze bovengrens is in april 2012 vastgesteld door het College van Bestuur. ZV1 Ziekteverzuimpercentage 1 Aantal gewogen kalenderdagen ziekteverlof van het reguliere personeel, gedeeld door de gemiddelde personeelssterkte (GAP) en gedeeld door het aantal kalenderdagen van de rapportageperiode, maal 100 procent. ZV2 Ziekteverzuimpercentage 2 Idem als ZV1 maar exclusief ziektegevallen die langer dan een jaar hebben geduurd. VG Het voortschrijdend gemiddelde ziekteverzuim op basis van ZV1. 24

25 Hoofdstuk 5 Financiën 5.1 Jaarrekening Resultaat Het Dollard College heeft het jaar 2015 afgesloten met een positief financieel resultaat van (2014: ). Het exploitatieresultaat over 2015 is als volgt bestemd: Ten gunste van de Algemene Reserve Dollard College Ten gunste van de Bestemmingsreserve Toekomstbestendig Dollard College Ten laste van de Bestemmingsreserve Toekomstbestendig Dollard College Ten laste van het Bestemmingsfonds Dr. D. Bosfonds (privaat) Ten laste van de Herwaarderingsreserve Resultaat Het College van Bestuur is in juni 2015 akkoord ge gaan met het Voorstel aanwenden bestemmingsreserve Toekomstbestendig Dollard College van 12 juni Het voorstel voorziet in een extra inzet van , ten laste van de bestemmingsreserve, gedurende het schooljaar om uitvoering te geven aan de verbetering van de zwakke opleidingen bij de Campus Winschoten en de vestiging Woldendorp. Voor 2015 was een bedrag van beschikbaar. Hiervan is ingezet. Het resultaat over boekjaar 2015 is positief beïnvloed door een hogere rijksbijdrage en hogere niet geoormerkte subsidies dan begroot, waarbij de extra personele rijksbijdrage ( ) en hogere bijdragen uit hoofde van de prestatiesubsidie ( ) en prestatie-box ( ) de uitschieters zijn. Daarnaast zijn de overige baten in 2015 hoger dan begroot door extra inkomsten uit detacheringen personeel ( ), meer inkomsten uit ouderbijdragen voor schoolreisjes en excursies ( ) en een hogere bijdrage uit het samenwerkingsverband ( ). Tot slot zorgen de lagere overige lasten voor een positieve impuls van het resultaat over De overige lasten zijn lager dan begroot door met name het volledig vrijvallen van de begrote post onvoorzien ten gunste van het resultaat ( ). Een uitgebreide toelichting op de verschillen tussen realisatie en begroting staat bij de afzonderlijke posten in de jaarrekening. Toevoeging bestemmingsreserve In de komende jaren krijgt het Dollard College te maken met een aantal ontwikkelingen die een grote impact op de organisatie en de middelen zullen hebben. Het gaat daarbij met name om de gevolgen van de daling van het aantal leerlingen en de gevolgen van onderwijskundige ontwikkelingen zoals de invoering van passend onderwijs. Dit brengt niet alleen een extra inspanning met zich mee, maar tevens extra onzekerheden en daarmee ook risico s. Het College van Bestuur stelt zich op het standpunt dat bovenstaande ontwikkelingen moeten worden opgelost binnen de jaarlijkse begroting, maar heeft ook gemeend om vanuit het positieve resultaat een toevoeging aan de bestemmingsreserve te doen van waaruit geïnvesteerd kan worden in een toekomstbestendig Dollard College. De mogelijke aanwending van deze bestemmingsreserve zal alleen geschieden vanuit goedkeurende besluitvorming door het College van Bestuur. Gezien de grootte van de toekomstige vraagstukken vindt het College van Bestuur het gerechtvaardigd hiervoor specifieke middelen te bestemmen. Het gaat hierbij om een bedrag van Financiële kengetallen Op basis van de jaarrekening kunnen de volgende financiële kengetallen worden berekend: Solvabiliteit 1 Solvabiliteit 2 Liquiditeit (current ratio) Liquiditeit (quick ratio) Rentabiliteit ,66 0,72 1,94 1,77 2,68 0,67 0,71 1,92 1,75 0,64 Solvabiliteit 1 (verhouding eigen vermogen/totaal vermogen) is in 2015 iets gedaald van 0,67 naar 0,66. De solvabiliteit kan nog steeds als sterk worden gekwalificeerd. Het eigen vermogen is voldoende groot om bij te sturen in het geval van veranderende omstandigheden die een nadelige invloed hebben op de exploitatie. 25

26 Solvabiliteit 2 (verhouding eigen vermogen + voorzieningen/totaal vermogen) is iets gestegen ten opzichte van 2014 en ligt nog ruim boven de ondergrens van 0,75. Zowel het eigen vermogen als de voorzieningen zijn toegenomen. Ook het totale ver - mogen is toegenomen, echter in lijn met de toename van het eigen vermogen en de voorzieningen. De liquiditeit - current ratio (vlottende activa/ vlottende passiva) is iets gestegen ten opzichte van 2014 en ligt ruim boven de ondergrens van 0,75. Zowel de vlottende activa als de vlottende passiva zijn toegenomen, maar de relatieve toename van de vlottende activa is hoger waardoor het kengetal stijgt. De liquiditeit - quick ratio (vlottende activa (exclusief voorraden)/vlottende passiva) is iets gestegen ten opzichte van 2014 en ligt ruim boven de ondergrens van 0,75. Zowel de vlottende activa exclusief voorraden (+10,9%) als de vlottende passiva (+9,3%) zijn toegenomen, maar de relatieve toename van de vlottende activa is hoger waardoor het kengetal stijgt. De rentabiliteit (resultaat gewone bedrijfsvoering / totale baten uit gewone bedrijfsvoering x100) is flink hoger dan in In 2015 is sprake van een hoger exploitatieresultaat ten opzichte van 2014 ( 0,6 miljoen). Er kan geconcludeerd worden dat de exploitatie op orde is. 5.2 Begroting Onderwijs draait om mensen. Als we met elkaar in het onderwijs iets willen bereiken, dan draait alles om passie, energie en verantwoordelijkheidsgevoel. Passie in combinatie met inhoud en dialoog. Om succesvol te kunnen zijn, is een helder zicht nodig op de behoeften van de leerlingen, hun ouders en de andere stakeholders in de samenleving. Meer nog is een duidelijke kijk op de eigen kracht en mogelijk heden nodig. Het besef wat het betekent om in de samenleving van vandaag een onderwijsinstelling te zijn zoals het Dollard College. Welke rol kan en wil het Dollard College in het leven van mensen spelen en hoe kan en moet dat gaan? Dit vraagt een open houding en de bereidheid om waar te maken waar het Dollard College voor staat en in gelooft. Het vraagt om een organisatie die in goede conditie is en die zich bewust is van haar bestaansrecht. Waarin iedereen ertoe doet, betekenis heeft en zich dat ook realiseert. Waar identiteit en handelen onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. In de begroting 2016 is vanuit deze ideologie richting gegeven aan het handelen en is dat afgestemd met de middelen die hiervoor beschikbaar zijn. In het nieuwe strategische beleidsplan worden externe ontwikkelingen gecombineerd met eigen sterktes en zwaktes om vervolgens te komen tot strategische keuzes en ambities. Dit alles in relatie en afgestemd met de beschikbare middelen, waarbij de demografische krimp uiteraard een belangrijke rol speelt. Naast de eigen ambities hebben we ook te maken met regionale en landelijke ontwikkelingen en worden we geconfronteerd met beleid van de rijksoverheid. Deze combinatie van enerzijds de eigen ideologie en ambities en anderzijds ontwikkelingen en overheidsbeleid, vraagt om een scherpe prioritering van de inzet van middelen. Om dit te ondersteunen worden er jaarlijks jaarplannen opgesteld. Ter voorbereiding op deze jaarplannen wordt een kaderbrief opgesteld, waarin de geprioriteerde thema s voor het komende jaar worden om schreven. Deze prioriteiten zijn op gesteld in samenspraak met de directeuren en een aantal coördi ne rend bestuursadviseurs. Voor 2016 gaat het om de volgende thema s: de OGN-transitie; pedagogisch-didactisch klimaat; professionalisering en strategisch HRM; kwaliteitszorg en Planning en Control. Om verbinding aan te brengen tussen beleid en middelen is vervolgens de begrotingsbrief opgesteld. Door het aanbrengen van deze verbinding worden de ambities realistisch en haalbaar. De begrotingsbrief heeft als uitgangspunt gediend voor de begroting In deze begroting zijn dan ook extra middelen gereserveerd om uitvoering en ondersteuning te kunnen geven aan bovengenoemde thema s. Er is sprake van een sluitende begroting waarin, naast de hiervoor genoemde middelen, ook extra is begroot voor innovatie en onvoorziene lasten. 5.3 Continuïteit Deze continuïteitsparagraaf beoogt inzicht te verschaffen in de wijze waarop het College van Bestuur van het Dollard College omgaat met de financiële gevolgen in de jaren 2016 tot en met 2018 als gevolg van het gevoerde en te voeren beleid. In deze para - graaf wordt zicht geboden op het verwachte exploitatieresultaat in de komende jaren en de ont wik keling van de vermogenspositie. Het proces om majeure ontwikkelingen in de nabije toekomst en de gevolgen hiervan voor het resultaat en de vermogenspositie te identificeren, is structureel ingebed in de organisatie van het Dollard College. Hiertoe wordt in de meerjarenbegroting een tijdshorizon gehanteerd die nog vier jaren verder ligt dan de tijdshorizon in deze continuïteitsparagraaf. 26

27 Kengetallen Prognose leerlingenaantallen Het aantal leerlingen voor de komende jaren is van belang voor de sturing van de instelling op langere termijn. Daarvoor worden jaarlijks de meerjarige leer lingenprognoses geactualiseerd op basis van de meest recente gegevens op de teldatum. Omdat deze prognoses bij het opstellen van de begroting nog niet beschikbaar zijn, wordt daarvoor uitgegaan van de laatste teldatum, in combinatie met de procentuele mutatie van de meest recente meerjarige prognose Aantal leerlingen 2500 Prognose 2400 leerlingen Het totaal aantal leerlingen in het voedingsgebied van het Dollard College daalt in de jaren 2014 tot 2021 van naar Dat is een daling van 682 leerlingen. De snelheid en scherpte van deze daling wordt enigszins getemperd door leerlingen die langer dan acht jaren in het basisonderwijs verblijven. In het jaar voor de instroom naar het voortgezet onderwijs, ontstaat zo ieder jaar een beperkt extra potentieel Het marktaandeel van het Dollard College is in 2015, ten opzichte van het voorgaand schooljaar, gedaald. Daarmee verliest het Dollard College een mogelijkheid om de gevolgen van de daling van het aantal leerlingen in het voedingsgebied te compenseren. De demografische ontwikkeling kan, met een toename van het marktaandeel, niet worden tegengehouden. De gevolgen hiervan kunnen echter wel worden ge dempt en worden uitgesmeerd over meerdere jaren. De gerealiseerde en geprognosticeerde aantallen voor de jaren staan in de tabel onderaan deze pagina weergegeven. De prognose, zoals deze voor de meerjarenbegroting is gehanteerd, komt tot stand door de geprognosticeerde jaarlijkse mutatie, in combinatie met het aantal leerlingen op de teldatum 1 oktober 2015, te hanteren. Omdat het aantal isk-leerlingen nauwelijks te prognosticeren is, wordt daarvoor in de prognose en meerjarenbegroting uitgegaan van het aantal op 1 oktober De daling van het aantal leerlingen zal tot een daling van de inkomsten leiden. Tijdig anticiperen op de daling van inkomsten is dan ook noodzakelijk ten einde de continuïteit van het onderwijs niet in gevaar te brengen. Het managementteam onderkent dit en werkt, samen met het bestuursbureau, aan het inzichtelijk maken van de effecten en sturingsmogelijkheden op het niveau van het Dollard College als geheel maar ook op het niveau van de individuele vestigingen. Personele bezetting Voor zover in het schooljaar sprake is van inzet van formatie op basis van additionele bekostiging, komt deze inzet te vervallen indien de bekostiging in de komende jaren wordt beëindigd. Er wordt geanticipeerd op bezuinigingen op de bekostiging en daarom is bij de inzet van externe medewerkers rekening gehouden met een flexibele schil die voldoende groot is om een teruggang in formatie te kunnen opvangen. In 2016 zal geen sprake meer zijn van een nog niet opgeloste boventalligheid. Daarnaast zijn in 2015 extra middelen gereserveerd voor spaarverlof en langdurig zieken Prognose Totaal leerlingen Mutatie t.o.v. voorgaand jaar Mutatie in % t.o.v. voorgaand jaar 4,5% 1,5% -1,5% -7,2% -3,2% -4,6% -3,2% -2,6% -2,8% 27

