Jaarverslag Dollard College

Transcriptie

1 Jaarverslag Dollard College 2016 Bewust, bekwaam, betekenisvol 1

2 2

3 Inhoudsopgave Voorwoord College van Bestuur >> 4 Verslag Raad van Toezicht >> 7 HOOFDSTUK 1 - Organisatie 1.1 Dollard College De organisatie Identiteit, visie, missie en besturingsfilosofie Strategische beleidsdoelen 13 HOOFDSTUK 2 - Kwaliteit 2.1 Onderwijsontwikkelingen Zorgbeleid Onderwijskwaliteit Beoordeling Samenwerkingsverbanden Ontwikkelingen op de vestigingen 21 HOOFDSTUK 3 - Leeromgeving 3.1 Internationalisering Arbo & Veiligheidsbeleid Privacy beleid Inkoop en aanbesteden Huisvesting Digitalisering 24 HOOFDSTUK 4 - Medewerkers 4.1 Personeel in kerncijfers Personeelsbeleid 26 HOOFDSTUK 5 - Financiën 5.1 Jaarrekening Begroting Continuïteit Treasury 35 Jaarrekening 37 Overige gegevens 63 Bijlagen 70 3

4 Voorwoord College van Bestuur >> Alweer een jaar voorbij. Een jaar om trots op te zijn en daarom blikken wij graag met u terug op Wij zijn heel blij dat we kunnen melden dat de onderwijskwaliteit in het voortgezet onderwijs op onze scholen door de inspectie van het onderwijs overal als voldoende tot goed is bestempeld. De positieve beoordeling door de inspectie is een geweldige beloning voor de scholen waar hard gewerkt is aan verbetertrajecten. Maar wij zijn ambitieus en daarom zijn we er nog niet. Op alle scholen wordt met veel inzet gewerkt aan een veilige, inspirerende leeromgeving waar onze leerlingen tot bloei kunnen komen. Om leerlingen deze kans te bieden is het belangrijk dat wij als werkgever ook de medewerker ruime ontwikkelkansen bieden. Een gemotiveerde leraar die enthousiast en geïnspireerd voor de klas staat is essentieel om ook de leerling te bieden wat hij/zij nodig heeft. Transitie In de transitie stappen we verder. In 2016 zijn nieuwe managementstatuten vastgesteld en zijn de (regio) directeuren benoemd. Bij het Dollard College is de plaatsingsprocedure voor de tweede managementlaag, de afdelingsdirecteuren, afgerond. Hierdoor was 2016 nogal een technisch jaar, maar dat was nodig om verder te kunnen. Nu is de leidinggevende laag min of meer in positie en kunnen de eerste stappen worden gezet richting teamvorming om teamgecentreerd te gaan werken. Ook hierin kiezen de stichtingen hun eigen methode en tempo. Gedurende het hele jaar hebben we ons laten inspireren door interessante sprekers en workshops. Sharda Nandram, Jasmijn Kester en Ben van der Hilst inspireerden een grote groep collega s tijdens een warme, zonnige dag in juni. Ben van der Hilst heeft ons op weg geholpen met teamvorming en blijft een aantal van onze scholen hier voorlopig in ondersteunen. Het symposium op de Dag van de Leraar was een groot succes, de hele zaal luisterde ademloos naar Claire Boonstra en ging daarna aan het werk in diverse workshops. Alexander Minnaert heeft zijn kennis en ervaring gedeeld met betrekking tot motivatie in teams door het benutten en inzetten van talenten. En ook binnen de stichtingen zijn mooie studiedagen georganiseerd door en voor collega s. Als bestuur spreken we een aantal keren per jaar met Adriaan Bekman die ons helpt in onze zelfreflectie. Naast deze prachtige bijeenkomsten met inspirerende mensen willen we ook graag benoemen dat wij vaak zeer geïnspireerd worden door onze collega s en leerlingen. We zien prachtige dingen gebeuren binnen onze stichtingen. Er ontstaan mooie samenwerkingen en innovatieve ideeën met durf om buiten de gebaande paden te stappen. En dat allemaal om goed onderwijs aan onze leerlingen te geven. Wij willen medewerkers graag aansporen hiermee verder te gaan en vooral leerlingen motiveren om hierover mee te blijven denken. Bestuurlijke agenda De vier stichtingen hebben in de afgelopen jaren vele pagina s ambities geformuleerd in beleidsstukken zoals strategische beleidsplannen, toekomstplannen/ ontwikkelplannen en schoolplannen. Als College van Bestuur willen we graag faciliteren dat deze plannen ook daadwerkelijk uitgevoerd gaan worden. Daarom hebben we een bestuurlijke agenda opgesteld. Dit is niet meer en niet minder dan een selectie van de volgens ons belangrijkste thema s die overkoepelend zijn bij alle stichtingen en die zorgen voor het mogelijk maken van de plannen. Er zijn vier hoofdthema s: informatiebeleid, HRM, kwaliteit & control en Onderwijsgroep Noord in de maatschappij. Per hoofdthema is een regiegroep benoemd die gevormd wordt door directeuren waarbij inhoudelijke experts aanschuiven. De regiegroepen zijn net van start gegaan en zoeken nog naar de beste werkwijze. Zij zullen voor het betreffende thema de prioritering van projecten bepalen en de voortgang monitoren. Terugkoppeling vindt plaats in het OGNberaad (voorheen concernberaad). Omdat dit zeer omvangrijk en complex is hebben we de inhoud van de bestuurlijke agenda bijeengebracht in het Programma Instrumenten Bedrijfsvoering (werktitel), waarbij de programmasecretaris zorgt voor ondersteuning van projectleiders en monitoring van de voortgang. Constructie Onderwijsgroep Noord Onderwijsgroep Noord bestaat uit vier stichtingen die middels een personele unie (dezelfde personen vormen het College van Bestuur en dat geldt ook voor de Raad van Toezicht) aan elkaar verbonden zijn. Wat delen zij nog meer behalve het bestuur en het toezicht? Dat is een vraag die in 2016 regelmatig gesteld is. De drie onderwijsinstellingen (Dollard College, rsg de Borgen en Terra) delen ook de dienstverlening van de Ondersteunende Diensten (Stichting Onderwijsgroep Noord). Verder kunnen de 4

5 stichtingen natuurlijk met elkaar samenwerken, van en met elkaar leren en best practices uitwisselen. Een wederzijdse verplichting is er niet, het moet vooral toegevoegde waarde hebben. Als bestuur hebben wij wel de ambitie om deze samenwerking zo goed mogelijk te faciliteren. Dat doen we door bijvoorbeeld een OGN-symposium te organiseren voor alle medewerkers, zodat collega s van de verschillende stichtingen elkaar leren kennen en door de bestuurlijke agenda Onderwijsgroep Noord-breed uit te voeren. Aangezien wij met zijn tweeën het College van Bestuur zijn van vier stichtingen, wisselen wij regelmatig van pet. Vergaderingen waarin besluiten genomen worden betreffen een van de stichtingen. Als een besluit geldt voor alle vier de stichtingen, dan wordt dat besluit dus vier maal genomen en wordt dit opgenomen in vier verschillende besluitenlijstjes. In theorie zou deze constructie een lastige situatie kunnen opleveren, denk aan belangenverstrengeling. In de praktijk hebben wij dat nog nooit ervaren. Wij hebben nog geen besluiten hoeven nemen voor een van de stichtingen waarbij een van de andere stichtingen benadeeld werd. Als gevolg van onze constructie hebben wij te maken met twee cao s, de WMS en de WOR en met twee Codes Goed Bestuur. Omdat het aandeel van de vier stichtingen dat onder de cao mbo valt net iets groter is, kiezen wij ervoor ons te verantwoorden volgens de branchecode goed bestuur in het mbo. Overigens bevat de branchecode VO vergelijkbare thema s en inzichten, dus ook hierin herkennen wij ons. De inhoud van de code sluit mooi aan bij de werkwijze die wij ook nastreven met onze stichtingen. Bijvoorbeeld het voeren van de horizontale dialoog met belanghebbenden over strategisch beleid. Zo hebben wij gesprekken met externe stakeholders gevoerd als input van de strategische beleidsplannen. De Raad van Toezicht ziet erop toe dat deze gesprekken gevoerd worden en was tegelijkertijd deelnemer. Goed bestuur De branchecode goed bestuur in het mbo maakt onderscheid tussen hard controls en soft controls. Dit herkennen wij volledig en dat is eigenlijk de kern van de transitie waar wij middenin zitten. Wij willen ruimte geven aan medewerkers en meer zeggenschap daar waar ook de beïnvloeding plaatsvindt. Tegelijk moet ook de kwaliteit geborgd worden en moet verantwoording afgelegd worden. Hoe krijg en houd je deze aspecten in balans? De start is gemaakt: veel dialoog, vallen en opstaan zullen uiteindelijk ook tot een antwoord op deze vraag leiden, maar daar zijn we nog niet. Een actueel onderwerp dat ook veel in de media is geweest is het declaratiegedrag van bestuurders. Om zo zuiver mogelijk te werken, tekent het ene CvB-lid de declaraties van de ander voor akkoord. Ook controleert de voorzitter Raad van Toezicht periodiek de declaraties van het College van Bestuur en rapporteert hierover in de RvT-vergadering. Ton Wennink trad in augustus 2015 aan als lid College van Bestuur. De rest van het jaar 2015 hebben we gebruikt om in te werken en op elkaar ingespeeld te raken. Daarom hebben we toen zoveel mogelijk samen gedaan. In 2016 hebben we een portefeuilleverdeling gemaakt. Ton is meer gericht op bedrijfsvoering, financiën en huisvesting, Astrid meer op de onderwijs(innovatie)kant, zoals het platform V(S)O-MBO in de provincie Groningen. Een aantal zaken doen we samen, zoals landelijk: de VO-raad, MBO-raad en AOC-raad. Eventuele werkgroepen of expertisegroepen verdelen we. Interne overleggen zoals het OGN-beraad of overleggen met de regiodirectie per stichting doen we samen. Thema s als onderwijskwaliteit en de aansturing van de directeuren hebben we bewust niet verdeeld, dat doen we samen. Overigens kan deze portefeuilleverdeling slechts gezien worden als een verdeling van aandachtsgebieden, want het spreekt vanzelf dat we samen verantwoordelijk zijn voor het geheel. Verantwoording Als College van Bestuur zijn we gesprekspartner van de medezeggenschap. In ons geval betekent dat twee ondernemingsraden en twee medezeggenschapsraden. Sinds de (regio) directeuren zijn benoemd is een andere verdeling van bevoegdheden van toepassing en zijn we met de betrokken partijen in gesprek over wie het gesprek met de medezeggenschap voert op welk moment met welke agenda. Volgens de managementstatuten is de directie samen met het College van Bestuur gesprekspartner van de medezeggenschap. Binnen drie van de vier stichtingen wordt hier al handen en voeten aan gegeven, bij één stichting zijn we nog niet zo ver. Hoe dan ook zijn we regelmatig met elkaar in gesprek over wanneer de directie 5

6 gesprekspartner is van de OR of MR, wanneer het bestuur en wanneer samen. Bij een aantal thema s is dat duidelijk, maar bij sommige ook niet. Gelukkig zijn we goed in dialoog met de betrokken partijen en hebben wij er alle vertrouwen in dat we hier op korte termijn goede, duidelijke afspraken over kunnen maken. Natuurlijk leggen wij als bestuur verantwoording af aan de inspectie van het onderwijs. Wij ervaren bij de inspectie steeds vaker een dialoog, waarbij de inspectie open staat voor onze zienswijze en ideeën. Daardoor ervaren we steeds vaker samenwerking met de inspectie en minder eenrichtingsverkeer waarbij wij verantwoording afleggen en de inspectie toezicht houdt. Wij zijn erg positief over deze ontwikkeling en vinden deze ook passen bij de transitie die wij als organisatie doormaken. Samenwerking Onderwijsgroep Noord beslaat met zijn vier stichtingen een groot geografisch gebied. Wij hebben vestigingen in de drie noordelijke provincies en dat betekent automatisch dat wij een groot netwerk hebben. Wij hebben te maken met veel verschillende partijen; overheden, onderwijsinstellingen, bedrijfsleven, samenwerkingsverbanden et cetera. Dat is een dynamisch geheel waarin veel belangen spelen. Wij zijn ons er zeer van bewust dat wij als onderwijsinstelling deze andere partijen nodig hebben. Wij hebben voor het uitoefenen van onze maatschappelijke taak andere partners nodig. Heel blij zijn wij met het Platform V(S)O-MBO in de provincie Groningen. In dit platform participeren alle onderwijsbesturen en de doelstelling van dit platform is om er samen voor te zorgen dat we kwalitatief goed onderwijs in de hele provincie kunnen bieden in deze tijden van leerlingen/bevolkingskrimp. In Drenthe is een mooie samenwerkingsovereenkomst met betrekking tot entree-opleidingen gesloten. Ook hier weten onderwijspartners elkaar te vinden. Ook op kleinere schaal werken we nauw samen met andere scholen, lokale overheden en soms andere maatschappelijke partners. Ook vindt ons onderwijs regelmatig de weg naar het bedrijfsleven waar we prachtige samenwerkingen mee aangaan. Kortom, als onderwijsinstelling staan we middenin de maatschappij. In 2016 hebben we al veel bereikt. We hebben de stip op de horizon nog niet binnen handbereik. Daarom kijken wij uit naar de volgende jaren. Het jaar 2017 zal vooral in het teken staan van vooruitkijken. Systemen aanpassen aan de nieuwe organisatiestructuur en aan de slag met meerjarenhuisvestingsplannen, strategische personeelsplanning, beleidsrijke meerjarenbegrotingen, nieuwe onderwijsconcepten en een beter beeld krijgen van de toekomst van Onderwijsgroep Noord. En dat alles voor duurzaam betekenisvol onderwijs voor onze leerlingen en studenten in onze regio s. Groningen, 15 maart 2017 Astrid Berendsen en Ton Wennink College van Bestuur 6

7 Verslag Raad van Toezicht >> Onderwijsgroep Noord is in ontwikkeling. Van een centrale aansturing is enkele jaren geleden gekozen voor een meer decentrale aansturing. Medewerkers krijgen meer zeggenschap en invloed op hun eigen werk. Om deze verandering mogelijk te maken was een andere organisatiestructuur nodig. Vele voorbereidingen gingen hier aan vooraf en in 2016 hebben diverse van deze structuurwijzigingen hun beslag gekregen. De Raad van Toezicht heeft deze veranderingen aangegrepen om ook naar zichzelf te kijken. Hoe zie je je rol als Raad van Toezicht binnen deze veranderende organisatie? In het najaar van 2015 hebben wij als Raad van Toezicht een governancetraject doorlopen onder begeleiding van een externe gespreksleider. De uitkomst van dit traject bestaat uit meerdere inzichten, waaronder een visie op toezicht houden die wij in begin 2016 hebben vastgesteld. Vanzelfsprekend heeft dit geleid tot onderlinge gesprekken over de gevolgen van deze visie. Een visie formuleren is een mooi uitgangspunt, maar wat betekent dit in de praktijk? Ook heeft dit traject geleid tot een kritische houding ten aanzien van de vergaderingen. Wij hebben afgesproken iedere vergadering te besluiten met een korte evaluatie van de vergadering in zijn geheel en van de verschillende deelnemers. Wij zetten ons graag in voor de organisatie, maar willen ook wezenlijk iets bijdragen. Wij kiezen voor een zelfkritische houding, omdat we vooral efficiënt en effectief willen zijn als Raad van Toezicht. Met een nieuwe organisatiestructuur en bijbehorende bevoegdheden vonden wij het vanzelfsprekend om ook te kijken naar onze eigen positie binnen de organisatie. Als alle rollen veranderen, verandert die van de toezichthouder ook. Als gevolg hiervan hebben we besloten dat wij actief willen uitdragen dat we de transitie een belangrijke en goede ontwikkeling vinden en daarom hebben wij als Raad van Toezicht het initiatief genomen voor een inspiratiedag voor medewerkers uit alle geledingen. Ook willen wij graag vaker in gesprek met medewerkers. Wij willen in deze gesprekken het vak centraal zetten en met dit uitgangspunt willen we graag luisteren naar wat de medewerkers ons te vertellen hebben. Wij starten dit als experiment, maar we hebben er alle vertrouwen in dat we in de loop van de tijd een mooie manier zullen vinden om met alle geledingen van de organisatie in gesprek te zijn. Wij zijn ons er terdege van bewust dat onze rol in deze contacten heel duidelijk is: wij halen informatie, ervaringen en denkbeelden op, maar brengen weinig anders dan een luisterend oor. De eerste afspraak voor zo n horizontale dialoog staat gepland in Bijeenkomsten In 2016 heeft de raad zeven maal met het bestuur vergaderd. Vier keer bij Ondersteunende Diensten (voorheen het bestuursbureau) en drie keer op onderwijslocaties. Tijdens de informele bijeenkomsten op de onderwijslocaties wordt per keer een onderwijsstichting bezocht en spreekt de Raad van Toezicht ook de medezeggenschapsraad of ondernemingsraad van de betreffende stichting. Door het informele contact met medewerkers en leerlingen heeft de raad de mogelijkheid om de school beter te leren kennen. Tijdens een van de vergaderingen bij Ondersteunende Diensten heeft de raad de ondernemingsraad van stichting Onderwijsgroep Noord ontmoet. Verder is er extra overleg geweest, omdat het College van Bestuur de raad wilde informeren over een aantal risicodossiers en heeft de raad tijdens een extra bijeenkomst aan het bestuur een terugkoppeling gegeven op het governancetraject (waaronder de visie op toezicht houden van de Raad van Toezicht) van Alle bijeenkomsten worden voorbereid door de voorzitter Raad van Toezicht, het College van Bestuur en de bestuurssecretaris. Enkele onderwerpen keren periodiek terug op de agenda van de vergaderingen. Sommige jaarlijks, sommige enkele keren per jaar. Wanneer dat toegevoegde waarde heeft, wordt een interne of externe deskundige uitgenodigd in de vergadering om een toelichting op een bepaald onderwerp te geven. De accountant schuift eenmaal per jaar aan om het jaarverslag toe te lichten. Onderwerpen die in 2016 aan bod kwamen: Externe ontwikkelingen: regiotafels provincie Groningen, specifiek samenwerking Dollard College - Ubbo Emmius; de Raad van Toezicht is vele malen geïnformeerd door het College van Bestuur en heeft ingestemd met het voorstel om een regiestichting op te richten; (ingestemd met) samenwerkingsovereenkomst Drentse aanpak Entree-opleidingen (Terra); terrein suikerfabriek Groningen, Gebiedscoöperatie Westerkwartier, nieuwbouwplannen verschillende locaties (Terra); OGN 2032: welke ontwikkelingen zien wij in het 7

8 onderwijs en wat betekent dat voor Onderwijsgroep Noord. Bedrijfsvoering/onderwijs(kwaliteit): jaarrekeningen en jaarverslagen 2015 (goedgekeurd); begrotingen 2016 (goedgekeurd); risicodossiers; onderwijskwaliteit: in gesprek op twee verschillende niveaus. Hoe staan de onderwijsinstellingen ervoor en hoe houd je hier toezicht op als Raad van Toezicht; inspectieonderzoek naar organisatievorm Onderwijsgroep Noord in oktober 2016 (hiervan is het rapport nog niet ontvangen, maar wel een telefonische terugkoppeling); informatie van Platform Raden van Toezicht + vereniging van Toezichthouders in Onderwijsinstellingen (VTOI) + andere relevante informatie; portefeuilleverdeling College van Bestuur besproken (goedgekeurd); transitie Onderwijsgroep Noord, in totaal + specifieke situatie per stichting; nieuwe treasurystatuut: nieuwe regeling beleggen, lenen en derivaten met ingang van 1 juli 2016 (15 december 2016 vastgesteld door Raad van Toezicht ); beleidsrijke begroting: nieuwe manier van Planning & Control cyclus inrichten, inclusief beleidsrijk begroten. Interne Raad van Toezicht onderwerpen: gesprekken met medezeggenschap; WNT: bezoldiging College van Bestuur en Raad van Toezicht; twee keer de procedure werving en selectie met aandacht voor diversiteit in combinatie met specifieke kennis/ervaring en het zich kunnen vinden in de door de Raad van Toezicht geformuleerde visie op toezicht houden. Dit heeft geleid tot twee benoemingen van een nieuw lid Raad van Toezicht; interne zaken; declaraties Raad van Toezicht en College van Bestuur, afschaffing fictief dienstverband, hoogte bedrag afscheidscadeau Raad van Toezicht; bestuurlijke agenda als input voor werkagenda Raad van Toezicht; in 2016 is er geen zelfevaluatie gedaan in verband met de relatief nieuwe samenstelling Raad van Toezicht en het eind 2015 afgeronde governancetraject. Wel is binnen de raad gesproken over nevenactiviteiten van de leden en het voorkomen van/alert zijn op eventuele belangenverstrengeling. Informatie Als Raad van Toezicht vinden wij het belangrijk om informatie via verschillende bronnen te verkrijgen. Dat is in lijn met de branchecode waarin genoemd wordt dat goed bestuur en goed toezicht wint aan kwaliteit wanneer voldoende tegenspraak georganiseerd wordt. Daarom woont (een vertegenwoordiging van) de raad informele bijeenkomsten, symposia en lezingen bij die intern georganiseerd worden. Ook zijn diverse bijeenkomsten georganiseerd over de samenwerking tussen Dollard College en Ubbo Emmius en vanzelfsprekend was ook hier de raad aanwezig. Tijdens de locatievergaderingen benutten we de gelegenheid om in gesprek te gaan met de medezeggenschapsorganen, medewerkers en leerlingen. Ook willen wij onze kennis met betrekking tot toezichthouden up-to-date houden. Zo hebben wij de Dag van het Toezicht, georganiseerd door de VTOI (Vereniging van Toezichthouders in Onderwijsinstellingen) bijgewoond, bezoekt de voorzitter de bijeenkomsten van het Platform Raden van Toezicht, een open netwerk van/voor Raden van Toezicht in het MBO georganiseerd door de MBOraad en wordt de informatie van dit platform altijd gedeeld onder alle leden van de raad. Het spreekt vanzelf dat wij ook ontwikkelingen volgen waar het gaat om ontwikkelingen met betrekking tot toezicht houden of gewijzigde wet- en regelgeving. De VTOI, VO-raad en MBO-raad zijn belangrijke informatiebronnen, maar ook halen wij informatie en inspiratie van websites, uit boeken en natuurlijk uit onze gesprekken met medewerkers en leerlingen. Werkgever De Raad van Toezicht is werkgever van het College van Bestuur. De remuneratiecommissie adviseert de raad over de werkgeversrol. De commissie voert namens de raad het HRM-gesprek met het College van Bestuur. In 2016 is het HRM-gesprek gevoerd met het lid College van Bestuur en naast functioneren en ontwikkeling van persoon en organisatie was ook de bezoldiging een gespreks onderwerp. De remuneratiecommissie heeft de inhoud van het gesprek voorbereid in een besloten Raad van Toezicht-vergadering en heeft ook deze wijze een terugkoppeling op het HRM-gesprek gegeven. Het gesprek met de voorzitter College van Bestuur heeft pas begin 2017 plaatsgevonden. 8

9 Bezetting Raad van Toezicht In 2016 eindigde van twee leden van de Raad van Toezicht de tweede en laatste termijn. Er is in het voorjaar van 2016 een werving- en selectieprocedure uitgevoerd. Omdat de vertrekkende leden ook de auditcommissie vormden, werd gezocht naar geschikte kandidaten die niet alleen passen in het algemene profiel, maar ook een financieel/ bestuurlijke achtergrond meebrengen. De selectiecommissie heeft Klaas Johan Roffel voorgedragen als opvolger van Frits Migchelbrink en dit advies heeft de raad overgenomen. In het najaar van 2016 is opnieuw een werving en selectie procedure gestart. Naar aanleiding van deze procedure is mevrouw Pipien Silvius-Voogd benoemd als nieuw lid van de Raad van Toezicht en opvolger van Harm Holman. De beide nieuwe leden vormen ook samen de auditcommissie. Met de benoeming van twee relatief jonge leden, van wie één vrouw, is de wens van de raad om de diversiteit in het team te vergroten vervuld. Rooster van aftreden Raad van Toezicht Onderwijsgroep Noord per 1 januari 2017 Naam Aftredend en herkiesbaar per Aftredend en niet herkiesbaar per Rol / Commissie Mevr. E.M. Pastoor-Meuleman Voorzitter RvT / Remuneratiecommissie Dhr. T. Wagenaar Vice-voorzitter RvT / Remuneratiecommissie Dhr. E. van Zuidam Kwaliteitszorgcommissie Dhr. M. Krijnsen Kwaliteitszorgcommissie Dhr. K.J. Roffel Auditcommissie Mevr. C. Silvius-Voogd Auditcommissie Sparringpartner Als actieve en betrokken Raad van Toezicht zijn wij voortdurend in gesprek met het College van Bestuur, medewerkers en leerlingen over onze toezichthoudende rol. Hoe willen wij toezicht houden? Hoe weten wij dat de onderwijskwaliteit op voldoende niveau is en wie bepaalt waar de lat ligt? Hoe weten we dat de organisatie financieel gezond is en de continuïteit geborgd is? Wij willen niet herhalen wat de inspectie van het onderwijs al doet en de rol van het ministerie van OCW willen we ook niet kopiëren, maar hoe krijgen we toch antwoord op onze vragen? Wij vragen rapportages waarin het College van Bestuur verantwoording aflegt over belangrijke onderwerpen. Samen bespreken we waar de lat ligt, deels bepaald door extern opgelegde kaders (weten regelgeving) en deels door eigen ambities van de organisatie. Hierin verschillen de stichtingen soms van inzicht en dat is mooi. De drie onderwijsstichtingen zijn erg verschillend in veel opzichten. Dat maakt het voor de hand liggend dat ambities ook verschillen. Wij treden de stichtingen met grote belangstelling tegemoet, maar zijn tegelijk ook kritisch. Wij zijn geïnteresseerd in de motivatie die ten grondslag ligt aan de zelf geformuleerde ambitie en in de reden waarom bepaalde doelstellingen wel of niet behaald zijn. Gezien de complexe wereld waarin wij leven en de dynamiek die dat oplevert voor een onderwijsinstelling zijn wij als Raad van Toezicht naast toezichthouder ook graag sparringpartner van het College van Bestuur. Wij werken samen op basis van transparantie en vertrouwen en dat maakt dat we informatie vaak al in een vroeg stadium met elkaar delen. Hierdoor kunnen wij actief meedenken met het bestuur en kunnen we ook regelmatig optreden als sparringpartner van het bestuur. De transitie waar de organisatie middenin zit in combinatie met externe ontwikkelingen zoals leerlingenkrimp, razendsnelle technologische ontwikkelingen en wijzigingen in wet- en regelgeving maken het niet gemakkelijk om altijd de juiste beslissingen op het goede moment te nemen en dan pakken wij graag onze rol als sparringpartner. Vanuit de commissies Raad van Toezicht Remuneratiecommissie De remuneratiecommissie heeft een HRM-gesprek met het lid College van Bestuur gevoerd. Het gesprek met de voorzitter College van Bestuur zal plaatsvinden in Ook het onderwerp scholing komt als aan bod. De remuneratiecommissie heeft de inhoud van het gesprek voorbereid in een besloten Raard van Toezicht-vergadering en heeft ook op deze wijze een terugkoppeling op het HRMgesprek gegeven. Verder heeft de remuneratiecommissie zitting genomen in de beide sollicitatieprocedures voor lid Raad van Toezicht. In totaal heeft 9