28 Samenvattend overzicht kengetallen KENGETALLEN stand per werkelijk 2016 begroot 2017 prognose 2018 prognose Onderwijsgevend personeel (fte) Directie en beheerspersoneel (fte) 190,44 48,96 187,60 49, Totale personele bezetting (fte) 239,40 236, LWOO BAVO VMBO BB+KB VMBO GL/TL+HAVO+VWO PRO Totaal leerlingen Balans BALANS per (x 1.000) 2015 werkelijk 2016 begroot 2017 prognose 2018 prognose ACTIVA VASTE ACTIVA Materiële vaste activa TOTAAL VASTE ACTIVA VLOTTENDE ACTIVA Voorraden Vorderingen Liquide middelen TOTAAL VLOTTENDE ACTIVA TOTAAL ACTIVA PASSIVA EIGEN VERMOGEN Algemene reserve Bestemmingsreserves VOORZIENINGEN KORTLOPENDE SCHULDEN TOTAAL PASSIVA Balansratio s Solvabiliteit 1 Solvabiliteit 2 Liquiditeitsratio - current ratio Liquiditeitsratio - quick ratio 0,66 0,72 1,94 1,77 0,64 0,70 1,40 1,25 0,64 0,70 1,51 1,36 0,65 0,70 1,62 1,47 28

29 Gestreefd wordt naar een sol vabiliteitratio van minimaal 0,30. Dit is nodig om financiële risico s te kunnen opvangen. Bij de instellingen die niet aan deze minimumnorm van 30% voldoen, gaat de inspectie onderzoeken of de finan ciële continuïteit in gevaar komt. Per ultimo 2015 bedraagt de solvabiliteit van het Dollard College 0,66. Daarmee wordt zowel aan de eigen minimumnorm, zoals verwoord in het Treasurystatuut, als aan de nieuwe solvabiliteitsnorm van de onderwijsinspectie voldaan. De verwachting is dat de solvabiliteit in de komende jaren op een vergelijkbaar niveau blijft. Dat betekent dat verdere versterking van het vermogen vooralsnog niet noodzakelijk is. De liquiditeitspositie van het Dollard College is goed. Per ultimo 2015 bedraagt de liquiditeitsratio 1,94. De liquide middelen hebben voor de komende jaren het niveau dat voor een normale bedrijfsvoering gewenst is en bieden ook voldoende ruimte voor het uitvoeren van investeringen. Het liquiditeitsniveau zal in de komende jaren echter wel afnemen als gevolg van bezuinigingen in de bekostiging en krimp van de leerlingaantallen. Investeringen In 2016 wordt het meerjarig investeringsbeleid, als onderdeel van het nieuwe strategische beleidsplan, voor het Dollard College opgesteld. De investeringen waarvoor in 2015 middelen zijn gereserveerd, zijn nog niet gebaseerd op een meerjarig investerings beleid maar op onderwijskundige of technische noodzaak. Staat van Baten en Lasten Staat van Baten en Lasten (x 1.000) 2015 werkelijk 2016 begroot 2017 prognose 2018 prognose BATEN Rijksbijdragen Overige Overheidsbijdragen Overige baten TOTAAL BATEN LASTEN Personele lasten Afschrijvingslasten Huisvestingslasten Overige lasten TOTAAL LASTEN Saldo Baten en Lasten Saldo financiële baten en lasten NETTO RESULTAAT De begrote en geprognosticeerde cijfers voor de jaren 2016 tot en met 2018 zijn ontleend aan de (meerjaren)begroting Deze begroting is vastgesteld door het College van Bestuur en goedgekeurd door de Raad van Toezicht. Zoals uit de geprognosticeerde Staat van Baten en Lasten blijkt, is de impact van bezuinigingen door de overheid op de bekostiging tot 2017 nog niet zo groot. In 2017 is, bij ongewijzigd beleid, sprake van een resultaat van circa 0,06 miljoen, wat in 2018 oploopt tot een resultaat van 0,1 miljoen. Belangrijke aanname is dat het beleid ongewijzigd blijft, wat betekent dat er geen rekening gehouden wordt met vertrek van ouder personeel en vervanging door jonger personeel, wat een positief effect zal hebben. Uit de meerjarenbegroting die voor interne doeleinden is opgesteld, blijkt dat vanaf 2018 de impact van bezuinigingen door de overheid op de bekostiging in 29

30 combinatie met een teruglopend aantal leerlingen groter wordt, hetgeen vanaf 2018 leidt tot een daling van het resultaat met een positief resultaat van 0,04 miljoen in 2021 als gevolg. De afgelopen jaren is bezuinigd op de materiële exploitatie. In de begroting 2016 is extra ruimte gevonden in de materiële exploitatie. Indien nodig kan in de toekomstige jaren ruimte worden gevonden voor extra bezuinigingen. Hierdoor hoeft voor de begrotingen vanaf 2016 niet noodzakelijkerwijs reke ning gehouden worden met verdere bezuinigingen in de formatie. De belangrijkste aandacht zal in de komende jaren uit moeten gaan naar de vaste kosten zoals afschrijvingslasten en huisvestingslasten omdat deze, bij een dalend aantal leerlingen, steeds zwaarder op de exploitatie gaan drukken. Intern risicobeheersings- en controlesysteem Dollard College is in 2014 gestart met de implementatie van een dynamisch risicomanagementsysteem. De belangrijkste doelstellingen hierbij zijn: het verkrijgen van inzicht in de grootste risico s die de organisatie negatief kunnen beïnvloeden; het kwalificeren en kwantificeren van de impact van de risico s; het stimuleren van risicobewustzijn bij de medewerkers; het ontwikkelen van een instrument dat gebruikt kan worden bij het maken en onderbouwen van strategische keuzes; het stimuleren van de communicatie over risico s; het kunnen voldoen aan de verslagleggingsregels, zoals bijvoorbeeld het bepalen van de minimale vermogensbuffer. Uit deze doelstellingen blijkt wel dat het niet alleen gaat om harde feiten maar ook over de medewerkers in de organisatie die zich bij de uitvoering van hun werkzaamheden bewust moeten zijn van de risico s. Betrokkenheid, transparantie en communicatie op alle niveaus zijn belangrijke voorwaarden voor een effectief risicomanagement. Met het risicomanagementsysteem van het Dollard College kunnen de risico s gedetailleerd worden vastgelegd en kan de kans dat dit risico zich voordoet, vermenigvuldigd met de financiële impact, worden bepaald. Deze twee factoren resulteren in een risicowaarde per risico. Alle, door de vestigingen en afdelingen, benoemde risico s en waarderingen (kans x impact) resulteren in een risicoprofiel van elk organisatieonderdeel en een gezamenlijk risicoprofiel van heel Dollard College. Het risicomanagementsysteem voorziet in de uitvoering van een gevoeligheidsanalyse (Monte Carlo Simulatie) waarmee kan worden berekend wat de impact van de risico s over een langere periode op het vermogen van het Dollard College is. Op basis van het risicoprofiel en de gevoeligheidsanalyse worden gerichte beheersmaatregelen getroffen met het oog op de risico s met de hoogste risicowaarde. Vastlegging in dit risicomanagementsysteem heeft als groot voordeel dat periodieke actualisatie en herijking van de onderkende risico s en de daarbij behorende waardering en gevoeligheidsanalyse eenvoudiger kan worden gerealiseerd. Het kan daarom ook als instrument worden gebruikt bij het opstellen van de (meerjaren)begroting en bij het jaarverslag. Tegelijk met het opzetten van het risicomanagementsysteem heeft een inventarisatie van de belangrijkste risico s plaatsgevonden. Deze risico s zijn op systematische wijze en vanuit verschillende invalshoeken inzichtelijk gemaakt en gewaardeerd. Bij de eerste inventarisatie zijn uitsluitend het College van Bestuur, de directeuren en de coördinerend bestuursadviseurs betrokken geweest. De hierbij benoemde risico s zijn dan ook vooral van strategische aard. Het was de bedoeling om bij de verdere implementatie in 2015 medewerkers op diverse posities te betrekken waar - door ook tactische en operationele risico s zullen worden meegenomen. Als gevolg van de transitie en de veranderingen die dit met zich meebracht voor de organisatie en de medewerkers is dit maar ten dele gelukt. Op de belangrijkste risico s is de gevoeligheidsanalyse uitgevoerd waarbij rekening is gehouden met de ingeschatte kans dat het risico zich voordoet en met de spreiding van de impact als het risico zich voordoet. De simulatie geeft een verwachte gemiddelde totale impact van 5,5 miljoen, met een bandbreedte van 4,4 miljoen en 6,5 miljoen. Voor het opvangen van de impact van deze risico s is het huidige groepsvermogen voldoende groot. Bij het bepalen van de aan te houden vermogensbuffer om risico s op te kunnen vangen, dient echter wel in ogenschouw genomen te worden dat in de huidige gevoeligheidsanalyse de eerste inventarisatie, en daarmee slechts een deel van de risico s, meegenomen is. Belangrijkste risico s en onzekerheden Voor de komende jaren is rekening gehouden met de financiële impact van de risico s en bedreigingen die bij het opstellen van de begroting bekend zijn. De belangrijkste risico s en bedreigingen zijn de ont wikkeling van het aantal leerlingen bij de onderwijsinstellingen, de impact hiervan op de bijdrage van de instellingen en de personele formatie. De effecten hiervan zijn meegenomen in de (meerjaren) begroting. 30

31 Rapportage toezichthoudend orgaan Zoals uit het verslag van de Raad van Toezicht blijkt laat de raad zich informeren over de belangrijke ontwikkelingen en grote beleidsvraagstukken zodat de raad zijn toezichthoudende rol goed kan vervullen. Bij deze thema s denkt de Raad van Toezicht mee met het College van Bestuur en geeft tevens adviezen (zie ook het verslag van de Raad van Toezicht). 5.4 Treasury Het treasurybeleid maakt deel uit van het financiële beleid van de Stichting Onderwijsgroep Noord en de daaraan verbonden instellingen en is op de hele groep van toepassing. Het treasurybeleid vindt plaats binnen de kaders van de regeling van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen van 16 september 2009, met kenmerk FEZ/CC- 2009/150185, houdende regels over het beleggen en belenen van publieke middelen (Regeling beleggen en belenen door instellingen voor onderwijs en onderzoek 2010) en het Treasurystatuut Onderwijsgroep Noord van 10 oktober In 2011 is het treasurystatuut geactualiseerd en vastgesteld door het College van Bestuur. In dit treasurystatuut wordt het treasurybeleid uiteengezet en wordt een beschrijving gegeven van de bevoegdheden en verantwoordelijkheden in het kader van de treasuryfunctie van de instelling. Het treasurystatuut heeft tot doel sturing te geven aan de treasuryfunctie en risico s te beperken. Rapportage over treasury-aangelegenheden is integraal onderdeel van de bestaande management rapportages. rating bureau. Door de verlaging van de ratings in de afgelopen jaren, is voor de ABN AMRO Bank en de Rabobank geen sprake meer van een A-rating afgegeven door minstens twee ratingbureaus, zoals dat in artikel 3.a van de Regeling beleggen en belenen door instellingen voor onderwijs en onderzoek 2010 staat omschreven. De liquiditeitspositie van het Dollard College is gestegen van 4,4 miljoen per ultimo 2014 naar 4,8 miljoen per ultimo Het Dollard College heeft de overtollige liquide middelen op een spaarrekening staan, waarbij het hele bedrag dagelijks opvraagbaar is. Bij het aantrekken respectievelijk uitzetten van alle benodigde respectievelijk overtollige liquide middelen wordt gehandeld in overeenstemming met de in deze regeling gestelde verplichtingen. Uit oogpunt van interne controle is bij het uitzetten van overtollige liquide middelen op deposito s of spaarrekeningen sprake van functiescheiding tussen de frontoffice en backoffice. In 2015 zijn de tijdelijk overtollige liquide middelen weggezet op spaarrekeningen. Over de hoofdsom van de spaarrekeningen wordt geen risico gelopen. De rente op de spaarrekeningen is in 2015 gedaald met 0,10% tot 0,40% ten opzichte van ultimo Er wordt gebruikt gemaakt van betaalrekeningen en spaarrekeningen bij drie banken, te weten ABN AMRO Bank, ING Bank en de Rabobank. Er zijn in 2015 geen nieuwe spaarrekeningen geopend. Alle drie de banken hadden bij aanvang van het kalenderjaar minimaal een A-rating bij één rating bureau en de ING Bank ook een A-rating bij een tweede 31

32 32

33 Deel 2 Jaarrekening Balans per 31 december 2015 Staat van baten en lasten over 2015 Kasstroomoverzicht over 2015 Gehanteerde grondslagen bij de opstelling van de jaarrekening Toelichting behorende tot de balans Niet in de balans opgenomen activa en verplichtingen Toelichting behorende tot de staat van baten en lasten Staat van baten en lasten over 2015 Dollard College (20CM) Toelichting behorende tot de staat van baten en lasten Dollard College (20CM) Staat van baten en lasten over 2015 De Flint (19UR) Toelichting behorende tot de staat van baten en lasten De Flint (19UR) Verbonden partijen

34 Balans per 31 december 2015 (na resultaatbestemming) Vaste activa 1.2 Materiële vaste activa Totaal vaste activa Vlottende activa 1.4 Voorraden Vorderingen Liquide middelen Totaal vlottende activa Totaal activa Eigen vermogen Voorzieningen Kortlopende schulden Totaal passiva

35 Staat van baten en lasten over Begroting Baten 3.1 Rijksbijdragen Overige overheidsbijdragen en -subsidies Overige baten Totaal baten Lasten 4.1 Personeelslasten Afschrijvingen Huisvestingslasten Overige lasten Totaal lasten Saldo baten en lasten Financiële baten en lasten Netto resultaat

36 Kasstroomoverzicht over Kasstroom uit operationele activiteiten Saldo baten en lasten Aanpassingen voor: - afschrijvingen vrijval uit investeringssubsidies mutaties voorzieningen Veranderingen in vlottende middelen: - voorraden vorderingen schulden Kasstroom uit bedrijfsoperaties Ontvangen interest Betaalde interest Totaal kasstroom uit operationele activiteiten Kasstroom uit investeringsactiviteiten Investeringen in materiële vaste activa Desinvesteringen in materiële vaste activa Totaal kasstroom uit investeringsactiviteiten Mutatie liquide middelen

37 Gehanteerde grondslagen bij de opstelling van de jaarrekening Algemeen Rechtspersoon en voornaamste activiteiten Dollard College is een stichting en is gevestigd aan de Hereweg 101 te Groningen. Dollard College is een onderwijsinstelling die praktijkonderwijs, VMBO-, HAVO- en VWO-onderwijs aanbiedt op acht vestigingen in Bellingwolde, Pekela, Winschoten en Woldendorp. Stichting Dollard College wordt als gevolg van zeggenschap meegeconsolideerd in de jaarrekening van Stichting Onderwijsgroep Noord. Verslaggevingsperiode Deze jaarrekening is opgesteld uitgaande van een verslaggevingsperiode van een kalenderjaar. Toegepaste standaarden De jaarrekening is opgesteld volgens de Regeling jaarverslaggeving onderwijs. In deze regeling is bepaald dat de bepalingen van Titel 9 Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek en de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving (in het bijzonder RJ 660 Onderwijsinstellingen) van toepassing zijn, met inachtneming van de daarin aangeduide uitzonderingen. De grondslagen die worden toegepast voor de waardering van activa en passiva en de resultaatbepaling zijn gebaseerd op historische kosten waar mogelijk. Voor zover niet anders is vermeld, worden activa en passiva opgenomen tegen nominale waarde. Tot 1 januari 2015 werd de gemeentelijke bijdrage ter compensatie van de betaalde onroerendzaakbelasting verantwoord als bate bij de Overige overheidsbijdragen en -subsidies. Aangezien deze verantwoorde opbrengsten geen prestaties en economische voordelen vertegenwoordigen voor de instelling, wordt deze met ingang van het verslagjaar gesaldeerd met de OZB-lasten in de jaarrekening. De vergelijkende cijfers over 2014 zijn dienovereenkomstig aangepast. Continuïteit Deze jaarrekening is opgesteld uitgaande van de continuïteitsveronderstelling. Grondslagen van waardering van activa en passiva en de resultaatbepaling Algemeen Een actief wordt in de balans opgenomen wanneer het waarschijnlijk is dat de toekomstige economische voordelen naar de onderneming zullen toevloeien en de waarde daarvan betrouwbaar kan worden vastgesteld. Een verplichting wordt in de balans opgenomen wanneer het waarschijnlijk is dat de afwikkeling daarvan gepaard zal gaan met een uitstroom van middelen die economische voordelen in zich bergen en de omvang van het bedrag daarvan betrouwbaar kan worden vastgesteld. Baten worden in de winst-en-verliesrekening opgenomen wanneer een vermeerdering van het economisch potentieel, samenhangend met een vermeerdering van een actief of een vermindering van een verplichting, heeft plaatsgevonden, waarvan de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld. Lasten worden verwerkt wanneer een vermindering van het economisch potentieel, samenhangend met een vermindering van een actief of een vermeerdering van een verplichting, heeft plaatsgevonden, waarvan de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld. Indien een transactie ertoe leidt dat nagenoeg alle of alle toekomstige economische voordelen en alle of nagenoeg alle risico s met betrekking tot een actief of verplichting aan een derde zijn overgedragen, wordt het actief of de verplichting niet langer in de balans opgenomen. Verder worden activa en verplichtingen niet meer in de balans opgenomen vanaf het tijdstip waarop niet meer wordt voldaan aan de voorwaarden van waarschijnlijkheid van de toekomstige economische voordelen en/of betrouwbaarheid van de bepaling van de waarde. De opbrengsten en kosten worden toegerekend aan de periode waarop zij betrekking hebben. Opbrengsten worden verantwoord indien alle belangrijke risico s met betrekking tot de handelsgoederen zijn overgedragen aan de koper. De jaarrekening wordt gepresenteerd in euro s, de functionele valuta van de stichting. Alle financiële informatie is afgerond op hele euro's. Gebruik van schattingen De opstelling van de jaarrekening vereist dat het management oordelen vormt en schattingen en veronderstellingen maakt die van invloed zijn op de toepassing van grondslagen en de gerapporteerde waarde van activa en verplichtingen, en van baten en lasten. De daadwerkelijke uitkomsten kunnen afwijken van deze schattingen. De schattingen en onderliggende veronderstellingen worden voortdurend beoordeeld. Herzieningen van schattingen worden opgenomen in de periode waarin de schatting wordt herzien en in toekomstige perioden waarvoor de herziening gevolgen heeft. De volgende waarderingsgrondslagen zijn naar de mening van het management het meest kritisch voor het weergeven van de financiële positie en vereisen schattingen en veronderstellingen: - Inschatting van de levensduur van activa. - Inschattingen in het kader van personele voorzieningen. Financiële instrumenten Financiële instrumenten omvatten vorderingen, geldmiddelen, kortlopende schulden en overige financiële verplichtingen. Financiële instrumenten worden bij de eerste opname verwerkt tegen reële waarde. Indien instrumenten niet zijn gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van waarde-veranderingen in de staat van baten en lasten maken eventuele direct toerekenbare transactie-kosten deel uit van de eerste waardering. Na de eerste opname worden financiële instrumenten op de hierna beschreven manier gewaardeerd. 37

38 Vorderingen Voor een toelichting wordt verwezen naar de grondslagen voor vorderingen. Geldmiddelen De geldmiddelen worden gewaardeerd tegen de nominale waarde. Kortlopende schulden en overige financiële verplichtingen Voor een toelichting wordt verwezen naar de grondslagen voor kortlopende schulden en overige financiële verplichtingen. Afgeleide financiële instrumenten (derivaten) Dollard College maakt geen gebruik van afgeleide financiële instrumenten zoals rentederivaten. Materiële vaste activa De materiële activa worden opgenomen voor de verkrijgings- of vervaardigingsprijs c.q. taxatiewaarde bij herwaardering verminderd met de cumulatieve afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen. Activeren vindt plaats voor investeringen met een verkrijgings- of vervaardigingsprijs vanaf 500. De afschrijvingen worden berekend als een percentage over de aanschafprijs volgens de lineaire methode op basis van de economische levensduur. Op terreinen en op materiële vaste activa in uitvoering en vooruitbetalingen op materiële vaste activa wordt niet afgeschreven. Deze levensduur wordt voor de onderscheiden activa gesteld op: Gebouwen 30 jaar Semi-permanente gebouwen en verbouwingen/renovatie 10 jaar Apparatuur, machines en installaties 4-10 jaar Meubilair jaar Hard- en software 3 jaar Voor een deel van de in gebruik zijnde gebouwen berust het economisch eigendom bij de gemeenten. Deze gebouwen zijn om deze reden niet geactiveerd. Onderhoudsuitgaven worden slechts geactiveerd, indien zij de gebruiksduur van het object verlengen. Investeringssubsidies welke betrekking hebben op de materiële vaste activa worden in mindering gebracht op de materiële vaste activa (vooruit ontvangen investeringssubsidies) en vallen jaarlijks vrij ten gunste van de rijksbijdragen dan wel de overige overheidsbijdragen. Bijzondere waardeverminderingen Voor materiële vaste activa wordt op iedere balansdatum beoordeeld of er aanwijzingen zijn dat deze activa onderhevig zijn aan bijzondere waardeverminderingen. Als dergelijke indicaties aanwezig zijn, wordt de realiseerbare waarde van het actief geschat. De realiseerbare waarde is de hoogste van de bedrijfswaarde en de opbrengstwaarde. Als het niet mogelijk is de realiseerbare waarde te bepalen voor een individueel actief, wordt de realiseerbare waarde bepaald van de kasstroom-genererende eenheid waartoe het actief behoort. Wanneer de boekwaarde van een actief of een kasstroom-genererende eenheid hoger is dan de realiseerbare waarde, wordt een bijzonder waardeverminderingsverlies verantwoord voor het verschil tussen de boekwaarde en de realiseerbare waarde. Indien sprake is van een bijzonder waardeverminderingsverlies van een kasstroom-genererende eenheid, wordt het verlies allereerst toegerekend aan goodwill die is toegerekend aan de kasstroom-genererende eenheid. Een eventueel restant verlies wordt toegerekend aan de andere activa van de eenheid naar rato van hun boekwaarden. Verder wordt op iedere balansdatum beoordeeld of er enige indicatie is dat een in eerdere jaren verantwoord bijzonder waardeverminderingsverlies is verminderd. Als een dergelijke indicatie aanwezig is, wordt de realiseerbare waarde van het betreffende actief of kasstroom-genererende eenheid geschat. Terugneming van een eerder verantwoord bijzonder waardeverminderingsverlies vindt alleen plaats als sprake is van een wijziging van de gehanteerde schattingen bij het bepalen van de realiseerbare waarde sinds de verantwoording van het laatste bijzonder waardeverminderingsverlies. In dat geval wordt de boekwaarde van het actief (of kasstroom-genererende eenheid) opgehoogd tot de geschatte realiseerbare waarde, maar niet hoger dan de boekwaarde die bepaald zou zijn (na afschrijvingen) als in voorgaande jaren geen bijzonder waardevermindering voor het actief (of kasstroom-genererende eenheid) zou zijn verantwoord. Voorraden De voorraden betreffen de lesboeken en laptops die aan de leerlingen in bruikleen worden gegeven en zijn gewaardeerd tegen de verkrijgingsprijs. De verkrijgingsprijs omvat de inkoopprijs en bijkomende kosten, zoals invoerrechten, transportkosten en andere kosten die direct kunnen worden toegerekend aan de verwerving van voorraden. Handelskortingen, rabatten en soortgelijke (te) ontvangen vergoedingen met betrekking tot de inkoop worden in mindering gebracht op de verkrijgingsprijs. Bij de waardering van de voorraden wordt rekening gehouden met de eventueel op balansdatum opgetreden waardeverminderingen. Op basis van de verwachte gemiddelde gebruiksduur van de lesboeken vindt een jaarlijkse afwaardering van 25% van de aanschafwaarde plaats. Vorderingen De vorderingen zijn opgenomen tegen geamortiseerde kostprijs op basis van de effectieve-rentemethode, verminderd met bijzondere waardeverminderingsverliezen. Voor een deel van de vorderingen op leerlingen en deelnemers is sprake van onzekerheid over de inbaarheid vanwege het vrijwillige karakter. Daarvoor is op balansdatum een voorziening wegens oninbaarheid gevormd. Voorzieningen De personeelsvoorzieningen bestaan uit een voorziening wachtgelden, een voorziening ambtsjubilea, een voorziening langdurig zieken en een voorziening spaarverlof. 38