10 de remuneratiecommissie in 2016 deelgenomen aan vijf bijeenkomsten. Auditcommissie: De auditcommissie heeft drie maal vergaderd, waarvan twee maal ook met de accountant. Onderwerpen waar de auditcommissie zich in verdiept heeft zijn: begroting; jaarverslag/jaarrekening; nieuwbouw Terra Emmen; financiële situatie rsg de Borgen. Kwaliteitscommissie: De kwaliteitscommissie is vier maal bij elkaar geweest en heeft zich gebogen over de volgende vraagstukken: hoe houd je als Raad van Toezicht toezicht op onderwijskwaliteit (anders dan bijvoorbeeld de inspectie); het begrip kwaliteit wordt breed opgevat. Hieronder valt bijvoorbeeld ook: hoe gaat het met de transitie, hoe tevreden zijn medewerkers, leerlingen en ouders; initiatief genomen om een congres met Wouter Hart en Danielle Braun te organiseren; in gesprek met teams in de scholen: experiment starten. Groningen, 15 maart 2017 Namens de Raad van Toezicht, Elly Pastoor-Meuleman, voorzitter << 10

11 HOOFDSTUK 1 Organisatie 1.1 Dollard College Het Dollard College is een school voor voortgezet onderwijs in Oost-Groningen; voor praktijkonderwijs, vmbo, mavo, havo, zesjarige havo, atheneum, gymnasium, tweetalig vwo en isk. Het Dollard College heeft vestigingen in de plaatsen Bellingwolde, Oude Pekela, Winschoten en Woldendorp. Het Dollard College maakt samen met Terra en rsg de Borgen deel uit van Onderwijsgroep Noord. 1.2 De organisatie Raad van Toezicht College van Bestuur Ondersteunende Diensten Regiodirectie Vestiging Bovenburen- De Flint Vestiging Bellingwedde Vestiging Hommesplein- Stikkerlaan Vestiging Pekela Vestiging Woldendorp Campus Winschoten Governance Het Dollard College is een organisatie voor voortgezet onderwijs en daarmee een instelling die publieke taken uitvoert met door de rijksoverheid beschikbaar gestelde middelen. In de bestuurlijke verhoudingen met de rijksoverheid heeft het Dollard College een grote mate van autonomie om deze taken uit te voeren. De rijksoverheid is verantwoordelijk voor de kwaliteit, toegankelijkheid en doelmatigheid van het stelsel, de wet- en regelgeving, de kaders en randvoorwaarden. Het Dollard College is als maatschappelijke onderneming verantwoordelijk voor de prestaties met betrekking tot de publieke taken in de regio en de horizontale en verticale verantwoording die daarover moet worden afgelegd. Bestuurlijke autonomie gaat hand in hand met verantwoording afleggen en toezicht houden. Onderwijsinstellingen moeten daarom voldoen aan de eisen van goed bestuur, intern toezicht en verantwoording. Het interne toezicht wordt bij het Dollard College uitgeoefend door de Raad van Toezicht. Naarmate de instellingen hun corporate governance beter in orde hebben, kan het toezicht vanuit de rijksoverheid worden beperkt, zonder ooit geheel te verdwijnen. Er moet sprake zijn van een goede balans tussen intern toezicht, bestuur, verantwoording en extern toezicht. In de statuten van het Dollard College is de Code Goed Onderwijsbestuur VO gevolgd. In verband hiermee zijn tevens reglementen opgesteld, en door de Raad van Toezicht vastgesteld, voor de Raad van Toezicht en het College van Bestuur. Daarnaast is 11

12 een regeling inzake het omgaan met een vermoeden van een misstand (klokkenluidersregeling) vastgesteld. Voorts kent de Raad van Toezicht een remuneratiecommissie en een auditcommissie. Daarmee zijn voor de Raad van Toezicht de belangrijkste randvoorwaarden voor het adequaat uitoefenen van haar toezichthoudende taak gecreëerd. Transitie De basisstructuur van het Dollard College ondergaat een ontwikkeling. We gaan daarbij uit van een op teams gebaseerde organisatiestructuur, waarbij de teams over voldoende bevoegdheden beschikken om resultaatverantwoordelijk te zijn. Gedurende de eerste maanden van 2016 is hard gewerkt aan de realisatie van het Toekomstplan 2016 tot en met Dit Toekomstplan is een beleidsdocument waarin geredeneerd vanuit de missie, identiteit, visie en kernwaarden, de strategische doelstellingen van het Dollard College zijn gedefinieerd. De realisatie van deze strategische doelstellingen is afhankelijk van een aantal speerpunten (kritische succesfactoren), die bepalend zijn voor de komende beleidsperiode en worden gerealiseerd door tal van activiteiten en initiatieven. De resultaten hiervan zijn in het Toekomstplan concreet (SMART) geformuleerd. Een belangrijke voorwaarde om te komen tot de realisatie van dit plan gedurende de beoogde beleidsperiode, is om uit te gaan van de vorming en ontwikkeling van een teamgeoriënteerde organisatiestructuur. De te formeren teams betreffen zowel onderwijsteams als expertteams, die sterk gericht zijn op horizontale processturing. De eerste aanzet voor de blauwdruk van de beoogde organisatiestructuur is in het Toekomstplan opgenomen en verdient per vestiging nog nadere verfijning en invulling. Na de zomer is een spoorboekje bij het Toekomstplan geschreven, waarin is opgenomen op welke wijze de in het plan geformuleerde resultaten behaald moeten gaan worden. In 2016 heeft het formele plaatsingsproces van de eerste managementlaag, de regiodirecteuren, plaatsgevonden. Hiermee zijn zij in hun functie benoemd, en is tegelijkertijd de kwartiermakersfase afgerond. Ook is de plaatsingsprocedure van de tweede managementlaag uitgevoerd, waarmee een aantal afdelingsdirecteuren is benoemd. Voor de vacante plekken in de tweede managementlaag is een aantal keren extern geworven. Eind 2016 waren nog een paar functies onbezet. Aan de vorming van (nieuwe) teams op de diverse vestigingen wordt om deze reden dan ook in een verschillend tempo gewerkt. In 2016 is eveneens een nieuw managementstatuut vastgesteld, dat aan de nieuwe organisatiestructuur en besturingsfilosofie is aangepast. Daarbij zijn de onderlinge verhoudingen, rollen en bevoegdheden in de hiërarchische lijn, tussen hiërarchische lijn en Ondersteunende Diensten en van de verschillende overlegorganen opnieuw uitgelijnd. Bovendien zijn de functies van regiodirecteur en adjunct-directeur opnieuw beschreven, vastgesteld en definitief gewaardeerd. 1.3 Identiteit, visie, missie en besturingsfilosofie Identiteit De identiteit van het Dollard College is vastgelegd in een identiteitsbewijs. Kort samengevat houdt dit in: we willen mensen laten ontdekken wat belangrijk en waardevol voor hen is; we zien mensen; we verbinden ons aan onze belanghebbenden; we zoeken anderen op en stellen hun belang voorop; we zijn bewust, bekwaam, betekenisvol; gemeenschappelijk versterkend: gericht werken aan oplossen van gemeenschappelijke vraagstukken; bewust persoonlijk: elkaar kennen en erkennen, weten wat je voor elkaar kunt betekenen. Visie Onze visie op de relatie tussen samenleving en onderwijs De school heeft niet per definitie antwoord op elk (nieuw) maatschappelijk vraagstuk. Iedereen moet weten wat ze van onderwijsinstellingen mogen verwachten en wat niet. Wij willen onderwijs zien dat de regie neemt en haar rol duidelijk maakt. Onderwijs dat ambitieus en realistisch tegelijkertijd is. Onderwijs dat anderen aanspreekt op hun deel van de verantwoordelijkheid in het bereiken van gemeenschappelijke doelen. En we willen scholen zien die anticiperen op ontwikkelingen. Om dit te bereiken is een voortdurende open dialoog nodig met onze partners in de regio Oost-Groningen. Letterlijk de deuren openzetten zodat er wederzijds begrip ontstaat en inzicht in de vraagstukken waarvoor wij gezamenlijk staan. Wij willen van hen leren en ook onze kennis delen. Op deze manier kunnen wij de regio versterken. Het Dollard College en Oost-Groningen horen bij elkaar. Het Dollard College als centrale plaats in de ontwikkeling van mensen in de brede zin van het woord. We begeleiden jongeren en volwassenen en geven hen voldoende bagage mee voor een zinvol bestaan. Dan heeft onderwijs de plek in de samenleving die het in onze ogen verdient en hoort te hebben. 12

13 Onze visie op onderwijs We willen onderwijs zien dat de toon zet waar het gaat om leren, talentontwikkeling en het vinden van antwoorden op maatschappelijke vraagstukken. Wij willen betekenisvol onderwijs zien, onderwijs dat geen andere grenzen accepteert dan de grenzen van de ambities en talenten van mensen die aan haar worden toevertrouwd. Betekenisvol onderwijs dat (jonge) mensen uitdaagt om te ontdekken waarvoor ze staan, wat hen drijft, waarin ze goed zijn en wat ze waard zijn. Steevast vanuit de overtuiging dat iedereen iets wil en kan betekenen voor anderen. Zo creëert onderwijs mede de voorwaarden voor mensen om waardevol te zijn en te kunnen presteren: in hun persoonlijke leven, in hun professionele leven en als burger in onze samenleving (een leven lang leren). Dat geldt niet alleen voor onze leerlingen, maar ook voor onze medewerkers. Missie Wij helpen jongeren en volwassenen om een waardevol leven te leiden, zowel in hun eigen ogen als in de ogen van anderen. Wij helpen hen om succesvol te zijn in de samenleving, in het vervolgonderwijs en in het beroep van hun keuze. Een belangrijk onderdeel van onze rol is dat wij hen zelf leren ontdekken, keuzes maken en kansen zien. Wij begeleiden hen daarbij en rusten hen zo goed mogelijk toe om hun doelen te bereiken. We zijn trots op onze onderwijstraditie en ervaring. We laten mensen ontdekken en bepalen wat waardevol en belangrijk voor hen is. Het Dollard College neemt geen genoegen met de rol van traditionele (beroeps)opleider, hoe goed we dat ook doen. Onderwijs is meer dan kennis en vaardigheden overbrengen. We dagen jongeren ook uit om betekenisbewust te worden. Hiermee bedoelen we dat leerlingen die afkomstig zijn van het Dollard College bekwame (vak)mensen zijn, die bovendien weten welke bijzondere waarde ze voor anderen kunnen en willen hebben. We drukken deze missie uit in onze merkbelofte: Bij het Dollard College worden mensen bewust, bekwaam en betekenisvol. Besturingsfilosofie De identiteit is de basis voor de besturingsfilosofie. Waar in ons identiteitsbewijs nadrukkelijk de leerling centraal staat, geldt in het verlengde daarvan dat in onze besturingsfilosofie de medewerker centraal staat. Wat hebben onze medewerkers nodig om de belofte aan de leerling waar te maken? centraal staat de professional, in zijn betekenis voor leerlingen: medewerkers zijn zich bewust van hun drijfveren, passie en mogelijkheden; verantwoordelijkheden zo laag mogelijk in de organisatie: de medewerker krijgt professionele ruimte om bewust, bekwaam, betekenisvol te handelen. De verantwoordelijkheden worden zo laag mogelijk in de organisatie belegd, daar waar de beïnvloeding mogelijk is; samen werken = samen sterker; inspirerend en coachend leiderschap: management creëert condities waaronder medewerkers hun verantwoordelijkheid kunnen waarmaken; professionaliseren is een verantwoordelijkheid van iedere medewerker; een heldere verantwoordelijkheidsverdeling: centraal wordt het wat vastgesteld, decentraal het hoe. 1.4 Strategische beleidsdoelen Strategische koers Inspelen op de specifieke behoefte van de leerling. Dat is de ambitie van het Dollard College voor de komende jaren. Betekenisvol onderwijs dat leerlingen uitdaagt om te ontdekken wat hen drijft en waarin ze goed zijn. Om het maximale uit ieder kind te halen, is het belangrijk dat leerlingen in toenemende mate onderwijs krijgen dat past bij hun individuele talenten, leerstijlen en mogelijkheden. In het strategisch beleidsplan wordt aangegeven hoe de school de ambitie wil waarmaken door drie onderdelen integraal te benaderen. We zetten de leerling centraal door het onderwijs te differentiëren en vervolgens in hoge mate te personaliseren, bijvoorbeeld door extra aanbod te creëren, in te zetten op 21e eeuwse vaardigheden, te investeren in een nieuw LOB-beleid en een leermiddelenbeleid te formuleren. Dit kunnen we alleen bereiken als onze medewerkers zich blijven professionaliseren. Onder andere door de omslag te maken van leraar gestuurd onderwijs naar leerling gestuurd onderwijs, rekening te houden met diverse leerstijlen, in te zetten op een klimaat waarin leren van en met elkaar in de dagelijkse praktijk normaal wordt. Maar ook door goed opgeleid personeel te werven en zittend personeel te scholen en begeleiden. Gepersonaliseerd onderwijs in een contextrijke omgeving betekent ook dat we participeren in de regio en samen met (onderwijs)partners een zo breed mogelijk en goed onderwijsaanbod in stand houden. Dat doen wij door ons opleidingsaanbod af te stemmen met de behoefte die er in de maatschappij en specifieker in de regio speelt. We zijn en blijven in contact met werkgevers en andere instanties in de regio door middel van LOB, projecten in het kader van burgerschap, bedrijfsbezoeken, stages een dergelijke voor leerlingen maar ook voor leraren en laten leerlingen, waar mogelijk, leren in een contextrijke omgeving door voorzieningen in de regio te benutten. 13

14 Het strategisch beleidsplan geeft de koers aan voor de komende jaren. De medewerkers krijgen de mogelijkheid en de ruimte om, onder andere via het schoolplan en afdelings- of teamplannen, invulling te geven aan deze koers. Schoolplan In 2015 is een nieuw schoolplan voor de nieuwe vierjaarlijkse periode ontwikkeld. Het schoolplan is gebaseerd op het strategisch beleidsplan en is een concretisering van het opgestelde strategisch beleid. Het schoolplan is tot stand gekomen in een ontwikkeltraject waarbij alle leidinggevenden van het Dollard College betrokken zijn geweest. Ook hebben de leidinggevenden tijdens het traject input gevraagd van de teams en hebben ze de teams zoveel mogelijk meegenomen tijdens de totstandkoming van het schoolplan. Leerlingenaantallen 2016/2017 en 2015/2016 Leerlingen per opleiding Leerlingen per vestiging basisvorming lwoo basisvorming avo/vmbo lwoo vmbo havo vwo pro Totaal Bellingwedde Pekela Bovenburen 0 1 Hommesplein- Stikkerlaan Campus Winschoten Woldendorp De Flint AMV Bovenburen Totaal

15 HOOFDSTUK 2 Kwaliteit 2.1 Onderwijsontwikkelingen Overzicht aangeboden onderwijsvormen in 2016 Vestiging Bellingwedde Bovenburen-De Flint Campus Hommesplein-Stikkerlaan Pekela Woldendorp Onderwijsvorm onderbouw vmbo t/m vwo, vmbo-theoretische leerweg leerwegondersteunend onderwijs, praktijkonderwijs bovenbouw vmbo-beroepsgerichte leerwegen, gemengde leerweg onderbouw vmbo t/m vwo tto, vmbo-theoretische leerweg, havo, vwo, isk onderbouw vmbo t/m vwo, vmbo-theoretische en beroepsgerichte leerwegen onderbouw vmbo t/m vwo, vmbo-theoretische en beroepsgerichte leerwegen Leren en ICT Het gebruik van ICT in het onderwijs is binnen het Dollard College per school op eigen wijze in ontwikkeling. De ontwikkelingen zijn onder te verdelen in de volgende aandachtsgebieden: visie op leren; leermiddelenbeleid; keuze voor een device; gebruik maken van de ELO; gebruik maken van een leerlingvolgsysteem; deskundigheidsbevordering docenten. Op alle scholen is een leerlingvolgsysteem en een elektronische leeromgeving (ELO) in gebruik. Het leerlingvolgsysteem wordt gebruikt om met ouders en leerlingen te communiceren over de studie voortgang. De ELO maakt het mogelijk om leer activiteiten te arrangeren en kan worden gebruikt als ondersteuning bij maatwerk, differentiatie en het analyseren van leerlinggegevens. Zicht krijgen op de wijze waarop docenten gebruik maken van de mogelijkheden van de ELO, apps en andere digitale hulpmiddelen en het in kaart brengen van de hiervoor benodigde competenties van docenten, zijn onderwerpen die volop in ontwikkeling zijn. Het scholingsaanbod op de OGN-academie ten aanzien van digitale didactiek is vooralsnog beperkt. In het Dollardbrede scholingsplan is hier nog niet concreet op ingezet. Vernieuwing beroepsgerichte examenprogramma s In opdracht van het ministerie van OCW zijn in het vmbo de beroepsgerichte examenprogramma s vernieuwd. Het doel is om aantrekkelijke, herkenbare en overzichtelijke programma s te ontwikkelen, die beter aansluiten op het vervolgonderwijs en de beroepspraktijk. Er komt een systeem van beroepsgerichte profielvakken (bestaande uit 4 modulen) en beroepsgerichte keuzevakken. Bij het Dollard College stroomt in mei 2019 het eerste cohort leerlingen uit op basis van het vernieuwde examenprogramma. Voor het reguliere vmbo betekent dit dat het cohort 2015 hiermee te maken krijgt (deze leerlingen starten in augustus 2017 in het derde leerjaar). Binnen het Dollard College wordt deze vernieuwing gezamenlijk opgepakt. Deze ontwikkeling loopt ook parallel met de gestarte samenwerking met Ubbo Emmius en ontwikkelingen binnen het RPO Winschoten e.o. Het loopbaanleren (LOB) vervult hierin bij het Dollard College een centrale rol. Er is een Dollardbrede werkgroep die een visie rondom LOB heeft opgesteld en vanuit deze visie een integrale LOB-lijn heeft ontwikkeld en de implementatie van het vernieuwde LOB op de werkvloer voorbereidt. De vestigingen staan voor de uitdaging om op basis van het examenprogramma een onderwijsprogramma te maken dat aansluit bij het Identiteitsbewijs en de eigen visie op leren. De vestigingen willen hierin maximaal gezamenlijk optrekken. 2.2 Zorgbeleid Voortijdig schoolverlaten Het kabinet Rutte II heeft de doelstelling voor het tegengaan van voortijdige schooluitval aangescherpt. Het aantal nieuwe voortijdig schoolverlaters (vsv) mag in 2016 nog maar maximaal zijn. Voor de periode zijn daarvoor nieuwe prestatiegerichte convenanten afgesloten. Met ingang van deze convenanten zijn nieuwe doelstellingen gesteld, is de meetsystematiek aangepast en is de nieuwe 15

16 bekostigingssystematiek ingevoerd. Zo krijgen scholen een vaste voet (afhankelijk van het aantal leerlingen) en een prestatiedeel. De prestaties worden bekeken aan de hand van landelijke normen. Indien de doelstellingen niet worden behaald, krijgt de instelling alleen de vaste voet. Hieronder treft u de aantallen voortijdig school verlaters voor het Dollard College ( ) deelnemers vsv ers % vsv streef-norm prestatie-norm Totaal ,3% vo onderbouw ,2% 0,2% 1,0% vmbo bovenbouw ,5% 1,5% 4,0% havo/vwo bovenbouw ,5% 0,1% 0,5% Prestatiesubsidie voor het behalen van de prestatienormen: vo onderbouw: 6.000,- vmbo bovenbouw: 4.000,- havo/vwo bovenbouw: 2.000,- De cijfers voor het convenantjaar laten zien dat de prestatienormen voor alle onderdelen zijn behaald. 2.3 Onderwijskwaliteit Kwaliteitszorg Kwaliteit van onderwijs krijgt vorm in de klas, in het onderwijsleerproces. Systematische monitoring en borging van de onderwijskwaliteit berust voor een groot deel bij de kwaliteitscoördinatoren. Op alle vestigingen van het Dollard College is een kwaliteitscoördinator aanwezig. Naast uitvoerende zaken als de organisatie van tevredenheidsonderzoeken en (zelf)evaluaties, is de kwaliteitscoördinator kritische gesprekspartner van het vestigings- en opleidingsmanagement. In toenemende mate staat kwaliteitszorg op de agenda van het vestigingsmanagement en de teams. De belangrijkste aandachtspunten voor de kwaliteitszorg, en dus de agendapunten van het gezamenlijk overleg in het VO in 2016 waren: het interpreteren, analyseren en generen van rapporten over rendementen/opbrengsten; het formuleren van beleid aangaande plaatsing en advies vanuit het primair onderwijs; het delen van kennis over/van eigen toetsbeleid. De kwaliteitscoördinatoren hebben tevens een belangrijke rol op de vestigingen ten aanzien van het voorbereiden van de interne audits en inspectieonderzoeken. Audits worden uitgevoerd op basis van een expliciet waarderend onderzoekende methodiek. Het interne auditteam heeft in het kalenderjaar 2016 audits uitgevoerd bij de vestigingen Pekela en Stikkerlaan (tl). Tenslotte Algemene verantwoordingsinformatie van de vestigingen van het Dollard College wordt ook publiek gemaakt via scholenopdekaart.nl. Klachten De klachtenregeling van het Dollard College is erop gericht klachten in eerste instantie op te lossen dichtbij de plek waar ze ontstaan. Als dit niet lukt, kan de klacht bij het College van Bestuur worden neergelegd en desgewenst vervolgens bij de externe Landelijke Klachtencommissie (LKC). In 2016 bereikten het College van Bestuur geen klachten. 2.4 Beoordeling Bestuurlijk gesprek Op 5 juli heeft het bestuurlijk gesprek met de inspectie plaatsgevonden. De afspraken die tijdens het gesprek zijn gemaakt, zijn vastgelegd in het overzicht afspraken en risico s. Voor het Dollard College betreft dit het volgende: per vestiging: Bellingwedde Geen opmerkingen. Campus Attendering voor de vmbo g/t. Inspectie heeft, in verband met de eerdere gesprekken die er dit schooljaar zijn geweest, goed zicht op de ontwikkelingen. Er vindt aan het begin van het komende schooljaar een onderzoek naar de kwaliteitsverbetering (OKV) plaats. Hierin worden de opbrengsten en de ontwikkelingen ten aanzien van pedagogisch/ didactisch handelen meegenomen. Hommesplein Waarschuwing opbrengsten vmbo g/t. Voor vwo, havo en gt volgt een kwaliteitsonderzoek. Het accent zal daar liggen op de doorstroom. Pekela Ook hier vindt een vervolgonderzoek plaats in verband met een onvoldoende score op R1, dit is 16

17 de onderwijspositie begin leerjaar 3 ten opzichte van het advies van de basisschool. Pekela is een interessante locatie voor de inspectie. Dit houdt verband met de regionale problematiek. Dit is ook bij het po zichtbaar. Hoe gaan scholen hier mee om? Woldendorp Inspectie heeft, in verband met de eerdere gesprekken die er dit schooljaar zijn geweest, goed zicht op de ontwikkelingen. Er vindt aan het begin van het komende schooljaar een onderzoek naar de kwaliteitsverbetering (OKV) plaats. Hierin worden de opbrengsten en de ontwikkelingen ten aanzien van pedagogisch/ didactisch handelen meegenomen. Dollardbreed: de indicator R1 (onderwijspositie begin leerjaar 3 ten opzichte van het advies basisschool) is voor vrijwel het gehele Dollard College onvoldoende. Daarnaast is ook de doorstroom in de bovenbouw hier en daar onvoldoende. Er is met name op deze indicatoren actie gezet. Dollardbreed wordt dit hardnekkige probleem aangepakt en op vestigingsniveau wordt dit verder opgepakt en uitgewerkt. Zo zijn de bevorderingsnormen herijkt, wordt er ingezet op professionalisering om de kwaliteit van de lessen te verhogen en gaat men in gesprek met het primair onderwijs over advisering vanuit het basisonderwijs. Arrangementen Dollard College De opbrengstenoordelen 2016 voor de verschillende vestigingen van het Dollard College zijn hieronder te zien. Bellingwedde Campus Winschoten Hommesplein Pekela Woldendorp Onderwijspositie lj. 3 t.o.v. positie po Onderbouwsnelheid Bovenbouwsucces Examencijfer Verschil SE-CE Eindoordeel Onderwijspositie lj. 3 t.o.v. positie po Onderbouwsnelheid Bovenbouwsucces Examencijfer Verschil SE-CE Eindoordeel Onderwijspositie lj. 3 t.o.v. positie po Onderbouwsnelheid Bovenbouwsucces Examencijfer Verschil SE-CE Eindoordeel Onderwijspositie lj. 3 t.o.v. positie po Onderbouwsnelheid Bovenbouwsucces Examencijfer Verschil SE-CE Eindoordeel Onderwijspositie lj. 3 t.o.v. positie po Onderbouwsnelheid Bovenbouwsucces Examencijfer Verschil SE-CE Eindoordeel vmbo b vmbo k vmbo g/t havo vwo Toelichting kleuren: groen is voldoende opbrengsten; rood is onvoldoende opbrengsten. 17

18 Examenresultaten 2016 In onderstaand overzicht is per vestiging en per leerweg het gemiddelde CE cijfer ten opzichte van het landelijke gemiddelde weergeven. Tevens is het verschil CE-SE opgenomen (geen onderdeel meer van de opbrengstenoverzichten) en het slagingspercentage. Vestiging Gemid. CE Landelijk Verschil SE-CE Slagingspercentage Bellingwedde vmbo-gt 6,4 6,4 0,04 80 vmbo-bb 6,5 6,7-0,11 84 Campus vmbo-kb 5,8 6,7 0,58 60 vmbo-gt 5,8 6,4 0,99 60 vmbo-gt 6,5 6,4 0,03 83 Hommesplein havo 6,1 6,4-0,06 73 vwo 6,2 6,5 0,00 75 vmbo-bb 6,2 6,7 0,09 78 Pekela vmbo-kb 6,0 6,7 0,34 77 vmbo-gt 6,4 6,4 0,05 80 vmbo-bb 6,3 6, Woldendorp vmbo-kb 6,1 6,7-0,04 80 vmbo-gt 6,5 6,4-0,15 87 Inspectieonderzoeken najaar 2016: geen zwakke scholen meer In de maand oktober heeft de inspectie bezoeken gebracht aan vier vestigingen van het Dollard College. Op 3 oktober werd de vestiging Campus Winschoten bezocht. De inspectie constateerde veel groei en ontwikkeling in de school en was daarover positief gestemd. Ondanks de opbrengsten die nog niet op voldoende niveau zijn, krijgt de vestiging een basisarrangement. De school moet nu stappen maken in het opbrengstgericht werken, differentiëren en meer rendement halen uit de individuele leerling: spreek ze echt aan op hun mogelijkheden. Op 6 oktober is de vestiging Woldendorp bezocht. Ook hier een positief bezoek met voor alle leerwegen een basisarrangement. De inspectie stelt dat er hard wordt gewerkt binnen de school, maar er nog wel stappen te maken zijn, met name in kwaliteitsborging en de professionele cultuur. Op 27 oktober werd de vestiging Hommesplein onderzocht. Deze vestiging krijgt voor alle leerwegen een basisarrangement, hoewel het havo nog kampt met onvoldoende opbrengsten. Als verbeterpunten noemt de inspectie hier de communicatie binnen de school, elkaar feedback geven op elkaars werk en de aansturing in organisatie en kwaliteitszorg. Ook kan de aantrekkelijkheid van de lessen verder verbeterd worden. Op 27 oktober is de vestiging Pekela bezocht. Deze vestiging krijgt ook een basisarrangement voor de vmbo kb en t, ondanks het feit dat de opbrengsten voor vmbo kb niet op voldoende niveau liggen. De inspectie adviseert het management de visie op onderwijs binnen de vestiging verder aan te scherpen, de kwaliteitszorg meer aandacht te geven, inclusief de borging en een goede aansturing en te werken aan een professionele aanspreekcultuur. Rode lijn is: veel verbetering en ontwikkeling binnen de vestigingen, echter aandacht nodig voor het kwaliteitsbewustzijn, zowel aan de harde kant van opbrengsten en het analyseren daarvan, als aan de zacht kant van een professionele cultuur. Achter de schermen vindt er voor diverse leerwegen nog wel een intensief toezicht plaats, maar formeel zijn er nu geen zwakke opleidingen meer binnen het Dollard College. Op 25 november heeft de inspectie een onderzoek uitgevoerd naar het onderwijs aan anderstaligen op de vestigingen in Winschoten, Pekela en Bellingwedde. De inspectie was positief over de organisatie en inhoud van het onderwijs in de iskklassen en heeft op alle drie locaties betrokken collega s gezien die ook echt geïnteresseerd zijn in (deze) leerlingen. Uitdagingen liggen volgens de inspectie in het goed kunnen volgen en monitoren van de voortgang van de leerlingen in een goed 18

19 hiervoor ingericht digitaal leerlingvolgsysteem. De inspectie zal, omdat er geen rendementen in deze onderwijssoort zijn, de waardering en de aanbevelingen in de vorm van een brief formuleren. Inspectie bezoekt tussenvoorziening Wieder De onderwijsinspectie vroeg aan het Samenwerkingsverband Groningen Ommelanden om mee te werken aan een themaonderzoek naar tussenvoorzieningen. De tussenvoorziening Wieder (voorheen de Rebound) is gerealiseerd om leerlingen, die om welke reden even niet in het regulier onderwijssysteem passen, toch een plaats te bieden binnen het Dollard College. De tussenvoorziening is fysiek ondergebracht op een locatie aan de Garst en werkt samen met het Centrum voor Scholing en Training (CST) van Reik. Dat is een instelling die residentiële zorg voor jongeren verzorgt, dat wil zeggen dat ze de jongeren opvangen. Bij het CST werken pedagogisch medewerkers die gespecialiseerd zijn op het gebied van jongeren en hun gedrag. Met elkaar wordt het gedrag aan- en bijgestuurd en proberen we een zo optimaal mogelijk vorm van onderwijs te bieden. Voor een leerling betekent dat soms een tijdelijke time out met als doel een nieuwe start. Een situatie waarbij het onderwijs wel gewoon doorgaat. Het kan ook betekenen dat er wordt geschakeld naar een totaal andere setting van onderwijs of opleiding. Op 31 maart brachten de inspecteurs een bezoek. Ze zagen hoe Wieder en Reik samenwerken en op welke gebieden ze elkaar aanvullen. De inspecteurs hadden veel vragen met betrekking tot de scholingsen gedragscomponenten. Beiden waren onder de indruk en gaven aan dat ze hun bezoek aan de Garst hadden ervaren als een warm bad. Onderwijstijd Onderwijstijd is de tijd voor activiteiten uit het onderwijsprogramma die de overheid als zodanig meetelt. Aan het begin van een schooljaar hebben de scholen een onderwijsplanning in uren gemaakt. Gedurende het gehele schooljaar registreert de school de gerealiseerde onderwijstijd. Aan het eind van het schooljaar is dan na te gaan of de planning én de minimum urennorm is gehaald. Urennorm Vanaf dit schooljaar kunnen vo-scholen zelf kiezen hoe zij hun onderwijsprogramma inrichten, zolang het vastgestelde gemiddeld aantal uur per opleiding maar wordt gehaald (vmbo 3700 uur, havo 4700 uur en vwo 5700). Daarnaast moeten leerlingen minimaal 189 dagen per jaar onderwijs krijgen. Scholen moeten in een transitieplan de gevolgen van de nieuwe wet onderwijstijd voor de onderwijsplanning beschrijven. In ieder geval moet in het transitieplan staan welke stappen de school de komende periode al dan niet gaat ondernemen in het licht van de nieuwe wetgeving. Het plan schetst in voorkomende gevallen de omgang met eventuele financiële middelen die vrijvallen als gevolg van de wet en benoemt dan hoe die middelen worden ingezet in het streven naar beperking van de werkdruk. Dit transitieplan leidt tot wijzigingen, mogelijke veranderingen in de schoolorganisatie en innovatie van het onderwijsprogramma, door te voeren en te vertalen in de periode vanaf schooljaar Criteria Onderwijsactiviteiten moeten aan bepaalde eisen voldoen om te kunnen meetellen als onderwijstijd. Zo moet het onderwijs onder de pedagogischdidactische verantwoordelijkheid van daartoe bekwaam onderwijspersoneel worden uitgevoerd. Verder moet het onderwijs deel uitmaken van het door de school geplande en voor de leerlingen verplichte onderwijsprogramma en moet het onderwijs door een inspirerend en uitdagend karakter bijdragen aan een zinvolle invulling van de totale studielast van leerlingen. Vrijwel alle opleidingen voldoen aan de gestelde gemiddelde jaarnormen. Er zijn geen cijfermatige aanleidingen die risico s kunnen opleveren Samenwerkingsverbanden Dollard College en Ubbo Emmius In december 2016 zijn de medewerkers van het Dollard College in een bijeenkomst geïnformeerd over de stand van zaken omtrent samenwerking met Ubbo Emmius: De doelstelling is om in het schooljaar als één school te gaan werken. Deze doelstelling is ambitieus. In nauwe afstemming met elkaar zullen het Dollard College en Ubbo Emmius daarom kijken of dit haalbaar is. De voordelen: - behoud van de keuzemogelijkheden en het creëren van betere doorstroommogelijkheden voor leerlingen; - het verbeteren van de aansluiting tussen de verschillende onderwijssoorten (waaronder een uniforme plaatsing vanuit het basisonderwijs); - gezamenlijke kwaliteitszorg; - kennisdeling en gezamenlijke onderwijsontwikkeling; - deskundigheidsbevordering in een breder verband; - verbreding personele inzet en meer mobiliteitsmogelijkheden. We ontwikkelen samen de nieuwe profielen voor het vmbo bb/kb. Ook onderzoeken we hoe we 19

20 een gezamenlijke onderbouw kunnen inrichten. De bedoeling is dat deze start in het schooljaar Daarnaast kijken we naar begeleiding van leerlingen die zijn aangewezen op ondersteuning, gezamenlijk aanbod LOB, warme overdracht van leerlingen, onderwijsmethoden en leermiddelen, kwaliteitszorgsysteem, inrichting van de leerlingbegeleiding, invulling van het passend onderwijs en nog veel meer. De gezamenlijk voorlichting aan de toeleverende basisscholen in Winschoten is weer opgepakt. In deze voorlichting komt aan bod: de samenwerking, het totale onderwijsaanbod in Winschoten, de activiteiten, de sfeer en de open dagen. De gemeente Oldambt is een belangrijke gesprekspartner voor beide besturen onder andere als verantwoordelijke voor de huisvesting van het voortgezet onderwijs. De gemeente ontvangt hiervoor, als economisch eigenaar, de financiële middelen van het Rijk. Onze wil tot samenwerking heeft ertoe geleid dat de gemeente Oldambt met ons wil onderzoeken of gezamenlijke nieuwbouw voor onze vestigingen in Winschoten mogelijk is. Wij hebben aan de raden van toezicht en de medezeggenschapsraden voorgesteld om de samenwerking tussen beide scholen aanvankelijk in te vullen door middel van een samenwerkingsovereenkomst en een (tijdelijke) regiestichting. Begin 2017 nemen wij hierover een definitief besluit. De intentie is om in te komen tot één vo onder één bevoegd gezag. Over de uiteindelijke bestuurlijke vorm wordt, mede op basis van provinciale ontwikkelingen, later besloten. Uiteraard zullen de raden van toezicht en de medezeggenschapsraden nauw worden betrokken bij de inhoudelijke en bestuurlijke vormgeving van de samenwerking. Voordat we dit samen hebben gerealiseerd, moet er nog er nog een aantal zaken worden geregeld. Dat doen we stapsgewijs. Allereerst het onderwijs. Het gaat hier om vragen die binnen iedere brede scholengemeenschap voor vo aan de orde komen. Bijvoorbeeld ten aanzien van de brugperiode en nieuwe profielen voor het vmbo. Door de samenwerking van onze twee scholen krijgt dit nog een extra dimensie, die zich vooral toespitst op het vmbo. Daarnaast zullen thema s als personele gevolgen, bedrijfsvoering, huisvesting en communicatie & voorlichting onderzocht worden door verschillende werkgroepen. Ook hiervoor geldt steeds dat we in de besluitvorming de medezeggenschapsraden en de raden van toezicht tijdig informeren. Planning op hoofdlijnen: Ontwikkelen missie/visie vo Winschoten Voorbereiding gezamenlijke brugperiode - Voorbereiding van het nieuwe beroepsgerichte programma bovenbouw vmbo bb/kb - Gezamenlijke voorlichting (vanaf oktober-november 2016) Onderwijsaanbod & onderwijsconcept - Vervolg voorbereiding gezamenlijke brugperiode - Werken aan gezamenlijke visie en werkwijzen m.b.t. leerlingbegeleiding, identiteit, kwaliteitszorg, etc. - Start nieuw beroepsgerichtprogramma in derde leerjaar - Volledig gezamenlijke onderbouw van start - Volledig beroepsgericht programma van start in leerjaar 3 en 4 - Het volledig nieuwe onderwijsaanbod staat in beide scholen - Afhankelijk van de huisvesting wordt het onderwijs aangeboden in meerdere gebouwen Dollard College en Eemsdelta College Op 28 september ondertekenden de bestuurders van het Dollard College en het Eemsdelta College het regionaal plan onderwijsvoorzieningen (RPO) Appingedam en Delfzijl. De besturen nemen daarmee samen de taak op zich te zorgen voor een breed aanbod van onderwijsvoorzieningen. De licentie voor de opleiding Administratie liep af; in dit RPO is verlenging aangevraagd. Het Dollard College kan deze opleiding blijven aanbieden en in augustus 2016 omzetten naar het profiel Dienstverlening en Producten. Beide onderwijsinstellingen werken aan nieuwe vmbo onderwijsprogramma s voor de beroepsgerichte vakken, de zogenaamde profielen. De schoolbesturen willen de huidige samenwerking voortzetten en uitbouwen. In het kader van het provinciale convenant vo-mbo wordt gesproken met andere vo-scholen uit de omgeving, de mboinstellingen en de gemeenten. Waardevol is dat bestuurders van de mbo-scholen Terra, Noorderpoort en Alfa-college de ondertekening van het RPO bijwoonden. Het RPO wordt gesloten voor een periode van vijf jaar. In november is de aanvraag 20

21 ingediend bij de minister van Onderwijs. De ambitie is om het onderwijsaanbod van de scholen zodanig op elkaar af te stemmen, dat er op regionaal niveau een goed onderwijsaanbod tot stand komt. Hiermee reageren de scholen op het krimpvraagstuk in de regio. Herpositionering Campus Winschoten De besturen van Onderwijsgroep Noord, Noorderpoort en de directie van Campus Winschoten hebben besloten om na te gaan hoe de zichtbaarheid van de moederinstellingen in Winschoten kan worden vergroot. De volgende uitgangspunten dienen daarbij te worden gehanteerd: hoe zo maximaal mogelijk samengewerkt kan worden op onderwijsgebied; zo minimaal mogelijk op het gebied van de ondersteuning. De besturen willen de moederinstellingen als merknaam leidend laten zijn in de communicatie, zonder dat de naam Campus Winschoten verdwijnt. De afdelingen Marketing & Communicatie van Onderwijsgroep Noord en Noorderpoort hebben een gezamenlijk advies uitgebracht. Hierbij is gekeken wat de herpositionering betekent voor: het bestuurlijke en politieke speelveld; het onderwijs; de potentiële leerlingen/studenten, toeleverende scholen, stagebieders; de interne communicatie; de zichtbaarheid algemeen. Begin december zijn de besturen akkoord gegaan met het advies. Er wordt een plan van aanpak gemaakt voor de gefaseerde invoering Ontwikkelingen op de vestigingen Bellingwedde Vestiging Bellingwedde is in 2016 gestart met een leerlingen raad. De leerlingenraad heeft er samen met de leerlingen van Bellingwedde voor gezorgd dat de actie Bellingwedde goes Ventoux, een groot succes is geworden. Samen is er door de leerlingen en overige sponsoren een bedrag van ruim ,- bijeen gebracht voor het KWF. Verder is het maatjes project een succes. Leerlingen van klas 1 krijgen begeleiding van leerlingen uit de bovenbouw. Per augustus 2016 is er gestart met twee laptopklassen in de onderbouw. De ervaringen zijn positief, de leermiddelen die worden gebruikt in die klassen zijn zowel digitaal als boeken (leermiddelenmix). De investering van de ouders is op vier opeenvolgende jaren een bedrag van 75,-, waarbij de laptop uiteindelijk eigendom van de leerling wordt. Woldendorp Vestiging Woldendorp is in 2016 gestart met een leerlingen raad. De leerlingenraad heeft subsidie aangevraagd bij de Gemeente Delfzijl om een overkapping op het schoolterrein te kunnen bouwen. De leerlingen hebben de overkapping onder leiding van een kundige vrijwilliger in januari 2017 geplaatst. In Woldendorp is het tutorleren verder uitgerold. De werkwijze is dat leerlingen van bovenbouwklassen onderbouwleerlingen in Daltonuren begeleiden. Woldendorp had in 2016 een uitzonderlijk goed slagingspercentage van 97.6 %, zowel voor leerlingen als team een resultaat om trots op te zijn. Praktijkschool De Flint Op de praktijkschool is ook afgelopen jaar weer hard aan de weg getimmerd. Vele leerlingen hebben diverse vakdiploma s behaald die belangrijk zijn voor het uitstoomperspectief van deze leerlingen. Het gaat hier om VCA-diploma s, lasdiploma s, landelijke certificaten SVS (schoonmaakbranche), heftruckcertificaten, certificaten KPC SVA-groen en cursus groen Terra Next. Stuk voor stuk mooie resultaten waar de school én de leerlingen trots op mogen zijn! Op dinsdag 26 april zijn maar liefst 136 droomdekens aan het Beatrix Kinderziekenhuis overhandigd. De droomdekens zijn gemaakt door 63 leerlingen textiel. Het is al voor het zesde jaar dat wij dit doen, zegt juf Henriëtte Köller, eind 2010 zijn wij als school benaderd door Stichting De Regenboogboom om dergelijke droomdekens te maken voor de zieke kinderen in het Beatrix Kinderziekenhuis. De Flint is één van de weinige scholen in Nederland waar kinderen gedurende vijf leerjaren het vak textiel krijgen. Op veel andere scholen is textiel geïntegreerd in andere vakken, hier leren de kinderen dit vak tot in de finesses. Zij beheersen na de opleiding van vijf jaren het vak, kunnen bijvoorbeeld tot op de millimeter nauwkeurig werken. De leerlingen zijn ongeveer 10 à 11 weken achtereen met de droomdekens bezig. Dekens voor baby s en zeer jonge kinderen kunnen in één les worden gemaakt, maar in sommige grote dekens zit ruim 35 uren werk. FC Groningen heeft voor de dekens een shirt gedoneerd en de burgemeester en wethouder zijn op bezoek geweest om de dekens te bewonderen. 21

22 HOOFDSTUK 3 Leeromgeving 3.1 Internationalisering Het Dollard College vindt internationalisering van belang en laat dat zien in verschillende projecten. Hommesplein-Stikkerlaan De gasten die in november op bezoek waren bij de vestiging Hommesplein-Stikkerlaan, zo n 50 leerlingen en docenten, komen van de partnerscholen uit Italië, Polen, Engeland, Finland, Duitsland en Japan. Alle 100 leerlingen werkten in groepen om het hun toegewezen land zo goed mogelijk te promoten om lid te worden van de EU. Dit werk mondde uit in een pitch, een stand in de aula en een commercial. Deze uitwisselingen zijn onderdeel van het studieprogramma. Daarnaast waren er reizen naar Brighton, Rouen, Weimar, Ardennen, Londen en Rome. Vestiging Hommesplein-Stikkerlaan biedt tweetalig onderwijs (tto) voor leerlingen met een vwo-advies. Tijdens de lessen wordt Engels gesproken. De leerlingen spreken onderling ook Engels met elkaar. Aan het eind van klas 3 wordt de Engelse vaardigheid getoetst en kan het Cambridge Certificatie of English behaald worden. Er doen regelmatig leerlingen mee aan de internationale competitie Public Speaking. Pekela De vestiging Pekela heeft weer diverse leerlingenactiviteiten voor de eerste, tweede en derde klassen, uitgevoerd in Nederland en Duitsland met haar partnerschool Großefehn. De thema s zijn elkaar en elkaars cultuur leren kennen. De derde klassen waren in Tsjechië, bij het Reuzengebergte en in Praag. Bellingwedde De vestiging Bellingwedde beleefde een zeer geslaagde uitwisseling met leerlingen van de Ludgerusschule Rhede en van het Poolse Gymnazjum Henryka Brodatega Nowogrod Bobrszanski. Samen met de leerlingen van de eigen vestiging hebben ze gewerkt aan het project Three Nations. Er waren verschillende programmaonderdelen voor de leerlingen zoals workshops over dans, muziek, film en voeding. In september was een groep leer lingen van Ludgerusschule en het Dollard College naar Polen. Er zijn meer activiteiten met de Duitse partnerschool. Zo worden de lessen Duitse spreek vaardigheid verzorgd door een Duitse collega. In het tweede leerjaar hebben leerlingen van 2 havo gezamenlijk gymles met leerlingen van de Ludgerusschule. Leerlingen uit de derde klas van de mavo hebben de mogelijkheid om gedurende een half schooljaar samen met de leerlingen van de Ludgerusschule gastlessen techniek te volgen aan de Berufsbildende Schulen Papenburg (BBS). Tijdens deze wekelijkse technieklessen leren ze de beginselen van onder andere bouwen, metaal- en elektrotechniek. Verder bezochten de leerlingen van klas 3 en 4 in november gezamenlijk een beroepenmarkt aan de BBS in Papenburg. In juni vorig jaar beklom een groep leerlingen en leerkrachten de Mont Ventoux in Frankrijk. Zij hebben hiermee maar liefst ingezameld voor het goede doel, het KWF. Woldendorp Al vele jaren heeft de vestiging Woldendorp contacten met een partnerschool in Halberstadt, Duitsland en een partnerschool in Nachod, Tsjechië. Ieder jaar zijn er uitwisselingen met leerlingen van de drie scholen. De internationale uitwisselingsweek staat open voor een beperkt aantal gemotiveerde leerlingen uit verschillende jaren. Klas 4 was op reis naar Berlijn. 3.2 Arbo & Veiligheidsbeleid Op advies van de Arbodienst is in het verslagjaar aandacht besteed aan de risico s uit de Risico Inventarisatie en Evaluatie (RI&E). Door minstens jaarlijks de locaties te bezoeken, wordt de Arboexpertise van Ondersteunende Diensten beter benut en worden risico s geminimaliseerd. Om het veiligheids bewustzijn bij de scholen te vergroten is de afdeling Huisvesting en Facilitaire zaken in november 2016 gestart met Arbo- en veiligheids audits op basis van branchevragenlijst van de Arboscan vo. Uit deze lijst wordt jaarlijks een aantal onderwerpen gekozen waar de nadruk op ligt. In 2016 en 2017 zijn dit de bedrijfshulpverlening, brandpreventie, liften, legionella, orde en netheid handvaardigheid/techniek lokalen, keuringen (elektrische) handgereedschappen, ladders, gevaarlijke stoffen en elektriciteit en gassen. De meest in het oog springende adviezen van de Arbodienst waren: bij de inventarisatie is gebleken dat er risico s worden gemist, daarom is aanbevolen om niet vierjaarlijks de locaties te bezoeken maar dit minstens jaarlijks te doen. Zo wordt de Arboexpertise van Ondersteunende Diensten vaker benut en wordt beter de vinger aan de pols 22

23 gehouden bij het identificeren en beheersen van risico s; overweeg om formeel tijd beschikbaar te stellen aan de veiligheidscoördinatoren van de vestigingen om hun preventietaken goed te kunnen uitvoeren; gebruik de output van de RI&E maar vooral ook de input van gebruikers en veiligheidsfunctionarissen in een zo vroeg mogelijk stadium bij nieuw- en verbouwplannen. Gebleken is dat het schoolveiligheidsbeleid en het eigenaarschap nog verder verbeterd kunnen worden. Samen met Onderwijs en Kwaliteitszorg (sociale veiligheid leerlingen), Personeel en Organisatie (sociale veiligheid medewerkers) en Huisvesting en Facilitaire zaken (fysieke veiligheid) worden deze vraagstukken uitgewerkt. In december 2016 zijn drie van de acht vestigingen van het Dollard College ge-audit en de bevindingen zijn aan het College van Bestuur, de regiodirecteuren en de vestigingen gerapporteerd. 3.3 Privacy beleid Het Dollard College krijgt de komende jaren te maken met de veranderingen in de wetgeving op het gebied van Informatie Beveiliging & Privacy (IBP). Om te kunnen voldoen aan eisen wet- en regelgeving is in opdracht van het College van Bestuur binnen de Ondersteunende Diensten (OD) de projectgroep IBP geformeerd met daarin vertegenwoordigers van verschillende afdelingen. Deze projectgroep is in feite de kwartiermaker voor het te ontwikkelen IBP-beleid. De eerste fase van het traject is gericht op deskundigheidsbevordering en informatievoorziening. Op de portal van de verschillende stichtingen is een begin gemaakt met het verspreiden van informatie over IBP. Op uitnodiging van afdelingen en vestigingen wordt vanuit de projectgroep gesproken over dit thema. Om de staat van het IBP-beleid goed in beeld te krijgen, heeft Kennisnet een nulmeting ontwikkeld. Deze vrij omvangrijke nulmeting van 85 stellingen wordt nu als eerste uitgezet binnen de Ondersteunende Diensten. Op basis daarvan wordt een eerste prioritering gemaakt, waarmee zo snel mogelijk de vestigingen benaderd worden. Op deze manier willen we uiteindelijk komen tot een gedragen IBP-beleid en nog belangrijker een algehele bewustwording waar het de privacy van leerlingen, studenten, ouders en medewerkers betreft. Als eerste concrete stap zal de projectgroep een voorstel voor een IBP-beleidsplan (basisdocument) en een stappenplan datalekken opleveren. 3.4 Inkoop en aanbesteden Inkoop en contractbeheer Het overgrote deel van goederen en diensten wordt doelmatig en rechtmatig ingekocht. Om dit nog beter te bewaken is op advies van de accountant gestart om per kwartaal een voortschrijdend jaargemiddelde van de uitgaven te maken. Hierdoor kan eerder worden gesignaleerd of er Europees, nationaal, dan wel meervoudig onderhands moet worden aanbesteed. Op basis van de kwartaal spendanalyses is bij het Dollard College in 2016 geconstateerd dat is voldaan aan de aanbestedingsrichtlijnen. Afgeronde Europese aanbestedingen 2016 Per 1 februari 2016 is de Noord Nederlandse Reinigingsdienst (NNRD) uit Drachten de nieuwe dienstverlener voor afvaldiensten. Per 1 mei 2016 is Asito de nieuwe schoonmaakdienstverlener. Per 1 april 2016 is Axians de nieuwe leverancier voor het draadloze ICT netwerk. Lopende Europese aanbestedingen In oktober 2016 is gestart met de aanbesteding Marketing en Communicatie dienstverlening. Contractbeheer Goed contractbeheer is een belangrijke basis onder de bedrijfsvoering. In september 2016 is gestart met het op orde brengen van deze basis door het opzoeken en registreren van alle contracten in een centraal contractenregister. Dit omvat alle contracten die het Dollard College en Ondersteunende Diensten hebben afgesloten voor leveringen en diensten, maar ook worden de huur- en verhuurcontracten geregistreerd. Op 31 december 2016 waren voor alle instellingen van Onderwijsgroep Noord samen 310 contracten geregistreerd. Daarvan heeft het merendeel betrekking op Huisvesting en Facilitaire zaken. Het doel van de registratie is enerzijds het inzichtelijk maken van contracten die zijn afgesloten binnen Onderwijsgroep Noord en anderzijds de bewaking van contracten op hun termijnen en rechtmatigheid. Eveneens wordt inzichtelijk welke verplichtingen de instellingen zijn aangegaan. 3.5 Huisvesting Op de eerste verdieping van het gebouw van de Ondersteunende Diensten is een trainings- en vergadercentrum gerealiseerd. Zo is een inspirerende, flexibel bruikbare ruimte ontstaan voor ontmoetingen, trainingen, vergaderingen en andere gemeenschappelijke activiteiten voor alle stichtingen. De OGNacademie maakt al veel gebruik van deze verdieping. In 2016 zijn de voorbereidingen getroffen voor een 23