39 Algemeen Een voorziening wordt in de balans opgenomen, wanneer er sprake is van: een in rechte afdwingbare of feitelijke verplichting die het gevolg is van een gebeurtenis in het verleden; en waarvan een betrouwbare schatting kan worden gemaakt; en het waarschijnlijk is dat voor afwikkeling van die verplichting een uitstroom van middelen nodig is. Indien (een deel van) de uitgaven die noodzakelijk zijn om een voorziening af te wikkelen waarschijnlijk geheel of gedeeltelijk door een derde worden vergoed bij afwikkeling van de voorziening, wordt de vergoeding als afzonderlijk actief gepresenteerd. Voorzieningen worden gewaardeerd tegen de nominale waarde van de uitgaven die naar verwachting noodzakelijk zijn om de verplichtingen en verliezen af te wikkelen. De voorziening wachtgelden is voor wachtgeldverplichtingen ten aanzien van voormalig personeel. De omvang van de voorziening is bepaald op basis van de contante waarde van de huidige wachtgeldverplichtingen. Bij het berekenen van de contante waarde wordt een rentepercentage van 0,8010% gehanteerd. Dit is het tarief van de 10-jaars kapitaalmarktrente voor Nederland per ultimo De voorziening ambtsjubilea is voor de verplichting ten aanzien van de toekomstige uitkering bij ambtsjubilea van personeel. De hoogte van de voorziening wordt jaarlijks bepaald op basis van de gemiddelde verplichting in de afgelopen vijf jaren. Contant maken van deze verplichting leidt niet tot een materiële afwijking ten opzichte van de huidige berekening. De voorziening langdurig zieken is gevormd voor de op balansdatum bestaande verplichting tot het in de toekomst doorbetalen van beloningen aan personeelsleden die op balansdatum naar verwachting blijvend geheel of gedeeltelijk niet in staat zijn om werkzaamheden te verrichten door ziekte of arbeidsongeschiktheid. De voorziening spaarverlof is gevormd voor de verplichting, uit hoofde van het levensfase bewust personeelsbeleid ten aanzien van het persoonlijk budget van 50 uur per jaar op grond van de CAO-VO. Medewerkers waarop de CAO-VO van toepassing is kunnen ervoor kiezen deze uren te sparen. Voor deze gespaarde uren is een voorziening getroffen. Langlopende en kortlopende schulden en overige financiële verplichtingen Langlopende en kortlopende schulden en overige financiële verplichtingen worden na eerste opname gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs op basis van de effectieve-rentemethode, waarbij een verschil tussen de geamortiseerde kostprijs en het aflossingsbedrag op basis van de effectieve-rentemethode in de winst- en verliesrekening wordt opgenomen over de looptijd van de leningen. Indien er geen sprake is van agio of disagio of transactiekosten is de geamortiseerde kostprijs gelijk aan de nominale waarde van de schuld. De kortlopende schulden zijn, tenzij anders is aangegeven, opeisbaar binnen één jaar. Resultaatbepaling In de staat van baten en lasten worden verantwoord, met inachtneming van de eerder genoemde waarderingsgrondslagen, de baten en lasten welke aan het boekjaar toegerekend moeten worden. Lasten worden verantwoord als deze voorzienbaar zijn; baten worden verantwoord als deze gerealiseerd zijn. Dit met uitzondering van de bijdragen van leerlingen en cursisten, welke worden verantwoord in het jaar waarin het schooljaar, respectievelijk de cursus, een aanvang neemt. Baten en lasten uit voorgaande jaren die in dit boekjaar zijn geconstateerd, worden aan dit boekjaar toegerekend. Rijksbijdragen, overige overheidsbijdragen en -subsidies Rijksbijdragen, overige overheidsbijdragen en -subsidies uit hoofde van de basisbekostiging worden in het jaar waarop de toekenning betrekking heeft, volledig verwerkt als baten in de staat van baten en lasten. Indien deze opbrengsten betrekking hebben op een specifiek doel, dan worden deze naar rato van de verrichte werkzaamheden als baten verantwoord. Personeelslasten Onder personeelslasten is begrepen de in het boekjaar verschuldigde salarissen, sociale lasten, pensioenpremies, inleenkrachten en overige personeelskosten verminderd met de ontvangen uitkeringen van sociale fondsen. Pensioenen Stichting Dollard College is aangesloten bij Stichting Pensioenfonds ABP. ABP is een bedrijfstakpensioenfonds met een toegezegde pensioenregeling (multi-employer defined benefit-regeling). Gezien het feit dat de pensioenregeling een multiemployer regeling betreft is de pensioenregeling als een toegezegde bijdrageregeling (defined contribution-regeling) verantwoord. Uitgangspunt is dat de in de verslagperiode te verwerken pensioenlast gelijk is aan de over die periode aan het pensioenfonds verschuldigde pensioenpremies. Voor zover de verschuldigde premies op balansdatum nog niet zijn voldaan, wordt hiervoor een verplichting opgenomen. Als de op balansdatum reeds betaalde premies de verschuldigde premies overtreffen, wordt een overlopende actiefpost opgenomen voor zover sprake zal zijn van terugbetaling door het fonds of van verrekening met in de toekomst verschuldigde premies. Verder wordt op balansdatum een voorziening opgenomen voor bestaande additionele verplichtingen ten opzichte van het fonds en de werknemers, indien het waarschijnlijk is dat voor de afwikkeling van die verplichtingen een uitstroom van middelen zal plaatsvinden en de omvang van de verplichtingen betrouwbaar kan worden geschat. Het al dan niet bestaan van additionele verplichtingen wordt beoordeeld aan de hand van de uitvoeringsovereenkomst met het fonds, de pensioenovereenkomst met de werknemers en andere (expliciete of impliciete) toezeggingen aan de werknemers. De voorziening wordt gewaardeerd tegen de beste schatting van de contante waarde van de bedragen die noodzakelijk zijn om de verplichtingen op balansdatum af te wikkelen. Voor een op balansdatum bestaand overschot bij het pensioenfonds wordt een vordering opgenomen als de onderneming de beschikkingsmacht heeft over dit overschot, het waarschijnlijk is dat het overschot naar de onderneming zal toevloeien en de vordering betrouwbaar kan worden vastgesteld. Segmentatie In dit jaarverslag zijn overeenkomstig de 'Regeling Jaarverslaggeving Onderwijs' afzonderlijke staten van baten en lasten, alsmede de daarbij behorende toelichting, opgenomen per BRIN-nummer. Het betreft hier BRIN-nummer 20CM 39

40 'Scholengemeenschap Dollard College voor Lyc Havo Mavo Vbo Lwoo' en BRIN-nummer 19UR 'School voor Praktijkonderwijs De Flint'. Bij de verdeling van de resultatenrekening per segment is aangesloten op de activiteiten van het bedrijfsproces. De directe kosten van de segmenten zijn volledig toegerekend aan het betreffende segment. Kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is opgesteld op basis van de indirecte methode. 40

41 Toelichting behorende tot de balans 1.2 Materiële vaste activa Aanschafprijs Cumulatieve Boekwaarde Investeringen Desinvesteringen Afschrijvingen Aanschafprijs Cumulatieve Boekwaarde 1 januari 2015 afschrijvingen 1 januari december 2015 afschrijvingen 31 december 2015 en waarde- en waardeverminderingen verminderingen 1 januari december Gebouwen en terreinen Inventaris en apparatuur In uitvoering en vooruitbetalingen Niet aan het proces dienstbare materiële vaste activa Materiële vaste activa Vooruitontvangen investeringssubsidies Materiële vaste activa De boekwaarde van de materiële vaste activa is ten opzichte van 2014 nagenoeg gelijk gebleven. In 2015 is voor een netto bedrag van geïnvesteerd in gebouwen en inventaris. De desinvesteringen waren nagenoeg nihil ( 4.000) en de totale afschrijvingslast bedroeg Investeringen in gebouwen vonden plaats bij vestiging Campus. Investeringen in terreinen hebben niet plaatsgevonden. De investeringen in inventaris hebben een omvang van Hiervan heeft betrekking op machines en apparatuur (mn. klimaatbeheersing Hommesplein), op schoolmeubilair en op ICT-apparatuur. Voor het overige ( ) is sprake van investeringen in audiovisuele middelen en kantinemeubilair. De vrijgevallen investeringssubsidies zijn verantwoord onder de rijksbijdragen, de overige overheidsbijdragen en -subsidies en de overige baten. 1.4 Voorraden Gebruiksgoederen Voorraden Stand per 1 januari Verkrijgingsprijs gebruiksgoederen Af: Waardevermindering Gebruiksgoederen In 2015 is voor een bedrag van aan lesboeken en aan Thinkpads aangeschaft. Dit is meer dan in Deze boeken en thinkpads worden gedurende het schooljaar aan de leerlingen in bruikleen gegeven. Voor de thinkpas wordt jaarlijks een bijdrage van de leerlingen ontvangen. Op basis van de verwachte gemiddelde gebruiksduur van de lesboeken en thinkpads vindt een jaarlijkse afwaardering van 25% van de aanschafwaarde plaats. Deze waardevermindering was in Vorderingen Debiteuren OCW/ELI Groepsmaatschappijen Andere deelnemingen Studenten / deelnemers / cursisten Overige overheden Overige vorderingen Overlopende activa Af: Voorzieningen wegens oninbaarheid Vorderingen Personeel Overige Overige vorderingen Vooruitbetaalde kosten Overlopende activa Stand per 1 januari Onttrekking Dotatie Af: Voorzieningen wegens oninbaarheid De vorderingen zijn gestegen ten opzichte van Deze toename wordt voornamelijk veroorzaakt door een stijging van de debiteuren. De hoogte van de debiteuren is afhankelijk van het moment van factureren en betalen en kan daardoor per periode verschillen. De voorziening wegens oninbaarheid is lager, omdat in 2015 een opschoonactie heeft plaatsgevonden. Alle vorderingen hebben een looptijd korter dan 1 jaar. 41