24 opname van de actuele onderhoudsstaat van alle gebouwen. Op basis van deze opnames wordt dan een meerjaren onderhoudsplan opgesteld, waarop vervolgens ook strategisch en financieel gefundeerd huisvestingsbeleid gebaseerd wordt. Hiermee wordt de basis voor vastgoedbeleid en -beheer op orde gebracht. 3.6 Digitalisering Leerlingenlaptops Binnen het Dollard College is een traject gestart waarbij leerlingen een device van de school gebruiken en waarbij de ouders in termijnen een bijdrage betalen. In totaal zijn hiervoor in 2015 en 2016 circa 100 laptops aangeschaft. In 2016 is door productieproblemen de bestelling te laat geleverd op de scholen. Momenteel zijn er gesprekken met de leverancier om te late levering in de toekomst te voorkomen. Er is door Onderwijsgroep Noord veel aandacht besteedt aan het optimaliseren van het beheer van de laptops. Dit heeft geresulteerd in minder vragen rondom beheer en gebruik van de apparatuur. Een belangrijk aandachtspunt met betrekking tot de leerlinglaptops is het afhandelen van schades door onzorgvuldig gebruik (schades die buiten de garantie vallen). Momenteel wordt, samen met de leverancier, naar een geschikte oplossing voor dit probleem gezocht. Infrastructuur In 2016 is gestart met de vervanging van alle apparatuur met betrekking tot bedrade en draadloze verbindingen. Dit is een groot project bestaande uit de volgende fases: metingen op alle vestigingen ten behoeve van plaatsbepaling van apparatuur draadloze dekking (accesspoints); adequate bekabeling op alle vestigingen; plaatsen van de benodigde apparatuur ten behoeve van draadloze dekking (accesspoints). inrichten en testen door Ondersteunende Diensten of de basisinrichting voldoet aan onze eisen en de wensen van gebruikers; uitrol van de nieuwe apparatuur (switches) en ingebruikname van het nieuwe netwerk. Het project wordt in 2017 afgerond. De laatste vestiging zal vermoedelijk in februari worden opgeleverd. De eerste ervaringen zijn positief. 24

25 HOOFDSTUK 4 Medewerkers 4.1 Personeel in kerncijfers Formatie In onderstaande tabel is de personele bezetting van het Dollard College weergegeven, zowel in aantal medewerkers, als in formatieplaatsen. Omdat in de loop van een schooljaar tal van mutaties optreden, is gekozen voor de weergave van de stand op 31 december Personeelscategorie Aantal medewerkers 31 december 2016 Gemiddelde netto werktijdfactor 31 december 2016 % Netto formatie inzet 31 december 2016 fte OP 258 0,77 190,44 DIR 9 0,92 3,80 OOP 64 0,71 45,16 Totaal 331 0,76 252,62 Flexibele schil Onderwijsgroep Noord breed wordt gestreefd naar een flexibele schil tussen de 10 en 15%. Per vestiging kan hiervan wegens specifieke omstandigheden vanaf geweken worden. In 2016 (peildatum ) bedroeg de flexibele schil 20,56% (in ,34%); 3,9% van het totaal aantal fte s is ingevuld via flex-en detacheringsovereenkomsten, 16,7% door medewerkers in tijdelijke (eigen) dienst. In de tabel hieronder staat het overzicht van de flexibele schil per 31 december Aanstellingen Fte (netto) % Onbepaalde tijd 200,68 79,4 Bepaalde tijd eigen dienst 42,11 16,7 Flex/detachering/ZZP 9,83 3,9 Totaal 252, Samenstelling personeelsbestand De verhouding man/vrouw is weergegeven in onderstaande tabel en als cirkeldiagram. Man Vrouw Totaal 50% 50% 100% Vrouw 50% Man 50% In de volgende tabel is de verdeling van de mede werkers naar de diverse leeftijdscohorten opgenomen Totaal 2% 16% 23% 22% 34% 3% 100% 25

26 4.2 Personeelsbeleid Strategisch HRM-beleid Het Dollard College heeft de ambitie om in te spelen op de behoefte van de leerling. Daarbij is het Dollard College van mening dat deze ambitie alleen waargemaakt kan worden als deze integraal benaderd en opgepakt wordt door te personaliseren, te professionaliseren en te participeren. Daarbij speelt de krimp een belangrijke rol. Het Dollard College zal ook met een dalend leerlingenaantal de onderwijskwaliteit willen borgen. Dit alles vraagt om een slagvaardiger organisatie- en managementstructuur, een efficiënte bedrijfsvoering en daarbij passend gedrag van medewerkers. Voor het realiseren van de ambities én een toekomstbestendige organisatie, is onder andere strategisch HRM-beleid een voorwaarde. In 2016 is de HRM-strategie geschreven, waarin richtinggevende principes en inhoudelijke speerpunten voor de komende jaren zijn geformuleerd. Het is een richtinggevend document, dat een stip aan de horizon biedt voor waar we met onze human resources naar toe willen. Ook biedt het een zienswijze voor hoe we daar willen komen. Gekoppeld hieraan is een werkplan voor de implementatie van de HRM-strategie opgesteld, waarin prioritering en planning is opgenomen. Bij het Dollard College wordt al bij de aanstelling een proactief beleid gevoerd ter voorkoming van wachtgeldverplichtingen. Dat lukt niet altijd. Medewerkers bij wie wachtgeldverplichtingen ontstaan, zijn in beeld en worden actief benaderd als er mogelijkheden zijn voor herintreding in het arbeidsproces. Bij de verdere ontwikkeling van het HRM-beleid zal de beheersing meer beleidsmatig uitgevoerd worden. Medewerkersonderzoek Conform de afspraken die binnen Dollard College zijn gemaakt in het kader van de planning kwaliteitszorg, is in december 2016 het medewerkersonderzoek uitgevoerd. De respons bij het Dollard College bedraagt 58%. In januari 2017 worden de resultaten hiervan bekend gemaakt, en op basis hiervan wordt een plan voor het realiseren van verbeteringen opgesteld. Transitie In het spoorboekje bij het Toekomstplan is voor de HRM-onderwerpen aangesloten bij de HRM-strategie 2016 tot en met 2020 (inclusief werkplan). Gezondheidsmanagement Het gemiddelde ziekteverzuimpercentage over 2016 bedroeg 4,9% (zie de tabel op de volgende pagina). Daarmee ligt het onder het maximaal geaccepteerde percentage van 5%. Het voortschrijdend gemiddelde laat een vrij stabiel beeld zien van 4,9%. Het ziekteverzuim is continu een aandachtspunt voor de schoolleiding. Zieke medewerkers zijn allen in beeld, en er worden, conform het beleid en de Wet Verbetering Poortwachter, regelmatig gesprekken gevoerd. Daar waar mogelijk worden adequate interventies in gang gezet en re-integratieactiviteiten ondernomen. Verder is in de zomer van 2016 een evaluatie van de arbodienstverlening gemaakt. Uit deze evaluatie is een aantal aandachtspunten naar voren gekomen, die, onder andere, betrekking hebben op het verzuimbeleid. De verzuimvisie en het beleid zullen daarom worden herijkt en in samenhang met de HRM-strategie worden gebracht. 26

27 Tabel ziekteverzuimpercentage 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 ZV1 ZV2 Bovengrens VG 0,0 Januari Februari Maart April Mei Juni Juli Augustus September Oktober November December Bovengrens De maximale bovengrens voor het gemiddeld ziekteverzuim in een kalenderjaar. Deze bovengrens is in april 2012 vastgesteld door het College van Bestuur. ZV1 Ziekteverzuimpercentage 1 Aantal gewogen kalenderdagen ziekteverlof van het reguliere personeel, gedeeld door de gemiddelde personeelssterkte (GAP) en gedeeld door het aantal kalenderdagen van de rapportageperiode, maal 100 procent. ZV2 Ziekteverzuimpercentage 2 Idem als ZV1 maar exclusief ziektegevallen die langer dan een jaar hebben geduurd. VG Het voortschrijdend gemiddelde ziekteverzuim op basis van ZV1. Professionalisering en OGN-academie Binnen de Ondersteunende Diensten is de OGNacademie gepositioneerd, die allerlei vragen met betrekking tot professionalisering oppakt. De scholingsactiviteiten zijn voornamelijk in gesprek met de scholen tot stand gekomen. Ook vernieuwde wet- en regelgeving kan aanleiding geven tot scholing. Afgelopen jaar is er zowel weer een open aanbod alsmede een aantal maatwerktrajecten georganiseerd. Verder heeft de OGN-academie een symposium georganiseerd rondom teamontwikkeling en teamvorming georganiseerd, het OGN-congres en een masterclass over motivatie georganiseerd. Het uiteindelijke streven is dat de OGN-academie is waar nodig tegemoet te komen aan diverse collectieve professionaliseringsvragen van de organisatie: van een training op een vestiging tot loopbaangerichte opleidingen en workshops, tot kenniscafé tot leernetwerk. Daarbij geldt: de OGNacademie is er voor iedereen: voor docenten, voor onderwijsondersteunend personeel en voor het management. In 2016 hebben 602 medewerkers van OGN een training, cursus of bijeenkomst gevolgd. De feedback die hierover gegeven is, is positief. De volgende activiteiten die de OGN-academie heeft ontwikkeld en aangeboden, zijn ook door medewerkers van het Dollard College gevolgd: mentoren trainingen; opleiding voor docentencoaches; opleiding voor rekenspecialist; excel; sociale veiligheid op internet; online tools in de les; samenwerken en feedback geven; leidinggeven aan vergaderingen; opleiding voor (technisch) onderwijsassistent; correct Nederlands; EHBO; werkdruk; basistraining en updatetraining voor vertrouwenscontactpersonen; voeren van loopbaangesprekken; effectief communiceren; persoonlijk leiderschap; dynamiek in groepsprocessen; leidinggeven aan bijeenkomsten. Verder heeft de OGN-academie een aantal OGNbrede bijeenkomsten georganiseerd: seminar teamvorming en teamontwikkeling met o.m. Ben van der Hilst; OGN-congres met een inleiding door Claire Boonstra en vele workshops; masterclass Alexander Minnaert. 27

28 HOOFDSTUK 5 Financiën 5.1 Jaarrekening Resultaat Het Dollard College heeft het jaar 2016 afgesloten met een positief financieel resultaat van (2015: ). Het exploitatieresultaat over 2016 is als volgt bestemd: 2016 Dotatie Algemene Reserve 1 Dotatie Bestemmingsreserve Toekomstbestendig Dollard College (publiek) Onttrekking Bestemmingsreserve Toekomstbestendig Dollard College (publiek) Onttrekking Herwaarderingsreserve -1 Resultaat Het College van Bestuur is in juni 2016 akkoord gegaan met het Voorstel aanwenden bestemmingsreserve Toekomstbestendig Dollard College van 4 juli Het voorstel voorziet in een extra inzet van , ten laste van de bestemmingsreserve, gedurende het schooljaar om uitvoering te geven aan de verbetering van de zwakke opleidingen bij de Campus Winschoten en de vestiging Woldendorp, maar voorziet ook in een kwaliteitsimpuls op de vestigingen Pekela en Hommesplein. Voor 2016 was een bedrag van beschikbaar. Hiervan is ingezet. Het resultaat over boekjaar 2016 is positief beïnvloed door een hogere rijksbijdrage ( ) dan begroot, waarbij de extra bekostiging voor nieuwkomers ( ) de grootste uitschieter is. Daarnaast zijn de overige baten in 2016 hoger dan begroot ( ) door extra inkomsten uit detacheringen personeel ( ) en meer inkomsten uit ouderbijdragen ( ). De overige overheidsbijdragen en -subsidies zijn in 2016 lager dan begroot ( ). Dit komt omdat in de begroting 2016 nog geen rekening is gehouden met de saldering van de investeringssubsidies met de afschrijvingen en de saldering van de compensatie van de gemeente met de WOZ-lasten. De fors hogere personeelslast ten opzichte van 2015 wordt veroorzaakt door de toename van het aantal personeelsleden en een stijging van de personeelslasten per personeelslid ( ), extra dotaties aan personele voorzieningen ( ) en hogere lasten voor personeel niet in loondienst ( ). Daarnaast is een hoger bedrag aan uitkeringen sociale fondsen ontvangen ( ) dan in De overige lasten zijn hoger dan 2015 door een toename van de administratie- en beheerslasten ( ) en toename van de kosten voor inventaris, apparatuur en leermiddelen ( ). Een uitgebreide toelichting op de verschillen tussen realisatie en begroting staat bij de afzonderlijke posten in de jaarrekening. Toevoeging bestemmingsreserve In de komende jaren krijgt het Dollard College te maken met een aantal ontwikkelingen die een grote impact op de organisatie en de middelen zullen hebben. Het gaat daarbij met name om de gevolgen van de daling van het aantal leerlingen en de gevolgen van onderwijskundige ontwikkelingen zoals de invoering van passend onderwijs. Dit brengt niet alleen een extra inspanning met zich mee maar tevens extra onzekerheden en daarmee ook risico s. Het College van Bestuur stelt zich op het standpunt dat bovenstaande ontwikkelingen moeten worden opgelost binnen de jaarlijkse begroting, maar heeft ook gemeend om vanuit het positieve resultaat een toevoeging aan de bestemmingsreserve te doen van waaruit geïnvesteerd kan worden in een toekomstbestendig Dollard College. De mogelijke aanwending van deze bestemmingsreserve zal alleen geschieden vanuit goedkeurende besluitvorming door het College van Bestuur. Gezien de grootte van de toekomstige vraagstukken vindt het College van Bestuur het gerechtvaardigd hiervoor specifieke middelen te bestemmen. Het gaat hierbij om een bedrag van

29 Financiële kengetallen Op basis van de jaarrekening kunnen de volgende financiële kengetallen worden berekend: Solvabiliteit 2 (incl. voorzieningen) ,72 0,72 Liquiditeit (current ratio) 1,64 1,94 Huisvestingsratio 0,08 0,09 Weerstandsvermogen 0,26 0,27 Rentabiliteit 0,84 2,75 Solvabiliteit 2 (verhouding eigen vermogen + voorzieningen/ totaal vermogen) is gelijk gebleven ten opzichte van 2015 en ligt ruim boven de signaleringsgrens van 0,3. De liquiditeit is iets gedaald ten opzichte van 2015, maar ligt nog steeds ruim boven de signaleringsgrens van 0,75. De daling van de liquiditeit wordt veroorzaakt door de investeringen (klimaatbeheersing Hommesplein en Project Infra) die gedaan zijn in De huisvestingsratio (huisvestingslasten + afschrijvingen gebouwen en terreinen)/ totale lasten) is licht gedaald en blijft onder de signaleringsgrens van 0,1. Daling wordt veroorzaakt door de stijging van de afschrijvingslasten in Het weerstandsvermogen (eigen vermogen/ totale basten) is licht gedaald, maar nog steeds ruim boven de signaleringsgrens van 0,05. De rentabiliteit (resultaat gewone bedrijfsvoering/ totale baten uit gewone bedrijfsvoering) is fors lager dan in 2015, maar nog steeds ruim boven de signaleringsgrens. In 2015 is sprake van een hoger exploitatieresultaat dan in 2016 ( 0,5 miljoen). 5.2 Begroting Beleid In 2016 is een concept bestuurlijke agenda Onderwijsgroep Noord opgesteld. Dit concept is besproken door het College van Bestuur met de Raad van Toezicht en de directeuren. De bestuurlijke agenda is opgesteld om de organisatie vanuit de geformuleerde betekenis verder te ontwikkelen en de daarbij behorende resultaten te behalen. Deze agenda is gebaseerd op het eerder opgestelde veranderplan. In dit Veranderplan ( Iedereen maakt een stap ) met spoorboekje zijn zeven veranderopgaven geformuleerd en is aangegeven langs welke weg we deze veranderingen willen realiseren: 1. versterken van de focus op inhoudelijke strategische sturing; 2. verankeren van de organisatie in de regio; 3. stimuleren van decentraal eigenaarschap; 4. bevorderen van collectief leiderschap; 5. optimaliseren van de bedrijfsvoering en integraal management; 6. bevorderen gewenst gedrag van medewerkers en de lijn; 7. realiseren van resultaatverantwoordelijkheid en zelfsturing. Deze veranderopgaven zijn richtinggevend geweest voor het Toekomstplan Dollard College. Het Toekomstplan is eveneens gebaseerd op de brondocumenten Schoolplan en het Strategisch beleidsplan In het Toekomstplan zijn de vier strategische beleidsdoelen beschreven: de docent is de sleutel; professionele leergemeenschap; ambitieus onderwijs; zijn wie je bent. Elk van de strategische doelen wordt gerealiseerd door een aantal cruciale speerpunten. Speerpunten zijn de succesfactoren die het Dollard College nodig heeft om te kunnen slagen en vormen cruciale elementen bij de realisatie van de strategie. De acht speerpunten zijn: 1. aantrekkelijke werkgever; 2. professionele medewerker; 3. professionele cultuur; 4. hoge kwaliteit van onderwijs; 5. adequate onderwijsorganisatie; 6. de leerling als eigenaar van het leerproces; 7. beleidsrijke meerjarenbegroting; 8. persoonlijke ontwikkeling. Om de veranderopgaven en de speerpunten uit het Toekomstplan te kunnen realiseren heeft het Dollard College visie en middelen nodig. De visie staat in het Toekomstplan en de middelen en de gemaakte keuzes staan in de meerjarenbegroting van het Dollard College. Uiteraard in relatie tot de bestuurlijke agenda, de veranderopgaven en de begroting van Onderwijsgroep Noord. Onderwijskundige en personele uitdagingen 2017 en daarna De opdracht voor het Dollard College voor de komende jaren is op basis van bovenstaande samen te vatten in twee hoofdlijnen: Zorgdragen voor kwalitatief goed onderwijs waarbij er binnen het Dollard College geen zwakke scholen meer zijn. Inmiddels heeft het Dollard College voor elke vestiging het basisarrangement. Elke vestiging beschikt over een plan van aanpak, welke erop is gericht het basisarrangement te behouden. In de plannen van aanpak zijn de aanbevelingen van de onderwijs 29

30 inspectie opgenomen. Het onderwijs zowel inhoudelijk als organisatorisch vernieuwen met als einddoel gepersonaliseerd leren voor elke leerling binnen het Dollard College. Elke onderwijsafdeling ontwikkelt en faciliteert haar leerlingen met een maatwerkprogramma. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de ervaringen welke tijdens de lopende pilots zijn opgedaan. Dit is de kern: zorgdragen voor goed onderwijs waarbij elke leerling optimaal bediend wordt zijn of haar talenten tot ontplooiing te brengen. Kwaliteitszorg en kwaliteitsborging Het onderwijs in Oost-Groningen staat onder druk. Als gevolg van enerzijds de krimp en sociaaleconomische problematiek en anderzijds de matige opbrengsten is het zaak kwalitatief goed onderwijs op de verschillende niveaus te kunnen bieden in de regio. Op de meeste plaatsen dient de onderwijskwaliteit verbeterd te worden door meer opbrengstgericht te gaan werken. Daarnaast dient de kwaliteit van de werkprocessen binnen Dollard College beter te worden geborgd. Er is in 2016 onder externe deskundige begeleiding een traject ingezet dat heeft geleid tot verbeterplannen per afdeling/vestiging. Een globale analyse hierop heeft uitgewezen dat zowel de kwaliteitsborgingsprocessen als de inhoudelijke verbeterplannen aangescherpt en verbeterd kunnen worden. Dit traject zal in 2017 een vervolg krijgen. Hierbij wordt ook toegewerkt naar een passende kwaliteitsmanagementkalender (zowel Dollard-breed als op vestigingsniveau) die gedragen, doorleefd én gehanteerd wordt. De nieuwe afdelingsdirecteuren krijgen als opdracht mee om goede (pdca) verbeterplannen op te leveren. Om de kwaliteit van de lessen te borgen en een lerende cultuur te stimuleren, worden lesbezoeken door leidinggevenden en door collega docenten gehouden. Door bij elkaar in de les te kijken, feedback te geven, wordt het leren op de werkplek een natuurlijk onderdeel van het werk. De lesbezoeken komen mede terug in de HRMgesprekken. Iedere afdeling beschikt met ingang van 1 januari 2017 over een plan van aanpak. De plannen van aanpak staan tijdens de voortgangsgesprekken op de agenda. De afdelingsdirecteuren leggen verantwoording af aan de regiodirectie. Op weg naar gepersonaliseerd leren Het Dollard College wil haar onderwijs personaliseren. Een ambitieus en uitdagend doel waarbij zowel het onderwijs inhoudelijk als organisatorisch wezenlijk anders vormgegeven gaat worden. Wij willen het accent verleggen van gestandaardiseerd onderwijs naar onderwijs dat begint bij de leerling: wat ambieert hij in zijn leven, wat ambieert hij op school? De docent en het team laten hun vakinhoudelijke en pedagogischdidactische autoriteit voluit gelden en geven aan welke route en welke inhoud past bij die ambitie. Het accent verschuift naar persoonlijke aandacht en (leer- en loopbaan) begeleiding. Hierbij is er in 2016 ruimte vrijgemaakt voor mentoren om meer begeleiding te kunnen geven. Voor 2017 zal deze investering voor extra mentoruren structureel gemaakt moeten worden. In de onderwijsplanning (minder ruime planningen) en de lessentabel (kritischer kijken naar de uren, meer ruimte voor maatwerk) zal hier de benodigde ruimte moeten worden gevonden. Het onderwijs wordt gevarieerder, mede om zo tijd te winnen voor meer persoonlijk onderwijs. Dat kan variëren van hoorcolleges voor grotere groepen tot individuele coaching. Daarnaast kunnen instructies via ICT tijd- en plaats onafhankelijk plaatsvinden. Ook leren leerlingen van elkaar. Dit zal niet van de ene op de andere dag gebeuren. De ingezette ontwikkeling betreft ook geen revolutie. Bovendien: leerlingen zelf geven in evaluaties aan deze kant op te willen. Als wij ze echt serieus nemen, zullen ze gemotiveerd zijn hun ambities te formuleren en na te streven. Een groter en breder pedagogischdidactisch repertoire helpt ook om de zogenaamde 21-eeuwse skills op een organische manier een plaats te geven in het curriculum. Personaliseren van het onderwijs zal betekenen dat de organisatie van het onderwijs het jaarklassensysteem, de periodisering, de inrichting van het taakbeleid zal veranderen. Door middel van kleinschalige experimenten willen we daar ervaring mee opdoen. In 2017 gaan we hiermee aan de slag. Dit zal tijd en energie vergen. Enerzijds door de inrichting van werkgroepen die zich met bovenstaande thema s gaan bezighouden. Anderzijds door het organiseren van scholing en begeleiding om de harde, competentiegerichte kant en de minder grijpbare cultuurkant zodanig in te richten dat de docenten en het ondersteunend personeel ook daadwerkelijk kan en wil functioneren in de bedoelde leeromgeving. Vernieuwd vmbo Vanaf schooljaar 2017/2018 starten de vmbo leerlingen de nieuw gevormde opleiding in het vernieuwde beroepsgerichte vmbo. De diverse teams zijn bezig met het vormgeven van de onderwijsprogramma s. Dit gebeurt in samenwerking met Ubbo Emmius (zie verder pag. 31). Teamvorming en teamontwikkeling Het Dollard College wil de omslag maken van een taakgerichte naar een procesgerichte organisatie, met als focus de klant (leerlingen, ouders en partners in de samenleving). Momenteel vindt de transitie plaats van traditionele onderwijsorganisatie naar een professionele organisatie waarbij het eigenaarschap 30

31 zo laag mogelijk in de organisatie wordt gelegd en teams daadwerkelijk de spil worden. Door een op resultaatverantwoordelijke teams gerichte organisatiestructuur legt de organisatie de verantwoordelijkheden daar waar de beïnvloeding plaatsvindt. Er is een toegenomen behoefte en noodzaak aan samenwerking in de uitvoering van het onderwijsproces. Een belangrijk motief voor teamwerk in het onderwijs ligt in het eigen leerproces van de docenten. De toegenomen eisen vragen niet alleen meer van de organisatie als systeem, ze vragen ook meer en andere dingen van de docent. De docent zal zich in steeds sterkere mate ook zelf moeten ontwikkelen en zijn manier van onderwijs geven en het begeleiden van het leerproces aan moeten passen. We gaan met onderwijsteams en met expertteams werken. De onderwijsteams worden gevormd rondom een groep leerlingen die zo veel als mogelijk door een vast team van docenten worden begeleid. Een dergelijke afbakening van een groep leerlingen is gebaseerd op onderwijskundige, pedagogische en didactische gronden. Als criterium is uitgegaan van de opvatting, dat een doorgaande leerlijn beter geborgd wordt door een vast onderwijsteam. De leerlingen zijn gebaat bij een vast team begeleiders gedurende enkele jaren, in plaats van het doorgeven van dossiers. Naast het begeleiden van leerlingen door een onderwijsteam, zijn teams van docenten noodzakelijk die gericht zijn op de ontwikkeling van het specialisme van de docent, de expertteams, waarbij het vakdidactisch handelen ten aanzien van een thema of vak de focus is. In 2016 is het proces van teamvorming en teamontwikkeling gestart en zal in 2017 intensief worden voortgezet. Teams zullen concreet ingericht worden. Daarnaast maken de teams jaarlijks een teamplan waarin de ambities voor het schooljaar zijn verwoord. Ook zal er aandacht besteed worden aan de ontwikkeling en doorontwikkeling van beginnende teams naar volwassen, zelfregulerende teams. Met ingang van schooljaar 2017/2018 wordt gewerkt in de nieuwe teams. Samenwerking met Ubbo Emmius Het Dollard College is een strategische samenwerking aangegaan met het Ubbo Emmius. Beide scholen willen in Winschoten samenwerken en daarmee samenwerken voor kwalitatief en levensvatbaar op elk niveau en in elke richting te kunnen waarborgen. Hiertoe willen beide scholen met ingang van schooljaar 2018/2019 starten met een gezamenlijk brugjaar. Om dit voor te bereiden en in te richten zullen werkgroepen worden ingesteld met docenten van beide scholen. De werkgroepen ontwikkelen onder meer de visie op leren, het onderwijsconcept en de praktische inrichting van het onderwijs met onder andere de lessentabellen. Voorwaardelijk hiervoor zal op managementniveau procesmatig de afstemming en overeenstemming tussen beide scholen moeten worden gezocht. Eind 2017 zal de voorbereiding voor het schooljaar 2018/2019 grotendeels afgerond moeten zijn. Samenwerking met Eemsdeltacollege In de provincie Groningen wordt vanaf 2014 gesproken over de gevolgen van de leerlingendaling die inmiddels in verschillende delen van de provincie zijn ingezet en de komende jaren onverminderd door zullen gaan. Aan verschillende regiotafels wordt per regio gekeken naar de omvang van de leerlingendaling, de gevolgen daarvan voor het onderwijs en de oplossingsrichtingen. Vanaf het begin van schooljaar is voor deze regio het bestuurlijk overleg gestart met als doel om samen op zoek te gaan naar passende oplossingen voor het behoud van een volwaardig aanbod van voortgezet onderwijs in Noordoost Groningen (NOG). De volgende besturen zitten aan tafel: Christelijke Scholengemeenschap Groningen (CSG), Eemsdeltacollege, Lauwers en Eems, en Onderwijsgroep Noord (OGN). Zij vormen samen de regiegroep NOG. De regiegroep wordt begeleid door BMC Advies. De besturen hebben aangegeven zich in te willen zetten voor een aantrekkelijk en kwalitatief hoogwaardig onderwijsaanbod in de regio. Daarbij hebben zij ook aandacht voor de vraag die de toekomst stelt aan het onderwijs. Verder hechten de besturen eraan dat er aandacht is voor de diversiteit en identiteit binnen het voortgezet onderwijs in de regio en binnen de eigen organisaties. Momenteel worden de mogelijkheden van de samenwerking met Eemsdeltacollege verkend. 5.3 Continuïteit Deze continuïteitsparagraaf beoogt inzicht te verschaffen in de wijze waarop het College van Bestuur van het Dollard College omgaat met de financiële gevolgen in de jaren 2017 tot en met 2019 als gevolg van het gevoerde en te voeren beleid. In deze paragraaf wordt zicht geboden op het verwachte exploitatieresultaat in de komende jaren en de ontwikkeling van de vermogenspositie. Het proces om majeure ontwikkelingen in de nabije toekomst en de gevolgen hiervan voor het resultaat en de vermogenspositie te identificeren, is structureel ingebed in de organisatie van het Dollard College. Hiertoe wordt in de meerjarenbegroting een tijdshorizon gehanteerd die nog vier jaren verder ligt dan de tijdshorizon in deze continuïteitsparagraaf. 31

32 Kengetallen Het aantal leerlingen voor de komende jaren is van belang voor de sturing van de instelling op langere termijn. Daarvoor worden jaarlijks de meerjarige leerlingenprognoses geactualiseerd op basis van de meest recente gegevens op de teldatum. Omdat deze prognoses bij het opstellen van de begroting nog niet beschikbaar zijn, wordt daarvoor uitgegaan van de laatste teldatum, in combinatie met de procentuele mutatie van de meest recente meerjarige prognose. Ontwikkeling leerlingenaantallen (excl. Jade-leerlingen) Bron: Rapport Marktaandeel en Prognose aantal leerlingen Dollard College versienummer 1.1, versiedatum Het totaal aantal leerlingen in het voedingsgebied van het Dollard College daalt in de jaren 2016 tot 2023 van naar Dat is een daling van 463 leerlingen. De snelheid en scherpte van deze daling wordt enigszins getemperd door leerlingen die langer dan acht jaren in het basisonderwijs verblijven. In het jaar voor de instroom naar het voortgezet onderwijs, ontstaat zo ieder jaar een beperkt extra potentieel. Het marktaandeel van het Dollard College is in 2016, ten opzichte van het voorgaand schooljaar, gedaald. Daarmee verliest het Dollard College een mogelijkheid om de gevolgen van de daling van het aantal leerlingen in het voedingsgebied te compenseren Aantal leerlingen Prognose leerlingen De demografische ontwikkeling kan, met een toename van het marktaandeel, niet worden tegengehouden. De gevolgen hiervan kunnen echter wel worden gedempt en worden uitgesmeerd over meerdere jaren. De prognose, zoals deze voor de meerjarenbegroting is gehanteerd, komt tot stand door de geprognosticeerde jaarlijkse mutatie, in combinatie met het aantal leerlingen op de teldatum 1 oktober 2016, te hanteren. Omdat het aantal ISK leerlingen nauwelijks te prognosticeren is, wordt daarvoor in de prognose en meerjarenbegroting uitgegaan van een vast aantal leerlingen (50 ISK- leerlingen). De daling van het aantal leerlingen zal tot een daling van de inkomsten leiden. Tijdig anticiperen op de daling van inkomsten is dan ook noodzakelijk ten einde de continuïteit van het onderwijs niet in gevaar te brengen. De regiodirectie onderkent dit en werkt, samen met de afdelingsdirecteuren en de ondersteunende diensten aan het inzichtelijk maken van de effecten en sturingsmogelijkheden op het niveau het Dollard College als geheel maar ook op het niveau van de individuele vestigingen en afdelingen. Personele bezetting Voor zover in het schooljaar sprake is van inzet van formatie op basis van additionele bekostiging, komt deze inzet te vervallen indien de bekostiging in de komende jaren wordt beëindigd. Er wordt geanticipeerd op bezuinigingen op de bekostiging en daarom is bij de inzet van externe medewerkers rekening gehouden met een flexibele schil die voldoende groot is om een teruggang in formatie te kunnen opvangen. In 2017 zal geen sprake meer zijn van een nog niet opgeloste boventalligheid. Daarnaast zijn in 2016 extra middelen gereserveerd voor spaarverlof en langdurig zieken. 32

33 Samenvattend overzicht kengetallen KENGETALLEN stand per werkelijk 2017 begroot 2018 prognose 2019 prognose Onderwijsgevend personeel (fte) Directie en beheerspersoneel (fte) 209,70 56,70 190,51 39, Totale personele bezetting (fte) 266,40 230, LWOO BAVO VMBO BB+KB VMBO GL/TL+HAVO+VWO PRO ISK (< 1 jaar in NL) Totaal leerlingen Balans BALANS per (x 1.000) 2016 werkelijk 2017 begroot 2018 prognose 2019 prognose ACTIVA VASTE ACTIVA Materiële vaste activa TOTAAL VASTE ACTIVA VLOTTENDE ACTIVA Voorraden Vorderingen Liquide middelen TOTAAL VLOTTENDE ACTIVA TOTAAL ACTIVA PASSIVA EIGEN VERMOGEN Algemene reserve Bestemmingsreserves VOORZIENINGEN KORTLOPENDE SCHULDEN TOTAAL PASSIVA Balansratio s Solvabiliteit 1 Solvabiliteit 2 Liquiditeitsratio - current ratio Liquiditeitsratio - quick ratio 0,65 0,72 1,64 1,48 0,65 0,75 2,14 1,97 0,65 0,76 2,62 2,43 0,65 0,78 3,19 2,99 Gestreefd wordt naar een solvabiliteitratio van minimaal 0,30. Dit is nodig om financiële risico s te kunnen opvangen. Bij de instellingen die niet aan deze minimumnorm van 30% voldoen, gaat de Inspectie onderzoeken of de financiële continuïteit in gevaar komt. 33

34 Per ultimo 2016 bedraagt de solvabiliteit van het Dollard College 0,65. Daarmee wordt zowel aan de eigen minimumnorm, zoals verwoord in het Treasurystatuut, als aan de nieuwe solvabiliteitsnorm van de onderwijsinspectie voldaan. De verwachting is dat de solvabiliteit in de komende jaren op een vergelijkbaar niveau blijft. Dat betekent dat verdere versterking van het vermogen vooralsnog niet noodzakelijk is. De liquiditeitspositie van het Dollard College is goed. Per ultimo 2016 bedraagt de liquiditeitsratio 1,64. De liquide middelen hebben voor de komende jaren het niveau dat voor een normale bedrijfsvoering gewenst is en bieden ook voldoende ruimte voor het uitvoeren van investeringen. Investeringen In 2017 wordt het meerjarig investeringsbeleid, als onderdeel van het nieuwe strategische beleidsplan, voor het Dollard College opgesteld. De investeringen waarvoor in 2016 middelen zijn gereserveerd, zijn nog niet gebaseerd op een meerjarig investeringsbeleid maar op onderwijskundige of technische noodzaak. Staat van Baten en Lasten Staat van Baten en Lasten (x 1.000) 2016 werkelijk 2017 begroot 2018 prognose 2019 prognose BATEN Rijksbijdragen Overige Overheidsbijdragen Overige baten TOTAAL BATEN LASTEN Personele lasten Afschrijvingslasten Huisvestingslasten Overige lasten TOTAAL LASTEN Saldo Baten en Lasten Saldo financiële baten en lasten NETTO RESULTAAT De begrote en geprognosticeerde cijfers voor de jaren 2016 tot en met 2018 zijn ontleend aan de (herijkte) meerjarenbegroting Deze begroting is vastgesteld door het College van Bestuur en goedgekeurd door de Raad van Toezicht. Zoals uit de geprognosticeerde Staat van Baten en Lasten blijkt, is de impact van bezuinigingen door de overheid op de bekostiging tot 2018 nog niet zo groot. In 2017 is, bij ongewijzigd beleid, sprake van een negatief resultaat van circa 0,2 miljoen, wat eveneens in 2018 ook verwacht wordt. Hierbij is rekening gehouden dat toestemming wordt gekregen om een deel van de bestemmingsreserve in te zetten. Uit de meerjarenbegroting die voor interne doeleinden is opgesteld, blijkt dat vanaf 2018 de impact van bezuinigingen door de overheid op de bekostiging in combinatie met een teruglopend aantal leerlingen groter wordt. De regiodirectie onderkent dit en werkt, samen met de afdelingsdirecteuren en de Ondersteunende Diensten aan het inzichtelijk maken van de effecten en sturingsmogelijkheden op het niveau het Dollard College als geheel maar ook op het niveau van de individuele vestigingen en afdelingen. De belangrijkste aandacht zal in de komende jaren uit moeten gaan naar de personele kosten als ook de vaste kosten zoals afschrijvingslasten en huisvestingslasten omdat deze, bij een dalend aantal leerlingen, steeds zwaarder op de exploitatie gaan drukken. Belangrijkste risico s en onzekerheden Bij Onderwijsgroep Noord is een aanvang gemaakt met de implementatie van een dynamisch risicomanagementsysteem voor de gehele organisatie. 34

35 In 2016 is met name aandacht gegeven aan de ontwikkeling en versterking van de PDCA-cyclus. De (meerjaren)begroting 2017 heeft een andere opzet gekregen en de opbouw van de begroting is verbeterd. Hierdoor kunnen (de effecten van) een aantal risico s beter in kaart worden gebracht en nemen de mogelijkheden voor een goede risicobeheersing toe (bv effect van afnemende leerlingen aantallen). Ook is gestart met het strategische huisvestingplan en strategische personeelsplan. Er wordt daarmee eerst aandacht besteed aan een goed fundament voor de verdere ontwikkeling van het risico-managementsysteem en daarmee is de basis verder op orde gebracht. In 2017 zal het risico-managementsysteem zelf weer verder worden ontwikkeld. Belangrijke aandachtspunten zijn onder andere: krimp van het aantal leerlingen; ontwikkelingen ten aanzien van personeel; huisvesting; kwaliteit van de opleidingen; ontwikkelingen in bekostiging. Om bovengenoemde risico s te beheersen worden verschillende instrumenten ingezet zoals de eerder genoemde ontwikkeling van het strategisch personeelsplan en het strategisch huisvestingsplan. Hierbij worden zowel de kwantitatieve als kwalitatieve aspecten van huisvesting en personeel in beeld worden gebracht en wordt inzichtelijk gemaakt waar op korte of langere termijn knelpunten gaan ontstaan. Er kan dan geanticipeerd worden op deze risico s. De effecten zijn, voor zover op dit moment beschikbaar, meegenomen in de meerjarenbegroting. Rapportage toezichthoudend orgaan Zoals uit het verslag van de Raad van Toezicht blijkt laat de Raad zich informeren over de belangrijke ontwikkelingen en grote beleidsvraagstukken zodat de Raad haar toezichthoudende rol goed kan vervullen. Bij deze thema s denkt de Raad van Toezicht mee met het College van Bestuur en geeft tevens adviezen (zie ook het verslag van de Raad van Toezicht). 5.4 Treasury Het Dollard College handelt binnen de kaders van het treasurystatuut. Dit statuut is gebaseerd op de Regeling beleggen en belenen door instellingen voor onderwijs en onderzoek Doel van het treasurystatuut is om het primaire proces van het Dollard College te ondersteunen. Met het beheer van financiële posities en financiële stromen streeft het Dollard College er naar de kosten en risico s te minimaliseren en de opbrengsten te maximaliseren. Het treasurystatuut is verankerd in de administratieve organisatie. Het Dollard College heeft per einde 2016 de beschikking over 3,8 miljoen aan liquide middelen. De liquide middelen zijn direct opvraagbaar en risicoloos weggezet bij gezonde en solide Nederlandse banken, conform het treasurystatuut. Er zijn in 2016 geen nieuwe leningen aangetrokken en gedurende 2016 heeft het Dollard College geen beleggingen uitstaan. Het saldo van liquide middelen is teruggelopen met ca. 1 mln. (van ca. 4,8 mln per tot 3,8 mln per eind 2016). Over het jaar 2016 is er steeds voldoende saldo op de betaalrekening aangehouden om aan de verplichtingen te kunnen voldoen. Het saldo op direct opvraagbare spaarrekeningen bedraagt per eind 2016 ca. 3,6 mln. Het Dollard College heeft het Treasurystatuut in 2016 gewijzigd naar aanleiding van de nieuwe regeling Beleggen, lenen en derivaten OCW 2016, welke de oude regeling Beleggen en Belenen door instellingen voor onderwijs en onderzoek 2010 vervangt. Het statuut is opgesteld in overeenstemming met artikel 10 van de nieuwe regeling Beleggen, lenen en derivaten OCW Het statuut is vastgesteld door de raad van toezicht. Het financieel beleid wordt gevoerd in lijn met de regeling. Er is geen behoefte aan externe financiering. 35

36 36

37 Jaarrekening Balans per 31 december 2016 Staat van baten en lasten over 2016 Kasstroomoverzicht over 2016 Gehanteerde grondslagen bij de opstelling van de jaarrekening Toelichting behorende tot de balans Niet in de balans opgenomen activa en verplichtingen Toelichting behorende tot de staat van baten en lasten Staat van baten en lasten over 2016 Dollard College (20CM) Toelichting behorende tot de staat van baten en lasten Dollard College (20CM) Staat van baten en lasten over 2016 De Flint (19UR) Toelichting behorende tot de staat van baten en lasten De Flint (19UR) Verbonden partijen 37

38 Balans per 31 december 2016 (na resultaatbestemming) Vaste activa 1.2 Materiële vaste activa Totaal vaste activa Vlottende activa 1.4 Voorraden Vorderingen Liquide middelen Totaal vlottende activa Totaal activa Eigen vermogen Voorzieningen Kortlopende schulden Totaal passiva

39 Staat van baten en lasten over Begroting Baten 3.1 Rijksbijdragen Overige overheidsbijdragen en subsidies Overige baten Totaal baten Lasten 4.1 Personeelslasten Afschrijvingen Huisvestingslasten Overige lasten Totaal lasten Saldo baten en lasten Financiële baten en lasten Netto resultaat

40 Kasstroomoverzicht over Kasstroom uit operationele activiteiten Saldo baten en lasten Aanpassingen voor: 4.2 afschrijvingen vrijval uit investeringssubsidies mutaties voorzieningen Veranderingen in vlottende middelen: 1.4 voorraden vorderingen schulden Kasstroom uit bedrijfsoperaties Ontvangen interest Betaalde interest Totaal kasstroom uit operationele activiteiten Kasstroom uit investeringsactiviteiten 1.2 Investeringen in materiële vaste activa Desinvesteringen in materiële vaste activa Totaal kasstroom uit investeringsactiviteiten Mutatie liquide middelen Stand per 1 januari Mutatie boekjaar Stand per 31 december

41 Toelichting op de geconsolideerde balans en winst-en-verliesrekening Algemene toelichting Activiteiten Dollard College is een onderwijsinstelling die praktijkonderwijs, VMBO, HAVO en VWO onderwijs aanbiedt op zeven vestigingen in Bellingwolde, Pekela, Winschoten en Woldendorp. Continuïteit De in de onderhavige jaarrekening gehanteerde grondslagen van waardering en resultaatbepaling zijn gebaseerd op de veronderstelling van continuïteit van de stichting. Vestigingsadres, rechtsvorm en inschrijfnummer kamer van koophandel Dollard College is een stichting en is gevestigd aan de Hereweg 101 te Groningen. Stichting Dollard College is feitelijk gevestigd aan de Hereweg 101, Postbus 17, 9700 AA te Groningen en is ingeschreven bij het handelsregister onder nummer Groepsverhoudingen Stichting Dollard College wordt als gevolg van 100% zeggenschap meegeconsolideerd in de jaarrekening van Stichting Onderwijsgroep Noord. Gebruik van schattingen De opstelling van de jaarrekening vereist dat het management oordelen vormt en schattingen en veronderstellingen maakt die van invloed zijn op de toepassing van grondslagen en de gerapporteerde waarde van activa en verplichtingen, en van baten en lasten. De daadwerkelijke uitkomsten kunnen afwijken van deze schattingen. De schattingen en onderliggende veronderstellingen worden voortdurend beoordeeld. Herzieningen van schattingen worden opgenomen in de periode waarin de schatting wordt herzien en in toekomstige perioden waarvoor de herziening gevolgen heeft. De volgende waarderingsgrondslagen zijn naar de mening van het management het meest kritisch voor het weergeven van de financiële positie en vereisen schattingen en veronderstellingen: Inschatting van de levensduur van activa. Inschattingen in het kader van personele voorzieningen. Verbonden partijen Als verbonden partij worden alle rechtspersonen aangemerkt waarover overheersende zeggenschap, gezamenlijke zeggenschap of invloed van betekenis kan worden uitgeoefend. Ook rechtspersonen die overwegende zeggenschap kunnen uitoefenen worden aangemerkt als verbonden partij. Ook de statutaire directieleden, andere sleutelfunctionarissen in het management van Dollard College of de moedermaatschappij van Dollard College en nauwe verwanten zijn verbonden partijen. Transacties van betekenis met verbonden partijen worden toegelicht voor zover deze niet onder normale marktvoorwaarden zijn aangegaan. Hiervan wordt toegelicht de aard en de omvang van de transactie en andere informatie die nodig is voor het verschaffen van het inzicht. Toelichting op het kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. De geldmiddelen in het kasstroomoverzicht bestaan uit liquide middelen. Ontvangsten en uitgaven uit hoofde van interest, ontvangen dividenden en winstbelastingen zijn opgenomen onder de kasstroom uit operationele activiteiten. De verkrijgingsprijs van de verworven groepsmaatschappij is opgenomen onder de kasstroom uit investeringsactiviteiten, voor zover betaling in geld heeft plaatsgevonden. De geldmiddelen die in de verworven groepsmaatschappij aanwezig zijn, zijn op de aankoopprijs in mindering gebracht. Transacties waarbij geen instroom of uitstroom van kasmiddelen plaatsvindt zijn niet in het kasstroomoverzicht opgenomen. Algemene grondslagen Algemeen De geconsolideerde jaarrekening is opgesteld volgens de Regeling jaarverslaggeving onderwijs. In deze regeling is bepaald dat de bepalingen van Titel 9 Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek en de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving (in het bijzonder RJ 660 Onderwijsinstellingen) van toepassing zijn, met inachtneming van de daarin aangeduide uitzonderingen. Activa en verplichtingen worden in het algemeen gewaardeerd tegen de verkrijgings of vervaardigingsprijs of de actuele waarde. Indien geen specifieke waarderingsgrondslag is vermeld vindt waardering plaats tegen de verkrijgingsprijs. In de balans, de winst en verliesrekening en het kasstroomoverzicht zijn referenties opgenomen. Met deze referenties wordt verwezen naar de toelichting. Vergelijking met voorgaand jaar De gehanteerde grondslagen van waardering en van resultaatbepaling zijn ongewijzigd gebleven ten opzichte van het voorgaande jaar, met uitzondering van de toegepaste stelsel en schattingswijzigingen zoals opgenomen in de desbetreffende paragrafen. Tot 1 januari 2016 werden de in het boekjaar vrijgevallen investeringssubsidies die betrekking hebben op een deel van de afschrijvingslasten, verantwoord als bate bij de Overige subsidies OCW/EZ en de Overige overheidsbijdragen en subsidies. Vanaf 2016 worden deze baten gesaldeerd met de afschrijvingen. De vergelijkende cijfers over 2015 zijn dienovereenkomstig aangepast. 41

42 Financiële instrumenten Financiële instrumenten omvatten vorderingen, geldmiddelen, langlopende en kortlopende schulden en overige financiële verplichtingen, waaronder derivaten. Financiële instrumenten omvatten tevens in contracten besloten afgeleide financiële instrumenten (derivaten). Deze derivaten worden door de instelling niet gesepareerd van het basiscontract en derhalve in overeenstemming met het basiscontract verwerkt. Financiële instrumenten worden bij de eerste opname verwerkt tegen reële waarde. Indien instrumenten niet zijn gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van waarde veranderingen in de staat van baten en lasten maken eventuele direct toerekenbare transactie kosten deel uit van de eerste waardering. Na de eerste opname worden financiële instrumenten op de hierna beschreven manier gewaardeerd. Afgeleide financiële instrumenten (derivaten) De eerste waardering voor afgeleide financiële instrumenten is de reële waarde. Na eerste waardering worden afgeleide financiële instrumenten gewaardeerd op kostprijs of lagere marktwaarde. De wijze van verwerking van waardeveranderingen van het afgeleide financieel instrument hangt af van de vraag of er hedge accounting wordt toegepast. Grondslagen voor waardering van activa en passiva Materiële vaste activa Bedrijfsgebouwen en terreinen worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs plus bijkomende kosten of vervaardigingsprijs onder aftrek van lineaire afschrijvingen gedurende de verwachte toekomstige gebruiksduur. Op terreinen wordt niet afgeschreven. Er wordt rekening gehouden met de bijzondere waardeverminderingen die op balansdatum worden verwacht. Voor de vaststelling of voor een materieel vast actief sprake is van een bijzondere waardevermindering wordt verwezen naar betreffende paragraaf. Indien grond gekocht is met opstallen, met de intentie de opstallen te slopen of teniet te laten gaan en vervolgens op de grond nieuwbouw te realiseren, dan maken de eventuele boekwaarde van de opstallen en de gemaakte sloopkosten deel uit van de verkrijgingsprijs van de grond. Overige vaste activa worden gewaardeerd tegen verkrijgings of vervaardigingsprijs inclusief direct toerekenbare kosten, onder aftrek van lineaire afschrijvingen gedurende de verwachte toekomstige gebruiksduur en bijzondere waardeverminderingen. Activeren vindt plaats voor investeringen met een verkrijgings of vervaardigingsprijs vanaf 500. De afschrijvingen worden berekend als een percentage over de aanschafprijs volgens de lineaire methode op basis van de economische levensduur. Op terreinen en op materiële vaste activa in uitvoering en vooruitbetalingen op materiële vaste activa wordt niet afgeschreven. Deze levensduur wordt voor de onderscheiden activa gesteld op: Gebouwen Semi permanente gebouwen en verbouwingen/renovatie Apparatuur, machines en installaties Meubilair Hard en software 30 jaar 10 jaar 4 10 jaar jaar 3 jaar Onderhoudsuitgaven worden slechts geactiveerd, indien zij de gebruiksduur van het object verlengen. Investeringssubsidies welke betrekking hebben op de materiële vaste activa worden in mindering gebracht op de materiële vaste activa (vooruit ontvangen investeringssubsidies) en vallen jaarlijks vrij ten gunste van de rijksbijdragen danwel de overige overheidsbijdragen. Voor de toekomstige kosten van groot onderhoud aan de bedrijfsgebouwen wordt geen voorziening voor groot onderhoud gevormd. De kosten worden rechtstreeks in de resultatenrekening verantwoord. Financiële vaste activa Deelnemingen Deelnemingen waarin invloed van betekenis kan worden uitgeoefend worden gewaardeerd volgens de vermogensmutatiemethode (nettovermogenswaarde). Wanneer 20% of meer van de stemrechten uitgebracht kan worden, wordt ervan uitgegaan dat er invloed van betekenis is. De nettovermogenswaarde wordt berekend volgens de grondslagen die gelden voor deze jaarrekening; voor deelnemingen waarvan onvoldoende gegevens beschikbaar zijn voor aanpassing aan deze grondslagen, wordt uitgegaan van de waarderingsgrondslagen van de desbetreffende deelneming. Indien de waardering van een deelneming volgens de nettovermogenswaarde negatief is, wordt deze op nihil gewaardeerd. Indien en voor zover De (Middel)Grote B.V. in deze situatie geheel of gedeeltelijk instaat voor de schulden van de deelneming, dan wel het stellige voornemen heeft de deelneming tot betaling van haar schulden in staat te stellen, wordt hiervoor een voorziening getroffen. De eerste waardering van gekochte deelnemingen is gebaseerd op de reële waarde van de identificeerbare activa en passiva op het moment van acquisitie. Voor de vervolgwaardering worden de grondslagen toegepast die gelden voor deze jaarrekening, uitgaande van de waarden bij eerste waardering. Als resultaat wordt verantwoord het bedrag waarmee de boekwaarde van de deelneming sinds de voorafgaande jaarrekening is gewijzigd als gevolg van het door de deelneming behaalde resultaat. Deelnemingen waarop geen invloed van betekenis kan worden uitgeoefend, worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs. Als resultaat wordt in aanmerking genomen het in het verslagjaar gedeclareerde dividend van de deelneming, waarbij niet in contanten uitgekeerde dividenden worden gewaardeerd tegen reële waarde. 42