42 1.7 Liquide middelen Kasmiddelen Tegoeden op bankrekeningen Liquide middelen Alle liquide middelen zijn direct opeisbaar. 2.1 Eigen vermogen Saldo Resultaat Overige mutaties Stand per 1 januari december Algemene Reserve Bestemmingsreserve (publiek) Bestemmingsfonds (privaat) Herwaarderingsreserve Eigen vermogen Bestemmingsreserve 'Toekomstbestendig Dollard College' Bestemmingsreserve 'Regeling Jonge leerkrachten' Bestemmingsreserve (publiek) Bestemmingsfonds Mediatheek Bestemmingsfonds Dr. Bosfonds Bestemmingsfonds (privaat) Het totale eigen vermogen komt, na de verdeling van het resultaat, uit op Dit eigen vermogen kan worden onderverdeeld in een algemene reserve van en bestemmingsreserves, bestemmingsfondsen en een herwaarderingsreserve van tezamen Het eigen vermogen is onderverdeeld in publiek en privaat vermogen, waarbij de bestemmingsfondsen van als privaat worden aangemerkt en de overige reserves van als publiek vermogen. Op basis van de 'Regeling Jaarverslaggeving Onderwijs' wordt de algemene reserve als geheel aangemerkt als publiek vermogen. De publieke bestemmingsreserve Toekomstbestendig Dollard College is gevormd omdat het Dollard College in de komende jaren te maken krijgt met een aantal ontwikkelingen die een grote impact op de organisatie en de middelen zullen hebben. Het gaat daarbij met name om de gevolgen van de daling van het aantal leerlingen en onderwijskundige ontwikkelingen zoals de invoering van Passend Onderwijs. Dit brengt niet alleen een extra inspanning met zich mee maar tevens extra onzekerheden en daarmee ook risico s. Voor bovenstaande ontwikkelingen zullen jaarlijks middelen worden gereserveerd binnen de begroting. Het gaat hier echter om meerjarige ontwikkelingen waarbij deze bestemmingsreserve kan worden ingezet om een mismatch in de tijd tussen de inzet van extra middelen en daarmee gerealiseerde besparingen of opbrengsten te kunnen opvangen. Onderwijsinstellingen hebben in 2007 de mogelijkheid gehad een, als zodanig aantoonbaar, deel van de algemene reserve als eigen privaat vermogen te rubriceren als bestemmingsreserve. Het Dollard College heeft op grond hiervan de private bestemmingsfondsen 'Mediatheek' en 'Dr. Bosfonds' als privaat vermogen gerubriceerd. Het private bestemmingsfonds Mediatheek is ontstaan bij de liquidatie van de Stichting Voorziening Leer- en Hulpmiddelen en bijzondere activiteiten Dollard College. Het batig saldo van deze stichting is bij opheffing overgedragen aan het Dollard College met de bepaling dat de middelen besteed moeten worden aan het inrichten van mediatheken en computerlokalen en zo ten goede komen aan de leerlingen van het Dollard College. Het private bestemmingsfonds Dr. D. Bosfonds is ontstaan bij de liquidatie van de Stichting Dr. D. Bosfonds. Het batig saldo van deze stichting is bij opheffing overgedragen aan het Dollard College met de bepaling dat met deze middelen de stoffelijke belangen moeten worden behartigd van het Lager Beroepsonderwijs, zoals dat werd gegeven aan de Scholengemeenschap voor Beroepsonderwijs Dr. D. Bosschool te Winschoten, inmiddels het VMBO, zoals dat wordt gegeven bij de Onderwijs Campus Winschoten van het Dollard College. In 2015 is een transportbusje (tbv leerlingenvervoer) aangeschaft door de Campus, welke bekostigd wordt uit het bestemmingsfonds Dr. Bosfonds. Bij de invoering van de lumpsum bekostiging voor De Flint is de daar aanwezige inventaris geïnventariseerd en geactiveerd. Op basis van de vastgestelde waarde van deze inventaris is een publieke herwaarderingsreserve gevormd. De vrijval uit deze herwaarderingsreserve zal geschieden al naar gelang de afschrijving van de betreffende activa. Ultimo 2015 is de herwaarderingsreserve nihil. 2.2 Voorzieningen Stand per Dotaties Onttrekkingen Vrijval Stand per Kortlopende Langlopende 31 december december 2015 deel < 1 jaar deel > 1 jaar Personeelsvoorzieningen: Voorziening wachtgelden Voorziening ambtsjubilea Voorziening langdurig zieken Voorziening spaarverlof Voorzieningen De Voorziening wachtgelden is voor wachtgeldverplichtingen ten aanzien van voormalig personeel. De looptijd is bepaald per individuele voormalige medewerker. De omvang van de voorziening is bepaald op basis van de contante waarde van de huidige wachtgeldverplichtingen. Bij het berekenen van de contante waarde wordt een rentepercentage van 0,8010% gehanteerd. Dit is het tarief van de 10-jaars kapitaalmarktrente voor Nederland per ultimo De voorziening ambtsjubilea is voor de verplichting ten aanzien van de toekomstige uitkering bij ambtsjubilea van personeel. De hoogte van de voorziening wordt jaarlijks bepaald op basis van de verwachte verplichtingen voor de komende vijf jaren. Contant maken van deze verplichting leidt niet tot een materiële afwijking ten opzichte van de huidige berekening. De voorziening langdurig zieken is gevormd voor de op balansdatum bestaande verplichting tot het in de toekomst doorbetalen van beloningen aan personeelsleden die op balansdatum naar verwachting blijvend geheel of gedeeltelijk niet in staat zijn om werkzaamheden te verrichten door ziekte of arbeidsongeschiktheid. De voorziening spaarverlof is gevormd voor de verplichting uit hoofde van het levensfase bewust personeelsbeleid ten aanzien van het persoonlijk budget van 50 uur per jaar. Medewerkers kunnen ervoor kiezen deze uren te sparen. Voor deze gespaarde uren uit 2014 en 2015 is ultimo 2015 een voorziening getroffen. 42

43 2.4 Kortlopende schulden Crediteuren Belastingen en premies sociale verzekeringen Schulden terzake van pensioenen Overlopende passiva Kortlopende schulden Loonheffing Omzetbelasting Premies sociale verzekeringen Belastingen en premies sociale verzekeringen Vooruitontvangen subsidies OCW/ELI geoormerkt Vooruitontvangen subsidies OCW/ELI niet-geoormerkt Vooruitontvangen termijnen Vakantiegeld en -dagen Accountants- en administratiekosten Overige Overlopende passiva De kortlopende schulden zijn gestegen met Deze stijging wordt voornamelijk veroorzaakt door de toename van de crediteurenpositie ultimo 2015 en een daling van de overlopende passiva in het bijzonder de posten vooruitontvangen subsidies (in 2014 een bedrag teveel ontvangen van OCW voor 1e opvang vreemdelingen van ), vooruit ontvangen termijnen (in 2014 bedrag nog te betalen aan Landstede ad ) en overige. Onder de overlopende passiva is onder de post overige het nog te besteden bedrag van het samenwerkingsverband van (2014: ) opgenomen. De hoogte van de kortlopende schulden is afhankelijk van het moment van factureren en betalen en kan daardoor per periode verschillen. Alle kortlopende schulden hebben een looptijd korter dan 1 jaar. Financiële instrumenten Algemeen Het Dollard College maakt in de normale bedrijfsuitoefening gebruik van financiële instrumenten die het Dollard College blootstellen aan markt- en/of kredietrisico s. Deze betreffen financiële instrumenten die in de balans zijn opgenomen, zoals vorderingen en schulden. Het Dollard College handelt niet in deze financiële instrumenten en heeft procedures en gedragslijnen om de omvang van het kredietrisico bij elke tegenpartij of markt te beperken. Bij het niet nakomen door een tegenpartij van aan het Dollard College verschuldigde betalingen blijven eventuele daaruit voortvloeiende verliezen beperkt tot de marktwaarde van de desbetreffende instrumenten. De contractwaarde of fictieve hoofdsommen van de financiële instrumenten zijn slechts een indicatie van de mate waarin van dergelijke financiële instrumenten gebruik wordt gemaakt en niet van het bedrag van de krediet- of marktrisico s. Kredietrisico De vorderingen uit hoofde van handelsdebiteuren betreffen vorderingen op subsidieverstrekkers en vorderingen op overige debiteuren. Het kredietrisico inzake deze vorderingen is beperkt. Renterisico Het renterisico is beperkt tot eventuele veranderingen in de marktwaarde van opgenomen en uitgegeven leningen. Dollard College heeft geen opgenomen en uitgegeven leningen. Liquiditeitsrisico Het Dollard College bewaakt de liquiditeitspositie door middel van opvolgende liquiditeitsbegrotingen. Het management ziet erop toe dat voor het Dollard College steeds voldoende liquiditeiten beschikbaar zijn om aan de verplichtingen te kunnen voldoen en dat tevens voldoende financiële ruimte onder de beschikbare faciliteiten beschikbaar blijft om steeds binnen de gestelde lening convenanten te blijven. Reële waarde De reële waarde van de meeste in de balans verantwoorde financiële instrumenten, waaronder vorderingen, liquide middelen en kortlopende schulden, benadert de boekwaarde ervan. 43

44 G1 Verantwoording van subsidies zonder verrekeningsclausule Omschrijving Toewijzing Bedrag van Saldo Ontvangen Lasten Totale kosten Saldo nog te besteden Kenmerk Datum de toewijzing t/m in 2015 t/m december t/m ultimo december 2015 Praktijkleren groen onderwijs Studieverlof Studieverlof Studieverlof Studieverlof Studieverlof Studieverlof Studieverlof Totaal G2 Verantwoording van subsidies met verrekeningsclausule (Regeling ROS art.13,lid 2 sub b en EL&I regelingen betrekking hebbend op de EL&I subsidies) G2-A Aflopend per ultimo verslagjaar Omschrijving Toewijzing Bedrag van Saldo Ontvangen Lasten Totale kosten Saldo nog te besteden Kenmerk Datum de toewijzing 2014 t/m in 2015 t/m ultimo december 2015 Totaal Overzicht niet-geoormerkte doelsubsidies OCW en ELI Omschrijving Toewijzing Bedrag van Saldo Ontvangen Lasten Saldo Kenmerk Datum de toewijzing 2014 december in 2015 t/m december UR Toepassing art.96n WVO uitvoeringsjaar 2015 OND-ODS-2015/ Bekostiging personeelskosten Bekostiging exploitatiekosten Bekostiging lesmateriaal Verrekening collectieve uitkeringskosten Verrekening collectieve uitkeringskosten OND/ODS-2015/20229 M Prestatiebox VO CM Toepassing art.96n WVO uitvoeringsjaar 2015 OND-ODS-2015/ Verrekening individuele uitkeringskosten Verrekening individuele uitkeringskosten Verrekening individuele uitkeringskosten Verrekening individuele uitkeringskosten Bekostiging personeelskosten Bekostiging exploitatiekosten Verrekening collectieve uitkeringskosten Verrekening collectieve uitkeringskosten OND/ODS-2015/20229 M Bekostiging lesmateriaal Nieuwkomers VO e Opvang vreemdelingen e Opvang vreemdelingen e Opvang vreemdelingen Prestatiebox VO Zomerscholen VO Aanvullende bekostiging na- en bijscholing VO Prestatiesubsidie VSV VO variabel Prestatiesubsidie VSV VO vast Prestatiesubsidie VSV VO variabel Prestatiesubsidie VSV VO vast Totaal

45 Niet in de balans opgenomen activa en verplichtingen Huren Het jaarbedrag van met derden aangegane huurverplichtingen terzake van onroerend goed bedraagt De huurverplichtingen hebben een looptijd van één tot vijfentwintig jaar. Investeringsverplichtingen Terzake van reeds verstrekte opdrachten ultimo 2015 belopen de geldende verplichtingen Hiervan heeft betrekking op investeringen in gebouwen (verbouwing Hommesplein) en op investeringen in inventaris/ ICT. Deze investeringen worden afgeschreven in 3-10 jaar naar 0. Overige verplichtingen Naast huur en investeringsverplichtingen is sprake van contractuele verplichtingen naar derden voor leveringen en diensten. Het betreft hier onder andere energie, schoonmaak, verzekeringen, schoolboeken en kantoorartikelen. Deze contracten zijn Europees aanbesteed voor zover de omvang van deze contracten de geldende grensbedragen te boven gaan. Europese aanbestedingen Onderstaand een overzicht van het jaarbedrag van met derden aangegane verplichtingen naar aanleiding van Europese aanbestedingen: Contractant Goed of dienst Einddatum contract Totale verplichting Verplichting < 1 jaar Verplichting 1-5 jaar Verplichting > 5 jaar Scholten Awater Computers 1 maart 2019 P.M. P.M. P.M. 0 Maetis Arbo diensten 31 december 2015 P.M. P.M. P.M. Iddink Schoolboeken 1 april 2019 P.M. P.M. P.M. 0 Essent via Hellemans Elektriciteit 1 januari 2017 P.M. P.M. P.M. 0 Consultancy BV Essent via Hellemans Gas 1 januari 2017 P.M. P.M. P.M. 0 Consultancy BV USG People Inhuur uitzendkrachten 31 juli 2017 P.M. P.M. P.M. 0 Deli XL Kantine inkopen 1 oktober 2017 P.M. P.M. P.M. 0 Staples Kantoorartikelen 1 april 2016 P.M. P.M. P.M. 0 Konica Minolta Multifunctionals 1 februari Groot Haar + Orth Reclame-activiteiten 1 april 2017 P.M. P.M. P.M. 0 ISS Schoonmaak 31 januari 2016 P.M. P.M. P.M. 0 Amlin + Raetshagen Verzekeringen gebouwen 31 december 2017 P.M. P.M. P.M. 0 Daar waar P.M. is opgenomen betreft het in alle gevallen raamovereenkomsten waarbij geen vaste afname verplichtingen zijn aangegaan. Konica Minolta heeft de huur van de multifunctionals die de stichtingen moeten betalen voor 4 jaar bij een lease maatschapppij ondergebracht. Onderwijsgroep Noord is zelf als stichting niet aanbestedingsplichtig en lift mee op de aanbestedingen van AOC Terra, Dollard College en rsg de Borgen. Alle bedragen zijn indicatief en exclusief BTW en gebaseerd op het boekjaar 2015 of ander relevant jaar. Garanties Stichting Dollard College heeft aan de ING Bank een compte joint- en mede-aansprakelijkheidsovereenkomst en een negative pledge / pari passu en cross default verklaring afgegeven. Deze afgegegeven verklaringen gelden als zekerheid voor de door de ING Bank N.V. verstrekte kredietfaciliteit van aan Stichting AOC Terra. De negatieve pledge heeft een waarde van Hoofdelijke aansprakelijkheid Statutair is bepaald dat Stichting Dollard College hoofdelijk aansprakelijk is voor schulden, nu en in de toekomst, van alle tot de Stichting Onderwijsgroep Noord behorende instellingen. Vordering op het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen De vorderingen op het Ministerie van Onderwijs Cultuur en Wetenschappen betreft de periode van declaratiebekostiging. Deze vordering worden verrekend indien Stichting Dollard College ophoudt te bestaan. Dit betreft een in de praktijk niet invorderbare vordering, tenzij op een moment daadwerkelijk de school wordt opgeheven. Om die reden is in 2007 besloten de vordering op het ministerie af te boeken en op te nemen als een niet in de balans opgenomen activa. Regeling Duurzame Inzetbaarheid en werktijdvermindering Senioren De regeling duurzame inzetbaarheid is bedoeld om werknemers in de gelegenheid te stellen afspraken te maken die hen helpen om ook op langere termijn het werk goed, gezond en met plezier te blijven doen. Eigen verantwoordelijkheid en keuze van de werknemer staan daarbij voorop. De werknemer heeft recht op een persoonlijk (basis)budget van 50 uur ten behoeve van zijn duurzame inzetbaarheid. Indien de werknemer gebruik maakt van seniorenverlof dan wel van één van de overgangsregelingen, dan vervalt het recht op het persoonlijk budget. Aangezien deze uren niet kunnen worden gespaard is ultimo boekjaar geen sprake van een saldo te waarderen verlofuren. Fiscale eenheid Stichting Dollard College vormt een fiscale eenheid voor de omzetbelasting met Stichting Onderwijsgroep Noord, Stichting AOC Terra en Stichting rsg de Borgen. 45