43 Indien sprake is van een bijzondere waardevermindering vindt waardering plaats tegen de realiseerbare waarde (zie verder de paragraaf Bijzondere waardeverminderingen van vaste activa ); afwaardering vindt plaats ten laste van de winst enverliesrekening. Bijzondere waardeverminderingen Voor materiële vaste activa wordt op iedere balansdatum beoordeeld of er aanwijzingen zijn dat deze activa onderhevig zijn aan bijzondere waardeverminderingen. Als dergelijke indicaties aanwezig zijn, wordt de realiseerbare waarde van het actief geschat. De realiseerbare waarde is de hoogte van de bedrijfswaarde en de opbrengstwaarde. Als het niet mogelijk is de realiseerbare waarde te bepalen voor een individueel actief, wordt de realiseerbare waarde bepaald van de kasstroom genererende eenheid waartoe het actief behoort. Wanneer de boekwaarde van een actief of een kasstroom genererende eenheid hoger is dan de realiseerbare waarde, wordt een bijzonder waardeverminderingsverlies verantwoord voor het verschil tussen de boekwaarde en de realiseerbare waarde. Een bijzonder waardeverminderingsverlies wordt direct als last verwerkt in de winst en verliesrekening onder gelijktijdige verlaging van de boekwaarde van het betreffende actief. Indien sprake is van een bijzonder waardeverminderingsverlies van een kasstroom genererende eenheid, wordt het verlies allereerst toegerekend aan goodwill die is toegerekend aan de kasstroom genererende eenheid. Een eventueel restant verlies wordt toegerekend aan de andere activa van de eenheid naar rato van hun boekwaarden. Verder wordt op iedere balansdatum beoordeeld of er enige indicatie is dat een in eerdere jaren verantwoord bijzonder waardeverminderingsverlies is verminderd. Als een dergelijke indicatie aanwezig is, wordt de realiseerbare waarde van het betreffende actief of kasstroom genererende eenheid geschat. Terugneming van een eerder verantwoord bijzonder waardeverminderingsverlies vindt alleen plaats als sprake is van een wijziging van de gehanteerde schattingen bij het bepalen van de realiseerbare waarde sinds de verantwoording van het laatste bijzonder waardeverminderingsverlies. In dat geval wordt de boekwaarde van het actief (of kasstroom genererende eenheid) opgehoogd tot de geschatte realiseerbare waarde, maar niet hoger dan de boekwaarde die bepaald zou zijn (na afschrijvingen) als in voorgaande jaren geen bijzonder waardevermindering voor het actief (of kasstroom genererende eenheid) zou zijn verantwoord. Voorraden De voorraden betreffen de lesboeken en laptops die aan de leerlingen in bruikleen worden gegeven en zijn gewaardeerd tegen de verkrijgingsprijs. De verkrijgingsprijs omvat de inkoopprijs en bijkomende kosten, zoals invoerrechten, transportkosten en andere kosten die direct kunnen worden toegerekend aan de verwerving van voorraden. Handelskortingen, rabatten en soortgelijke (te) ontvangen vergoedingen met betrekking tot de inkoop worden in mindering gebracht op de verkrijgingsprijs. Bij de waardering van de voorraden wordt rekening gehouden met de eventueel op balansdatum opgetreden waardeverminderingen. Op basis van de verwachte gemiddelde gebruiksduur van de lesboeken en laptops vindt een jaarlijkse afwaardering van 25% van de aanschafwaarde plaats. Vorderingen Vorderingen worden bij eerste verwerking gewaardeerd tegen de reële waarde van de tegenprestatie. Vorderingen worden na eerste verwerking gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs. Als de ontvangst van de vordering is uitgesteld op grond van een verlengde overeengekomen betalingstermijn wordt de reële waarde bepaald aan de hand van de contante waarde van de verwachte ontvangsten en worden er op basis van de effectieve rente rente inkomsten ten gunste van de winst enverliesrekening gebracht. Voorzieningen wegens oninbaarheid worden in mindering gebracht op de boekwaarde van de vordering. Liquide middelen Liquide middelen bestaan uit kas en banktegoeden met een looptijd korter dan twaalf maanden. Rekening courantschulden bij banken zijn opgenomen onder schulden aan kredietinstellingen onder kortlopende schulden. Liquide middelen worden gewaardeerd tegen nominale waarde. Voorzieningen De personeelsvoorzieningen bestaan uit een voorziening wachtgelden, een voorziening ambtsjubilea, een voorziening langdurig zieken en een voorziening seniorenverlof. Algemeen Een voorziening wordt in de balans opgenomen, wanneer er sprake is van: een in rechte afdwingbare of feitelijke verplichting die het gevolg is van een gebeurtenis in het verleden; en waarvan een betrouwbare schatting kan worden gemaakt; en het waarschijnlijk is dat voor afwikkeling van die verplichting een uitstroom van middelen nodig is. Indien (een deel van) de uitgaven die noodzakelijk zijn om een voorziening af te wikkelen waarschijnlijk geheel of gedeeltelijk door een derde worden vergoed bij afwikkeling van de voorziening, wordt de vergoeding als afzonderlijk actief gepresenteerd. Voorzieningen worden gewaardeerd tegen de nominale waarde van de uitgaven die naar verwachting noodzakelijk zijn om de verplichtingen en verliezen af te wikkelen. De voorziening wachtgelden is voor wachtgeldverplichtingen ten aanzien van voormalig personeel. De omvang van de voorziening is bepaald op basis van de contante waarde van de huidige wachtgeldverplichtingen. Bij het berekenen van de contante waarde wordt een rentepercentage van 0,356% gehanteerd. Dit is het tarief van de 10 jaars kapitaalmarktrente voor Nederland per ultimo De voorziening ambtsjubilea is voor de verplichting ten aanzien van de toekomstige uitkering bij ambtsjubilea van personeel. De hoogte van de voorziening wordt jaarlijks bepaald op basis van de gemiddelde verplichting in de afgelopen vijf jaren. Contant maken van deze verplichting leidt niet tot een materiële afwijking ten opzichte van de huidige berekening. 43

44 De voorziening langdurig zieken is gevormd voor de op balansdatum bestaande verplichting tot het in de toekomst doorbetalen van beloningen aan personeelsleden die op balansdatum naar verwachting blijvend geheel of gedeeltelijk niet in staat zijn om werkzaamheden te verrichten door ziekte of arbeidsongeschiktheid. De voorziening spaarverlof is gevormd voor de verplichting, uit hoofde van het levensfase bewust personeelsbeleid ten aanzien van het persoonlijk budget van 50 uur per jaar op grond van de CAO VO. Medewerkers waarop de CAO VO van toepassing is kunnen ervoor kiezen deze uren te sparen. Voor deze gespaarde uren is een voorziening getroffen. Langlopende schulden Langlopende schulden worden na eerste opname gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs op basis van de effectieverentemethode, waarbij een verschil tussen de geamortiseerde kostprijs en het aflossingsbedrag op basis van de effectieverentemethode in de winst en verliesrekening wordt opgenomen over de looptijd van de leningen. Indien er geen sprake is van agio of disagio of transactiekosten is de geamortiseerde kostprijs gelijk aan de nominale waarde van de schuld. Bij vervroegde aflossingen wordt de in rekening gebrachte boeterente verwerkt in de winst en verliesrekening als financiële baten en lasten. Voor alle langlopende leningen zijn zakelijke zekerheidstellingen verstrekt. De aflossingsverplichtingen voor het komend jaar van de langlopende schulden worden opgenomen onder kortlopende schulden. Kortlopende schulden en overige financiële verplichtingen Kortlopende schulden worden bij de eerste verwerking gewaardeerd tegen reële waarde. De kortlopende schulden zijn, tenzij anders is aangegeven, opeisbaar binnen één jaar. Grondslagen voor bepaling van het resultaat Resultaatbepaling In de staat van baten en lasten worden verantwoord, met inachtneming van de eerder genoemde waarderingsgrondslagen, de baten en lasten welke aan het boekjaar toegerekend moeten worden. Lasten worden verantwoord als deze voorzienbaar zijn; baten worden verantwoord als deze gerealiseerd zijn. Dit met uitzondering van de bijdragen van leerlingen en cursisten, welke worden verantwoord in het jaar waarin het schooljaar, respectievelijk de cursus, een aanvang neemt. Baten en lasten uit voorgaande jaren die in dit boekjaar zijn geconstateerd, worden aan dit boekjaar toegerekend. Opbrengstverantwoording Rijksbijdragen, overige overheidsbijdragen en -subsidies Rijksbijdragen, overige overheidsbijdragen en subsidies uit hoofde van de basisbekostiging worden in het jaar waarop de toekenning betrekking heeft, volledig verwerkt als baten in de staat van baten en lasten. Indien deze opbrengsten betrekking hebben op een specifiek doel, dan worden deze naar rato van de verrichte werkzaamheden als baten verantwoord. Overige baten Onder overige bedrijfsopbrengsten worden resultaten verantwoord die niet rechtstreeks samenhangen met de levering van diensten in het kader van de normale, niet incidentele bedrijfsactiviteiten. Deze opbrengsten worden toegerekend aan de verslagperiode in overeenstemming met de inhoud van de overeenkomst. Personeelslasten Onder personeelslasten is begrepen de in het boekjaar verschuldigde salarissen, sociale lasten, pensioenpremies, inleenkrachten en overige personeelskosten verminderd met de ontvangen uitkeringen van sociale fondsen. Pensioenen Stichting Dollard College is aangesloten bij Stichting Pensioenfonds ABP. ABP is een bedrijfstakpensioenfonds met een toegezegde pensioenregeling (multi employer defined benefit regeling). Gezien het feit dat de pensioenregeling een multiemployer regeling betreft is de pensioenregeling als een toegezegde bijdrageregeling (defined contribution regeling) verantwoord. Uitgangspunt is dat de in de verslagperiode te verwerken pensioenlast gelijk is aan de over die periode aan het pensioenfonds verschuldigde pensioenpremies. Voor zover de verschuldigde premies op balansdatum nog niet zijn voldaan, wordt hiervoor een verplichting opgenomen. Als de op balansdatum reeds betaalde premies de verschuldigde premies overtreffen, wordt een overlopende actiefpost opgenomen voor zover sprake zal zijn van terugbetaling door het fonds of van verrekening met in de toekomst verschuldigde premies. Verder wordt op balansdatum een voorziening opgenomen voor bestaande additionele verplichtingen ten opzichte van het fonds en de werknemers, indien het waarschijnlijk is dat voor de afwikkeling van die verplichtingen een uitstroom van middelen zal plaatsvinden en de omvang van de verplichtingen betrouwbaar kan worden geschat. Het al dan niet bestaan van additionele verplichtingen wordt beoordeeld aan de hand van de uitvoeringsovereenkomst met het fonds, de pensioenovereenkomst met de werknemers en andere (expliciete of impliciete) toezeggingen aan de werknemers. De voorziening wordt gewaardeerd tegen de beste schatting van de contante waarde van de bedragen die noodzakelijk zijn om de verplichtingen op balansdatum af te wikkelen. Voor een op balansdatum bestaand overschot bij het pensioenfonds wordt een vordering opgenomen als de onderneming de beschikkingsmacht heeft over dit overschot, het waarschijnlijk is dat het overschot naar de onderneming zal toevloeien en de vordering betrouwbaar kan worden vastgesteld. Afschrijvingen Materiële vaste activa worden vanaf het moment van gereedheid voor ingebruikneming afgeschreven over de verwachte toekomstige gebruiksduur van het actief. Over terreinen en in uitvoering en vooruitbetaling wordt niet afgeschreven. Indien een schattingswijziging plaatsvindt van de toekomstige gebruiksduur, dan worden de toekomstige afschrijvingen aangepast. 44

45 Boekwinsten en verliezen uit de incidentele verkoop van materiële vaste activa zijn begrepen onder de overige baten respectievelijk onder overige lasten. Segmentatie In dit jaarverslag zijn overeenkomstig de 'Regeling Jaarverslaggeving Onderwijs' afzonderlijke staten van baten en lasten, alsmede de daarbij behorende toelichting, opgenomen per BRIN nummer. Het betreft hier BRIN nummer 20CM 'Scholengemeenschap Dollard College voor Lyc Havo Mavo Vbo Lwoo' en BRIN nummer 19UR 'School voor Praktijkonderwijs De Flint'. Bij de verdeling van de resultatenrekening per segment is aangesloten op de activiteiten van het bedrijfsproces. De directe kosten van de segmenten zijn volledig toegerekend aan het betreffende segment. Financiële baten en lasten Rentebaten en rentelasten worden tijdsevenredig verwerkt, rekening houdend met de effectieve rentevoet van de desbetreffende activa en passiva. Bij de verwerking van de rentelasten wordt rekening gehouden met de verantwoorde transactiekosten op de ontvangen leningen. 45

46 Toelichting behorende tot de balans 1.2 Materiële vaste activa Aanschafprijs Cumulatieve Boekwaarde Investeringen Desinvesteringen Afschrijvingen Aanschafprijs Cumulatieve Boekwaarde 1 januari 2016 afschrijvingen 1 januari december 2016 afschrijvingen 31 december 2016 en waarde en waardeverminderingen verminderingen 1 januari december Gebouwen en terreinen Inventaris en apparatuur In uitvoering en vooruitbetalingen Niet aan het proces dienstbare materiële vaste activa Materiële vaste activa Vooruitontvangen investeringssubsidies Materiële vaste activa De boekwaarde van de materiële vaste activa is ten opzichte van 2015 flink gestegen. In 2016 is voor een bedrag van geïnvesteerd in inventaris en apparatuur. De grootste investering heeft plaatsgevonden op het Hommesplein (klimaatbeheersing). Daarnaast is op alle vestigingen flink geïnvesteerd in de ICT infrastructuur (Project Infra). De desinvesteringen waren nagenoeg nihil en de totale afschrijvingslast bedroeg Investeringen in gebouwen en terreinen hebben niet plaatsgevonden. De investeringen in inventaris hebben een omvang van Hiervan heeft betrekking op machines en apparatuur (mn. klimaatbeheersing Hommesplein), op schoolmeubilair en op ICT apparatuur. Voor het overige ( ) is sprake van investeringen in audiovisuele middelen, kantinemeubilair en een transportmiddel. De investeringen 'in uitvoering' betreffen de investeringen van Project Infra (verbeteren ICT infrastructuur). Dit project wordt begin 2017 afgerond. De vrijgevallen investeringssubsidies zijn verantwoord onder de afschrijvingslasten. 1.4 Voorraden Gebruiksgoederen Voorraden Stand per 1 januari Verkrijgingsprijs gebruiksgoederen Af: Voorziening voor incourantheid Af: Waardevermindering Gebruiksgoederen In 2016 is voor een bedrag van aan lesboeken en aan Thinkpads aangeschaft. Dit is minder dan in Deze boeken en thinkpads worden gedurende het schooljaar aan de leerlingen in bruikleen gegeven. Voor de thinkpads wordt jaarlijks een bijdrage van de leerlingen ontvangen. Op basis van de verwachte gemiddelde gebruiksduur van de lesboeken en thinkpads vindt een jaarlijkse afwaardering van 25% van de aanschafwaarde plaats. Deze waardevermindering was in Vorderingen Debiteuren OCW/ELI Groepsmaatschappijen Andere deelnemingen Studenten / deelnemers / cursisten Overige overheden Overige vorderingen Overlopende activa Af: Voorzieningen wegens oninbaarheid Vorderingen Personeel Overige Overige vorderingen Vooruitbetaalde kosten Overlopende activa Stand per 1 januari Onttrekking Dotatie Af: Voorzieningen wegens oninbaarheid De vorderingen zijn gestegen ten opzichte van 2015 met Deze toename wordt voornamelijk veroorzaakt door de toename van de post debiteuren met , een stijging van de vordering op overige overheden met en een toename van de overlopende activa met De hoogte van de debiteuren is afhankelijk van het moment van factureren en betalen en kan daardoor per periode verschillen. Ultimo 2016 is onder de debiteuren een vordering op Noorderpoort opgenomen van in verband met de voorgeschoten kosten van Project Infra op de Campus. Onder de post overige overheden is een vordering op de gemeente Oldambt van opgenomen voor de compensatie asbestsanering 3e fase. En onder de overlopende activa zijn posten opgenomen, die vooruitbetaald zijn. Ultimo 2016 zijn meer kosten vooruitbetaald dat in De voorziening wegens oninbaarheid is lager, omdat in 2016 een opschoonactie heeft plaatsgevonden. Alle vorderingen hebben een looptijd korter dan 1 jaar. 46

47 1.7 Liquide middelen Kasmiddelen Tegoeden op bankrekeningen Liquide middelen Alle liquide middelen zijn direct opeisbaar. 2.1 Eigen vermogen Saldo Resultaat Overige mutaties Stand per 1 januari december Algemene Reserve Bestemmingsreserve (publiek) Bestemmingsfonds (privaat) Herwaarderingsreserve Eigen vermogen Bestemmingsreserve 'Toekomstbestendig Dollard College' Bestemmingsreserve 'Regeling Jonge leerkrachten' Bestemmingsreserve (publiek) Bestemmingsfonds Mediatheek Bestemmingsfonds Dr. Bosfonds Bestemmingsfonds (privaat) Het totale eigen vermogen komt, na de verdeling van het resultaat, uit op Dit eigen vermogen kan worden onderverdeeld in een algemene reserve van en bestemmingsreserves, bestemmingsfondsen en een herwaarderingsreserve van tezamen Het eigen vermogen is onderverdeeld in publiek en privaat vermogen, waarbij de bestemmingsfondsen van als privaat worden aangemerkt en de overige reserves van als publiek Op basis van de 'Regeling Jaarverslaggeving Onderwijs' wordt de algemene reserve als geheel aangemerkt als publiek vermogen. De publieke bestemmingsreserve Toekomstbestendig Dollard College is gevormd omdat het Dollard College in de komende jaren te maken krijgt met een aantal ontwikkelingen die een grote impact op de organisatie en de middelen zullen hebben. Het gaat daarbij met name om de gevolgen van de daling van het aantal leerlingen en onderwijskundige ontwikkelingen zoals de invoering van Passend Onderwijs. Dit brengt niet alleen een extra inspanning met zich mee maar tevens extra onzekerheden en daarmee ook risico s. Voor bovenstaande ontwikkelingen zullen jaarlijks middelen worden gereserveerd binnen de begroting. Het gaat hier echter om meerjarige ontwikkelingen waarbij deze bestemmingsreserve kan worden ingezet om een mismatch in de tijd tussen de inzet van extra middelen en daarmee gerealiseerde besparingen of opbrengsten te kunnen opvangen. Onderwijsinstellingen hebben in 2007 de mogelijkheid gehad een, als zodanig aantoonbaar, deel van de algemene reserve als eigen privaat vermogen te rubriceren als bestemmingsreserve. Het Dollard College heeft op grond hiervan de private bestemmingsfondsen 'Mediatheek' en 'Dr. Bosfonds' als privaat vermogen gerubriceerd. Het private bestemmingsfonds Mediatheek is ontstaan bij de liquidatie van de Stichting Voorziening Leer en Hulpmiddelen en bijzondere activiteiten Dollard College. Het batig saldo van deze stichting is bij opheffing overgedragen aan het Dollard College met de bepaling dat de middelen besteed moeten worden aan het inrichten van mediatheken en computerlokalen en zo ten goede komen aan de leerlingen van het Dollard College. Het private bestemmingsfonds Dr. D. Bosfonds is ontstaan bij de liquidatie van de Stichting Dr. D. Bosfonds. Het batig saldo van deze stichting is bij opheffing overgedragen aan het Dollard College met de bepaling dat met deze middelen de stoffelijke belangen moeten worden behartigd van het Lager Beroepsonderwijs, zoals dat werd gegeven aan de Scholengemeenschap voor Beroepsonderwijs Dr. D. Bosschool te Winschoten, inmiddels het VMBO, zoals dat wordt gegeven bij de Onderwijs Campus Winschoten van het Dollard College. Bij de invoering van de lumpsum bekostiging voor De Flint is de daar aanwezige inventaris geïnventariseerd en geactiveerd. Op basis van de vastgestelde waarde van deze inventaris is een publieke herwaarderingsreserve gevormd. De vrijval uit deze herwaarderingsreserve zal geschieden al naar gelang de afschrijving van de betreffende activa. Ultimo 2016 is de herwaarderingsreserve nihil. 2.2 Voorzieningen Stand per Dotaties Onttrekkingen Vrijval Stand per Kortlopende Langlopende 31 december december 2016 deel < 1 jaar deel > 1 jaar Personeelsvoorzieningen: Voorziening wachtgelden Voorziening ambtsjubilea Voorziening langdurig zieken Voorziening spaarverlof Voorzieningen De Voorziening wachtgelden is voor wachtgeldverplichtingen ten aanzien van voormalig personeel. De looptijd is bepaald per individuele voormalige medewerker. De omvang van de voorziening is bepaald op basis van de contante waarde van de huidige wachtgeldverplichtingen. Bij het berekenen van de contante waarde wordt een rentepercentage van 0,356% gehanteerd. Dit is het tarief van de 10 jaars kapitaalmarktrente voor Nederland per ultimo De voorziening ambtsjubilea is voor de verplichting ten aanzien van de toekomstige uitkering bij ambtsjubilea van personeel. De hoogte van de voorziening wordt jaarlijks bepaald op basis van de verwachte verplichtingen voor de komende vijf jaren. Contant maken van deze verplichting leidt niet tot een materiële afwijking ten opzichte van de huidige berekening. De voorziening langdurig zieken is gevormd voor de op balansdatum bestaande verplichting tot het in de toekomst doorbetalen van beloningen aan personeelsleden die op balansdatum naar verwachting blijvend geheel of gedeeltelijk niet in staat zijn om werkzaamheden te verrichten door ziekte of arbeidsongeschiktheid. De voorziening spaarverlof is gevormd voor de verplichting uit hoofde van het levensfase bewust personeelsbeleid ten aanzien van het persoonlijk budget van 50 uur per jaar. Medewerkers kunnen ervoor kiezen deze uren te sparen. Voor deze gespaarde uren uit 2014, 2015 en 2016 is ultimo 2016 een voorziening getroffen. 47

48 2.4 Kortlopende schulden Kredietinstellingen Vooruitgefactureerde en ontvangen termijn OHW Crediteuren OCW/ELI Schulden aan groepsmaatschappijen Schulden aan andere deelnemningen Belastingen en premies sociale verzekeringen Schulden terzake van pensioenen Overige kortlopende schulden Overlopende passiva Kortlopende schulden Loonheffing Omzetbelasting Premies sociale verzekeringen Belastingen en premies sociale verzekeringen Vooruitontvangen subsidies OCW/ELI geoormerkt Vooruitontvangen subsidies OCW/ELI niet geoormerkt Vooruitontvangen termijnen Vakantiegeld en dagen Accountants en administratiekosten Overige Overlopende passiva De kortlopende schulden zijn gestegen met Deze stijging wordt voornamelijk veroorzaakt door de toename van de overlopende passiva met , de stijging van de post belastingen en premies sociale verzekeringen met als gevolg van de toename van het aantal medewerkers en aan afname van de crediteuren met Onder de overlopende passiva is onder de post overige het nog te besteden bedrag van het samenwerkingsverband van (2015: ) opgenomen. Tevens is onder de overlopende passiva vooruit ontvangen termijnen opgenomen van (2015: ). Deze post is gestegen als gevolg van de uitgifte van thinkpads aan leerlingen. De hoogte van de kortlopende schulden is afhankelijk van het moment van factureren en betalen en kan daardoor per periode verschillen. Alle kortlopende schulden hebben een looptijd korter dan 1 jaar. Financiële instrumenten Algemeen Het Dollard College maakt in de normale bedrijfsuitoefening gebruik van financiële instrumenten die het Dollard College blootstellen aan markt en/of kredietrisico s. Deze betreffen financiële instrumenten die in de balans zijn opgenomen, zoals vorderingen en schulden. Het Dollard College handelt niet in deze financiële instrumenten en heeft procedures en gedragslijnen om de omvang van het kredietrisico bij elke tegenpartij of markt te beperken. Bij het niet nakomen door een tegenpartij van aan het Dollard College verschuldigde betalingen blijven eventuele daaruit voortvloeiende verliezen beperkt tot de marktwaarde van de desbetreffende instrumenten. De contractwaarde of fictieve hoofdsommen van de financiële instrumenten zijn slechts een indicatie van de mate waarin van dergelijke financiële instrumenten gebruik wordt gemaakt en niet van het bedrag van de krediet of marktrisico s. Kredietrisico De vorderingen uit hoofde van handelsdebiteuren betreffen vorderingen op subsidieverstrekkers en vorderingen op overige debiteuren. Het kredietrisico inzake deze vorderingen is beperkt. Renterisico Het renterisico is beperkt tot eventuele veranderingen in de marktwaarde van opgenomen en uitgegeven leningen. Dollard College heeft geen opgenomen en uitgegeven leningen. Liquiditeitsrisico Het Dollard College bewaakt de liquiditeitspositie door middel van opvolgende liquiditeitsbegrotingen. Het management ziet erop toe dat voor het Dollard College steeds voldoende liquiditeiten beschikbaar zijn om aan de verplichtingen te kunnen voldoen en dat tevens voldoende financiële ruimte onder de beschikbare faciliteiten beschikbaar blijft om steeds binnen de gestelde lening convenanten te blijven. Reële waarde De reële waarde van de meeste in de balans verantwoorde financiële instrumenten, waaronder vorderingen, liquide middelen en kortlopende schulden, benadert de boekwaarde ervan. 48

49 G1 Verantwoording van subsidies zonder verrekeningsclausule Omschrijving Toewijzing Bedrag van Saldo Ontvangen Lasten Totale kosten Saldo nog te besteden Kenmerk Datum de toewijzing t/m in 2016 t/m december t/m ultimo december 2016 Studieverlof Studieverlof Studieverlof Studieverlof Totaal Als in de kolom 'saldo nog te besteden ultimo 2016' nog een saldo, anders dan '0' staat aangegeven, is de prestatie conform de subsidiebeschikking nog niet geheel uitgevoerd of afgerond. G2 Verantwoording van subsidies met verrekeningsclausule (Regeling ROS art.13,lid 2 sub b en EL&I regelingen betrekking hebbend op de EL&I subsidies) Overzicht niet-geoormerkte doelsubsidies OCW en ELI Omschrijving Toewijzing Bedrag van Saldo Ontvangen Lasten Saldo Kenmerk Datum de toewijzing 2015 in 2016 t/m december in 2016 t/m december ultimo december UR Prestatiebox VO Bekostiging exploitatiekosten Bekostiging lesmateriaal Bekostiging personeelskosten Personele bekostiging nieuwkomers Vermindering ivm verrekening collectieve uitkeringskosten Maatwerkbekostiging Nieuwkomers VO BEK BPR M Afrekening uitkeringskosten CM Prestatiebox VO Verrekening individuele uitkeringskosten ivm ontslag Verrekening individuele uitkeringskosten ivm ontslag Verrekening individuele uitkeringskosten ivm ontslag Bekostiging exploitatiekosten Bekostiging lesmateriaal Bekostiging personeelskosten Personele bekostiging nieuwkomers Prestatiesubsidie VSV VO variabel Prestatiesubsidie VSV VO vast Vermindering ivm verrekening collectieve uitkeringskosten Verrekening individuele uitkeringskosten ivm ontslag Zomerscholen VO Aanvullende bekostiging na en bijscholing VO Prestatiesubsidie VSV VO variabel Prestatiesubsidie VSV VO vast Prestatiesubsidie VSV VO vast Maatwerkbekostiging Nieuwkomers VO Bell Maatwerkbekostiging Nieuwkomers VO Pek Maatwerkbekostiging Nieuwkomers VO Bell BEK BPR M Maatwerkbekostiging Nieuwkomers VO Pek BEK BPR M Maatwerkbekostiging Nieuwkomers VO Win BEK BPR M Maatwerkbekostiging Nieuwkomers VO Jade BEK BPR M Maatwerkbekostiging Nieuwkomers VO Bell BEK BPR M Maatwerkbekostiging Nieuwkomers VO Pek BEK BPR M Maatwerkbekostiging Nieuwkomers VO Win BEK BPR M Maatwerkbekostiging Nieuwkomers VO Jade BEK BPR M Maatwerkbekostiging Nieuwkomers VO Bell BEK BPR M Maatwerkbekostiging Nieuwkomers VO Pek BEK BPR M Maatwerkbekostiging Nieuwkomers VO Win BEK BPR M Afrekening uitkeringskosten Totaal

50 Niet in de balans opgenomen activa en verplichtingen Huren Het jaarbedrag van met derden aangegane huurverplichtingen terzake van onroerend goed bedraagt De huurverplichtingen hebben een looptijd van één tot vijfentwintig jaar. De huurverplichtingen voor kopieerapparaten bedraagt Hierbij is sprake van huur met een looptijd van één tot vijf jaar. Investeringsverplichtingen Terzake van reeds verstrekte opdrachten ultimo 2016 belopen de geldende verplichtingen Hiervan heeft betrekking op investeringen in gebouwen (verbouwing Hommesplein) en op investeringen in inventaris/ ICT. Deze investeringen worden afgeschreven in 3 10 jaar naar 0. Overige verplichtingen Naast huur en investeringsverplichtingen is sprake van contractuele verplichtingen naar derden voor leveringen en diensten. Het betreft hier onder andere energie, schoonmaak, verzekeringen, schoolboeken en kantoorartikelen. Deze contracten zijn Europees aanbesteed voor zover de omvang van deze contracten de geldende grensbedragen te boven gaan. Europese aanbestedingen Onderstaand een overzicht van het jaarbedrag van met derden aangegane verplichtingen naar aanleiding van Europese aanbestedingen: Contractant Goed of dienst Einddatum contract Totale verplichting Verplichting < 1 jaar Verplichting 1-5 jaar Verplichting > 5 jaar Scholten Awater Computers 1 maart 2019 P.M. P.M. P.M. 0 Maetis Arbo diensten 31 december 2017 P.M. P.M. P.M. Iddink Schoolboeken 1 april 2019 P.M. P.M. P.M. 0 E.ON via Hellemans Elektriciteit 1 januari 2017 P.M. P.M. P.M. 0 Consultancy BV Eneco via Hellemans Gas 1 januari 2017 P.M. P.M. P.M. 0 Consultancy BV USG People Inhuur uitzendkrachten 31 juli 2018 P.M. P.M. P.M. 0 Deli XL Kantine inkopen 1 oktober 2017 P.M. P.M. P.M. 0 Staples Kantoorartikelen 1 april 2017 P.M. P.M. P.M. 0 NNRD Afval en reiningdiensten 31 januari 2022 P.M. P.M. P.M. 0 Konica Minolta Multifunctionals 1 februari Axians Draadloos netwerk 1 april Groot Haar + Orth Reclame activiteiten 1 april 2017 P.M. P.M. P.M. 0 Asito Schoonmaak 30 april 2026 P.M. P.M. P.M. 0 Amlin + Raetshagen Verzekeringen gebouwen 31 december 2017 P.M. P.M. P.M. 0 Daar waar P.M. is opgenomen betreft het in alle gevallen raamovereenkomsten waarbij geen vaste afname verplichtingen zijn aangegaan. Konica Minolta heeft de huur van de multifunctionals die de stichtingen moeten betalen voor 4 jaar bij een lease maatschapppij ondergebracht. Onderwijsgroep Noord is zelf als stichting niet aanbestedingsplichtig en lift mee op de aanbestedingen van AOC Terra, Dollard College en Alle bedragen zijn indicatief en exclusief BTW en gebaseerd op het boekjaar 2016 of ander relevant jaar. Garanties Stichting Dollard College heeft aan de ING Bank een compte joint en mede aansprakelijkheidsovereenkomst en een negative pledge / pari passu en cross default verklaring afgegeven. Deze afgegegeven verklaringen gelden als zekerheid voor de door de ING Bank N.V. verstrekte kredietfaciliteit van aan Stichting AOC Terra. De negatieve pledge heeft een waarde van Hoofdelijke aansprakelijkheid Statutair is bepaald dat Stichting Dollard College hoofdelijk aansprakelijk is voor schulden, nu en in de toekomst, van alle tot de Stichting Onderwijsgroep Noord behorende instellingen. Vordering op het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen De vorderingen op het Ministerie van Onderwijs Cultuur en Wetenschappen betreft de periode van declaratiebekostiging. Deze vordering worden verrekend indien Stichting Dollard College ophoudt te bestaan. Dit betreft een in de praktijk niet invorderbare vordering, tenzij op een moment daadwerkelijk de school wordt opgeheven. Om die reden is in 2007 besloten de vordering op het ministerie af te boeken en op te nemen als een niet in de balans opgenomen activa. Regeling Duurzame Inzetbaarheid en werktijdvermindering Senioren De regeling duurzame inzetbaarheid is bedoeld om werknemers in de gelegenheid te stellen afspraken te maken die hen helpen om ook op langere termijn het werk goed, gezond en met plezier te blijven doen. Eigen verantwoordelijkheid en keuze van de werknemer staan daarbij voorop. De werknemer heeft recht op een persoonlijk (basis)budget van 50 uur ten behoeve van zijn duurzame inzetbaarheid. Indien de werknemer gebruik maakt van seniorenverlof dan wel van één van de overgangsregelingen, dan vervalt het recht op het persoonlijk budget. Aangezien deze uren niet kunnen worden gespaard is ultimo boekjaar geen sprake van een saldo te waarderen verlofuren. Aansprakelijkheid bij een fiscale eenheid Dollard College vormt met Onderwijsgroep Noord, Terra en rsg de Borgen een fiscale eenheid voor de omzetbelasting. Op grond van de Invorderingswet zijn de individuele stichtingen ieder hoofdelijk aansprakelijk voor ter zake door de combinatie verschuldigde belasting. 50

51 Toelichting behorende tot de staat van baten en lasten 3.1 Rijksbijdragen 2016 Begroting Rijksbijdrage OCW/EZ Overige subsidies OCW Rijksbijdragen OCW Rijksbijdrage OCW/EZ Geoormerkte subsidies Niet geoormerkte subsidies Toerekening investeringssubsidies Overige subsidies OCW De rijksbijdrage is gestegen ten opzichte van 2015 met 2,8%. Het aantal leerlingen is toegenomen van leerlingen in naar leerlingen in (+1,5%). Daarnaast heeft de toename van de GPL gezorgd van een hogere rijksbijdrage. De overige subsidies zijn gestegen ten opzichte van Dit wordt veroorzaakt door een extra subsidie voor de 1e opvang vreemdelingen/ nieuwkomers als gevolg van meer leerlingen en een nieuwe regeling ( ) en een extra subsidie uit de Prestatiebox door toename bedrag per leerling ( ). Tot 1 januari 2016 werden de in het boekjaar vrijgevallen investeringssubsidies die betrekking hebben op een deel van de afschrijvingslasten, verantwoord als bate bij de Overige subsidies OCW/EZ. Vanaf 2016 worden deze baten gesaldeerd met de afschrijvingen. De vergelijkende cijfers over 2015 zijn dienovereenkomstig aangepast. 3.2 Overige overheidsbijdragen en -subsidies 2016 Begroting Overige overheidsbijdragen en subsidies Overige overheidsbijdragen en -subsidies De gemeentelijke bijdragen en subsidies vallen hoger uit dan in In 2016 is een extra bedrag van ontvangen ter compensatie voor de kosten van asbestsanering op het Hommesplein. Tot 1 januari 2016 werden de in het boekjaar vrijgevallen investeringssubsidies die betrekking hebben op een deel van de afschrijvingslasten, verantwoord als bate bij de Overige overheidsbijdragen en subsidies. Vanaf 2016 worden deze baten gesaldeerd met de afschrijvingen. De vergelijkende cijfers over 2015 zijn dienovereenkomstig aangepast. 3.5 Overige baten 2016 Begroting Verhuur Detachering personeel Schenking Sponsoring Ouderbijdragen Overige Overige baten De opbrengsten uit detachering zijn hoger dan in 2015 en begroot doordat meer mensen zijn gedetacheerd. De stijging van ten opzichte van 2015 heeft betrekking op meer detacheringen van medewerkers aan Terra (toename van ) en aan het SWV ( ). In 2015 was detachering aan SWV voor periode van 5 maanden en in 2016 voor een heel jaar. De toename ten opzichte van 2015 bij de ouderbijdragen wordt veroorzaakt door het later factureren van de cultuurkaart voor Deze bedragen hadden in 2015 gefactureerd moeten worden, dit is alsnog in 2016 gebeurd. De overige baten zijn lager dan in Dit komt doordat in 2015 meer vergoeding is ontvangen van COA ( ), maar in 2015 zaten ook eenmalige baten ( ) zoals teruggave van waterschapsbelasting, bijdrage voor Participatie Werkgroep Toptechniek en een vergoeding van Eemsdelta in verband met uitgevoerde werkzaamheden. Ook zijn in 2016 minder gelden van het SWV ingezet dan in 2015 in verband met onzekerheid over toekomstige bekostiging van LWOOleerlingen ( ). De bijdrage internationale uitwisseling is lager dan in Dit komt doordat uitwisseling één keer in de twee jaar plaatsvindt. In 2016 was er een 'Thuisprogramma Internationale Uitwisseling 2016/2017' hetgeen een lagere bijdrage van ouders kent. 51

52 4.1 Personele lasten 2016 Begroting Lonen en salarissen Overige personele lasten Af: uitkeringen Personeelslasten Brutolonen en salarissen Sociale lasten Pensioenpremies Lonen en salarissen Dotaties personele voorzieningen Personeel niet in loondienst Overige Overige personele lasten Gemiddeld aantal personeelsleden (in fte's) Onderwijsgevend personeel 202,0 208,7 Directie en Onderwijsondersteunend personeel 54,7 49,5 Totaal (exclusief inhuur) werkzaam in Nederland 256,7 258,1 Aantal werknemers werkzaam buiten Nederland 0 0 De personeelslasten zijn gestegen ten opzichte van 2015 met (+7,7%). De lonen en salarissen van het personeel met een aanstelling bij het Dollard College zijn ten opzichte van 2015, ondanks de afname van het aantal leerlingen (exclusief Jade leeringen) per 1 augustus 2016, toegenomen. Het aantal leerlingen (exclusief Jade leeringen) in schooljaar was en in schooljaar is dat aantal gedaald naar ( 2,9%). De stijging in lonen en salarissen wordt veroorzaakt door het verhogen van de DCfactor met ingang van schooljaar waardoor meer geld voor formatie beschikbaar is gekomen. Het gemiddeld aantal personeelsleden is in fte's toegenomen met 3,2% en de gemiddelde lonen en salarissen per personeelslid is gestegen met 2,2%. Dit wordt onder andere veroorzaakt door opschalen van OP ers naar de adjunctdirecteur functie als gevolg van de transitie. Met betrekking tot de personele voorzieningen is sprake van een hogere totale dotatie in vergelijking met De voorziening langdurig zieken is met toegenomen door meer langdurig zieken ultimo De voorziening spaarverlof is opnieuw bepaald (nieuwe berekeningsmethode) op basis van de inventarisatie onder medewerkers. Dit heeft een dotatie van opgeleverd. Daarnaast is de voorziening voor wachtgelden op peil gebracht rekening houdend met de huidige wachtgeldverplichtingen ( ). De voorziening ambtsjubilea is minimaal gedoteerd. De dotatie is gebaseerd op de uitbetalingen van de laatste 5 jaar minus de uitbetaalde gratificaties in De kosten van personeel niet in loondienst zijn aanmerkelijk hoger dan in In 2016 is de dienstverlening OGN hoger uitgevallen ( ) als gevolg van hogere totale baten en uitkeringen als ook een hoger dienstverleningspercentage dan in 2015 ( 6,75% t.o.v. 6,25% in 2015 ). Daarnaast is in 2016 voor meer gebruik gemaakt van uitzendkrachten, ZZP ers en overige externe personeelsleden, zowel voor de reguliere werkzaamheden als voor vervanging bij ziekte. Dit met name bij tekort vakken. De overige personele lasten zijn ten opzichte van 2015 met toegenomen. De uitkeringen uit sociale fondsen zijn ten opzichte van hoger als gevolg van toegenomen ZW en WAO uitkeringen. Pensioenfondsen zijn wettelijk verplicht om financiële buffers te hebben: extra geld voor tijden dat het financieel slechter gaat. De pensioenregels schrijven voor dat de beleidsdekkingsgraad van het Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds (ABP) 128% moet zijn. Daarnaast is ook wettelijk bepaald dat de beleidsdekkingsgraad niet langer dan vijf jaren onder de 104,2% mag liggen. De beleidsdekkingsgraad wordt berekend uit de dekkingsgraden, de verhouding tussen de bezittingen en verplichtingen, in een periode van twaalf maanden. Ultimo 2016 bedroeg de beleidsdekkingsgraad van het ABP 96,6%. Wet Normering Topinkomens De tabel met toelichting is opgenomen na de toelichting op de financiële baten en lasten. 4.2 Afschrijvingen 2016 Begroting Materiële vaste activa Toerekening investeringssubsidies Afschrijvingen De afschrijving op de materiële vaste activa is gestegen ten opzichte van 2015 en hoger dan begroot. Tot 1 januari 2016 werden de in het boekjaar vrijgevallen investeringssubsidies die betrekking hebben op een deel van de afschrijvingslasten, verantwoord als bate. Vanaf 2016 worden deze baten gesaldeerd met de afschrijvingen. De vergelijkende cijfers over 2015 zijn dienovereenkomstig aangepast. 52

53 4.3 Huisvestingslasten 2016 Begroting Huur Verzekeringen Onderhoud Energie en water Schoonmaakkosten Heffingen Huisvestingslasten De huisvestingslasten zijn ten opzichte van 2015 afgenomen met ( 12%). Ten opzichte van de begroting 2015 komen de huisvestingslasten ook lager uit ( ). De daling wordt met name veroorzaakt door lagere onderhoudskosten ( ) en lagere schoonmaakkosten ( ). De kosten van onderhoud zijn lager dan in Dit komt door hogere kosten groot onderhoud in 2015 als gevolg van saneringskosten asbest aan het Hommesplein. De schoonmaakkosten zijn gedaald. In 2015 waren de kosten hoger door extra schoonmaakwerkzaamheden die op het Hommesplein zijn uitgevoerd na de interne verbouwing. Daarnaast is in 2016 een nieuw schoonmaakcontract afgesloten, die goedkoper is dan de vorige. De post heffingen is fors lager dan begroot door een wijziging in de verwerkingswijze. Tot 1 januari 2015 werd de gemeentelijke bijdrage ter compensatie van de betaalde onroerendzaakbelasting verantwoord als bate bij de Overige overheidsbijdragen en subsidies. Met ingang van het verslagjaar 2015 wordt deze bijdrage gesaldeerd met de OZB lasten in de jaarrekening. Hiermee is in de begroting voor 2016 geen rekening gehouden. 4.4 Overige lasten 2016 Begroting Administratie en beheerslasten Inventaris, apparatuur en leermiddelen Dotatie overige voorzieningen Overige Overige lasten De overige lasten zijn hoger dan in Deze toename wordt o.a. veroorzaakt door de toename van de administratie en beheerslasten met en de toename van de kosten voor inventaris, apparatuur en leermiddelen met De administratie en beheerslasten zijn in grote lijnen toegenomen door: meer kopieerkosten door uitbesteden kopieerwerk aan een derde ( ); meer kosten voor informaticavoorzieningen door nieuwe licentie voor Score ( , ten behoeve van rekentoets); meer kosten voor externe adviseurs ( ). In 2016 is op een vestiging voor mensen ingehuurd voor examentraining/ survaillanten. Daarnaast zijn kosten gemaakt voor het Medewerkerstevredenheidsonderzoek ad 8.000; meer kosten voor Transitie ( ). De stijging bij de leermiddelen wordt nagenoeg geheel veroorzaakt door kosten uitbesteed onderwijs ( ). Via het BRIN nummer van het Dollard zijn de gelden voor de Jade school ontvangen en weer doorgestort naar Landstede. De ontvangen rijksbijdrage wordt verantwoord onder en de bedragen die worden doorgestort, lopen via de rekening kosten uitbesteed onderwijs. Daarnaast is het bedrag voor kostprijs koopboeken hoger dan in Op vestigingen Bellingwedde en Hommesplein is met ingang van schooljaar gestart met lenovo's. Het overige lesmateriaal is hierop aangepast. Accountant: PwC Accountants N.V Honorarium controle jaarrekening en bekostiging Honorarium overige controles 0 0 Accountantslasten Bovenstaande honoraria betreffen de werkzaamheden die bij de stichting en de in de consolidatie betrokken maatschappijen zijn uitgevoerd door accountantsorganisaties en externe accountants zoals bedoeld in artikel 1, lid 1 Wta (Wet toezicht accountantsorganisaties) en de in rekening gebrachte honoraria van het gehele netwerk waartoe de accountantsorganisatie behoort. Deze honoraria hebben betrekking op het onderzoek van de jaarrekening over het boekjaar 2016, ongeacht of de werkzaamheden reeds gedurende het boekjaar zijn verricht. 5 Financiële baten en lasten 2016 Begroting Rentebaten Financiële baten en lasten De financiële baten en lasten zijn gedaald ten opzichte van 2015 en ten opzichte van de begroting De verschillen ten opzichte van 2015 worden veroorzaakt door een daling van het rentepercentage. 53

54 WNT-verantwoording 2016 Stichting Dollard College Per 1 januari 2013 is de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT) ingegaan. Deze verantwoording is opgesteld op basis van de volgende op Stichting Dollard College van toepassing zijnde regelgeving: WNT maximum voor het onderwijs; klasse E. Het bezoldigingsmaximum in 2016 voor Stichting Dollard College is Dit geldt naar rato van de duur en/of omvang van het dienstverband. Voor topfunctionarissen zonder dienstbetrekking geldt met ingang van 1 januari 2016 voor de eerste 12 kalendermaanden een afwijkende normering, zowel voor de duur van de opdracht als voor het uurtarief. De leden van het College van Bestuur en van de Raad van Toezicht zijn bestuurder respectievelijk toezichthouder van Onderwijsgroep Noord als geheel. Voor de volledigheid is in onderstaande WNT verantwoording de totale bezoldiging van deze functionarissen opgenomen. De vermelde gegevens hebben betrekking op de WNT entiteiten Stichting Onderwijsgroep Noord, Stichting Agrarischopleidingscentrum Terra, Stichting Dollard College en Stichting rsg de Borgen. Op deze functionarissen is klasse F (8 4 5) van toepassing met een bezoldigingsmaximum van Bezoldiging topfunctionarissen 1a. Leidinggevende topfunctionarissen en gewezen topfunctionarissen met dienstbetrekking. Tevens leidinggevende topfunctionarissen zonder dienstbetrekking vanaf de 13 e maand van de functievervulling bedragen x 1 A.A. Berendsen A.G. Wennink L. Veenstra G.C.M. Lagro van Mil Functiegegevens Voorzitter CvB Lid CvB Regiodirecteur Regiodirecteur Aanvang en einde functievervulling in 1/1 31/12 1/1 31/12 1/8 31/12 1/8 31/12 Omvang dienstverband (in fte) 1,0 1,0 1,0 1,0 Gewezen topfunctionaris? Nee Nee Nee Nee (Fictieve) dienstbetrekking? Nee Nee Nee Nee Individueel WNT-maximum Beloning Belastbare onkostenvergoedingen Beloningen betaalbaar op termijn Subtotaal / Onverschuldigd betaald bedrag Totaal bezoldiging Verplichte motivering indien Overgangsrecht van n.v.t. n.v.t. n.v.t. Gegevens 2015 Geen topfunctionaris volgens de WNT Aanvang en einde functievervulling in 1/1 31/12 1/8 31/12 Omvang dienstverband 2015 (in fte) 1,0 1,0 Beloning Belastbare onkostenvergoedingen Beloningen betaalbaar op termijn Totaal bezoldiging n.v.t. n.v.t. 1b. Leidinggevende topfunctionarissen zonder dienstbetrekking kalendermaand 1-12 Geen sprake van leidinggevende topfunctionarissen zonder dienstbetrekking in 2016, voor 2015 eveneens niet van toepassing. 2. Uitkeringen wegens beëindiging dienstverband aan topfunctionarissen met of zonder dienstbetrekking Geen sprake van uitkeringen wegens beëindiging dienstverband aan topfunctionaris met of zonder dienstbetrekking in 2016, voor 2015 eveneens niet van toepassing. 3. Overige rapportageverplichtingen op grond van de WNT Naast de hierboven vermelde topfunctionarissen zijn er geen overige functionarissen met dienstbetrekking die in 2016 een bezoldiging boven het individuele WNT maximum hebben ontvangen. Er zijn in 2016 geen ontslaguitkeringen betaald aan overige functionarissen die op grond van de WNT dienen te worden vermeld, of die in eerdere jaren op grond van de WOPT of de WNT vermeld zijn of hadden moeten worden. 54

55 WNT-verantwoording 2016 Raad van Toezicht Onderwijsgroep Noord/AOC Terra/Dollard College/rsg De Borgen Per 1 januari 2013 is de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT) ingegaan. Deze verantwoording is opgesteld op basis van de volgende op Onderwijsgroep Noord van toepassing zijnde regelgeving: WNT maximum voor het onderwijs; klasse F (8 4 5). Het bezoldigingsmaximum in 2016 voor Onderwijsgroep Noord is Dit geldt naar rato van de duur en/of omvang van het dienstverband. Voor topfunctionarissen zonder dienstbetrekking geldt met ingang van 1 januari 2016 voor de eerste 12 kalendermaanden een afwijkende normering, zowel voor de duur van de opdracht als voor het uurtarief. 1. Bezoldiging topfunctionarissen 1a. Leidinggevende topfunctionarissen en gewezen topfunctionarissen met dienstbetrekking. Tevens leidinggevende topfunctionarissen zonder dienstbetrekking vanaf de 13 e maand van de functievervulling. (zie aparte overzichten) 1b. Leidinggevende topfunctionarissen zonder dienstbetrekking (n.v.t.) 1c. Toezichthoudende topfunctionarissen bedragen x 1 E.M. Pastoor Meuleman H. Holman F. Migchelbrink T. Wagenaar E. van Zuidam M. Krijnsen K.J. Roffel Functiegegevens Voorzitter Lid Lid Lid Lid Lid Lid Aanvang en einde functievervulling in /1 31/12 1/1 31/12 1/1 31/5 1/1 31/12 1/1 31/12 1/ /5 31/12 Individueel WNT-maximum Beloning Belastbare onkostenvergoedingen Beloningen betaalbaar op termijn Subtotaal / Onverschuldigd betaald bedrag Totaal bezoldiging Verplichte motivering indien overschrijding n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. Gegevens 2015 Aanvang en einde functievervulling in /1 31/12 1/1 31/12 1/1 31/12 1/1 31/12 1/1 31/12 1/1 31/12 n.v.t. Beloning Belastbare onkostenvergoedingen Beloningen betaalbaar op termijn Totaal bezoldiging Uitkeringen wegens beëindiging dienstverband aan topfunctionarissen met of zonder dienstbetrekking (n.v.t.) 3. Overige rapportageverplichtingen op grond van de WNT (n.v.t.) 55

56 Staat van baten en lasten over 2016 Brinnummer: 20CM 2016 Begroting Baten 3.1 Rijksbijdragen Overige overheidsbijdragen en subsidies Overige baten Totaal baten Lasten 4.1 Personeelslasten Afschrijvingen Huisvestingslasten Overige lasten Totaal lasten Saldo baten en lasten Financiële baten en lasten Netto resultaat

57 Toelichting behorende tot de staat van baten en lasten Brinnummer: 20CM 3.1 Rijksbijdragen 2016 Begroting Rijksbijdrage OCW/EZ Overige subsidies OCW Rijksbijdragen OCW Rijksbijdrage OCW/EZ Geoormerkte subsidies Niet geoormerkte subsidies Toerekening investeringssubsidies Overige subsidies OCW Overige overheidsbijdragen en -subsidies 2016 Begroting Gemeentelijke bijdragen en subsidies Overige overheidsbijdragen Overige overheidsbijdragen en -subsidies Overige gemeentelijke bijdragen en subsidies Overige baten 2016 Begroting Verhuur Detachering personeel Schenking Ouderbijdragen Overige Overige baten Personele lasten 2016 Begroting Lonen en salarissen Overige personele lasten Af: uitkeringen Personeelslasten Brutolonen en salarissen Sociale lasten Pensioenpremies Lonen en salarissen Begroting Dotaties personele voorzieningen Personeel niet in loondienst Overige Overige personele lasten

58 Gemiddeld aantal personeelsleden (in fte's) Onderwijsgevend personeel 181,3 184,6 Directie en Onderwijsondersteunend personeel 49,4 46,7 Totaal 230,7 231,2 4.2 Afschrijvingen 2016 Begroting Materiële vaste activa Afschrijvingen Huisvestingslasten 2016 Begroting Huur Verzekeringen Onderhoud Energie en water Schoonmaakkosten Heffingen Huisvestingslasten Overige lasten 2016 Begroting Administratie en beheerslasten Inventaris, apparatuur en leermiddelen Dotatie overige voorzieningen Overige Overige lasten Financiële baten en lasten 2016 Begroting Rentebaten Rentelasten Financiële baten en lasten

59 Staat van baten en lasten over 2016 Brinnummer: 19UR 2016 Begroting Baten 3.1 Rijksbijdragen Overige overheidsbijdragen en subsidies Overige baten Totaal baten Lasten 4.1 Personeelslasten Afschrijvingen Huisvestingslasten Overige lasten Totaal lasten Saldo baten en lasten Netto resultaat

60 Toelichting behorende tot de staat van baten en lasten Brinnummer: 19UR 3.1 Rijksbijdragen 2016 Begroting Rijksbijdrage OCW/EZ Overige subsidies OCW Rijksbijdragen OCW Rijksbijdrage OCW/ELI Geoormerkte subsidies Niet geoormerkte subsidies Toerekening investeringssubsidies Overige subsidies OCW Overige overheidsbijdragen en -subsidies 2016 Begroting Gemeentelijke bijdragen en subsidies Overige overheidsbijdragen en -subsidies Overige gemeentelijke bijdragen en subsidies Overige baten 2016 Begroting Verhuur Detachering personeel Ouderbijdragen Overige Overige baten Personele lasten 2016 Begroting Lonen en salarissen Overige personele lasten Personeelslasten Brutolonen en salarissen Sociale lasten Pensioenpremies Lonen en salarissen Dotaties personele voorzieningen Personeel niet in loondienst Overige Overige personele lasten Gemiddeld aantal personeelsleden (in fte's) Onderwijsgevend personeel 20,7 24,1 Directie en Onderwijsondersteunend personeel 5,3 2,8 Totaal 26,0 26,9 60

61 4.2 Afschrijvingen 2016 Begroting Materiële vaste activa Toerekening investeringssubsidies Afschrijvingen Huisvestingslasten 2016 Begroting Huur Verzekeringen Onderhoud Energie en water Schoonmaakkosten Heffingen Huisvestingslasten Overige lasten 2016 Begroting Administratie en beheerslasten Inventaris, apparatuur en leermiddelen Overige Overige lasten