46 Toelichting behorende tot de staat van baten en lasten 3.1 Rijksbijdragen 2015 Begroting Rijksbijdrage OCW/EZ Overige subsidies OCW Rijksbijdragen OCW Rijksbijdrage OCW/EZ Geoormerkte subsidies Niet-geoormerkte subsidies Toerekening investeringssubsidies Overige subsidies OCW De rijksbijdrage is gestegen ten opzichte van Het aantal leerlingen is toegenomen van leerlingen in naar leerlingen in (+3,5%). Daarnaast heeft de toename van de GPL gezorgd van een hogere rijksbijdrage. Ook de overige subsidies zijn gestegen ten opzichte van Dit wordt veroorzaakt door de extra bekostiging voor de 1e opvang vreemdelingen/ nieuwkomers ( ) en de extra bekostiging uit de Prestatiebox ( ) in In verband met het vervallen van de bekostiging voor de maatschappelijke stage en LGF zijn in 2014 de laatste bedragen ( ) besteed. In 2015 zijn hiervoor geen bijdragen meer ontvangen. Bij de overige subsidies OCW/EZ zijn tevens de, in het kader van de onderwijsbekostiging, in het verleden ontvangen en in het boekjaar vrijgevallen subsidies verantwoord die aangewend zijn voor het doen van investeringen. 3.2 Overige overheidsbijdragen en -subsidies 2015 Begroting Overige overheidsbijdragen en -subsidies Overige overheidsbijdragen en -subsidies De gemeentelijke bijdragen en subsidies vallen hoger uit dan in In 2015 is een extra bedrag van ontvangen ter compensatie voor de kosten van semi- permanente huisvesting. Bij de overige overheidsbijdragen en -subsidies zijn tevens de, in het kader van de gemeentelijke verantwoordelijkheid voor de huisvesting, in het verleden ontvangen en in het boekjaar vrijgevallen subsidies verantwoord die aangewend zijn voor het doen van investeringen. 3.5 Overige baten 2015 Begroting Verhuur Detachering personeel Schenking Ouderbijdragen Overige Overige baten De opbrengsten uit detachering zijn hoger dan in 2014 en begroot. De stijging ten opzichte van 2014 heeft betrekking op detacheringen van medewerkers aan Terra ( ), aan het SWV ( ) en aan RENN4 ( ). De bate uit hoofde van schenkingen is voor 2015 nihil. De bate in 2014 betreft sponsorgelden voor de reunie in Bellingwedde en het prijzengeld van de Wubbo Ockelsprijs (gewonnen door Campus). De daling ten opzichte van 2014 bij de ouderbijdragen wordt veroorzaakt door het geheel of ten dele van de prijslijst halen van bijdragen w.o. voor informatievoorziening en kopieerwerk. Daarnaast heeft bij Hommesplein de facturatie van de cultuurkaart voor nog niet plaatsgevonden. Dit zal later in schooljaar gebeuren. Tevens heeft in 2015 een afboeking plaatsgevonden voor de niet te innen bijdragen cultuurkaart Verder is de bijdrage voor schoolreisjes en excursies hoger dan voorgaand jaar doordat bij BLW een reis naar Parijs heeft plaatsgevonden welke duurder is dan het reisje naar Elp in 2014 ( ). Verder hebben bij het Hommesplein meer leerlingen deelgenomen aan de reisjes en excursies ( ) en is de prijs voor de reis naar London met 50 p.p. naar boven toe aangepast. De overige baten zijn hoger dan in Dit komt doordat meer vergoeding van COA ( ) is ontvangen als gevolg van meer asielzoekers (deel is voor de Jade- leerlingen). Ook is meer vergoeding van Terra ontvangen voor de leerlingen op de Campus ( ) en zijn vanuit het SVW in 2015 (loopt vanaf 1 augustus 2014) meer bijdragen ontvangen en besteed dan in 2014 ( ). De bijdrage internationale uitwisseling is hoger dan in Dit komt doordat uitwisseling één keer in de twee jaar plaatsvindt. 46

47 4.1 Personele lasten 2015 Begroting Lonen en salarissen Overige personele lasten Af: uitkeringen Personeelslasten Brutolonen en salarissen Sociale lasten Pensioenpremies Lonen en salarissen Dotaties personele voorzieningen Personeel niet in loondienst Overige Overige personele lasten Gemiddeld aantal personeelsleden (in fte's) Onderwijsgevend personeel 208,7 213,5 Directie en Onderwijsondersteunend personeel 49,5 46,7 Totaal (exclusief inhuur) 258,1 260,2 De personeelslasten zijn gestegen ten opzichte van Het gaat hierbij om een bedrag van (+1,2%). De lonen en salarissen van het personeel met een aanstelling bij het Dollard College zijn ten opzichte van 2014, ondanks de afname van het aantal leerlingen (exclusief Jade- leeringen) per 1 augustus 2015, nagenoeg gelijk is gebleven. Het aantal leerlingen (exclusief Jadeleeringen) in schooljaar was en in schooljaar is dat aantal gedaald naar (- 3,3%). De minime stijging in lonen en salarissen wordt enerzijds veroozaakt door hogere brutolonen en salarissen ( ) en lagere premies pensioenen ( ) en sociale lasten ( ). Ten opzichte van de begroting bedraagt de afwijking (- 1,61%) bij de lonen en salarissen. Met betrekking tot de personele voorzieningen is sprake van een lagere totale dotatie in vergelijking met In 2014 zijn twee nieuwe voorzieningen gevormd: de voorziening langdurig zieken en de voorziening spaarverlof welke in 2015 zijn geactualiseerd. De voorziening langdurig is met toegenomen door meer langdurig zieken ultimo De voorziening spaarverlof is opnieuw bepaald op basis van de inventarisatie onder medewerkers. Dit heeft een dotatie van opgeleverd. Daarnaast is de voorziening voor wachtgelden op peil gebracht rekening houdend met de huidige wachtgeldverplichtingen ( ). In 2015 hebben enkele wachtgelders weer werk gevonden, waardoor de verplichting is komen te vervallen. De voorziening ambtsjubilea is met gedoteerd. De dotatie is gebaseerd op de uitbetalingen van de laatste 5 jaar minus de uitbetaalde gratificaties in De kosten van personeel niet in loondienst zijn aanmerkelijk hoger dan in In 2015 is de dienstverlening OGN hoger uitgevallen ( ) als gevolg van hogere totale baten en uitkeringen als ook een hoger dienstverleningspercentage dan in 2014 (6,25% t.o.v. 6,18% in 2014). Daarnaast is in 2014 voor meer gebruik gemaakt van uitzendkrachten, ZZP-ers en overige externe personeelsleden, zowel voor de reguliere werkzaamheden als voor vervanging bij ziekte. De overige personele lasten zijn ten opzichte van 2014 met toegenomen. De uitkeringen uit sociale fondsen zijn ten opzichte van 2014 lager als gevolg van afgenomen ZW en WAO-uitkeringen. Pensioenfondsen zijn wettelijk verplicht om financiële buffers te hebben: extra geld voor tijden dat het financieel slechter gaat. De pensioenregels schrijven voor dat de beleidsdekkingsgraad van het Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds (ABP) 128% moet zijn. Daarnaast is ook wettelijk bepaald dat de beleidsdekkingsgraad niet langer dan vijf jaren onder de 104,2% mag liggen. De beleidsdekkingsgraad wordt berekend uit de dekkingsgraden, de verhouding tussen de bezittingen en verplichtingen, in een periode van twaalf maanden. Ultimo 2015 bedroeg de beleidsdekkingsgraad van het ABP 97,2%. 47

48 Wet Normering Topinkomens De tabel met toelichting is opgenomen na de toelichting op de financiële baten en lasten. Bezoldiging van bestuurders en toezichthouders De leden van het College van Bestuur en van de Raad van Toezicht ontvangen hun bezoldiging bij de Stichting Onderwijsgroep Noord. In het jaarverslag van deze stichting wordt de bezoldiging verantwoord. Omdat er sprake is van een normatieve bijdrage aan Onderwijsgroep Noord en geen doorbelasting op basis van feitelijke inzet, kan geen aandeel in de bezoldiging van het College van Bestuur en van de Raad van Toezicht worden berekend voor het Dollard College. Bestuurders mw. A.A. Berendsen MBA Raad van Toezicht mw. E.M. Pastoor-Meuleman H. Holman F. Migchelbrink M. Krijnsen T. Wagenaar E. van Zuidam 4.2 Afschrijvingen 2015 Begroting Materiële vaste activa Afschrijvingen De afschrijving op de materiële vaste activa is gestegen ten opzichte van 2014, maar lager dan is begroot door uitgestelde investeringen. De in het boekjaar vrijgevallen investeringssubsidies die betrekking hebben op een deel van de afschrijvingslasten zijn verantwoord bij de Overige subsidies OCW/EZ en de Overige overheidsbijdragen en -subsidies. 4.3 Huisvestingslasten 2015 Begroting Huur Verzekeringen Onderhoud Energie en water Schoonmaakkosten Heffingen Huisvestingslasten De huisvestingslasten zijn ten opzichte van 2014 afgenomen met (-8,5%). Ten opzichte van de begroting 2015 komen de huisvestingslasten iets hoger uit ( ). De daling wordt met name veroorzaakt door lagere onderhoudskosten ( ) en lagere kosten voor energie en water ( ). De schoonmaakkosten waren daarentegen wel hoger dan in 2014 ( ). De kosten van onderhoud zijn lager door enerzijds hogere kosten groot onderhoud als gevolg van saneringskosten asbest aan het Hommesplein. Anderzijds zijn de kosten van interne verbouwingen lager dan in In 2014 zijn verbouwingskosten gemaakt voor het Open Leer Centrum op de vestiging Hommesplein-Stikkerlaan. De energiekosten zijn lager dan in 2014 als gevolg van een lagere gemiddeld tarief en afrekeningen voorgaande jaren. De schoonmaakkosten zijn gestegen door extra schoonmaakwerkzaamheden die op het Hommesplein zijn uitgevoerd na de interne verbouwing. De post heffingen is fors lager dan begroot door een wijziging in de verwerkingswijze. Tot 1 januari 2015 werd de gemeentelijke bijdrage ter compensatie van de betaalde onroerendzaakbelasting verantwoord als bate bij de Overige overheidsbijdragen en -subsidies. Met ingang van het verslagjaar wordt deze bijdrage gesaldeerd met de OZB-lasten in de jaarrekening. De vergelijkende cijfers over 2014 zijn dienovereenkomstig aangepast. 4.4 Overige lasten 2015 Begroting Administratie- en beheerslasten Inventaris, apparatuur en leermiddelen Dotatie overige voorzieningen Overige Overige lasten

49 De overige lasten zijn ruim hoger dan in Deze toename wordt o.a. veroorzaakt door enerzijds de toename van de administratie- en beheerslasten met en anderzijds de toename van de kosten voor inventaris, apparatuur en leermiddelen met De stijging van de administratie- en beheerslasten wordt veroorzaakt door een stijging van van de kosten bij-her-nascholing. Deze kosten zijn gestegen door de scholing die gevolgd is voor het opzetten van het tweetalig onderwijs op het Hommesplein en voor het maken van een kwaliteitslag op de Campus en Dollard- breed (n.a.v. inspectierapport). De stijging, ten opzichte van 2014, bij de leermiddelen wordt nagenoeg geheel veroorzaakt door kosten uitbesteed onderwijs ( ). Via het BRIN nummer van het Dollard zijn de gelden voor de Jade- school ontvangen en weer doorgestort naar Landstede. De ontvangen rijksbijdrage wordt verantwoord onder en de bedragen die worden doorgestort lopen via de rekening kosten uitbesteed onderwijs. De dotatie overige voorzieningen betreft de dotatie aan de voorziening wegens oninbaarheid van vorderingen op debiteuren, inclusief de oninbare ouderbijdragen. Deze dotatie is lager dan in 2014 en hoger dan begroot. De vestigingen hebben de omvang van deze post te optimistisch ingeschat bij het opstellen van de begroting. De overige lasten betreffen de inkoopkosten van de kantine. De daling ten opzichte van 2014 komt geheel voor rekening van de vestiging Hommesplein-Stikkerlaan. De lasten in 2015 liggen in lijn met de begroting. Accountant: PwC Accountant N.V./ KPMG Accountants N.V Honorarium controle jaarrekening en bekostiging Honorarium overige controles 0 0 Accountantslasten Financiële baten en lasten 2015 Begroting Rentebaten Financiële baten en lasten De financiële baten en lasten zijn gedaald ten opzichte van 2014 en ten opzichte van de begroting De verschillen ten opzichte van 2014 worden veroorzaakt door een daling van het rentepercentage. 49

50 WNT: Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector Per 1 januari 2013 is de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT) ingegaan. Deze verantwoording is opgesteld op basis van de volgende op Stichting Onderwijsgroep Noord toegepaste regelgeving WNT-onderwijs (BVE). Het bezoldigingsmaximum in 2015 voor Stichting Onderwijsgroep Noord is Het weergegeven individuele WNT-maximum is berekend naar rato van de omvang (en voor topfunctionarissen tevens de duur) van het dienstverband, waarbij voor de berekening de omvang van het dienstverband nooit groter kan zijn dan 1,0 fte. Het individuele WNT-maximum voor de leden van Raad van Toezicht bedraagt voor de voorzitter 15% en voor de overige leden 10% van het bezoldigingsmaximum, berekend naar rato van de duur van het dienstverband. Leidinggevend topfunctionarissen Omvang Belastbare Voorziening Uitkering Herrekend Totale Ingang Einde dienst- onkosten- beloning beëindiging WNT- beloning functie functie verband Beloning vergoeding op termijn dienstverband maximum vorig jaar Naam Functie vervulling vervulling in FTE mw. A.A. Berendsen MBA Voorzitter CvB , drs. A.G. Wennink MBA Lid CvB , Toezichthoudend topfunctionarissen Belastbare Voorziening Uitkering Herrekend Totale Ingang Einde onkosten- beloning beëindiging WNT- beloning Voorzitter functie functie Beloning vergoeding op termijn dienstverband maximum vorig jaar Naam (J/N) vervulling vervulling mw. E.M. Pastoor-Meuleman J H. Holman N F. Migchelbrink N M. Krijnsen N T. Wagenaar N E. van Zuidam N Het College van Bestuur en de Raad van Toezicht worden bezoldigd door Onderwijsgroep Noord. Zij verrichten echter niet alleen werkzaamheden voor Onderwijsgroep Noord, maar ook voor de drie overige stichtingen die tot de groep behoren. Hierbij is sprake van twee instellingen voor Voortgezet Onderwijs (Stichting Dollard College en Stichting rsg de Borgen) en één instelling die valt onder het Beroepsonderwijs en Volwasseneneducatie (Stichting AOC Terra). Met betrekking tot de normering voor de WNT zijn er voor Onderwijsgroep Noord twee sectoren van toepassing. Het WNT-bezoldigingsmaximum bedraagt in 2015 voor beide sectoren De doorbelasting van de kosten, inclusief de bezoldiging, vindt plaats op basis van de baten van de verschillende instellingen. Toerekening van de bezoldiging naar de vier instellingen is als volgt: College van Bestuur Raad van Toezicht Onderwijsgroep Noord 6% AOC Terra 53% Dollard College 23% rsg de Borgen 18% Groningen, 17 juni 2016 Astrid Berendsen, Voorzitter College van Bestuur 50

51 Staat van baten en lasten over 2015 Brinnummer: 20CM 2015 Begroting Baten 3.1 Rijksbijdragen Overige overheidsbijdragen en -subsidies Overige baten Totaal baten Lasten 4.1 Personeelslasten Afschrijvingen Huisvestingslasten Overige lasten Totaal lasten Saldo baten en lasten Financiële baten en lasten Netto resultaat

52 Toelichting behorende tot de staat van baten en lasten Brinnummer: 20CM 3.1 Rijksbijdragen 2015 Begroting Rijksbijdrage OCW/EZ Overige subsidies OCW Rijksbijdragen OCW Rijksbijdrage OCW/EZ Geoormerkte subsidies Niet-geoormerkte subsidies Toerekening investeringssubsidies Overige subsidies OCW Overige overheidsbijdragen en -subsidies 2015 Begroting Gemeentelijke bijdragen en subsidies Overige overheidsbijdragen Overige overheidsbijdragen en -subsidies Overige gemeentelijke bijdragen en subsidies Overige baten 2015 Begroting Verhuur Detachering personeel Schenking Ouderbijdragen Overige Overige baten Personele lasten 2015 Begroting Lonen en salarissen Overige personele lasten Af: uitkeringen Personeelslasten Brutolonen en salarissen Sociale lasten Pensioenpremies Lonen en salarissen Begroting Dotaties personele voorzieningen Personeel niet in loondienst Overige Overige personele lasten

53 Gemiddeld aantal personeelsleden (in fte's) Onderwijsgevend personeel 186,5 189,4 Directie en Onderwijsondersteunend personeel 44,9 43,9 Totaal 231,4 233,3 4.2 Afschrijvingen 2015 Begroting Materiële vaste activa Afschrijvingen Huisvestingslasten 2015 Begroting Huur Verzekeringen Onderhoud Energie en water Schoonmaakkosten Heffingen Huisvestingslasten Overige lasten 2015 Begroting Administratie- en beheerslasten Inventaris, apparatuur en leermiddelen Dotatie overige voorzieningen Overige Overige lasten Financiële baten en lasten 2015 Begroting Rentebaten Rentelasten Financiële baten en lasten

54 Staat van baten en lasten over 2015 Brinnummer: 19UR 2015 Begroting Baten 3.1 Rijksbijdragen Overige overheidsbijdragen en -subsidies Overige baten Totaal baten Lasten 4.1 Personeelslasten Afschrijvingen Huisvestingslasten Overige lasten Totaal lasten Saldo baten en lasten Netto resultaat

55 Toelichting behorende tot de staat van baten en lasten Brinnummer: 19UR 3.1 Rijksbijdragen 2015 Begroting Rijksbijdrage OCW/EZ Overige subsidies OCW Rijksbijdragen OCW Rijksbijdrage OCW/ELI Geoormerkte subsidies Niet-geoormerkte subsidies Toerekening investeringssubsidies Overige subsidies OCW Overige overheidsbijdragen en -subsidies 2015 Begroting Gemeentelijke bijdragen en subsidies Overige overheidsbijdragen en -subsidies Overige gemeentelijke bijdragen en subsidies Overige baten 2015 Begroting Verhuur Detachering personeel Ouderbijdragen Overige Overige baten Personele lasten 2015 Begroting Lonen en salarissen Overige personele lasten Personeelslasten Brutolonen en salarissen Sociale lasten Pensioenpremies Lonen en salarissen Dotaties personele voorzieningen Personeel niet in loondienst Overige Overige personele lasten Gemiddeld aantal personeelsleden (in fte's) Onderwijsgevend personeel 22,2 24,1 Directie en Onderwijsondersteunend personeel 4,5 2,8 Totaal 26,7 26,9 55

56 4.2 Afschrijvingen 2015 Begroting Materiële vaste activa Afschrijvingen Huisvestingslasten 2015 Begroting Huur Verzekeringen Onderhoud Energie en water Schoonmaakkosten Heffingen Huisvestingslasten Overige lasten 2015 Begroting Administratie- en beheerslasten Inventaris, apparatuur en leermiddelen Overige Overige lasten

57 Verbonden Partijen Naam Juridische Statutaire Code Eigen Resultaat Art. 2:403 Deelname Consolidatie vorm 2015 zetel activiteiten Vermogen jaar 2015 BW 31 december 2015 Ja/Nee % Ja/Nee Stichting Onderwijsgroep Noord stichting Groningen nee 0 ja Stichting AOC Terra stichting Groningen nee 0 ja Stichting rsg de Borgen stichting Groningen nee 0 ja Naam Onschrijving doelstelling Samenstelling Bestuur en directie Stichting Onderwijsgroep Noord Onderwijs mw. A.A. Berendsen (Voorzitter College van Bestuur) en drs. A.G. Wennink MBA (College van Bestuur) Stichting AOC Terra Onderwijs mw. A.A. Berendsen (Voorzitter College van Bestuur) en drs. A.G. Wennink MBA (College van Bestuur) Stichting rsg de Borgen Onderwijs mw. A.A. Berendsen (Voorzitter College van Bestuur) en drs. A.G. Wennink MBA (College van Bestuur) Stichting Dollard College maakt samen met Stichting AOC Terra en Stichting rsg de Borgen deel uit van Onderwijsgroep Noord. Deze zijn verbonden op grond van overwegende zeggenschap en niet op basis van kapitaalbelang. 57

58 Deel 3 Overige gegevens Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Bestemming van het exploitatiesaldo Gebeurtenissen na balansdatum Bijlagen Instellingsgegevens (Neven)functies Afkortingen

59 Controleverklaring van de onafhankelijke accountant 59

60 60

61 61

62 62

63 63

64 Bestemming van het exploitatiesaldo Statutaire winstbestemming: In de statuten van de stichting is geen artikel opgenomen aangaande de winstbestemming. Het exploitatiesaldo van de Stichting Dollard College is, conform het besluit van het College van Bestuur, van 11 maart 2016 verdeeld zoals onderstaand is weergegeven. Deze verdeling is reeds in de balans per 31 december 2015 verwerkt Dotatie Algemene Reserve Dotatie Bestemmingsreserve 'Toekomstbestendig Dollard College' (publiek) Onttrekking Bestemmingsreserve 'Toekomstbestendig Dollard College' (publiek) Dotatie Bestemmingsreserve 'Regeling Jonge leerkrachten' (publiek) Dotatie Bestemmingsfonds Mediatheek (privaat) Onttrekking Bestemmingsfonds Dr. D. Bosfonds (privaat) Onttrekking Herwaarderingsreserve

65 Gebeurtenissen na balansdatum Er hebben zich na balansdatum geen gebeurtenissen voorgedaan die van invloed zijn op de feitelijke situatie per balansdatum. 65