62 Verbonden Partijen Naam Juridische Statutaire Code Eigen Resultaat Art. 2:403 Deelname Consolidatie vorm 2016 zetel activiteiten Vermogen jaar 2016 BW 31 december 2016 Ja/Nee % Ja/Nee Stichting Onderwijsgroep Noord stichting Groningen nee 0 ja Stichting AOC Terra stichting Groningen nee 0 ja Stichting rsg de Borgen stichting Groningen nee 0 ja Naam Onschrijving doelstelling Samenstelling Bestuur en directie Stichting Onderwijsgroep Noord Onderwijs mw. A.A. Berendsen (Voorzitter College van Bestuur) en drs. A.G. Wennink MBA (College van Bestuur) Stichting AOC Terra Onderwijs mw. A.A. Berendsen (Voorzitter College van Bestuur) en drs. A.G. Wennink MBA (College van Bestuur) Stichting rsg de Borgen Onderwijs mw. A.A. Berendsen (Voorzitter College van Bestuur) en drs. A.G. Wennink MBA (College van Bestuur) Stichting Dollard College maakt samen met Stichting AOC Terra en Stichting rsg de Borgen deel uit van Onderwijsgroep Noord. Deze zijn verbonden op grond van overwegende zeggenschap en niet op basis van kapitaalbelang. 62

63 Overige gegevens Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Bestemming van het exploitatiesaldo Gebeurtenissen na balansdatum Bijlagen Instellingsgegevens (Neven)functies Afkortingen 63

64 Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan: het College van Bestuur en de Raad van Toezicht van Stichting Dollard College Verklaring over de in het jaarverslag opgenomen jaarrekening 2016 Ons oordeel Wij hebben de jaarrekening 2016 van Stichting Dollard College te Groningen gecontroleerd. Naar ons oordeel: geeft de in het jaarverslag opgenomen jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van Stichting Dollard College op 31 december 2016 en van het resultaat over 2016 in overeenstemming met de Regeling jaarverslaggeving onderwijs; zijn de in de jaarrekening verantwoorde baten en lasten alsmede de balansmutaties over 2016 in alle van materieel belang zijnde aspecten rechtmatig tot stand gekomen in overeenstemming met de in de relevante wet- en regelgeving opgenomen bepalingen, zoals opgenomen in paragraaf Referentiekader van het Onderwijsaccountantsprotocol OCW/EZ De jaarrekening bestaat uit: 1. de balans per 31 december 2016; 2. de staat van baten en lasten over 2016; en 3. de toelichting met een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen. De basis voor ons oordeel Wij hebben onze controle uitgevoerd volgens het Nederlands recht, waaronder ook de Nederlandse controlestandaarden en het Onderwijsaccountantsprotocol OCW/EZ 2016 vallen. Onze verantwoordelijkheden op grond hiervan zijn beschreven in de sectie Onze verantwoordelijkheden voor de controle van de jaarrekening. Wij zijn onafhankelijk van Stichting Dollard College, zoals vereist in de Verordening inzake de onafhankelijkheid van accountants bij assuranceopdrachten (ViO) en andere voor de opdracht relevante onafhankelijkheidsregels in Nederland. Verder hebben wij voldaan aan de Verordening gedrags- en beroepsregels accountants (VGBA). Wij vinden dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. PricewaterhouseCoopers Accountants N.V., Newtonlaan 208, 3584 BH Utrecht, Postbus 85096, 3508 AB Utrecht T: , F: , PwC is het merk waaronder PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. (KvK ), PricewaterhouseCoopers Belastingadviseurs N.V. (KvK ), PricewaterhouseCoopers Advisory N.V. (KvK ), PricewaterhouseCoopers Compliance Services B.V. (KvK ), PricewaterhouseCoopers Pensions, Actuarial & Insurance Services B.V. (KvK ), PricewaterhouseCoopers B.V. (KvK ) en andere vennootschappen handelen en diensten verlenen. Op deze diensten zijn algemene voorwaarden van toepassing, waarin onder meer aansprakelijkheidsvoorwaarden zijn opgenomen. Op leveringen aan deze vennootschappen zijn algemene inkoopvoorwaarden van toepassing. Op treft u meer informatie over deze vennootschappen, waaronder deze algemene (inkoop)voorwaarden die ook zijn gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel te Amsterdam. 64

65 Verklaring over de in het jaarverslag opgenomen andere informatie Naast de jaarrekening en onze controleverklaring daarbij, omvat het jaarverslag andere informatie, die bestaat uit: het bestuursverslag; de overige gegevens. Op grond van onderstaande werkzaamheden zijn wij van mening dat de andere informatie: met de jaarrekening verenigbaar is en geen materiële afwijkingen bevat; alle informatie bevat die op grond van de Regeling jaarverslaggeving onderwijs en paragraaf Bestuursverslag van het Onderwijsaccountantsprotocol OCW/EZ 2016 is vereist. Wij hebben de andere informatie gelezen en hebben op basis van onze kennis en ons begrip, verkregen vanuit de jaarrekeningcontrole of anderszins, overwogen of de andere informatie materiële afwijkingen bevat. Met onze werkzaamheden hebben wij voldaan aan de vereisten in de Regeling jaarverslaggeving onderwijs, paragraaf Bestuursverslag van het Onderwijsaccountantsprotocol OCW/EZ 2016 en de Nederlandse Standaard 720. Deze werkzaamheden hebben niet dezelfde diepgang als onze controlewerkzaamheden bij de jaarrekening. Het College van Bestuur is verantwoordelijk voor het opstellen van de andere informatie, waaronder het bestuursverslag en de overige gegevens in overeenstemming met de Regeling jaarverslaggeving onderwijs en de overige OCW wet- en regelgeving. Beschrijving van verantwoordelijkheden met betrekking tot de jaarrekening Verantwoordelijkheden van het College van Bestuur en de Raad van Toezicht voor de jaarrekening Het College van Bestuur is verantwoordelijk voor het opmaken en getrouw weergeven van de jaarrekening, in overeenstemming met de Regeling jaarverslaggeving onderwijs. Het College van Bestuur is ook verantwoordelijk voor het rechtmatig tot stand komen van de in de jaarrekening verantwoorde baten en lasten alsmede de balansmutaties, in overeenstemming met de in de relevante wet- en regelgeving opgenomen bepalingen. In dit kader is het College van Bestuur tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing die het College van Bestuur noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening en de naleving van die relevante wet- en regelgeving mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fouten of fraude. Bij het opmaken van de jaarrekening moet het College van Bestuur afwegen of de onderwijsinstelling in staat is om haar activiteiten in continuïteit voort te zetten. Op grond van genoemde verslaggevingsstelsel moet het College van Bestuur de jaarrekening opmaken op basis van de continuïteitsveronderstelling, tenzij het College van Bestuur het voornemen heeft om de onderwijsinstelling te liquideren of de activiteiten te beëindigen of als beëindiging het enige realistische alternatief is. Het College van Bestuur moet gebeurtenissen en omstandigheden waardoor 65

66 gerede twijfel zou kunnen bestaan of de onderwijsinstelling haar activiteiten in continuïteit kan voortzetten toelichten in de jaarrekening. De Raad van Toezicht is verantwoordelijk voor het uitoefenen van toezicht op het proces van financiële verslaggeving van de onderwijsinstelling. Onze verantwoordelijkheden voor de controle van de jaarrekening Onze verantwoordelijkheid is het zodanig plannen en uitvoeren van een controleopdracht, dat wij daarmee voldoende en geschikte controle-informatie verkrijgen voor het door ons af te geven oordeel. Onze controle is uitgevoerd met een hoge mate maar geen absolute mate van zekerheid waardoor het mogelijk is dat wij tijdens onze controle niet alle materiële fouten en fraude ontdekken. Afwijkingen kunnen ontstaan als gevolg van fouten of fraude en zijn materieel indien redelijkerwijs kan worden verwacht dat deze, afzonderlijk of gezamenlijk, van invloed kunnen zijn op de economische beslissingen die gebruikers op basis van deze jaarrekening nemen. De materialiteit beïnvloedt de aard, timing en omvang van onze controlewerkzaamheden en de evaluatie van het effect van onderkende afwijkingen op ons oordeel. Een meer gedetailleerde beschrijving van onze verantwoordelijkheden is opgenomen in de bijlage bij onze controleverklaring. Utrecht, 29 juni 2017 PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. Origineel getekend door prof. dr. P.W.A. Eimers RA 66

67 Bijlage bij de controleverklaring Wij hebben deze accountantscontrole professioneel kritisch uitgevoerd en hebben waar relevant professionele oordeelsvorming toegepast in overeenstemming met de Nederlandse controlestandaarden, het Onderwijsaccountantsprotocol OCW/EZ 2016, ethische voorschriften en de onafhankelijkheidseisen. Onze controle bestond onder andere uit: het identificeren en inschatten van de risico s dat de jaarrekening afwijkingen van materieel belang bevat als gevolg van fouten of fraude, dan wel het niet rechtmatig tot stand komen van baten en lasten alsmede de balansmutaties, het in reactie op deze risico s bepalen en uitvoeren van controlewerkzaamheden en het verkrijgen van controle-informatie die voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. Bij fraude is het risico dat een afwijking van materieel belang niet ontdekt wordt groter dan bij fouten. Bij fraude kan sprake zijn van samenspanning, valsheid in geschrifte, het opzettelijk nalaten transacties vast te leggen, het opzettelijk verkeerd voorstellen van zaken of het doorbreken van de interne beheersing; het verkrijgen van inzicht in de interne beheersing die relevant is voor de controle met als doel controlewerkzaamheden te selecteren die passend zijn in de omstandigheden. Deze werkzaamheden hebben niet als doel om een oordeel uit te spreken over de effectiviteit van de interne beheersing van de onderwijsinstelling; het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving, de gebruikte financiële rechtmatigheidscriteria en het evalueren van de redelijkheid van schattingen door het College van Bestuur en de toelichtingen die daarover in de jaarrekening staan; het vaststellen dat de door het College van Bestuur gehanteerde continuïteitsveronderstelling aanvaardbaar is. Tevens op basis van de verkregen controle-informatie vaststellen of er gebeurtenissen en omstandigheden zijn waardoor gerede twijfel zou kunnen bestaan of de onderwijsinstelling haar activiteiten in continuïteit kan voortzetten. Als wij concluderen dat er een onzekerheid van materieel belang bestaat, zijn wij verplicht om aandacht in onze controleverklaring te vestigen op de relevante gerelateerde toelichtingen in de jaarrekening. Als de toelichtingen inadequaat zijn, moeten wij onze verklaring aanpassen. Onze conclusies zijn gebaseerd op de controle-informatie die verkregen is tot de datum van onze controleverklaring. Toekomstige gebeurtenissen of omstandigheden kunnen er echter toe leiden dat een instelling haar continuïteit niet langer kan handhaven; het evalueren van de presentatie, structuur en inhoud van de jaarrekening en de daarin opgenomen toelichtingen; en het evalueren of de jaarrekening een getrouw beeld geeft van de onderliggende transacties en gebeurtenissen en of de in de jaarrekening verantwoorde baten en lasten alsmede de balansmutaties in alle van materieel belang zijnde aspecten rechtmatig tot stand zijn gekomen. 67

68 Bestemming van het exploitatiesaldo Statutaire winstbestemming: In de statuten van de stichting is geen artikel opgenomen aangaande de winstbestemming. Het exploitatiesaldo van de Stichting Dollard College is, conform het besluit van het College van Bestuur, van 11 maart 2016 verdeeld zoals onderstaand is weergegeven. Deze verdeling is reeds in de balans per 31 december 2016 verwerkt Dotatie Algemene Reserve Dotatie Bestemmingsreserve 'Toekomstbestendig Dollard College' (publiek) Onttrekking Bestemmingsreserve 'Toekomstbestendig Dollard College' (publiek) Dotatie Bestemmingsreserve 'Regeling Jonge leerkrachten' (publiek) Dotatie Bestemmingsfonds Mediatheek (privaat) Onttrekking Bestemmingsfonds Dr. D. Bosfonds (privaat) 0 0 Onttrekking Herwaarderingsreserve

69 Gebeurtenissen na balansdatum Er hebben zich na balansdatum geen gebeurtenissen voorgedaan die van invloed zijn op de feitelijke situatie per balansdatum. 69

70 Bijlagen Bijlage A - Instellingsgegevens De onderstaande gegevens zijn gebaseerd op de situatie per 31 december Instellingsgegevens Naam instelling: Stichting Dollard College Bezoekadres: Hereweg 101 Postadres: Postbus 17 Postcode/Plaats: 9700 AA Groningen Telefoon: (050) cvb@dollardcollege.nl Internetsite: Bestuursnummer: Brinnummers: 20CM en 19UR Handelsregister: Contactpersoon: de heer P. Reitsma, adjunctdirecteur Planning & Control p.reitsma@ onderwijsgroepnoord.nl College van Bestuur mw. A. Berendsen MBA dhr. A.G. Wennink Bunne, voorzitter Enschede, lid Raad van Toezicht mw. E. Pastoor, voorzitter dhr. H. Holman, lid dhr. F. Migchelbrink, lid (tot ) dhr. M. Krijnsen, lid dhr. T. Wagenaar, lid dhr. E. van Zuidam, lid dhr. K.J. Roffel, lid (m.i.v ) De Raad van Toezicht kent drie commissies, de remuneratiecommissie, de auditcommissie en de commissie kwaliteitszorg. De remuneratiecommissie is verantwoordelijk voor: a) 1. voorstellen betreffende het te voeren vergoedingsbeleid voor leden van de Raad van Toezicht ter vaststelling door de Raad van Toezicht; 2. voorstellen betreffende het te voeren bezoldigingsbeleid voor leden van het College van Bestuur ter vaststelling door de Raad van Toezicht; 3. voorstellen inzake de hoogte van de bezoldiging, afvloeiingsregelingen en overige vergoedingen, van individuele leden van het College van Bestuur ter vaststelling door de Raad van Toezicht. b) De commissie is verantwoordelijk voor het geven van advies aan de Raad van Toezicht met betrekking tot de periodieke beoordeling van het functioneren van het College van Bestuur en de rapportage hierover aan de Raad van Toezicht. De remuneratie-commissie bereidt gesprekken met het College van Bestuur voor en voert ze uit. c) De commissie stelt jaarlijks een verslag op van haar beraadslagingen en bevindingen. d) De commissie kan naar eigen goedvinden ieder onderzoek dat zij voor de vervulling van haar taken nodig of wenselijk acht uitvoeren. Zij heeft daartoe onbeperkt toegang tot documenten van en informatie betreffende het Dollard College. De voorzitter pleegt daartoe tevoren overleg met het College van Bestuur. De remuneratiecommissie heeft een HRM gesprek met het lid CvB gevoerd. Het gesprek met de voorzitter CvB vond plaats in Ook het onderwerp scholing komt als onderwerp aan bod. De remuneratiecommissie heeft de inhoud van het gesprek voorbereid in een besloten RvT-vergadering en heeft ook deze wijze een terugkoppeling op het HRM-gesprek gegeven. Verder heeft de remuneratiecommissie zitting genomen in de beide sollicitatieprocedures voor lid Raad van Toezicht. In totaal heeft de remuneratiecommissie in 2016 deelgenomen aan vijf bijeenkomsten. Samenstelling remuneratiecommissie: Naam Mw. E. Pastoor Dhr. T. Wagenaar Functie Voorzitter Lid De auditcommissie is verantwoordelijk voor het geven van advies aan de Raad van Toezicht met betrekking tot: a) het voorbereiden van de besluitvorming van de Raad van Toezicht over de financiële gang van zaken bij Onderwijsgroep Noord en de daarvan deel uitmakende instellingen en over de toetsing van de werking van de administratieve organisatie en controle; onder de financiële gang van zaken vallen de begroting, het jaarplan, het financieel jaarverslag, het algemeen jaarverslag en de accountantscontrole (inclusief de managementletter); b) het jaarlijks rapporteren aan de Raad van Toezicht over de ontwikkelingen in de relatie met de 70

71 externe accountant, waaronder in het bijzonder zijn onafhankelijkheid en eventuele niet-controlewerkzaamheden voor Onderwijsgroep Noord; c) het voorbereiden van de besluitvorming van de Raad van Toezicht met betrekking tot de financiering van Onderwijsgroep Noord en de daartoe behorende instellingen. De auditcommissie heeft drie maal vergaderd, waarvan twee maal ook met de accountant. Onderwerpen waar de auditcommissie zich in verdiept heeft zijn: begroting jaarverslag / jaarrekening nieuwbouw Terra Emmen financiële situatie rsg de Borgen Samenstelling auditcommissie: Naam Dhr. F. Migchelbrink (tot ) Dhr. H. Holman Dhr. K.J. Roffel (m.i.v ) De kwaliteitscommissie is vier maal bij elkaar geweest en heeft zich gebogen over de volgende vraagstukken: Hoe houdt je als Raad van Toezicht toezicht op onderwijskwaliteit (anders dan bijv. inspectie)? Het begrip kwaliteit wordt breed opgevat. Hieronder valt bijvoorbeeld ook: hoe gaat het met de transitie, hoe tevreden zijn medewerkers, leerlingen en ouders. Initiatief genomen om een congres met Wouter Hart en Danielle Braun te organiseren. In gesprek met teams in de scholen: experiment starten. Samenstelling commissie kwaliteitszorg: Naam Dhr. M. Krijnsen Dhr. E. van Zuidam De commissie kwaliteitszorg is verantwoordelijk voor het geven van advies aan de Raad van Toezicht met betrekking tot kwaliteitszorg in brede zin. a) Onderwijskwaliteit: is de basis op orde? Is de onderwijskwaliteit van het gewenste niveau? b) Medewerkers: medewerkers bepalen de kwaliteit van de organisatie. Hoe gaat de organisatie om met professionalisering? c) Beweging: de organisatie maakt een transitie door, is in beweging. Hoe verloopt deze beweging? 71

72 Bijlage B Nevenfuncties (Neven)functies van bestuurders en toezichthouders per 31 december 2016 College van Bestuur A.A. Berendsen, Bunne, voorzitter Voorzitter College van Bestuur Stichting Onderwijsgroep Noord Voorzitter College van Bestuur Stichting Dollard College Voorzitter College van Bestuur Stichting rsg de Borgen Voorzitter College van Bestuur Stichting AOC Terra Lid Thema Advies Commissie bpv van de SBB Lid Raad van Toezicht Bevolkingsonderzoek Noord (tot ) Lid Raad van Toezicht De Noorderbrug Lid Raad van Commissarissen Ommelander Ziekenhuis Groningen A.G. Wennink, Enschede, lid Lid College van Bestuur Stichting Onderwijsgroep Noord Lid College van Bestuur Stichting Dollard College Lid College van Bestuur Stichting rsg de Borgen Lid College van Bestuur Stichting AOC Terra Lid Vereniging AOC Raad, Brancheorganisatie van het AOC-Onderwijs Lid MBO Raad Lid Raad van Toezicht, Kaliber Kunstenschool Lid Raad van Toezicht, Centrum voor de Kunsten Twente Lid Raad van Toezicht, Twentse Welle Lid Bestuur, Stichting Personeelsbelangen Enschedese musea Lid stuurgroep Energy College Lid adviesraad UniPartners Twente Raad van Toezicht E.M. Pastoor-Meuleman, Haren, voorzitter Elly Pastoor Advies, sociale en duurzame innovatie; zelfstandig ondernemer Wethouder gemeente Grootegast (parttime) Lid jury NPGZ Stimuleringsprijs (Noordelijk Platform Gehandicapten Zorg) Voorzitter vereniging Noorden Duurzaam Lid Raad van Toezicht Stichting Het Kopland Lid bestuur Stichting Nieuw Nabuurschap Voorzitter Raad van Toezicht Stichting Onderwijsgroep Noord Voorzitter Raad van Toezicht Stichting Dollard College Voorzitter Raad van Toezicht Stichting rsg de Borgen Voorzitter Raad van Toezicht Stichting AOC Terra H. Holman, Steenbergen, lid Melkveehouder Vicevoorzitter European Dairy Farmers Europa Gemeenteraadslid Noordenveld Lid Raad van Toezicht Stichting Onderwijsgroep Noord Lid Raad van Toezicht Stichting Dollard College Lid Raad van Toezicht Stichting rsg de Borgen Lid Raad van Toezicht Stichting AOC Terra F. Migchelbrink, Roden, lid (tot ) Lid Raad van Toezicht Certe, Groningen Lid Raad van Commissarissen Twaron BV, Arnhem Lid Raad van Commissarissen Sportstad Heerenveen, Heerenveen Lid Raad van Commissarissen Target Holding, Groningen Lid Raad van Advies Sameen, Groningen Lid Raad van Advies Kredietunie Eemsregio, Delfzijl Voorzitter Raad van Toezicht Stichting KwamUTegen, Rijswijk Lid Raad van Toezicht Stichting Onderwijsgroep Noord Lid Raad van Toezicht Stichting Dollard College Lid Raad van Toezicht Stichting rsg de Borgen Lid Raad van Toezicht Stichting AOC Terra M. Krijnsen, Gasteren, lid Voorzitter van de tafel Duurzame Inzetbaarheid bij de Vereniging Noorden Duurzaam Voorzitter van de stuurgroep Glas van Aa tot Hunze Lid Raad van Toezicht Stichting Onderwijsgroep Noord Lid Raad van Toezicht Stichting Dollard College Lid Raad van Toezicht Stichting rsg de Borgen Lid Raad van Toezicht Stichting AOC Terra 72

73 T. Wagenaar, Bontebok, lid Zelfstandig ondernemer voor interim werkzaamheden en advisering Lid van de Raad van Toezicht van Penta Primair Lid Raad van Toezicht Stichting Onderwijsgroep Noord Lid Raad van Toezicht Stichting Dollard College Lid Raad van Toezicht Stichting rsg de Borgen Lid Raad van Toezicht Stichting AOC Terra E. van Zuidam, Roden, lid Directeur Veiligheidsregio Groningen Lid Raad van Toezicht Regionaal Expertise Centrum Noord Nederland Cluster 4 Bijzonder Onderwijs (RENN4) Bestuurslid Stichting Vrienden van de Jeugdbrandweer Groningen Lid Raad van Advies Stichting Het Kopland Lid Raad van Toezicht Stichting Onderwijsgroep Noord Lid Raad van Toezicht Stichting Dollard College Lid Raad van Toezicht Stichting rsg de Borgen Lid Raad van Toezicht Stichting AOC Terra K.J. Roffel, Leek, lid (per ) Directeur Financiën en Bedrijfsvoering Certe Lid Raad van Toezicht Willem Lodewijk Gymnasium Parttime docent Hogeschool Windesheim, Zwolle Lid Raad van Toezicht Stichting Onderwijsgroep Noord Lid Raad van Toezicht Stichting Dollard College Lid Raad van Toezicht Stichting rsg de Borgen Lid Raad van Toezicht Stichting AOC Terra 73

74 Bijlage C Vestigingsgegevens Vestigingen Vestiging Bellingwedde Dorpsplein DA Bellingwolde tel. (0597) bellingwedde@dollardcollege.nl afdelingsdirecteur: mw. E.J. Staalstra onderbouw: vwo, havo, zesjarige havo, mavo, vmbo kb/bb, isk bovenbouw: mavo Vestiging Bovenburen-De Flint Bovenburen 11-11a 9675 HA Winschoten tel. (0597) (Bovenburen) tel. (0597) (De Flint) bovenburen@dollardcollege.nl afdelingsdirecteur: dhr. A.J. Buter praktijkonderwijs Campus Winschoten P.C. Hooftlaan 1 Postbus AH Winschoten tel. (0597) info@campusws.nl afdelingsdirecteuren: mw. A.A. Noorda en dhr. A.K. Zweede bovenbouw: vmbo gl/kb/bb mbo Vestiging Hommesplein-Stikkerlaan Dr. J.H. Hommesplein 2 Mr. D.U. Stikkerlaan 4 Postbus AB Winschoten tel. (0597) hommesplein@dollardcollege.nl afdelingsdirecteuren: mw. K. Andrée (havo-vwo leerjaar 1 en 2), dhr. G. Kluiter (havo 3 t/m 5) en mw. A.A. Koster (vwo 3 t/m 6) onderbouw: vwo+, vwo, havo, zesjarige havo, mavo, vmbo kb/bb, isk bovenbouw: vwo, havo, mavo Vestiging Pekela H. Hindersstraat 5 Postbus ZG Oude Pekela tel. (0597) pekela@dollardcollege.nl afdelingsdirecteur: dhr. J.H. Barla onderbouw: vwo, havo, zesjarige havo, mavo, vmbo kb/bb, isk bovenbouw: mavo, vmbo kb/bb zorg & welzijn Vestiging Woldendorp Burg. Garreltsweg PM Woldendorp tel. (0596) woldendorp@dollardcollege.nl afdelingsdirecteur: mw. E.J. Staalstra Daltononderwijs onderbouw: vwo, havo, zesjarige havo, mavo, vmbo kb/bb bovenbouw: mavo, vmbo kb/bb zorg & welzijn en intersectoraal programma dienstverlening & commercie Regiodirectie De samenstelling van de regiodirectie op 31 december 2016 is als volgt: mw. drs. I. Lagro dhr. L. Veenstra Medezeggenschapsraad De medezeggenschapsraad van het Dollard College kent een personeels-, ouder- en leerlinggeleding. De samenstelling per 31 december 2016 is als volgt: personeelsgeleding mw. J. Boxem dhr. W. Hamer mw. A. Kobus dhr. S. Soer dhr. M. van Vliet oudergeleding Op 31 december was er geen oudergeleding. Tot 31 augustus 2016 waren dhr. E. Gringhuis en dhr. H. van den Tillaart lid van de medezeggenschapsraad. leerlinggeleding Martijn Boutsioukis Marlies van der Laan Shahan Ibrahim Karolina Novak Decentraal Georganiseerd Overleg (DGO) mw. M. de Bree AOB dhr. K. Beljon FVOF dhr. J. Noorda CNVO 74

75 Bijlage D - Afkortingen AMV AOC avo cao EHBO ELO havo HRM ICT ISK LKC LOB lwoo mavo MR OCW OGN OR pdca po pro RPO RvT SMART tto VCA vmbo (vmbo) b (vmbo) k (vmbo) g (vmbo) t VO V(S)O MBO vsv VTOI vwo WMS WNT WOR alleenstaande minderjarige vreemdelingen agrarisch opleidingscentrum algemeen vormend onderwijs collectieve arbeidsovereenkomst Eerste hulp bij ongelukken elektronische leeromgeving hoger algemeen vormend onderwijs Human resource management informatie- en communicatietechnologie internationale schakelklas landelijke klachtencommissie loopbaanleren leerweg ondersteunend onderwijs middelbaar algemeen vormend onderwijs Medezeggenschapsraad Onderwijs Cultuur en wetenschappen Onderwijsgroep Noord Ondernemingsraad plan do check act primair onderwijs praktijkonderwijs Regionaal Plan Onderwijsvoorzieningen Raad van Toezicht Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch, Tijdgebonden tweetalig onderwijs Veiligheid Checklist Aannemers voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs vmbo basisberoepsgerichte leerweg vmbo kaderberoepsgerichte leerweg vmbo gemengde leerweg vmbo theoretische leerweg voortgezet onderwijs voortgezet (speciaal) onderwijs middelbaar onderwijs voortijdige schoolverlaters Vereniging van Toezichthouders in Onderwijsinstellingen voorbereidend wetenschappelijk onderwijs Wet medezeggenschap op school Wet normering topinkomens Wet op de ondernemingsraden 75

76 76