66 Bijlagen Bijlage A De onderstaande gegevens zijn gebaseerd op de situatie per 31 december Instellingsgegevens Naam instelling: Stichting Dollard College Bezoekadres: Hereweg 101 Postadres: Postbus 17 Postcode/Plaats: 9700 AA Groningen Telefoon: (050) Fax: (050) cvb@dollardcollege.nl Internetsite: Bestuursnummer: Brinnummers: 20CM en 19UR Handelsregister: RSIN/ fiscaal nummer: Contactpersoon: College van Bestuur mw. A.A. Berendsen, MBA dhr. drs. A.G. Wennink, MBA H. Zwiep, controller h.zwiep@onderwijsgroepnoord.nl Bunne, voorzitter Enschede, lid Raad van Toezicht mw. E. Pastoor, voorzitter dhr. H. Holman, lid dhr. F. Migchelbrink, lid dhr. M. Krijnsen, lid dhr. T. Wagenaar, lid dhr. E. van Zuidam, lid De Raad van Toezicht kent drie commissies, de remuneratiecommissie, de auditcommissie en de commissie kwaliteitszorg. De remuneratiecommissie is verantwoordelijk voor: a) 1. voorstellen betreffende het te voeren vergoedingsbeleid voor leden van de Raad van Toezicht ter vaststelling door de Raad van Toezicht; 2. voorstellen betreffende het te voeren bezoldigingsbeleid voor leden van het College van Bestuur ter vaststelling door de Raad van Toezicht; 3. voorstellen inzake de hoogte van de bezoldiging, afvloeiingsregelingen en overige vergoedingen, van individuele leden van het College van Bestuur ter vaststelling door de Raad van Toezicht. b) De commissie is verantwoordelijk voor het geven van advies aan de Raad van Toezicht met betrekking tot de periodieke beoordeling van het functioneren van het College van Bestuur en de rapportage hierover aan de Raad van Toezicht. De remuneratie-commissie bereidt ge sprekken met het College van Bestuur voor en voert ze uit. c) De commissie stelt jaarlijks een verslag op van haar beraadslagingen en bevindingen. 66

67 d) De commissie kan naar eigen goedvinden ieder onderzoek dat zij voor de vervulling van haar taken nodig of wenselijk acht uitvoeren. Zij heeft daartoe onbeperkt toegang tot documenten van en informatie betreffende het Dollard College. De voorzitter pleegt daartoe tevoren overleg met het College van Bestuur. Samenstelling remuneratiecommissie: Naam Mw. E. Pastoor Dhr. T. Wagenaar Functie Voorzitter Lid De auditcommissie is verantwoordelijk voor het geven van advies aan de Raad van Toezicht met betrekking tot: a) het voorbereiden van de besluitvorming van de Raad van Toezicht over de financiële gang van zaken bij Onderwijsgroep Noord en de daarvan deel uitmakende instellingen en over de toetsing van de werking van de administratieve organisatie en controle; onder de financiële gang van zaken vallen de begroting, het jaarplan, het financieel jaarverslag, het algemeen jaarverslag en de accountantscontrole (inclusief de managementletter); b) het jaarlijks rapporteren aan de Raad van Toezicht over de ontwikkelingen in de relatie met de externe accountant, waaronder in het bijzonder zijn onafhankelijkheid en eventuele niet-controlewerkzaamheden voor Onderwijsgroep Noord; c) het voorbereiden van de besluitvorming van de Raad van Toezicht met betrekking tot de financiering van Onderwijsgroep Noord en de daartoe behorende instellingen. Samenstelling auditcommissie: Naam Dhr. F. Migchelbrink Dhr. H. Holman De commissie kwaliteitszorg is verantwoordelijk voor het geven van advies aan de Raad van Toezicht met betrekking tot kwaliteitszorg in brede zin. a) Onderwijskwaliteit: is de basis op orde? Is de onderwijskwaliteit van het gewenste niveau? b) Medewerkers: medewerkers bepalen de kwaliteit van de organisatie. Hoe gaat de organisatie om met professionalisering? c) Beweging: de organisatie maakt een transitie door, is in beweging. Hoe verloopt deze beweging? Samenstelling commissie kwaliteitszorg: Naam Dhr. M. Krijnsen Dhr. E. van Zuidam Vestigingen Vestiging Bellingwedde Dorpsplein 7 Postbus ZH Bellingwolde tel. (0597) fax (0597) bellingwedde@dollardcollege.nl directeur: mw. E.J. Staalstra onderbouw: vwo, havo, zesjarige havo, mavo, vmbo kb/bb, isk bovenbouw: mavo 67

68 Vestiging Bovenburen-De Flint Bovenburen 11-11a 9675 HA Winschoten tel. (0597) (Bovenburen) tel. (0597) (De Flint) fax (0597) directeur: dhr. F. Meijer praktijkonderwijs Campus Winschoten P.C. Hooftlaan 1 Postbus AH Winschoten tel. (0597) fax (0597) info@campusws directeur: mw. drs. I. Lagro bovenbouw: vmbo gl/kb/bb mbo Vestiging Hommesplein-Stikkerlaan Dr. J.H. Hommesplein 2 Mr. D.U. Stikkerlaan 4 Postbus AB Winschoten tel. (0597) hommesplein@dollardcollege.nl rector: dhr. L. Veenstra onderbouw: vwo+, vwo, havo, zesjarige havo, mavo, vmbo kb/bb, isk bovenbouw: vwo, havo, mavo Vestiging Pekela H. Hindersstraat 5 Postbus ZG Oude Pekela tel. (0597) fax (0597) pekela@dollardcollege.nl teamleiders: mw. M. Kral en mw. M. Kruize onderbouw: vwo, havo, zesjarige havo, mavo, vmbo kb/bb, isk bovenbouw: mavo, vmbo kb/bb zorg & welzijn Vestiging Woldendorp Burg. Garreltsweg PM Woldendorp tel. (0596) woldendorp@dollardcollege.nl directeur: mw. E.J. Staalstra Daltononderwijs onderbouw: vwo, havo, zesjarige havo, mavo, vmbo kb/bb bovenbouw: mavo, vmbo kb/bb zorg & welzijn en intersectoraal programma dienstverlening & commercie 68

69 Managementteam (MT) De samenstelling van het managementteam op 31 december 2015 is als volgt: mw. A.A. Berendsen, MBA dhr. drs. A.G. Wennink, MBA mw. M. Kral mw. M. Kruize mw. drs. I. Lagro dhr. F. Meijer mw. E.J. Staalstra dhr. L. Veenstra voorzitter College van Bestuur lid College van Bestuur teamleider vestiging Pekela teamleider vestiging Pekela directeur Campus Winschoten directeur vestiging Bovenburen-De Flint directeur vestigingen Bellingwedde en Woldendorp rector vestiging Hommesplein-Stikkerlaan Medezeggenschapsraad De Medezeggenschapsraad van het Dollard College kent een personeels-, ouder- en leerlinggeleding. De samenstelling per 31 december 2015 is als volgt: personeelsgeleding mw. J. Boxem dhr. W. Hamer mw. A. Kobus dhr. S. Soer dhr. M. van Vliet oudergeleding dhr. M. Doornbos dhr. E. Gringhuis dhr. H. van den Tillaart leerlinggeleding Elise Vos Judith Holtjer Martijn Boutsioukis Marlies van der Laan Decentraal Georganiseerd Overleg (DGO) mw. M. de Bree AOB dhr. K. Beljon FVOF dhr. J. Noorda CNVO 69

70 Bijlage B (Neven)functies van bestuurders en toezichthouders per 31 december 2015 College van Bestuur mw. A.A. Berendsen, Bunne, voorzitter: voorzitter College van Bestuur Stichting Onderwijsgroep Noord voorzitter College van Bestuur Stichting Dollard College voorzitter College van Bestuur Stichting rsg de Borgen voorzitter College van Bestuur Stichting AOC Terra voorzitter Raad van Toezicht Bevolkingsonderzoek Noord lid Thema Advies Commissie van de SBBl lid Kenniskring van het lectoraat van de Masterstudie Leiderschap van de Hanzehogeschool lid Raad van Toezicht De Noorderbrug A.G. Wennink, Enschede, lid: lid College van Bestuur Stichting Onderwijsgroep Noord lid College van Bestuur Stichting Dollard College lid College van Bestuur Stichting rsg de Borgen lid College van Bestuur Stichting AOC Terra lid Raad van Toezicht, De Muziekschool Twente lid Raad van Toezicht, Centrum voor de Kunsten Twente lid Raad van Toezicht, Twentse Welle lid Bestuur, Stichting Stadscampus Almelo lid Bestuur, Stichting Personeelsbelangen Enschedese musea Raad van Toezicht E. Pastoor, Groningen, voorzitter: Elly Pastoor Advies, sociale en duurzame innovatie; zelfstandig ondernemer voorzitter vereniging Noorden Duurzaam lid Raad van Toezicht Stichting Het Kopland lid bestuur Stichting Nieuw Nabuurschap voorzitter Raad van Toezicht Stichting Onderwijsgroep Noord voorzitter Raad van Toezicht Stichting Dollard College voorzitter Raad van Toezicht Stichting rsg de Borgen voorzitter Raad van Toezicht Stichting AOC Terra H. Holman, Steenbergen, lid: vicevoorzitter European Dairy Farmers Europa gemeenteraadslid Noordenveld lid Raad van Toezicht Stichting Onderwijsgroep Noord lid Raad van Toezicht Stichting Dollard College lid Raad van Toezicht Stichting rsg de Borgen lid Raad van Toezicht Stichting AOC Terra F. Migchelbrink, Roden, lid: lid Raad van Toezicht Certe, Groningen lid Raad van Commissarissen Twaron BV, Arnhem lid Raad van Commissarissen Sportstad Heerenveen, Heerenveen lid Raad van Commissarissen Target Holding, Groningen lid Raad van Advies Sameen, Groningen lid Raad van Advies Kredietunie Eemsregio, Delfszijl voorzitter Raad van Toezicht Stichting KwamUTegen, Rijswijk lid Raad van Toezicht Stichting Onderwijsgroep Noord lid Raad van Toezicht Stichting Dollard College lid Raad van Toezicht Stichting rsg de Borgen lid Raad van Toezicht Stichting AOC Terra 70

71 M. Krijnsen, Gasteren, lid: voorzitter van de tafel Duurzame Inzetbaarheid bij de Vereniging Noorden Duurzaam lid Raad van Toezicht Stichting Onderwijsgroep Noord lid Raad van Toezicht Stichting Dollard College lid Raad van Toezicht Stichting rsg de Borgen lid Raad van Toezicht Stichting AOC Terra T. Wagenaar, Bontebok, lid: lid van de Raad van Toezicht van Penta Primair. lid Raad van Toezicht Stichting Onderwijsgroep Noord lid Raad van Toezicht Stichting Dollard College lid Raad van Toezicht Stichting rsg de Borgen lid Raad van Toezicht Stichting AOC Terra E. van Zuidam, Roden, lid: directeur Veiligheidsregio Groningen lid Raad van Toezicht Regionaal Expertise Centrum Noord Nederland Cluster 4 Bijz. Onderwijs (RENN4) bestuurslid Stichting Vrienden van de Jeugdbrandweer Groningen lid Raad van Advies Stichting Het Kopland voorzitter van de stuurgroep Glas van Aa tot Hunze lid Raad van Toezicht Stichting Onderwijsgroep Noord lid Raad van Toezicht Stichting Dollard College lid Raad van Toezicht Stichting rsg de Borgen lid Raad van Toezicht Stichting AOC Terra 71

72 Bijlage C Lijst met afkortingen AOC avo AWBZ BB CE CJG DDoS ELO ELOS GL havo HRM ICT KB LKC LOB lwoo mavo mbo OCW OGN OPP PDCA pro RI&E RPO rsg SE swv TL vmbo v(s)o vsv vwo WNT Agrarisch Opleidingscentrum algemeen vormend onderwijs Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten basisberoepsgerichte leerweg (vmbo) centraal examen Centrum voor jeugd en gezin distributed denial-of-service elektronische leeromgeving Europa als Leeromgeving Op School Gemengde leerweg (vmbo) hoger algemeen vormend onderwijs Human Resource Management informatie- en communicatietechnologie Kaderberoepsgerichte leerweg (vmbo) Landelijke klachtencommissie Loopbaanoriëntatie en -begeleiding leerwegondersteunend onderwijs middelbaar algemeen voortgezet onderwijs middelbaar beroepsonderwijs ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Onderwijsgroep Noord Ontwikkelingsperspectiefplannen plan do check act praktijkonderwijs risico-inventarisatie en evaluatie regionaal plan onderwijsvoorziening regionale scholengemeenschap schoolexamen samenwerkingsverband theoretische leerweg (vmbo) voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs voortgezet (speciaal) onderwijs voortijdig schoolverlater voorbereidend wetenschappelijk onderwijs Wet normering topinkomens 72

73 73